Το Επιγραφικό Μουσείο σάς προσκαλεί να γιορτάσετε την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής με τη μικτή χορωδία του υπουργείου Πολιτισμού, αύριο Κυριακή, στις 20:30, στην αυλή του. Το πρόγραμμα της συναυλίας στηρίζεται κυρίως σε Έλληνες ποιητές και συνθέτες, περιλαμβάνοντας όμως και μεγάλες ξένες μορφές που αντιπροσωπεύουν άλλα είδη και εποχές, όπως τον Πρετόριους και τους πιο σύγχρονους Γκόραν Μπρέγκοβιτς και Έλβις Πρίσλεϋ.
Τις εναρμονίσεις, διδασκαλία και διεύθυνση ανέλαβε ο Αιμίλιος Γιαννακόπουλος, ενώ σολίστ θα είναι η Μαρία Τσαρσιταλίδη, με την Έλμα Καφετζηδάκη να συνοδεύει στο πιάνο.
Πρόγραμμα
Α΄ ΜΕΡΟΣ
1. «Η Μουσική», Δημ. Ρόδιος, ποίηση Ιω. Πολέμης
2. «Audite, silete», Michael Praetorius
3. «Του Αη Γιώργη», Goran Bregovic (αποδ. Λίνα Νικολακοπούλου)
4. «Can’t help falling in love», Elvis Presley
5. «Μενεξέδες και ζουμπούλια», παραδοσιακό Μ. Ασίας
6. «Σ’ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη», Μ. Τόκας – Σαρ. Αλιβιζάτος (στίχοι)
7. «Ερηνάκι», παραδοσιακό
Πριν από χρόνια, μπήκα σ’ έναν ναό την ώρα που τελούνταν η Θεία Λειτουργία και κάθισα, καθώς η χορωδία άρχιζε να ψέλνει από τον εξώστη. Η μουσική ακουγόταν αιχμηρή και παράξενη, αιθέρια αλλά και ανησυχητική· πολύπλοκη, σαγηνευτική, αλλά και κάπως αλλόκοτη – σε κάθε περίπτωση, ήταν αδύνατον να την αγνοήσεις. Ορισμένες στιγμές έκανε την καρδιά μου να πονά.
Η δεξιοτεχνία των τραγουδιστών ήταν αναμφισβήτητη, αλλά δεν μπορούσα να προσδιορίσω την εποχή.
Μια πιο προσεκτική εξέταση μού αποκάλυψε ότι το κομμάτι ήταν ολόκληρη η σουίτα «Messe de Notre Dame» (H Λειτουργία της Παναγίας των Παρισίων) του Γκιγιώμ ντε Μασώ, γραμμένη το 1365. Κι όμως, το έργο ακουγόταν απολύτως σύγχρονο. Πιο σωστά: άχρονο. Αν θέλετε, ακούστε το. Ή παρακολουθήστε τις νότες και τα λόγια στην παρτιτούρα.
Αυτό το άκουσμα με παρακίνησε να ανακαλύψω γιατί αυτή η μουσική ακούγεται τόσο παράδοξη, και τι συνέβη ώστε να ξεχαστεί ένας τέτοιος ήχος και να τον διαδεχθεί κάποιος άλλος. Η έρευνα μου με οδήγησε στο τροπικό σύστημα αρμονίας.
Πριν από τον 17ο αιώνα, η υψηλή μουσική βασιζόταν σε οκτώ τρόπους, γνωστούς από την ελληνική τους ονομασία (Δώριος, Φρύγιος, Λύδιος, κ.ά.) ή απλώς αριθμημένους. Μόνο δύο από αυτούς μοιάζουν μ’ αυτό που σήμερα λέμε ματζόρε και μινόρε, δηλαδή «χαρούμενο» ή «λυπημένο». Η μουσική τότε διέθετε ένα πολύ πιο περίπλοκο και ευρύ συναισθηματικό φάσμα. Οι τρόποι αυτοί είχαν πίσω τους υψηλή θεωρία, θεμελιωμένη στα μαθηματικά του ήχου, που ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης των μουσικών.
Με το πέρασμα των αιώνων, οι τρόποι αυτοί σταδιακά παραμερίστηκαν — εν μέρει λόγω της αλλαγής της αισθητικής, αλλά και επειδή η προσθήκη πολλών οργάνων στις ενορχηστρώσεις απαιτούσε ομοιομορφία. Η εφεύρεση των κλειδιών και η επιμήκυνση των πενταγράμμων για να καλύψουν ακραίες νότες, οδήγησε τελικά σε μια εξομάλυνση της συναισθηματικής έκφρασης. Κάθε απόκλιση από το ματζόρε και το μινόρε απαιτούσε «κατά προσέγγιση» νότες — τα λεγόμενα διεσταλμένα σημάδια, που γέμιζαν τις παρτιτούρες με ακανόνιστους συμβολισμούς. Η κανονικότητα έγινε ο κανόνας, και κάθε παρέκκλιση έπρεπε να σημειώνεται κατ’ εξαίρεση.
Οι εποχές του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης παρήλθαν, και άρχισε η μπαρόκ περίοδος. Όχι απαραίτητα με πιο εκλεπτυμένους ήχους — απλώς διαφορετικούς. Οι μεγάλοι συνθέτες εργάστηκαν εντός του νέου συστήματος, ναι, αλλά θα ήταν ίσως πιο ακριβές να πούμε πως δούλεψαν παρά το σύστημα. Κάπου εκεί άρχισα να αμφισβητώ την ίδια την ιδέα της προόδου στη μουσική. Διότι η μουσική δεν εξελίσσεται γραμμικά. Σε κάθε εποχή υπάρχει τόσο το σπουδαίο όσο και το μέτριο. Η πορεία της μουσικής δεν είναι πάντα προς τα πάνω.
Άρχισα να θυμάμαι μερικά από τα αγαπημένα μου τζαζ κομμάτια από την εποχή που έπαιζα τρομπόνι επαγγελματικά για να πληρώνω τα δίδακτρα. Ένα από τα μεγαλύτερα άλμπουμ είναι το «Kind of Blue» του Μάιλς Ντέηβις — το πιο δημοφιλές τζαζ άλμπουμ όλων των εποχών. Πίσω από το έργο, ο νους του ασύλληπτου πιανίστα Μπιλ Έβανς, πειθαρχημένος και διερευνητικός.
Από τις πρώτες νότες, νιώθεις πως κάτι διαφορετικό συμβαίνει. Η διάθεση, πολύπλοκη, με τεράστια συναισθηματική παλέτα, εξερευνά κάποιους από τους ίδιους πόνους και ανησυχίες που ακούμε και στη «Messe de Notre Dame» του Γκιγιώμ ντε Μασώ.
Πού οφείλεται αυτό; Ολόκληρο το άλμπουμ είναι γραμμένο πάνω στους αρχαίους μεσαιωνικούς τρόπους. Όχι ματζόρε και μινόρε, αλλά οκτώ διαφορετικά ηχητικά σύμπαντα. Η μουσική περιπλανάται ανάμεσά τους με ελευθερία και απροσδόκητη ορμή. Δεν αφήνει το αυτί να χαλαρώσει. Ελκυστική και αλλόκοτη. Σαγηνευτική και ανησυχητική. Πάντα φρέσκια. Ιδού λοιπόν: μια ευθεία γραμμή που ενώνει το 1365 με το 1959!
Κι αν θέλετε να απολαύσετε περισσότερη μεσαιωνική τροπική μουσική: «Qui Habitat» του Ζοσκέν ντε Πρε (1490), ή «Spem in Alium» του Τόμας Τάλλις, έναν αιώνα μετά.
Προχωρώντας στον χρόνο, συναντάμε τον Μπράιαν Γουίλσον των Beach Boys, ο οποίος πέθανε πρόσφατα. Αυτό με έκανε να ξανακούσω το συγκρότημα. Ανέκαθεν τους θεωρούσα μια ανάλαφρη μουσική μπάντα των ‘60s που έγραφε διασκεδαστικά τραγούδια για σερφ και πάρτι. Πόσο λάθος έκανα. Η μουσική τους πολυπλοκότητα ξεπερνά κάθε περιγραφή· είναι τόσο εκπληκτική όσο εκείνη του Μοντεβέρντι. Αληθινά ιδιοφυής.
Αυτή είναι μουσική που αντέχει στον χρόνο. Ίσως η ροκ δεν έφτασε ποτέ ξανά τέτοια ύψη. Αλλά αξίζει να αναγνωρίσουμε τα μεγάλα συγκροτήματα των ’70s: Chicago, Led Zeppelin, Queen, Earth Wind and Fire, ακόμη και πολλά κομμάτια του Έλτον Τζον. Η σημερινή ποπ μουσική — λυπάμαι που το λέω — δεν αντέχει τη σύγκριση. Τα κλαψουρίσματα της Τέυλορ Σουίφτ είναι παιδαριώδη μπροστά σε αυτά. Ό,τι παίζει σήμερα στο ραδιόφωνο είναι, κατά κανόνα, μονοδιάστατο και ανώριμο. Η τεχνολογία δεν βοήθησε. Πείτε με ελιτιστή, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης μουσικής είναι σκουπίδια. Σχεδόν καμία πρόοδος.
Η πρόοδος στη μουσική — όπως και στην επιστήμη ή την πολιτική — είναι επεισοδιακή. Καλό και κακό συνυπάρχουν σε κάθε εποχή. Δεν μαθαίνουμε πάντα από το παρελθόν. Αντίθετα, συχνά χάνουμε γνώση, ξεχνάμε θησαυρούς σοφίας, επειδή πιστεύουμε πως η δική μας εποχή είναι η πιο λαμπρή. Και όταν ανακαλύπτουμε ότι δεν είμαστε οι καλύτεροι, τότε αρχίζουμε να ψάχνουμε τι μπορεί να μας έχει διαφύγει. Και τότε… ξαναανακαλύπτουμε. Και επαναφέρουμε.
Η μουσική σήμερα ασχολείται περισσότερο με την τεχνολογία παρά με τη μουσική σημειογραφία. (Jules0222/iStock)
Είναι μια οδυνηρή διαδικασία. Και ανθρώπινη. Προέρχεται από την αλαζονεία και την πλάνη του ανθρώπου. Μόλις πειστούμε πως είμαστε η καλύτερη γενιά που υπήρξε ποτέ, πως ξεπεράσαμε τους «πρωτόγονους» του παρελθόντος, τότε έρχεται η πτώση. Και επαναλαμβάνουμε τα λάθη, δίχως να αναστήσουμε τα επιτεύγματα.
Αυτό ισχύει στη γλώσσα, στη μόδα, στη θεολογία, στην ιατρική, στην αισθητική, στην τεχνολογία. Μόλις το συνειδητοποιήσουμε, ο ρόλος μας είναι πολύ πιο απαιτητικός από όσο φανταζόμασταν. Πρέπει να ξεσκονίσουμε την ιστορική μνήμη, να βρούμε όσα χάσαμε, να αναγνωρίσουμε τη σημασία τους και να τα ενσωματώσουμε στη ζωή μας.
Αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο από το να αποδεχτούμε απλώς υπάρχει γύρω μας ως το καλύτερο δυνατό.
Ο Μασώ, ο Ζοσκέν, ο Τάλλις και ο Μπερντ έφτασαν σε ύψη μουσικής δημιουργίας που ανταγωνίζονται τη μεγαλοπρέπεια των μεγάλων ευρωπαϊκών καθεδρικών ναών. Ο Μάιλς Ντέηβις και Μπιλ Έβανς ανακάλυψαν ξανά τους μεσαιωνικούς τρόπους. Ο Μπράιαν Γουίλσον των Beach Boys αναβίωσε πολύπλοκους συγχορδισμούς και φωνητικές αρμονίες. Ο Γκούσταβ Μάλερ επανέφερε και ανέπτυξε τη Ρομαντική παράδοση, η οποία είχε αρχίσει να παραγκωνίζεται στην εποχή του. Πράγματι, οι περισσότεροι σπουδαίοι μουσικοί δημιουργοί είναι ταυτόχρονα αναδημιουργοί και ‘παρελθοντολόγοι’. Και έτσι πρέπει να είναι. Πολλά από ό,τι αποκαλούμε καινοτομία δεν είναι παρά η επανεύρεση ξεχασμένων γνώσεων.
Αυτό πιθανότατα ισχύει σε κάθε τομέα. Αν το εφαρμόσουμε στην ιατρική, ανοίγεται ένας νέο κόσμο. Το ίδιο ισχύει για τη διατροφή και την άσκηση. Και πολύ περισσότερα. Το έργο μας να ανασυστήσουμε έναν μεγάλο πολιτισμό είναι πιο σύνθετο από ό,τι ποτέ φανταζόμασταν. Και η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να το κάνει για εμάς.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.
Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM @ICOM-Hellenic National Committee) σας προσκαλούν σε μία γιορτή για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής, με δύο μουσικές/μουσικοθεατρικές εκδηλώσεις στην αυλή του Μουσείου, στην Πλάκα, στις 19 και 21 Ιουνίου.
Πέμπτη, 19 Ιουνίου, ώρα 20:30
«Μουσικές συγγένειες και διαδρομές 2025»
Το Μουσικό Σύνολο φοιτητών του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εθνομουσικολογία και Μουσική Πράξη» του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. θα ερμηνεύσει επιλεγμένα κομμάτια παραδοσιακής μουσικής από όλο τον Ελληνισμό και τη Μεσόγειο, αναδεικνύοντας «μουσικές συγγένειες και διαδρομές» στη γειτονιά μας.
Οι φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Σχολής Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων θα παρουσιάσουν μια μουσικοθεατρική εκδήλωση για το έργο και την προσφορά του Σπύρου Περιστέρη (1896(;)-1966), κορυφαίας μουσικής προσωπικότητας που έχει συνδέσει το όνομά του με τη δισκογραφία του Μεσοπολέμου.
«Ένα φανταστικό ημερολόγιο που (υποτίθεται ότι) έγραψε ο Σπύρος Περιστέρης στο ταξίδι του στην Αμερική,
το 1935, γίνεται η αφετηρία για να ξετυλιχτεί το νήμα μιας εποχής φορτισμένης και μεταβατικής, τόσο για
την ιστορία της Ελλάδας όσο και για τη μουσική της διαδρομή.
Βασισμένη στη σύγχρονη εθνομουσικολογική έρευνα, η παράσταση επιχειρεί να σκιαγραφήσει το πέρασμα
από τους ήχους των κοσμοπολίτικων, πολυπολιτισμικών και πολυπληθυσμιακών μητροπόλεων όπως η Σμύρνη
και η Κωνσταντινούπολη, στη μουσική συνθήκη που δημιουργήθηκε στο νεότευκτο εθνικό κράτος. Κι όλα
αυτά υπό το φως της ολοένα και πλατύτερης διάδοσης και επικράτησης του ηχογραφημένου ήχου και της
μουσικής βιομηχανίας.
Ο Σπύρος Περιστέρης βίωσε από πρώτο χέρι αυτό το πέρασμα. Στο ταξίδι του προς την Αμερική έπαιζε μαντολίνο
στην ορχήστρα του υπερωκεανείου «Βύρων» με τα «Πολιτάκια», απηχώντας μια μουσική πραγματικότητα που παραπέμπει άμεσα στις μουσικές της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Την ίδια στιγμή, ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής της εισόδου του μπουζουκιού στη δισκογραφία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να «γυρίσει η σελίδα» της ελληνικής μουσικής και να υποχωρήσουν σταδιακά τα σαντουρόβιολα και τα μαντολίνα.
Σε αυτήν την κομβική και μεταιχμιακή στιγμή, λοιπόν, στη μέση του ωκεανού, ο Σπύρος Περιστέρης θυμάται
και αναστοχάζεται…»
Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – UOI Dept of Music Studies, καθώς και το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπως Μερλιέ του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.
Με ιδιαίτερη συγκίνηση αποχαιρετά το Παράρτημα Λάρισας του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου τον Πετρολούκα Χαλκιά, που έφυγε από τη ζωή την Κυριακή 15 Ιουνίου, αφήνοντας το ανεπανάληπτο στίγμα του στην ελληνική μουσική παράδοση και έχοντας μεταγγίσει τον παραδοσιακό ηπειρώτικο ήχο σε σύγχρονα και διεθνή μουσικά πεδία.
«Όλα τα μέλη του Παραρτήματος Λάρισας του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου αποχαιρετάμε σήμερα τον σπουδαίο δεξιοτέχνη του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά κρατώντας για πάντα στην τέχνη μας τη σημαντική πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησε φεύγοντας…
Γεννήθηκε το 1934 στο Δελβινάκι Ιωαννίνων, κουβαλούσε στο αίμα του τη μουσική ως γιος του περίφημου Περικλή Χαλκιά. Ξεκίνησε να παίζει κλαρίνο σε ηλικία μόλις έντεκα ετών, μαθητεύοντας δίπλα στον θρυλικό Φίλιππα Ρούντα, ‘το καλύτερο κλαρίνο του Ζαγορίου’. Παρά την αρχική αντίδραση του πατέρα του, η μοίρα του είχε ήδη χαραχθεί: το πάλκο έγινε το φυσικό του περιβάλλον, κι εκεί, όπως έλεγε ο ίδιος, επικοινωνούσε με τις ψυχές των ανθρώπων.
Στην δισκογραφία ξεχωρίζουν τα ‘Μοιρολόγια και γυρίσματα’, ‘Δρόμοι της ψυχής’ και ‘Αυτή είναι η Ήπειρος’. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε δείξει και για τη συνάντηση πολιτισμών, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη συνεργασία του με Ινδούς μουσικούς σε δίσκους και συναυλίες.
Στον ήχο του κλαρίνου του, θα ακούμε πάντα τον αέρα των βουνών της Ηπείρου και το βουητό των ποταμών της. Τόσες και τόσες φορές, αυτός ο γνώριμος ήχος δημιούργησε σπαρακτικά μοιρολόγια και πικρούς αποχαιρετισμούς , με αυτόν τον ήχο μετανάστες αλλά και πρόσφυγες πολέμων στα πέρατα του κόσμου χόρεψαν και έκλαψαν. Ο ήχος αυτός του κλαρίνου έγινε η υπομονή πολλών οικογενειών απέναντι στις δυσκολίες της ζωής, σε κάθε καμπή της ιστορίας.
Παραδόσεις αιώνων αλλά και το φως ενός καλύτερου μέλλοντος με τον άνθρωπο να ορίζει τη ζωή του κλείστηκαν μέσα στα μελωδικά γυρίσματα του κλαρίνου του Πετρολούκα Χαλκιά.
Ο ήχος του Πετρολούκα μάς διδάσκει και μας εμπνέει στη ζωή και στη δουλειά μας. Εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του.
Καλό κατευόδιο, με ένα βίντεο στιγμών από το παραδοσιακό σχήμα συναδέλφων του Παραρτήματος Λάρισας του ΠΜΣ.»
Ο Γιοχάννες Μπραμς και ο Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι γεννήθηκαν και οι δύο στις 7 Μαΐου, με διαφορά επτά ετών. Ο Μπραμς, ο μεγαλύτερος από τους δύο, γεννήθηκε το 1833, ενώ ο Τσαϊκόφσκι το 1840.
Οι δύο άνδρες έδειχναν αμοιβαίο σεβασμό και μάλιστα είχαν συναντηθεί δύο φορές. Είχαν όμως αντίθετο μουσικό ύφος και δεν συγκινούνταν ο ένας από το έργο του άλλου.
Παρά τις διαφορές τους, οι συνθέσεις τους συχνά εμφανίζονται μαζί σε σύγχρονες ηχογραφήσεις.
Γιοχάννες Μπραμς, φωτογραφημένος το 1866 από τον Λυσιέν Μαζενό. (Public Domain)
Πρώτη συνάντηση: Λειψία, 1888
Ο Μπραμς και ο Τσαϊκόφσκι συναντήθηκαν για πρώτη φορά στη Λειψία, την Πρωτοχρονιά του 1888, στο σπίτι του Άντολφ Μπρόντσκι. Ο Τσαϊκόφσκι δεν ήταν ενθουσιασμένος για αυτήν τη συνάντηση, καθώς είχε προηγουμένως αποκαλέσει τον συνθέτη «καθάρμα» και «ναρκισσιστική μετριότητα». Μπαίνοντας στην αίθουσα, άκουσε τον Μπραμς να παίζει το νέο του Τρίο για πιάνο αρ. 3. Οι δύο άνδρες συνομίλησαν και ο Ρώσος έγραψε αργότερα ότι εντυπωσιάστηκε από τη σεμνότητα του Μπραμς: «Η συμπεριφορά του είναι πολύ απλή, απαλλαγμένη από ματαιοδοξία, το χιούμορ του είναι ευχάριστο και οι λίγες ώρες που πέρασα μαζί του μου άφησαν μια πολύ ευχάριστη ανάμνηση».
Ο Τσαϊκόφσκι δεν κατέγραψε ακριβώς τι είπαν ο ένας στον άλλο, αλλά ο μυθιστοριογράφος Κλάους Μαν (γιος του συγγραφέα Τόμας Μαν) συμπλήρωσε τις λεπτομέρειες. Στο βιβλίο του «Παθητική Συμφωνία: Μια νουβέλα για τον Τσαϊκόφσκι» του 1948, ο Μαν παρουσίασε τη συνομιλία που είχαν οι δύο άνδρες, λίγο πριν ο Μπραμς αρχίσει να παίζει το Τρίο για πιάνο.
«Θα ακούσουμε λίγη μουσική αργότερα», είπε ο Γερμανός μαέστρος. […] «Ελπίζω να μην βαρεθείτε, κύριε Τσαϊκόφσκι.»
«Θα ήμουν πολύ περήφανος αν μου επιτρέπατε να ακούσω το νέο σας τρίο». Ο Πιοτρ Ιλίτς έκανε μια ελαφριά υπόκλιση.
«Λοιπόν, ίσως να μην είναι ακριβώς του γούστου σας. […] Δεν είναι ιδιαίτερα καρυκευμένο, δεν έχει τίποτα το λαμπρό.»
«Είμαι σίγουρος ότι θα είναι όμορφο», είπε ο Τσαϊκόφσκι, και ενοχλήθηκε με τον εαυτό του που απάντησε τόσο αδέξια.
Ο Μαν περιγράφει μια συζήτηση που γίνεται όλο και πιο αμήχανη. Τα αυτοσαρκαστικά σχόλια του Μπραμς διακρίνονταν από «μια νότα ειρωνείας», που αντανακλούσε τα αρνητικά σχόλια που ο Τσαϊκόφσκι είχε κάνει για το έργο του. Το μέτωπο του Ρώσου άρχισε να κοκκινίζει καθώς συζητούσαν για διεθνή στυλ και επιρροές. Ακριβώς όταν ο Τσαϊκόφσκι ένιωσε ότι τον προκαλούσαν να «κάνει μια οδυνηρή έκρηξη που δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεχάσει», ο Μπραμς τού ευχήθηκε καλή διαμονή στη Λειψία και έληξε τη συζήτηση, «όπως ένας βασιλιάς θα τερμάτιζε μια ακρόαση».
Αν και φανταστική, η περιγραφή του Μαν για τη συνάντησή τους είναι εξαιρετικά πιστή στον χαρακτήρα των δύο ανδρών.
Αυτό που συνέβη μετά την πρόβα δεν χρειάστηκε να το φανταστεί κάποιος. Κατά τη διάρκεια του δείπνου στου Μπρόντσκι, ο Τσαϊκόφσκι και ο Μπραμς κάθισαν μαζί στο τραπέζι. Ήταν μια σχετικά μικρή συγκέντρωση και η σύζυγος του Έντβαρντ Γκρηγκ καθόταν ανάμεσα τους, λειτουργώντας ως διαμεσολαβητής. Αλλά κάποια στιγμή, η κυρία Γκρηγκ σηκώθηκε, λέγοντας: «Δεν μπορώ να κάθομαι ανάμεσα σε αυτούς τους δύο, με κάνει να νιώθω πολύ νευρική!»
«Εγώ μπορώ», είπε ο σύζυγος της και πήρε τη θέση της.
Δεύτερη συνάντηση: Αμβούργο, 1889
Οι δύο άνδρες συναντήθηκαν ξανά έναν χρόνο αργότερα, στο Αμβούργο. Αυτή τη φορά ο Μπραμς παρακολούθησε μια πρόβα της 5ης Συμφωνίας του Τσαϊκόφσκι. Λέγεται ότι ο Μπραμς αποκοιμήθηκε κατά τη διάρκεια της παράστασης, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις για αυτό. Το περιστατικό δεν αναφέρεται στις επίσημες βιογραφίες του Μπραμς και φαίνεται να συγχέεται με ένα άλλο περιστατικό, με τον Μπραμς να αποκοιμιέται ενώ άκουγε Λιστ.
Μετά την πρόβα, βγήκαν μαζί για μεσημεριανό. Ο Μπραμς είπε ειλικρινά στον Τσαϊκόφσκι ότι δεν του άρεσε η συμφωνία του, και ο Τσαϊκόφσκι εξέφρασε την αδιαφορία του για τη μουσική του Μπραμς. Παρ’ όλα αυτά, παρέμειναν φίλοι. Αν και δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ, ο καθένας μιλούσε για τον άλλον με σεβασμό και με θαυμασμό για τον χαρακτήρα του.
Λεπτομέρεια από πορτρέτο του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι, 1893, του Νικολάι Ντμιτριέβιτς Κουζνέτσοφ. Πινακοθήκη Τρετιακόφ. (PD-US)
Αντίθετα μουσικά στυλ
Η υψηλή εκτίμηση του Τσαϊκόφσκι για τον ευγενικό και έντιμο χαρακτήρα του Μπραμς δεν άλλαξε την αρνητική του άποψη για τη μουσική του Γερμανού.
Από την πλευρά του, ο Μπραμς ήταν μετριοπαθής στην άποψή του για τον Τσαϊκόφσκι. Εξέφρασε ήπια εκτίμηση για ορισμένα μέρη του έργου του Ρώσου και δεν πρόσβαλε δημοσίως το στυλ του, αν και ήταν ειλικρινής στην αδιαφορία του.
Ο Τσαϊκόφσκι ήταν πιο ανοιχτά επικριτικός απέναντι στον Μπραμς. Σε μια επιστολή του προς τον Μεγάλο Δούκα της Ρωσίας το 1888, ο Τσαϊκόφσκι περιέγραψε ακριβώς τι δεν του άρεσε στη μουσική του Γερμανού. Είπε κάποια κολακευτικά πράγματα, παραδεχόμενος ότι οι συνθέσεις του Μπραμς ήταν «υψηλού επιπέδου», ότι όλα όσα έγραφε ήταν «σοβαρά και ευγενή» και ότι «εμπνέει σεβασμό». Ωστόσο, πίστευε επίσης ότι υπήρχε κάτι «κρύο και ξηρό» στον Μπραμς.
«Έχει πολύ λίγη μελωδική εφευρετικότητα», είπε ο Τσαϊκόφσκι, προσθέτοντας ότι οι συνθέσεις του Μπραμς ήταν γεμάτες «ασήμαντες αρμονικές προόδους και διακυμάνσεις» και ότι δεν «μιλούσε τη γλώσσα που πηγαίνει κατευθείαν στην καρδιά».
Ορίστε, λοιπόν. Ο Μπραμς δεν έγραφε καλές μελωδίες και δεν ήταν αρκετά συναισθηματικός. Με άλλα λόγια, δεν έγραφε όπως ο Τσαϊκόφσκι.
Άγαλμα του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι, στο Κλιν της Ρωσίας. (Ninetails/Shutterstock)
Και οι δύο άνδρες ανήκαν σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «ρομαντική» εποχή της μουσικής, μια περίοδο που εκτείνεται από τα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα. Ωστόσο, ο γερμανικός ρομαντισμός ήταν πολύ διαφορετικός από τον ρωσικό ρομαντισμό, και ο όρος δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για να περιγράψει τα διαφορετικά μουσικά στυλ των δύο συνθετών.
Ενώ ο Τσαϊκόφσκι είναι συναισθηματικός και λυρικός, ο Μπραμς είναι ένας συγκρατημένος, ψυχρός κλασικιστής που ενδιαφερόταν περισσότερο για την περίπλοκη αρμονική ανάπτυξη παρά για τη σύνθεση μιας όμορφης μελωδίας.
Δύο κοντσέρτα για βιολί
Το 1878, ο Μπραμς και ο Τσαϊκόφσκι συνέθεσαν από ένα κοντσέρτο για βιολί, το μοναδικό που έγραψε ο καθένας τους. Και τα δύο έργα θεωρούνται αριστουργήματα και παραμένουν στο ρεπερτόριο μέχρι σήμερα. Συχνά βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο σε συλλογές ηχογραφήσεων κοντσέρτων για βιολί. Μάλιστα, σε μια πρόσφατη ηχογράφηση του βιολονίστα Αρτούρ Καγκανόφσκι, με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ουκρανίας, τα δύο κοντσέρτα είναι τα μόνα έργα του άλμπουμ.
Κάθε κομμάτι είναι τεχνικά πολύ απαιτητικό για τον βιολονίστα. Επίσης, και τα δύο παρουσιάζουν επιρροές από τη λαϊκή μουσική – τη ρωσική, προφανώς, στην περίπτωση του Τσαϊκόφσκι, την ουγγρική στην περίπτωση του Μπραμς.
Κατά τα άλλα είναι εντελώς διαφορετικά. Το κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκι είναι γεμάτο λυρικές μελωδίες, με το βιολί να εκφράζει πάθος και ένταση, κάτι που εξηγείται ίσως από το γεγονός ότι είχε γραφτεί σε περίοδο κρίσης για τον συνθέτη. Το κοντσέρτο του Μπραμς, αντιθέτως, χαρακτηρίζεται από μια πιο ολοκληρωμένη μελωδία για το βιολί, όπου ο σολίστας συνδιαλέγεται ισότιμα με την ορχήστρα. Αν και υπάρχουν στιγμές έντασης, το κοντσέρτο του Μπραμς εκφράζει μια γαλήνη που έρχεται σε αντίθεση με τη συναισθηματική αναταραχή του έργου του Τσαϊκόφσκι.
Γερμανική αντιγραφή νανουρίσματος του Μπραμς. (PD-US)
Σε ένα άλλο άλμπουμ που παρουσιάζει έργα και των δύο συνθετών, το «Brahms Vs Tchaikovsky», το Atrium String Quartet ερμηνεύει το Κουαρτέτο Εγχόρδων αρ. 1 των αντίστοιχων συνθετών.
Η αντίθεση μεταξύ των δύο έργων είναι, και πάλι, βαθιά. Το έργο του Μπραμς είναι πολύπλοκο και τεχνικά απαιτητικό. Το κομμάτι του Τσαϊκόφσκι βασίζεται σε μια απλή ρωσική λαϊκή μελωδία. Ο Λέων Τολστόι, που καθόταν δίπλα στον Τσαϊκόφσκι στην πρεμιέρα, το βρήκε τόσο συγκινητικό που ξέσπασε σε δάκρυα όταν άκουσε το Andante Cantabile.
Στα χέρια των σημερινών ερμηνευτών, αυτοί οι δύο μεγάλοι ρομαντικοί συνθέτες, αν και αντίπαλοι εν ζωή, ενώνονται μετά θάνατον ως δημιουργικοί συνεργάτες.
Από σήμερα, Τετάρτη, ξεκινά το τριήμερο 2ο Φεστιβάλ Κρουστών της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υποσχόμενο μια τριήμερη συναρπαστική εμπειρία ήχων και εκρηκτικών ρυθμών.
Αναλυτικότερα, στις 11, 12 και 13 Ιουνίου, το 2ο Φεστιβάλ Κρουστών παρουσιάζει ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα, σε καλλιτεχνική επιμέλεια του σολίστ κρουστών, Μαρίνου Τρανουδάκη, που περιλαμβάνει από μοναδικές συναυλίες με διακεκριμένα σύνολα και σολίστ έως ξεχωριστά εργαστήρια για παιδιά και εφήβους και masterclass, αποκαλύπτοντας τη δύναμη και την ποικιλομορφία του κόσμου των κρουστών.
Από τα παραδοσιακά κρουστά της Δυτικής Αφρικής – άρρηκτα συνδεδεμένα με τον χορό και την τελετουργία – έως τα περίτεχνα ρυθμικά μοτίβα των Βαλκανίων, και από την αρμονική αυστηρότητα των Μπαχ και Μότσαρτ έως την εκρηκτική ιδιοφυΐα του Ξενάκη, την ποιητική ένταση του Άστορ Πιατσόλα και τη στοχαστική ευαισθησία του Ριουίτσι Σακαμότο, το Φεστιβάλ Κρουστών φιλοδοξεί να ξεδιπλώσει «ένα συναρπαστικό ηχητικό σύμπαν όπου ο ρυθμός γίνεται κοινή γλώσσα, γεφυρώνοντας τόπους, εποχές και κουλτούρες μέσα από τη δύναμη του ήχου και του σώματος».
Μεταξύ άλλων, το ελληνικό κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει το διεθνούς φήμης σύνολο κρουστών OPERcussion και να παρακολουθήσει τις συναυλίες του πολυσχιδούς ντράμερ και συνθέτη Σερτζάν Ιβάνοβιτς με το προσωπικό του σχήμα Modular, μίας εκρηκτικής ομάδας μουσικών και χορευτών, σε μουσική επιμέλεια Αντώνη Παπαδόπουλου και χορογραφίες Άννας Καραμήτσου, του τρίο που δημιούργησαν οι δεξιοτέχνες Χάικ Γιαζιτζιάν (ούτι, τραγούδι), Γιώτης Κιουρτσόγλου (ηλεκτρικό μπάσο) και Βαγγέλης Καρίπης (κρουστά, ντραμς), καθώς και του διακεκριμένου φλαουτίστα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Γιάννη Ανισέγκου με το σύνολο κρουστών Arrhythmic Percussion.
Η είσοδος στις δράσεις του Φεστιβάλ είναι ελεύθερη. Περισσότερες πληροφορίες και το αναλυτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ, εδώ.
Το φεστιβάλ αποτελεί μια πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να εμπλουτίσει το πολιτιστικό τοπίο του νησιού με ποιοτικά κλασικά ακούσματα, τόσο μέσα από την παρουσία σημαντικών Ζακυνθινών όσο και μη καλλιτεχνών, καθώς και μέσω της ενίσχυσης της μουσικής παιδείας και καλλιέργειας του κοινού. Σε μια κοινωνική συγκυρία που χαρακτηρίζεται από αισθητική και ηθική φθορά, οι διοργανωτές – η Λέσχη «Ο Ζάκυνθος», η ΑΜΚΕ bé mol και η Περιφερειακή Ενότητα Ζακύνθου – δίνουν έμφαση στην ενίσχυση του πνεύματος, του πολιτισμού και της ποιοτικής ζωής στο νησί.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έξι συναυλίες, με έμφαση στην κιθάρα και το πιάνο, αλλά και μια ξεχωριστή βραδιά αφιερωμένη σε νέους καλλιτέχνες:
7 Ιουνίου | Συναυλία κιθάρας
Ανδρόνικος Καραμπέρης | Ώρα: 21:00
14 Ιουνίου | Ρεσιτάλ πιάνου
Διονύσης Μπουκουβάλας | Ώρα: 21:00
21 Ιουνίου | Συναυλία Νέων Καλλιτεχνών (Young Artists’ Concert)
Εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσικής | Ώρα: 20:00
22 Ιουνίου | Ρεσιτάλ πιάνου
Βέρα Στραβοποδή | Ώρα: 21:00
28 Ιουνίου | Ρεσιτάλ πιάνου
Διονύσης Σεμιτεκόλος | Ώρα: 21:00
5 Ιουλίου | Συναυλία κιθάρας
Γιάννης Ευσταθόπουλος | Ώρα: 21:00
Η πρώτη συναυλία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 7 Ιουνίου στον 2ο όροφο της Λέσχης, με είσοδο από την πίσω πλευρά (οδός Αρχιεπισκόπου Δημητρίου), όπου υπάρχει ασανσέρ για ευκολότερη πρόσβαση. Όλες οι συναυλίες είναι προγραμματισμένες να ξεκινήσουν ακριβώς στην ώρα τους και αναμένεται να συγκεντρώσουν το ενδιαφέρον όχι μόνο του τοπικού κοινού αλλά και επισκεπτών του νησιού που αναζητούν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικές εμπειρίες.
Περισσότερες πληροφορίες και ενημέρωση για τις εκδηλώσεις στο www.bemolcnp.com.
Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών συνεχίζει και φέτος την εξωστρεφή του διαδρομή με εκδηλώσεις πέρα από τους δικούς του χώρους, σε εμβληματικές τοποθεσίες της Ελλάδας που συνδέουν την τέχνη με την ιστορία και την τοπική κοινωνία. Με βαθιά πίστη στον ρόλο του πολιτισμού ως φορέα συνοχής, μνήμης και αναγέννησης, το Μέγαρο φέρνει τη μουσική σε τόπους ιστορικής, κοινωνικής και συμβολικής σημασίας, δημιουργώντας συνθήκες ουσιαστικής συνάντησης ανάμεσα στο κοινό, το τοπίο και την τέχνη. Μέσα από συνεργασίες με κορυφαίους Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες και σε στενή σύμπραξη με θεσμικούς και τοπικούς φορείς, το πρόγραμμα του φετινού καλοκαιριού αγγίζει με σεβασμό το παρελθόν και κοιτά με δημιουργικότητα το μέλλον.
Συγκεκριμένα, όπως ενημερώνουν οι διοργανωτές, το πρόγραμμα αυτό έχει ως εξής:
Ιερά Μονή Αρκαδίου – Κρήτη
Σάββατο 14 Ιουνίου 2025 | Ώρα 20:30
Προαύλιος Χώρος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου
Λεωνίδας Καβάκος & Apollωn Ensemble
Λεωνίδας Καβάκος (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών)
Ο Λεωνίδας Καβάκος πλαισιώνεται από εκλεκτούς Έλληνες μουσικούς του Apollωn Ensemble (Αλ. Σακαρέλλο, Ηλ. Λιβιεράτο, Τ. Γαβριηλίδη-Πέτριν, Chr. Miroshnikov) για μια μοναδική βραδιά μουσικής δωματίου σε έναν χώρο-σύμβολο ιστορικής μνήμης, που βρίσκεται 23 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το Ρέθυμνο, στις βορειοδυτικές πλαγιές του Ψηλορείτη, και σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων.
Πρόγραμμα:
L. v. Beethoven: Violin Sonata No. 9 in A Major, Op. 47, Kreutzer Sonata
(Ενορχήστρωση για κουιντέτο εγχόρδων: 2 βιολιά, βιόλα, 2 βιολοντσέλα). Διάρκεια ~36′.
I. Adagio sostenuto – Presto
II. Andante con variazioni
III. Finale: Presto
Διάλειμμα
Fr. Schubert: String Quintet in C Major, D 956, Op. 163 (2 βιολιά, βιόλα, 2 βιολοντσέλα). Διάρκεια ~55′.
Ι. Allegro ma non troppo
II. Adagio
III. Scherzo. Presto – Trio. Andante sostenuto
IV. Allegretto
Ωδείο Αττικού – Αθήνα
Τρίτη 8 Ιουλίου 2025 | Ώρα 21:00
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου 2025
Νικόλα Πιοβάνι, Μεγάλες Ταινίες – Μεγάλες Μουσικές
Νικόλα Πιοβάνι (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών)
Ο Νικόλα Πιοβάνι, ο βραβευμένος με Όσκαρ συνθέτης, διευθύνει την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών σε μια βραδιά αφιερωμένη στα αριστουργήματα του ιταλικού κινηματογράφου.
Σουίτες από ταινίες των: Ταβιάνι * Μπενίνι (Η ζωή είναι ωραία) * Φελλίνι (Τζίντζερ και Φρεντ, Η φωνή του φεγγαριού κ.ά.).
Η παραγωγή είναι του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σε συνδιοργάνωση με την πρεσβεία της Ιταλίας στην Αθήνα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτου Αθηνών.
Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης
Σάββατο 12 Ιουλίου 2025 | Ώρα 20:30
Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τον Γιώργο Πέτρου
Vincenzo Bellini – Norma (σε συναυλιακή μορφή)
(Μέγαρο Μουσικής Αθηνών)
Στο Θέατρο της επιβλητικής Αρχαίας Μεσσήνης παρουσιάζεται η Norma του Bellini σε συναυλιακή μορφή, με σπουδαίους λυρικούς τραγουδιστές και την Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου.
Συμμετέχει η Χορωδία Δωματίου Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου. Μουσική προετοιμασία: Δημήτρης Γιάκας.
Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.
Βόρεια Εύβοια
Καλοκαίρι – Φθινόπωρο 2025
Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια – Οι Γέφυρες της Μουσικής
(Μέγαρο Μουσικής Αθηνών)
Για τέταρτη συνεχή χρονιά, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών επιστρέφει στη Βόρεια Εύβοια, στηρίζοντας τις πυρόπληκτες περιοχές και τις τοπικές κοινωνίες μέσα από τη δύναμη της μουσικής. Συναυλίες, εκπαιδευτικά προγράμματα και θεματικές εκδηλώσεις υλοποιούνται με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού, σε συνεργασία με τον Δήμο Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας. Πληροφορίες και μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του Μεγάρου και των συνεργαζόμενων φορέων.
Πολλά πράγματα που πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε αποδείχθηκαν λάθος. Παλαιές πεποιθήσεις όπως ότι «η γη είναι επίπεδη» ή «ο ήλιος περιστρέφεται γύρω από τη γη» μάς κάνουν να είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί όταν καταλήγουμε σε ένα συμπέρασμα ή κρίνουμε κάτι.
Όσον αφορά τα αισθητικά ζητήματα, τα έργα τέχνης αποτελούν μυστήριο του οποίου οι ιδιότητες και οι νόμοι υπερβαίνουν κατά πολύ τις γνώσεις μας. Το αν είναι καλά ή κακά είναι ένα ακόμη πιο περίπλοκο ζήτημα. Το μεγάλο μυστήριο του Μπετόβεν, η Ενάτη Συμφωνία, έχει ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους, τόσους όσοι είναι και οι ακροατές της. Σε μερικούς φαίνεται υπέροχη, σε άλλους τερατώδης. Ο μουσικολόγος και μυθιστοριογράφος Ρομάν Ρολάν τη χαρακτήρισε «αξεπέραστο θρίαμβο του ανθρώπινου πνεύματος», αλλά ο Λούντβιχ Σπορ, Γερμανός συνθέτης και σύγχρονος του Μπετόβεν, την αποκάλεσε γκροτέσκα, άγευστη και ασήμαντη.
Ο Μπετόβεν το 1804, το έτος που άρχισε να συνθέτει την Πέμπτη Συμφωνία. Λεπτομέρεια από πορτρέτο του W.J. Mähler. (Public Domain)
Ο Ρόμπερτ Σούμαν θεωρούσε ότι ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, «για να το θέσω συνοπτικά, δεν είναι καλός μουσικός» και ότι η μουσική του ήταν «συχνά αρκετά ερασιτεχνική, χωρίς νόημα και αποκρουστική». Ο συνθέτης Αντόν Μπρούκνερ, ωστόσο, όταν συνάντησε τον Βάγκνερ, έπεσε στα γόνατα και φίλησε το χέρι του. Ο Βάγκνερ έπρεπε να συγκρατήσει τον Μπρούκνερ κατά τη διάρκεια μιας παράστασης του «Παρσιφάλ», ζητώντας του να μην χειροκροτεί τόσο δυνατά.
Ο Μπρούκνερ με τη σειρά του αποκαλέστηκε «ηλίθιος και μισός» από τον πλούσιο και ισχυρό Βιεννέζο κριτικό Έντουαρντ Χάνσλικ, αλλά ο Γιαν Σιμπέλιους, με βαθύτερο μυαλό και πιο γενναιόδωρη καρδιά, τον αποκάλεσε «τον μεγαλύτερο εν ζωή συνθέτη».
Φωτογραφία του Γιόχανες Μπραμς, το 1866, από τον Λυσιέν Μαζενό. (Public Domain)
Η Κλάρα Σούμαν λάτρευε τον Γιόχανες Μπραμς, για τον οποίο είχε γράψει ότι ήταν «ένας από αυτούς που έρχονται σαν να έχουν βγει κατευθείαν από το Θεό», ενώ ο Μπέντζαμιν Μπρίττεν είχε άλλη άποψη: «Παίζω όλα τα έργα του Μπραμς κάθε τόσο για να δω αν είναι τόσο κακά όσο νόμιζα — και συνήθως τα βρίσκω χειρότερα». Ομοίως, ο Τσαϊκόφσκι έγραψε σε μια επιστολή προς έναν φίλο του ότι θα ήθελε να πει: «Κύριε Μπραμς! Πιστεύω ότι είστε ένας ατάλαντος, αλαζονικός και εντελώς ανιαρός άνθρωπος».
Αλλά και ο ίδιος ο Ρώσος συνθέτης υπέστη διάφορες προσβολές και επιθέσεις από ανθρώπους που υποτίθεται ότι «γνώριζαν». Το σπουδαίο του κοντσέρτο σε Σι ύφεση μινόρε δεν έτυχε καλής υποδοχής στην πρεμιέρα του. Ο Νικολάι Σολόβιεφ, συνθέτης, κριτικός και καθηγητής στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης, σχολίασε: «Το πρώτο κοντσέρτο για πιάνο του Τσαϊκόφσκι είναι όπως και η πρώτη τηγανίτα: αποτυχία».
Ο τσάρος Αλέξανδρος Γ΄ είχε επίσης αρνητική άποψη. Στο ημερολόγιό του, ο Τσαϊκόφσκι έγραψε: «Ο τσάρος ήταν υπεροπτικός μαζί μου. ‘Πολύ ωραίο’, μου είπε μετά την πρόβα [της ‘Ωραίας Κοιμωμένης’]. Ο Θεός να τον έχει καλά». Ο Ιγκόρ Στραβίνσκι, ωστόσο, σεβόταν τον συνθέτη μέχρι τα τελευταία του χρόνια και του αφιέρωσε το έργο «Le Baiser de la fée» (Το φιλί της νεράιδας).
Ας κρίνει ο καθένας
Η ταυτόχρονη ύπαρξη των επικριτών και των θαυμαστών για το ίδιο έργο ή τον ίδιον καλλιτέχνη οδηγούν σε ένα μόνο πιθανό συμπέρασμα: ότι όλες οι κριτικές είναι αβέβαιες, προσωπικές και ανοιχτές σε αλλαγές. Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει εξήγηση γιατί ένα μουσικό κομμάτι αρέσει σε έναν άνθρωπο και δεν αρέσει σε έναν άλλο. Είναι και θα παραμείνει ένα μυστήριο.
Μια φράση από ένα ποίημα του Τζον Γκρήνληφ Γουίττιερ λέει: «Εμείς, τα μεγαλύτερα παιδιά, ψάχνουμε τον δρόμο μας από το σκοτάδι πίσω μας στο σκοτάδι μπροστά μας». Αλλά στην αναζήτησή μας, πότε πότε συναντάμε κάτι περισσότερο ή λιγότερο σταθερό, κάτι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως κριτήριο για αυτό που βρίσκεται πέρα από το ευχάριστο ή το δυσάρεστο: το καλό ή το κακό, το αληθινό ή το ψεύτικο.
Το σπίτι του Τζον Γκρήνληφ Γουίττιερ. Ο ποιητής δημιούργησε ένα φιλόξενο σπίτι όπου μπορούσε να γράφει και να σκέφτεται. (Midnightdreary/CC BY-SA 4.0)
Ο χρόνος είναι ο κριτής που αποφασίζει τι θα θυμόμαστε και τι θα ξεχάσουμε. Έχουμε αυτό που η Βιρτζίνια Γουλφ περιέγραψε ως «την αίσθηση ότι προσθέτουμε κάτι». Ίσως όμως το πιο σταθερό από όλα είναι η ιδέα του φιλοσόφου Ιμμάνουελ Καντ στο έργο του «Κριτική της Κριτικής Ικανότητας»: «Αν οι καλές τέχνες δεν είναι διαποτισμένες με ηθικά ιδανικά κοινά σε όλη την ανθρωπότητα, τότε μπορούν να χρησιμεύσουν μόνο ως επιπόλαιες διασκεδάσεις στις οποίες καταφεύγουν οι άνθρωποι για να νεκρώσουν τη δυσαρέσκειά τους για τον εαυτό τους».
Ας αμφισβητούμε και ας κρίνουμε. Ο Αϊνστάιν έλεγε ότι δεν πρέπει ποτέ να χάσουμε την «ιερή περιέργεια».
Το Shen Yun Performing Arts είναι ένας παγκόσμιας κλάσης θίασος παραστατικών τεχνών. Με έδρα στη Νέα Υόρκη, παρουσιάζει κάθε χρόνο μία νέα παράσταση εμπνευσμένη από τη μακραίωνη παράδοση της Κίνας. Οκτώ διαφορετικές ομάδες χορευτών κλασικού κινεζικού χορού περιοδεύουν σε όλον τον κόσμο, κάθε μία με τη δική της συμφωνική ορχήστρα.
Σε κάθε χώρα, η παράσταση συνοδεύεται από δύο παρουσιαστές, έναν για την κινεζική γλώσσα και έναν για τη γλώσσα της εκάστοτε χώρας, οι οποίοι μεταφέρουν συνοπτικά τις ιστορίες που αφηγούνται οι χορογραφίες, ώστε να είναι πιο εύκολα κατανοητές από το κοινό. Με αυτόν τον τρόπο, ο κόσμος εισάγεται ομαλά στο πνεύμα των ιστοριών και των μύθων και τις απολαμβάνει πιο ολοκληρωμένα.
Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2006 και πολύ γρήγορα κατέκτησε υψηλότατο επίπεδο καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας, τόσο στο χορευτικό επίπεδο όσο και στο μουσικό. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των παραστάσεων είναι η μουσική του Shen Yun, που παντρεύει τον δυτικό τρόπο σύνθεσης και αρμονίας με τον κινεζικό. Για την ερμηνεία των ιδιαίτερων αυτών συνθέσεων, η ορχήστρα του Shen Yun περιλαμβάνει εκτός από τα κλασικά δυτικά μουσικά όργανα και παραδοσιακά κινεζικά, όπως η πίπα, το έρχου κ.ά.
Σύμφωνα με ειδικούς, ο συγκερασμός αυτών των δύο μουσικών συστημάτων γίνεται με εξαιρετική επιτυχία από τους συντελεστές του Shen Yun, κάτι που αποτελεί μοναδικό επίτευγμα του θιάσου.
Κάθε χρόνο, η ομάδα του Shen Yun προετοιμάζει και παρουσιάζει ένα νέο πρόγραμμα, με νέες συνθέσεις, χορογραφίες, κοστούμια και σκηνικά.
Ευγενική παραχώρηση από το Shen Yun
Το 2020, το Shen Yun Performing Arts προσκάλεσε τη Νέλη Σφιγγοπούλου, αρπίστρια, με σπουδές στο Conservatorio di Como, να συμμετάσχει στην ευρωπαϊκή περιοδεία του. Η Epoch Times ζήτησε από την κυρία Σφιγγοπούλου να μοιραστεί με τους αναγνώστες της μερικά από τα στοιχεία που έκαναν τη συμμετοχή της στο Shen Yun ξεχωριστή και να αποκαλύψει πού κατά τη γνώμη της οφείλεται η παγκόσμια επιτυχία του θιάσου.
Ομαδική φωτογραφία μελών του Shen Yun, από την ευρωπαϊκή περιοδεία του 2020. (Ευγενική παραχώρηση της Νέλης Σφιγγοπούλου)
Πώς γεννήθηκε το ενδιαφέρον σας για την άρπα; Πείτε μας λίγα λόγια για αυτό το τόσο ιδιαίτερο όργανο. Ποια στοιχεία αγαπάτε περισσότερο και ποια θεωρείτε πιο απαιτητικά;
Το ενδιαφέρον μου για την άρπα αναδύθηκε μία περίοδο μεγάλων εσωτερικών αναζητήσεων αλλά και πίεσης, κατά την οποία είχα την ανάγκη να ακούω πολλή ορχηστρική μουσική: κλασική, κέλτικη κ.ά. Συγκεκριμένα, στην άρπα στράφηκα στα 17. Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε και μόλις τώρα αρχίζω να αποκωδικοποιώ τις διεργασίες που με οδήγησαν σε αυτήν.
Για εμένα, η άρπα είναι ένα ευγενικό και ταυτόχρονα δυναμικό θεραπευτικό όργανο. Χάρις στην ελεύθερη ταλάντωση των χορδών, οι ήχοι της διεισδύουν βαθιά στην ύπαρξη, μέχρι τα κύτταρά μας. Όταν παίζω άρπα, νιώθω αμέσως να γλυκαίνω και να έρχομαι στο κέντρο μου. Ο νους μου αδειάζει και έρχομαι σε επαφή με το πιο αγνό κομμάτι του εαυτού μου. Το σχήμα της μού θυμίζει καρδιά, αλλά και την τέλεια αρμονία, που συμβολίζεται από το τρίγωνο. Και όντως έτσι είναι. Η άρπα είναι ένα απόλυτα αρμονικό όργανο που μιλά στις καρδιές των ανθρώπων.
Από επιστημονική άποψη, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο ήχος της άρπας ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα, κάποια εγκεφαλικά κύματα που βοηθούν στη χαλάρωση, καθώς και ορισμένες εκλεπτυσμένες λειτουργίες του εγκεφάλου.
Απαιτητικές είναι οι κλασικές σπουδές της άρπας, για τις οποίες χρειάζονται πολλές ώρες μελέτης, συνέπεια και επιμέλεια. Αλλά εάν υπάρχει αγάπη και ενδιαφέρον, οι ώρες αυτές είναι ώρες χαράς και ανάπτυξης. Η μουσική πρόοδος, πέρα από την ανάπτυξη της τεχνικής δεξιότητας, είναι και εσωτερική πρόοδος και εκλέπτυνση του εαυτού.
Ο οικονομικός προγραμματισμός είναι επίσης σημαντικός, όπως και η τύχη να βρεις τους κατάλληλους ανθρώπους να σε καθοδηγήσουν σε αυτό το μονοπάτι.
Ποια ήταν η πρώτη σας εμπειρία ως επαγγελματίας μουσικός; Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με το Shen Yun;
Λίγο πριν τελειώσω τις σπουδές μου στην Ιταλία, με κάλεσαν ως δεύτερη άρπα να ταξιδέψω μαζί με τη Φιλαρμονική Αθηνών (Φ.Α.) στην Αμερική, όπου παίξαμε στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης τη Δεύτερη Συμφωνία του Μάλερ. Προηγουμένως, είχα παίξει με την ορχήστρα της σχολής στο Teatro Sociale του Κόμο την Arlésienne του Μπιζέ.
(Ευγενική παραχώρηση της Νέλης Σφιγγοπούλου)
Όσον αφορά το Shen Yun, από την αρχή των σπουδών μου ήθελα να μπω στη συμφωνική ορχήστρα του. Όταν διάβασα στις ανακοινώσεις τους, μετά την παράσταση του 2016, ότι υπήρχαν θέσεις για αρπιστές, έστειλα βίντεο, και το 2019 με κάλεσαν για την περιοδεία του 2020. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό.
Τι ήταν αυτό που σας προσέλκυσε στην ορχήστρα του Shen Yun;
Κυρίως, η διαφορετικότητα της ορχήστρας που συνδυάζει την παραδοσιακή κινεζική μουσική με τη δυτική. Φέρουν μέσα τους δύο διαφορετικές φιλοσοφίες και μνήμες αιώνων και αυτό εμένα μού ξυπνά πολύ βαθιές αισθήσεις. Κάθε μουσικό σύστημα από μόνο του είναι θεραπευτικό. Όμως η πρωτοπορία του συνδυασμού τους είναι διπλά θεραπευτική και αυτό εμένα με ενθουσίασε. Η μουσική του Shen Yun βάζει σε πράξη την κινεζική παραδοσιακή θεραπευτική μουσική που βασίζεται στα πέντε στοιχεία.
Το πάντρεμα των δύο μουσικών παραδόσεων έχει ως αποτέλεσμα μία μεγάλη δυναμική, ικανή να περιγράψει καταστάσεις που κυμαίνονται από την αιθέρια γαλήνη μέχρι σύγχρονους προβληματισμούς. Το αμάλγαμα των ήχων είναι αρμονικό και μεταφέρει ιερότητα, βάθος, πίστη, δυναμισμό, ηρωισμό, ευγένεια, πραότητα, ταπεινότητα, μυστικισμό ή χιούμορ, πάντα ανάλογα με την ιστορία που αφηγούνται οι καλλιτέχνες με τον χορό τους. Μου αρέσουν οι εναλλαγές αυτές, όπως και ο τρόπος με τον οποίο η ορχήστρα του Shen Yun μεταφέρει στο παρόν τη σοφία του παρελθόντος.
Για πόσο διάστημα συμμετείχατε στο Shen Yun;
Τέσσερις μήνες. Δυστυχώς μόνο τόσο κράτησε η περιοδεία, γιατί μετά άρχισαν να κλείνουν τα θέατρα λόγω κορωνοϊού και έπρεπε να ακυρωθούν οι παραστάσεις. Παρόλα αυτά, η εμπειρία ήταν μοναδική και δεν πιστεύω ότι θα ζήσω ξανά κάτι παρόμοιο. Αυτοί οι τέσσερις μήνες ήταν για εμένα τέσσερα χρόνια μουσικής εμπειρίας με ορχήστρα, αλλά και ομαδικής μουσικής επικοινωνίας. Γιατί δεν φτάνει να είσαι μουσικός. Χρειάζεται να μπαίνεις και μέσα στην ιστορία αυτού που παίζεις, μαζί με τους άλλους, για να απηχήσουν οι ήχοι σωστά τη φιλοσοφία του κάθε έργου. Όλα αυτά τα είδα στην πράξη.
(Ευγενική παραχώρηση της Νέλης Σφιγγοπούλου)
Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της ορχήστρας του Shen Yun και ποιες των παραστάσεών του;
Η ιδιαιτερότητα του Shen Yun είναι η φιλοσοφία του. Shen Yun σημαίνει «θεία όντα που χορεύουν». Το Shen Yun πραγματεύεται τη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν και το θείο, αυτό ήταν η καρδιά της φιλοσοφίας του κινέζικου παραδοσιακού πολιτισμού, όπως έχει αποτυπωθεί στους μύθους και την ιστορία της μακραίωνης κινεζικής παράδοσης, και αυτό είναι και ο στόχος του θιάσου: η αναβίωση του βάθους αυτού του πολιτισμού στην καθημερινότητα του κάθε μέλους του Shen Yun ξεχωριστά, αλλά και η παρουσίαση της ομορφιάς και των αξιών του στον σύγχρονο άνθρωπο.
Διαπραγματεύεται τις γνώσεις των αρχαίων χρόνων με τρόπο απλό και εύληπτο. Είναι μια μουσικοχορευτική και θεατρική εμπειρία. Όπως ακριβώς το περιγράφει το όνομα performing arts (παραστατικές τέχνες): ένας συνδυασμός τεχνών, υψίστης δεξιοτεχνίας η καθεμία, απόλυτα εναρμονισμένες μεταξύ τους.
Από θεραπευτικής άποψης, το Shen Yun συνδυάζει την επιστήμη της κινεζικής μουσικοθεραπείας και ιατρικής, όπου κάθε νότα αντηχεί σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος. Επίσης, συνδυάζει μαζί και άλλες θεραπευτικές επιστήμες. Η δύναμη της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, των χρωμάτων, της αρμονίας, της φιλοσοφίας, της καλλιέργειας του εαυτού – το κάθε ένα ξεχωριστά και ο τρόπος που όλα αυτά εναρμονίζονται σοφά είναι κάτι ολότελα πρωτόγνωρο, πολύ δυνατό ενεργειακά και θεραπευτικά. Είναι κάτι που ο κόσμος χρειάζεται σήμερα. Αυτή την αρμονία μόνο άνθρωποι που καλλιεργούν το πνεύμα τους μπορούν να την αποδώσουν στην σκηνή, αλλά και ενεργειακά, με ένα μόνο χαμόγελο.
Στις παραστάσεις του Shen Yun μοναδική είναι και η ανάμιξη της παράδοσης με την τεχνολογική πρόοδο, καθώς ο θίασος χρησιμοποιεί μία ψηφιακή οθόνη δικής του επινόησης, που συνδέει τον φανταστικό κόσμο με την πραγματικότητα των χορευτών επί σκηνής.
Το πιο συγκινητικό για εμένα, όμως, είναι ότι το Shen Yun δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα. Έχει φτιαχτεί καθαρά για την ευεξία και την ψυχική ανάταση των ανθρώπων. Όσοι παρακολουθούν μία παράσταση το νιώθουν αυτό, όπως επίσης μια κάθαρση και μια ελπίδα. Αυτό που ενώνει τους καλλιτέχνες είναι το Φάλουν Γκονγκ, μια παραδοσιακή βουδιστική φιλοσοφία που βασίζεται στις οικουμενικές αρχές της αλήθειας, της καλοσύνης και της ανεκτικότητας, την οποία ακολουθούν στην καθημερινότητα τους.
Το Φάλουν Γκονγκ διώκεται βάναυσα στη σημερινή Κίνα από το κινεζικό κομμουνιστικό καθεστώς, όπως διώκονται και οι Θιβετιανοί, οι χριστιανοί και οι Ουιγούροι. Τα μέλη του Shen Yun ελπίζουν, εύχονται και προετοιμάζονται για την ημέρα που αυτή η δίωξη θα αρθεί και μέχρι τότε θα συνεχίσουν να διαδίδουν αυτή την όμορφη παράδοσή τους έξω από την Κίνα. Αυτό ταυτόχρονα το κάνει και λίγο επικίνδυνο για τους συντελεστές, γιατί το κινεζικό καθεστώς προσπαθεί να το σταματήσει με πολλούς τρόπους κατά τη διάρκεια της περιοδείας τους – συνήθως με απειλές και εκφοβισμό. Η μεγαλύτερη του ιδιαιτερότητα λοιπόν, για εμένα, είναι ότι είναι και το πιο θαρραλέο σύνολο, γιατί έχει να αντιμετωπίσει και αυτές τις δυσκολίες! Όποιος λοιπόν δουλεύει για το Shen Yun πρέπει να έχει πνευματικότητα και θάρρος για να υπερνικά οτιδήποτε κακόηθες θέλει να το σταματήσει να προσφέρει όλη αυτή την θετική ενέργεια στον κόσμο.
Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε παίζοντας άρπα για την ορχήστρα του Shen Yun; Πώς καταφέρατε να τις ξεπεράσετε;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν ότι η ορχήστρα ακολουθά τους χορευτές, κάτι πρωτόγνωρο για εμένα. Ο μαέστρος παρακολουθεί τους χορευτές. Αυτό σημαίνει ότι τα μάτια μου έπρεπε να είναι συνεχώς στον μαέστρο, διότι εάν οι χορευτές άλλαζαν απρόοπτα τον ρυθμό τους, θα έπρεπε αμέσως να αλλάξει και ο ρυθμός της ορχήστρας. Έπρεπε λοιπόν να είμαστε σε απόλυτη εγρήγορση!
Ποια ήταν η σχέση σας με τους άλλους μουσικούς της ορχήστρας; Είστε η μοναδική Ελληνίδα που έχει παίξει με την ορχήστρα ή έχει συμμετάσχει στις παραστάσεις του θιάσου γενικότερα;
Όλα τα παιδιά ήταν καλά και ευγενικά και είχαν βάθος και ποιότητα, αγνότητα και απλότητα στη σκέψη, και ένα αίσθημα νοήματος, ευθύνης και επιμέλειας στη ζωή τους, που δεν το συναντάς πολύ εύκολα σε νέους της εποχής. Ήμουν τυχερή που ήμουν στην ομάδα με πολλούς ταλαντούχους νέους με τους οποίους ‘έδεσα’, γιατί και εγώ ήμουν στο ξεκίνημα μου ως μουσικός…
Δεν γνωρίζω εάν έχει παίξει κάποιος άλλος Έλληνας με την ορχήστρα του Shen Yun.
Η Νέλη Σφιγγοπούλου (κέντρο μπροστά) με άλλα μέλη του Shen Yun στη Βενετία, στην περιοδεία του 2020. (Ευγενική παραχώρηση της Νέλης Σφιγγοπούλου)
Ποια ήταν η διαδικασία προετοιμασίας για μια συναυλία;
Έκανα πρόβες με την ορχήστρα ένα μήνα πριν αρχίσει η περιοδεία. Όλα τα μέλη του θιάσου με τα οποία συνεργάστηκα – χορευτές, μουσικοί, άνθρωποι στα παρασκήνια – ήταν εγκάρδιοι και πρόθυμοι να με βοηθήσουν να καταλάβω τη δυναμική και το νόημα που χρειαζόταν να αποδώσω μουσικά σε κάθε κομμάτι, γιατί η άρπα γενικά συμμετέχει πολύ σε κάθε κομμάτι. Έγιναν αρκετές πρόβες μόνο με την ορχήστρα, αλλά και αρκετές όλη η ορχήστρα μαζί με τους χορευτές.
Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο κομμάτι που σας έχει μείνει αξέχαστο από τη θητεία σας στο Shen Yun;
Το Chinese Classical Dance, όπου η άρπα έπαιζε αρκετά – σχεδόν σόλο – σε όλο το κομμάτι και είχε ωραία ντουέτα με το έρχου και την πίπα, διότι ήταν κυρίως γυναικείος χορός. Μου έχει μείνει αξέχαστο και ένα κομμάτι για τον γνωστό Κινέζο ποιητή, Λι Μπάι, στο οποίο η μουσική ήταν αιθέρια.
Μου άρεσαν και κάποια δυναμικά και ηρωικά σόλα των τσέλων. Τα κρουστά επίσης ήταν καταπληκτικά και πολυδιάστατα. Ήταν πολύ πλούσια η μουσική, τι να πρωτοθυμηθώ…
Μου άρεσαν επίσης τα ευαίσθητα κομμάτια, που μιλούσαν για την ιστορία του Φάλουν Γκονγκ και τη βάναυση δίωξη των πιστών του στην Κίνα, και το πώς αντιμετωπίζουν τόσο δύσκολες καταστάσεις, δυνατοί, με καλοσύνη και πίστη στο θείο. Αυτά τα κομμάτια ήταν πολύ ντελικάτα στη μουσική τους και με συγκινούσαν όσες φορές κι αν τα έπαιζα, η ενέργεια ήταν πολύ δυνατή. Είχαν επίσης στο τέλος τους ένα ωραίο υπερβατικό αίσθημα συμπαντικής δικαιοσύνης, όπου η άρπα έκανε sostenuto (σ.σ. παίξιμο με συγκρατημένη ταχύτητα). Αυτό το sostenuto θα το θυμάμαι για πάντα! Ήταν τόσο βαθύ, που απαιτούσε από εμένα μεγάλη σταθερότητα και αγνότητα καρδιάς για να το στηρίξω. Ίσως ακούγεται απλό, αλλά ήταν δύσκολο στην αρχή – η κατανόηση της έννοιας του σύμπαντος και της δημιουργίας και η απόδοσή τους… Ήταν για εμένα μία βαθιά, εσωτερική διαδικασία.
(Ευγενική παραχώρηση της Νέλης Σφιγγοπούλου)
Τι σας δίδαξε η εμπειρία σας για την προσωπική και την επαγγελματική σας ζωή;
Η αρχαία κινεζική παράδοση εμπεριέχει μια βαθιά αναζήτηση της ύπαρξης του ανθρώπου και της σύνδεσης του με το σύμπαν και με το γύρω περιβάλλον του, όπως και η ελληνική φιλοσοφία. Για να μπορέσει κανείς να συντονιστεί με αυτό το πνευματικό βάθος και την πνευματική αναζήτηση, πρέπει να βρίσκεται και εκείνος σε μία αντίστοιχη κατάσταση, οπότε είναι σημαντικό κάποιος καθημερινά να τείνει προς την πνευματικότητα και την αυτοβελτίωση και να γίνεται καλύτερος από χτες.
Το Shen Yun εφαρμόζει στην πράξη αυτές τις ιδέες και μου θυμίζει τον αγαπημένο μου Πυθαγόρα, που για τη μουσική και όχι μόνο έχει ανακαλύψει πολλά. Σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, η κάθε μία από τις επτά νότες που γνωρίζουμε αντιστοιχεί σε έναν ήχο και σε έναν πλανήτη, και ο κάθε πλανήτης αντιστοιχεί σε μία θεότητα. Με την κίνηση του κάθε πλανήτη παράγεται ήχος και οι κινήσεις των πλανητών συνηχούν, παράγοντας μία μελωδία, μία συμφωνία – αυτό είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο. Κάθε ύπαρξη έχει μία δόνηση. Από το μόριο που δεν βλέπουμε, το κύτταρο μας, μέχρι ένα ποτήρι, ένα ζώο, έναν άνθρωπο, έναν πλανήτη. Η θεωρία της μουσικής των σφαιρών, λοιπόν, μοιάζει ακριβώς με το ‘θεία όντα που χορεύουν’ (τη σημασία του ονόματος του Shen Yun). Ενωμένα αυτά τα όντα, όποια είναι αυτά, σφαίρες, άνθρωποι, πλανήτες, παράγουν μια αρμονία. Οπότε, θέλει ένωση και θέληση για ένωση με ανώτερες αρχές.
Η βαθιά μελέτη όλων αυτών των εννοιών και η υλοποίησή τους ήταν για εμένα τεράστια πηγή γνώσης. Δεν πίστευα ότι κάποιος κάποτε θα το έκανε – υπάρχουν κάποιοι που έχουν πλησιάσει, σε πολύ μικρή κλίμακα – αλλά μόνο το Shen Yun έχει αποδώσει όλο αυτό το βάθος. Για εμένα ήταν απίστευτη έμπνευση και σπόρος, που δεν καταλάβαινα τότε αλλά προετοίμαζε το πεδίο, ώστε τώρα να ασχοληθώ με τη θεραπευτική άρπα και την ηχοθεραπεία.
Τι συμβουλή θα δίνατε στους νέους που θα ήθελαν να ακολουθήσουν μία καριέρα ως μέλη της ορχήστρας του Shen Yun;
Ό, τι κάνει κάποιος, να το κάνει με όλη του την καρδιά.
Το έλεγαν οι Έλληνες φιλόσοφοι, το έλεγαν οι Κινέζοι φιλόσοφοι και οι Ρωμαίοι επίσης, και σίγουρα και πολλοί άλλοι σε διάφορους πολιτισμούς που μπορεί να μην τους γνωρίζω.
Πώς βλέπετε το μέλλον της κλασικής μουσικής και την εξέλιξη της ορχήστρας στη σύγχρονη εποχή;
Για εμένα, το μέλλον της μουσικής είναι η αναγνώρισή της ως θεραπευτικό μέσο, κάτι που θα γίνει μέσω της νευροεπιστήμης. Στην πραγματικότητα, έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται… Η κλασική μουσική ξεπερνά όλες τις εποχές και πάντα θα είναι σημαντική και θεραπευτική. Είναι αναμφισβήτητη η αξία της, τόσο από άποψη αισθητικής όσο και από θεραπευτική, όπως αναλύει ο Ντον Κάμπελ [Don Cambell] στο βιβλίο του «The Mozart effect».
Όσον αφορά την εξέλιξη της ορχήστρας, πιστεύω ότι όπως όλα πράγματα γίνεται και αυτή φυσικά και αβίαστα. Κοιτάζοντας το παράδειγμα του Shen Yun, η συμφωνική ορχήστρα του, η οποία είναι η μόνη που συνδυάζει συστηματικά και με επιτυχία τα μουσικά συστήματα της Ανατολής και της Δύσης, μέσα σε λίγα χρόνια εξελίχθηκε σε οκτώ υποσύνολα που παίζουν σε όλον τον κόσμο. Εν τω μεταξύ, ιδρύθηκε και μία σχολή όπου μπορούν να σπουδάζουν οι νέοι αυτό το είδος ορχηστρικής μουσικής.
Ποιος ξέρει τι άλλο θα φέρει το μέλλον στη μουσική; Πάντως, βρίσκω ελπιδοφόρο αυτό που συμβαίνει.
Η Νέλη Σφιγγοπούλου σπούδασε νοσηλευτική στο ΤΕΙ Αθήνας και έκανε μουσικές σπουδές στο Conservatorio di Como στην Ιταλία, με ειδίκευση στην άρπα. Τώρα κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη θεραπευτική άρπας και στην ηχοθεραπεία. Το 2020, συμμετείχε στην ευρωπαϊκή περιοδεία τoυ Shen Yun Performing Arts ως αρπίστρια.
