Ευρώπη

Η εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου, MI5, προειδοποίησε στις 13 Οκτωβρίου ότι πολιτικοί της χώρας αποτελούν στόχο πρακτόρων από την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν, οι οποίοι επιχειρούν να υπονομεύσουν τη δημοκρατία.

Η Εθνική Υπηρεσία Προστασίας και Ασφάλειας της MI5 εξέδωσε νέα κατευθυντήρια γραμμή προς τα μέλη του Κοινοβουλίου για την προστασία των δημοκρατικών θεσμών από την κατασκοπεία και τις ξένες παρεμβάσεις, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση που δόθηκε ταυτόχρονα με τις σχετικές οδηγίες.

Ο γενικός διευθυντής της MI5, Κεν ΜακΚάλλουμ, που ηγείται της υπηρεσίας από το 2020, κάλεσε τους βουλευτές να λάβουν μέτρα.

«Όταν ξένα κράτη κλέβουν κρίσιμες πληροφορίες του Ηνωμένου Βασιλείου ή χειραγωγούν τις δημοκρατικές μας διαδικασίες, δεν βλάπτουν απλώς την ασφάλειά μας βραχυπρόθεσμα. Διαβρώνουν τα θεμέλια της κυριαρχίας μας και τη δυνατότητά μας να προστατεύουμε τα συμφέροντα των πολιτών μας», δήλωσε μεταξύ άλλων ο ΜακΚάλλουμ.

«Όσοι διαβάζουν αυτές τις οδηγίες νοιάζονται βαθιά για τον ρόλο τους στη δημοκρατία του Ηνωμένου Βασιλείου. Δράστε σήμερα για να την προστατεύσετε—και για να προστατεύσετε και τον εαυτό σας».

Στις οδηγίες της, η MI5 προειδοποιεί ότι δράστες με κρατική στήριξη και οι υποστηρικτές τους προσπαθούν να χειραγωγήσουν, να δυσφημήσουν ή να συλλέξουν μυστικά πληροφορίες για πολιτικά πρόσωπα κάθε βαθμίδας, συχνά με πλάγιους και παραπλανητικούς τρόπους που θολώνουν τη γραμμή μεταξύ νόμιμης επαφής και δόλιας δραστηριότητας.

Περαιτέρω, η MI5 προειδοποιεί πολιτικούς και τα στελέχη τους να είναι σε επιφυλακή για τυχόν απόπειρες άντλησης πληροφοριών, είτε μέσω επιθέσεων ηλεκτρονικού «ψαρέματος» (phishing) και εκβιασμού είτε με την καλλιέργεια μακροχρόνιων ή προσωπικών σχέσεων, τη χορήγηση πολιτικών δωρεών ή την άσκηση επιρροής στις αποφάσεις τους, συχνά με διακριτικό τρόπο.

Αν και οι οδηγίες τονίζουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί στόχο στρατηγικής παρεμβολής και κατασκοπείας από δρώντα στοιχεία των κρατών της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν, η προσέγγιση που ακολουθείται εστιάζει στις ενέργειες, τις μεθόδους και τα προειδοποιητικά σημάδια που θα πρέπει να επιστήσουν την προσοχή, ανεξαρτήτως προέλευσης της απειλής.

«Να προσέχετε τα εμφανή κομπλιμέντα»

Στις κατευθυντήριες γραμμές, η Εθνική Υπηρεσία Προστασίας και Ασφάλειας καλεί τους πολιτικούς να καταγράφουν ασυνήθιστες κοινωνικές επαφές και υπερβολικές φιλοφρονήσεις.

Ο υπουργός Ασφαλείας και πρώην αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού, Νταν Τζάρβις, τόνισε ότι όσοι εργάζονται στην κυβέρνηση, το δημόσιο ή την πολιτική πρέπει να εμπιστεύονται το ένστικτό τους. «Αν κάτι δεν σας φαίνεται σωστό, ακολουθήστε τις οδηγίες της NPSA», συμβουλεύει.

Οι ξένοι πράκτορες συχνά δρουν κεκαλυμμένα και εκμεταλλεύονται επαγγελματικές πλατφόρμες δικτύωσης καθώς και τα αδύναμα σημεία του κάθε ατόμου ξεχωριστά για να αποκτήσουν επιρροή.

Στην ανακοίνωσή της, η MI5 αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις περιπτώσεις των Νέιθαν Γκιλ και Κριστίν Λη.

Τον περασμένο μήνα, ο Γκιλ, πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε ένοχος για οκτώ κατηγορίες χρηματισμού, καθώς ερευνάται ότι δέχθηκε χρήματα με αντάλλαγμα δηλώσεις του υπέρ της παρουσίας φιλορωσικών μέσων ενημέρωσης στην Ουκρανία.

 

Ο Γκιλ, πρώην επικεφαλής του κόμματος Reform UK στην Ουαλία, πρόκειται να καταδικαστεί τον επόμενο μήνα.

Τον Ιανουάριο του 2022, η MI5 είχε στείλει ειδοποίηση στον Πρόεδρο της Βουλής των Κοινοτήτων, σερ Λίντσεϋ Χόυλ, σχετικά με τη Λη, δικηγόρο με έδρα το Λονδίνο, που, σύμφωνα με την υπηρεσία, εμπλεκόταν σε πολιτική παρέμβαση υπέρ του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.

Η Βουλή των Κοινοτήτων είναι το κατώτερο σώμα του βρετανικού Κοινοβουλίου. Πέρυσι, η Λη έχασε δικαστική προσφυγή κατά της δράσης της MI5. Η ίδια είχε προσφέρει τουλάχιστον 500.000 λίρες στον βουλευτή των Εργατικών, Μπάρρυ Γκάρντινερ, ο οποίος ήταν πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας «Chinese in Britain», που στη συνέχεια διαλύθηκε.

Η Λη, που αρνείται κάθε παράνομη ενέργεια, υποστήριξε σε δικαστική διαδικασία ότι η ειδοποίηση της MI5 περιείχε ουσιαστικά λάθη και ήταν σαφώς εσφαλμένη. Σε απόφαση 41 σελίδων, ο λόρδος δικαστής Σινγκ, μαζί με τον λόρδο Μπόυντ και τον δικαστή Ρούπερτ Τζόουνς, επεσήμαναν ότι η ειδοποίηση της MI5 ήταν απολύτως δικαιολογημένη.

Ερωτήματα προς τον Στάρμερ

Οι τελευταίες οδηγίες της MI5 εκδίδονται ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός Κηρ Στάρμερ ετοιμάζεται να απαντήσει, στις 15 Οκτωβρίου στη Βουλή των Κοινοτήτων, σε ερωτήσεις της ηγέτιδας των Συντηρητικών της αντιπολίτευσης Κέμι Μπάντεναχ, σχετικά με υπόθεση που κατέρρευσε τον περασμένο μήνα. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο, οι εισαγγελικές αρχές απέσυραν κατηγορίες για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας κατά δύο ανδρών.

Ο πρώην διευθυντής της δεξαμενής σκέψης China Research Group, Κρίστοφερ Κας, 30 ετών, και ο Κρίστοφερ Μπάρρυ, 33 ετών, κατηγορούνταν ότι διαβίβασαν ευαίσθητες πληροφορίες στην Κίνα. Οι δύο Βρετανοί επρόκειτο να δικαστούν φέτος, έχοντας αρνηθεί όλες τις κατηγορίες.

Ο εισαγγελέας Τομ Λιτλ δήλωσε στο δικαστήριο Old Bailey του Λονδίνου στις 15 Σεπτεμβρίου ότι η υπόθεση δεν πληρούσε πλέον τα αποδεικτικά κριτήρια και δεν θα προχωρούσε.

Ο Επικεφαλής της Εισαγγελίας, Στήβεν Πάρκινσον, δήλωσε αργότερα ότι υπήρξε αστοχία στην αποδεικτική βάση και ότι το κομβικό ζήτημα που οδήγησε στην κατάρρευση της δίκης ήταν ο ορισμός της λέξης «εχθρός» στον Νόμο Περί Κρατικών Μυστικών.

Σε επιστολή του προς τους προέδρους δύο κοινοβουλευτικών επιτροπών στις 7 Οκτωβρίου, ο Πάρκινσον τόνισε ότι η Εισαγγελική Υπηρεσία δεν έλαβε από την κυβέρνηση αποδείξεις ότι, κατά τον χρόνο του φερόμενου αδικήματος, η Κίνα αποτελούσε απειλή για την εθνική ασφάλεια.

Με πληροφορίες από το Reuters

Σε ποινή φυλάκισης πέντε ετών καταδικάστηκε ο Φαγέζ Καν, παράνομος μετανάστης ο οποίος απείλησε μέσω TikTok ότι θα σκοτώσει τον επικεφαλής του κόμματος Reform UK, Νάιτζελ Φάρατζ.

Η ετυμηγορία εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα, μετά τη δημοσιοποίηση των απειλών του Καν σε βίντεο που ανήρτησε τον Οκτώβριο του 2024.

Η απειλή έγινε μέσω «βίντεο αντίδρασης» σε βίντεο του Φάρατζ στο YouTube με τίτλο «Το ταξίδι ενός παράτυπου μετανάστη», όπου ο ίδιος ο Καν κατέγραφε την πορεία του από τη Σουηδία προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο σχετικό απόσπασμα, ο Φάρατζ σχολίασε: «Φτάνουν στη Βρετανία νέοι άνδρες μάχιμης ηλικίας, για τους οποίους γνωρίζουμε ελάχιστα».

Ως απάντηση, ο Καν ανήρτησε βίντεο στο TikTok όπου δήλωνε:

«Εγγλέζε Νάιτζελ, μην μιλάς για μένα. Δεν με ξέρεις. Ήρθα στην Αγγλία γιατί θέλω να παντρευτώ την αδερφή σου. Δεν με ξέρεις. Μη μιλάς άλλο για μένα. Διάγραψε το βίντεο».

Και προσέθετε με απειλητικό ύφος: «Έρχομαι στην Αγγλία. Θα κάνω ‘μπαμ, μπαμ, μπαμ’», μιμούμενος κινήσεις πυροβολισμού με το χέρι του και σπρώχνοντας με το κεφάλι του την κάμερα.

Για τις απειλές αυτές, ο Καν καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια κάθειρξης, τα μισά εκ των οποίων θα εκτίσει στη φυλακή, ενώ το υπόλοιπο διάστημα θα βρίσκεται υπό επιτήρηση, αφαιρουμένου του χρόνου που έχει ήδη εκτίσει προφυλακισμένος.

Επιπροσθέτως, του επιβλήθηκε ποινή οκτώ μηνών για παράνομη είσοδο στο Ηνωμένο Βασίλειο, την οποία θα εκτίσει ταυτόχρονα με την πενταετή ποινή.

Κατά τη διάρκεια της δίκης, αποκαλύφθηκε ότι ο Καν είχε αρχικά δηλώσει στους βρετανικούς αστυνομικούς το όνομα Φαΐζ Καν και ηλικία τα 26 έτη.

Ωστόσο, οι σουηδικές αρχές θεωρούν ότι το πραγματικό του όνομα είναι Φαΐζ Χουσεϊνί και η ηλικία του τα 31 έτη. Ο ίδιος ανέφερε ότι χρησιμοποίησε ψευδώνυμο φοβούμενος αντιπάλους του, όμως η δικαστική αρχή κατέληξε πως η αιτία ήταν το ποινικό του παρελθόν στη Σουηδία και μία καταδικαστική απόφαση έξι μηνών που εκκρεμούσε εις βάρος του.

Στη δίκη, που διεξήχθη στο Κακουργιοδικείο του Southwark στο Λονδίνο, παρέστη και ο Νάιτζελ Φάρατζ, δηλώνοντας ικανοποιημένος από την ποινή, εξέφρασε όμως σοβαρές ανησυχίες για την επικείμενη αποφυλάκιση του Καν. Όπως τόνισε:

«Σε 18 μήνες αυτός ο βίαιος εγκληματίας, με 17 καταδίκες στη Σουηδία, θα βρίσκεται πάλι στη χώρα – θα διαμένει σε πολυκατοικία ή σε ξενοδοχείο, θα κυκλοφορεί ελεύθερος στους δρόμους, ενώ θα εξετάζεται η αίτηση ασύλου του».

Μετά την καταδίκη, ο Φάρατζ ζήτησε από τη βρετανική κυβέρνηση να επιδιώξει συμφωνία με το Αφγανιστάν, στη βάση αντίστοιχων διακρατικών συμβάσεων που έχει συνάψει η Γερμανία, ώστε να δίνεται η δυνατότητα απέλασης αιτούντων άσυλο που καταδικάζονται για αξιόποινες πράξεις.

Ο Νικολά Σαρκοζί θα φυλακιστεί στις 21 Οκτωβρίου αναφέρουν γαλλικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα κύκλους της δικαιοσύνης.

Ο Σαρκοζί προσήλθε σήμερα στο δικαστήριο προκειμένου να προσδιοριστεί η ημερομηνία της φυλάκισης του. Πρόκειται για μια ειδική διαδικασία που ακολουθήθηκε στην περίπτωση του Σαρκοζί, ο οποίος υπήρξε πρόεδρος της γαλλικής Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες ο Νικολά Σαρκοζί θα φυλακιστεί στις φυλακές «Υγεία», εντός του Παρισιού.

Πρόκειται για φυλακές που αφορούν ειδικές περιπτώσεις ανθρώπων και όπου οι φυλακισμένοι δεν έρχονται σε επαφή με άλλους κρατούμενους.

Αμέσως μετά τη φυλάκισή του, ο Νικόλα Σαρκοζί έχει το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση έκτισης της ποινής εκτός της φυλακής, με ειδικό βραχιολάκι.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Σε μια ιδιαίτερα ασυνήθιστη κίνηση, η ολλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 12 Οκτωβρίου πως αναλαμβάνει τον έλεγχο της εταιρείας παραγωγής μικροκυκλωμάτων Nexperia, επικαλούμενη ανησυχίες για ενδεχόμενη μεταφορά κρίσιμης τεχνολογίας προς την κινεζική μητρική της, Winjitec.

Η Nexperia, με έδρα την Ολλανδία και δραστηριότητα στην κατασκευή ημιαγωγών για οχήματα και ηλεκτρονικές συσκευές ευρείας κατανάλωσης, ανήκει πλήρως στη Wingtech, η οποία εδρεύει στην Τζιασίνγκ της Κίνας και διατηρεί δεσμούς με το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας.

Το υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων της Ολλανδίας χαρακτήρισε την παρέμβαση «εξαιρετικά σπάνια» και υπογράμμισε πως πυροδοτήθηκε από «άμεσα σημάδια σοβαρών διοικητικών ελλείψεων και ενεργειών στη Nexperia».

Σε σχετική ανακοίνωση για την ενεργοποίηση του Νόμου Διαθεσιμότητας Εμπορευμάτων, στις 30 Σεπτεμβρίου, αναφέρεται πως η παρέμβαση παρέχει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να ακυρώνει ή να μπλοκάρει αποφάσεις διοίκησης που θεωρούνται επιζήμιες.

Το υπουργείο σημείωσε πως διαπιστώθηκαν ενδείξεις ότι «…απειλήθηκε η συνέχεια και η διασφάλιση κρίσιμων τεχνολογικών γνώσεων και δυνατοτήτων σε ολλανδικό και ευρωπαϊκό έδαφος».

Η ενδεχόμενη απώλεια τεχνογνωσίας, προστίθεται στην ανακοίνωση, είναι δυνητικά απειλητική για την οικονομική ασφάλεια της Ολλανδίας και της Ευρώπης και η ενέργεια της κυβέρνησης «…αποσκοπεί στην αποτροπή του κινδύνου».

Η τακτική παραγωγή στη Nexperia θα επιτραπεί να συνεχιστεί, ενώ η εταιρεία διατηρεί το δικαίωμα να προσφύγει στα ολλανδικά δικαστήρια.

Μετά την ανακοίνωση της ολλανδικής κυβέρνησης, η μετοχή της Wingtech υποχώρησε κατά 10% στο Χρηματιστήριο της Σαγκάης.

Στην απάντησή της, η Wingtech εξέφρασε εντονότατη αντίδραση, δηλώνοντας πως «…αντιτίθεται σθεναρά στην πολιτικοποίηση εμπορικών θεμάτων» και χαρακτήρισε αβάσιμες τις ανησυχίες ασφαλείας της ολλανδικής κυβέρνησης.

Παράλληλα, τόνισε πως η ενέργεια αυτή «παραβιάζει σοβαρά τη διαχρονική στάση της ΕΕ υπέρ της οικονομίας της αγοράς, του θεμιτού ανταγωνισμού και των κανόνων του διεθνούς εμπορίου», και κατέληξε εκφράζοντας «ισχυρή διαμαρτυρία για αυτή τη διακριτική μεταχείριση σε βάρος κινεζικών επιχειρήσεων».

Εκπρόσωπος της Nexperia υπογράμμισε ότι η εταιρεία τηρεί στο ακέραιο όλους τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων εξαγωγών και των κυρώσεων.

Η Nexperia έχει καταξιωθεί διεθνώς ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βασικών ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, όπως δίοδοι και τρανζίστορ, ενώ ταυτόχρονα σημειώνει πρόοδο σε πιο προηγμένες τεχνολογίες που στοχεύουν στη βελτίωση της αποδοτικότητας των μπαταριών.

Η εξαγορά της Nexperia από τη Wingtech πραγματοποιήθηκε το 2018 έναντι περίπου 3,63 δισ. δολαρίων. Πιο πρόσφατα, το Δεκέμβριο του 2024, η Nexperia εντάχθηκε στη λίστα οντοτήτων των ΗΠΑ (U.S. Entity List) ως κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια.

Παράλληλα, οι ΗΠΑ επέκτειναν πρόσφατα τους κανόνες της λίστας, ώστε να περιλαμβάνουν αυτόματα και τις θυγατρικές στις οποίες οι εισηγμένες εταιρείες έχουν μερίδιο τουλάχιστον 50%, διευρύνοντας έτσι τους περιορισμούς και στη Nexperia.

Οι εξελίξεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο της ανησυχίας που επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον παγκόσμιο χάρτη παραγωγής ημιαγωγών, καθώς τα πλέον προηγμένα μικροτσίπ παράγονται στην Ταϊβάν, η οποία απειλείται στρατιωτικά από το Πεκίνο.

Τον Αύγουστο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών έως και 100% σε εισαγόμενους ημιαγωγούς και μικροτσίπ.

«Θα επιβάλουμε δασμό περίπου 100% στα τσιπ και τους ημιαγωγους», δήλωσε, διευκρινίζοντας όμως ότι «εάν παράγονται εντός των Ηνωμένων Πολιτειών, δεν επιβάλλεται κανένας φόρος».

Επιπλέον, τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση Τραμπ εξέφρασε την επιθυμία να μεταφέρει η Ταϊβάν το ήμισυ της παραγωγής ημιαγωγών στις ΗΠΑ.

Ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ ανέφερε σε συνέντευξη στο NewsNation, στις 27 Σεπτεμβρίου, ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ταϊβάν για ισόποση παραγωγή ημιαγωγών που να καλύπτει τις αμερικανικές ανάγκες. Τόνισε δε ότι «οι Κινέζοι έχουν δηλώσει ότι θα καταλάβουν την Ταϊβάν», επισημαίνοντας το άμεσο των γεωπολιτικών ανησυχιών.

Ο κρίσιμος ρόλος της Ταϊβάν στην παγκόσμια παραγωγή ημιαγωγών, μέσω κολοσσών όπως η Taiwan Semiconductor Manufacturing Company, θεωρείται μέσο αποτροπής κινεζικής στρατιωτικής επέμβασης – μια στρατηγική γνωστή ως «ασπίδα σιλικόνης».

Την ίδια αντίληψη συμμερίζονται και ευρωπαϊκές φωνές – τον Σεπτέμβριο, η συμμαχία Semicon της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη συμμετοχή και των 27 κρατών-μελών, τόνισε την ανάγκη για κοινή, προληπτική στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ημιαγωγών.

Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση της συμμαχίας, «οι ημιαγωγοί αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ψηφιακής οικονομίας και των κρίσιμων τεχνολογιών, δίνοντας ζωή στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, των τηλεπικοινωνιών, της υγείας, της ενέργειας, της άμυνας και της τεχνητής νοημοσύνης».

Επισημαίνεται δε η σημασία συλλογικής δράσης για τη μείωση των τρωτών σημείων και την ενίσχυση της τεχνολογικής πρωτοπορίας στον σχεδιασμό, την παραγωγή και την καινοτομία.

Επιβάτες σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια, λιμάνια και χερσαία σύνορα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις, καθώς στις 12 Οκτωβρίου τίθεται σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα ασφαλείας με καταγραφή δακτυλικών αποτυπωμάτων, το οποίο θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές σφραγίδες διαβατηρίων.

Οι αρχές θα αρχίσουν να συλλέγουν βιομετρικές φωτογραφίες και δακτυλικά αποτυπώματα από άτομα που εισέρχονται ή εξέρχονται από τις χώρες της Ζώνης Σένγκεν, καθώς το πολυαναμενόμενο και επανειλημμένα καθυστερημένο Σύστημα Εισόδου–Εξόδου (Entry-Exit System/EES) θα τεθεί σταδιακά σε λειτουργία μέσα στους επόμενους έξι μήνες.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), το νέο σύστημα αποσκοπεί στον εντοπισμό ατόμων που παραμένουν πέραν της προβλεπόμενης διάρκειας της βίζας τους, καθώς το υφιστάμενο σύστημα χειροκίνητης σφράγισης διαβατηρίων δεν επιτρέπει τον αυτόματο εντοπισμό όσων υπερβαίνουν το δικαίωμα παραμονής.

Το μέτρο θα εφαρμοστεί από τις 29 χώρες της Ζώνης Σένγκεν, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τέσσερις μη μέλη της ΕΕ—η Ελβετία, η Ισλανδία, η Νορβηγία και το Λίχτενσταϊν.

Ποιες χώρες επηρεάζονται 

Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και εκτός ΕΕ και Ζώνης Σένγκεν, θα επηρεαστεί. Οι ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν τη Σήραγγα της Μάγχης ή τα πλοία θα υπόκεινται σε ελέγχους στα σύνορα στην Αγγλία, ενώ όσοι φθάνουν αεροπορικώς από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την ηπειρωτική Ευρώπη θα περνούν τους ελέγχους στα τοπικά αεροδρόμια.

Οι νέοι έλεγχοι δεν θα ισχύουν για άτομα που διαθέτουν διαβατήρια, άδειες παραμονής ή βίζες για παραμονή άνω των 90 ημερών σε οποιαδήποτε από τις 29 χώρες της Ζώνης Σένγκεν. Οι υπήκοοι του Μονακό, της Ανδόρας, του Αγίου Μαρίνου και του Βατικανού εξαιρούνται επίσης.

Τα παιδιά κάτω των 12 ετών θα φωτογραφίζονται, αλλά δεν θα δίνουν δακτυλικά αποτυπώματα, ενώ όσα είναι άνω των 12 θα πρέπει να παρέχουν τέσσερα δακτυλικά αποτυπώματα, τα οποία θα αποθηκεύονται για τέσσερα χρόνια σε κεντρική βάση δεδομένων της ΕΕ που διαχειρίζεται ο οργανισμός eu-LISA, υπεύθυνος για τα πληροφοριακά συστήματα στους τομείς δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων.

Η Ιρλανδία και η Κύπρος, αν και μέλη της ΕΕ, δεν ανήκουν στη Ζώνη Σένγκεν και επομένως δεν θα επηρεαστούν. Οι επιβάτες προς και από τις χώρες αυτές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν σφραγίδες διαβατηρίων.

Σταδιακή εφαρμογή

Το νέο σύστημα είχε εγκριθεί ήδη από το 2017, αλλά η εφαρμογή του καθυστέρησε επανειλημμένα λόγω ανησυχιών ότι τα πληροφοριακά συστήματα δεν ήταν έτοιμα και ότι οι ταξιδιωτικές ροές θα διαταράσσονταν. Τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και οι σιδηροδρομικοί σταθμοί χρειάστηκε να εγκαταστήσουν νέο εξοπλισμό για τη διενέργεια των ελέγχων.

Οι συμμετέχουσες χώρες συμφώνησαν να εφαρμόσουν το νέο σύστημα σταδιακά μέσα στους επόμενους έξι μήνες, ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό έως τις 10 Απριλίου 2026.

Το σύστημα λειτουργεί παρόμοια με τις ηλεκτρονικές πύλες (e-gates) που υπάρχουν εδώ και χρόνια σε πολλά αεροδρόμια, ωστόσο οι αρχές αναμένουν πιθανές διαμαρτυρίες επιβατών για καθυστερήσεις, καθώς η αρχική καταχώριση των βιομετρικών δεδομένων θα απαιτεί περισσότερο χρόνο από τους επόμενους ελέγχους.

 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε σε ανακοίνωση της 8ης Οκτωβρίου ότι το EES αποτελεί μέρος των δράσεων στο πλαίσιο της Ένωσης Ασφαλείας (Security Union) και συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για την Ασφάλεια και της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για τη Μετανάστευση, ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων και την πρόληψη του διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.

Η ίδια ανακοίνωση πρόσθετε ότι τα νέα μέτρα θα επιτρέψουν «ευρύτερη χρήση των αυτόματων ελέγχων συνόρων και των συστημάτων αυτοεξυπηρέτησης, τα οποία είναι ταχύτερα και πιο άνετα για τους επιβάτες». Οι χώρες θα ξεκινήσουν την εφαρμογή των ελέγχων σε επιλεγμένα συνοριακά περάσματα ή για συγκεκριμένες κατηγορίες ταξιδιωτών.

Η Γερμανία θα ξεκινήσει τους βιομετρικούς ελέγχους στο αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ στις 12 Οκτωβρίου, ακολουθούμενη από τα αεροδρόμια Φρανκφούρτης και Μονάχου, και στη συνέχεια από λιμάνια και άλλα περάσματα. Η Ολλανδία θα αρχίσει το νέο σύστημα στα λιμάνια IJmuiden και Eemshaven, ενώ στο μεγαλύτερο αεροδρόμιό της, το Σίπχολ του Άμστερνταμ, οι έλεγχοι θα ξεκινήσουν στις 3 Νοεμβρίου.

Πιθανές καθυστερήσεις

Σε σημεία όπου οι έλεγχοι διαβατηρίων πραγματοποιούνται μέσα στα οχήματα, το νέο σύστημα απαιτεί οι ταξιδιώτες να σταθμεύουν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους και να εξέρχονται από το όχημά τους για να ολοκληρώσουν τον έλεγχο — διαδικασία που, σύμφωνα με την Eurotunnel, θα διαρκεί περίπου δύο λεπτά ανά επιβάτη.

Η Eurotunnel θα ξεκινήσει αρχικά ελέγχους μόνο για οδηγούς φορτηγών, με στόχο να επεκτείνει σταδιακά το σύστημα και στους υπόλοιπους επιβάτες γύρω στα Χριστούγεννα, ώστε να αποφευχθούν σοβαρές καθυστερήσεις από μια αιφνίδια μετάβαση στο νέο καθεστώς.

Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Getlink, Γιαν Λερρίς, ανέφερε ότι οι επιβάτες δεν θα παρατηρήσουν καθυστερήσεις, καθώς η εισαγωγή του EES θα γίνει σταδιακά, προσθέτοντας πως οι αρχές θα μπορούν να αναστέλλουν προσωρινά τους ελέγχους αν οι χρόνοι επεξεργασίας αυξηθούν υπερβολικά.

Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές, η βρετανική κυβέρνηση συνέστησε στους ταξιδιώτες να υπολογίζουν περισσότερο χρόνο στα ταξίδια τους καθώς το νέο σύστημα εδραιώνεται, ενώ η Ένωση Οδικών Μεταφορών της Βρετανίας (Road Haulage Association) προειδοποίησε για πιθανές καθυστερήσεις σε ώρες αιχμής.

 

Στο λιμάνι του Ντόβερ, στο τερματικό της Eurotunnel στο Φόλκστοουν, καθώς και στον σιδηροδρομικό σταθμό Eurostar του Λονδίνου St Pancras, η εγγραφή στο EES θα απαιτείται κατά την αναχώρηση από το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό την εποπτεία Γάλλων συνοριακών υπαλλήλων. Οι ταξιδιώτες που φτάνουν στον προορισμό τους δεν θα χρειάζεται να επαναλάβουν τον έλεγχο μέχρι την επόμενη αναχώρησή τους.

Οι τερματικοί σταθμοί της Eurostar θα διαθέτουν περίπτερα πριν από το check-in, όπου οι επιβάτες θα απαντούν σε ερωτήσεις όπως αν έχουν κάνει κράτηση διαμονής, αν διαθέτουν εισιτήριο επιστροφής και αν έχουν επαρκή οικονομικά μέσα για τη διαμονή τους. Όσοι απαντήσουν «όχι» σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις θα παραπέμπονται σε συνοριακό υπάλληλο. Το σύστημα θα ξεκινήσει αρχικά με τους επιβάτες επιχειρηματικής θέσης.

Οι ταξιδιώτες θα ερωτώνται επίσης αν διαθέτουν ταξιδιωτική ασφάλιση, αν και αυτό δεν αποτελεί νομική προϋπόθεση για την είσοδο σε χώρες της Ζώνης Σένγκεν.

Το EES αποτελεί προπομπό ενός ακόμη πιο εξελιγμένου συστήματος, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης και Άδειας Ταξιδίου (European Travel Information and Authorisation System – ETIAS), το οποίο θα απαιτεί από πολίτες εκτός της Ζώνης Σένγκεν να καταβάλλουν τέλος πριν από το ταξίδι τους.

Της Rachel Roberts

Στις 9 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποβολής της Ισπανίας από το ΝΑΤΟ, επικαλούμενος την άρνηση της Μαδρίτης να δεσμευθεί στην αύξηση των αμυντικών δαπανών της στο 5% του ΑΕΠ.

Η επίμαχη δήλωση έγινε κατά τη διάρκεια συνάντησής του στο Οβάλ Γραφείο με τον πρόεδρο της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, όπου κυριάρχησε το θέμα της ενιαίας αύξησης των αμυντικών προϋπολογισμών των χωρών του ΝΑΤΟ.

Ο Τραμπ ανέφερε χαρακτηριστικά στον Στουμπ: «Έπρεπε να το κάνουμε, και εσείς σταθήκατε στο ύψος των περιστάσεων. Η Ισπανία δεν το έκανε. Η Ισπανία είναι αυτή που δεν το έκανε. Οπότε, νομίζω πως πρέπει να αρχίσετε να μιλάτε στην Ισπανία. Η μόνη που δεν το έκανε, η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που δεν το έκανε, είναι η Ισπανία, και εσείς θα καταλάβετε περί τίνος πρόκειται, σωστά;»

Σε μεταγενέστερο σημείο της συζήτησης, ο Τραμπ επανήλθε στο ζήτημα, τονίζοντας: «Είχαμε έναν ουραγό. Ήταν η Ισπανία, η Ισπανία. Πρέπει να τους πάρετε τηλέφωνο να μάθετε γιατί υστερούν, κι όμως τα καταφέρνουν οικονομικά. Δεν έχουν καμία δικαιολογία να μην το κάνουν, αλλά, εντάξει. Ίσως, ειλικρινά, θα έπρεπε να τους πετάξετε έξω από το ΝΑΤΟ».

Η Ισπανία απάντησε άμεσα, επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευσή της στη Συμμαχία, με την υπουργό Άμυνας, Μαργαρίτα Ρόμπλες, να επισημαίνει: «Οι δηλώσεις αυτές έγιναν σε συγκεκριμένο πλαίσιο, αλλά γνωρίζω πολύ καλά ότι οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις γνωρίζουν από πρώτο χέρι τη δέσμευση της Ισπανίας».

Ήδη από τον Ιούλιο, κατά την επίσκεψή της στα κεντρικά του ΝΑΤΟ στη Νάπολη της Ιταλίας, η Ρόμπλες είχε διαβεβαιώσει τους συμμάχους ότι «το ΝΑΤΟ μπορεί να υπολογίζει στην Ισπανία». Σύμφωνα με κυβερνητική ανακοίνωση της 18ης Ιουλίου, η υπουργός παρουσίασε με σαφήνεια τη θέση της χώρας της, τονίζοντας: «Δεν υπάρχουν συζητήσεις ή τοποθετήσεις που να μπορούν να αμφισβητήσουν τη σταθερή δέσμευση και αξιοπιστία της Ισπανίας έναντι του ΝΑΤΟ».

Πίεση για αύξηση δαπανών

Στις 25 Ιουνίου, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ο Τραμπ υποστήριξε το νέο φιλόδοξο στόχο της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ — ποσοστό υπερδιπλάσιο από το όριο 2% που είχε καθιερωθεί στη Σύνοδο της Ουαλίας το 2014, επιμένοντας στην ανάγκη να αυξήσουν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι τις δαπάνες τους προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανισορροπία. Όπως σημειώνει, το συνολικό ΑΕΠ των μη-αμερικανικών χωρών του ΝΑΤΟ πλησιάζει αυτό των ΗΠΑ, όμως οι αμυντικές δαπάνες τους παραμένουν κάτω από το μισό των αντίστοιχων αμερικανικών.

Η ανισορροπία αυτή έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την κατακόρυφη αύξηση των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών έπειτα από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Κατά την πρώτη προεδρική του θητεία, ο Τραμπ ανέδειξε πολλές φορές αυτή τη διάσταση και το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο εν όψει των εκλογών του 2024.

Ο τότε υποψήφιος αντιπρόεδρός του και νυν αντιπρόεδρος, Τζ. Ντ. Βανς, είχε σχολιάσει: «Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει ένα ισχυρό ΝΑΤΟ. Θέλει να παραμείνουμε στη Συμμαχία. Αλλά θέλει και οι χώρες-μέλη να αναλάβουν το βάρος που τους αναλογεί στην κοινή άμυνα».

Στη σύνοδο της 25ης Ιουνίου, χώρες όπως η Πολωνία, η Λιθουανία και η Εσθονία τάχθηκαν υπέρ της αύξησης των εθνικών αμυντικών προϋπολογισμών, στηρίζοντας τις αμερικανικές πιέσεις.

Ωστόσο, ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, επεσήμανε πως η Ισπανία είχε διαπραγματευθεί εξαίρεση από το νέο, αυξημένο όριο, δηλώνοντας: «Η Ισπανία δεν θα δαπανήσει το 5% του ΑΕΠ της για την άμυνα, ωστόσο η συμμετοχή, το ειδικό βάρος και η νομιμότητά της εντός του ΝΑΤΟ παραμένουν ακέραια. Σεβόμαστε πλήρως την απόφαση άλλων κρατών να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αλλά εμείς δεν θα το κάνουμε». Υπογράμμισε δε ότι η χώρα του μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της προς το ΝΑΤΟ με προϋπολογισμό στο 2,1% του ΑΕΠ.

 

Τα τελευταία στοιχεία του ΝΑΤΟ φέρουν την Ισπανία στις χαμηλότερες θέσεις ως προς τις αμυντικές δαπάνες, οριακά φτάνοντας τον στόχο του 2%, την ώρα που η Πολωνία αναδεικνύεται πρώτη με 4,48%.

Ερωτηθείς για την ισπανική εξαίρεση σε συνέντευξη Τύπου πριν από τη σύνοδο, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, διευκρίνισε: «Το ΝΑΤΟ δεν προβλέπει εξαιρέσεις ούτε κάνει παράπλευρες συμφωνίες. Τα κράτη-μέλη είναι κυρίαρχα και έχουν την ευελιξία να καθορίζουν το πώς θα υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι της Συμμαχίας».

Με τη συμβολή των Owen Evans και Chris Summers, και πληροφορίες από το Reuters

Η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησης να απαγορεύσει τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από ανηλίκους κάτω των 15 ετών, επικαλούμενη αύξηση περιστατικών κατάθλιψης και άγχους μεταξύ των νέων λόγω της ψηφιακής κουλτούρας.

Η δήλωση αυτή έγινε στις 7 Οκτωβρίου, κατά την έναρξη των εργασιών του κοινοβουλίου (Φόλκετινγκ).

«Τα κινητά τηλέφωνα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κλέβουν την παιδική ηλικία των παιδιών μας», τόνισε η Φρεντέρικσεν απευθυνόμενη στους βουλευτές.

Κατηγόρησε τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες και τη χρήση των κινητών για την απώλεια της παιδικότητας, υπογραμμίζοντας ότι η κυβέρνηση θα λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να περιορίσει τις αρνητικές επιπτώσεις.

Αν και δεν διευκρίνισε ποιες πλατφόρμες θα στοχεύσει η νέα νομοθεσία, ανέφερε πως τα μέτρα θα καλύψουν αρκετά δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και άλλες χώρες, όπως η Νορβηγία, η οποία επιδιώκει να αυξήσει το ελάχιστο όριο ηλικίας για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και η Αυστραλία, που σχεδιάζει απαγόρευση για ανήλικους κάτω των 16 ετών μέχρι τον Δεκέμβριο.

Η Φρεντέρικσεν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να δοθεί στους γονείς η δυνατότητα να επιτρέπουν στα παιδιά τους να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τα 13, παρότι οι περισσότερες πλατφόρμες ήδη θέτουν ως ελάχιστο όριο ηλικίας τα 13 έτη.

Σημείωσε, ωστόσο, χαρακτηριστικά: «Το 94% των Δανών παιδιών είχε ήδη δημιουργήσει προφίλ σε κάποια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης πριν καν φτάσει στην εφηβεία».

Η υπουργός Ψηφιοποίησης της Δανίας, Καρολίνα Στάγκε, επανέλαβε την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης: «Υπήρξαμε υπερβολικά αφελείς. Αφήσαμε τις ψηφιακές ζωές των παιδιών στα χέρια πλατφορμών που ποτέ δεν είχαν ως προτεραιότητα την ευημερία τους».

Και πρόσθεσε: «Πρέπει να περάσουμε από την ψηφιακή αιχμαλωσία στην κοινότητα. Τα παιδιά και οι νέοι μας συμμετείχαν, χωρίς να το γνωρίζουν, σε ένα τεράστιο πείραμα, όπου αλγόριθμοι και εθιστικές λειτουργίες διαμορφώνουν την καθημερινότητά τους. Αυτό πρέπει να σταματήσει εδώ. Για αυτό καθιερώνουμε εθνικό όριο ηλικίας τα 15 έτη. Πρόκειται για την ευημερία των παιδιών, για την ελευθερία τους και για το θεμελιώδες δικαίωμα σε μια παιδική ηλικία που να ορίζεται από την περιέργεια και τις υγιείς κοινωνικές σχέσεις, όχι από ειδοποιήσεις και «likes»».

Ορισμένα εμπόδια παραμένουν, καθώς η Δανία οφείλει να διεξαγάγει τις επόμενες βουλευτικές εκλογές πριν από την 1η Νοεμβρίου 2026, γεγονός που ενδέχεται να μεταθέσει ή και να ματαιώσει την ψήφιση του σχετικού νόμου, αν δεν προχωρήσει εγκαίρως.

 

Η νέα πολιτική της Κοπεγχάγης ακολουθεί τις επικαιροποιημένες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που επιτρέπουν στα κράτη–μέλη να θεσπίσουν εθνικά όρια ηλικίας για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Στην Αυστραλία, βρίσκεται σε εξέλιξη αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία, με προγραμματισμένη απαγόρευση σε πλατφόρμες όπως τα Facebook, Snapchat, TikTok και YouTube για χρήστες κάτω των 16 ετών· οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν υψηλά πρόστιμα.

Το μέτρο, ωστόσο, έχει προκαλέσει αντιδράσεις από οργανώσεις υπεράσπισης των ψηφιακών δικαιωμάτων, που εκφράζουν ανησυχίες για τα προσωπικά δεδομένα.

 

Παράλληλα, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έχει ζητήσει πανευρωπαϊκή απαγόρευση της χρήσης κοινωνικών δικτύων από ανηλίκους κάτω των 15 ετών, έπειτα από βίαια περιστατικά με αφορμή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πιέζοντας τις Βρυξέλλες να αναλάβουν δράση.

Άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, εξετάζουν διαφορετικές προσεγγίσεις στη διαδικτυακή αλληλεπίδραση των παιδιών, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει θεσπίσει αυστηρότερα μέτρα επαλήθευσης ηλικίας μέσω του νέου Νόμου για την Ψηφιακή Ασφάλεια.

Την ίδια στιγμή, αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ υιοθετούν παρόμοιους περιορισμούς, αντανακλώντας μια παγκόσμια τάση για αυστηρότερη ρύθμιση της πρόσβασης των ανηλίκων στις ψηφιακές πλατφόρμες.

Η γερμανική αστυνομία θα αποκτήσει σύντομα την εξουσία να καταρρίπτει μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drone), υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Στην προσπάθεια της κατά παρόμοιων απειλών θα αξιοποιήσει και νέα, υπερσύγχρονα τεχνικά μέσα.

Μετά τα πρόσφατα περιστατικά με μη επανδρωμένα αεροσκάφη που προκάλεσαν χάος στα αεροδρόμια του Μονάχου και του Αμβούργου, το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε σήμερα ότι στο εξής η ομοσπονδιακή αστυνομία «θα μπορεί να λαμβάνει μέτρα για την άμυνα κατά των drone».

Σε αυτό το πλαίσιο, η αστυνομία θα έχει τη δυνατότητα «να χρησιμοποιεί φυσικά μέσα και να ελέγχει την αναχαίτιση και την κατάρριψή τους», δήλωσε νωρίτερα σήμερα ο ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ και διευκρίνισε ότι στην προσπάθεια αντιμετώπισης των μη επανδρωμένων αεροσκαφών θα χρησιμοποιούν υπερσύγχρονα τεχνικά μέσα, όπως ηλεκτρομαγνητικοί παλμοί και παρεμβολές GPS, οι οποίες θα διακόπτουν τη σύνδεση του drone με τον χειριστή του.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Κομισιόν ανακοίνωσε στις 7 Οκτωβρίου νέα μέτρα για τον χάλυβα, διπλασιάζοντας τους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα και περιορίζοντας στο μισό τα ανώτατα επιτρεπτά όρια χωρίς επιβάρυνση, σε μια προσπάθεια προστασίας των δοκιμαζόμενων ευρωπαίων παραγωγών από την παγκόσμια υπερπροσφορά.

Ο Επίτροπος Βιομηχανίας, Στεφάν Σαζουρν, τόνισε πως οι αλλαγές αποσκοπούν στην άμυνα των ευρωπαϊκών χαλυβουργείων και εργαζομένων. «Για να σώσουμε τα ευρωπαϊκά μας εργοστάσια χάλυβα και τις θέσεις εργασίας, περιορίζουμε στο μισό τις εισαγόμενες ποσότητες. Διπλασιάζουμε τους τελωνειακούς δασμούς», δήλωσε. «Αυτή είναι η νέα ρήτρα διασφάλισης στον χάλυβα. Αυτή είναι η επαναβιομηχάνιση της Ευρώπης.»

Βάσει της πρότασης, οι αδασμολόγητες εισαγωγές περιορίζονται σε 18,3 εκατ. τόνους ετησίως — κατά 47% λιγότερες από το 2024 — ενώ το πρόστιμο στις ποσότητες που υπερβαίνουν το όριο αυξάνεται στο 50%. Θεσπίζονται επίσης αυστηρότεροι κανόνες ιχνηλασιμότητας, με απαίτηση αποδείξεων προέλευσης ώστε να αποτρέπονται παρακάμψεις.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο ανακοινώθηκε λίγους μήνες μετά τη σχετική αύξηση δασμών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανέβασε από 4 Ιουνίου τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο στο 50%, με τον Λευκό Οίκο να εξηγεί πως το μέτρο στοχεύει σε πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπερπροσφοράς φθηνών μετάλλων στην αμερικανική αγορά.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ένωση Χάλυβα, η Κίνα παρήγαγε πέρυσι πάνω από 1 δισ. μετρικούς τόνους χάλυβα, αφήνοντας μακράν πίσω τη δεύτερη Ινδία με 149 εκατ. τόνους. Οι ΗΠΑ κατέλαβαν την τέταρτη θέση, ενώ η μοναδική χώρα της ΕΕ στη δεκάδα ήταν η Γερμανία, που βρέθηκε στην έβδομη θέση.

Έκκληση φον ντερ Λάιεν για άμεση έγκριση

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογράμμισε την ανάγκη ταχείας αντίδρασης από το μπλοκ για την προστασία ενός κλάδου-κλειδί για την οικονομία και την ασφάλεια της Ευρώπης.

«Ένας ισχυρός, απανθρακοποιημένος τομέας χάλυβα είναι ζωτικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ασφάλεια και τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης», δήλωσε. «Η παγκόσμια υπερπροσφορά πλήττει τη βιομηχανία μας. Πρέπει να δράσουμε τώρα· καλώ το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να κινηθούν άμεσα.»

Το μέτρο, που απαιτεί ακόμη έγκριση από τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα αντικαταστήσει το ισχύον καθεστώς διασφάλισης το οποίο λήγει τον Ιούνιο του 2026.

Η Επιτροπή κατέθεσε ότι το καλοκαίρι διαβουλεύτηκε με τον κλάδο και τους εμπλεκόμενους φορείς, καταγράφοντας γενική στήριξη υπέρ αυστηρότερων περιορισμών.

Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν εξαιρούνται βάσει υφιστάμενων εμπορικών συμφωνιών, ενώ η Επιτροπή εξετάζει ειδική μεταχείριση υπέρ της Ουκρανίας λόγω των συνθηκών ασφαλείας.

Η βιομηχανία υπό πίεση

Ο χάλυβας αποτελεί πυλώνα της ευρωπαϊκής οικονομίας, με παρουσία στη βιομηχανία κατασκευών, αυτοκινήτου και άμυνας.

Η Ένωση είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, με περίπου 300.000 εργαζόμενους άμεσα και 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να εξαρτώνται έμμεσα από τον κλάδο.

Ωστόσο, η παραγωγή υφίσταται έντονες πιέσεις από τον διεθνή ανταγωνισμό, το υψηλό ενεργειακό κόστος και τη χαμηλή ζήτηση.

Από το 2007, οι ευρωπαϊκές χαλυβουργίες έχασαν περίπου 65 εκατ. τόνους σε δυναμικότητα και μειώθηκαν κατά 90.000 έως 100.000 οι θέσεις εργασίας, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής.

Η αξιοποίηση της πλεονάζουσας δυναμικότητας υποχώρησε πέρυσι στο 67%, έναντι του 80% που θεωρείται υγιές όριο, ενώ ο κλάδος κατέγραψε ιστορικές απώλειες.

Ο Άξελ Έγκερτ, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χάλυβα, καλωσόρισε τις προτάσεις και προειδοποίησε ότι οι ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις λειτουργούν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, της τάξης του 65%, οδηγώντας σε κλείσιμο εργοστασίων και απολύσεις. «Το ένα τρίτο της ζήτησης καλύπτεται από εισαγωγές χαμηλού κόστους και υψηλής έντασης άνθρακα», επισήμανε.

H ΕΕ εκφράζει την προσδοκία ότι τα νέα μέτρα θα προσφέρουν σταθερότητα στον κλάδο, δίνοντας ανάσες για επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες που είναι αναγκαίες για την οικολογική μετάβαση του μπλοκ.

Η Επιτροπή δεσμεύθηκε επίσης να συνεχίσει διαβουλεύσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και το Παγκόσμιο Φόρουμ Υπερπροσφοράς Χάλυβα, με στόχο, όπως αναφέρει, την αντιμετώπιση των βασικών αιτιών της υπερπαραγωγής.

«Το ζήτημα της υπερπροσφοράς είναι παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί ισχυρή, συντονισμένη και ειλικρινή συνεργασία από όλους τους εταίρους», σημείωσε η Επιτροπή σε ανακοίνωσή της.