Τα τελευταία χρόνια, η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανησυχητική ακολουθία περιστατικών σαμποτάζ στο σιδηροδρομικό της δίκτυο, γεγονός που εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια κρίσιμων υποδομών και τις πιθανές γεωπολιτικές προεκτάσεις. Η κορύφωση αυτών των ενεργειών καταγράφηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2025, όταν άγνωστοι δράστες παραβίασαν υπόγειο άξονα καλωδίων στη γραμμή Κολωνίας-Ντύσσελντορφ, κόβοντας συστηματικά τα καλώδια με δισκοπρίονο. Το αποτέλεσμα ήταν η παράλυση του σηματοδοτικού κέντρου στο Λεβερκούζεν και σοβαρές διαταραχές σε μία από τις σημαντικότερες σιδηροδρομικές αρτηρίες της χώρας κατά μήκος του Ρήνου. Η αστυνομία της Κολωνίας διερευνά το ενδεχόμενο πολιτικού κινήτρου, υπογραμμίζοντας τον επαγγελματισμό της επίθεσης.
Το 2025 έχει σημαδευτεί από κλιμάκωση τέτοιων περιστατικών. Στα τέλη Ιουλίου σημειώθηκε πυρκαγιά σε σήραγγα καλωδίων μεταξύ Ντύσσελντορφ και Ντούισμπουργκ, ακολουθούμενη την 1η Αυγούστου από δεύτερη εμπρηστική ενέργεια στην ίδια γραμμή, την οποία ανέλαβε ομάδα με την ονομασία «Angry Birds Commando». Στις 22 Αυγούστου, νέα πυρκαγιά έπληξε γραμμές στο Βούπερταλ, με καλώδια κομμένα και πυρπολημένα. Όλες αυτές οι επιθέσεις στόχευσαν κρίσιμα συστήματα ελέγχου αλλαγών και σημάτων, προκαλώντας σοβαρές καθυστερήσεις σε τοπικές και υπεραστικές υπηρεσίες.
Οι γερμανικές αρχές συνδέουν αρκετά από τα περιστατικά με ρωσική δραστηριότητα. Τον Δεκέμβριο του 2024, τρεις Γερμανορώσοι υπήκοοι κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία και σαμποτάζ, με τον κύριο ύποπτο να φέρεται ότι είχε μακρά εμπλοκή με ένοπλες φιλορωσικές ομάδες στην ανατολική Ουκρανία και να συνεργάζεται με τη ρωσική μυστική υπηρεσία για επιθέσεις σε στρατιωτικές και βιομηχανικές υποδομές. Τον Μάιο του 2025 συνελήφθησαν τρεις Ουκρανοί υπήκοοι στη Γερμανία και την Ελβετία, οι οποίοι, σύμφωνα με τις κατηγορίες, σχεδίαζαν αποστολή δεμάτων με εκρηκτικούς μηχανισμούς για λογαριασμό των ρωσικών αρχών.
Το ιστορικό παρόμοιων ενεργειών είναι πλούσιο. Στις 8 Οκτωβρίου 2022, κομβικό περιστατικό σαμποτάζ παρέλυσε το σιδηροδρομικό δίκτυο της βόρειας Γερμανίας για περίπου τρεις ώρες, μετά την κοπή δύο ζωτικών καλωδίων οπτικών ινών σε σημεία που απείχαν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Η ακρίβεια και ο συντονισμός της επίθεσης οδήγησαν Γερμανούς αξιωματούχους να μιλήσουν για ενέργεια που θύμιζε τη δολιοφθορά των αγωγών Nord Stream.
Ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας αποδίδουν τη συνεχιζόμενη εκστρατεία σαμποτάζ κυρίως στη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU, συγκεκριμένα στη Μονάδα 29155, με στόχο να καλλιεργηθεί αίσθημα ανασφάλειας στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, να επιβαρυνθούν οι κυβερνήσεις με διαρκή μέτρα αντιμετώπισης και να σταλεί μήνυμα αποτρεπτικού χαρακτήρα σε χώρες που υποστηρίζουν στρατιωτικά την Ουκρανία. Το ΝΑΤΟ, ήδη από το 2025, έχει περιγράψει το επίπεδο της απειλής ως «εξαιρετικά υψηλό», προειδοποιώντας ότι η ρωσική στρατηγική υπονόμευσης αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την ασφάλεια ολόκληρης της ηπείρου.
Η Τουρκία έκανε μια σημαντική στροφή στη στρατηγική της ενεργειακής ασφάλειας, υπογράφοντας 20ετή συμφωνία με την αμερικανική εταιρεία εμπορίας ενέργειας Mercuria για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την ενεργειακή διπλωματία, καθώς η Άγκυρα επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία και να ενισχύσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον.
Σύμφωνα με τη συμφωνία που υπογράφηκε στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2025, η τουρκική κρατική εταιρεία BOTAŞ θα λαμβάνει 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG ετησίως από το 2026 έως το 2045, φθάνοντας σε συνολικό όγκο 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κατά τη διάρκεια της 20ετίας. Οι παραδόσεις θα γίνονται τόσο από τερματικούς σταθμούς φόρτωσης των ΗΠΑ όσο και από εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης στην Τουρκία, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Παράλληλα, η BOTAŞ υπέγραψε προκαταρκτική 9ετή συμφωνία με την αυστραλιανή Woodside Energy για την προμήθεια 5,8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων LNG από το 2030, κυρίως από το έργο της εταιρείας στη Λουιζιάνα. Συνολικά, αυτές οι συμφωνίες αναμένεται να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου για διμερές εμπόριο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Ρωσία παραμένει υψηλή, με τη Μόσχα να καλύπτει το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της χώρας το 2024, από συνολικές εισαγωγές 50-52 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον πέμπτο μεγαλύτερο προμηθευτή με μερίδιο περίπου 10%.
Ωστόσο, η κατάσταση αλλάζει ραγδαία. Σύμφωνα με στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2025, η Τουρκία έλαβε ρεκόρ 5,09 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων LNG από τις ΗΠΑ, περισσότερο από το διπλάσιο σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Συνολικά, οι εισαγωγές LNG έφθασαν τα 8,32 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, επίσης ρεκόρ για τη χώρα.
Γεωπολιτικό Πλαίσιο και Πιέσεις από την Ουάσιγκτον
Η χρονική σύμπτωση των ενεργειακών συμφωνιών με τη συνάντηση του Τούρκου προέδρου Recep Tayyip Erdoğan με τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump στον Λευκό Οίκο δεν είναι τυχαία. Ο Trump κάλεσε ρητά την Τουρκία να σταματήσει την αγορά ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, λέγοντας ότι αυτό θα ήταν “το καλύτερο πράγμα” που θα μπορούσε να κάνει ο Erdoğan.Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού LNG έως το τέλος του 2026 στο πλαίσιο των κυρώσεων κατά της Μόσχας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Αξιοσημείωτα, η Άγκυρα δεν έχει υπογράψει νέες συμφωνίες προμήθειας με τη ρωσική Gazprom, καθώς λήγουν τα υφιστάμενα συμβόλαια το 2025.
Οι νέες συμφωνίες εντάσσονται σε μια ευρύτερη στρατηγική ενίσχυσης των σχέσεων Άγκυρας-Ουάσιγκτον. Η Τουρκία ανακοίνωσε την άρση δασμών αντιποίνων που είχαν επιβληθεί το 2018 σε αμερικανικά προϊόντα, κίνηση που εκλήφθηκε ως ένδειξη καλής θέλησης.
Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, η συμφωνία με τη Mercuria “θα ενισχύσει τον ρόλο της BOTAŞ στις παγκόσμιες αγορές LNG” και θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη ασφάλεια εφοδιασμού, σταθερότητα τιμών και διαφοροποίηση πηγών. Η συμφωνία αναμένεται να έχει αξία περίπου 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της 20ετίας.
Πέρα από τις αμερικανικές συμφωνίες, η Τουρκία έχει διασφαλίσει συνολικά 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG για την περίοδο 2026-2028 μέσω συμφωνιών με οκτώ προμηθευτές από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Ιαπωνίας και της Νορβηγίας.
Η στρατηγική αυτή αντικατοπτρίζει την προσπάθεια της Τουρκίας να μετατραπεί από χώρα εισαγωγής σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο, αξιοποιώντας τη γεωστρατηγική της θέση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Παράλληλα, η ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου Sakarya στη Μαύρη Θάλασσα ίσως παρέχει στην Άγκυρα επιπλέον διαπραγματευτική ισχύ στις συζητήσεις για τις τιμές ενέργειας.
Παρά τις πολυετείς προσπάθειες του Πεκίνου να επεκτείνει την επιρροή του στον Καναδά, η χώρα δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει πλήρως ούτε έχει αντιμετωπίσει την απειλή που το κομμουνιστικό καθεστώς συνιστά για το μέλλον της, σύμφωνα με έναν πρώην αξιωματικό της Βασιλικής Καναδικής Έφιππης Αστυνομίας (Royal Canadian Mounted Police – RCMP).
Ο Γκάρρυ Κλέμεντ, πρώην εθνικός διευθυντής του προγράμματος Proceeds of Crime («Έσοδα από εγκληματικές δραστηριότητες») της RCMP, ερευνά το διασυνοριακό έγκλημα επί δεκαετίες. Περιγράφει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) ως τη «μεγαλύτερη διασυνοριακή οργανωμένη εγκληματική ομάδα στον κόσμο» και λέει ότι παρά τα αυξανόμενα στοιχεία για τους χειριστές του, πολλοί σε θέσεις εξουσίας στον Καναδά φαίνονται απρόθυμοι να αναγνωρίσουν την απειλή ή να λάβουν μέτρα.
«Επειδή είμαστε μια τόσο καλή και ευγενική χώρα, το απορρίπτουμε και το αφήνουμε να προχωρά, αλλά θα το βρούμε μπροστά μας», είπε ο Κλέμεντ στην εφημερίδα The Epoch Times σε πρόσφατη συνέντευξη, επικαλούμενος ως παράδειγμα τη χρήση φοιτητών από την Κίνα για να κλέψουν πνευματική ιδιοκτησία από άλλες χώρες ή να διεξάγουν ευαίσθητη έρευνα κρυφά χρησιμοποιώντας βορειοαμερικανικές εγκαταστάσεις.
Είπε ότι κατά τη διάρκεια της πρόσφατης έρευνάς του για τη διείσδυση της Κίνας στον Καναδά, ιδιαίτερα σε επαρχίες όπως η Νήσος του Πρίγκιπα Εδουάρδου, ήταν λιγότερο ανήσυχος για την κλίμακα των επιχειρήσεων του καθεστώτος και περισσότερο για την εμφανή αδιαφορία του Καναδά απέναντι στην επικείμενη απειλή.
«Αυτό που με εξέπληξε είναι ότι η κοινωνία στο σύνολό της ήταν πρόθυμη να χώσει το κεφάλι της στην άμμο, και το ήξεραν», είπε.
Ο Κλέμεντ είναι ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου με τίτλο Canada Under Siege: How Prince Edward Island Became a Forward Operating Base for the Chinese Communist Party («Ο Καναδάς υπό πολιορκία: Πώς η Νήσος του Πρίγκιπα Εδουάρδου έγινε προκεχωρημένη βάση επιχειρήσεων για το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας»). Το βιβλίο περιγράφει πώς το κινεζικό καθεστώς για χρόνια χρησιμοποίησε κενά στη μεταναστευτική νομοθεσία και την «αιχμαλωσία ελίτ» ώστε να διεισδύσει στη Νήσο του Πρίγκιπα Εδουάρδου και να το μετατρέψει σε πρώτη γραμμή ξένης παρέμβασης.
«Αυτός είναι υβριδικός πόλεμος», είπε ο Κλέμεντ σε δελτίο Τύπου της 5ης Αυγούστου που ανακοίνωνε την κυκλοφορία του βιβλίου. «Ο Καναδάς δεν κατανοεί ακόμη την κλίμακα της απειλής. Αλλά είμαστε σε έναν οικονομικό πόλεμο, και η Νήσος του Πρίγκιπα Εδουάρδου ήταν η αφετηρία».
Ο Γκάρρυ Κλέμεντ, πρώην διευθυντής της RCMP, σε αχρονολόγητη φωτογραφία. (NTD)
Λέει ότι το ΚΚΚ επέλεξε τη μικρότερη επαρχία του Καναδά για στρατηγικούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της εγγύτητάς της σε μια μεγάλη καναδική ναυτική βάση στο Χάλιφαξ και της τοποθεσίας της κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Ντην Μπάξεντεϊλ, διευθύνων σύμβουλος του China Democracy Fund και της Optimum Publishing International, που εκδίδει το νέο βιβλίο, λέει ότι ένας λόγος που το Πεκίνο στοχεύει τον Καναδά είναι για να αποκτήσει πρόσβαση στις Ηνωμένες Πολιτείες – τον κύριο αντίπαλό του στον αγώνα για παγκόσμια επιρροή.
«Χρησιμοποιούν τη χώρα μας για να μπουν στις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε σε συνέντευξη στην Epoch Times. «Έχουμε δει πολλούς από τους πράκτορες να μετακινούνται από τον Καναδά στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Το ΚΚΚ και το διασυνοριακό έγκλημα
Ο Κλέμεντ λέει ότι προκαλεί έντονη ανησυχία και η διείσδυση του Πεκίνου σε μεγαλύτερες επαρχίες όπως το Οντάριο και η Βρετανική Κολούμπια, με το Βανκούβερ να αναδεικνύεται σε σημαντικό κόμβο για εγκλήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά λόγω του ρόλου του ως σημείο διαμετακόμισης ναρκωτικών που εισέρχονται στη Βόρεια Αμερική από την Κίνα.
Η κομμουνιστική Κίνα θεωρείται βασικός συντελεστής της κρίσης φαιντανύλης, καθώς είναι γνωστό ότι η πλειονότητα των χημικών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του ναρκωτικού προέρχονται από κινεζικές εταιρείες.
Ο διευθυντής του FBI Κας Πατέλ και ο Λευκός Οίκος έχουν εκφράσει την ανησυχία τους φέτος για την παραγωγή ναρκωτικών και τις δραστηριότητες καρτέλ στον Καναδά, με τον Πατέλ να δηλώνει ότι το ΚΚΚ και τα καθεστώτα της Ρωσίας και του Ιράν συνεργάζονται με τα καρτέλ για να περάσουν φαιντανύλη στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω Βανκούβερ.
Μια κυβερνητική έκθεση των ΗΠΑ που δημοσιεύθηκε πέρυσι διαπίστωσε ότι το ΚΚΚ εμπλέκεται σημαντικά στην παραγωγή και διακίνηση παράνομων υλικών φαιντανύλης. Ανέφερε ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας «επιδοτεί άμεσα» την παραγωγή και εξαγωγή αυτών των ουσιών μέσω φορολογικών επιστροφών, παρέχει χρηματικές επιχορηγήσεις και βραβεία σε εταιρείες που τις διακινούν «ανοιχτά» και «στρατηγικά και οικονομικά» ωφελείται από την κρίση φαιντανύλης.
Ο Κλέμεντ λέει ότι οι κινεζικές εγκληματικές ομάδες που εμπλέκονται στη διακίνηση φαιντανύλης και το ξέπλυμα χρήματος είναι οι κινεζικές τριάδες, οι οποίες συνεργάζονται με καρτέλ και με την υποστήριξη του ΚΚΚ. Περιγράφει την κρίση φαιντανύλης ως «πολεμική τακτική αποσταθεροποίησης από την Κίνα».
«Η Κίνα [είναι] 100% πίσω από το εμπόριο φαιντανύλης», είπε ο Κλέμεντ στην Epoch Times. «Αν πραγματικά ήθελαν να το σταματήσουν, θα μπορούσαν. Είναι κομμουνιστική χώρα – μπορούν να το σταματήσουν».
Σημειώνει επίσης ότι οι κινεζικές εγκληματικές ομάδες είναι βασικοί παράγοντες στο ξέπλυμα παράνομου χρήματος στον Καναδά μέσω μεθόδων όπως το λεγόμενο Μοντέλο Βανκούβερ, στο οποίο τα έσοδα από τις πωλήσεις ναρκωτικών παίζονται σε καζίνο και εξαργυρώνονται ως καθαρά χρήματα. Το μοντέλο προσέλκυσε σημαντική προσοχή το 2022, όταν η δημόσια έρευνα της Βρετανικής Κολούμπια για το ξέπλυμα χρήματος, η Επιτροπή Κάλλεν, αποκάλυψε ότι «πρωτοφανής όγκος» παράνομων μετρητών είχε ξεπλυθεί μέσω των καζίνο της επαρχίας.
Ο Σκοτ ΜακΓκρέγκορ, βετεράνος των μυστικών υπηρεσιών της RCMP και των Καναδικών Ενόπλων Δυνάμεων, είχε δηλώσει προηγουμένως στην Epoch Times ότι οι ομάδες ξεπλύματος χρήματος που υποστηρίζονται από το κινεζικό καθεστώς συχνά συγκεντρώνουν τις δραστηριότητές τους στον Καναδά εκμεταλλευόμενες κενά στο νομικό και δικαστικό σύστημα της χώρας.
«Οι Κινέζοι και τα καρτέλ δραστηριοποιούνται από κοινού αλλά και ανεξάρτητα, καθώς και σε συνεργασία με άλλες οντότητες», επεσήμανε.
Αγοράζοντας καναδική αγροτική γη
Ο Μπάξεντεϊλ λέει ότι σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς υστερεί στις προσπάθειες να προστατεύσει τη γεωργική του γη από κινεζική ιδιοκτησία. Νωρίτερα φέτος, η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρουσίασε εθνικό σχέδιο για να αντιμετωπίσει την ξένη ιδιοκτησία αμερικανικής αγροτικής γης από «ξένες εχθρικές δυνάμεις», εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για αγορές από Κινέζους επενδυτές.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες τώρα τα απαγορεύουν όλα αυτά», είπε ο Μπάξεντεϊλ. «Στον Καναδά, εξακολουθούμε να προσπαθούμε να καταλάβουμε αν πρέπει να ανησυχούμε ή όχι. Πρέπει να ανησυχούμε. Είναι η οικονομική μας κυριαρχία, είναι το έθνος μας».
Στον Καναδά, η απόκτηση γεωργικής γης από ξένους υπήκοους ρυθμίζεται σε επαρχιακό επίπεδο, με τους κανόνες να διαφέρουν σε όλη τη χώρα. Επαρχίες όπως η Σασκάτσουαν και η Μανιτόμπα επιβάλλουν όρια στα εκτάρια που μπορούν να κατέχουν ξένοι υπήκοοι ή ξένες οντότητες, ενώ άλλες, όπως το Οντάριο και η Βρετανική Κολούμπια, δεν έχουν τέτοιους περιορισμούς.
Το 2021, το 4,1% των διαχειριστών αγροκτημάτων στον Καναδά αυτοπροσδιορίστηκαν ως μέλη εθνοτικών μειονοτήτων ή ιθαγενικών κοινοτήτων, με πάνω από το 21% αυτής της ομάδας να ταυτοποιούνται ως Κινέζοι, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία του Καναδά. Εν τω μεταξύ, παραμένει ασαφές εάν αυτοί οι Κινέζοι μετανάστες υποστηρίζονται από ξένους επενδυτές, καθώς, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτού του είδους τα δεδομένα δεν είναι άμεσα διαθέσιμα.
Ο Κλέμεντ λέει ότι το ενδιαφέρον της Κίνας για την απόκτηση καναδικής αγροτικής γης συνδέεται με τους άφθονους φυσικούς πόρους της χώρας και τη γενικότερη στρατηγική του Πεκίνου να εξασφαλίσει βασικά αγαθά όπως το νερό, την τροφή και τα ορυκτά.
«Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος ελέγχου της διατροφικής αλυσίδας, οπότε τα κίνητρα είναι πολλαπλά», είπε. «Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους λόγους, αλλά εμείς είμαστε υπερβολικά αφελείς για να το αντιληφθούμε».
Στοχοποιώντας τη διασπορά
Σύμφωνα με τον Μπάξεντεϊλ, ο Καναδάς δεν προστατεύει επαρκώς τα μέλη της διασποράς του, ειδικά τους Κινέζους, επιτρέποντας έτσι στο Πεκίνο να τους στοχοποιεί μέσα στη χώρα.
Η διασυνοριακή καταστολή στον Καναδά έχει γίνει αυξανόμενη ανησυχία, με ομάδες διασποράς όπως οι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ, οι Ουιγούροι, οι Θιβετιανοί και οι υποστηρικτές της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και να καλούν την Οττάβα να λάβει ισχυρότερα μέτρα.
Η διασυνοριακή καταστολή παίρνει διάφορες μορφές, όπως παρακολούθηση, βανδαλισμό, απόπειρες δολοφονίας, εξαναγκαστική επιστροφή με κατάσχεση διαβατηρίου, απειλές εναντίον συγγενών στην πατρίδα ή ψηφιακές εκστρατείες δυσφήμησης.
Νωρίτερα φέτος, η δημόσια έρευνα του Καναδά για την ξένη παρέμβαση αναγνώρισε την Κίνα ως τον «πιο ενεργό δράστη ξένης παρέμβασης που στοχοποιεί τους δημοκρατικούς θεσμούς του Καναδά», σύμφωνα με την τελική έκθεση της έρευνας. Η επίτροπος Μαρί-Ζοζέ Ογκ (Marie-Josée Hogue), που ηγήθηκε της έρευνας, είπε ότι η πρακτική – την οποία χαρακτήρισε «γνήσια μάστιγα» – απαιτεί άμεση κυβερνητική δράση.
Ο Μπάξεντεϊλ λέει ότι η Οττάβα πρέπει να ενεργήσει γρήγορα για να αντιμετωπίσει τη διασυνοριακή καταστολή.
«Δεν μπορούμε να επιτρέπουμε σε μια ξένη κυβέρνηση να καταπνίγει όλα αυτά τα στοιχεία μέσα στη χώρα μας», παρατήρησε.
«[Οι θεσμοί του Καναδά], που υπήρξαν ανθεκτικοί, χρειάζονται μεταρρύθμιση και πρέπει να προστατεύσουν τα συμφέροντα της κινεζικής διασποράς, της θιβετιανής διασποράς, της διασποράς των Ουιγούρων, κάθε κοινότητας διασποράς σε αυτήν τη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των Ινδών, των Σιχ, κλπ», πρόσθεσε.
«Αυτό υποσχέθηκε ο Καναδάς. Τους απογοητεύουμε.»
Ο υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας Γκάρυ Ανναντασανγκάρι δήλωσε ότι αυτό το φθινόπωρο θα δημιουργηθεί ένα μητρώο ξένης επιρροής με στόχο την καταπολέμηση της ξένης παρέμβασης στον Καναδά. Το μητρώο αποτελεί μέρος της νομοθεσίας που ψηφίστηκε πέρυσι με τίτλο «An Act respecting countering foreign interference» («Νόμος σχετικά με την αντιμετώπιση της ξένης παρέμβασης»), η οποία προέκυψε από τα πορίσματα της δημόσιας έρευνας.
Το υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας είχε δηλώσει στην Epoch Times ότι, για να αντιμετωπίσει τη διασυνοριακή καταστολή, η κυβέρνηση και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου εργάζονται με τις κοινότητες που κινδυνεύουν και προσφέρουν εργαλεία για την προστασία τους, ενώ σε διεθνές επίπεδο, η Οττάβα συνεργάζεται με εταίρους για να αντιμετωπίσει αυτό το παγκόσμιο ζήτημα.
Ευαισθητοποίηση για την απειλή της Κίνας
Ο Μπάξεντεϊλ, ο οποίος έχει εκδώσει πολλά βιβλία για τις επιχειρήσεις του ΚΚΚ εναντίον του Καναδά, λέει ότι ενώ ο ίδιος και οι συγγραφείς που στηρίζει έχουν στοχοποιηθεί εξαιτίας της δουλειάς τους, είναι αποφασισμένος να συνεχίσει να ευαισθητοποιεί το κοινό σχετικά με το ζήτημα.
«Με έχουν απειλήσει, με έχουν στοχοποιήσει, αλλά τελικά, δεν πρόκειται για μένα. Είναι ο κίνδυνος που έχουν αναλάβει οι συγγραφείς μου, οι άνθρωποι, οι φωνές. Εγώ είμαι απλώς το άτομο που βοηθά να έρθουν αυτές οι φωνές στο προσκήνιο», είπε.
«Το κάνω απλά επειδή πιστεύω ότι είναι σωστό. Πιστεύω στην αλήθεια. Πιστεύω στην ελευθερία. Πιστεύω στην ανεξιθρησκεία, στην ελευθερία του λόγου, στην ελευθερία της συνείδησης».
Ο Κλέμεντ λέει ότι, ενώ θα μπορούσε να έχει συνταξιοδοτηθεί, θεωρεί καθήκον του να βοηθήσει τον Καναδά να αναγνωρίσει την απειλή της Κίνας.
«Θα μπορούσα να έχω συνταξιοδοτηθεί εδώ και καιρό και να κάθομαι σε μια παραλία πίνοντας μαργαρίτες», ανέφερε.
«Συνεχίζω επειδή εξακολουθώ να πιστεύω στον Καναδά. Είμαι περήφανος που είμαι Καναδός, και οφείλω στα παιδιά μου, τα εγγόνια μου και τα δικά τους παιδιά να προσπαθήσω, γιατί αν δεν το κάνουμε, η χώρα που έχουμε σήμερα δεν θα είναι η χώρα που θα έχουν αυτοί αύριο».
Η ανάπτυξη του αμερικανικού ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο διαμορφώθηκε στο 3,8%, σημαντικά υψηλότερα από την προηγούμενη εκτίμηση του 3,3% και πολύ πάνω από το 0,5% του πρώτου τριμήνου, χάρη στην ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης, που αντιστοιχεί σε περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής δραστηριότητας.
Το υπουργείο Εμπορίου επισημαίνει ότι η αναθεώρηση προς τα πάνω οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι καταναλωτές ξοδεύουν περισσότερα, με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως ο βασικός μοχλός της ανάκαμψης.
Την ίδια στιγμή, η αγορά εργασίας διατηρεί την ανθεκτικότητά της: για την εβδομάδα που έληξε στις 20 Σεπτεμβρίου, οι νέες αιτήσεις ανεργίας ανήλθαν στις 218.000, αισθητά χαμηλότερα από τις προβλέψεις των αναλυτών για 235.000. Αυτό υποδηλώνει ότι οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να διατηρούν το προσωπικό τους, παρά μία σχετική επιβράδυνση των προσλήψεων.
Οι συνεχιζόμενες αιτήσεις ανεργίας παρέμειναν σταθερές, στα 1,926 εκατομμύρια, γεγονός που δείχνει ότι όσοι αποχωρούν από την εργασία βρίσκουν σύντομα νέες θέσεις. Η υψηλή ζήτηση για εργασία εξακολουθεί να ενισχύει την οικονομική σταθερότητα, δημιουργώντας διλήμματα για τη Federal Reserve, καθώς το σφιχτό εργατικό δυναμικό και η ισχυρή κατανάλωση ενδέχεται να διατηρήσουν τον πληθωρισμό πάνω από τον στόχο.
Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας Λάουρα Κοβέσι παραχώρησε συνέντευξη Τύπου από την Αθήνα, στέλνοντας σαφή μηνύματα για την αποφασίστηκότητα του θεσμού να συνεχίσει το έργο του παρά τις όποιες πιέσεις και παρεμβάσεις. Από το Τελωνείο του Περάματος, η Κοβέσι έκανε καθαρό ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία «ήρθε για να μείνει» και ότι οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει για τις εγκληματικές οργανώσεις.
Με ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα, η Κοβέσι χαρακτήρισε το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ ως «ακρωνύμιο διαφθοράς και νεποτισμού». Όπως δήλωσε: «Για χρόνια, εγκληματίες με βοήθεια κρατικών λειτουργών έκλεβαν ευρωπαϊκά χρήματα που προορίζονταν για να βοηθήσουν έντιμους αγρότες και όχι για να πληρώσουν βίλες και αυτοκίνητα. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ έγινε το ακρωνύμιο για τη διαφθορά. Κανένας έλεγχος και επιφανειακή έρευνα. Είναι ώρα να καθαρίσουμε τους στάβλους του Αυγεία».
Κεντρικό θέμα των δηλώσεων της ήταν το άρθρο 86 του Συντάγματος περί ευθύνης υπουργών, το οποίο κατά την άποψή της «αντίκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία». Υπογράμμισε ότι «έχουμε δύο περιπτώσεις που το άρθρο αυτό εμπόδισε την έρευνά μας. Για τα Τέμπη και τον ΟΠΕΚΕΠΕ». Προέτρεψε την ελληνική Βουλή να προχωρήσει σε συνταγματική αναθεώρηση, τονίζοντας: «Διαφορετικά αν έχουμε στο μέλλον το ίδιο πράγμα, θα έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα».
Σε μία από τις δηλώσεις της, η Κοβέσι συνέδεσε άμεσα τη διαφθορά με τραγικές συνέπειες: «Το οικονομικό έγκλημα και η διαφθορά μπορεί να σκοτώσουν – τα Τέμπη είναι ένα από αυτά τα παραδείγματα». Εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της για την εφαρμογή του άρθρου 86 και στην υπόθεση των Τεμπών, λέγοντας: «Δεν είμαι χαρούμενη για το νόμο περί ευθύνης υπουργών. Αυτή η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί… Ο μόνος τρόπος για να κλείσουμε αυτή τη πληγή είναι η απόδοση Δικαιοσύνης αλλά λόγω του άρθρου 86 αυτό δεν συνέβη».
Η Ευρωπαία Εισαγγελέας έστειλε αυστηρό μήνυμα σε όσους επιχειρούν να επηρεάσουν το έργο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας: «Προειδοποιώ τους πάντες: όποιος θέλει να παρέμβει στη δουλειά μας, να το ξανασκεφτεί! Θα κάνουμε τη δουλειά μας παρά τις προσπάθειες εκφοβισμού». Εξήγησε ότι «η ανεξαρτησία είναι κόκκινη γραμμή, δεν θα επιτρέψω σε κανέναν να την υπερβεί».
Η Δικαιοσύνη δεν είναι Reality Show
Με χαρακτηριστική φράση, η Κοβέσι επέκρινε την πρακτική της δημόσιας έκθεσης μαρτύρων: «Η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να μετατραπεί σε ένα reality show. Αν θέλετε να βρείτε την αλήθεια, μην βάζετε τους μάρτυρες στην τηλεόραση. Μια γάτα δεν πιάνει τα ποντίκια με κουδουνάκι στο λαιμό». Αυτή η δήλωση θεωρείται ως αιχμή κατά της τηλεοπτικής εκμετάλλευσης των ευρωπαϊκών ερευνών.
Αναφερόμενη στη μεγάλη αστυνομική επιχείρηση στα τελωνεία του Πειραιά, η Κοβέσι τόνισε: «Θέλουμε να στείλουμε μήνυμα στους οργανωμένους εγκληματίες. Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει. Η επιχείρηση Καλυψώ ήταν μεγάλη επιτυχία αλλά πρέπει να την μετατρέψουμε σε συστηματική δουλειά». Χαρακτήρισε την επιχείρηση ως «τη μεγαλύτερη κατάσχεση εμπορευματοκιβωτίων στην ΕΕ μέχρι σήμερα».
Απαντώντας σε κριτικές περί μη ανεξαρτησίας, η Κοβέσι ήταν κατηγορηματική: «Δεν είμαστε τέλειος θεσμός και δεχόμαστε κριτική, αλλά όποιος λέει ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δεν είναι ανεξάρτητη, αυτό είναι fake news». Εξήγησε ότι η κατανομή των υποθέσεων γίνεται τυχαία και εποπτεύεται από το Λουξεμβούργο.
Με ιδιαίτερη έμφαση, η Κοβέσι προειδοποίησε για την εισβολή εγκληματικών οργανώσεων από την Κίνα: «Υφιστάμεθα εισβολή από εγκληματικές οργανώσεις από την Κίνα. Πρέπει να κάνουμε κάτι όχι μόνο στον Πειραιά αλλά σε όλα τα λιμάνια». Τόνισε ότι «όλα τα λιμάνια στην Ευρώπη είναι εκτεθειμένα – εξ όσων γνωρίζω, η κοκαΐνη δεν έρχεται από τον ουρανό, μπαίνει από τα λιμάνια».
Κλείνοντας τις δηλώσεις της, η Κοβέσι υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία «είναι εδώ για να μείνει» και ότι «είμαστε εδώ παρά τις προσπάθειες εκφοβισμού». Το μήνυμά της ήταν σαφές: η δικαιοσύνη θα συνεχίσει το έργο της ανεξάρτητα από πολιτικές πιέσεις και παρεμβάσεις.
Η Ελλάδα προχώρησε στην υπογραφή προκαταρκτικής συμφωνίας με την Ιταλία για την απόκτηση έως τεσσάρων φρεγατών τύπου FREMM κλάσης Bergamini, σηματοδοτώντας μια κρίσιμη στιγμή στον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Η συμφωνία, που υπογράφηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2025 στη La Spezia της Ιταλίας, προβλέπει αρχικά την παραχώρηση δύο φρεγατών με δυνατότητα επέκτασης σε συνολικά τέσσερα πλοία. Το κόστος εκτιμάται στα 300 εκατομμύρια ευρώ ανά φρεγάτα, ενώ η παράδοση των πρώτων δύο πλοίων μπορεί να πραγματοποιηθεί σε διάστημα μηνών, καθιστώντας τη συμφωνία εξαιρετικά ελκυστική από άποψη χρονοδιαγράμματος.
Οι φρεγάτες FREMM (Frigate European Multi-Mission) αποτελούν προϊόν ιταλο-γαλλικής συνεργασίας και ανήκουν στις πιο προηγμένες ναυτικές πλατφόρμες παγκοσμίως. Τα πλοία που προσφέρονται στην Ελλάδα είναι η Carlo Bergamini (F-590) και η Virginio Fasan (F-591), που κατασκευάστηκαν το 2013 από τη Fincantieri και παραμένουν σε εξαιρετική κατάσταση παρά τα δώδεκα χρόνια υπηρεσίας τους.
Με εκτόπισμα 6.500 τόνων πλήρους φορτίου, μήκος 144 μέτρων και πλάτος 19,7 μέτρων, οι φρεγάτες FREMM διαθέτουν προηγμένο σύστημα πρόωσης CODLAG που τους επιτρέπει να αναπτύσσουν ταχύτητα άνω των 27 κόμβων. Το σύστημα πρόωσης περιλαμβάνει μία αεριοστρόβιλο των 32 MW, δύο ηλεκτροκινητήρες των 2,15 MW έκαστος και τέσσερις γεννήτριες ντίζελ, παρέχοντας ευελιξία και οικονομία στη λειτουργία.
Ο οπλισμός των φρεγατών είναι εντυπωσιακός και περιλαμβάνει δύο συστήματα κατακόρυφης εκτόξευσης SYLVER A50 για πυραύλους Aster 15 και Aster 30, οκτώ αντιπλοϊκούς πυραύλους Otomat Mk-2/A, τορπίλες MU 90, και πυροβόλα 127mm Otobreda και 76mm Strales. Το σύστημα ραντάρ Leonardo MFRA AESA μπορεί να εντοπίσει εναέριες απειλές σε απόσταση άνω των 300 χιλιομέτρων, ενώ και τα δύο πλοία διαθέτουν δύο ελικοδρόμια για ελικόπτερα NH90 ή EH-101.
Η απόφαση της Ελλάδας να προχωρήσει στην αγορά των ιταλικών φρεγατών εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού «Ατζέντα 2030» και στη φιλοσοφία της «Ασπίδας του Αχιλλέα», που προβλέπει επενδύσεις 25 δισεκατομμυρίων ευρώ σε διάστημα δώδεκα ετών. Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη μετάβαση από την παραδοσιακή αμυντική στρατηγική σε μοντέλο στρατηγικής αποτροπής, αντιμετωπίζοντας τις σύγχρονες απειλές στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Οι εντάσεις με την Τουρκία αποτελούν καταλυτικό παράγοντα για τον εκσυγχρονισμό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Πρόσφατες κρίσεις όπως οι διαφορές για τα θαλάσσια σύνορα, οι προκλήσεις με το ερευνητικό σκάφος «Πίρι Ρεΐς» και οι αξιώσεις της Άγκυρας για αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης των ελληνικών ναυτικών δυνατοτήτων.
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας τόνισε ότι η απόκτηση των φρεγατών θα επιτρέψει στην Ελλάδα να αποκτήσει «το πιο ισχυρό και σύγχρονο Ναυτικό στην ιστορία της» σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η στρατηγική αυτή επιλογή αποσκοπεί στην κάλυψη του κενού δυνατοτήτων που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης.
Η αγορά των ιταλικών φρεγατών συμπληρώνει το πρόγραμμα απόκτησης τεσσάρων γαλλικών φρεγατών FDI τύπου Belharra από τη Naval Group. Ενώ οι Belharra είναι νεότερες και διαθέτουν προηγμένα συστήματα όπως οι μελλοντικοί πύραυλοι ELSA, οι FREMM προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε κόστος και χρόνο παράδοσης.
Οι φρεγάτες FREMM έχουν μεγαλύτερο εκτόπισμα (6.500 έναντι 4.500 τόνων) και μήκος (144 έναντι 122 μέτρων), προσφέροντας περισσότερο χώρο για οπλισμό και εξοπλισμό. Το κόστος των 300 εκατομμυρίων ευρώ ανά μονάδα είναι σημαντικά χαμηλότερο από το κόστος των νέων Belharra, που φτάνει τα 982 εκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης.
Η ταχύτητα παράδοσης αποτελεί κρίσιμο πλεονέκτημα, καθώς οι FREMM μπορούν να παραδοθούν σε διάστημα μηνών, ενώ οι νέες φρεγάτες απαιτούν 3-4 χρόνια κατασκευής. Αυτή η δυνατότητα άμεσης ενίσχυσης του στόλου είναι ιδιαίτερα σημαντική στο τρέχον γεωπολιτικό περιβάλλον.
Η προσφορά των ιταλικών φρεγατών στην Ελλάδα αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης και επιτυχημένης στρατηγικής της Ιταλίας για εξαγωγή πολεμικών πλοίων. Η Fincantieri έχει αναπτύξει ένα καινοτόμο μοντέλο που επιτρέπει την ταχεία παράδοση πλοίων μέσω της εκχώρησης μονάδων που βρίσκονται ήδη σε υπηρεσία ή είναι υπό κατασκευή για το ιταλικό ναυτικό.
Αυτή η τακτική έχει εφαρμοστεί επιτυχώς με την Αίγυπτο το 2020, όπου δύο φρεγάτες FREMM που προορίζονταν για το ιταλικό ναυτικό πωλήθηκαν για 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, και με την Ινδονησία το 2024, όπου δύο πλοία PPA πωλήθηκαν για 1,18 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η Ιταλία αντικαθιστά τα πλοία που πωλεί με νέες παραγγελίες, διατηρώντας τη δυναμικότητα του δικού της στόλου.
Η Fincantieri διαθέτει εκτεταμένο δίκτυο 18 ναυπηγείων σε τρεις ηπείρους και απασχολεί πάνω από 23.000 εργαζόμενους. Τα ναυπηγεία Riva Trigoso και Muggiano στη La Spezia ειδικεύονται στην κατασκευή πολεμικών πλοίων και έχουν παραδώσει πάνω από 7.000 σκάφη σε 228 χρόνια λειτουργίας.
Η συμφωνία με την Ιταλία περιλαμβάνει όχι μόνο την παράδοση των φρεγατών αλλά και ένα πακέτο υποστήριξης που θα διαχειριστεί η Fincantieri, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και την εμπειρία της εταιρείας στις υπηρεσίες μετά την πώληση. Το πακέτο αυτό είναι κρίσιμο για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης λειτουργικότητας των πλοίων στο ελληνικό ναυτικό.
Η Fincantieri αναμένει ότι η μεταφορά των δύο φρεγατών στην Ελλάδα θα οδηγήσει σε παραγγελία νέων πλοίων της κλάσης από το Ιταλικό Ναυτικό για την αντικατάστασή τους. Αυτή η προσέγγιση διασφαλίζει τη συνέχεια της παραγωγής και τη διατήρηση των θέσεων εργασίας στα ιταλικά ναυπηγεία.
Για την Ελλάδα, η συμφωνία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο αμυντικών δαπανών που φτάνουν το 3,1% του ΑΕΠ, υπερβαίνοντας σημαντικά τον στόχο του ΝΑΤΟ για 2%. Το πρόγραμμα «Ατζέντα 2030» προβλέπει συνολικές επενδύσεις 25-28 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο την απόκτηση προηγμένων συστημάτων όπως μαχητικά αεροσκάφη F-35, υποβρύχια νέας γενιάς και συστήματα αεράμυνας.
Η συμφωνία προβλέπει τη δυνατότητα εκσυγχρονισμού των φρεγατών σε συνεργασία με τη Fincantieri, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης των πυραύλων ELSA νέας γενιάς που προορίζονται επίσης για τις φρεγάτες FDI. Οι πύραυλοι ELSA (European Long Range Strike Approach) αναπτύσσονται στο πλαίσιο ευρωπαϊκής συνεργασίας και αναμένεται να προσφέρουν δυνατότητες πλήγματος σε αποστάσεις άνω των 1.000 χιλιομέτρων.
Ο εκσυγχρονισμός θα περιλαμβάνει επίσης βελτιώσεις στα συστήματα επικοινωνιών, ραντάρ και ηλεκτρονικού πολέμου, διασφαλίζοντας την πλήρη διαλειτουργικότητα με τις υπόλοιπες μονάδες του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Η αναβάθμιση θα επιτρέψει στις φρεγάτες να διατηρήσουν την επιχειρησιακή τους αξία για τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Με την ολοκλήρωση όλων των προγραμμάτων, το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό θα διαθέτει στις αρχές της δεκαετίας του 2030 οκτώ σύγχρονες φρεγάτες (τέσσερις FDI και τέσσερις FREMM) με συνολική χωρητικότητα τουλάχιστον 168 πυραύλων ASTER 30, ή έως 192 εάν οι τελευταίες τρεις φρεγάτες FDI δεν εξοπλιστούν με συστήματα κρουζ πυραύλων. Η προσθήκη τεσσάρων αναβαθμισμένων φρεγατών κλάσης Hydra (MEKO 200HN) θα δημιουργήσει έναν ισχυρό και ικανό στόλο φρεγατών.
Αυτή η ραγδαία αύξηση των δυνατοτήτων αντικατοπτρίζει τη στρατηγική απόφαση της Ελλάδας να μεταβεί από την παραδοσιακή άμυνα στην αποτρεπτική ισχύ, ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες απειλές και τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή. Η εκσυγχρονισμένη ναυτική δύναμη θα επιτρέψει στην Ελλάδα να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και να συνεισφέρει αποτελεσματικότερα στις αποστολές του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η επιτυχής υλοποίηση του προγράμματος θα μετατρέψει το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό σε μία από τις πιο σύγχρονες και ισχυρές ναυτικές δυνάμεις της Μεσογείου, ενισχύοντας την εθνική άμυνα και τη στρατηγική θέση της χώρας στην περιοχή. Η συνεργασία με την Ιταλία ανοίγει επίσης νέους ορίζοντες στη διμερή αμυντική συνεργασία και στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, συμβάλλοντας στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης σε θέματα άμυνας.
Το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας που παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο αποτελεί τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Η φιλόδοξη αυτή πρωτοβουλία, γνωστή ως «Ατζέντα 2030», στοχεύει στη μετατροπή των Ενόπλων Δυνάμεων σε έναν σύγχρονο, ευέλικτο και αποτελεσματικό οργανισμό, ικανό να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Τα στοιχεία που παρουσίασε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας αποκαλύπτουν την έκταση της κρίσης που αντιμετωπίζουν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Μόνο την τελευταία τριετία, περίπου 30.000 στρατεύσιμοι μετέπεσαν στην κατηγορία Ι5, με το 76% εξ αυτών για ψυχολογικούς λόγους. Παράλληλα, την τελευταία πενταετία παρατηρείται αύξηση του αριθμού των ανυπότακτων εσωτερικού και εξωτερικού, οι οποίοι το 2024 ξεπέρασαν τους 36.000.
Αυτοί οι αριθμοί αντιστοιχούν σε περίπου 20 ταξιαρχίες προσωπικού που δεν υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις, δημιουργώντας σοβαρά κενά στη στελέχωση των μονάδων. Η κατάσταση είναι τόσο κρίσιμη που η πυκνότητα των μονάδων βρίσκεται στο 27%, ενώ ο στόχος είναι να φτάσει το 70% μέσα στους επόμενους 24 μήνες.
Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι η ανεστραμμένη πυραμίδα της ιεραρχίας. Σήμερα υπηρετούν 42.200 αξιωματικοί έναντι μόλις 33.500 υπαξιωματικών, δημιουργώντας μια αναλογία 1 αξιωματικού προς 0,8 υπαξιωματικούς. Αυτή η κατάσταση είναι ακριβώς αντίθετη από αυτό που επιβάλλει η σύγχρονη στρατιωτική επιστήμη, όπου η ιδανική αναλογία θα έπρεπε να είναι 1 προς 3.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των συνταγματαρχών: υπηρετούν 4.500 στον συγκεκριμένο βαθμό, ενώ υπάρχουν μόλις 1.900 λοχίες, εκ των οποίων οι 1.000 προέρχονται από τις τάξεις των επαγγελματιών οπλιτών. Αυτή η ανισορροπία δημιουργεί προβλήματα τόσο στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα όσο και στο κόστος λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι μεταρρυθμίσεις στη στρατιωτική θητεία
Η νέα θητεία εισάγει ριζικές αλλαγές στον τρόπο που θα εκπαιδεύονται οι Έλληνες στρατιώτες. Από το 2026, όλοι οι στρατεύσιμοι θα κατατάσσονται αποκλειστικά στον Στρατό Ξηράς, με εξαιρέσεις μόνο για εξειδικευμένους ρόλους όπως καπετάνιοι πλοίων και μηχανικοί αεροσκαφών.
Το νέο πρόγραμμα εκπαίδευσης προβλέπει 10 εβδομάδες βασικής εκπαίδευσης, όπου στις μισές από αυτές οι οπλίτες θα εκπαιδεύονται σε εξομοιωτή βολών και χειρισμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Ακολουθούν 4 εβδομάδες ειδικής εκπαίδευσης και 12 εβδομάδες επιχειρησιακής εκπαίδευσης στις μονάδες υψηλής ετοιμότητας, η οποία θα είναι υποχρεωτική για όλους τους οπλίτες.
Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές αφορά στην αύξηση των αποδοχών των στρατευσίμων. Η μηνιαία αποζημίωση αυξάνεται από τα σημερινά 8,80 ευρώ σε 100 ευρώ για όσους υπηρετούν στις παραμεθόριες περιοχές και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και σε 50 ευρώ για την ενδοχώρα. Αυτή η αύξηση αντιστοιχεί σε αύξηση 1.136% για τις παραμεθόριες περιοχές και 568% για την ενδοχώρα.
Οι πρωτόκλητοι, δηλαδή όσοι θα κατατάσσονται αμέσως μετά το λύκειο, θα υπηρετούν 9μηνη θητεία αντί της προβλεπόμενης 12μηνης. Επίσης, μειωμένη θητεία εννέα μηνών θα δικαιούνται όλοι όσοι επιλέγουν να υπηρετήσουν στον Έβρο, στο Ανατολικό Αιγαίο, στην Κύπρο, στις Ειδικές Δυνάμεις και στην Προεδρική Φρουρά.
Για την αντιμετώπιση της φυγοστρατίας, το νομοσχέδιο προβλέπει αυστηροποίηση των διαδικασιών απαλλαγής. Οι απαλλαγές στράτευσης θα γίνονται με προσκόμιση γνωμάτευσης επιμελητή Α΄ ή διευθυντή δημόσιου νοσοκομείου, και η τελική κρίση Ι5 θα γίνεται μετά τη λήξη πενταετίας και με προσκόμιση γνωμάτευσης από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ).
Επιπλέον, αυξάνεται το όριο ηλικίας για την εξαγορά της θητείας στο τεσσαρακοστό (40ό) έτος προς 1.500 ευρώ τον μήνα θητείας, αντί του τριακοστού τρίτου (33ου) έτους προς 900 ευρώ που ισχύει σήμερα. Η αναβολή της θητείας λόγω προπτυχιακών σπουδών θα μπορεί να φτάσει έως το εικοστό πέμπτο (25ο) έτος αντί του εικοστού ογδόου (28ου), ενώ για διδακτορικό δεν θα πρέπει να έχει κλείσει το τριακοστό (30ό) έτος.
Εκσυγχρονισμός της εφεδρείας και ένταξη των γυναικών
Η μεταρρύθμιση προβλέπει τη δημιουργία ενός σώματος περίπου 150.000 ενεργών εφέδρων. Η εφεδρεία θα ισχύει πλέον έως το 60ό έτος αντί του 55ού και θα ενοποιηθεί νομοθετικά και επιστρατευτικά με το δυναμικό εφεδρείας της Εθνοφυλακής.
Οι ενεργοί εθελοντές έφεδροι θα δηλώνουν την επιθυμία τους να ενταχθούν σε αυτό το σώμα και θα καλούνται τακτικότερα από τους υπόλοιπους εφέδρους. Σε πρώτη φάση η κλήση θα γίνεται μία φορά ανά τριετία. Επιπλέον, θα αξιοποιηθούν όλοι όσοι υπηρέτησαν στις Ειδικές Δυνάμεις, καθώς δημιουργούνται δύο μοίρες εφέδρων αυτής της κατηγορίας στη Ρεντίνα (καταδρομείς) και στον Ασπρόπυργο (αλεξιπτωτιστές).
Το νομοσχέδιο ανοίγει για πρώτη φορά το παράθυρο της στράτευσης των γυναικών, προβλέποντας για το 2026 έναν πιλοτικό στόχο κατάταξης μέχρι και 200 εθελοντριών. Η εθελοντική στράτευση αφορά γυναίκες ηλικίας 20 έως 26 ετών και θα είναι 12μηνης διάρκειας. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μια ιστορική αλλαγή για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και ακολουθεί τάσεις που παρατηρούνται σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.
Δομικές αλλαγές και εξορθολογισμός
Η μεταρρύθμιση προβλέπει τη συγχώνευση 45 επιπλέον στρατιωτικών βάσεων, μετά την κλείσιμο 137 βάσεων που έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Από τα 831 στρατόπεδα που υπάρχουν σήμερα, θα κλείσουν ή θα συγχωνευθούν συνολικά 177, αφήνοντας 654 λειτουργικά στρατόπεδα. Αυτός ο εξορθολογισμός στοχεύει στη συγκέντρωση πόρων και στη βελτίωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας.
Παράλληλα, μειώνεται ο αριθμός των στρατιωτικών δικαστηρίων από 15 σε 6, γεγονός που θα αποφέρει ετήσιες εξοικονομήσεις ύψους 85 εκατομμυρίων ευρώ. Οι συγχωνεύσεις των στρατοπέδων θα αποφέρουν επιπλέον 16,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Συνολικά, η εξοικονόμηση από αυτές τις μεταρρυθμίσεις ανέρχεται σε 101,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Η μεταρρύθμιση εισάγει μια νέα, πιο ευέλικτη διοικητική δομή. Καταργείται η ιστορική Α΄ Στρατιά, με τις αρμοδιότητές της να ανακατανέμονται σε τέσσερις νέες διοικήσεις υψηλού επιπέδου. Αυτή η αναδιοργάνωση θα εξοικονομήσει περίπου 30.000 ανθρωποώρες μηνιαίως, επιτρέποντας την ανακατανομή πόρων στην επιχειρησιακή ετοιμότητα και τον στρατηγικό σχεδιασμό.
Η νέα δομή περιλαμβάνει τη δημιουργία Κέντρων Κοινής Εκπαίδευσης (ΚΚΕ), τα οποία θα αναλάβουν το σύνολο της βασικής και ειδικής εκπαίδευσης. Αυτά τα κέντρα θα διαθέτουν σύγχρονες εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων προσομοιωτών και τεχνολογιών εικονικής πραγματικότητας για την εκπαίδευση σε σύγχρονες μορφές πολέμου.
Μισθολογικές μεταρρυθμίσεις και κίνητρα
Μια από τις πιο ριζικές αλλαγές αφορά την αποσύνδεση του μισθολογίου από τον διοικητικό βαθμό. Αυτή η μεταρρύθμιση θα επιτρέψει στους υπαξιωματικούς να εξελίσσονται μισθολογικά χωρίς να γίνονται όλοι ταγματάρχες και αντισυνταγματάρχες. Η αλλαγή αυτή στοχεύει στη διατήρηση της ορθής ιεραρχικής δομής ενώ παράλληλα προσφέρει κίνητρα εξέλιξης στο προσωπικό.
Οι μεσοσταθμικές αυξήσεις για το σύνολο των στελεχών κινούνται μεταξύ 13% και 24%. Αυτές θα προέλθουν, μεταξύ άλλων, και από τη θέσπιση επιδόματος ευθύνης για τους υπαξιωματικούς. Επιπλέον, εισάγονται νέες κατηγορίες επιδομάτων για εξειδικευμένες αρμοδιότητες και επικίνδυνες αποστολές.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη στελέχωση των παραμεθόριων περιοχών. Πέρα από την αυξημένη αποζημίωση των στρατευσίμων, προβλέπονται επιπλέον κίνητρα για τους επαγγελματίες στρατιώτες που επιλέγουν να υπηρετήσουν σε αυτές τις περιοχές. Αυτά περιλαμβάνουν επιπλέον άδειες, οικογενειακά επιδόματα και προτεραιότητα στις μεταθέσεις μετά την ολοκλήρωση της θητείας στα σύνορα.
Τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και διεθνής συνεργασία
Το νέο μοντέλο εκπαίδευσης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ένταξη σύγχρονων τεχνολογιών. Οι στρατιώτες θα εκπαιδεύονται σε χειρισμό και αντιμετώπιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών, σε συστήματα κυβερνοπολέμου και σε σύγχρονες επικοινωνιακές τεχνολογίες. Αυτή η εκπαίδευση θα πραγματοποιείται με τη χρήση προσομοιωτών και εικονικής πραγματικότητας, προσφέροντας ρεαλιστικές συνθήκες εκπαίδευσης χωρίς τα υψηλά κόστη των παραδοσιακών ασκήσεων.
Η μεταρρύθμιση στοχεύει στην εναρμόνιση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό περιλαμβάνει την υιοθέτηση κοινών διαδικασιών εκπαίδευσης, την τυποποίηση του εξοπλισμού και τη συμμετοχή σε κοινές ασκήσεις και αποστολές. Η διεθνής διάσταση της μεταρρύθμισης ενισχύεται από τη συνεργασία με συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Γερμανία για την παροχή τεχνογνωσίας και εκπαίδευσης.
Στρατιωτικές σχολές και εκπαίδευση αξιωματικών
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των στρατιωτικών σχολών. Από το 2026, η εισαγωγή θα γίνεται από τρία επιστημονικά πεδία αντί των τεσσάρων που ισχύουν σήμερα. Αυτή η αλλαγή στοχεύει στην αύξηση του αριθμού των υποψηφίων και στη βελτίωση της ποιότητας των εισερχομένων.
Επιπλέον, εισάγονται νέα κριτήρια αξιολόγησης που περιλαμβάνουν ψυχολογικές εξετάσεις, δοκιμασίες φυσικής κατάστασης και συνεντεύξεις για την αξιολόγηση της προσωπικότητας και των ηγετικών ικανοτήτων των υποψηφίων. Ο στόχος είναι να μειωθεί το ποσοστό εγκατάλειψης που σήμερα φτάνει το 40% στις στρατιωτικές σχολές.
Μια καινοτόμος πτυχή της μεταρρύθμισης είναι η σύνδεση της στρατιωτικής εκπαίδευσης με τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Οι στρατιώτες θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν πιστοποιήσεις σε διάφορους τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η τεχνολογία πληροφοριών και η διαχείριση έκτακτων αναγκών. Αυτές οι πιστοποιήσεις θα είναι αναγνωρισμένες από φορείς του ιδιωτικού τομέα, διευκολύνοντας την επαγγελματική αποκατάσταση των απολυόμενων στρατιωτών.
Αντιδράσεις και πολιτικές διαστάσεις
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε τις αλλαγές ως «τολμηρές» και σημείωσε ότι παρά τις αναμενόμενες αντιδράσεις, «κινούνται απολύτως στη σωστή κατεύθυνση». Η κυβέρνηση τοποθετεί τη μεταρρύθμιση στο επίκεντρο της πολιτικής της ατζέντας, θεωρώντας την απαραίτητη για την ενίσχυση της εθνικής άμυνας
Παρά την κυβερνητική υποστήριξη, αναμένονται αντιδράσεις από διάφορα στρατιωτικά σωματεία και φορείς. Ιδιαίτερες ανησυχίες εκφράζονται για τις μισθολογικές αλλαγές και την αποσύνδεση του βαθμού από το μισθολόγιο. Επίσης, υπάρχουν αντιδράσεις από φοιτητικούς φορείς για τις αλλαγές στις αναβολές λόγω σπουδών.
Η μεταρρύθμιση έχει λάβει θετικές αναφορές από διεθνείς φορείς και συμμάχους. Αναλυτές θεωρούν ότι η Ελλάδα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση για την ανταπόκρισή της στις σύγχρονες απειλές και την ενίσχυση του ρόλου της στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής και προοπτικές
Ο υπουργός Δένδιας εξήγησε ότι η φάση προσαρμογής είναι μακρά, με διάρκεια 17 έως 18 χρόνων, και επελέγη για να μην αναταραχθεί η σημερινή κατάσταση. Για τους νέους, ο νόμος θα αρχίσει να εφαρμόζεται αμέσως μετά την ψήφισή του από τη Βουλή. Η σταδιακή προσέγγιση στοχεύει στην ομαλή μετάβαση και στην αποφυγή αναταράξεων στη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η «Ατζέντα 2030» έχει ως στόχο την πλήρη μετατροπή των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων σε έναν σύγχρονο, ευέλικτο και αποτελεσματικό οργανισμό έως το 2030. Ο υπουργός Δένδιας δήλωσε ότι το 2030 η Ελλάδα θα έχει τις πιο προηγμένες Ένοπλες Δυνάμεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ έως το 2035 θα έχει ολοκληρωθεί η πλήρης αναδιοργάνωση.
Η δημόσια συζήτηση γύρω από τις προμήθειες ψηφιακών υδρομέτρων και τα «σπιτάκια» ανακύκλωσης φέρνει στο επίκεντρο τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αν και οι δύο τεχνολογίες στοχεύουν στην εξοικονόμηση πόρων και στη βελτίωση υπηρεσιών προς τον πολίτη, σχετικές έρευνες και καταγγελίες εγείρουν ερωτήματα για τον τρόπο προμήθειας και υλοποίησης των έργων.
Πρώτον, τα ψηφιακά υδρόμετρα παρουσιάζουν αναμφισβήτητα οφέλη: άμεση ανίχνευση διαρροών, μείωση αδιάγνωστων απωλειών νερού και ακριβέστερη τιμολόγηση. Δημοσιογραφικές πηγές ωστόσο αναφέρουν πως σε πολλούς δήμους κόστισαν έως και € 250-300 το τεμάχιο, ενώ η τιμή αγοράς στην ελεύθερη αγορά δεν ξεπερνά τα € 30-35. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει ανοίξει φάκελο για μαζικές υπερκοστολογήσεις μέσω ΕΣΠΑ, χωρίς ακόμα επίσημη ανακοίνωση, με υποψίες ότι το μοντέλο των επαναλαμβανόμενων απευθείας αναθέσεων μικρής αξίας (€ 30-40 χιλ. ) επέτρεψε την υπέρβαση των ορίων ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Δεύτερον, τα «σπιτάκια» ανακύκλωσης λειτουργούν ως τοπικά πολυκέντρα συλλογής απορριμμάτων και ανακυκλώσιμων υλικών. Έλεγχοι της ΕΔΕΛ είχαν επισημάνει «φωτογραφικές» τεχνικές προδιαγραφές που περιορίζουν τον ανταγωνισμό, ενώ στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία φέρεται να έχουν υποβληθεί στοιχεία για συμβάσεις συνολικού ύψους άνω των 200 εκατ. €. Ταυτόχρονα, νεότερη έκθεση που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Κομισιόν αξιολόγησε ορισμένες διαδικασίες ως σύννομες, καταδεικνύοντας τη δυναμική φύση των διοικητικών και δικαστικών αξιολογήσεων.
Κοινός παρονομαστής και στις δύο περιπτώσεις είναι ο κατακερματισμός των αναθέσεων σε ποσά κάτω από το όριο υποχρεωτικού προληπτικού ελέγχου. Όταν κάθε μεμονωμένο συμβόλαιο θεωρείται «μικρό» και δεν υπάγεται σε πλήρη διαγωνιστική διαδικασία, δημιουργείται ένα σύνολο δαπανών που με την πάροδο του χρόνου ξεφεύγει από την εποπτεία και ευνοεί φαινόμενα υπερτιμολόγησης και συγκέντρωσης σε «κλειστά οικοσυστήματα» προμηθευτών. Η πρακτική αυτή, αν και δεν συνιστά νόμιμο κενό, καταδεικνύει αδυναμία σε επίπεδο σχεδιασμού, προδιαγραφών και διαφάνειας, με αποτέλεσμα να κλονίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών.
Για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση αυτή χρειάζονται θεσμικές παρεμβάσεις. Καταρχάς, η υιοθέτηση ενός εθνικού τιμοκαταλόγου αναφοράς για κρίσιμες «έξυπνες» υποδομές θα εξασφαλίσει ότι οι δήμοι θα αγοράζουν εντός εύρους τιμών που επικαιροποιείται τακτικά βάσει διεθνών δεικτών. Παράλληλα, η υποχρεωτική ενοποίηση μικρών αναθέσεων ανά CPV/έργο σε ετήσια «καλαθάκια» θα επιτρέψει τη διοργάνωση ανταγωνιστικών διαγωνισμών με μεγαλύτερο εύρος συμμετοχών. Η ανάπτυξη ανοιχτών τεχνικών προδιαγραφών, βασισμένων σε επιδόσεις αντί σε συγκεκριμένα μοντέλα, θα εμποδίζει τον «φωτογραφισμό» προμηθευτών, ενώ η ψηφιακή δημοσίευση κάθε παραστατικού ως ανοιχτού δεδομένου θα ενισχύει τον συνεχή εξωτερικό έλεγχο. Ταυτόχρονα, ο κατάλληλος δειγματοληπτικός έλεγχος πριν από την πληρωμή θα διασταυρώνει τις τιμές με διεθνείς benchmarks και πρακτικές όμορων δήμων, προλαμβάνοντας αδικαιολόγητες επιβαρύνσεις. Τέλος, η θεσμοθέτηση κεντρικού μητρώου πραγματικών ιδιοκτητών (UBO) και η σύνδεση των έργων με μετρήσιμα KPI (π.χ. μείωση μη τιμολογημένου νερού, ποσοστό ανακύκλωσης) θα ενισχύσουν τη λογοδοσία και την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων.
Δεν πρόκειται απλώς για τεχνικά ζητήματα διαγωνισμών. Η αποτελεσματική αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων συνδέεται άμεσα με την εμπιστοσύνη των πολιτών και την αξιοπιστία του κράτους. Όσο καταφεύγουμε σε θολές διαδικασίες, τόσο ανοίγει η πόρτα για πρόσθετους ελέγχους και παρεμβάσεις σε ανώτατο επίπεδο, που επιβαρύνουν τόσο την ομαλή λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και την εικόνα της χώρας συνολικά. Η διαφάνεια δεν είναι απλώς ζητούμενο· είναι προϋπόθεση για να αποκομίζει ο πολίτης απτά οφέλη από κάθε έργο, από τον υδραυλικό μετρητή μέχρι το «σπιτάκι» της γειτονιάς.
Η Πολεμική Αεροπορία βρίσκεται σε κομβικό σημείο για την ενίσχυση των αεροπορικών της δυνατοτήτων με τον εκσυγχρονισμό των F-16 Block 50 και την προμήθεια προηγμένων συστημάτων στόχευσης. Η αντίστροφη μέτρηση για την πολυαναμενόμενη αναβάθμιση των τριάντα οκτώ μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 50 σε διαμόρφωση F-16 Viper έχει ξεκινήσει, μετά από εκτεταμένες διαπραγματεύσεις με την αμερικανική πλευρά.
Διαπραγματεύσεις και οικονομικά δεδομένα
Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, η Αθήνα έλαβε την τελική πρόταση για την αναβάθμιση των 38 F-16 Block 50 σε διαμόρφωση Viper με κόστος σημαντικά μειωμένο στα περίπου 1,1-1,2 δισ. ευρώ, έναντι της αρχικής εκτίμησης των 1,52 δισ. ευρώ. Η μείωση του κόστους επιτεύχθηκε χάρη στην προσωπική παρέμβαση του αρχηγού ΓΕΑ, αντιπτεράρχου Δημοσθένη Γρηγοριάδη, ο οποίος ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις και πέτυχε επιπλέον μείωση κατά 100 εκατ. ευρώ μέσω της προβλεπόμενης πώλησης ραντάρ και απαρτίων από τα F-16 Block 52+.
Η επίσημη επίσκεψη του αντιπτεράρχου στις ΗΠΑ αποτέλεσε κομβική στιγμή, καθώς επιτάχυνε τις εξελίξεις και άνοιξε τον δρόμο για τη συμφωνία. Παρά το αρχικό «ταβάνι» του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ που είχε θέσει η Πολεμική Αεροπορία, οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε μια χρυσή τομή που φέρνει πιο κοντά την πολυπόθητη επιχειρησιακή ενοποίηση του στόλου των F-16.
Ο εκσυγχρονισμός των F-16 Block 50 σε F-16 Viper περιλαμβάνει εκτεταμένες αναβαθμίσεις που θα εξισώσουν τα 38 μαχητικά με τα 83 F-16V του στόλου της ΠΑ, με την κύρια διαφορά να εντοπίζεται στον κινητήρα. Στο κέντρο της αναβάθμισης βρίσκεται η εγκατάσταση του ραντάρ AESA APG-83 SABR της Northrop Grumman, το οποίο προσφέρει ανώτερες δυνατότητες εντοπισμού και παρακολούθησης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις, ακόμη και σε περιβάλλοντα με έντονο ηλεκτρονικό πόλεμο.
Το ραντάρ AN/APG-83 SABR, τεχνολογίας AESA, προσφέρει δυνατότητα ταυτόχρονης εμπλοκής πολλαπλών στόχων στον αέρα, το έδαφος και τη θάλασσα, με αυξημένη προστασία από ηλεκτρονικά αντίμετρα. Το APG-83 μπορεί να ανιχνεύει στόχους χαμηλής υπογραφής (stealth), να διαχειρίζεται πολλούς ταυτόχρονα και να παρέχει ακριβή δεδομένα για εμπλοκές αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους.
Τα αεροσκάφη θα εξοπλιστούν με Modular Mission Computer, νέα datalinks, προηγμένες κάσκες στόχευσης όπως το Sniper ATP, συστήματα αυτοπροστασίας και τη δυνατότητα μεταφοράς εξελιγμένων όπλων ακριβείας, όπως οι πύραυλοι AIM-120D και οι βόμβες JDAM.
Η αναβάθμιση των 38 Block 50 θα γίνει εξολοκλήρου από την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ), αξιοποιώντας την υπάρχουσα τεχνογνωσία της εταιρείας που ήδη εκτελεί την αναβάθμιση των F-16 Block 52+/52Adv. Το πρόγραμμα έχει τέτοια έκταση που θα μπορεί να διεκδικήσει και αντίστοιχα έργα από το εξωτερικό, ενισχύοντας την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, η αναβάθμιση πρόκειται να ξεκινήσει από τα μέσα του 2028, μόλις ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των 83 F-16 Block 52+ που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τον Σεπτέμβριο του 2025, μετά το πράσινο φως της πολιτικής ηγεσίας, προβλέπεται να εκκινήσουν οι διαδικασίες για το αίτημα (Letter of Request – LOR) που θα στείλει η Αθήνα στην Ουάσιγκτον.
Τα F-16 Block 50 αποτελούν τον κορμό δύο Μοιρών με έδρα τη Νέα Αγχίαλο: της 341 Μοίρας «Βέλος» και της 347 Μοίρας «Περσέας». Ο εκσυγχρονισμός τους συνιστά στρατηγική επιλογή, οδηγώντας στην πλήρη ομοιογενοποίηση του στόλου, με 121 F-16 Viper συνολικά, μόλις ολοκληρωθεί και το πρόγραμμα των 83 Block 52+. Η ενοποίηση των αισθητήρων, των οπλικών συστημάτων και των επιχειρησιακών δυνατοτήτων φέρνει την ΠΑ σε πλήρη ευθυγράμμιση με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Στόχος είναι η συγκρότηση ενός σύγχρονου, απόλυτα δικτυοκεντρικού στόλου περίπου 200 μαχητικών αεροσκαφών 4,5 και 5ης γενιάς, που θα αποτελέσει την αιχμή της αεροπορικής ισχύος της Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες.
Ατρακτίδια στόχευσης Sniper ATP
Παράλληλα με την αναβάθμιση των F-16 Block 50, η Πολεμική Αεροπορία εξετάζει την προμήθεια προηγμένων ατρακτιδίων στόχευσης Sniper Advanced Targeting Pod (ATP). Η Lockheed Martin παρουσίασε τις δυνατότητες των ατρακτιδίων Sniper ATP και Legion σε στελέχη του ΓΕΑ, επισημαίνοντας την ανάγκη εκσυγχρονισμού των συστημάτων στόχευσης.
Το Sniper ATP διαθέτει δυνατότητα εντοπισμού, αναγνώρισης, αυτόματης ιχνήλασης και κατάδειξης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Μπορεί να υποστηρίξει την καθοδήγηση όλων των πυρομαχικών καθοδήγησης λέιζερ και GPS δυτικής προέλευσης κατά στατικών ή κινούμενων στόχων. Το σύστημα προσφέρει εικόνα υψηλής ευκρίνειας, ημέρα και νύχτα, σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ διαθέτει αισθητήρες FLIR υψηλής ευκρίνειας, δυνατότητα zoom και συνδεσιμότητα με τακτικά δεδομένα μάχης.
Η προμήθεια Sniper ATP θεωρείται στρατηγική ανάγκη καθώς προσφέρει πραγματικό πλεονέκτημα στον αεροπορικό πόλεμο, ενισχύοντας την ακρίβεια και την αυτονομία δράσης των πιλότων. Το σύστημα είναι συμβατό με όλα τα ελληνικά F-16 Block 50/52+/52 Adv και μπορεί να ενσωματωθεί άμεσα, αναβαθμίζοντας ριζικά τις δυνατότητές τους.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η δυνατότητα συνεργασίας των αναβαθμισμένων F-16 Viper με τα άλλα σύγχρονα συστήματα της Πολεμικής Αεροπορίας. Τα F-16 Viper, χάρη στα σύγχρονα συστήματα που διαθέτουν, θα συνεργάζονται άψογα στον αέρα με τα Rafale ανταλλάσσοντας πληροφορίες για την τακτική εικόνα σε πραγματικό χρόνο. Για πρώτη φορά, η Πολεμική Αεροπορία θα συνδυάζει τρία διαφορετικά μαχητικά με ραντάρ AESA: τα F-35 με το AN/APG-81, τα Rafale με το RBE2-AA και τα Viper με το AN/APG-83.
Η πλήρη διασύνδεση μέσω Link 16 με τις φρεγάτες FDI και το Erieye καθιστά κάθε μαχητικό κόμβο του δικτυοκεντρικού ιστού, δημιουργώντας ένα AESA combo που δεν διαθέτει καμία χώρα στη περιοχή. Οι φρεγάτες FDI με το πανίσχυρο AESA ραντάρ SEA FIRE μπορούν να παρακολουθούν πάνω από 800 στόχους ταυτόχρονα σε αέρα, θάλασσα και επιφάνεια, με εμβέλεια 500 χιλιομέτρων.
Γεωστρατηγικό πλαίσιο
Η ραγδαία αναβάθμιση της τουρκικής Αεροπορίας, με την αγορά 40 νέων F-16 Block 70 Viper και την επικείμενη αναβάθμιση 80 παλαιότερων F-16 σε παρόμοιο επίπεδο, έχει φέρει νέα δεδομένα στην ισορροπία δυνάμεων στον αέρα. Παράλληλα, η Άγκυρα πιέζει για Eurofighter 4,5ης γενιάς, ενώ αναπτύσσει ενεργά το νέο μαχητικό KAAN. Το τουρκικό πακέτο περιλαμβάνει και 16 Sniper ATP, τα οποία ενισχύουν τις δυνατότητες στόχευσης με τεχνολογία αιχμής.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Πολεμική Αεροπορία δεν μπορεί να μείνει στάσιμη. Η τεχνολογία των ελληνικών ατρακτιδίων στόχευσης έχει ξεπεραστεί και η επιχειρησιακή απαίτηση της ΠΑ επιβάλλει όχι μόνο την ανανέωση των παλιών LANTIRN, αλλά και την πλήρη μετάβαση σε νέα γενιά ατρακτιδίων όπως το Sniper ATP.
Επιχειρησιακές δυνατότητες
Τα αναβαθμισμένα F-16 Viper διαθέτουν νέο ηλεκτρονικό εξοπλισμό που επιτρέπει προηγμένη διαχείριση αποστολών και διαλειτουργικότητα με άλλα αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας. Το κόκπιτ έχει εκσυγχρονιστεί με μεγάλες ψηφιακές οθόνες, βελτιώνοντας την εικόνα μάχης και μειώνοντας τον φόρτο του πιλότου.
Η αναβάθμιση περιλαμβάνει προηγμένα όπλα αέρος-αέρος όπως οι πύραυλοι AIM-120D AMRAAM και αέρος-εδάφους όπως οι JDAM και οι JSOW, δίνοντας στο Viper την ικανότητα να πλήξει στόχους σε μεγάλη απόσταση με ακρίβεια. Παράλληλα, ενσωματώνει νέο σύστημα αυτοπροστασίας με αισθητήρες και αντίμετρα που αυξάνουν την επιβιωσιμότητα σε περιβάλλον υψηλής απειλής.
Η ολοκλήρωση αυτού του φιλόδοξου προγράμματος εκσυγχρονισμού θα καταστήσει την Πολεμική Αεροπορία μία από τις πιο ικανές αεροπορικές δυνάμεις στην περιοχή, με στόλο 121 F-16 Viper που θα συμπληρώνεται από τα Rafale και μελλοντικά τα F-35, δημιουργώντας μια τριπλή δύναμη που θα μπορεί να καλύπτει όλο το φάσμα επιχειρήσεων.
Σεισμός μεγέθους 6,9 βαθμών έπληξε την επαρχία Σεμπού στις κεντρικές Φιλιππίνες στις 30 Σεπτεμβρίου, σκοτώνοντας τουλάχιστον εξήντα εννέα (69) άτομα, με τον αριθμό των νεκρών να αναμένεται να αυξηθεί.
Το Φιλιππινέζικο Ινστιτούτο Ηφαιστειολογίας και Σεισμολογίας ανέφερε ότι ο σεισμός σημειώθηκε στις 21:59 τοπική ώρα στις 30 Σεπτεμβρίου και ακολούθησαν περισσότερες από 700 μετασεισμικές δονήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας και έως την 1η Οκτωβρίου. Το επίκεντρο του σεισμού βρισκόταν ανοικτά των ακτών, 12 μίλια βορειοανατολικά του Μπόγκο, μιας πόλης 90.000 κατοίκων.
Σύμφωνα με το ινστιτούτο, έχει γίναι αναφορά για πολλούς θανάτους στο Μπόγκο και στις γύρω κωμοπόλεις Νταανμπανταγιάν, Μεντελίν, Σαν Ρεμίχιο και Ταμπουελέν. Το ινστιτούτο εξέδωσε για λίγο προειδοποίηση για τσουνάμι και συμβούλεψε τον κόσμο να μείνει μακριά από την ακτογραμμή στη Σεμπού και στις επαρχίες Λέιτε και Μπιλιράν. Ωστόσο, η προειδοποίηση αργότερα ακυρώθηκε.
Η Τζέην Αμπάπο, από το Γραφείο Πολιτικής Άμυνας, επικαλούμενη δεδομένα από την επαρχιακή υπηρεσία αντιμετώπισης καταστροφών, δήλωσε ότι ο αριθμός των νεκρών ανερχόταν σε εξήντα εννέα το πρωί της 1ης Οκτωβρίου.Τρεις άνδρες της ακτοφυλακής, ένας πυροσβέστης και ένα παιδί σκοτώθηκαν στο Σαν Ρεμίχιο, καθώς προσπαθούσαν να ξεφύγουν για να σωθούν από έναν αγώνα μπάσκετ σε αθλητικό συγκρότημα κατά τη διάρκεια του σεισμού, σύμφωνα με αξιωματούχους της πόλης.
Ο αναπληρωτής διαχειριστής του Γραφείου Πολιτικής Άμυνας, Μπερνάρντο Ραφαελίτο Αλεχάντρο Δ΄, δήλωσε: «Βρισκόμαστε ακόμα στο καθοριστικό στάδιο αναζήτησης και διάσωσης. Υπάρχουν ακόμα πολλές αναφορές για ανθρώπους που καταπλακώθηκαν ή χτυπήθηκαν από συντρίμμια».
Χιλιάδες κάτοικοι αρνήθηκαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και προτίμησαν να περάσουν τη νύχτα της 30ής Σεπτεμβρίου σε χωράφια και πάρκα, παρά την περιστασιακά έντονη βροχή. Η επαρχία Σεμπού εξακολουθούσε να αναρρώνει από την τροπική καταιγίδα Μπουαλόι, η οποία έπληξε τις κεντρικές Φιλιππίνες στις 26 Σεπτεμβρίου και προκάλεσε τον θάνατο αρκετών ατόμων. Η καταιγίδα προκάλεσε διακοπές ρεύματος σε πολλές περιοχές.
Τραυματική εμπειρία
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ηφαιστειολογίας και Σεισμολογίας, Τερεσίτο Μπακολκόλ, δήλωσε ότι οι κατολισθήσεις είναι συχνές σε βουνά εμποτισμένα από βροχές κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από μεγάλους σεισμούς. «Αυτό ήταν πραγματικά τραυματικό για τον κόσμο. Δέχτηκαν το πλήγμα μιας καταιγίδας και μετά τον κλονισμό ενός σεισμού», είπε ο Μπακολκόλ. «Δεν θέλω να βιώσω αυτό που πέρασαν αυτοί».
Αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η βροχή, σε συνδυασμό με τις κατεστραμμένες γέφυρες και τους δρόμους, έχει εμποδίσει την επιχείρηση διάσωσης. Ο αξιωματικός μετριασμού καταστροφών της πόλης Μπόγκο, Γκλεν Ουρσάλ, δήλωσε: «Είναι δύσκολο να κινηθείς στην περιοχή γιατί υπάρχουν κίνδυνοι».
Άνθρωποι θρηνούν τους νεκρούς στο Μπόγκο. Επαρχία Σεμπού, Φιλιππίνες, 1η Οκτωβρίου 2025. (AP Photo)
Σχολεία και κυβερνητικά γραφεία στο Μπόγκο και στην ευρύτερη περιοχή παραμένουν κλειστά, εν αναμονή ελέγχων ασφαλείας. Ο Αλεχάντρο δήλωσε ότι η κυβέρνηση στη Μανίλα πραγματοποιεί αποτίμηση των ζημιών πριν αποφασίσει εάν θα ζητήσει βοήθεια από ξένες κυβερνήσεις.
Αξιολόγηση της κατάστασης
Ο πρόεδρος των Φιλιππινών, Φερντινάντ Μάρκος Τζούνιορ, υποσχέθηκε άμεση ανταπόκριση και είπε ότι υπουργοί βρίσκονται επί τόπου και καθοδηγούν τις επιχειρήσεις αρωγής. Ο Μάρκος, που διένειμε βοήθεια στη Μασμπάτε, ένα νησί που επλήγη την περασμένη εβδομάδα από τον υπερκυκλώνα Ραγκάσα, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Αξιολογούμε τις ζημιές, αξιολογούμε τις ανάγκες».
Η Ακτοφυλακή των Φιλιππινών έστειλε πλοίο που μετέφερε γιατρούς και νοσηλευτές στη Μπόγκο.
Η πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στις Φιλιππίνες, Μέρι Κέι Λ. Κάρλσον, ανήρτησε στην πλατφόρμα Χ ότι η κοινότητα της πρεσβείας εκφράζει τα βαθύτατα συλλυπητήριά της προς όσους επλήγησαν. «Οι σκέψεις και οι προσευχές μας είναι με όλους τους πληγέντες. Είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε την ανταπόκριση της κυβέρνησης των Φιλιππινών ως φίλοι, εταίροι, σύμμαχοι.»
Η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλαν επίσης συλλυπητήρια.
Οι Φιλιππίνες βρίσκονται στον αποκαλούμενο Δακτύλιο της Φωτιάς του Ειρηνικού, μια περιοχή επιρρεπή τόσο σε σεισμούς όσο και σε ηφαιστειακές εκρήξεις. Η χώρα πλήττεται από περίπου 20 κυκλώνες και καταιγίδες κάθε χρόνο.
