OPINION

Η ελευθερία της βούλησης είναι κάτι που όλοι γνωρίζουμε- είναι φανερό πότε έχουμε ενεργήσει ελεύθερα ή πότε βρισκόμαστε υπό την επήρεια κάποιου είδους καταναγκασμού. Τουλάχιστον αναγνωρίζουμε την ελευθερία, μέχρι να κορεστούμε τόσο πολύ από τα ρεύματα του καταναγκασμού, ώστε να μην αντιλαμβανόμαστε την αξιοθρήνητη, υποδουλωμένη μας κατάσταση.

Στο πρώτο από τα δύο μέρη αυτού του άρθρου εξετάσαμε πώς η ιδέα της ηθικής κατέστη σταδιακά «απαράδεκτη», για να χρησιμοποιήσουμε έναν σύγχρονο όρο, και πώς καταργήθηκε επίσης η ιδέα του κακού. Επιπλέον, είδαμε πώς αντικαταστάθηκε η ηθική από τη θυματοποίηση και την ψυχιατρική και ότι πίσω από αυτό κρυβόταν μια θεμελιώδης επίθεση κατά της ελευθερίας γενικά και κατά της ελευθερίας της βούλησης ειδικότερα. Στο β΄ μέρος θα εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα ζητήματα της ελευθερίας και της ελευθερίας της βούλησης.

Η ελευθερία, τελικά, είναι μια έκφραση αγάπης. Όταν παντρευόμαστε από αγάπη, επιλέγουμε κάποιον οικειοθελώς από τα εκατομμύρια των πιθανών επιλογών και δεσμευόμαστε ελεύθερα να περιχαρακώσουμε τον εαυτό μας, επειδή με κάποιον περίεργο τρόπο αυτό το είδος αγάπης μάς διευρύνει. (Είναι ενδιαφέρον ότι ο «πλησιέστερος συγγενής» μας είναι πάντα ο σύντροφός μας, όχι τα παιδιά μας, όχι οι γονείς μας ούτε άλλοι συγγενείς με τους οποίους συνδεόμαστε με σχέσεις αίματος, αλλά ένας ξένος, αυτός που αγαπήσαμε ελεύθερα).

Η ελευθερία έναντι της υποδούλωσης στη θυματοποίηση

 

Ο συγγραφέας Θεόδωρος Ντάλριμπλ (Theodore Dalrymple, γεν. 1949) στο βιβλίο του «Ο πολιτισμός μας ή ό,τι έχει απομείνει από αυτόν» παρατήρησε ότι ο διάσημος ειρηνιστής συγγραφέας Στέφαν Τσβάιχ (1881-1942), ο οποίος εγκατέλειψε τη ναζιστική Γερμανία, «θα έβλεπε με τρόμο την κακοφωνία των μονομανιών -σεξουαλικών, φυλετικών, κοινωνικών, εξισωτικών- που χαρακτηρίζει την πνευματική ζωή των κοινωνιών μας, όπου κάθε μονομανής απαιτεί νομοθετικό περιορισμό της ελευθερίας των άλλων στο όνομα ενός υποτιθέμενου μεγαλύτερου, συλλογικού αγαθού».

Αυτό που επισημαίνει ο Ντάλριμπλ είναι ακριβώς αυτό που επισημαίνει και ο συγγραφέας Κένεθ ΛαΦέιβ (Kenneth LaFave, 1936 – 2023) όταν λέει ότι: «Το όλο νόημα του να βάλουμε την ελευθερία στο κέντρο του πολιτισμού μας είναι να σπρώξουμε την πολιτική στην περιφέρεια». Τώρα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι είναι ακριβώς σε αυτόν τον τομέα της προσωπικής ελευθερίας που η «αφυπνισμένη» (woke) πολιτική απαιτεί υποταγή. (Για να είμαστε σαφείς, ο όρος woke  -«αφυπνισμένος»- χρησιμοποιείται τόσο από τους φιλελεύθερους όσο και από τους συντηρητικούς για να περιγράψει μια σειρά από πιο ριζοσπαστικές προοδευτικές ιδεολογίες, συμπεριλαμβανομένης της κριτικής φυλετικής θεωρίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της θεωρίας των φύλων).

Η πιο πειστική απόδειξη γι’ αυτό είναι η έκρηξη της επιμονής τους να αλλάξουμε ακόμη και τις αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε. Και όχι μόνο να τις αλλάξουμε, αλλά να αρχίσουμε να παραποιούμε και την πραγματικότητα: μια γυναίκα δεν είναι «αυτή» αλλά «αυτοί». Τι θα μπορούσε να είναι πιο παρεμβατικό για την αίσθηση της προσωπικής μας ελευθερίας;

Όπως είπε ο Καναδός κριτικός λογοτεχνίας Νόρθροπ Φράι (Northrop Frye, 1912-1991), «η πραγματική ελευθερία είναι κάτι που μόνο το άτομο μπορεί να βιώσει». Μια άλλη επιμονή είναι οι άλλοι να «είναι ευγενικοί» και να μας αφήσουν ελεύθερους να αποδεχτούμε τα τρωτά μας σημεία -τη θυματοποίησή μας- και μάλιστα να αρχίσουμε να τα περιφέρουμε και να τα επιδεικνύουμε. Αλλά αυτό δεν είναι πραγματικά μια ηθική θέση, γιατί παραδόξως, αυτού του είδους η «ελευθερία» έχει, φυσικά, μια ακούσια συνέπεια, που είναι το αντίθετο από αυτό που επιδιώκει. Δηλαδή, αντί να μας απελευθερώνει μάς δεσμεύει- γιατί όπως σοφά επεσήμανε ο Αγγλοϊρλανδός φιλόσοφος Έντμουντ Μπερκ (Edmund Burke, 1729-1797): «Είναι κανονισμένο στην αιώνια κατάσταση των πραγμάτων, ότι οι άνθρωποι με αχαλίνωτα μυαλά δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι».

Ο «αχαλίνωτος νους» είναι αυτό στο οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως ως «κακοφωνία των μονομανιών».

Δηλαδή, υποδουλωνόμαστε από τη θυματοποίησή μας και από τα ίδια τα είδωλα που λατρεύουμε με τόση προσοχή και αφοσίωση – όπου είδωλα είναι οι προαναφερόμενες σεξουαλικές, φυλετικές, κοινωνικές και εξισωτικές εμμονές.

Γιατί η λογική δεν μπορεί να είναι το θεμέλιο της ηθικής μας

 

«Η ηθική δεν είναι ένα υποσύστημα ανάμεσα σε άλλα, όπως υπάρχουν η τέχνη, η επιστήμη, η θρησκεία, οι επιχειρήσεις, η πολιτική κ.ο.κ. μεταξύ άλλων. Αντίθετα, η ηθική είναι η κατευθυντήρια αρχή για όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες», σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Notre Dame Μαρκ Ουίλιαμ Ρος (Mark William Roche, γεν. 1956) στο βιβλίο του «Why Literature Matters in the 21st Century» (Γιατί είναι σημαντική η λογοτεχνία τον 21ο αιώνα).

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ηθική πάντα ήταν η κατευθυντήρια αρχή για όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες. Μπορεί να διαφωνούμε σε θέματα τόσο θεμελιώδη όσο οι θρησκείες μας -μπορεί να υπάρχουν βαθιές διαφωνίες φιλοσοφίας και θεολογίας- αλλά όσον αφορά την ηθική που καθοδηγεί τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας, δεν πρέπει να διαφωνούμε στα ουσιώδη. Δεν θα έπρεπε να σας σκοτώσω, να σας κλέψω, να ψευδομαρτυρήσω εναντίον σας ή να επιχειρήσω να κοιμηθώ με τον σύντροφό σας- πράγματι, αν έκανα οτιδήποτε από αυτά τα πράγματα, θα αρνιόμουν τα κεντρικά δόγματα της θρησκείας μου. Όλες οι μεγάλες θρησκείες διδάσκουν αυτές τις αρχές και θα ήμουν  πραγματικά ένα ανήθικο άτομο.

Αλλά αυτό δεν είναι αυτό που θέλουν να ακούσουν σχεδόν όλοι οι δυτικοί πολιτικοί και οι σημερινές επιτροπές ηθικής τους. Το δικό τους μήνυμα είναι διαφορετικό. Προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν μια ηθική μέσω της λογικής, γιατί αν είναι ζήτημα λογικής, τότε δεν αποτελεί δεδομένη ή υπερβατική πραγματικότητα. Μπορεί να συζητηθεί, μπορεί να αλλάξει και επιτρέπει στους πολιτικούς να πάρουν τον έλεγχο μέσω οποιασδήποτε πολιτικής ατζέντας ακολουθούν.

 

Ωστόσο, ο Αμερικανός κλασικιστής Άλαν Μπλουμ (Allan Bloom, 1930-1992) το κατέστησε σαφές: «Η λογική δεν μπορεί να καθιερώσει αξίες και η πεποίθησή της ότι μπορεί να το κάνει είναι η πιο ανόητη και ολέθρια ψευδαίσθηση». Ο Πολωνός ιστορικός ιδεών Λέσεκ Κολακόφσκι (Leszek Kolakowski, 1927-2009) στο βιβλίο του «Θρησκεία» αποκάλεσε τη σύγχρονη εξάρτηση από τη λογική ως αξία «προμηθεϊκή αθεΐα».

Το αναλλοίωτο μήνυμα του προμηθεϊκού αθεϊσμού είναι ότι «η ανθρώπινη αυτο-δημιουργικότητα δεν έχει όρια, το κακό και ο πόνος είναι τυχαία, η ζωή είναι απείρως εφευρετική, τίποτα δεν είναι έγκυρο -ηθικά ή διανοητικά- μόνο και μόνο επειδή έχει περάσει ως έγκυρο στην ιστορία, δεν υπάρχει καμία αυθεντία στην παράδοση, ο ανθρώπινος νους δεν χρειάζεται καμία αποκάλυψη ή οποιαδήποτε διδασκαλία από έξω, ο Θεός δεν είναι παρά ο άνθρωπος που καταπιέζει τον εαυτό του και καταπνίγει τη λογική του».

Στην ουσία, μπορείς να είσαι ό,τι θέλεις – τι τη θέλουμε τη συμβατική ηθική; Και πάλι, ο Θεόδωρος Ντάλριμπλ: «Ποιος είναι πιο καταφρονεμένος από αυτόν που προσκολλάται πεισματικά στις παλιές ηθικές αντιλήψεις;»

Εκατό χρόνια πριν, ο συγγραφέας και προφήτης Γκ. Κ. Τσέστερτον (G.K. Chesterton, 1874-1936) στη βιογραφία του καθολικού συγγραφέα Τζόζεφ Πιρς έγραφε προφητικά:

«Το έργο του σκεπτικιστή τα τελευταία εκατό χρόνια έμοιαζε πράγματι πολύ με την άκαρπη μανία κάποιου αρχέγονου τέρατος – χωρίς μάτια, χωρίς μυαλό, απλώς καταστροφικό και καταβροχθίζον- ένα γιγάντιο σκουλήκι που σπαταλιόταν σε ένα έργο που δεν μπορούσε καν να δει- μια καλοκάγαθη και κτηνώδης ζωή, χωρίς συνείδηση της ίδιας της αιτίας και των ίδιων της των συνεπειών. … Αλλά το να λέμε ότι δεν υπάρχει πόνος ούτε ύλη ούτε κακό ούτε διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και το κτήνος ή ανάμεσα σε οποιαδήποτε πράγματα – αυτό είναι μια απελπισμένη προσπάθεια να καταστραφεί κάθε εμπειρία και αίσθηση της πραγματικότητας, που θα κουράσει τους ανθρώπους όταν θα έχει πάψει να είναι η τελευταία λέξη της μόδας και θα αναζητήσουν για άλλη μια φορά κάτι που θα δώσει μορφή σε ένα τέτοιο χάος και θα διατηρήσει τις αναλογίες του ανθρώπινου νου.»

Δυστυχώς, εκατό χρόνια αργότερα, ο πολιτισμός μας δεν έχει ακόμη κουραστεί από τον προμηθεϊκό αθεϊσμό στη Δύση και αυτός είναι ο πραγματικός κίνδυνος. Διότι, όπως είπε κάποτε ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Γ. Ι. Τόμας (W.I. Thomas, 1863-1947): «Αν οι άνθρωποι ορίζουν τις καταστάσεις ως πραγματικές, είναι πραγματικές ως προς τις συνέπειές τους». Αν πρόκειται να καταργήσουμε το σωστό και το λάθος, να σφετεριστούμε την κοινή λογική της πλειοψηφίας του πληθυσμού και να περνάμε τον χρόνο μας ικανοποιώντας τις ηδονιστικές μας επιθυμίες χωρίς κανένα ηθικό έλεγχο, τότε οι κοινωνίες μας θα ξεπέσουν.

Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση και η κατάκτησή της από τους βαρβάρους τον 5ο αιώνα ήταν δυνατή μόνο επειδή πρώτα είχε ήδη διαφθαρεί και είχε χάσει την εσωτερική της δύναμη. Αυτός είναι ο πραγματικός κίνδυνος τώρα για την Αμερική και τους συμμάχους της. Καθώς εμείς παίζουμε με τον επαναπροσδιορισμό της ηθικής, οι φωτιές από την Ανατολή καίνε όλο και πιο κοντά μας. Πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά τις πραγματικές αναλογίες του ανθρώπινου μυαλού, κυρίως δε τις ηθικές τους διαστάσεις.

 

Του James Sale

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Για πολλούς, ένα από τα πιο αινιγματικά χαρακτηριστικά της δυτικής κοινωνία είναι το πώς η ηθική φαίνεται να έχει χαθεί κάτω από την ομπρέλα της πολιτικής. Για παράδειγμα, μοιάζει πιο σημαντικό αν κάποιος ανήκει στο άλφα ή στο βήτα κόμμα παρά αν έχει δίκιο ή άδικο. Για το θέμα αυτό, το να είσαι σωστός ή λάθος έχει γίνει συνώνυμο του να είσαι είτε στο ένα κόμμα είτε στο άλλο, είτε αριστερός είτε δεξιός! Με άλλα λόγια, η πολιτική μας κρίση ακολουθεί περισσότερο «φυλετικά» (ομαδικά) παρά ορθολογικά κριτήρια.

Ωστόσο, όπως παρατήρησε ο Άγγλος ηθικολόγος και δοκιμιογράφος Σάμιουελ Τζόνσον (Samuel Johnson, 1709-1784), «αυτός που σκέφτεται λογικά, σκέφτεται ηθικά». Το να σκέφτεται κανείς φυλετικά -η χώρα μου, το κόμμα μου, η οικογένειά μου, οι ιδέες μου, το σωστό ή το λάθος- αποτελεί διαστροφή της λογικής. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ολόκληρο το ποίημα του Δάντη «Θεία Κωμωδία» αφορά επί της ουσίας το πώς η διαστροφή της λογικής (της διάνοιας) οδηγεί στην κόλαση, την καταδίκη και την ατέλειωτη δυστυχία τόσο μεγάλου μέρους της ανθρώπινης κατάστασης σε αυτή τη ζωή όσο και στην επόμενη.

Απορρίπτοντας την ηθική 

Η ηθική δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις μέρες μας- ίσως θεωρείται πολύ αδιαφανής, πολύ αμφιλεγόμενη και, κυρίως, πολύ επικριτική. Είπα επικριτική; Όπως παρατήρησε ο συγγραφέας Θεόδωρος Ντάλριμπλ (Theodore Dalrymple, γεν. 1949), ο οποίος αποκαλείται επίσης ο «Όργουελ της εποχής μας»: «Όταν οι νέοι θέλουν να επαινέσουν τον εαυτό τους, περιγράφουν τον εαυτό τους ως “μη επικριτικό”. Γι’ αυτούς η υψηλότερη μορφή ηθικής είναι η ανηθικότητα».

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι ο συγγραφέας των New York Times Ντέηβιντ Μπρουκς (David Brooks) στο άρθρο του «If It Feels Right…» (Αν σας φαίνεται σωστό…) αναφέρεται σε συνεντεύξεις Αμερικάνων από όλες τις πολιτείες και πραγματεύεται το γεγονός ότι, όπως προέκυψε από το σύνολο των συνεντεύξεων, «τα δύο τρίτα των νέων είτε δεν μπορούσαν να απαντήσουν στην ερώτηση [για την ηθική τους ζωή] είτε περιέγραφαν προβλήματα που δεν είναι καθόλου ηθικά».

Και δεν είναι μόνο οι νέοι άνθρωποι. Η βασική πτυχή της κατάργησης της μη επικριτικής συμπεριφοράς είναι γλωσσική. Παρά το ότι καθημερινά σχεδόν όλοι οι άνθρωποι βιώνουν το καλό και το κακό, τα τελευταία 30 χρόνια γίνεται μια συστηματική προσπάθεια από πολιτικούς, θεολόγους, μέσα μαζικής ενημέρωσης και άλλους, ώστε οι λέξεις «καλό» και «κακό» να χάσουν το νόημά τους και να αντικατασταθούν από πιο ανώδυνες λέξεις όπως «απαράδεκτο». Οι φαύλες συμπεριφορές και επιθυμίες δεν είναι πλέον κακές: είναι απαράδεκτες.

Αυτή η αλλαγή, φυσικά, υποβιβάζει την ηθική από απόλυτο σε κοινωνικό κανόνα. Και όπως σημειώνει ο συγγραφέας και ψυχίατρος Νόρμαν Ντόιτζ (Norman Doidge) στον πρόλογό του στο βιβλίο του Τζόρνταν Πήτερσον «12 κανόνες για τη ζωή”: «Η ιδέα ότι η ανθρώπινη ζωή μπορεί να είναι απαλλαγμένη από ηθικές ανησυχίες είναι μια φαντασίωση».

Ο πολιτιστικός σχολιαστής Ντέηβιντ Μπρουκς εξηγεί περαιτέρω: «Όταν ο σύγχρονος πολιτισμός προσπαθεί να αντικαταστήσει την αμαρτία με ιδέες όπως το λάθος ή η αναισθησία, ή προσπαθεί να εξορίσει εντελώς λέξεις όπως “αρετή”, “χαρακτήρας”, “κακό” και “φαύλο”, αυτό δεν κάνει τη ζωή λιγότερο ηθική- σημαίνει απλώς ότι έχουμε συσκοτίσει τον αναπόφευκτο ηθικό πυρήνα της ζωής με ρηχή γλώσσα. (…) Επιπλέον, η έννοια της αμαρτίας είναι απαραίτητη επειδή είναι ριζικά αληθινή.»

Απαλείφοντας την έννοια του Κακού

 

Το πρόβλημα με την κατάργηση της έννοιας του κακού -ή μάλλον με την προσπάθεια να προσποιηθούμε ότι δεν υπάρχει και ότι μπορεί να επαναπροσδιοριστεί- είναι ότι γίνεται από το ίδιο το κακό και ότι αυτή η τακτική δημιουργεί περαιτέρω κακό. Ο Πταχοτέπ, ένας βεζύρης που έγραφε πριν από 4.000 χρόνια, σημείωνε ότι αντί να προσπαθούμε να επαναπροσδιορίσουμε το κακό, πρέπει να το σταματήσουμε, διότι «η πράξη της διακοπής του κακού οδηγεί στην εδραίωση της αρετής».

Το να σταματήσουμε το κακό, φυσικά, προϋποθέτει ότι γνωρίζουμε τι είναι. Όταν η ηθική βασίζεται σε μια υπερβατική πραγματικότητα – στην πνευματική φώτιση (Βουδισμός), στους θεούς (κώδικας Χαμουραμπί) ή στον ίδιο τον Θεό (οι Δέκα Εντολές), μπορούμε να κατανοήσουμε το κακό ως ένα αντίθετο των υπερβατικών προθέσεων. Αυτό που βλέπουμε από αυτά τα παραδείγματα κωδίκων ή νόμων είναι μια τεράστια επικάλυψη στους τομείς της βασικής ηθικής: μοιχεία, κλοπή, ψευδομαρτυρία, φόνος -για να πάρουμε τέσσερα προφανή παραδείγματα- τα οποία καταδικάζονται. Το ποιες είναι οι πραγματικές ιδιαιτερότητες (το πλαίσιο) και ποιες μπορεί να είναι οι ποινές και οι συνέπειες, μπορεί να διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή, αλλά η γενική κατεύθυνση είναι πολύ σαφής.

Κανείς πλέον δεν είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του – όλοι έχουν απλώς ανάγκη από θεραπεία και το πρόβλημα λύθηκε! Αυτή η ιδέα μπορεί να αναχθεί στον Διαφωτισμό και στους στοχαστές που γέννησε. Ο Μαρξ θα μπορούσε να είναι ένα κλασικό παράδειγμα, αφού οι οικονομικοί παράγοντες, σύμφωνα με αυτόν, παρήγαγαν τα κοινωνικά δεινά και όχι οι πραγματικοί, αληθινοί άνθρωποι. Ειρωνικά, φέρεται να είχε σχολιάσει η σύζυγός του (ή ίσως η μητέρα του): «Μακάρι ο Καρλ να περνούσε λίγο λιγότερο χρόνο μιλώντας για το κεφάλαιο και λίγο περισσότερο συσσωρεύοντάς το.»

Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε τον Νίτσε και τον Φρόιντ στον κατάλογο των στοχαστών που προσπάθησαν να εξηγήσουν την ανθρώπινη φύση βάσει κάποιου άλλου απλουστευτικού παράγοντα. Αλλάξτε τα οικονομικά, γίνετε υπεράνθρωποι, κατανοήστε τα όνειρά σας, και η ουτοπία θα είναι εδώ από μέρα σε μέρα!

Πηγαίνετε σε έναν ψυχίατρο

 

Ο παραλογισμός όλων αυτών γίνεται φανερός όταν αναλογιστεί κανείς αυτό που επίσης σημείωσε ο Ντάλριμπλ, σχολιάζοντας μια από τις πιο διάσημες κηδείες στα τέλη του 20ού αιώνα:

«Η παθολογική-θεραπευτική προσέγγιση της ζωής έχει γίνει τόσο καθολικά αποδεκτή, ώστε ο αποστολικός κληρονόμος του Αγίου Αυγουστίνου -δηλαδή ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι- απηύθυνε ευχαριστίες προς τον Θεό κατά την εξόδιο ακολουθία για την ευάλωτη πριγκίπισσα Νταϊάνα, λες και το ραντεβού με έναν ψυχίατρο ήταν η ύψιστη δυνατή ηθική και πολιτιστική επιδίωξη του ανθρώπου.»

Αν το σχόλιο του Ντάλριμπλ ήταν οξυδερκές τότε, είναι 10 φορές περισσότερο τώρα, αφού η διακήρυξη της ευαλωτότητας ή/και της εύθραυστης ψυχικής κατάστασης κάποιου φαίνεται να είναι απαραίτητη προϋπόθεση της αρετής, όπως θα αποκαλύψει οποιαδήποτε πρόχειρη εξέταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δείτε, για παράδειγμα, ένα σημαντικό άρθρο στο BBC, με τίτλο «How LinkedIn Is Changing and Why Some Are Not Happy» (Πώς το LinkedIn αλλάζει και γιατί δεν χαίρονται όλοι), όπου ο αρθρογράφος διερωτάται γιατί τα τελευταία πέντε χρόνια το LinkedIn, ένας σημαντικός ιστότοπος για επαγγελματικές επαφές, έχει μετατραπεί σε ένα «πανηγύρι θρήνων» για ευάλωτες καρδιές.

Πάνω σε τι βασίζεται η ηθική

 

Ποια είναι, όμως, η αρετή ή η ηθική που επιθυμούμε και που πρέπει να υπερασπιστούμε; Ανέφερα την αναγκαστικά υπερβατική πηγή της, αν πρόκειται να έχει κύρος. Λάβετε υπόψη σας ότι ο ορθολογισμός αρχίζει αφού κάποιος έχει καθιερώσει τις σχετικές αρχές που δεν είναι ορθολογικές: Η ίδια η λογική δεν μπορεί να αποδειχθεί με τη λογική. Πρέπει να υποθέσουμε ότι ο λόγος είναι εξ αρχής ορθολογικός πριν τον επικαλεστούμε.

Τούτου λεχθέντος, η λογική έχει συγκεκριμένες εφαρμογές σε τέσσερεις τομείς της ζωής: τη μοιχεία, την κλοπή, την ψευδομαρτυρία και τη δολοφονία. Ένα στοιχείο για αυτό που υποστηρίζουμε προκύπτει αν σκεφτούμε τι κοινό έχουν αυτά τα τέσσερα εγκλήματα. Προφανώς, καθένα από αυτά βλάπτει άλλους ανθρώπους, αλλά πώς;

Νομίζω ότι η απάντηση σε αυτό -από τη δυτική οπτική γωνία- είναι ότι κάθε μία από αυτές τις δραστηριότητες περιγράφει την ελευθερία ενός άλλου. Με αντίστροφη σειρά, ο φόνος αφαιρεί την ελευθερία του άλλου να ζει – το ψέμα αφαιρεί την ελευθερία πρόσβασης στην αλήθεια – η κλοπή αφαιρεί την ελευθερία πρόσβασης σε υλικά και άυλα αγαθά- και η μοιχεία αφαιρεί την ελευθερία της εμπιστοσύνης και της οικειότητας με το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του άλλου. Με άλλα λόγια, η βασική ηθική αρχή -ακόμα και παραδοχή- που πρέπει να υποστηρίζουμε είναι η ελευθερία, οι ατομικές μας ελευθερίες και ο σεβασμός που διατηρούμε για την ελευθερία των άλλων.

Ο συγγραφέας και αρθρογράφος A.N. Ουίλσον στο βιβλίο του «Dante in Love» (Ερωτευμένος Δάντης) σημείωσε αντιστοίχως ότι «η ιστορία της χριστιανικής θεολογίας -και θα μπορούσε να ειπωθεί, ολόκληρη η ιστορία της δυτικής σκέψης- ήταν μια αιώνια μάχη μεταξύ του ντετερμινισμού και κάποιας προσπάθειας να διακηρυχθεί η πίστη στην ελευθερία μας να κάνουμε ηθικές επιλογές. Αν δεν είμαστε τίποτε περισσότερο από το άθροισμα του DNA μας ή τίποτε περισσότερο από αυτό που μας έχουν κάνει οι υλιστικές δυνάμεις της ιστορίας ή τίποτε περισσότερο από το προϊόν του κοινωνικού μας περιβάλλοντος, τότε τα δικαστήρια -πόσο μάλλον η Κόλαση- είναι τερατώδεις μηχανισμοί αδικίας- γιατί πώς μπορεί κάποιος να λογοδοτήσει για τη συμπεριφορά του αν όλα είναι προκαθορισμένα;»

Η ελευθερία είναι αυτό για το οποίο αγωνιζόμαστε και, συγκεκριμένα, η ελευθερία της βούλησης.

Στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου, θα εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στην έννοια της ελευθερίας και της ελευθερίας της βούλησης και στο πώς αυτή απειλείται σήμερα.

Του James Sale

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Σχολιασμός

Στις 22 Αυγούστου, το περιοδικό Wired δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο: “Could AI-generated porn help protect children?” («Θα μπορούσε το πορνό που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει στην προστασία των παιδιών;»). Κάνοντας τη λανθασμένη υπόθεση ότι η παιδοφιλία είναι βιολογικά καθορισμένη και επομένως δικαιολογεί αισχρές λύσεις, το άρθρο προτείνει ότι η παιδική πορνογραφία που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι «ένας τρόπος μείωσης των κινδύνων».

Ενώ τέτοιοι τίτλοι μπορεί να σοκάρουν τους περισσότερους-οι οποίοι εξακολουθούν να αποστρέφονται ενστικτωδώς την παιδική πορνογραφία, παραγόμενη από υπολογιστή ή με άλλο τρόπο- αυτό το τελευταίο κομμάτι είναι μόνο το πιο πρόσφατο παράδειγμα των πολιτικών ελίτ, τόσο στην αριστερά όσο και στη δεξιά, που υπερασπίζονται το πορνό με τεχνητή νοημοσύνη. Για παράδειγμα, σε μια συζήτηση νωρίτερα φέτος, ο συντηρητικός ραδιοφωνικός παρουσιαστής Ντένις Πράγκερ (Dennis Prager) ρώτησε: «Ποιος πλήττεται;». Για να θεωρηθεί λάθος το παιδικό πορνό με τεχνητή νοημοσύνη, επέμεινε: «Πρέπει να υπάρχει ένα θύμα».

Άλλοι συντηρητικοί έσπευσαν να επικρίνουν την άποψη του Πράγκερ- μέχρι σήμερα, ωστόσο, κανείς δεν έχει αντικρούσει ευθέως τον ισχυρισμό του ότι το παιδικό πορνό με τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα έγκλημα χωρίς θύματα. Λαμβάνοντας όμως υπόψη τη συναίνεση της ελίτ επί του θέματος και την ταχέως αυξανόμενη πολυπλοκότητα και επικράτηση της πορνογραφίας της τεχνητής νοημοσύνης, ο ισχυρισμός αυτός πρέπει απεγνωσμένα να αντικρουστεί.

Οι προσομοιώσεις παιδικής πορνογραφίας δεν είναι χωρίς θύματα. Ακόμη και αν αγνοήσουμε την προφανή υποβάθμιση του ατόμου που παρακολουθεί την παιδική πορνογραφία που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη και του ατόμου που την έφτιαξε, υπάρχουν πραγματικά παιδιά που υφίστανται εκμετάλλευση πίσω από κάθε εικόνα που δημιουργείται από υπολογιστή.

Ναι, οι επιτήδειοι χρησιμοποιούν πραγματικά βίντεο και εικόνες σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών για να «εκπαιδεύσουν» προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης ώστε να δημιουργήσουν περισσότερο περιεχόμενο. Επιπλέον, οι δράστες χρησιμοποιούν συχνά εικόνες παιδιών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να δημιουργήσουν «ψεύτικα» ομοιώματα για τα διεστραμμένα προγράμματά τους, γεγονός που είναι αρκετό για να κάνει κάθε γονέα να κάνει μια παύση πριν δημοσιεύσει εικόνες των παιδιών του στο διαδίκτυο. Έτσι, ενώ το πραγματικό βίντεο μπορεί να μην δείχνει ένα πραγματικό παιδί που υφίσταται κακοποίηση, το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης «διδάχτηκε» από πραγματικά βίντεο και χρησιμοποιεί τα πρόσωπα και τα ομοιώματα πραγματικών παιδιών.

Αν και κατάπτυστο, αυτό δεν είναι κάτι σπάνιο. Ο Άβι Τζάγκερ (Avi Jager), επικεφαλής για την ασφάλεια των παιδιών και την ανθρώπινη εκμετάλλευση στην ActiveFence, δήλωσε ότι το 80% των ερωτηθέντων σε ένα φόρουμ παιδόφιλων του σκοτεινού διαδικτύου (dark web) με 3.000 άτομα παραδέχτηκαν ότι είχαν ή σκόπευαν «να χρησιμοποιήσουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία εικόνων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών». Το πορνό με τεχνητή νοημοσύνη γίνεται τόσο διαδεδομένο, στην πραγματικότητα, που θα μπορούσε σύντομα να υπερκεράσει τις προσπάθειες εύρεσης πραγματικών θυμάτων από τα στοιχεία που αφήνουν τα βίντεο.

Νωρίτερα φέτος, η ταινία «The Sound of Freedom» προειδοποίησε τους νομοθέτες για την επικράτηση τέτοιων θυμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες εκτιμάται ότι φιλοξενούν πάνω από το 50% των ιστοσελίδων παιδικής πορνογραφίας. Και πράγματι, η διάσωση αυτών των παιδιών θα πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Αλλά η αλήθεια είναι ότι, αν ανησυχούμε για τα παιδιά μόνο όταν έχουν ήδη κακοποιηθεί, θα δώσουμε μια χαμένη μάχη. Για να σταματήσουμε την κακοποίηση προτού συμβεί, πρέπει να αρχίσουμε να δίνουμε προσοχή στη ζημιά που προκαλεί στους χρήστες το παιδικό πορνό της τεχνητής νοημοσύνης -και το πορνό όλων των ειδών, για την ακρίβεια.

Η πορνογραφία «επαναπρογραμματίζει» τους εγκεφάλους των θεατών με βάση τα βίντεο που βλέπουν. Όπως το θέτει ο Νόρμαν Ντόιντζ (Norman Doidge) του Πανεπιστημίου Κολούμπια, «η πορνογραφία, προσφέροντας ένα ατελείωτο «χαρέμι» σεξουαλικών αντικειμένων, υπερδραστηριοποιεί το μηχανισμό της όρεξης». Αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βλέπει τους άλλους ανθρώπους, ειδικά όταν νεαρά παιδιά βλέπουν αυτό το υλικό.

Η παιδική πορνογραφία που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη είναι εξελιγμένη και έχει την ίδια επίδραση στον εγκέφαλο του θεατή με την «πραγματική» πορνογραφία. Μπορεί να διεγείρει στους χρήστες την ίδια εθιστική πτώση σε όλο και πιο γραφικό υλικό.

Πράγματι, μελέτες δείχνουν μια σχέση μεταξύ της παρακολούθησης παιδικού πορνό και της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στην πραγματική ζωή. Ο Μάικλ Κ. Σέτο (Michael C. Seto), κορυφαίος καναδός ιατροδικαστής ψυχολόγος, και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι το 50-60% των θεατών παραδέχονται ότι κακοποιούν παιδιά.

Με άλλα λόγια, ακόμη και αν οι εικόνες παιδικής πορνογραφίας δεν δείχνουν πραγματικά παιδιά, εξακολουθούν να θέτουν μελλοντικά παιδιά σε κίνδυνο. Το Εθνικό Κέντρο για τα Εξαφανισμένα και Εκμεταλλευόμενα Παιδιά (National Center for Missing and Exploited Children) καταδικάζει την παιδική πορνογραφία που δημιουργείται με τεχνητή νοημοσύνη ως «φρικτή κοινωνική βλάβη» λόγω των συνδέσεών της με την πραγματική κακοποίηση παιδιών. Το εν λόγω περιεχόμενο ομαλοποιεί τη σεξουαλικοποίηση των παιδιών και την κακοποίησή τους.

Και οι προσομοιώσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών είναι μόνο η αρχή αυτού που θα δημιουργήσει η ανεξέλεγκτη, επιτηδευμένη χρήση προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης. Η Amazon, το Instagram και το Wish έχουν δεχθεί πυρά τα τελευταία χρόνια επειδή επέτρεψαν σε πωλητές να διαφημίζουν κούκλες του σεξ που προσεγγίζουν το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά των παιδιών. Αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει προσομοιώσεις παιδικής πορνογραφίας, δεν είναι καθόλου απίθανο η τεχνολογία αυτή να «ζωντανέψει» κούκλες του σεξ ή ρομπότ με τη φωνή ή το λεξιλόγιο ενός παιδιού.

Με αυτές τις τρομακτικές δυνατότητες στον ορίζοντα και με τα στοιχεία να πληθαίνουν ότι το πορνό με τεχνητή νοημοσύνη έχει συνέπειες στον πραγματικό κόσμο, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι η θέση του Πράγκερ θα αποδεικνυόταν αβάσιμη. Αλλά από τότε που μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2002 (pdf) κατέρριψε μέρος της απαγόρευσης του Κογκρέσου για την «εικονική παιδική πορνογραφία», αυτή ακριβώς η θέση έχει κατοχυρωθεί στο δεδικασμένο του Δικαστηρίου. Και για πάνω από δύο δεκαετίες έχει αποτρέψει το Κογκρέσο από τη θέσπιση επαρκών κανονισμών για τη βιομηχανία πορνό.

Ήρθε η ώρα να τελειώσει αυτό. Το παιδικό πορνό που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι λύση. Είναι απλώς η πιο πρόσφατη υπενθύμιση του πόσο πιο προηγμένη είναι η τεχνολογία σήμερα από ό,τι ήταν το 2002, και του πόσο περισσότερα γνωρίζουμε για τον τρόπο με τον οποίο η πορνογραφία – πραγματική ή τεχνητή – πληγώνει τα θύματά της και τους χρήστες της. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αλλαγές, ήρθε η ώρα το Κογκρέσο να εξετάσει και πάλι μέτρα για τη ρύθμιση της βιομηχανίας πορνό, ξεκινώντας από αυτό το τελευταίο παιδικό πορνό που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη.

Ενώ ορισμένοι έχουν προτείνει να δοθεί στις προσομοιώσεις καθεστώς «προσωπικότητας» σαν να πρόκειται για πραγματικά παιδιά, μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν απλώς να αποκαταστήσουμε τους νόμους περί αισχροκέρδειας και, σε περίπτωση αμφισβήτησης, να αφήσουμε το Δικαστήριο να επανεξετάσει την τρέχουσα θέση του. Σήμερα, θα υπήρχε σχεδόν σίγουρα διακομματική υποστήριξη για ένα καλά επεξεργασμένο νομοσχέδιο, αλλά αν το Κογκρέσο δεν δράσει σύντομα, το κοινό θα μπορούσε να απευαισθητοποιηθεί ακόμη και σε αυτό το ακραίο περιεχόμενο, αφήνοντας το παιδικό πορνό που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη να συνεχίσει να καταβροχθίζει τα μυαλά -και τα σώματα- των παιδιών μας.

Από την Emma Waters

Ένα αυστραλιανό δικαστήριο είπε στην κυβερνητική επιτροπή eSafety (για την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση της τεχνολογίας) ότι ο Ήλον Μασκ έχει δίκιο: Μια και μόνη χώρα δεν μπορεί να επιβάλει λογοκρισία σε όλον τον κόσμο. Η εταιρεία X , παλαιότερα γνωστή ως Twitter, πρέπει να υπακούει στις εθνικές νομοθεσίες, αλλά όχι σε μία παγκόσμια.

Ο Μασκ είχε κερδίσει μια παρόμοια μάχη και στη Βραζιλία, όπου ένας δικαστής ζήτησε όχι μόνο εθνική απαγόρευση, αλλά και παγκόσμια. Η Χ αρνήθηκε και κέρδισε. Προς το παρόν.

Αυτό εγείρει ένα σοβαρό ερώτημα: Πόσο μεγάλη είναι η απειλή για αυτούς τους παγκόσμιους κυβερνητικούς θεσμούς;

Ονειροπόλοι, ανόητοι και συχνά τρομακτικοί διανοούμενοι ονειρεύονται μια παγκόσμια κυβέρνηση εδώ και αιώνες. Εάν είστε αρκετά πλούσιοι και έξυπνοι, η ιδέα φαίνεται σαν ένας αιώνιος πειρασμός. Η λίστα των υποστηρικτών περιλαμβάνει άτομα που, παρεμπιπτόντως, έκαναν αξιοσημείωτες συνεισφορές: Άλμπερτ Αϊνστάιν, Ισαάκ Ασίμοφ, Γουόλτερ Κρονκάιτ, Μπάκμινστερ Φούλερ και πολλοί άλλοι.

Συχνά, το όνειρο ζωντανεύει μετά από συνθήκες όπως ο πόλεμος και η κατάθλιψη. Ή μια πανδημική περίοδος όπως αυτή που μόλις περάσαμε. Η χρήση της «παραπληροφόρησης» για διασυνοριακές δοκιμές της παγκόσμιας κυβερνητικής ισχύος έχει σκοπό να αναπτύξει μια νέα στρατηγική διακυβέρνησης – γενικά μια στρατηγική που παραγνωρίζει τον εθνικό έλεγχο υπέρ του παγκόσμιου ελέγχου.

Αυτό ήταν πάντα το όνειρο. Στην ιστορία, για παράδειγμα, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γίναμε μάρτυρες της δημιουργίας της Κοινωνίας των Εθνών, η οποία ήταν πρόδρομος των Ηνωμένων Εθνών, μετά από παρότρυνση του Αμερικανού προέδρου Γούντροου Ουίλσον. Και τα δύο θεωρήθηκαν από την τάξη των διανοούμενων ως απαραίτητα δομικά στοιχεία για αυτό που πραγματικά ήθελαν – ένα δεσμευτικό παγκόσμιο κράτος.

Δεν πρόκειται για θεωρία συνωμοσίας. Είναι αυτό που είπαν και αυτό που ήθελαν.

Το 1919, ο Χ.Τζ. Γουέλς, εμπνευσμένος από τη Λέγκα, ήταν τόσο ενθουσιασμένος με την ιδέα που έγραψε μια σαρωτική επανερμηνεία της παγκόσμιας ιστορίας, που εκτείνεται από τον 9 αιώνα π.Χ. μέχρι σήμερα, με τον τίτλο «Το περίγραμμα της ιστορίας».

Ο σκοπός του βιβλίου ήταν να ανατρέψει τη δημοφιλή συντηρητική θεωρία του προηγούμενου αιώνα, η οποία αντιμετώπιζε την ιστορία ως μια ιστορία ολοένα αυξανόμενης ελευθερίας για τα άτομα και χωρίς ισχυρά κράτη. Ο Γουέλς τη μετέτρεψε σε μια ιστορία φυλών που μετατράπηκαν σε έθνη και μετά σε περιοχές, με τους ανθρώπους να έχουν όλο και λιγότερη εξουσία και τους δικτάτορες και τους σχεδιαστές να έχουν όλο και περισσότερη. Σκοπός του ήταν να αναφέρει και να υπερασπιστεί αυτό ακριβώς.

Ήταν ένα τεράστιο μπεστ σέλερ, σε μια εποχή που είχε ακόρεστη δίψα για βιβλία, καθώς είχαν γίνει προσιτά, και υπήρχε ένα φλέγον αίτημα για καθολική εκπαίδευση. Η διατριβή του Γουέλς, αν και πολύτιμη από ορισμένες ιστορικές απόψεις, ήταν πραγματικά παράδοξη. Οραματίστηκε ένα μελλοντικό παγκόσμιο κράτος που θα κυβερνάται από μια μικρή ελίτ ευφυών ανθρώπων που θα σχεδίαζαν όλες τις οικονομίες, τις ροές πληροφοριών, τα μεταναστευτικά πρότυπα και τα συστήματα διακυβέρνησης, συντρίβοντας τις εθνικές φιλοδοξίες, την ελεύθερη πρωτοβουλία, τις παραδόσεις και τα συντάγματα.

Ήταν τρελό και δεν συνέβη πραγματικά. Αλλά μέσα σε μια συγκεκριμένη τάξη διανοουμένων, οι κινήσεις για την υλοποίησή του δεν σταμάτησαν ποτέ. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γίναμε μάρτυρες παρόμοιων προσπαθειών, με τον ΟΗΕ να είναι μόνο μία από αυτές. Στη συμφωνία που συνήφθη στο Bretton Woods το 1944, δημιουργήθηκαν η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), τα οποία θεωρήθηκαν ως η βάση ενός παγκόσμιου μηχανισμού σχεδιασμού, μαζί με ένα νέο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα.

Ούτε αυτό λειτούργησε.

Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα κατέληξαν να είναι καλά χρηματοδοτούμενα ιδρύματα για την ελίτ των ακαδημαϊκών, αλλά δεν αποτελούσαν πραγματικά την οικονομική βάση ενός παγκόσμιου κράτους. Ο ΟΗΕ, από την πλευρά του, έχει απογοητεύσει πολλούς.

Οι προσπάθειες για τη διαχείριση του παγκόσμιου εμπορίου υλοποιήθηκαν τελικά στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, αλλά αυτός ο μηχανισμός έχει αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό άβουλος και ανίκανος να ανακόψει τη ριζική ανατροπή του ελεύθερου εμπορίου που λαμβάνει χώρα τα τελευταία πέντε χρόνια.

Σήμερα, κανένα έθνος δεν φοβάται πραγματικά αυτήν την οντότητα. Η κίνηση για την ενοποίηση της Ευρώπης προωθήθηκε ως φιλελεύθερο κίνημα για να εμπνεύσει τη συνεργασία στο εμπόριο και τα ταξίδια και να καταστήσει δυνατή την οικονομική συνεργασία. Αλλά αυτή ήταν μόνο η επιφάνεια.

Στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύει τη δημιουργία μιας μικρογραφειοκρατίας στις Βρυξέλλες, η οποία θα έπρεπε να υπερκεράσει την κυριαρχία των εθνών και να επιβάλει ένα νέο κεντρικό κράτος στην Ευρώπη, και η οποία, στην πραγματικότητα, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Είναι ένα πείραμα στον κυβερνητικό σχεδιασμό σε περιφερειακό επίπεδο.

Η Βρετανία ήταν πάντα ένα διστακτικό μέλος, αλλά όταν οι χειρότεροι φόβοι της έγιναν πραγματικότητα, ο κόσμος ψήφισε την αποχώρησή της. Το αποτέλεσμα ήταν το Brexit, ένα πολιτικό κίνημα που τρόμαξε τις ελίτ σε όλον τον κόσμο. Είδαν σχέδια δεκαετιών να καταρρέουν. Ο Μπόρις Τζόνσον έγινε ο πρωθυπουργός με το καθήκον να εφαρμόσει το Brexit, αλλά η κυβέρνησή του καταπολεμήθηκε σε κάθε βήμα. Τελικά, η πανδημία COVID-19 ανέτρεψε ολόκληρη την εντολή.

Ένας τρόπος για να κατανοήσουμε την απάντηση στην πανδημία COVID-19 είναι να θεωρήσουμε την πανδημία ως ένα νέο πείραμα παγκόσμιας διακυβέρνησης, ως έναν τρόπο για τις ελίτ να μεταδώσουν σε ολόκληρο τον πλανήτη ότι μπορούν να επιτύχουν παγκόσμια συνεργασία όταν το θελήσουν.

Σχεδόν σε όλα τα έθνη, η απάντηση ήταν η ίδια ως προς το χρονοδιάγραμμα και το πρωτόκολλο. Η κοινωνική απόσταση ήταν παντού, αλλά και οι μάσκες. Η απαγόρευση των συγκεντρώσεων, περιλαμβανομένων των θρησκευτικών συγκεντρώσεων, μαζί με ανόητα σχέδια όπως οι μονόδρομοι διάδρομοι στα σούπερ μάρκετ, είχαν επιβληθεί παντού. Τα συνθήματα («Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό») και η σήμανση (πλύνετε τα χέρια σας, κρατήστε αποστάσεις, φορέστε μάσκες κλπ) ήταν επίσης κοινά.

Ήταν τρομακτικό στο έπακρο, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως συνέβησαν όλα ταυτόχρονα, αν και σίγουρα γνωρίζαμε ότι υπήρχαν τεράστιες ημισφαιρικές διαφορές στον τρόπο εξάπλωσης των παθογόνων του αναπνευστικού. Κάτι που είναι πρόβλημα στη Νέα Υόρκη, μπορεί να μην είναι στο Σίδνεϊ. Γιατί έγιναν όλα ταυτόχρονα; Το μήνυμα φαινόταν να είναι το εξής: αυτό κάνουμε σε μια πανδημία.

Αυτό που δεν είπαν σε κανέναν είναι ότι τίποτα από αυτά δεν συνιστούσε «μέτρο κοινής λογικής για τη δημόσια υγεία», αλλά πως ήταν ένα πείραμα χωρίς προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία.

Τα προληπτικά μέτρα που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας – πολλά από τα οποία ήταν παράλογα – δεν είχαν δοκιμαστεί ποτέ πριν.

Υπήρχε ένα μήνυμα πίσω από την όλη προσπάθεια: Είμαστε η κυβέρνηση και κυβερνάμε τον κόσμο και η δυσαρέσκειά του μάς είναι αδιάφορη.

Κατά συνέπεια, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) πήρε τη σκυτάλη για να παροτρύνει τα έθνη του κόσμου να εγκαταλείψουν την κυριαρχία τους και να συμφωνήσουν να εφαρμόσουν τα ίδια πρωτόκολλα όποτε το ζητά ο ΠΟΥ. Ο ΠΟΥ θέλει να εγκρίνει μια Συνθήκη για τις μελλοντικές πανδημίες και αναζητά υπογράφοντες ανά τον πλανήτη.

Στην αρχή, φαινόταν εύκολο, αλλά αναλύοντας τη σκληρή απάντηση στην πανδημία του COVID-19, αποδεικνύεται ότι η επιβολή μιας τέτοιας συμφωνίας δεν είναι τόσο εύκολο να επιτευχθεί.

Η ομάδα REPPARE άρχισε να εξετάζει εξονυχιστικά αυτήν τη συμφωνία και τις τροποποιήσεις και είδε ότι όλα βασίζονται σε ελαττωματικές εγκαταστάσεις, στραβή σκέψη και δημοσιονομική σπατάλη. Οι κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο απορρίπτουν τώρα κατηγορηματικά την πρόταση να εγκαταλείψουν τον εθνικό έλεγχο.

Φαίνεται ότι, πλέον, κινδυνεύει η συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Αρχίζουμε μάλιστα να βλέπουμε κινήσεις προς την πλήρη αποχώρηση από τον ΠΟΥ, όπως επιχείρησε να κάνει ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ το 2017.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα λειτουργεί μια αρχόμενη παγκόσμια κυβέρνηση. Έχει τεράστια επιρροή στα μέσα ενημέρωσης, την τεχνολογία και τη λειτουργία του Διαδικτύου. Διαχειρίζεται τις παγκόσμιες ροές χρήματος και τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Στοχεύει στη μείωση της εθνικής κυριαρχίας και καθιστά αδύνατη την επικράτηση της βούλησης των ψηφοφόρων σε οποιοδήποτε εκλογικό αποτέλεσμα.

Αυτή η νεοσύστατη κυβέρνηση αποτελείται από μεγάλες και καλά χρηματοδοτούμενες ελίτ, που ακροβατούν μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και λειτουργούν μέσω ιδρυμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Είναι εντελώς αποκομμένη από τις δημοκρατικές διαδικασίες.

«Τίποτα πιο καταστροφικό δεν θα μπορούσε να συμβεί στον τομέα των διεθνών οικονομικών σχέσεων από την υλοποίηση τέτοιων σχεδίων», έγραφε ο Λούντβιχ φον Μίζες το 1944.

«Θα χώριζε τα έθνη σε δύο ομάδες – αυτούς που εκμεταλλεύονται και αυτούς που τους εκμεταλλεύονται· αυτούς που περιορίζουν την παραγωγή και εφαρμόζουν μονοπωλιακές τιμές και αυτούς που αναγκάζονται να πληρώνουν μονοπωλιακές τιμές. Θα προκαλούσε δυσεπίλυτες συγκρούσεις συμφερόντων και θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε νέους πολέμους.»

Με άλλα λόγια, όπως όλες οι κυβερνητικές ενέργειες, τα αποτελέσματα μιας παγκόσμιας κυβέρνησης θα κατέληγαν στο αντίθετο από τις υποσχέσεις: όχι ειρήνη αλλά πόλεμος, όχι ευημερία αλλά φτώχεια, όχι υγεία αλλά ασθένεια, όχι καλύτερο περιβάλλον αλλά χειρότερο. Θα ήταν μια φυλακή για τον κόσμο και θα ήταν εντελώς ανεφάρμοστη. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν επίγνωση του τι συμβαίνει και να αντιδρούν κάθε φορά που μπορούν να το κάνουν.

Για αυτόν τον λόγο, θα πρέπει να χαιρόμαστε κάθε φορά που οι παγκόσμιες κυβερνητικές επιβολές, όπως η λογοκρισία, βιώνουν οπισθοδρόμηση. Η κυβέρνηση ως οντότητα προκαλεί αρκετά προβλήματα. Μια ενιαία κυβέρνηση που θα κυβερνά όλες τις χώρες θα κατέστρεφε ό,τι έχει απομείνει από τον πολιτισμό.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις των Epoch Times.

Του Jeffrey A. Tucker

Επιμέλεια: Βαλεντίνα Λισάκ & Αλία Ζάε

Οι θερμοί πόλεμοι συχνά ξεσπούν εκεί που δεν τους περιμένει κανείς ή ενώ η προσοχή είναι στραμμένη αλλού. Η εισβολή της Βόρειας Κορέας στη Νότια Κορέα τον Ιούνιο του 1950, ο σινο-ινδικός πόλεμος του 1962, η γενοκτονία της Ρουάντα το 1994, η σύγκρουση στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-99 και άλλες ένοπλες εχθροπραξίες εξέπληξαν πολλούς με την έκρηξη και την έντασή τους. Ο κόσμος έχει επικεντρωθεί στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022, ενώ τα Στενά της Ταϊβάν έχουν επίσης στο προσκήνιο λόγω των αυξημένων επιθετικών κινήσεων του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΛΑΣ) στα ύδατα και τον εναέριο χώρο γύρω από την Ταϊβάν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 και του 2023.

Όσον αφορά το τελευταίο, η αυξανόμενη επιθετικότητα του ΛΑΣ στην Ανατολική και Νότια Ασία προκαλεί όλο και μεγαλύτερη ανησυχία στα έθνη στην περιφέρεια της Κίνας, ιδίως στην Ταϊβάν. Η «απορρόφηση» του Χονγκ Κονγκ από την κομμουνιστική Κίνα και η συνεχιζόμενη δίωξη των αντιφρονούντων (συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει το Χονγκ Κονγκ) θεωρείται από πολλούς ως προάγγελος για το τι πρόκειται να επακολουθήσει.

Ενώ ο κόσμος κοιτάζει αλλού, μήπως οι ένοπλες εχθροπραξίες με τις Φιλιππίνες είναι το επόμενο ξέσπασμα; Ας εξετάσουμε την πιθανότητα.

Εδαφικές καταπατήσεις

Ο κατάλογος των αμφισβητούμενων εδαφών στην Ανατολική Ασία είναι μακρύς: Νήσοι Παρασέλ, Νήσοι Σπράτλυ, Νήσοι Σενκάκου, Νήσοι Ριούκιου και ένα πλήθος τεχνητών και φυσικών υφάλων, αβαθών και άλλων χερσαίων σημείων στις θάλασσες της Νότιας και Ανατολικής Κίνας. Ένας από τους κύριους λόγους για τις διαφωνίες μεταξύ της Κίνας, του Βιετνάμ, της Ταϊβάν, της Μαλαισίας, του Μπρουνέι, των Φιλιππινών και της Ιαπωνίας είναι οικονομικής φύσεως, λαμβάνοντας υπόψιν την εκτεταμένη αλιεία, τα «εκτιμώμενα 11 δισεκατομμύρια βαρέλια ανεκμετάλλευτου πετρελαίου και τα 190 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου» στην περιοχή, σημειώνει το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Οι Κινέζοι έχουν καταλάβει αμφισβητούμενα χερσαία σημεία και έχουν κατασκευάσει νησιωτικές βάσεις σε κοραλλιογενείς ατόλες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια , προκειμένου να επεκτείνουν τον εδαφικό και στρατιωτικό τους έλεγχο σε ολόκληρη την περιοχή. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Τη Νήσο Γούντι ( ή Παρασέλ), η οποία είναι το μεγαλύτερο φυσικό χερσαίο στοιχείο που κατέχει η Κίνα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και η οποία έχει στρατιωτικοποιηθεί με εκτοξευτές πυραύλων εδάφους-αέρος και αεροπορική βάση, όπως σημειώνεται εδώ.

2. Τη Νήσο Σκάρμποροου Σόαλ [Scarborough Shoal ή Αβαθές Σκάρμποροου], η οποία κατελήφθη από τον ΛΑΣ το 2012, αν και οι Φιλιππίνες κέρδισαν μια νομική νίκη με μια απόφαση της UNCLOS το 2016 για την ανάθεση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας του στη Μανίλα. Εντούτοις, η Κίνα έχει διατηρήσει σχεδόν συνεχή παρουσία εκεί με διάφορα πλοία της ακτοφυλακής και άλλα πλοία, γεγονός που έχει ουσιαστικά στρατιωτικοποιήσει το νησί.

Η Κίνα έχει κατασκευάσει και στρατιωτικοποιήσει τρία τεχνητά νησιά στις Νήσους Σπράτλυ, συμπεριλαμβανομένου του Μίστσιφ Ρηφ [Mischief Reef], εγκαθιστώντας «συστήματα αντιπλοϊκών και αντιαεροπορικών πυραύλων, εξοπλισμό λέιζερ και παρεμβολών και μαχητικά αεροσκάφη», όπως ανέφερε ο Guardian πέρυσι.

Η Κίνα πιέζει τις Φιλιππίνες

Το ΚΚΚ φαίνεται να πιστεύει στο δίκαιο του ισχυρού και στο ρητό «η κατοχή είναι τα εννέα δέκατα του νόμου». Η Κίνα αγνόησε συστηματικά την απόφαση της UNCLOS για τη θαλάσσια δικαιοδοσία των Νήσων Σπράτλυ και τις διαμαρτυρίες άλλων εθνών για τη στρατιωτικοποίηση των αμφισβητούμενων νησιών και παραβίασε επίσης συχνά την Οικονομική Ζώνη Αποκλεισμού (ΑΟΖ) των Φιλιππινών ατιμώρητα. Τον Νοέμβριο του 2021, οι Κινέζοι παρενέβησαν σε μια συνηθισμένη αποστολή ανεφοδιασμού πλοίου των Φιλιππινών στο φυλάκιό τους στο Δεύτερο Αβαθές Τόμας [Second Thomas Shoal]. Όπως ανέφερε τότε το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, τα δύο πολιτικά σκάφη που παρέδιδαν προμήθειες «παρεμποδίστηκαν και αποκλείστηκαν από τρία σκάφη της κινεζικής ακτοφυλακής».

Σε ένα πρόσφατο περιστατικό στη Δυτική Θάλασσα των Φιλλιππινών, το οποίο αναφέρθηκε στις 7 Ιουλίου από το ABS-CBN News, «48 κινεζικά αλιευτικά σκάφη που λυμαίνονταν τον ύφαλο Ιροκουά και πέντε σκάφη της κινεζικής ακτοφυλακής και του Ναυτικού του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού [εντοπίστηκαν] κοντά στην Ακτή Σαμπίνα». Όπως σημειώνει το Ναυτικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, «το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο (ΜΔΔ) αποφάνθηκε το 2016 ότι η Ακτή Ρηντ βρίσκεται εντός της ΑΟΖ των Φιλιππίνων και οι Φιλιππίνες έχουν οικονομικά δικαιώματα για την περιοχή, αν και η Κίνα αρνείται να αναγνωρίσει την απόφαση και ισχυρίζεται ότι η περιοχή βρίσκεται εντός της δικής της επικράτειας». Παρά το γεγονός ότι το Υπουργείο Εξωτερικών των Φιλιππίνων έχει καταθέσει 97 διπλωματικές διαμαρτυρίες για την παρουσία της Κίνας στη Δυτική Φιλιππινέζικη Θάλασσα, η παρουσία κινεζικών σκαφών στις περιοχές αυτές και οι εκφοβιστικές ενέργειες όπως η προαναφερθείσα είναι σχεδόν συνεχείς εδώ και χρόνια.

Η εφημερίδα Philippine Star ανέφερε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκαθιστούν στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Βόρειο Λουζόν στο Καγκαγιάν, στη ναυτική βάση Camilo Osias και στο αεροδρόμιο Lal-lo, στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ενισχυμένης Αμυντικής Συνεργασίας (EDCA) μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των Φιλιππινών. Η τοποθεσία αυτή είναι μία από τις τέσσερεις σχεδιαζόμενες εγκαταστάσεις στο πλαίσιο της αμοιβαίας αμυντικής συμφωνίας, στην οποία η νέα κυβέρνηση του προέδρου Φερνάντ Μάρκος του Νεότερου έδωσε νέα πνοή στο πλαίσιο της στροφής της εξωτερικής του πολιτικής προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και μακριά από την Κίνα. Οι Φιλιππινέζοι ίσως έχουν κουραστεί από τις αυξανόμενες κινεζικές πιέσεις και απευθύνονται στον παλιό τους σύμμαχο για βοήθεια.

Το κινεζικό κόλπο

Υπάρχουν τουλάχιστον τρεις κινεζικοί στόχοι στη στρατηγική της χώρας στη Νότια και Ανατολική Σινική Θάλασσα: να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των πόρων της περιοχής με κινεζικούς όρους, να εκφοβίσει τους γείτονές της ώστε να υποταχθούν de facto στους περιφερειακούς στόχους της Κίνας και να αυξήσει τους κινδύνους για την ανάπτυξη και διάθεση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στον δυτικό Ειρηνικό με την πάροδο του χρόνου. Η αυξανόμενη παρουσία της κινεζικής ακτοφυλακής, του Ναυτικού του ΛΑΣ και του τεράστιου κινεζικού αλιευτικού στόλου επιτυγχάνει τους δύο πρώτους στόχους. Παραδείγματα του τελευταίου, που σημειώνονται από τις εκθέσεις GIS, περιλαμβάνουν «αναχαιτίσεις υψηλού κινδύνου αμερικανικών αναγνωριστικών αεροσκαφών πάνω από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και πρόσφατους επιθετικούς ελιγμούς από κινεζικό αντιτορπιλικό κατευθυνόμενων πυραύλων για να παρεμποδίσει αμερικανικό αντιτορπιλικό στο στενό της Ταϊβάν, που είχε ως αποτέλεσμα μια παρ’ ολίγον σύγκρουση».

Τι γίνεται όμως αν ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ έχει κάτι άλλο στο μυαλό του για τις Φιλιππίνες; Αναμφίβολα, τον ενοχλεί η στροφή στις σινο-φιλιππινέζικες σχέσεις που πραγματοποιεί ο πρόεδρος Μάρκος ο Νεότερος. Ίσως επιθυμεί να παραδώσει ένα μάθημα σε όσους σκέφτονται να απορρίψουν την κινεζική «φιλία», ξεκινώντας ένα θαλάσσιο επεισόδιο στην ΑΟΖ των Φιλιππινών το οποίο θα οδηγήσει σε στρατιωτική αντιπαράθεση και ενδεχομένως ακόμη και σε ανοιχτές εχθροπραξίες. Αυτό θα αποτελούσε μια δοκιμασία της αποφασιστικότητας των Φιλιππινών και των ΗΠΑ στο πλαίσιο της EDCA, καθώς και ένα μέτρο για την ταχύτητα και τη φύση της αμερικανικής αντίδρασης σε έναν απειλούμενο σύμμαχο – εν ολίγοις, ένα ή δύο ακόμη στοιχεία που θα προσθέσει ο ΛΑΣ στους υπολογισμούς του για μια εισβολή στην Ταϊβάν από την άλλη πλευρά του Στενού.

Συμπερασματικές σκέψεις

Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας προσοχής στην Ανατολική Ασία επικεντρώνεται στις εικασίες για το πότε (όχι αν) η Κίνα θα εισβάλει στην Ταϊβάν, το πρώτο σημείο ανάφλεξης μπορεί να σημειωθεί αλλού. Και οι Φιλιππίνες κάλλιστα μπορεί να βρίσκονται στο στόχαστρο του κ. Σι.

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόυντ Ώστιν φάνηκε να αναγνωρίζει την απειλή σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε στις 6 Ιουλίου με τον υπουργό Εθνικής Άμυνας των Φιλιππινών Ζιλμπέρτο Τεόντορο τον Νεότερο. Ο υπουργός Ώστιν σημείωσε με ανησυχία «την πρόσφατη εκβιαστική και επικίνδυνη επιχειρησιακή συμπεριφορά της ΛΔΚ που στρέφεται κατά των φιλιππινέζικων σκαφών που επιχειρούν με ασφάλεια και νομιμότητα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, μεταξύ άλλων γύρω από το Δεύτερο Αβαθές Τόμας». Ιδιαίτερη σημασία έχει, δήλωσε, ότι η EDCA «ότι επεκτείνεται στα δημόσια σκάφη, τα αεροσκάφη και τις ένοπλες δυνάμεις των Φιλιππινών, περιλαμβανομένων εκείνων της ακτοφυλακής της- στον Ειρηνικό, σε οποιοδήποτε σημείο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας».

Αυτό είναι ένα καλό σημάδι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν σοβαρά τις Φιλιππίνες στο πλαίσιο της συνθήκης αμοιβαίας άμυνας και παρακολουθούν στενά τις ενέργειες της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας -και αλλού στην Ανατολική Ασία.

Ένα άλλο εξαιρετικό σημάδι ότι άλλα έθνη δίνουν προσοχή είναι η αναθεώρηση της θέσης της Ινδίας σχετικά με τη Διαιτησία της Θάλασσας της Νότιας Κίνας το 2016, ώστε να «υποστηρίξει τις εδαφικές διεκδικήσεις της Μανίλα έναντι της Κίνας», όπως ανέφερε το Ναυτικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ στις 5 Ιουλίου. Ο Σι Τζινπίνγκ πρέπει να ενοχλείται ιδιαιτέρως βλέποντας την Ινδία να αναλαμβάνει τον ρόλο της στην υλοποίηση του οράματος της Quad για μια ελεύθερη και ανοιχτή περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.*

Θα είναι αυτές οι προσπάθειες επαρκείς για να αποτρέψουν ένα πιθανό σημείο ανάφλεξης στη Δυτική Θάλασσα των Φιλιππίνων ή σε κοντινά ύδατα;

Η επαγρύπνηση, η ετοιμότητα και η προετοιμασία είναι το ζητούμενο τώρα.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Η Quad (Τετράδα) είναι μια χαλαρή συμμαχία ανάμεσα στην Ινδία, την Αυστραλία, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες με στόχο τον περιορισμό της κινεζικής επιθετικότητας στον Ινδο-Ειρηνικό.

 

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.

Του Stu Cvrk

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Στο θαυμάσιο βιβλίο της «Η μάχη για τον Θεό», η Κάρεν Άρμστρονγκ, στηριζόμενη στο έργο άλλων διακεκριμένων μελετητών, μας παρουσιάζει έναν από τους βασικούς παράγοντες αναζωπύρωσης του θρησκευτικού φονταμενταλισμού στον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ στον σύγχρονο κόσμο. Πράγματι, το βιβλίο της επισημαίνει ορισμένους ενδιαφέροντες και διορατικούς παραλληλισμούς μεταξύ των τριών θρησκειών. Αλλά ίσως η πραγματικά κεντρική έννοια του έργου της εμφανίζεται στην Εισαγωγή του βιβλίου: η διάκριση μεταξύ μύθου και λόγου.

Αυτή η διάκριση είναι, κατά τη γνώμη μου, ζωτικής σημασίας για να κατανοήσουμε γιατί η Δύση βρίσκεται σε παρακμή.

Τι είναι ο Μύθος και ο Λόγος;

 

Ο αρχαίος κόσμος, συμπεριλαμβανομένου του μεσαιωνικού, λειτουργούσε βάσει αυτών των δύο αντιλήψεων: Οι άνθρωποι καταλάβαιναν ότι ο μύθος και ο λόγος ήταν δύο διαφορετικοί τρόποι ερμηνείας του κόσμου, αλλά ότι και οι δύο ήταν αναγκαίοι και ότι ο καθένας είχε το δικό του πεδίο ή τομέα εφαρμογής.

Εφαρμόζοντας τη λανθασμένη προσέγγιση σε μια δεδομένη κατάσταση, θα έβγαζες ένα λανθασμένο αποτέλεσμα, μια λανθασμένη ερμηνεία ή ένα λανθασμένο συμπέρασμα. Φυσικά, αυτό συνέβαινε αρκετά συχνά. Όπως σημειώνει η Ντόροθυ Λ. Σέιερς στο βιβλίο της «Unpopular Opinions” (“Ασυνήθιστες απόψεις”):

«Το λάθος του Μεσαίωνα, στο σύνολό του, ήταν να χρησιμοποιεί αναλογικές, μεταφορικές, ποιητικές τεχνικές για τη διερεύνηση επιστημονικών ερωτημάτων. Όμως όλο και περισσότερο, από τον 17ο αιώνα και μετά, τείνουμε στο αντίθετο λάθος – αυτό της χρήσης των ποσοτικών μεθόδων της επιστήμης για τη διερεύνηση της ποιητικής αλήθειας.»

Αλλά τουλάχιστον, κατά τη μεσαιωνική περίοδο οι άνθρωποι γνώριζαν ότι υπήρχαν αυτές οι δύο προσεγγίσεις ή μέθοδοι ερμηνείας της πραγματικότητας. Εμείς στη Δύση τώρα φαίνεται να έχουμε μόνο μία μεθοδολογία, και, ως εκ τούτου, «κουτσαίνουμε».

Σύμφωνα με την Κάρεν Άρμστρονγκ, «ο Μύθος θεωρούνταν πρωταρχικός- αφορούσε αυτό που θεωρούνταν διαχρονικό και σταθερό στην ύπαρξή μας. Ο Μύθος ανατρέχει στις απαρχές της ζωής, στα θεμέλια του πολιτισμού και στα βαθύτερα επίπεδα του ανθρώπινου νου».

Και συνεχίζει: «Ο Μύθος δεν ασχολείται με πρακτικά ζητήματα, αλλά με το νόημα». Ο Λόγος, από την άλλη πλευρά, «ήταν η ορθολογική, πραγματιστική και επιστημονική σκέψη που επέτρεπε στους άνδρες και τις γυναίκες να λειτουργούν καλά στον κόσμο […] σε αντίθεση με τον Μύθο, ο Λόγος πρέπει να αφορά ακριβώς τα γεγονότα και να ανταποκρίνεται στις εξωτερικές πραγματικότητες για να είναι αποτελεσματικός». Η Άρμστρονγκ επισημαίνει ότι είναι «επικίνδυνο να συγχέουμε τη μυθική και την ορθολογική σκέψη».

Μια ρηχή κατανόηση της πραγματικότητας

 

Επικίνδυνο με ποια έννοια; Πώς είναι επικίνδυνο; Θα ήθελα να προτείνω προς το παρόν ότι υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους μπορεί να συγχέουμε επικίνδυνα αυτές τις μεθοδολογίες κατανόησης της πραγματικότητας. Ο πρώτος κίνδυνος εκφράζεται καλά σε μια κινεζική ρήση που αντικαθιστά τις λέξεις Μύθος-Λόγος με τις λέξεις μυστικισμός-επιστήμη. Το νόημα και ο παραλληλισμός, ωστόσο, είναι πολύ σαφή:

«Οι μυστικιστές κατανοούν τις ρίζες του Τάο αλλά όχι τα κλαδιά του – οι επιστήμονες κατανοούν τα κλαδιά του αλλά όχι τις ρίζες του. Η επιστήμη δεν χρειάζεται τον μυστικισμό και ο μυστικισμός δεν χρειάζεται την επιστήμη – αλλά ο άνθρωπος χρειάζεται και τα δύο.»

 

Υπάρχει κάτι δραματικά ελλιπές στη γνώση μας, άρα και στη ζωή μας, όταν αγνοούμε τη μια θεμελιώδη μορφή της ύπαρξής μας και υπερτονίζουμε την άλλη. Ακόμη και άθεοι, όπως ο Αμερικανός φιλόσοφος Τόμας Νέιτζελ, αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο που ελλοχεύει εδώ:

«Μερικοί άνθρωποι εγκαταλείπουν όλες τις θρησκευτικές μορφές με αηδία, απελπισία ή απόγνωση και βαδίζουν στα στείρα βασίλεια της αθεΐας και του υλισμού, στα οποία δεν θα βρουν καμία υπερβατική έκφραση. Μου είναι δύσκολο να κατανοήσω την εμπιστοσύνη του επιστημονικού κατεστημένου ότι το όλο σενάριο θα υποκύψει σε μια καθαρά χημική εξήγηση, παρά μόνο ως εκδήλωση μιας αξιωματικής δέσμευσης στον αναγωγικό υλισμό.»

Έτσι, η σύγχυση του Μύθου με τον Λόγο είναι επικίνδυνη γιατί παρερμηνεύει την πραγματικότητα. Καταλήγουμε με την επιστήμη-Λόγο να προσποιείται ότι μπορεί να εξηγήσει το νόημα της ζωής, κάτι που είναι πέραν των δυνατοτήτων της.

Αλλά με τη φράση «αναγωγικός υλισμός», ο Νέιτζελ μας οδηγεί προς έναν δεύτερο κίνδυνο, τον οποίο παρατήρησε ο Άλαν Μπλουμ πριν από 30 περίπου χρόνια: «Οι άνθρωποι και οι κοινωνίες χρειάζονται μύθους, όχι επιστήμη, σύμφωνα με τους οποίους να ζουν.» Καθώς βλέπουμε παντού γύρω μας στη Δύση τη διάλυση της κοινωνίας, των κοινοτήτων, των αξιών, συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο γιατί είναι σημαντικό να έχουμε μύθους για να κατευθύνουν τη ζωή μας.

Οι Ρωμαίοι -και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία- ήταν πολύ καλοί σ’ αυτό (μέχρι που εφησύχασαν, αυτοεξευτελίστηκαν και έχασαν τον δρόμο τους). Δημιουργούσαν συνεχώς μύθους για το τι σήμαινε να είσαι «καλός» Ρωμαίος, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την «Αινειάδα», ένα από τα σπουδαιότερα έπη του κόσμου, που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πρώτου και μεγαλύτερου αυτοκράτορα, του Αυγούστου και το οποίο ενσωματώνει με υποδειγματικό τρόπο το παραπάνω στοιχείο.

 

Ποιες ήταν οι ιδιότητες που έκαναν τον Αινεία τόσο σπουδαίο, τόσο Ρωμαίο; Η ευσέβεια, η αφοσίωση στην οικογένεια και η σταθερότητα: Αυτά ήταν τρία από τα ζωτικά συστατικά της ρωμαϊκής μυθολογίας για τον εαυτό τους.

Ο Αινείας τα επέδειξε όλα αυτά κατά την αρχική του απόδραση από την Τροία: καθοδηγημένος από τη θεά Αφροδίτη (χάρη στην ευσέβεια του)- έσωσε τον πατέρα του, τον Αγχίση (αφοσίωση στην οικογένεια), κουβαλώντας τον στην πλάτη του και δείχνοντας αξιοσημείωτη σταθερότητα στον σκοπό του, καθώς γύρω του γινόταν σφαγές και λεηλασίες. Το θέμα είναι ότι η συνέπεια με αυτόν τον μύθο και τις αξίες του, οι οποίες παρουσιάζονται εναργώς στην ιστορία, καθιστούσε το άτομο καλό και αξιοθαύμαστο Ρωμαίο. Οι Ρωμαίοι προσπαθούσαν να μιμηθούν τον Αινεία, να γίνουν σαν κι αυτόν. Ήταν αυτό που θα λέγαμε ένα καλό πρότυπο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές ήταν αστικές αξίες που φαίνονται εντελώς ξένες στον σημερινό κόσμο: Ευσέβεια; Οικογένεια; Σταθερότητα; Η σταθερότητα, για παράδειγμα, φαίνεται να έχει πλέον αντικατασταθεί από την «ευπάθεια»: το να έχεις προβλήματα ψυχικής υγείας φαίνεται να είναι κάτι σχεδόν θετικό σήμερα!

 

Προχωρώντας αυτή τη σκέψη, βλέπουμε ότι όποιες καλές, ευγενείς αξίες (και μύθους) των πολιτών απολαμβάναμε κάποτε (ίσως θα θέλατε να σκεφτείτε ποιοι είναι οι τρεις αγαπημένοι σας;), αυτές τώρα διαβρώνονται στη Δύση, με αποτέλεσμα την κατάρρευση της κοινωνίας.

Στην εποχή μας, ο αναγωγικός υλισμός έχει οδηγήσει στην εξάντληση των μύθων που ήταν φορείς αξιών, αφού ο Λόγος έχει καταλάβει και έχει απομυθοποιήσει τη μυθική σκέψη. Αυτή η ρηχότητα (να κοιτάζουμε μόνο τα κλαδιά) έχει επιζήμια αποτελέσματα τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Φαίνεται σχεδόν πολύ μεγάλη γενίκευση, αλλά κάθε αξιόλογος πολιτισμός έχει βιώσει αυτή τη διαδικασία: Στην αρχική φάση η πίστη στο μύθο (ή στους μύθους) είναι ισχυρή και η αυτοκρατορία εγκαθιδρύεται. Μετά από αυτή την αρχική επιτυχία, φαίνεται να μειώνεται η πίστη των ανθρώπων στους μύθους και να αυξάνεται η πίστη στον εαυτό τους και τις δικές τους ικανότητες όσον αφορά τη δημιουργία επιτυχίας, με αποτέλεσμα οι μύθοι να περιορίζονται σε τελετουργίες χωρίς νόημα. Τελικά, απομένουν ελάχιστοι πιστοί, οι τελετουργίες εκλείπουν και η διαμάχη ξεκινά – τέλος παιχνιδιού.

Η άνοδος του φονταμενταλισμού

 

Έτσι, ερχόμαστε στον τρίτο λόγο για τον οποίο αυτό το σημείο είναι επικίνδυνο, που είναι και το κεντρικό επιχείρημα του βιβλίου του Άρμστρονγκ. Ουσιαστικά, πρόκειται για την αρχή (μια διαπίστωση για τον Λόγο) ότι για κάθε δράση υπάρχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση- ή, για να το θέσουμε αλλιώς, όταν το γιανγκ υπερβάλλει εαυτόν αναπηδά στο γιν και το αντίστροφο.

Η άνοδος του φονταμενταλισμού στις τρεις μεγάλες θρησκείες που εξετάζει ο Άρμστρονγκ (αν και ο φονταμενταλισμός δεν αφορά αποκλειστικά αυτές τις θρησκείες: όλες οι θρησκείες έχουν αυτή την τάση, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου του αθεϊσμού) συνδέεται με την ατροφία της μυθικής/υπερβατικής σκέψης. Επειδή όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων δεν μπορεί πλέον να «πιστεύει» τους μύθους, η ίδια η θρησκεία εξασθενεί- αλλά καθώς συμβαίνει αυτό, ένας πυρήνας πιστών αντιδρά εναντίον αυτού και στρέφει την προσοχή του στην απόδοση των ιερών κειμένων και των γραφών με έναν πιο κυριολεκτικό, πιο φονταμενταλιστικό τρόπο.

Μια ειρωνεία αυτού του γεγονότος είναι ότι συχνά ισχυρίζονται ότι επιστρέφουν στα βασικά. Η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση (η οποία συμπίπτει με τις απαρχές της ανόδου της επιστήμης όπως την ξέρουμε σήμερα) αυτό προσπάθησε να κάνει: Η Καθολική Εκκλησία, όπως ισχυρίζονταν, είχε αλλοιώσει τις διδασκαλίες της Βίβλου και των πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας.

Αλλά και οι ίδιοι οι Προτεστάντες διασπάστηκαν σε διάφορες υποομάδες, των οποίων η πρακτική, ιδίως όσον αφορά τον τρόπο ανάγνωσης της Βίβλου, επίσης -με την προσήλωση της στην κυριολεξία- δεν ακολουθούσε πάντα τους πρώτους Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτή η κυριολεξία της ερμηνείας ήταν άγνωστη σε πολλούς από τους πρώτους εκκλησιαστικούς ηγέτες και παρείχε έναν ιδανικό στόχο για την επίθεση της επιστήμης-Λόγου, που ξεκίνησε στα μέσα του 19ου αιώνα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Θα ήθελα, λοιπόν, στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου, να εξετάσω ένα διάσημο χωρίο της Παλαιάς Διαθήκης της Βίβλου, στο οποίο μια μυθική κατανόηση -και όχι μια κυριολεκτική ή επιστημονική ερμηνεία- μας επιτρέπει να αντλήσουμε πολύ περισσότερη αλήθεια -αλήθεια για τη δημιουργία του Θεού- απ’ ό,τι μπορούμε με την κυριολεξία ή τον επιστημονισμό.

Πράγματι, το να χρησιμοποιούμε τη μυθική σκέψη δεν σημαίνει ότι υπάρχει διαμάχη μεταξύ επιστήμης και θρησκείας όσον αφορά τους τομείς συνάφειας. Αυτό δεν είναι κάτι που όλοι θέλουμε;

 

Επιμέλεια: Αλία Ζάε