Ο ιδιοκτήτης της πλατφόρμας X, Ίλον Μασκ, δήλωσε στις 10 Μαρτίου ότι η εκτεταμένη διακοπή λειτουργίας της πλατφόρμας του οφειλόταν σε «μαζική κυβερνοεπίθεση» που βρισκόταν σε εξέλιξη.
Από νωρίς το πρωί της 10ης Μαρτίου, δεκάδες χιλιάδες χρήστες ανέφεραν στη σελίδα DownDetector ότι δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση ούτε στην εφαρμογή ούτε στον ιστότοπο του X ούτε να δουν δημοσιεύσεις.
Ο Μασκ, σχολιάζοντας το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ανέφερε ότι η επίθεση διέθετε «μεγάλη υποστήριξη πόρων» και σημείωσε πως το X δέχεται καθημερινά κυβερνοεπιθέσεις, αλλά αυτή ήταν ιδιαίτερα ισχυρή. Σύμφωνα με τον ίδιο, η επίθεση ενδέχεται να προέρχεται από μια «μεγάλη, συντονισμένη ομάδα και/ή ένα κράτος». Πρόσθεσε ότι η εταιρεία του διεξάγει έρευνα για τον εντοπισμό των υπευθύνων.
Σε συνέντευξή του στο Fox News την ίδια ημέρα, ο Μασκ ισχυρίστηκε ότι οι διευθύνσεις IP που σχετίζονται με την κυβερνοεπίθεση εντοπίστηκαν στην περιοχή της Ουκρανίας. Ωστόσο, η Epoch Times δεν μπόρεσε να επαληθεύσει άμεσα τον ισχυρισμό αυτόν.
Οι αναφορές για προβλήματα στην πλατφόρμα ξεκίνησαν λίγο μετά τις 5 π.μ. (τοπική ώρα Ανατολικής Ζώνης των ΗΠΑ), σύμφωνα με τον DownDetector. Αρχικά καταγράφηκε πτώση του αριθμού των αναφορών, αλλά αυτές αυξήθηκαν ξανά γύρω στις 11 π.μ. Ο DownDetector ανέφερε σε ανάρτησή του στο X ότι είχαν καταγραφεί πάνω από 350.000 αναφορές πιθανής διακοπής από τις 5:30 π.μ.
Η διακοπή φάνηκε να επηρεάζει κυρίως τις ανατολικές και δυτικές ακτές των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον DownDetector, περισσότερα από το 50% των προβλημάτων σχετίζονταν με την εφαρμογή του X, ενώ περίπου το 33% αφορούσε τον ιστότοπο. Επιπλέον, πάνω από 10.000 χρήστες στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέφεραν ότι δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα την ίδια ημέρα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το X αντιμετωπίζει τεχνικά προβλήματα. Τον Μάρτιο του 2023, όταν η πλατφόρμα ονομαζόταν ακόμα Twitter, παρουσίασε σειρά δυσλειτουργιών για πάνω από μία ώρα, κατά την οποία οι σύνδεσμοι δεν λειτουργούσαν, ορισμένοι χρήστες δεν μπορούσαν να συνδεθούν και οι εικόνες δεν φορτώνονταν.
Η διακοπή λειτουργίας σημειώθηκε εν μέσω αντιπαράθεσης του Μασκ με τον υπουργό Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντοσλαβ Σικόρσκι, στις 9 Μαρτίου. Η αντιπαράθεση προκλήθηκε ύστερα από σχόλια του Μασκ στο X, όπου υποστήριξε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα δεχόταν σοβαρό πλήγμα εάν σταματούσε η παροχή υπηρεσιών διαδικτύου μέσω Starlink, αναφέροντας ότι το Starlink αποτελεί τη «ραχοκοκαλιά του ουκρανικού στρατού» και ότι «ολόκληρη η πρώτη γραμμή θα κατέρρεε» εάν σταματούσε η λειτουργία του. Πρόσθεσε δε ότι επιθυμεί ειρήνη για την Ουκρανία και ότι έχει στηρίξει τη χώρα παρέχοντας την υπηρεσία αυτή.
Ο Σικόρσκι απάντησε ότι η Πολωνία πληρώνει για το Starlink με κονδύλια ύψους περίπου 50 εκατ. δολαρίων ετησίως και ανέφερε ότι, ανεξάρτητα από το ηθικό ζήτημα της απειλής προς το θύμα μιας επίθεσης, εάν η SpaceX αποδειχθεί αναξιόπιστος πάροχος, η Πολωνία θα αναγκαστεί να αναζητήσει άλλους προμηθευτές. Ο Αμερικανός γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο αντέδρασε, κατηγορώντας τον Πολωνό υπουργό ότι διαδίδει ψευδείς πληροφορίες και τονίζοντας πως κανείς δεν απείλησε να διακόψει την πρόσβαση της Ουκρανίας στο Starlink.
Παράλληλα, το X «κατέβασε» πρόσφατα ένα δίκτυο λογαριασμών που συνδέονται με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, οι οποίοι είχαν εξαπολύσει επιθέσεις κατά του Shen Yun Performing Arts, μετά από έρευνα της Epoch Times που αποκάλυψε χιλιάδες ψεύτικους και κακόβουλους λογαριασμούς.
Το X δεν απάντησε άμεσα σε αίτημα για σχολιασμό σχετικά με τη διακοπή λειτουργίας στις 10 Μαρτίου.
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ — Τα βλέμματα του κόσμου ήταν στραμμένα στη Γροιλανδία, καθώς οι κάτοικοι ψήφιζαν στις κοινοβουλευτικές εκλογές στις 11 Μαρτίου. Τα αποτελέσματα μπορεί να προαναγγέλλουν μια ώθηση για ανεξαρτησία από το Βασίλειο της Δανίας.
Ανάλογα με το πώς θα εξελιχθούν οι επόμενες εβδομάδες και μήνες, οι εκλογές μπορεί ακόμη και να ανοίξουν τον δρόμο για μια επιτυχημένη αμερικανική προσπάθεια απόκτησης ή στενής συνεργασίας με την επικράτεια, σύμφωνα με τις δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ — αν και ο Τραμπ επέλεξε μια πιο ήπια πινελιά τις τελευταίες ημέρες.
«Υποστηρίζουμε σθεναρά το δικαίωμά σας να καθορίσετε το μέλλον σας και, αν το επιλέξετε, σας καλωσορίζουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής», είπε ο Τραμπ στον λαό της Γροιλανδίας στην κοινή ομιλία του στο Κογκρέσο στις 6 Μαρτίου. Παρόμοια γλώσσα χρησιμοποίησε σε μια ανάρτηση στο Truth Social στις 9 Μαρτίου, υποσχόμενος στη Γροιλανδία θέσεις εργασίας και χρήματα με την ένταξη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η οικονομία της Γροιλανδίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αλιεία.
Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τη Γροιλανδία συνδέεται αφ’ ενός με τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών της, που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες, λέιζερ και μια σειρά από άλλες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων αμυντικών εφαρμογών. Εξίσου σημαντική είναι και η στρατηγική θέση της Γροιλανδίας στην Αρκτική, που προκαλεί το ενδιαφέρον και της Κίνας και της Ρωσίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν ήδη στρατιωτική παρουσία στη Γροιλανδία, τη διαστημική βάση Pituffik.
Ενώ ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών της Δανίας έγραψε τον Ιανουάριο ότι η πρόσθετη συσσώρευση στρατιωτικής παρουσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένταση και δεν δικαιολογείται από την πραγματικότητα, ο διευθύνων σύμβουλος της GreenMet Ντρου Χορν, απόστρατος καταδρομέας που υπηρέτησε στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, επικαλέστηκε την τεχνογνωσία του στην εθνική ασφάλεια λέγοντας ότι οι απειλές από τη Ρωσία και την Κίνα είναι χειροπιαστές.
«Το ερώτημα είναι ποιος θα τους περιορίσει; Όχι η Δανία, σωστά; Οι Ηνωμένες Πολιτείες [θα το κάνουν]», δήλωσε στην Epoch Times ο Χορν, ο οποίος επισκέφτηκε τη Γροιλανδία τον Ιανουάριο για να αναπτύξει δεσμούς για εξορύξεις. «Θα πρέπει να είναι μέρος της Βόρειας Αμερικής, αν θέλει».
Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Μούτε Μπούραπ Έγκεντε απάντησε γρήγορα στον Τραμπ, λέγοντας ότι η Γροιλανδία «είναι δική μας». Ο Έγκεντε ηγείται ενός κόμματος υπέρ της ανεξαρτησίας, του Inuit Ataqatigiit. Θέλησε να κάνει τις εκλογές στις 11 Μαρτίου, αφού ο Τραμπ μίλησε για την απόκτηση της Γροιλανδίας μερικές εβδομάδες πριν από την ημέρα της ορκωμοσίας του.
Στις προσφορές που έκανε στις 6 και 9 Μαρτίου στη Γροιλανδία, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε λιγότερο έντονο τόνο από ό,τι σε μια ανάρτηση στο Truth Social στις 22 Δεκεμβρίου, στην οποία έγραφε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πιστεύουν ότι η ιδιοκτησία και ο έλεγχος της Γροιλανδίας είναι απόλυτη αναγκαιότητα». Λίγο αργότερα, ο γιος του προέδρου, ο Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ, επισκέφτηκε την αυτόνομη περιοχή.
Ο βουλευτής Μπάντυ Κάρτερ (Ρ-Γεωργία), ο οποίος εισήγαγε ένα νομοσχέδιο που εξουσιοδοτεί τον πρόεδρο να διαπραγματευτεί για τη Γροιλανδία και να τη μετονομάσει σε «Κόκκινη, Λευκή και Γαλάζια χώρα», επανέλαβε την πρόσφατη υποστήριξη του Τραμπ για την αυτοδιάθεση της Γροιλανδίας σε μια δήλωση που εστάλη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην Epoch Times, προσθέτοντας ότι ελπίζει ότι η χώρα θα επιλέξει να ενσωματωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Αυτή η συμφωνία θα ήταν ωφέλιμη και για τις δύο πλευρές και έχω εμπιστοσύνη στον επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για να την ολοκληρώσει», είπε.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Γροιλανδίας Μούτε Μπούραπ Έγκεντε μιλά σε συνέντευξη Τύπου στην Κοπεγχάγη. Δανία, 10 Ιανουαρίου 2025. (Mads Claus Rasmussen/Ritzau Scanpix/AFP/Getty Images)
Ο Λώρενς «Τσιπ» Μουρ, δικηγόρος που υπηρέτησε στον Λευκό Οίκο στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, είπε στην Epoch Times ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ «αφήνει τα πράγματα να πάρουν τον δρόμο τους» στη Γροιλανδία, κατά τη γνώμη του
Ο Τραμπ «δεν θέλει να πιέσει πολύ τα πράγματα, γιατί τελικά είναι μια απόφαση που πρέπει να πάρουν οι Γροιλανδοί για τον εαυτό τους», πρόσθεσε ο Μουρ.
Οι εκλογές στις 11 Μαρτίου καθόρισαν τη σύνθεση του κοινοβουλίου (Inatsisartut) των 31 μελών. Η Γροιλανδία είναι ένα αρκτικό έθνος με σχεδόν 57.000 ανθρώπους, όπου κυριαρχούν οι Ινουίτ, οι περισσότεροι από τους οποίους μιλούν γροιλανδικά και όχι δανέζικα. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση δείχνει ότι οποιαδήποτε προσπάθεια ενσωμάτωσης της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ θα προσέκρουε στην κυρίαρχη διάθεση του πληθυσμού, που πλειοψηφικά τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας του νησιού.
Δημοσκόπηση δημοσιευμένη στα τέλη Ιανουαρίου από το βρετανικό ερευνητικό πρακτορείο Verian δείχνει ότι το 56% των Γροιλανδών θα ψήφιζαν υπέρ της ανεξαρτησίας, με το 28% να είναι αντίθετο και το 17% να είναι αβέβαιο. Η ίδια δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι το 85% των ερωτηθέντων ήταν αντίθετοι με την ένταξη στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι Σκανδιναβοί έφτασαν για πρώτη φορά στη Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο, τον 10ο αιώνα, ενώ η δανέζικη αποικιακή παρουσία χρονολογείται από το 1721. Το 1953, η Γροιλανδία έγινε διοικητική περιφέρεια της Δανίας, ενώ το 1979 περισσότεροι από το 70% ψήφισαν υπέρ της εθνικής κυριαρχίας, δίνοντας στη Γροιλανδία ακόμη μεγαλύτερη αυτονομία.
Το 2009, η Γροιλανδία ψήφισε τον νόμο για την αυτοδιοίκηση της Γροιλανδίας, δημιουργώντας μια διαδικασία πολλαπλών σταδίων μέσω της οποίας η περιφέρεια θα μπορούσε να επιδιώξει την ανεξαρτησία της από τη Δανία. Αυτός ο οδηγός περιλαμβάνει δημοψήφισμα από τον λαό της Γροιλανδίας και, τελικά, τη συναίνεση του Folketing, του κοινοβουλίου της Δανίας.
Ο Μουρ προέβλεψε ότι το Folketing δεν θα επεδίωκε να αναιρέσει μια ώθηση ανεξαρτησίας, εάν έφτανε σε αυτό το τελικό στάδιο της διαδικασίας.
«Η κοινοβουλευτική παρέμβαση σε αυτό το στάδιο θα ήταν άτοπη και θα υπονόμευε τη βούληση του λαού της Γροιλανδίας όπως εκφράζεται μέσω των εκλογών και του δημοψηφίσματος, εάν τα πράγματα φτάσουν σε αυτό το σημείο», είπε.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απευθύνεται σε κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου στην αίθουσα της Βουλής, στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ. Πίσω διακρίνονται ο αντιπρόεδρος Τζέιμς Βανς (α) και ο πρόεδρος της Βουλής Μάικ Τζόνσον (δ). Ουάσιγκτον, 4 Μαρτίου 2025. (Julia Demaree Nikhinson/AP Photo)
Πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να στείλουν εμπορικούς απεσταλμένους σε προγενέστερο στάδιο της διαδικασίας ανεξαρτησίας — συγκεκριμένα, όταν οι εκτελεστικοί υπουργοί της Γροιλανδίας, το Naalakkersuisut, διαπραγματεύονται με τη δανέζικη κυβέρνηση.
«Ο πολιτικός κίνδυνος είναι ένας παράγοντας σε οποιαδήποτε επένδυση στο εξωτερικό. Εάν οι ΗΠΑ πρόκειται να επενδύσουν πολλά χρήματα στη Γροιλανδία, οι ΗΠΑ θα θέλουν να εξασφαλιστούν από τον κίνδυνο των κρατικοποίησεων ή από νομοθετικές αλλαγές, ώστε οι επενδύσεις τους να μην χαθούν ή μειωθούν λόγω της κυβερνητικής δραστηριότητας της Γροιλανδίας», είπε.
Μια ανεξάρτητη Γροιλανδία θα μπορούσε να ακολουθήσει ποικίλους δρόμους συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Πέλε Μπρόμπεργκ, ο οποίος ηγείται του κόμματος Naleraq που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της Γροιλανδίας, έγραψε στο U.S. News and World Report ότι η Γροιλανδία θα μπορούσε να επιδιώξει την ανεξαρτησία και στη συνέχεια «να επιδιώξει το καθεστώς της ‘ελεύθερης ένωσης’, με το οποίο θα λαμβάναμε την υποστήριξη και την προστασία των ΗΠΑ με αντάλλαγμα στρατιωτικά δικαιώματα, χωρίς να γίνει έδαφος των ΗΠΑ».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συμφωνίες ελεύθερης ένωσης με το Παλάου, τη Μικρονησία και τα Νησιά Μάρσαλ.
Δύο μήνες προτού οι Γροιλανδοί προετοιμαστούν να συλλογιστούν τις επιλογές τους στις κάλπες, ο Κούπανουκ Όλσεν, ένας δημοφιλής Γροιλανδός, δήλωσε:
«Πιστεύω ακράδαντα στην ανεξαρτησία της Γροιλανδίας. Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να επεκτείνουμε τις συνεργασίες μας και να δημιουργήσουμε επιχειρηματικές σχέσεις με χώρες πέρα από τη Δανία», είπε σε βίντεο που ανήρτησε τον Ιανουαρίο στο Instagram.
«Ελπίζω ότι θα ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με τους Ινουίτ του Καναδά και της Αλάσκας στο εγγύς μέλλον», πρόσθεσε.
Το Ιράν έδειξε ότι είναι ανοιχτό σε διάλογο με την Ουάσιγκτον, εφόσον οι συνομιλίες περιοριστούν σε ζητήματα που αφορούν το πυρηνικό του πρόγραμμα. Σύμφωνα με ανάρτηση της ιρανικής αποστολής στον ΟΗΕ, στις 9 Μαρτίου, στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X, η Τεχεράνη θα μπορούσε να εξετάσει τέτοιες συζητήσεις εάν ο στόχος είναι να διασκεδαστούν οι ανησυχίες σχετικά με την πιθανή στρατιωτικοποίηση του πυρηνικού της προγράμματος.
Η ανακοίνωση αυτή ήρθε δύο ημέρες μετά τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ότι επεδίωξε να προσεγγίσει την ιρανική ηγεσία για να διαπραγματευτεί μια νέα πυρηνική συμφωνία που θα αντικαταστήσει εκείνη από την οποία απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την πρώτη του θητεία.
Ο Τραμπ επανέλαβε πρόσφατα ότι το Ιράν δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, αναφέροντας ότι δεν αποκλείει τη χρήση στρατιωτικής δράσης προκειμένου να αποτραπεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ωστόσο, στις 8 Μαρτίου, μία ημέρα μετά τη δήλωση του Τραμπ για επαφές με την Τεχεράνη, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, απέρριψε το ενδεχόμενο συνομιλιών με ξένες κυβερνήσεις και ηγέτες που, όπως είπε, επιδιώκουν να επιβάλουν νέους περιορισμούς στο Ιράν.
Τον Φεβρουάριο, ο Τραμπ υπέγραψε νέο μνημόνιο εθνικής ασφάλειας, διατάσσοντας την επαναφορά της πολιτικής «μέγιστης πίεσης» απέναντι στο Ιράν, την οποία είχε εφαρμόσει και στην πρώτη του θητεία. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ο στόχος της ανανεωμένης εκστρατείας οικονομικών κυρώσεων είναι η αποτροπή απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν και η αντιμετώπιση της προσπάθειας της Τεχεράνης να αναπτύξει πυραύλους και άλλες ασύμμετρες και συμβατικές στρατιωτικές δυνατότητες. Παράλληλα, ο Λευκός Οίκος υποστήριξε ότι μέσω αυτής της πίεσης επιδιώκει την αποδυνάμωση του δικτύου των ιρανικών πληρεξουσίων στη Μέση Ανατολή.
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί, σε ανάρτησή του στις 9 Μαρτίου, ανέφερε ότι οι διαπραγματεύσεις δεν πρέπει να διεξάγονται υπό πίεση ή απειλές, καθώς, όπως τόνισε, η διαπραγμάτευση είναι διαφορετική από την επιβολή και τις διαταγές. Ο ίδιος σημείωσε ότι το Ιράν διαβουλεύεται με τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία και την Κίνα — χώρες που παραμένουν συμβαλλόμενα μέρη της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 — σχετικά με την εύρεση τρόπων για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της διαφάνειας στο πυρηνικό του πρόγραμμα, με αντάλλαγμα την άρση των «παράνομων κυρώσεων».
Αν και η ιρανική αποστολή στον ΟΗΕ διαβεβαίωσε ότι η Τεχεράνη είναι διατεθειμένη να ακούσει τις διεθνείς ανησυχίες περί απόκτησης πυρηνικών όπλων, ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα και πως τέτοιου είδους συνομιλίες «δεν θα γίνουν ποτέ». Σύμφωνα με τον Αραγτσί, το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας ήταν και θα παραμείνει αποκλειστικά ειρηνικό και συνεπώς δεν τίθεται θέμα «πιθανής στρατιωτικοποίησής» του.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA) έχει εκφράσει ανησυχία για τη συνεχιζόμενη παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου υψηλής καθαρότητας από το Ιράν. Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου, ο οργανισμός εκτίμησε ότι η Τεχεράνη έχει συσσωρεύσει περίπου 274 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%.
Για να παραχθεί υλικό κατάλληλο για πυρηνικά όπλα, το ουράνιο πρέπει να εμπλουτιστεί σε επίπεδο 90%.
Στην ίδια έκθεση, ο ΟΗΕ τόνισε ότι το Ιράν είναι το μοναδικό κράτος χωρίς πυρηνικά όπλα που παράγει τέτοιου είδους υλικό, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «ιδιαίτερα ανησυχητική».
Ο χρόνος για την Τεχεράνη μπορεί να είναι περιορισμένος όσον αφορά την προοπτική συνομιλιών. Σε συνέντευξή του στο Fox Business, στις 7 Μαρτίου, ο Τραμπ δήλωσε ότι μπορούν να κάνουν μια συμφωνία που θα ήταν εξίσου καλή σαν να είχαν νικήσει στρατιωτικά, τόνισε ωστόσο ότι «ο χρόνος λιγοστεύει».
Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ανακοίνωσε την Τρίτη ότι θα περιορίσει τα περιθώρια κέρδους σε ορισμένα βασικά είδη διατροφής ως απάντηση στην αυξανόμενη πληθωριστική κρίση.
Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν είπε, μέσω βίντεο στο Facebook, ότι οι έμποροι τροφίμων λιανικής πρέπει να περιορίσουν τις τιμές σε 30 διαφορετικά είδη διατροφής σε όχι περισσότερο από το 10% της τιμής χονδρικής.
Είπε ότι η πολιτική θα τεθεί σε ισχύ από τα μέσα Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαΐου. Άφησε ανοιχτή την επιλογή παράτασής της.
Ο Ορμπάν είπε ότι η κυβέρνηση θα παρακολουθεί τη συμμόρφωση των εμπόρων, χωρίς να διευκρινίσει ποια τρόφιμα θα συμπεριληφθούν στους ελέγχους.
«Για να περιορίσουμε τις υπερβολικές και αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών, διαπραγματευόμαστε με εκπροσώπους εμπορικών αλυσίδων τις τελευταίες ημέρες», είπε. «Δυστυχώς, οι προσφορές των πωλητών ήταν πολύ κατώτερες από τις προσδοκίες μας.»
Είπε ότι για ορισμένα είδη, όπως τα αυγά, τα περιθώρια ήταν 40%, ενώ για προϊόντα όπως το βούτυρο και η κρέμα γάλακτος ξεπέρασαν το 80%.
Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό που δημοσιεύθηκαν την Τρίτη από τη στατιστική υπηρεσία της Βουδαπέστης έδειξαν ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού 5,6% τον Φεβρουάριο, ενώ οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν 7,1 τοις εκατό σε ετήσια βάση.
Ο μέσος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη των 20 μελών ήταν 2,4% τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Eurostat.
Η Ουγγαρία, μία από τις επτά χώρες της ΕΕ που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη, χρησιμοποιεί το φιορίνι ως νόμισμά της.
Η «δυσάρεστη έκπληξη για τον πληθωρισμό» για την Ουγγαρία «υποδεικνύει εντεινόμενες πιέσεις τιμών στην ουγγρική οικονομία, ιδιαίτερα όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες πληθωριστικές τάσεις», έγραψε σε σημείωμα την Τρίτη η Όρσολα Νιέστε, μακροοικονομική αναλύτρια της Erste Bank.
Η Ουγγαρία έχει συχνά τον υψηλότερο πληθωρισμό στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια, με το κόστος ζωής να αποτελεί βασικό ζήτημα εν όψει των γενικών εκλογών του επόμενου έτους.
«Στην τρέχουσα κατάσταση, τα συμβατικά νομισματικά κίνητρα θα μπορούσαν μόνο να επιδεινώσουν το πληθωριστικό σοκ μέσω της υποτίμησης του φιορινίου», έγραψε ο οικονομολόγος της ING Πήτερ Βίροβατς σε σημείωμα στις 11 Μαρτίου. «Η κατάσταση του πληθωρισμού επιδεινώνεται σε όλα τα μέτωπα, περιορίζοντας σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών όσον αφορά τη νομισματική πολιτική.»
Η ING ανέφερε ότι η σωρευτική αύξηση των τιμών των τροφίμων μεταξύ Φεβρουαρίου 2020 και Φεβρουαρίου 2025 ήταν 80,3%.
Η κυβέρνηση του Ορμπάν απέδωσε την πληθωριστική αύξηση στον πόλεμο στη γειτονική Ουκρανία και τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας, παρά το γεγονός ότι οι τιμές σε άλλες όμορες χώρες, όπως στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία, δεν αυξάνονται τόσο απότομα.
Οι ακραίες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων — που ξεπέρασαν το 45% στις αρχές του 2023 — προκάλεσαν παρέμβαση από προηγούμενες κυβερνήσεις στη Βουδαπέστη, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων τιμών σε ορισμένα είδη τροφίμων και καυσίμων στα πρατήρια καυσίμων.
Ο Ορμπάν, ο μακροβιότερος ηγέτης της ΕΕ, βρίσκεται στην εξουσία από το 2010. Στις εκλογές του 2026, θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει το κόμμα Tisza, το οποίο έχει τη στάσιμη οικονομία και το κόστος ζωής στο επίκεντρο της πολιτικής του πλατφόρμας.
Επιδεινώνοντας τις δυσκολίες της Ουγγαρίας, η ΕΕ παρακρατά δισεκατομμύρια χρηματοδότησης από τη Βουδαπέστη, λόγω των ανησυχιών της σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τα πρότυπα του κράτους δικαίου.
Έχοντας συχνές διαφωνίες με το μπλοκ των 27 εθνών, ο Ορμπάν είναι ο μόνος ηγέτης της ΕΕ που δεν υπέγραψε δήλωση υποστήριξης στην Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα, μετά από μια συνάντηση εθνικών ηγετών στις Βρυξέλλες.
Είπε ότι το σχέδιο της ΕΕ για υποστήριξη της Ουκρανίας, με παράλληλη ενίσχυση των αμυντικών δαπανών της ηπείρου, μπορεί να «καταστρέψει την Ευρώπη».
Ο Ορμπάν υποσχέθηκε επίσης ότι η κυβέρνησή του θα ξεκινήσει μια εσωτερική «δημόσια διαβούλευση» για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ τις επόμενες εβδομάδες, και πάλι ενάντια στη γενική διάθεση του μπλοκ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επανήλθε με αιχμηρές δηλώσεις κατά του Καναδά, καθώς τέθηκαν σε ισχύ νέοι τελωνειακοί δασμοί στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ. Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου και οι διακυμάνσεις στις ανακοινώσεις του προκάλεσαν αναταράξεις στις χρηματαγορές.
Νέα εμπορικά μέτρα και αντιδράσεις
Από σήμερα, ισχύουν επιπρόσθετοι δασμοί 25% στον καναδικό χάλυβα και αλουμίνιο, υλικά που χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία των ΗΠΑ. Ο Καναδάς, που αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή αλουμινίου στις ΗΠΑ και σημαντικό προμηθευτή χάλυβα, αντέδρασε έντονα στις νέες κυρώσεις.
Ο επικρατέστερος για την πρωθυπουργία του Καναδά, Μαρκ Κάρνι, τόνισε ότι η χώρα του θα επιβάλει αντίμετρα, με στόχο να περιορίσουν τον αντίκτυπο για την καναδική οικονομία, πλήττοντας τις ΗΠΑ. Παράλληλα, η κυβέρνηση του Οντάριο αποφάσισε να ακυρώσει πρόσθετες χρεώσεις στον ηλεκτρισμό που εξάγει σε τρεις αμερικανικές πολιτείες, σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης της κατάστασης.
Πολιτικές διαστάσεις και αμερικανικές προθέσεις
Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, η ένταξη του Καναδά στις ΗΠΑ θα προσέφερε οικονομικά οφέλη όπως η κατάργηση εμπορικών φραγμών, κοινό νόμισμα (δολάριο ΗΠΑ) και αύξηση επενδύσεων. Ακόμα, γεωπολιτική & στρατιωτική ενίσχυση, όπως μεγαλύτερη παγκόσμια επιρροή, ενισχυμένη άμυνα, στρατηγικός έλεγχος της Αρκτικής και κοινωνικά οφέλη.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επανέλαβε τη θέση του ότι ο Καναδάς θα έπρεπε να ενταχθεί στις ΗΠΑ ως η 51η πολιτεία, κάτι που έχει προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις στη χώρα. Ο επικεφαλής του Οντάριο, Νταγκ Φορντ, απέρριψε κατηγορηματικά αυτή την προοπτική, δηλώνοντας ότι «ο Καναδάς δεν πωλείται».
Η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών έχει επιδεινωθεί από την εμπορική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία στοχεύει στην αναδιάρθρωση των διεθνών εμπορικών σχέσεων των ΗΠΑ. Παρόμοιες θέσεις έχουν εκφραστεί και για άλλες στρατηγικές περιοχές, όπως η Γροιλανδία και η Διώρυγα του Παναμά.
Αντίκτυπος στις αγορές και προοπτικές
Οι χρηματιστηριακές αγορές αντέδρασαν αρνητικά στις τελευταίες εξελίξεις, με τους βασικούς δείκτες στη Νέα Υόρκη να καταγράφουν απώλειες. Η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου παρουσίασε πτώση, καθώς οι επενδυτές εκφράζουν ανησυχίες για τις οικονομικές επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου.
Ο Τραμπ, ωστόσο, εμφανίστηκε καθησυχαστικός, υποστηρίζοντας ότι η αμερικανική οικονομία δεν διατρέχει κίνδυνο ύφεσης. Παρά τις εντάσεις, αμερικανικές και καναδικές αρχές αναμένεται να πραγματοποιήσουν συνομιλίες στην Ουάσιγκτον, με στόχο την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
Οι Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF), που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και κυριαρχούνται από κουρδικά στοιχεία, υπέγραψαν συμφωνία με τη νέα κυβέρνηση της Δαμασκού τη Δευτέρα, επανεντάσσοντας τη βορειοανατολική περιοχή στην υπόλοιπη χώρα.
Ο SDF δημιουργήθηκε το 2015 με την υποστήριξη των ΗΠΑ και συνέβαλε στην ήττα του ISIS στην ανατολική Συρία μέχρι το 2019, δημιουργώντας τελικά μια αυτόνομη περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο, στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.
Ο προσωρινός πρόεδρος της Συρίας Άχμεντ αλ Σάρα και ο διοικητής του SDF Μαζλούμ Άμπντι επισημοποίησαν τη συμφωνία τη Δευτέρα, ενώ το κείμενο της συμφωνίας δημοσιεύθηκε στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Συρίας SANA.
Η παρούσα κυβέρνηση της Δαμασκού σχηματίστηκε από μέλη της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), μιας σουνιτικής ισλαμιστικής οργάνωσης που έχει χαρακτηριστεί ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η HTS προήλθε από το Μέτωπο αλ Νούσρα (ANF), τον συριακό κλάδο της αλ Κάιντα.
Σύμφωνα με το SANA, η συμφωνία αναγνωρίζει την κουρδική κοινότητα ως αναπόσπαστο μέρος του συριακού κράτους, με την εγγύηση των πολιτικών και συνταγματικών της δικαιωμάτων. Προβλέπει επίσης την ενσωμάτωση όλων των πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών της βορειοανατολικής Συρίας στη διοίκηση του συριακού κράτους, συμπεριλαμβανομένων των συνοριακών διαβάσεων, των αεροδρομίων και των πετρελαϊκών και ενεργειακών εγκαταστάσεων. Και οι δύο πλευρές στοχεύουν στην πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας έως το τέλος του 2025.
Οικοδομώντας ένα καλύτερο αύριο
Δεν έχει διευκρινιστεί εάν ο SDF θα διαλυθεί πλήρως, παραδίδοντας τα όπλα, ώστε να ενσωματωθεί σε έναν νέο συριακό στρατό. Ο Άμπντι δήλωσε μέσω της πλατφόρμας X ότι σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο, εργάζονται για να διασφαλίσουν μια μεταβατική φάση που θα αντανακλά τις προσδοκίες του λαού τους για δικαιοσύνη και σταθερότητα. Υπογράμμισε ότι δεσμεύονται να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον που θα εγγυάται τα δικαιώματα όλων των Σύρων και θα εκπληρώνει τις επιδιώξεις τους για ειρήνη και αξιοπρέπεια, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία ως πραγματική ευκαιρία για τη δημιουργία μιας νέας Συρίας που θα αγκαλιάζει όλα τα στοιχεία της και θα διασφαλίζει την καλή γειτονία.
Η συμφωνία αυτή επετεύχθη λίγες ημέρες μετά την έκφραση ανησυχίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τις δολοφονίες μελών της αλαουιτικής μειονότητας στη βορειοδυτική Συρία από τις δυνάμεις της HTS. Στις 9 Μαρτίου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο κάλεσε τις συριακές αρχές να αναγκάσουν τους υπεύθυνους για αυτές τις σφαγές να λογοδοτήσουν, τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ στέκονται στο πλευρό των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανών, των Δρούζων, των Αλαουιτών και των Κούρδων.
Στις 10 Μαρτίου, σε συνέντευξή του στο Reuters, ο αλ Σάρα δήλωσε ότι η Συρία είναι ένα κράτος δικαίου και ο νόμος εφαρμόζεται για όλους. Τόνισε ότι αγωνίστηκαν για να υπερασπιστούν τους καταπιεσμένους και δεν θα επιτρέψουν να χυθεί άδικα αίμα χωρίς τιμωρία ή λογοδοσία, ακόμα και μεταξύ των πιο κοντινών τους ανθρώπων.
Τον Δεκέμβριο, η HTS, με την υποστήριξη του SDF και του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Εθνικού Στρατού της Συρίας (SNA), ανέτρεψε τον υποστηριζόμενο από τη Ρωσία πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ, ο οποίος ανήκει στη μειονότητα των Αλαουιτών και κατέφυγε στη Μόσχα. Ακολούθησαν συγκρούσεις στον βορρά, με τον SNA να καταλαμβάνει την πόλη Μάνμπιτζ από τον SDF.
Η Τουρκία αντιτίθεται εδώ και καιρό στον SDF, λόγω των στενών δεσμών του με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Άγκυρα, τις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον. Το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιγράφει τον SDF ως έναν «πολυεθνικό συνασπισμό Κούρδων, Αράβων και χριστιανών μαχητών», κυριαρχούμενο από τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), οι οποίες ιδρύθηκαν το 2012 από βετεράνους του PKK, συμπεριλαμβανομένου του Μαζλούμ Άμπντι.
Στις 27 Φεβρουαρίου, ο φυλακισμένος ηγέτης του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν απηύθυνε έκκληση στην οργάνωση να καταθέσει τα όπλα, δηλώνοντας ότι κάθε σύγχρονη κοινότητα και πολιτική οντότητα που δεν έχει κατασταλεί δια της βίας πρέπει να ενταχθεί στο κράτος και την κοινωνία με δική της βούληση και να λάβει σχετική απόφαση. Πρόσθεσε επίσης ότι όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα και ότι το PKK πρέπει να διαλυθεί.
SDF εναντίον ISIS
Από την ήττα του ISIS, ο SDF διαδραματίζει βασικό ρόλο στη συνεργασία με τις αμερικανικές δυνάμεις για την καταπολέμηση τζιχαντιστικών στοιχείων στην ανατολική Συρία. Στις 6 Μαρτίου, πραγματοποίησε επιδρομή στην πόλη Σαχίλ, όπου συνέλαβε τον Σαλάχ Μοχάμεντ αλ Αμπντουλάχ, που περιγράφηκε από την κεντρική διοίκηση των ΗΠΑ ως «ηγέτης πυρήνα του ISIS». Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, κατασχέθηκαν όπλα και πυρομαχικά. Η Centcom τόνισε ότι η επιχείρηση ήταν μέρος της συνεχιζόμενης εκστρατείας για την εξάλειψη του ISIS, με τις αμερικανικές δυνάμεις να παρέχουν τεχνική υποστήριξη και πληροφορίες στον SDF.
Το αμερικανικό υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε την Τρίτη ότι θα μειώσει το προσωπικό του σχεδόν στο μισό (1.315 υπαλλήλους), στο πλαίσιο της εκστρατείας του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την περιστολή δαπανών και τη μείωση του βάρους του ομοσπονδιακού κρατικού μηχανισμού.
Ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου είπε σε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου ότι η μείωση προσωπικού αντιμετωπίζει περιττές θέσεις σε υπηρεσίες επικοινωνιών, διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, πληροφορικής και άλλων υπηρεσιών του υπουργείου.
Ως υπουργείο Παιδείας εννοείται το ομοσπονδιακό υπουργείο Παιδείας στην πρωτεύουσα, καθώς στις Ηνωμένες Πολιτείες η κάθε μία πολιτεία έχει το δικό της υπουργείο Παιδείας που ήδη διαχειρίζεται τα περισσότερα θέματα εκπαίδευσης.
Οι υπάλληλοι θα τεθούν σε διοικητική αργία με μισθό μέχρι τις 9 Ιουνίου. Θα τους δοθούν επίσης πακέτα απόλυσης βάσει των ετών υπηρεσίας, με τους παλαιότερους να λαμβάνουν μισθό 20 εβδομάδων.
Το υπουργείο είπε ότι περίπου 600 από τους 4.133 υπαλλήλους έχουν ήδη συμφωνήσει να αποχωρήσουν εθελοντικά, συμπεριλαμβανομένων 313 που δέχτηκαν πακέτα $25.000 την προηγούμενη εβδομάδα.
Χώροι γραφείων του υπουργείου εκτός της Ουάσιγκτον – όπως σε Νέα Υόρκη, Βοστώνη, Ντάλλας, Σικάγο και Σαν Φρανσίσκο – θα κλείσουν. Οι ημερομηνίες βασίζονται στις περιόδους ενοικίασης και δεν αποκαλύφθηκαν. Ο ανώτερος αξιωματούχος είπε ότι μετά το κλείσιμο, όλοι οι υπάλληλοι θα δουλεύουν σε ένα κτήριο, στην Ουάσιγκτον.
Ο ανώτερος αξιωματούχος είπε ότι η μείωση προσωπικού δεν θα επηρεάσει καμία από τις προσφερόμενες υπηρεσίες του υπουργείου, όπως πανεπιστημιακά δάνεια οικονομικής βοήθειας και υποτροφίες, χρηματοδότηση Παραγράφου 1 για μαθητές χαμηλών εισοδημάτων, χρηματοδότηση ειδικής εκπαίδευσης και λειτουργίες κοινωνικών δικαιωμάτων.
Είπε ότι αυτές οι αποφάσεις σχεδιάστηκαν προσεκτικά και θα κάνουν το υπουργείο αποτελεσματικότερο.
«Αυτό που κάνουμε τώρα δεν λειτουργεί», είπε. «Απλώς δεν λειτουργεί.»
Οι απολύσεις «αντανακλούν τη δέσμευση του υπουργείου Παιδείας στην αποτελεσματικότητα, την υπευθυνότητα και την εγγύηση πως οι πόροι θα πηγαίνουν εκεί που χρειάζονται περισσότερο: στους μαθητές, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς», ανέφερε η υπουργός Παιδείας Λίντα ΜακΜάον.
«Εκτιμώ τη δουλειά των αφοσιωμένων δημοσίων υπαλλήλων και τη συνεισφορά τους στο υπουργείο. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς την επαναφορά της μεγάλης αξίας του εκπαιδευτικού συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών», είπε η υπουργός.
Αυτή η τελευταία προσπάθεια μείωσης εξόδων ακολουθεί μια ακύρωση $900 εκατομμυρίων σε συμβόλαια σχετικά με την υπηρεσία του υπουργείου Επιστήμες Εκπαίδευσης και $101 εκατομμύρια σε συμβόλαια σχετικά με εκπαίδευση στην ποικιλότητα, την ισότητα και την ενσωμάτωση στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Αυτές οι προγραμματισμένες μειώσεις επιβεβαιώθηκαν τον προηγούμενο μήνα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε πει ότι θέλει να συρρικνώσει το υπουργείο Εκπαίδευσης, να μεταφέρει τις λειτουργίες του σε άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες ή πολιτείες, και τελικά να το εξαλείψει.
Η ΜακΜάον υποστηρίζει το σχέδιο του Τραμπ να διαλύσει το υπουργείο και να εξαλείψει τη θέση της αφότου οι λειτουργίες του υπουργείου και οι ροές χρηματοδότησης μεταφερθούν σε άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες ή πολιτείες.
Έχει πει σε ομοσπονδιακούς βουλευτές ότι μόνο το Κογκρέσο, που δημιούργησε το υπουργείο το 1979, έχει την εξουσία να το εξαλείψει. Ο νόμος εξάλειψής του θα πρέπει να ψηφιστεί με ενισχυμένη πλειοψηφία 60 εδρών στη Γερουσία — όπου οι Ρεπουμπλικάνοι του προέδρου Τραμπ καταλαμβάνουν σήμερα 53 έδρες.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η ΜακΜάον είπε ότι θα συνεχίσει να εργάζεται με το Τμήμα Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας για να εντοπίσει πιθανές μειώσεις στο υπουργείο. Μόνο 47 σεντ ανά δολάριο που στέλνει το υπουργείο της στις πολιτείες φτάνει στις σχολικές αίθουσες, είπε, και τα περισσότερα ομοσπονδιακά χρήματα δαπανώνται σε διαδικασίες συμμόρφωσης με τους κανονισμούς.
Το κεντροδεξιό κόμμα Demokraatit επικράτησε στις βουλευτικές εκλογές της Γροιλανδίας, με βασικό ζήτημα στην προεκλογική ατζέντα το ενδεχόμενο ένταξης του νησιού στις Ηνωμένες Πολιτείες, έπειτα από δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Το 2019, ο Τραμπ είχε εκφράσει ενδιαφέρον για την αγορά της Γροιλανδίας, πρόταση που είχε απορριφθεί από την κυβέρνηση της Δανίας και την τοπική ηγεσία του νησιού. Το ζήτημα επανήλθε πέρυσι, όταν ο Τραμπ, ως υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, δήλωσε ότι η Γροιλανδία «θα έπρεπε να γίνει μέρος της Αμερικής».
Το αποτέλεσμα των εκλογών
Το Demokraatit, το οποίο υποστηρίζει μια σταδιακή πορεία προς την ανεξαρτησία της Γροιλανδίας, συγκέντρωσε το 29,9% των ψήφων, σημειώνοντας σημαντική άνοδο σε σύγκριση με το 9,1% που είχε λάβει στις εκλογές του 2021. Στη δεύτερη θέση βρέθηκε το κόμμα Naleraq με 24,5%, το οποίο προκρίνει την ταχύτερη απόσχιση από τη Δανία.
Ο επικεφαλής του Demokraatit, Γενς Φρέντερικ Νίλσεν, θα πρέπει να διαπραγματευτεί για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Το κυβερνών Inuit Ataqatigiit και ο εταίρος του, Siumut, περιορίστηκαν συνολικά στο 36% των ψήφων, έναντι του 66,1% των προηγούμενων εκλογών. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός Μούτε Έγκεντε δήλωσε ότι σέβεται το εκλογικό αποτέλεσμα και εμφανίστηκε ανοιχτός σε συνεργασίες.
Η πορεία προς την ανεξαρτησία
Η Γροιλανδία, πρώην αποικία της Δανίας, απολαμβάνει μερική αυτονομία από το 1979, ενώ η Κοπεγχάγη διατηρεί τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας και της νομισματικής πολιτικής, παρέχοντας παράλληλα ετήσια οικονομική στήριξη ύψους περίπου 1 δισ. δολαρίων.
Αν και το 2009 οι κάτοικοι απέκτησαν το δικαίωμα να κηρύξουν πλήρη ανεξαρτησία μέσω δημοψηφίσματος, η διαδικασία δεν έχει προχωρήσει λόγω ανησυχιών σχετικά με την οικονομική βιωσιμότητα της χώρας χωρίς την υποστήριξη της Δανίας.
Το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών
Οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ έχουν προκαλέσει συζητήσεις στο νησί, καθώς η γεωπολιτική σημασία της Γροιλανδίας αυξάνεται. Το λιώσιμο των πάγων καθιστά πιο προσιτούς τους φυσικούς της πόρους, ενώ Κίνα και Ρωσία ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Αρκτική.
Σε πρόσφατο τηλεοπτικό ντιμπέιτ, οι ηγέτες όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων της Γροιλανδίας δήλωσαν ότι δεν υποστηρίζουν το ενδεχόμενο προσχώρησης του νησιού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός Έγκεντε χαρακτήρισε την πρόταση των ΗΠΑ ασεβή, δηλώνοντας ότι η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση.
Σύμφωνα με τις ΗΠΑ η ένταξη της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ θα μπορούσε να προσφέρει οικονομική ανάπτυξη, καλύτερες υποδομές, υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και περισσότερες ευκαιρίες στους κατοίκους της.
Διχογνωμίες ως προς τη στρατηγική ανεξαρτησίας
Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειονότητα των Γροιλανδών στηρίζει την ανεξαρτησία, ωστόσο υπάρχουν διαφωνίες για το χρονοδιάγραμμα και τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί.
Το Naleraq, που υποστηρίζει την ταχεία ανεξαρτητοποίηση, αύξησε τα ποσοστά του, αξιοποιώντας το αυξημένο διεθνές ενδιαφέρον. Το κόμμα επιδιώκει συμφωνία με τη Δανία για την ανεξαρτησία της Γροιλανδίας πριν από τις επόμενες εκλογές.
Την ίδια στιγμή, η οικονομική βιωσιμότητα του νησιού παραμένει αντικείμενο συζήτησης. Η Γροιλανδία διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους, όπως σπάνιες γαίες, ωστόσο οι περιβαλλοντικές ανησυχίες και οι προκλήσεις για την εκμετάλλευσή τους έχουν καθυστερήσει την αξιοποίησή τους.
Τι συνέβη το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018 στην Ανατολική Αττική με μία φωτιά που ξεκίνησε στο Νταού Πεντέλης και κατέληξε σε όλεθρο σαρώνοντας το Μάτι; Πώς κάηκαν 93 άνθρωποι, πώς πνίγηκαν εννέα στη θάλασσα, όπου κατέφυγαν για να σωθούν από την «πύρινη κόλαση»;
Έγιναν σε επίπεδο πρόληψης, επιχειρησιακής δράσης για την αντιμετώπιση της φωτιάς, αλλά και διαχείρισης της κατάστασης όπως διαμορφώθηκε όλες οι ενδεδειγμένες ενέργειες ή ήταν αναπότρεπτη η τραγική εξέλιξη και ο κάθε αρμόδιος έκανε «το ανθρωπίνως δυνατό», όπως ακούστηκε στη δικαστική αίθουσα κατά τη διάρκεια των απολογιών;
Έσφαλε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που δεν απέδωσε ευθύνες σε 15 από τους 21 κατηγορούμενους για την τραγωδία στο Μάτι;
Τις απαντήσεις της, την αποτίμηση επί όλων των στοιχείων της τραγωδίας, όπως υπάρχουν στη δικογραφία και επί όσων εισφέρθηκαν κατά την πολύμηνη ακροαματική διαδικασία, θα αναπτύξει σήμερα με την αγόρευση της, η Εισαγγελέας της Έδρας του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων.
Μία αγόρευση που, αν και δε δεσμεύει το δικαστήριο, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο από τους 21 κατηγορούμενους και τα θύματα της φονικότερης πυρκαγιάς που έχει βιώσει η χώρα όσο και από την κοινωνία.
Οι άνθρωποι που από τη μία στιγμή στην άλλη βίωσαν σκηνές φρίκης, οδύνης και καταστροφής έχουν ζητήσει από όλους τους πολίτες να σταθούν σήμερα στο πλευρό τους, σε αυτήν την ειδική στιγμή της τελευταίας δίκης για την τραγωδία στο Μάτι.
Επτά χρόνια μετά, καλούν την κοινωνία να είναι κοντά τους, στην τελική ευθεία του αγώνα τους για δικαίωση των 104 νεκρών και των δεκάδων εγκαυματιών τους.
Σήμερα, οκτώ μήνες από την έναρξη της δίκης σε δεύτερο βαθμό, η Εισαγγελέας της Έδρας του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, θα διατυπώσει την κρίση, τη νομική της αξιολόγηση στα «πώς και γιατί» της υπόθεσης. Θα απαντήσει στα ζητήματα που θέτει η εισαγγελική έφεση κατά της ετυμηγορίας των δικαστών του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου τόσο για τις δεκαπέντε αθωώσεις όσο και για το ύψος των ποινών που επέβαλε σε πέντε εκ των καταδικασθέντων, πρώην επιτελικούς της Πυροσβεστικής.
Το δικαστήριο έχει δώσει τη σημερινή αλλά και την αυριανή συνεδρίαση στη διάθεση της εισαγγελικής λειτουργού, ώστε να έχει χρόνο να αναπτύξει πλήρως το σκεπτικό που θα την οδηγήσει στο «δια ταύτα» της πρότασης της για την ενοχή ή μη και ποιων, από τους κατηγορούμενους, τότε στελέχη της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας, των Δήμων και της τότε Περιφερειάρχη.
Οι νομικές απαντήσεις της Εισαγγελέα για πράξεις και παραλείψεις που καταλογίζονται στην κατηγορία, για τον ρόλο εκάστου των κατηγορουμένων και πώς επέδρασε σε όσα έγιναν στο Μάτι, η αποδοχή της ή όχι της θέσης των κατηγορουμένων ότι υπό τις συγκεκριμένες ειδικές συνθήκες και τα μέσα που διέθεταν έδρασαν και «ορθώς» και νομίμως, θα είναι τα δεδομένα που θα οδηγήσουν την εισαγγελική πρόταση στο «ένοχος» ή το «αθώος».
Οι κατηγορίες, οι κατηγορούμενοι και η εισαγγελική έφεση
Το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων κρίνει από την αρχή την υπόθεση καθώς καλείται, μετά από έφεση του Εισαγγελέα στην πρωτόδικη απόφαση, να επαναξιολογήσει και τις ομόφωνες αθωώσεις για δεκαπέντε κατηγορούμενους, αλλά και το ύψος των ποινών για πέντε καταδικασθέντες.
Ο κάτοικος Νταού δικάζεται κατόπιν δικής του έφεσης με ζητούμενο τη μείωση της ποινής του, καθώς δεν ασκήθηκε εναντίον της πρωτόδικης απόφασης, στο σκέλος που τον αφορά, εισαγγελική έφεση.
Οι κατηγορίες που βαρύνουν ανά περίπτωση τους είκοσι, τότε επιτελικούς των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων, αφορούν 102 ανθρωποκτονίες από αμέλεια, μεταξύ αυτών και των θανάτων των εννέα ανθρώπων που πνίγηκαν στη θάλασσα στην προσπάθεια τους να γλιτώσουν από τη φωτιά. Αφορούν παράλληλα και 32 σωματικές βλάβες από αμέλεια σχετικά με τους τραυματίες, επιζώντες της καταστροφής οι οποίοι παρίστανται στη δίκη.
Το πρωτόδικο δικαστήριο με την απόφασή του, η οποία έτυχε σφοδρότατων αντιδράσεων εντός και εκτός της δικαστικής αίθουσας, έκρινε ενόχους έξι από τους 21 κατηγορούμενους και ομόφωνα αθώους τους υπόλοιπους δεκαπέντε.
Ένοχοι κρίθηκαν οι τότε επικεφαλής και στελέχη της Πυροσβεστικής Σωτήρης Τερζούδης, Βασίλης Ματθαιόπουλος, Ιωάννης Φωστιέρης, Νίκος Παναγιωτόπουλος και Χαράλαμπος Χιόνης, στους οποίους η τελική εκτιτέα ποινή ορίστηκε στα πέντε έτη, τα οποία μετατράπηκαν σε χρηματική ποινή προς 10 ευρώ ημερησίως. Ένοχος κρίθηκε και ο κάτοικος στο Νταού, από την αυλή του οποίου ξεκίνησε η φωτιά, ο οποίος καταδικάστηκε σε ποινή 3 ετών.
Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο αθώωσε τα στελέχη της Πυροσβεστικής Χρήστο Γκολφίνο, Φίλιππο Παντελεάκο, Δαμιανό Παπαδόπουλο, Χρήστο Λάμπρη, Χρήστο Δροσόπουλο, Γεώργιο Πορτοζούδη και Στέφανο Κολοκούρη.
Αθώωσε επίσης τον τότε αξιωματικό στα Εναέρια Μέσα της ΕΛΑΣ Χαράλαμπο Συρογιάννη, τον τότε Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας Ιωάννη Καπάκη, την τότε περιφερειάρχη Αττικής Ρένα Δούρου και τους τότε δημάρχους Μαραθώνα Ηλία Ψινάκη, Πεντέλης Δημήτριο-Στέργιο Καψάλη και Ραφήνας-Πικερμίου Ευάγγελο Μπουρνούς, καθώς και τους αντιδημάρχους Βάιο Θανασιά (Μαραθώνα) και Αντώνη Παλπατζή (Ραφήνας-Πικερμίου).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε χθες Τρίτη τη θέσπιση κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για τις επιστροφές των παράνομων μεταναστών με ταχύτερες, απλούστερες και αποτελεσματικότερες διαδικασίες σε όλη την ΕΕ.
Το νέο νομικό πλαίσιο για τις επιστροφές, το οποίο ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2024, αποτελεί βασικό στοιχείο για τη συμπλήρωση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο εγκρίθηκε τον Μάιο του 2024 και θα τεθεί σε εφαρμογή στα μέσα του 2026 και το οποίο καθορίζει ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη μετανάστευση, καθώς και ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου.
Τα ποσοστά επιστροφής σε ολόκληρη την ΕΕ ανέρχονται σήμερα μόλις στο 20%. «Μόλις ο ένας στους πέντε εγκαταλείπει την ΕΕ και αυτό δεν είναι αποδεκτό. Οι κοινωνίες μας δεν θα το ανεχτούν», τόνισε ο επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ, ο οποίος χαρακτήρισε τη νομοθετική πρόταση της Επιτροπής «σημείο καμπής». «Βάζουμε τον ευρωπαϊκό μας σπίτι σε τάξη», διαβεβαίωσε ο Μ. Μπρούνερ, προσθέτοντας: «Με το νέο ευρωπαϊκό σύστημα επιστροφών, θα διασφαλίσουμε ότι όσα άτομα δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ, όντως επιστρέφουν. Έτσι, θα ενισχυθεί σημαντικά η εμπιστοσύνη στο κοινό μας ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και μετανάστευσης.»
Για να τεθεί σε ισχύ, η πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ο επίτροπος Μπρούνερ δήλωσε ότι ελπίζει στην έγκρισή της «το συντομότερο δυνατόν», αν και πρόκειται για εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα, πολιτικά και νομικά, που διχάζει τα κράτη-μέλη.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι νέοι κανόνες θα δώσουν στα κράτη-μέλη τα απαραίτητα εργαλεία ώστε οι επιστροφές να γίνουν πιο αποτελεσματικές, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Οι νέοι κοινοί κανόνες περιλαμβάνουν:
– Ευρωπαϊκό σύστημα με τη μορφή κανονισμού που περιλαμβάνει κοινές διαδικασίες για την έκδοση αποφάσεων επιστροφής, και τη θέσπιση ευρωπαϊκής εντολής επιστροφής που θα εκδίδεται από τα κράτη-μέλη. Τα 27 διαφορετικά συστήματα που ισχύουν σήμερα σημαίνουν κατακερματισμό σε επίπεδο Ένωσης, σημειώνει η Επιτροπή.
Χάρη στην αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής, ένα κράτος μέλος θα μπορεί να αναγνωρίζει και να εκτελεί απευθείας απόφαση επιστροφής που έχει εκδοθεί από άλλο κράτος-μέλος, χωρίς να χρειάζεται να κινήσει νέα διαδικασία. Έως την 1η Ιουλίου 2027, ένα έτος μετά την έναρξη εφαρμογής του συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο, η Επιτροπή θα επανεξετάσει κατά πόσον τα κράτη-μέλη έχουν θεσπίσει κατάλληλες ρυθμίσεις για την αποτελεσματική διεκπεραίωση των ευρωπαϊκών εντολών επιστροφής και θα εκδώσει εκτελεστική απόφαση που θα καθιστά υποχρεωτική την αναγνώριση και την εκτέλεση απόφασης επιστροφής που έχει εκδοθεί από άλλο κράτος-μέλος.
– Σαφείς κανόνες για την αναγκαστική επιστροφή και παράλληλη παροχή κινήτρων για οικειοθελή επιστροφή: Οι αναγκαστικές επιστροφές θα είναι υποχρεωτικές όταν ένα πρόσωπο που διαμένει παράνομα στην ΕΕ δεν συνεργάζεται, διαφεύγει σε άλλο κράτος-μέλος, δεν αποχωρεί από την ΕΕ εντός της καθορισμένης προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης ή συνιστά κίνδυνο για την ασφάλεια. Η προσέγγιση αυτή παρέχει κίνητρα για οικειοθελή επιστροφή εντός των καθορισμένων προθεσμιών αναχώρησης από την ΕΕ.
– Αυστηρότερες υποχρεώσεις των επιστρεφόντων, οι οποίες αντισταθμίζονται από σαφείς διασφαλίσεις – ρητές υποχρεώσεις συνεργασίας με τις εθνικές αρχές καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας επιστροφής. Τα μέτρα αυτά συμπληρώνονται από σαφείς συνέπειες σε περίπτωση άρνησης συνεργασίας, όπως η μείωση ή η άρνηση χορήγησης επιδομάτων ή η κατάσχεση ταξιδιωτικών εγγράφων. Ταυτόχρονα, θα ενισχυθούν τα κίνητρα συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για οικειοθελή επιστροφή.
– Ισχυρές διασφαλίσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας επιστροφής: Όλα τα μέτρα που σχετίζονται με τις επιστροφές πρέπει να υλοποιούνται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών και διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό διασφαλίζεται μέσω σαφών διαδικασιών, όπως το δικαίωμα προσφυγής, η στήριξη των ευάλωτων ατόμων, οι ισχυρές διασφαλίσεις για τους ανηλίκους και τις οικογένειες και η τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης.
– Αυστηρότεροι κανόνες για τον περιορισμό των περιπτώσεων κατάχρησης και την αντιμετώπιση της διαφυγής: Τα κράτη-μέλη θα διαθέτουν ενισχυμένους κανόνες για τον εντοπισμό των επιστρεφόντων, όπως η δυνατότητα να ζητούν χρηματική εγγύηση, η τακτική υποβολή εκθέσεων ή η υποχρέωση των επιστρεφόντων να διαμένουν σε τόπο που ορίζεται από τις εθνικές αρχές. Οι νέοι κανόνες καθορίζουν σαφείς όρους για κράτηση εάν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής, καθώς και εναλλακτικές λύσεις αντί της κράτησης. Η κράτηση μπορεί να διαρκέσει έως και 24 μήνες, αντί για 18 μήνες που είναι το σημερινό όριο. Επιπλέον, το ανασταλτικό αποτέλεσμα των αποφάσεων επιστροφής δεν θα είναι πλέον αυτόματο, εκτός εάν συντρέχουν ζητήματα μη επαναπροώθησης.
– Ειδικοί κανόνες για τα άτομα που συνιστούν κίνδυνο για την ασφάλεια: Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να ελέγχουν εγκαίρως κατά πόσον ένα άτομο παρουσιάζει κίνδυνο για την ασφάλεια. Μόλις εντοπιστούν, τα άτομα αυτά υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες, όπως υποχρεωτική αναγκαστική επιστροφή, μεγαλύτερης διάρκειας απαγόρευση εισόδου και ξεχωριστοί χώροι κράτησης. Η κράτηση μπορεί να παραταθεί πέραν της κανονικής διάρκειας των 24 μηνών με δικαστική εντολή.
– Επανεισδοχή ως μέρος της διαδικασίας επιστροφής: Για να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στην απόφαση επιστροφής και την επιστροφή σε μια τρίτη χώρα, οι νέοι κανόνες θεσπίζουν κοινή διαδικασία ώστε να διασφαλίζεται ότι η απόφαση επιστροφής ακολουθείται συστηματικά από αίτηση επανεισδοχής. Προβλέπουν επίσης τη δυνατότητα διαβίβασης δεδομένων σε τρίτες χώρες με σκοπό την επανεισδοχή.
– Κέντρα επιστροφής: Τα κράτη-μέλη έχουν ζητήσει καινοτόμες λύσεις για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Με αυτή την πρόταση θεσπίζεται η νομική δυνατότητα για επιστροφή ατόμων που διαμένουν παράνομα στην ΕΕ και έχουν λάβει τελεσίδικη απόφαση επιστροφής σε τρίτη χώρα βάσει συμφωνίας ή ρύθμισης που έχει συναφθεί διμερώς ή σε επίπεδο ΕΕ. Αυτή η συμφωνία ή ρύθμιση μπορεί να συναφθεί με τρίτη χώρα που σέβεται τα διεθνή πρότυπα και τις αρχές για τα ανθρώπινα δικαιώματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επαναπροώθησης. Οι οικογένειες με ανηλίκους και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι εξαιρούνται, ενώ ο τρόπος που εφαρμόζονται αυτές οι συμφωνίες ή ρυθμίσεις πρέπει να παρακολουθείται.
