Το όνομα του Αβραάμ Λίνκολν φέρνει στον νου διάφορες εικόνες: ενός ανθρώπου που ξεκίνησε από ξυλοκόπος και έφτασε στον Λευκό Οίκο, που ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, που έγραψε την Ομιλία του Γκέττυσμπεργκ, που δολοφονήθηκε από τον Τζον Γουίλκς Μπουθ. Ο Λίνκολν ήταν ένας ψηλόλιγνος άντρας (το ύψος του ξεπερνούσε τα δύο μέτρα) και συχνά φορούσε ημίψηλο καπέλο, κάτι που έκανε τη μορφή του ακόμη πιο στενόμακρη. Το άγαλμά του στην Ουάσιγκτον περιβάλλεται από ένα αντίγραφο ελληνικού ναού, και η εικόνα του εμφανίζεται στο πίσω μέρος του χαρτονομίσματος των πέντε δολαρίων. Στο μπροστινό μέρος είναι τυπωμένο το καταπονημένο πρόσωπό του με τα βαθουλωμένα μάγουλα, το περιποιημένο γένι και το αρκετά μεγάλο δεξί αυτί.
Αν ψάξουμε πιο βαθιά, θα βρούμε έναν άνθρωπο του οποίου τα λόγια και η ζωή έχουν πολλά να μας διδάξουν σήμερα.
Καλλιεργήστε το μυαλό σας, αποκτήστε μόρφωση
Αν ο Λίνκολν βασιζόταν μόνο στα λίγα πράγματα που είχε μάθει στο σχολείο, πιθανότατα θα είχε καταλήξει ημι-αναλφάβητος. Εμπνευσμένος από τη μητριά του, Σάρα, και ωθούμενος από μια έντονη επιθυμία να διαβάζει και να γράφει καλά, αξιοποίησε τους πενιχρούς πόρους της καλύβας του στην πεδιάδα για να μορφωθεί.
Διάβαζε ξανά και ξανά τη Βίβλο, τους «Μύθους του Αισώπου», τα θεατρικά έργα και τα ποιήματα του Σαίξπηρ, το «Ροβινσώνας Κρούσος» και μερικά άλλα βιβλία, τα οποία παρέμειναν τα αγαπημένα του. «Κάθε μυαλό πρέπει να καλλιεργείται», είπε ο Λίνκολν χρόνια αργότερα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1820, εξέλιξε περαιτέρω τις γνώσεις του μελετώντας νομικά.
Αργότερα, σαν πρόκληση και για να συνεχίσει να βελτιώνει τον νου του, βυθίστηκε στα έργα του Ευκλείδη.
Αν και το παράδειγμα του Λίνκολν και η εκπαίδευση, ως μια δια βίου προσπάθεια, γενικά αφορούν ανθρώπους κάθε ηλικίας, είναι σημαντικότερο για τους νέους. Στην περίπτωσή του, ο ίδιος ανέλαβε την εκπαίδευση του εαυτού του, χωρίς τοίχους, θρανία, μαυροπίνακες ή δασκάλους. Αν δυσκολεύεστε στο σχολείο, αν πραγματικά δυσκολεύεστε, αναλάβετε οι ίδιοι την ευθύνη της εκπαίδευσής σας. Ζητήστε βοήθεια. Διαβάστε εκτός του προγράμματος σπουδών. Καλλιεργήστε τα ενδιαφέροντά σας.
Νέοι ή ηλικιωμένοι, όλοι μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του Λίνκολν. Όπως δήλωσε: «Η ικανότητα και η αγάπη για το διάβασμα δίνουν πρόσβαση σε ό,τι έχει ήδη ανακαλύψει κάποιος άλλος».
Δουλειά, δουλειά, δουλειά
Ο Λίνκολν έγραψε αυτά τα λόγια σε μια επιστολή του 1860, αλλά τα έκανε πράξη όλη του τη ζωή. Στην παιδική του ηλικία, καλλιεργούσε τη γη μαζί με τον πατέρα του, σκαλίζοντας, φυτεύοντας, ξεχορταριάζοντας και συγκομίζοντας τις σοδειές. Πριν ασχοληθεί με τη δικηγορία, και εκτός από το κόψιμο ξύλων, ο Λίνκολν εργάστηκε ως χειρώνακτας, χειριστής επίπεδης βάρκας, υπάλληλος καταστήματος, στρατιώτης για σύντομο χρονικό διάστημα, ιδιοκτήτης καταστήματος και ταχυδρόμος.
Εκτός από το να του προσφέρουν τα προς το ζην, αυτές οι δουλειές έφεραν τον Λίνκολν σε επαφή με ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων και καταστάσεων. Η δουλειά του στην επίπεδη βάρκα, για παράδειγμα, τον έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με τις αγορές σκλάβων. Η περίοδος που εργάστηκε ως καταστηματάρχης και ταχυδρόμος στο Νιου Σάλεμ τον έφερε σε επαφή με τους κατοίκους της πόλης.
Είναι προς όφελος των έφηβοι και των νέων να συλλέξουν παρόμοιες πολύτιμες εμπειρίες. Είτε πρόκειται για φύλαξη παιδιών, πλύσιμο πιάτων σε εστιατόριο ή κούρεμα γκαζόν, όλες αυτές οι δουλειές καλλιεργούν τον χαρακτήρα και ποικίλες δεξιότητες, και αναπτύσσουν την προσωπικότητα.
Σήμερα, η εργασία για εφήβους και φοιτητές εκτός σπιτιού, ειδικά σε δουλειές που απαιτούν πλήρη προσοχή, όπως οι κατασκευές και τις καφετέριες, προσφέρει επίσης ένα πλεονέκτημα άγνωστο στον Λίνκολν: δεν μπορείς να σερβίρεις ή να ρίχνεις μπετόν, στέλνοντας μηνύματα στο κινητό επί ώρες.
Ανεξάρτητα από το πόσο κουραστική ή δύσκολη είναι η δουλειά, η άμεση επαφή με τον προϊστάμενο, τους άλλους υπαλλήλους και τους πελάτες εμπλουτίζει τις ικανότητες των νέων καθώς ανοίγουν τα φτερά τους.
Αναμονή και περίσκεψη
Μιλώντας για τηλέφωνα και επικοινωνία, πολλοί από εμάς έχουμε στείλει ένα email ή ένα μήνυμα με το κινητό ή δημοσιεύσαμε κάτι στα κοινωνικά μέσα, μετανιώνοντας αμέσως μετά. Είναι σαν να ρίχνουμε ένα σπίρτο στη βενζίνη: καταστρέφουμε σχέσεις ή βλάπτουμε ακούσια τους άλλους και τον εαυτό μας.
Ο Λίνκολν είχε μια λύση για αυτό. Μετά τον θάνατό του, ανακαλύφθηκαν πολλά από αυτά που ονόμαζε «hot letters» (καυτά γράμματα): οργισμένα σημειώματα που είχε γράψει αλλά δεν έστειλε ποτέ.
Μεταξύ αυτών ήταν μια επιστολή που έγραψε στον στρατηγό Μηντ, διοικητή των δυνάμεων της Ένωσης στο Γκέττυσμπεργκ. Ο Λίνκολν πίστευε ότι ο Μηντ και οι υπέρτερες δυνάμεις του θα μπορούσαν να συντρίψουν τους βαριά πληγωμένους ομοσπονδιακούς του Ρόμπερτ Λη, που είχαν παγιδευτεί μεταξύ του στρατού του Μηντ και του ποταμού Ποτόμακ, που είχε φουσκώσει από τη βροχή. Στην επιστολή που έγραψε, ο Λίνκολν επέπληξε αυστηρά τον Μηντ για την χαμένη ευκαιρία να τερματίσει τον πόλεμο· στη συνέχεια έβαλε την επιστολή σε ένα συρτάρι. Συνειδητοποίησε ότι ο Βορράς χρειαζόταν μια νίκη χωρίς κριτική ή λύπη.
Έτσι, όταν γράφετε ένα κατηγορητήριο ή ένα οργισμένο σχόλιο, αποφύγετε να τα στείλετε ή να τα δημοσιεύσετε αμέσως. Διαβάστε αυτό που γράψατε, αφήστε το στην άκρη για λίγο και κατόπιν διαβάστε το ξανά. Προσπαθήστε να καταλάβετε αν το μήνυμά σας πρόκειται να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό, και ακολουθήστε το παράδειγμα του Λίνκολν: διαγράψτε το ή μην το στείλετε.
Καταπολεμώντας την κατάθλιψη
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, περισσότεροι ενήλικες και έφηβοι από ποτέ πάσχουν από κατάθλιψη και χρειάζονται θεραπεία. Το άγχος είναι επίσης επιδημικό, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων που αναζητούν σκοπό και νόημα στη ζωή τους.
Ο Αβραάμ Λίνκολν υπέφερε όλη του τη ζωή από περιόδους κατάθλιψης, γνωστές τότε ως μελαγχολία. Μεταξύ των αιτίων ήταν η δύσκολη παιδική του ηλικία, ο θάνατος της μητέρας του όταν εκείνος ήταν εννέα ετών, ο πρόωρος θάνατος της αγαπημένης του μεγαλύτερης αδελφής σε ηλικία είκοσι ενός ετών και ο θάνατος δύο γιων του. Δύο φορές στη νιότη του σκέφτηκε τόσο σοβαρά να αυτοκτονήσει, που οι φίλοι του τον παρακολουθούσαν στενά. Ένας σύγχρονός του σημείωσε: «Η μελαγχολία του στάζει από κάθε του βήμα».
Πώς κατάφερε λοιπόν αυτός ο άνθρωπος, που έγινε ο 16ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, να βγει από το σκοτάδι στο οποίο είχε βυθιστεί, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν αντικαταθλιπτικά φάρμακα και επαγγελματίες ψυχολόγοι;
Ο συγγραφέας Ριτς Μπάρλοου υποστηρίζει ότι οι σχέσεις του Λίνκολν με τους άλλους – όπως με τους στενούς φίλους που τον βοήθησαν να μην αυτοκτονήσει – τον βοήθησαν να βγει από αυτό το μελαγχολικό κλίμα. Η συνδεσιμότητα, όπως μας λέει ο Μπάρλοου, είναι και σήμερα το κλειδί για την καταπολέμηση της απογοήτευσης και της απελπισίας. Ο Μπάρλοου επισημαίνει επίσης τη φιλοδοξία του Λίνκολν και την επιδίωξη της αυτοβελτίωσης ως σημαντικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια. Ο σκοπός της ζωής του ήταν το στήριγμα του όταν τον κυρίευαν τα μελαγχολικά συναισθήματα.
Καθώς γερνούσε, και ειδικά κατά τη διάρκεια της προεδρίας του σε καιρό πολέμου, ο Λίνκολν βρήκε επίσης διέξοδο για την προσωπική του κακοδιαθεσία, ενθαρρύνοντας τους φίλους και τους συναδέλφους του με χιούμορ και καλοσύνη. Ήξερε ότι όταν ανεβάζουμε το ηθικό των άλλων, ανεβάζουμε και το δικό μας.
Θα περάσει κι αυτό…
Σε μια κριτική του βιβλίου του Τζόσουα Σενκ «Η μελαγχολία του Λίνκολν», βρίσκουμε μερικές συμβουλές του Λίνκολν που αφορούν πολλούς από τους σημερινούς εφήβους:
«Ο Λίνκολν έγραψε στην κόρη ενός αξιωματικού του Ιλλινόις που είχε σκοτωθεί στη μάχη:
«Σε αυτόν τον θλιβερό κόσμο, η θλίψη έρχεται σε όλους. Και στους νέους έρχεται με την πιο πικρή αγωνία, επειδή τους πιάνει απροετοίμαστους. Οι μεγαλύτεροι έχουν μάθει να την περιμένουν ανά πάσα στιγμή». Αλλά [πρόσθεσε] μια πιο αισιόδοξη σημείωση που γεννήθηκε από τη θλιβερή εμπειρία: «Σίγουρα θα είσαι ξανά ευτυχισμένη. Το να το ξέρεις αυτό, που είναι σίγουρα αλήθεια, θα σε κάνει λίγο λιγότερο δυστυχισμένη τώρα. Έχω αρκετή εμπειρία και ξέρω τι λέω…». Ο πρόεδρος Λίνκολν γνώριζε την κατάθλιψη και ήξερε πώς να την αντιμετωπίσει.
Όσοι έχουν παλέψει με τη μελαγχολία (ή την κατάθλιψη), αναγνωρίζουν την αλήθεια αυτής της πρότασης: «Σίγουρα θα είσαι ξανά ευτυχισμένη». Ας έχουν αυτό υπ’ όψιν τους οι νεότεροι ως την πιο πολύτιμη συμβουλή του Αβραάμ Λίνκολν. Θα περάσει κι αυτό…
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Ως railsplitter αναφέρονταν συγκεκριμένα οι ξυλοκόποι που έσχιζαν κορμούς σε επιμήκη τμήματα, κατάλληλα για την κατασκευή φραχτών. Ο Λίνκολν είχε εργαστεί σε αυτό το πόστο για ένα διάστημα, εξ ου και το προσωνύμιο που του αποδόθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας για την προεδρία.
