Λήγει σε λίγες ημέρες η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για την παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών «Ιστορία της Δυτικής Μουσικής: Από τον Μεσαίωνα μέχρι τη Σύγχρονη Εποχή», το οποίο ξεκινά στις 20 Μαΐου και θα διαρκέσει όλη την καλοκαιρινή περίοδο.
Σκοπός του προγράμματος είναι η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων με την ιστορική εξέλιξη των ειδών και μορφών της έντεχνης δυτικής μουσικής, σε συνάρτηση με τις αντίστοιχες χωρο-χρονικές και πολιτισμικές τους συνάφειες. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευόμενοι θα γνωρίσουν επίσης το μεθοδολογικό πλαίσιο, αλλά και τους ερευνητικούς στόχους της μουσικολογικής επιστήμης σχετικά με ζητήματα ιστοριογραφίας της μουσικής.
Ειδικότερα, η παρουσίαση θα αφορά την ιστορική πορεία της έντεχνης – κοσμικής και θρησκευτικής – Ευρωπαϊκής μουσικής, καλύπτοντας το χρονικό διάστημα από τον Μεσαίωνα έως και τη σύγχρονη εποχή. Πιο συγκεκριμένα, θα αναφερθούν οι βασικές τάσεις που χαρακτηρίζουν τη μουσική θεωρία, τη σημειογραφία, τις τεχνικές σύνθεσης και τη μουσική πράξη της εκάστοτε εποχής. Ταυτόχρονα, θα αναλυθεί το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο επώασης και καλλιέργειας των υπό εξέταση μουσικών ειδών. Κατά τη διάρκεια του εν λόγω προγράμματος θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε συγκεκριμένους συνθέτες, οι οποίοι σφράγισαν με την καλλιτεχνική τους δημιουργία την αισθητική και τη φυσιογνωμία της δυτικής μουσικής. Στις επιμέρους ενότητες θα προτείνονται ορισμένα μουσικά-ακουστικά παραδείγματα, με στόχο την ουσιαστική κατανόηση των μουσικών μορφών που θα αναφέρονται.
Οι συμμετέχοντες, μετά το πέρας του προγράμματος, θα διαθέτουν μία ολοκληρωμένη εικόνα των διαδικασιών εξέλιξης της έντεχνης μουσικής στην Ευρώπη, ενώ ταυτόχρονα θα είναι σε θέση να ερμηνεύουν τους ιστορικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που ευνόησαν τις συνθήκες της μουσικής δημιουργίας της εκάστοτε εποχής.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε απόφοιτους Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης/ΤΕΙ της ημεδαπής ή της αλλοδαπής καθώς και σε απόφοιτους Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ειδικότερα το πρόγραμμα απευθύνεται σε:
• απόφοιτους σχολών μουσικών και θεατρικών σπουδών και απόφοιτους σχολών καλών τεχνών,
• απόφοιτους σχολών επικοινωνίας, τέχνης και πολιτισμού,
• εκπαιδευτικούς μουσικής της δημόσιας καθώς και της ιδιωτικής εκπαίδευσης,
• στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού και πολιτιστικών φορέων, που αναλαμβάνουν τη διοργάνωση και επίβλεψη καλλιτεχνικών δρώμενων (συναυλιών, φεστιβάλ, θεαμάτων κ.ά.) στον χώρο της έντεχνης δυτικής μουσικής,
• όσους ασχολούνται επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά με τον χώρο της μουσικής,
• φιλόμουσους, που επιθυμούν να συνδυάσουν την αισθητική απόλαυση της ακρόασης με την βαθύτερη και ουσιαστική γνώση της έντεχνης δυτικής μουσικής.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τέσσερα μαθήματα, κάθε ένα από τα οποία περιλαμβάνει από δύο έως τέσσερεις ενότητες:
Η Ιστορία της Μουσικής ως Επιστήμη
Από τον Μεσαίων στην Αναγέννηση
Από την Αναγέννηση στο Μπαρόκ
Η Μουσική από τα μέσα του 18ου αιώνα έως και την Σύγχρονη Εποχή
Ακαδημαϊκός υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο Αναστάσιος Χαψούλας, Διδάκτωρ Εθνομουσικολογίας-Συστηματικών Μουσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Georg-August του Göttingen (Γερμανία).
Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα, τον οδηγό σπουδών και το κόστος, μπορείτε να διαβάσετε στην ιστοσελίδα του ΕΚΠΑ.
Πριν από λίγο καιρό, εγώ και η κόρη μου συζητούσαμε για την εκπαίδευση, ενώ δύο από τα παιδιά της, η Καρολίνα, 12 ετών, και ο Ντάνιελ, 10 ετών, έτρωγαν πρωινό στο τραπέζι της κουζίνας. Εγώ θρηνούσα για την πτώση των προτύπων στα σχολεία των ΗΠΑ, δημόσια και ιδιωτικά. Η κόρη μου συμφώνησε ως ένα βαθμό, αλλά μετά είπε: «Τα παιδιά έχουν έναν πολύ καλό καθηγητή γεωγραφίας».
Κοίταξα την Καρολίνα και τον Ντάνιελ. «Το Τσαντ βρίσκεται στη βορειοδυτική Αφρική», προθυμοποιήθηκε ο Ντάνιελ. «Η Λιβύη και η Αίγυπτος βρίσκονται στη βόρεια Αφρική», πρόσθεσε η Καρολίνα. Μέσα σε ένα λεπτό περίπου, ανακάλυψα ότι μελετούσαν τις χώρες «-στάν» και μπορούσαν να εντοπίσουν την Ουκρανία σε μια μικρή υδρόγειο σφαίρα. Όταν ρώτησα για τις πρωτεύουσες, η Καρολίνα είπε: «Το Νέο Δελχί είναι η πρωτεύουσα της Ινδίας» και ο Ντάνιελ: «Της Νότιας Κορέας είναι η Σεούλ ».
Ενθουσιάστηκα! «Ναι, ναι!», αναφώνησα, «αυτό ακριβώς έλεγα! Τα παιδιά μπορούν να μάθουν αυτά τα πράγματα! Εσείς οι δύο ξέρετε πιθανώς περισσότερη παγκόσμια γεωγραφία από το 90% των Αμερικανών, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μου». Κοίταξα την κόρη μου και είπα: «Πρέπει να συναντήσω τη δασκάλα τους και να μάθω πώς το κάνει αυτό».
Και τη συνάντησα.
Βασικό βιογραφικό
Όταν μιλήσαμε τηλεφωνικά στα μέσα Μαρτίου, έμαθα ότι η Ρεβέκκα Χάφμαν από το Σκράντον της Πενσυλβάνια είχε πάρει το προπτυχιακό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ και στη συνέχεια απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα στη φυσικοθεραπεία. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους σπουδών της γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, τον Φίλιπ Χάφμαν, ο οποίος ασκεί την εσωτερική παθολογία. Είναι γονείς επτά παιδιών. Ο μεγαλύτερος, 24 ετών, είναι παντρεμένος και έχει μια κόρη και άλλο ένα παιδί στα σκαριά. Ο μικρότερος είναι 10 ετών.
Αν και η κα Χάφμαν διατήρησε ενεργή την άδεια φυσικοθεραπείας της, μόλις έγινε μητέρα άφησε αυτή τη δουλειά και επικεντρώθηκε στα παιδιά της. Καθώς αυτά μεγάλωναν, άρχισε να τα διδάσκει στο σπίτι, έγραψε δύο από αυτά σε ένα πρόγραμμα Μοντεσσόρι και πριν περάσει πολύς καιρός συνέδραμε στην ίδρυση ενός συνεταιριστικού Μοντεσσοριανού σχολείου, όπου δίδαξε γεωγραφία για έξι χρόνια.
Οκτώ χρόνια αργότερα, η κα Χάφμαν συμμετείχε στην ίδρυση της Ακαδημίας Μαρία Κάουπας του Σκράντον, ενός κλασικού υβριδικού σχολείου στο οποίο οι μαθητές διδάσκονται στην τάξη για αρκετές ημέρες την εβδομάδα και ολοκληρώνουν τις εργασίες στο σπίτι. Η προσπάθεια αυτή έχει γίνει οικογενειακή υπόθεση. Διευθυντής του σχολείου είναι ο πάτερ Έρικ Μπέργκμαν, αδελφός της κας Χάφμαν. Δύο κουνιάδες της συμπληρώνουν τον κύκλο των διδασκόντων, μαζί με τη δεύτερη κόρη της κας Χάφμαν, η οποία πρόσφατα αποφοίτησε από το κολλέγιο και διδάσκει για πρώτη χρονιά σε ιδιωτικό σχολείο.
Πού οφείλεται όμως το μεγάλο ενδιαφέρον της για τη γεωγραφία; Και πώς εξηγείται η μαγεία που φέρνει στην τάξη της;
Modus Operandi
«Πήρα την αγάπη για τη γεωγραφία από τον πατέρα μου», λέει η κα Χάφμαν. «Με έναν χάρτη μπορούσε να απασχολεί τα παιδιά για ώρες. Αυτό έκανε και με τα παιδιά μου. Απλώς άρχιζε να μιλάει για τον χάρτη».
Η αγάπη της για την παγκόσμια γεωγραφία αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο κατά τη διάρκεια των ετών που δίδασκε τα δικά της παιδιά στο σπίτι και στις τάξεις του μοντεσσοριανού σχολείου στο οποίο δίδαξε αρχικά. «Οι μαθητές μου είχαν αυτά τα παζλ Μοντεσσόρι», λέει. «Πρόκειται για παζλ των ηπείρων, αλλά κάθε χρώμα είναι μια διαφορετική χώρα. Και δεν γράφουν κάτι. Σε αυτήν τη μέθοδο Μοντεσσόρι ονομάζεις τις χώρες από μνήμης, με τη σειρά.»
Στην Ακαδημία Maria Kaupas, όπου διδάσκει τώρα γεωγραφία και ιστορία μέχρι την όγδοη τάξη, η κα Χάφμαν έχει κρατήσει την ιδέα αλλά με διαφορετικά υλικά. «Δεν ήθελα κομμάτια παζλ παντού με τόσα παιδιά», λέει, «έτσι έβαλα την κόρη μου, που έχει καλλιτεχνική φλέβα, να ζωγραφίσει χάρτες σε χαρτόνια. Κάθε χαρτόνι έχει μια διαφορετική ήπειρο, χωρίς καθόλου γράμματα, ώστε να μπορούμε να δουλέψουμε με αυτό.»
Οι μαθητές της Ρεβέκκας Χάφμαν μπορούν να αναγνωρίσουν τις χώρες «-στάν» σε μια υδρόγειο σφαίρα ή ένα χάρτη. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Οι μαθητές της κας Χάφμαν χρησιμοποιούν χάρτες χωρίς γράμματα για να απομνημονεύσουν τις χώρες και τις τοποθεσίες τους. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Πολυεπίπεδη μάθηση
Οι μη γραμμένοι χάρτες είναι μόνο ένα τμήμα της προσέγγισης της κας Χάφμαν. Φέτος, πρόσθεσε ένα βιβλίο γεωγραφίας της Memoria Press, το οποίο συστήνει ανεπιφύλακτα και το οποίο οι μαθητές χρησιμοποιούν και για τη μελέτη τους στο σπίτι. Η τάξη της διαθέτει υδρογείους – «χρειάζομαι μεγεθυντικό φακό για να δω τα ονόματα», λέει γελώντας – και επιτοίχιους χάρτες και ενθαρρύνει τους μαθητές της να έχουν παρόμοιους χάρτες και άτλαντες στα σπίτια τους. Συμβουλεύει, επίσης, τους μαθητές να παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο στο YouTube και να παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια γεωγραφίας.
Επιπλέον, οι μαθητές της συχνά γράφουν και κάνουν εκθέσεις για ορισμένες χώρες και τους πολιτισμούς τους για την τάξη, γεγονός που εδραιώνει όσα μαθαίνουν. Τα κουίζ βοηθούν σε αυτόν τον τομέα, «και μαθαίνουν πώς να δίνουν εξετάσεις, κάτι που είναι μια πολύ καλή δεξιότητα», προσθέτει η κα Χάφμαν. Σε αντίθεση με την επικρατούσα πεποίθηση, έχει επίσης διαπιστώσει ότι «στα παιδιά αρέσει να ανταγωνίζονται»:
«Νομίζω ότι στο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ, ακόμα και στις περιπτώσεις της οικοδιδασκαλίας ενίοτε, υπάρχει διάχυτη μια αμφισβήτηση του ανταγωνισμού: “Πρέπει να είμαστε τόσο ανταγωνιστικοί;” Αλλά στα παιδιά αρέσει ο υγιής ανταγωνισμός.»
Όλα αυτά εξηγούν γιατί τα παιδιά της κας Χάφμαν, τα οποία συναντιούνται ως τάξη μόνο μία φορά την εβδομάδα και την υπόλοιπη δουλειά την κάνουν στο σπίτι, μαθαίνουν καλά τη γεωγραφία τους. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές και η εμπειρία της δασκάλας, όσο πολύτιμα και αν είναι, δεν εξηγούν πλήρως την επιτυχία της κας Χάφμαν. Αυτή οφείλεται σε κάτι πολύ ιδιαίτερο, που η ίδια και άλλοι καλοί δάσκαλοι προσφέρουν στους νέους.
Υπάρχουν 195 έθνη στον κόσμο σήμερα και τα παιδιά μπορούν κάλλιστα να τα απομνημονεύσουν – αντίθετα από ό,τι πιστεύουν πολλοί ενήλικες. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Οι μαθητές ενθαρρύνονται να παίζουν παιχνίδια γεωγραφίας στο σπίτι για να βελτιώσουν τις γνώσεις τους. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Πάθος, χαρά, αγάπη
Αν και μερικοί από αυτούς δεν το συνειδητοποιούν καν, όλοι οι εξαιρετικοί δάσκαλοι προσφέρουν τρία δώρα στην τάξη τους: πάθος για το αντικείμενο που διδάσκουν, χαρά στην πράξη της διδασκαλίας και αγάπη για τους μαθητές τους. Όταν η Ρεβέκκα Χάφμαν μιλάει για τους μαθητές της και τις δραστηριότητες της τάξης τους, αυτά τα τρία δώρα αναμειγνύονται στη φωνή της και κάνουν τραγούδι όλα όσα λέει.
Το πάθος της για τη γεωγραφία, όπως ήδη είπαμε, το απέκτησε από τον πατέρα της, αλλά και από τα 14 χρόνια διδασκαλίας της τόσο σε μοντεσσοριανό όσο και σε κλασικό σχολείο, μεταφέροντας στο τελευταίο όσα διδάχθηκε από τη μέθοδο Μοντεσσόρι. Είναι σίγουρη ότι κορίτσια και αγόρια από 10 ετών μπορούν να απομνημονεύσουν λεπτομέρειες που πάρα πολλοί άλλοι δάσκαλοι θεωρούν ότι ξεπερνούν τις δυνατότητες των μαθητών τους.
Η εμπιστοσύνη της κας Χάφμαν στις ικανότητες των παιδιών συνοδεύεται από τη χαρά της να μοιράζεται αυτά που γνωρίζει και να συμβάλλει στη διεύρυνση της αντίληψης ενός μαθητή για τον κόσμο. Τα εγγόνια μου είναι η ζωντανή απόδειξη ότι αυτή η χαρά είναι μεταδοτική.
Τέλος, σε κάθε πρωτοκλασάτο δάσκαλο που έχω γνωρίσει, υπάρχει ένα ακόμη χάρισμα, το οποίο συχνά είναι κρυμμένο ακόμη και από αυτούς. Αγαπούν τους μαθητές τους. Θέλουν οι μαθητές τους να πετύχουν και προβληματίζονται, σε σημείο να χάνουν τον ύπνο τους, όταν εκείνοι αποτυγχάνουν. Μόλις το φως ανάψει μέσα στο μυαλό ενός παιδιού, για τον δάσκαλο εκείνη η στιγμή είναι τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και η Ανάσταση μαζί.
Μετά το πέρας της σχολικής ημέρας, πολλοί δάσκαλοι κουβαλάνε στο σπίτι τσάντες ή χαρτοφύλακες γεμάτες με τετράδια, τεστ και συνθέσεις. Μαζί με αυτές τις αποσκευές, κουβαλούν συχνά και σκέψεις για το πώς να βελτιώσουν τις παρουσιάσεις τους και να ενθαρρύνουν τους μαθητές τους να πιέσουν τον εαυτό τους και να πετύχουν περισσότερα.
Αλλά η Ρεβέκκα Χάφμαν και άλλοι σαν κι αυτήν, οι δάσκαλοι που οι μαθητές θα θυμούνται για το υπόλοιπο της ζωής τους, κουβαλούν επίσης αυτά τα παιδιά από την τάξη μέσα στην καρδιά και στις προσευχές τους.
Παρόλο που η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί μέρος των εκπαιδευτικών βιβλίων εδώ και χρόνια, η εγκυρότητά της στην πραγματικότητα δεν έχει κατοχυρωθεί.
Κατ’ αρχάς, η εξελικτική θεωρία είναι μία υπόθεση και όχι ένα αξίωμα.
Ο Βρετανός βιολόγος και φυσιοδίφης Κάρολος Δαρβίνος (Charles Darwin, 1809-1882), ο οποίος συνέλαβε και διαμόρφωσε αυτή την υπόθεση, την πρότεινε στο κοινό το 1859 με το βιβλίο του «Η καταγωγή των ειδών» («On the Origin of Species by Means of Natural Selection or The Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life»), όπου ο ίδιος αναφέρει ρητά ότι η «εξελικτική θεωρία είναι απλά μία υπόθεση, όχι ένα αξίωμα και χρειάζεται να διερευνηθεί περαιτέρω και να επαληθευτεί από τις μελλοντικές γενιές».
Ορισμένα από τα κεντρικά σημεία της υπόθεσης του Δαρβίνου είναι τα παρακάτω:
Η θεωρία των κοινών προγόνων: Οι οργανισμοί μπορούν να εξελίσσονται από ένα είδος σε ένα άλλο. Όλοι οι οργανισμοί έχουν έναν κοινό πρόγονο, όπως τα κλαδιά ενός δέντρου φυτρώνουν από τον ίδιο κορμό. Οι μονοκύτταροι οργανισμοί μπορούν να εξελιχθούν σε πολυκύτταρους και κατόπιν σε ζώα, φυτά και μύκητες, αναπτυσσόμενοι σε διάφορα φύλα, σειρές, οικογένειες, γένη και είδη.
Οι γονιδιακές μεταλλάξεις: Τα γονίδια μπορούν και μεταλλάσσονται. Με αυτό τον τρόπο εξελίσσονται οι οργανισμοί.
Η φυσική επιλογή: Το φυσικό περιβάλλον ασκεί πιέσεις στα διάφορα είδη. Αυτά που προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους επιβιώνουν. Οι δυνατοί επιβιώνουν, οι αδύναμοι εξαλείφονται. Ωστόσο, μέχρι τον Απρίλιο του 2020, περισσότεροι από 1.100 επιστήμονες και ερευνητές της χημείας, βιολογίας, ιατρικής, φυσικής, γεωλογίας, ανθρωπολογίας, παλαιοντολογίας, στατιστικής και άλλων πεδίων είχαν υπογράψει μία δήλωση η οποία αντιτίθετο στη θεωρία του Δαρβίνου. Μεταξύ άλλων, η εν λόγω δήλωση ανέφερε: «Διατηρούμε τις επιφυλάξεις μας απέναντι στην πρόταση ότι η “τυχαία παραλλαγή” και η “φυσική επιλογή” εξηγούν επαρκώς την περιπλοκότητα της ζωής και ενθαρρύνουμε μία σοβαρή κριτική ανασκόπηση των στοιχείων που στηρίζουν τη θεωρία του Δαρβίνου».
Σε τι στηρίζουν αυτοί οι επιστήμονες τις αμφιβολίες τους για τη θεωρία της εξέλιξης;
ΠΡΩΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ:
Έχουν πράγματι όλοι οι οργανισμοί έναν κοινό πρόγονο; Τι συμβαίνει με τον χαμένο κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης;
Είναι πλέον παγιωμένη πεποίθηση και ακούμε συχνά ότι «το ανθρώπινο είδος εξελίχθηκε από τους πιθήκους». Η θεωρία της εξέλιξης υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι και οι πίθηκοι έχουν έναν κοινό πρόγονο – ανήκοντας και οι δύο στην οικογένεια των Ανθρωπιδών ή Hominidae – και ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από φυτά σε ζώα, σε πιθήκους και, τέλος, στον σύγχρονο άνθρωπο – τον Homo Sapiens. Αν τα πράγματα έγιναν όντως έτσι, σύμφωνα με την εξελικτική θεωρία θα έπρεπε να έχουν παραχθεί αμέτρητες γενεές ενδιάμεσων ειδών με ελάχιστες διαφορές μεταξύ τους. Ωστόσο, μέχρι τώρα, δεν έχει ανακαλυφθεί κανένα ενδιάμεσο είδος για κανένα πλάσμα. Δεν έχει βρεθεί κανένα δείγμα πιθηκοειδούς προγόνου του ανθρώπου.
Ο χαμένος κρίκος στην εξελικτική αλυσίδα. (Health 1+1)
Ορισμένα απολιθώματα «προγόνων» του ανθρώπου που έχουν ανακαλυφθεί συνίστανται κυρίως σε θραύσματα οστών. Οι πληροφορίες που παρέχουν αυτά τα δείγματα είναι ελάχιστες και δεν μπορούν να χρησιμεύσουν ως επιστημονικές αποδείξεις ότι ο άνθρωπος εξελίχθηκε από τον πίθηκο.
Το 1974, ανακαλύφθηκε στην Ανατολική Αφρική ένας σκελετός, ο οποίος ονομάστηκε «Λούσυ». Θεωρήθηκε ότι θα μπορούσε να αποτελεί τον κοινό πρόγονο των ανθρώπων και των πιθήκων και μελετήθηκε εκτεταμένα από πολλούς επιστήμονες παγκοσμίως.
Οι βασικές διαφορές μεταξύ του σκελετού της «Λούσυ» και ενός ανθρώπινου σκελετού βρίσκονται κυρίως στη δομή. Οι ανατόμοι Τζακ Στερν και Ράνταλ Σάσμαν [Jack Stern & Randall Sussman], από το Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, δημοσίευσαν μια εργασία στην Αμερικανική Εφημερίδα Ανθρωπολογίας, όπου επεσήμαναν ότι τα χέρια και τα πόδια της Λούσυ δεν έμοιαζαν καθόλου με ανθρώπινα: τα χέρια και πόδια των ανθρώπων είναι ίσια, ενώ αυτά της Λούσυ ήταν καμπύλα.
Ο Δρ Τσαρλς Όξναρντ, καθηγητής ανατομίας και ανθρώπινης βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας και καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Σικάγο και του Μπέρμιγχαμ, γράφει στο βιβλίο του “Απολιθώματα, δόντια και φύλο: Νέες απόψεις για τη θεωρία της εξέλιξης» (εκδ. Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, 1987) ότι η Λούσυ δεν είχε καμία σχέση με τους προγόνους του ανθρώπου, αλλά ήταν ένα τύπος εξαφανισμένου πιθήκου που ανήκε στο είδος του «νοτίου αρχαιοπτέρυγος Αλφάλφα» και ο οποίος διέθετε μακριά, καμπύλα δάκτυλα χεριών και ποδιών, όπως όλα τα δενδρόβια πρωτεύοντα θηλαστικά.
Εν τούτοις, κατασκευάστηκε ένα άγαλμα της Λούσυ με ανθρώπινα χέρια και πόδια, το οποίο και τοποθετήθηκε σε ένα πάρκο.
(Health 1+1)
Ο πίθηκος Πίλτνταουν ήταν ένα απολίθωμα το οποίο, όταν εμφανίστηκε στην Αγγλία μεταξύ του 1908 και του 1915, αντιμετωπίστηκε ως ο «χαμένος κρίκος» της εξελικτικής διαδικασίας των πιθήκων σε ανθρώπους. Τον Νοέμβριο του 1953, το περιοδικό Time δημοσίευσε μια πληθώρα στοιχείων που είχαν συγκεντρώσει οι Κέννεθ Πέητζ Όουκλεϋ, Σερ Ουίλφριντ Έντουαρντ Λε Γκρος Κλαρκ και Τζόζεφ Σ. Γουάινερ, μεταξύ άλλων, τα οποία αποδείκνυαν ότι το εν λόγω απολίθωμα ήταν, στην πραγματικότητα, κατασκευασμένο από τρία διαφορετικά είδη: το κρανίο ενός ανθρώπου του Μεσαίωνα, το σαγόνι ενός ουρακοτάγκου του Σαραβάκ 500 ετών και τα δόντια ενός χιμπατζή. Το κρανίο έφερε κηλίδες σκουριάς και χρωμικού οξέος. Η εξέταση στο μικροσκόπιο αποκάλυψε ίχνη από σφραγίσματα στα δόντια, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι τα δόντια του χιμπατζή είχαν αλλοιωθεί ώστε να μοιάζουν περισσότερο με τα ανθρώπινα δόντια και ότι ο πίθηκος του Πίλτνταουν ήταν η «μεγαλύτερη απάτη στη βρετανική ιστορία», όπως χαρακτηρίστηκε από άρθρο του BBC.
Ο «Άνθρωπος της Ιάβας», που ανακαλύφθηκε το 1891, συνδύαζε ένα κρανίο, ένα μηριαίο οστό και τρία δόντια. Αργότερα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο «Άνθρωπος της Ιάβας» αποτελούνταν επίσης από οστά διαφορετικών ειδών.
Ο «Άνθρωπος του Πεκίνου» ήταν ένας «όρθιος άνθρωπος» που ανακαλύφθηκε στο Τζοουκοουντιέν του Πεκίνου, στην Κίνα, μεταξύ των ετών 1920 και 1930. Θεωρήθηκε ισχυρή απόδειξη της ύπαρξης ενός κοινού προγόνου των ανθρώπων και των πιθήκων. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι και αυτός ήταν απλά ένα συνονθύλευμα από θραύσματα κρανίου, δόντια κλπ. Πολλοί επιστήμονες υποψιάζονται ότι ο εγκέφαλος του «Ανθρώπου του Πεκίνου» ήταν τόσο μικρός που δεν έμοιαζε με τον εγκέφαλο ενός πιθήκου, αλλά μάλλον με «έναν πίθηκο που κυνηγήθηκε και φαγώθηκε από τους ανθρώπους».
ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ:
Η εξέλιξη των ειδών βασίζεται στη «γονιδιακή μετάλλαξη»; Δεν υπάρχει αρκετός χρόνος στο σύμπαν!
Με βάση τη θεωρία της εξέλιξης, για να εξελιχθεί το είδος απαιτείται μια συγκεκριμένη γονιδιακή μετάλλαξη στο αρχικό είδος. Ενώ οι περισσότερες γονιδιακές μεταλλάξεις είναι επιβλαβείς, η πιθανότητα μιας ευεργετικής μετάλλαξης είναι περίπου μόνο 1 στις 1.000.
Στη συνέχεια, η μετάλλαξη πρέπει όχι μόνο να είναι συμβατή με άλλα γονίδια στο ίδιο το αρχικό είδος, αλλά και να επιβιώσει από τον φυσικό ανταγωνισμό και να είναι σε θέση να αναπαραχθεί. Η πιθανότητα ένα μεταλλαγμένο αλλά ωφέλιμο γονίδιο να είναι σταθερό και να εξαπλώνεται στον πληθυσμό είναι σχεδόν μηδενική.
Ας υποθέσουμε ότι απαιτούνται 10 ευεργετικές μεταλλάξεις (στην πραγματικότητα, χρειάζονται περισσότερες από 10) για να εξελιχθεί ένα είδος σε νέο είδος και ο χρόνος που απαιτείται είναι 10 στην ενενηκοστή εβδόμη χρόνια. Ωστόσο, γνωρίζουμε τώρα ότι η ηλικία του σύμπαντος είναι μόνο 20 δισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή 10 στη δεκάτη, οπότε είναι σχεδόν αδύνατο να παραχθεί ένα νέο είδος με γενετική μετάλλαξη. Το σύμπαν, κυριολεκτικά, δεν διαθέτει αρκετό χρόνο για την εξέλιξη.
ΤΡΙΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ:
Ισχύει πάντα στη φύση η «επιβίωση του ισχυρότερου»;
Ένα άλλο σημαντικό σημείο της θεωρίας της εξέλιξης είναι η «επιβίωση του ισχυρότερου», ότι δηλαδή επιβιώνουν τα πιο ευπροσάρμοστα άτομα. Ωστόσο, ακολουθούν όντως όλοι οι οργανισμοί στη φύση αυτόν τον κανόνα;
Το περιοδικό Nature δημοσίευσε μια μελέτη για την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα φάρμακα από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Διαπίστωσαν ότι ορισμένα στελέχη βακτηρίων με ισχυρή αντοχή στα φάρμακα θυσιάζονταν προκειμένου να αυξηθεί η συνολική αντοχή των βακτηρίων στα φάρμακα, βελτιώνοντας έτσι τις πιθανότητες επιβίωσης του είδους τους. Με άλλα λόγια, η φύση δεν ακολουθεί απόλυτα τον σκληρό νόμο του ανταγωνισμού για την «επιβίωση του ισχυρότερου» – ακόμη και μικροσκοπικά βακτήρια επιδεικνύουν αλτρουιστική συμπεριφορά και αυτοθυσία.
Οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα άτομα ήταν αδιαίρετα μέχρι το 1897, όταν ο Βρετανός φυσικός Σερ Τζ. Τζ. Τόμσον ανακάλυψε ότι μπορούν να διαιρεθούν. Η ανάπτυξη της επιστήμης απαιτεί συνεχή αναθεώρηση των παλαιών αντιλήψεων. Είναι φυσικό η θεωρία της εξέλιξης, η οποία προτάθηκε το 1859, να αμφισβητείται σήμερα.
Αν, λοιπόν, η εξελικτική θεωρία δεν είναι αξιόπιστη, τι άλλο γνωρίζουμε για την προέλευση των ειδών;
Πριν από την Κάμβρια περίοδο, η βιολογική ποικιλομορφία ήταν ελάχιστη.
Ωστόσο, το 1909, ο Ουώλκοτ βρήκε απολιθώματα μιας ποικιλίας θαλάσσιων ζώων στον σχιστόλιθο Μπέρτζες στον Καναδά, τα οποία εμφανίστηκαν ξαφνικά σε μεγάλους αριθμούς κατά την Κάμβρια περίοδο (περίπου 570 έως 500 εκατομμύρια χρόνια πριν).
Η «ομάδα απολιθωμάτων του Τσενγκτζιάνγκ της Κίνας» δείχνει επίσης ότι, πριν από 530 εκατομμύρια χρόνια, πολλά διαφορετικά είδη ζώων εμφανίστηκαν ξαφνικά στην περιοχή Τσενγκτζιάνγκ. Τα απολιθώματα της Καμβρίου που βρέθηκαν σε όλο τον κόσμο ανήκουν συνολικά σε περισσότερες από 50 οικογένειες και δεκάδες χιλιάδες είδη. Δεν καταδεικνύουν κανένα ίχνος εξέλιξης ή αλλαγών, εξ ου και η ονομασία «Μεγάλη Έκρηξη της Ζωής».
(Health 1+1)
Σύμφωνα με τη θεωρία της εξέλιξης, η ζωή προήλθε από τον ωκεανό και η ποικιλομορφία των ειδών είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης κατά τη διάρκεια μιας μακράς χρονικής περιόδου. Δηλαδή, οι άνθρωποι εξελίχθηκαν από τα ψάρια. Ωστόσο, η ακόλουθη μελέτη αναιρεί πλήρως αυτή την άποψη.
Το 2018, ο Μαρκ Στοκλ [Mark Stoeckle] από το Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης και ο Ντέιβιντ Θάλερ [David Thaler] από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία δημοσίευσαν μια κοινή μελέτη στο περιοδικό Human Evolution. Μαζί με εκατοντάδες ερευνητές παγκοσμίως, μελέτησαν 100.000 είδη ζώων και 5 εκατομμύρια τμήματα DNA.
Ως γνωστόν, όπως το κάθε είδος στο σούπερ μάρκετ έχει το δικό του γραμμωτό κώδικα (barcode), έτσι και κάθε είδος στη Γη έχει έναν αντίστοιχο «γραμμoκώδικα» DNA στο μιτοχονδριακό γονίδιο. Αναλύοντας τους «γενετικούς γραμμωτούς κώδικες» των διαφόρων ειδών στη Γη και συγκρίνοντας τη μεταξύ τους ποικιλομορφία, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι το 90% των ειδών στη Γη σήμερα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, εμφανίστηκαν την ίδια στιγμή πριν από 100.000 έως 200.000 χρόνια.
Ορισμένοι φυσικοί έχουν προτείνει την πιθανότητα ύπαρξης πολιτισμών ανώτερων του ανθρώπινου και ότι το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι άνθρωποι μπορεί να έχει δημιουργηθεί από ανώτερα όντα. Σε αυτή την περίπτωση, είναι δυνατόν και το πλήθος των όντων με εκλεπτυσμένες λειτουργίες να δημιουργήθηκαν επίσης από ανώτερα όντα;
Αναμένουμε ότι, με τη συνεχή ανάπτυξη και βελτίωση της επιστήμης, η ανθρώπινη κατανόηση του φαινομένου της ζωής θα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη και ότι αυτά τα μυστήρια θα επιλύονται σταδιακά.
Πριν από τέσσερεις χιλιάδες τετρακόσια χρόνια, o φαραώ της 5ης δυναστείας Τανχέρης (ή Djedkar Isesi) ζήτησε από τον σοφό σύμβουλό του Πταχοτέπ να καταγράψει τις γνώσεις του για την επόμενη γενιά, ως οδηγό που θα βοηθούσε τους νέους να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικοι.
Το έργο που προέκυψε ήταν αρκετά μικρό – ένας κύλινδρος μόλις 16 σελίδων – και ονομάστηκε «Οδηγίες του Πταχοτέπ». Αποτελεί μέρος ενός ενιαίου πάπυρου και βρέθηκε στον τάφο ενός φαραώ της 17ης Δυναστείας στην αρχαία αιγυπτιακή πόλη Θήβα, στη δυτική όχθη του Νείλου.
Οι κάτοικοι της περιοχής που ανακάλυψαν τον πάπυρο τον έδωσαν στον Γάλλο αιγυπτιολόγο και εξερευνητή Εμίλ Πρις ντ’ Αβέν (Émile Prisse d’Avesnes, 1807-1879), προς τιμήν του οποίου ονομάστηκε το αρχαίο έγγραφο.
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου. (Wikimedia Commons)
Ο Πάπυρος του Πρις αποκτήθηκε και εκδόθηκε από την Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου (Nationale Bibliothèque de Paris) το 1847. Πρόσφατα έγινε μια επιτυχημένη μετάφραση του αρχαίου κειμένου από τον αιγυπτιολόγο Δρα Μπιλ Μάνλεϋ [Dr Bill Manley].
Οι «Οδηγίες του Πταχοτέπ» ανήκουν στο αρχαίο αιγυπτιακό λογοτεχνικό είδος sebayt (σεμπαΐτ – που σημαίνει «οδηγία», «διδασκαλία»), αποτελώντας μια συλλογή από ηθικές αρχές για έναν ενάρετο τρόπο ζωής.
Πάντα επίκαιρη διδασκαλία
Παρά το γεγονός ότι οι «Οδηγίες του Πταχοτέπ» γράφτηκαν 4.400 χρόνια πριν, το περιεχόμενό τους παραμένει πάντα επίκαιρο. Η ταπεινοφροσύνη, ο γάμος, ο φθόνος, η επιτυχία, η ανατροφή των παιδιών, η ηγεσία, η ειλικρίνεια είναι θέματα που αφορούν τους ανθρώπους κάθε εποχής και φυλής.
Οι γνώσεις μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Πολλές από τις γνώσεις της αρχαίας Αιγύπτου μεταφέρθηκαν στην αρχαία Ελλάδα μέσω των σχέσεων που συνέδεαν τους δύο γειτονικούς λαούς και από εκεί σε ολόκληρο τον λεγόμενο δυτικό κόσμο. Δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, ο Πταχοτέπ κληροδοτούσε τις ανεκτίμητες γνώσεις του που είχε αναμφίβολα λάβει από τους προγόνους του και εκείνοι από τους δικούς τους προγόνους.
Όταν ο φαραώ Τανχέρης, κατανοώντας ότι «κανείς δεν γεννιέται σοφός», απευθύνθηκε στον Πταχοτέπ, τον πιο δίκαιο σύμβουλό του, ζητώντας του να γράψει όσα έπρεπε να γνωρίζουν οι επόμενες γενιές για την υποδειγματική συμπεριφορά, εκείνος – ο οποίος έζησε μέχρι 110 ετών – ήταν ήδη μεγάλος. Το βιβλίο περιέχει 36 διδασκαλίες, που περιγράφουν τα βασικότερα σημεία που πρέπει να προσέχει ένας άνθρωπος στη ζωή του.
1. Περί σεμνότητας
Ο Πταχοτέπ μιλάει για τη σεμνότητα, την πιο σημαντική αξία, σε πολλά κεφάλαια του βιβλίου:
«Μην είσαι αλαζονικός λόγω της ανώτερης μόρφωσής σου – να συμβουλεύεσαι τους απλούς ανθρώπους σαν να συμβουλεύεσαι μορφωμένους ανθρώπους. Δεν υπάρχει τέχνη της οποίας τα όρια να μπορούν να εξαντληθούν ούτε καλλιτέχνης που να έχει επιτύχει την πλήρη έκφραση. Αυτοί που αγαπούν τον εαυτό τους και πιστεύουν ότι έχουν κάνει σπουδαία πράγματα στη ζωή τους σφάλλουν, γιατί ο Θεός τους έδωσε το ταλέντο τους και ο Θεός τους κατεύθυνε. Μπορεί να γίνατε πλούσιος μετά από πολλά χρόνια φτώχειας. Μην αποδίδεται τα επιτεύγματά σας στον εαυτό σας· η επιτυχία σας είναι δώρο από τον Θεό.»
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου.
Η έλλειψη σεμνότητας εμφανίζεται ακόμα και στις απλές καθημερινές συναναστροφές μας. Παραδείγματος χάριν, πόσες φορές δεν ανυπομονούμε να μιλήσουμε, να εκφράσουμε τη σκέψη μας, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουμε ύστερα ότι αυτό που βιαστήκαμε να μοιραστούμε, διακόπτοντας ίσως άλλους, δεν ήταν μια βαθυστόχαστη κατανόηση, αλλά κάτι το επιφανειακό και φευγαλέο. Ωστόσο, η επιθυμία να επιδείξουμε την εξυπνάδα μας μας στερεί και από το κριτήριό μας, αλλά και από την εγκράτεια, τη σεμνότητα και την ταπεινοφροσύνη, αρετές που αποτελούν τα θεμέλια ενός καλού χαρακτήρα και βίου.
2. Περί κουτσομπολιού και φθόνου
Όταν σχολιάζουμε τους άλλους ή κουτσομπολεύουμε ή κοροϊδεύουμε ή μεταφέρουμε φήμες αντί να περιοριζόμαστε στα γεγονότα στα οποία οι ίδιοι ήμαστε μάρτυρες, στην πραγματικότητα εκδηλώνουμε ζήλια.
«Αν θέλεις να μάθεις τον χαρακτήρα κάποιου, μην ζητάς τη γνώμη των άλλων. Πήγαινε να το διαπιστώσεις εσύ ο ίδιος. Αφιέρωσε λίγο χρόνο σε εκείνον τον άνθρωπο, προκειμένου να σχηματίσεις μια προσωπική γνώμη για αυτόν.»
Οι σχέσεις των ανθρώπων οφείλουν να διέπονται από αμοιβαίο σεβασμό και ειλικρίνεια. Η αγαθότητα και η καλή προαίρεση είναι επίσης ουσιώδεις. Η ευχαρίστηση που μπορεί να αντλούμε μιλώντας για άλλους είναι μια βλαβερή συνήθεια, που δεν θίγει τόσο εκείνους όσο υποβαθμίζει τον ίδιο μας τον εαυτό και την ποιότητα των σχέσεών μας.
Ο σεβασμός μας απέναντι στους άλλους πρέπει να εκφράζεται ακόμα κι όταν μας εκμυστηρεύονται κακές πράξεις – ίσως μάλιστα ιδιαίτερα τότε, αφού σε μια τέτοια στιγμή ο άλλος εκτίθεται και η αξιοπρέπειά του εξαρτάται από τις αντιδράσεις μας. Σε ανάλογες περιπτώσεις, ο Πταχοτέπ μας συμβουλεύει να μην θυμώσουμε και να μην τον ταπεινώσουμε – έχει ήδη ταπεινωθεί από την ίδια τη διάπραξη της κακής του πράξης.
3. Περί πεπρωμένου και επιτυχίας
Ο Πταχοτέπ πιστεύει ότι η ανθρώπινη ζωή ακολουθεί ένα προκαθορισμένο μονοπάτι:
«Ό,τι είναι ότι θα συμβεί, θα συμβεί. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό που του επιφυλάσσει η μοίρα.»
Το ζήτημα του πεπρωμένου είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της παραδοσιακής οπτικής. Στις «Οδηγίες του Πταχοτέπ» εμφανίζεται ως καθοριστικός ρυθμιστικός παράγοντας σε πολλούς τομείς της ζωής, όπως στο θέμα της επιτυχίας ή της αποτυχίας. Ο Πταχοτέπ ορίζει την ατομική επιτυχία από μια ευρεία προοπτική – ηθική, κοσμολογική και κοινωνική.
«Αν μπορείς να καλλιεργήσεις λουλούδια σε ένα βάλτο, σημαίνει ότι ο Θεός κάνει κάτι υπέροχο μέσω εσού», γράφει, αναφέροντας το ανθρώπινο περιβάλλον ως βάλτο όπου η επιτυχία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της ουράνιας υποστήριξης ή εξαιτίας ενός θεϊκού σχεδίου.
Συνεπώς, δεν είναι σωστό να υπερηφανευόμαστε για όσα πετυχαίνουμε, νομίζοντας ότι πρόκειται για προσωπικά μας επιτεύγματα, αλλά να είμαστε ταπεινοί και να μην ξεχνάμε πως όλα όσα έχουμε προέρχονται από τις θείες ευλογίες.
«Μην καυχιέστε στους συγγενείς σας, είναι καλύτερα να σιωπάτε με αξιοπρέπεια. Όταν ένας πλούσιος είναι και έντιμος άνθρωπος, θα χαίρει σεβασμού από όλη την κοινωνία.»
Μόνο όταν η ευημερία βιώνεται με σεμνότητα και εντιμότητα, μπορεί να ανυψώσει τον άνθρωπο και να μην τον παρασύρει σε αλαζονικές ή αυταρχικές πράξεις, έτσι ώστε από αυτόν, τα πλούτη και το ήθος του να επωφελείται το σύνολο του ευρύτερου περιβάλλοντός του.
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου.
Σε άλλο κεφάλαιο, ο Πταχοτέπ προσθέτει:
«Το πόσα λαμβάνει ένας άνθρωπος εξαρτάται από το σχέδιο του Θεού και μόνο οι αμόρφωτοι παραπονιούνται.»
Γιατί ο Πταχοτέπ λέει ότι όταν ένας άνθρωπος μορφώνεται δεν παραπονιέται; Με ποια λογική συνδέονται αυτά τα δύο; Το να παραπονιόμαστε είναι αρκετά συνηθισμένο στη κοινωνία μας. Πολλοί από εμάς μιλάμε για τα προβλήματά μας για να προκαλέσουμε τη συμπάθεια των άλλων. Λίγοι όμως είναι αυτοί που σκέπτονται ότι όταν παραπονιόμαστε φέρνουμε τον συνομιλητή μας σε δύσκολη θέση, καθώς είναι στην πραγματικότητα ανήμπορος να μας βοηθήσει.
Από αυτό προκύπτει και το ζήτημα της ευθύνης. Τελικά, μορφωμένος είναι αυτός που έχει διδαχθεί τις ανώτερες αρχές, που μπορεί να ορίζει τη συμπεριφορά του αναλογιζόμενος τον αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις και τα λόγια του στους άλλους και που μπορεί να απέχει από κάθε τι που βλάπτει τους άλλους.
Οι αρχαίοι Έλληνες, επίσης, όριζαν τον άνθρωπο σε σχέση με το επίπεδο της ηθικής του. Άνθρωπος χωρίς ηθικές αρχές δεν νοούνταν άνθρωπος αλλά μάλλον δίποδο ζώο, καθώς «η αξία της ηθικής έγκειται κυρίως στη συνειδητή επιλογή μιας ενέργειας με γνώμονα το πρέπον, το προσήκον, το ενδεδειγμένο, το δέον γενέσθαι. Ως μόνη αμοιβή της έχει την εσωτερική ικανοποίηση ότι με την πράξη αυτή ορθώνεται το καλό. Η ηθική είναι σχέση προς τον άλλο, σεβασμός των δικαιωμάτων, των αναγκών και των επιθυμιών του, που έχει σαν αποτέλεσμα την αμοιβαία εμπιστοσύνη.» [1]
4. Σχετικά με την ανατροφή των παιδιών και την εκπαίδευση
Το πεπρωμένο αφορά και το ζήτημα της τεκνοποιΐας, συνεπώς για τον Πταχοτέπ είναι ουσιώδες ότι:
«Δεν πρέπει να υποτιμάτε κάποιον που δεν έχει παιδιά, μην τον ταπεινώνετε σε αυτό το θέμα.»
Ο Πταχοτέπ εξηγεί ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ένα παιδί δεν γεννιέται απλώς σε μια οικογένεια ικανή να του δώσει καλή εκπαίδευση. Υπάρχει ένας λόγος για τη γέννηση ενός παιδιού, που «καθορίστηκε στη μήτρα». Ήταν προγραμματισμένο να λάβει αυτή την εκπαίδευση και να την καταλάβει.
«Πρέπει να αφήσετε την εσωτερική τους σοφία να ρέει από μέσα τους, [τότε] η παρουσία της ψυχής τους θα σας επιτρέψει να ωφεληθείτε επίσης.»
Το αντίθετο ισχύει επίσης – δεν είναι τυχαίο όταν ένα παιδί γεννιέται σε μια οικογένεια που δεν είναι σε θέση να του δώσει καλή εκπαίδευση. Γράφει ότι αυτοί που έχουν λάβει οδηγίες δεν θα αποτύχουν και ότι όσοι δεν έχουν λάβει μία κατεύθυνση, απλά δεν αναζητούσαν πέρασμα.
Πήλινο γλυπτό που απεικονίζει έναν Αιγύπτιο αξιωματούχο με τη γυναίκα του. Στη βάση του γλυπτού αναπαρίστανται τα δύο παιδιά τους, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, που κάνουν με το δάκτυλό τους το σήμα της σιωπής. Αυτό υποδηλώνει ότι στην αρχαία Αίγυπτο τα παιδιά θα έπρεπε να κάνουν ησυχία όταν ήταν κοντά στους γονείς τους. Αρχαιολογικό Μουσείο Καΐρου. Πηγή: Μηχανή του χρόνου
Ως καλή εκπαίδευση, ο Πταχοτέπ ορίζει την καλλιέργεια της σχέσης του παιδιού με τα θεία:
«Αν είσαι σοφός άνθρωπος, θα πρέπει να μεγαλώσεις το παιδί σου να είναι πιστό και έχουν φόβο Θεού. Εάν [το παιδί] είναι αξιοπρεπές και ταπεινό, ακολουθεί το παράδειγμά σου και υποστηρίζει τις πράξεις σου, κάνε ό,τι είναι καλύτερο για αυτό. Αυτό είναι το παιδί σου, ανήκει στο ρεύμα της ψυχής σου, δεν μπορείς να το θεωρήσεις δεδομένο.»
Τι πρέπει να κάνετε, όμως, εάν ένα παιδί αντιστέκεται στις συμβουλές σας; Ο Πταχοτέπ γράφει:
«Αν ένα παιδί πάρει λάθος δρόμο, πάει ενάντια στις συμβουλές σας, αντιτίθεται σε ό,τι λέτε και οι δηλώσεις σας γίνονται άχρηστες λέξεις, τιμωρήστε το όπως χρειάζεται.»
Η ανοχή του κακού και του λάθους όχι μόνο δεν βοηθά τα παιδιά, αντιθέτως λειτουργεί καταστρεπτικά για αυτά.
Αλλά η κύρια συμβουλή του Πταχοτέπ προς τους παιδαγωγούς είναι η εξής:
«Διδάξτε σε έναν άνθρωπο αυτό που θα τον κάνει να μεταμορφωθεί.»
5. Περί ειλικρίνειας και ανθρωπίνων σχέσεων
Ο Πταχοτέπ υπογραμμίζει τη σημασία της ειλικρίνειας σε πολλά επίπεδα: προειδοποιεί τα άτομα σε ηγετικές θέσεις να μην αναλώνονται σε συγκρούσεις συμφερόντων, τους συναδέλφους να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους, να μην επιδεικνύουν τα πλούτη τους και να μην είναι τσιγκούνηδες με τους φίλους τους, επειδή οι φίλοι είναι πιο σημαντικοί από οποιοδήποτε υλικό αγαθό.
Ο σοφός συμβουλεύει επίσης τους ανθρώπους να «μην κλέβουν τη δουλειά των συναδέλφων τους ούτε να αντιγράφουν τις ενέργειες του ατόμου που συνεργάζεται μαζί τους».
Επιπλέον, τονίζει τη σημασία του χαμόγελου και της ανοιχτής έκφρασης του προσώπου:
«Να χαμογελάς όλες τις ημέρες της ζωής σου. Όταν κάποιος βγάζει κακία, αδειάζει το στομάχι του. Οι κατηγορίες προκύπτουν φυσικά· μη δίνετε σε κανέναν λόγο να σας κατηγορήσει. Είθε να σε θυμούνται με χαρά, ακόμη και πολλά χρόνια μετά τον θάνατό σου.»
Όταν νιώθουμε μέσα μας ευγνωμοσύνη για όσα μας δίνει ο Θεός και δεν αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες με παράπονο, η προσήνειά μας και η ευδιαθεσία μας μεταδίδονται στους άλλους. Ως αποτέλεσμα, η ύπαρξή μας αποκτά θετικό πρόσημο, γίνεται ευεργετική και ωφέλιμη για τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία.
6. Περί γάμου
«Αν είσαι σοφός και φροντίζεις το σπίτι σου, πρέπει να αγαπάς σωστά τη γυναίκα σου. Γέμισε την κοιλιά της και ντύσε την πλάτη της. Το άρωμα είναι απόλαυση για το σώμα. Κάνε την ευτυχισμένη όσο σε έχει.»
Άνω τμήμα αγαλμάτων ζευγαριού Αιγυπτίων, από τη 18η Δυναστεία. Από τη συλλογή της Amelia Edwards. Αρχαιολογικό Αιγυπτιακό Μουσείο Petrie , Λονδίνο. (Wikimedia Commons)
Στην αρχαία Αίγυπτο, τόσο τα παιδιά όσο και οι γυναίκες κατείχαν σημαντική θέση στην κοινωνία και έχαιραν σεβασμού και φροντίδας. Οι Αιγύπτιες παντρεύονταν πολύ νέες, λίγο μετά την ήβη, γι’ αυτό και συνήθως έκαναν αρκετά παιδιά. Ο γάμος τους ήταν προϊόν της ελεύθερης βούλησής τους ή ακόμη και πρωτοβουλία τους, με εξαίρεση τα μέλη των δυναστειών, όπου οι γάμοι γίνονταν υποχρεωτικά μεταξύ τους. Η ακίνητη περιουσία μεταβιβαζόταν από τη γραμμή της γυναίκας, δηλαδή από μητέρα σε κόρη. [2]
Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς της αρχαιότητας, στον αιγυπτιακό πολιτισμό η γυναίκα δεν θεωρούνταν κατώτερη των αντρών ούτε υφίστατο ειδικούς περιορισμούς. Το σκεπτικό αυτό ανακλάται στην αιγυπτιακή τέχνη και στις ιστορικές περιγραφές, όπως και στις «Οδηγίες του Πταχοτέπ»:
«Δεν πρέπει να την αναγκάσετε να επιλέξει ανάμεσα σε πράγματα που είναι σημαντικά για εκείνη – αφαιρέστε τον έλεγχο που την περιορίζει. Τα μάτια της μπορεί να γεμίσουν θυμό όταν μάθει ότι την ακολουθούν. Αυτό έχει να κάνει με την ικανότητά σας να την κρατάτε και να διατηρείτε την πίστη της. Αν έχει όλα όσα ήλπιζε να πάρει, η αφοσίωσή της δεν θα έχει όρια.»
Ο αλληλοσεβασμός και οι φροντίδες του κάθε συζύγου για τον άλλον είναι τα θεμέλια ενός ευτυχισμένου και μακρόβιου γάμου. Οι ευτυχισμένοι γάμοι δημιουργούν μεγάλες και δυνατές οικογένειες, οι οποίες με τη σειρά τους συνθέτουν το ψηφιδωτό μιας υγιούς, ακμάζουσας κοινωνίας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το γνώριζαν αυτό.
7. Περί φόβου
Ο Πταχοτέπ προειδοποιεί πολύ σοβαρά για το πρόβλημα του φόβου και τις συνέπειές του:
«Δεν πρέπει να σκορπίζετε τον φόβο στους ανθρώπους. Ο Θεός ανταποκρίνεται ανάλογα. Όταν κάποιος λέει “έχω δύναμη”, αυτό που πραγματικά λέει είναι “είμαι παγιδευμένος από τη δική μου σημασία”. Όταν κάποιος επιδιώκει να νικήσει ένα άλλο άτομο, ουσιαστικά προσπαθεί να υποτάξει αυτό που δεν μπορεί να ελέγξει.»
Τι δεν μπορεί να ελέγξει ένας άνθρωπος; Ο Πταχοτέπ εξηγεί: αυτό που δεν έχει ακόμα συμβεί.
«Αυτό που φοβούνται οι άνθρωποι είναι αυτό που δεν έχει ακόμα συμβεί. Εφόσον, όμως, συμβαίνει μόνο αυτό που θέλει ο Θεός, η λύση είναι να ζεις χαρούμενα και ό,τι είναι να σου δοθεί, θα έρθει.»
Με άλλα λόγια, ο φόβος, σύμφωνα με τον Πταχοτέπ, είναι μια παγίδα που κάνει έναν άνθρωπο να πιστεύει σε κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα ή μια παγίδα που στήνει ένας ηγέτης στους υπηκόους του για να τους κάνει να πιστέψουν σε κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, ωστόσο, είναι δύσκολο για ένα άτομο ή μια κοινωνία να ζήσει πραγματικά ευτυχισμένα και να ευημερήσει.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο φόβος δείχνει έλλειψη πίστης στον Θεό, ακόμα και έλλειψη ταπεινοφροσύνης. Όταν το άτομο έχει ευλαβική καρδιά, εμπιστεύεται τη θεϊκή βούληση και πορεύεται δίχως φόβο.
Στο τέλος του βιβλίου του, ο Πταχοτέπ καλεί τον αναγνώστη να ακούσει προσεκτικά τα μαθήματά του, τα οποία, κατά τη γνώμη του, είναι το κλειδί για τη σωστή, την αληθινή ζωή:
«Αν ακούσεις αυτά που λέω, οι δυνατότητές σου θα βελτιωθούν. Η αξία των δυνατοτήτων σας βρίσκεται στην αλήθεια.»
«Σοφός είναι αυτός που τελειοποιεί την ψυχή του, συνειδητοποιώντας στη γη το ιδανικό “εγώ” που βρίσκεται μέσα του. Ο σοφός άνθρωπος είναι σοφός εξαιτίας όσων έχει μάθει.»
Ο Πταχοτέπ κλείνει το βιβλίο με ένα μήνυμα στις μελλοντικές γενιές:
«Όποιος είναι δάσκαλος, ανάλογα με το πώς ενεργεί και συμπεριφέρεται, περνάει πολλά στην επόμενη γενιά. Διορθώστε τον χαρακτήρα σας. Μην μεταδίδετε τα ελαττώματά σας. Αφήστε την αλήθεια να γίνει ορατή για να μπορέσει η επόμενη γενιά να ευδοκιμήσει.»
Οι «Ημέρες Βιβλιοδετείων», μετά από καιρό απουσίας επιστρέφουν για τρίτη χρονιά! Στην Αθήνα, τα Μεσόγεια & το Βόρειο Αιγαίο.
Η A.R.A. Ελλάδας (les Amis de la Reliure d’Art / Φίλοι της Βιβλιοδετικής Τέχνης) σάς προσκαλεί να γνωρίσετε από κοντά τους βιβλιοδέτες και την τέχνη της βιβλιοδεσίας, να περιεργαστείτε εργαλεία και υλικά, να διαπιστώσετε το εύρος των εργασιών του τεχνίτη, να απαντήσετε επιτέλους στο ερώτημα: Μα πώς φτιάχνεται ένα βιβλίο;
Συνολικά επτά βιβλιοδετεία θα υποδέχονται τους επισκέπτες στα εργαστήριά τους για να τους ξεναγήσουν στα μυστικά αυτής της αρχαίας τέχνης. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν το εργαστήριο που τους εξυπηρετεί ή –γιατί όχι;– μπορούν να ξεκινήσουν από ένα εργαστήριο και να επισκεφτούν όσα μπορούν!
Σας περιμένουμε το Σαββατοκύριακο 25-26 Νοεμβρίου 2023, από τις 11.00 έως τις 17.00
* * * * *
Η A.R.A. Ελλάδας είναι μια ομάδα ανοιχτή σε όσους αγαπούν ή ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν την τέχνη της βιβλιοδεσίας. Δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1996 με διοργανώσεις εκθέσεων, επισκέψεων, εκδρομών και άλλων δράσεων. Σκοπός της είναι η διάδοση της τέχνης της βιβλιοδεσίας στο ευρύ κοινό. Αδελφά σωματεία λειτουργούν σε Βέλγιο, Γαλλία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία και Καναδά.
Συνήθως, μεγαλώνοντας, συνηθίζουμε τόσο πολύ τα θαύματα του κόσμου μας που παύουν να μας εκπλήσσουν.
Κουβαλάμε στην τσέπη μας μια αποθήκη πληροφοριών μεγαλύτερη από την Εθνική Βιβλιοθήκη και αυτό δεν μας συγκινεί καθόλου. Βάζουμε ένα κουτί κατεψυγμένων τροφίμων σε εκείνο το μαραφέτι πάνω από τη σόμπα, πατάμε μερικά κουμπιά και μετά από λίγο τρώμε ένα ζεστό γεύμα – και αυτό για εμάς είναι κάτι το ‘φυσιολογικό’.
Σε αυτόν τον κατάλογο των θαυμάτων που θεωρούμε δεδομένα, θα πρέπει να προσθέσουμε και τα σούπερ μάρκετ. Τα βασικά προϊόντα και οι λιχουδιές σε αυτά τα εμπορικά καταστήματα επισκιάζουν αυτά που κάποτε βρίσκονταν στα μεγάλα παζάρια της μεσαιωνικής Ευρώπης. Αδιαφορώντας για τους θησαυρούς που βρίσκονται στα χέρια μας, σέρνουμε τα καρότσια με τα ψώνια μας σε φωτεινούς διαδρόμους γεμάτους με τρόφιμα και ποτά που ξεπερνούν την πιο τρελή φαντασία ακόμη και των πρόσφατων προγόνων μας.
Αυτό το μεγάλο σημείο συγκέντρωσης αγαθών που αποκαλούμε σούπερ μάρκετ – υπεραγορά – είναι παράλληλα και ένα τεράστιο πεδίο μάθησης για τα παιδιά, που τα βοηθά όχι μόνο να εξασκήσουν όσα μαθαίνουν στο σχολείο αλλά και να τα συνδέσουν με πρακτικές, καθημερινές δραστηριότητες.
Προετοιμασία
Όποιος έχει παιδιά ή εγγόνια στο Δημοτικό μπορεί να μετατρέψει μια βόλτα στο παντοπωλείο ή το σούπερ μάρκετ σε εκπαιδευτική εκδρομή, σε μια αποστολή που δεν απαιτεί σχεδόν καμία προετοιμασία. Το μόνο που χρειάζονται τα παιδιά είναι ένα στυλό ή μολύβι, ένα σημειωματάριο και λίγο ενθουσιασμό μπολιασμένο με καλούς τρόπους. Δηλαδή να μην τρέχουν, να μην φωνάζουν και να μην πειράζουν τα διάφορα εμπορεύματα.
Τώρα, είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε.
Παντού αριθμοί!
Το παντοπωλείο σας είναι μια τεράστια αποθήκη αριθμών, γεμάτη με πρακτικά μαθήματα αριθμητικής. Οι τιμές του άρθρου είναι ενδεικτικές.
Με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, μπορείτε να ξεκινήσετε με το μέτρημα. Πόσα ρολά χαρτί υγείας υπάρχουν στη συσκευασία; Πόσα μπισκότα περιέχει αυτό το κουτί στο ράφι πώλησης;
Στα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού, μπορείτε να διδάξετε την πρόσθεση και την αφαίρεση. Παραδείγματος χάριν, αν οι μπανάνες κοστίζουν 2 ευρώ το κιλό, πόσο θα κοστίσουν δύο κιλά; Αν τα μήλα πωλούνται προς 1,50 ευρώ το κιλό, πόσο θα κοστίσουν ένα κιλό μπανάνες και ένα κιλό μήλα; Πόσο πιο ακριβά είναι τα μήλα ανά κιλό από τις μπανάνες; Αν ένα κουτί δημητριακών των 500 γρ. της μάρκας Α κοστίζει 3,20 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο κουτί της μάρκας Β κοστίζει 5,30 ευρώ, πόσα χρήματα θα εξοικονομήσετε αγοράζοντας τα φθηνότερα δημητριακά;
Ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση για τα μεγαλύτερα παιδιά λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Αν ένα μήλο ζυγίζει περίπου 200 γρ, πόσο ζυγίζουν 14 μήλα; Αν ένα δοχείο βρώμης 500 γρ. περιέχει περίπου 30 μερίδες, πόσο καιρό θα διαρκέσει για μια τετραμελή οικογένεια που τρώει πρωινό βρώμης δύο φορές την εβδομάδα; Τα ποσοστά μπορούν επίσης να μελετηθούν. Ποια είναι η διαφορά σε ποσοστό στην τιμή των δύο κουτιών Α και Β δημητριακών;
Μπορείτε επίσης να διδάξετε συγκριτικές αγορές με βάση το μέτρο και την τιμή. Αυτό το μισό κιλό παγωτό βανίλια είναι σε έκπτωση, αλλά η αγορά δύο μισόκιλων θα είναι φθηνότερη από την αγορά ενός κιλού;
Βάλτε τα παιδιά να γράψουν τα προβλήματα στα τετράδιά τους και στη συνέχεια να επεξεργαστούν τις απαντήσεις, ενώ απολαμβάνουν μια λιχουδιά σε μια κοντινή καφετέρια.
Γεωγραφία και κυνήγι θησαυρού
Στην ίδια εξόρμηση στο κατάστημα, έψαξα για προϊόντα από ξένες χώρες. Σε λιγότερο από τέσσερα λεπτά – ήξερα γενικά πού να ψάξω – βρήκα το Alouette Brie από τη Γαλλία, το Van Kaas Gouda Style Goat Cheese από την Ολλανδία, τα Astor Italian Amaretto Cookies από την Ιταλία (έτυχε να βρίσκονται κοντά στα τυριά), το Mahi Mahi από το Περού και το Handy Jumbo Lump Crabmeat από την Ινδία.
Ο σκοπός αυτού του παιχνιδιού για τα παιδιά είναι απλός: να βρουν όσο το δυνατόν περισσότερα προϊόντα από ξένες χώρες μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο και να καταγράψουν το εμπορικό σήμα, το προϊόν και τη χώρα προέλευσης, διατηρώντας παράλληλα οπτική επαφή μαζί σας.
Το παιχνίδι δεν τελειώνει εδώ. Επιστρέφοντας στο σπίτι, ανοίξτε τον υπολογιστή ή έναν άτλαντα και ζητήστε από τα παιδιά να εντοπίσουν στον χάρτη τις χώρες-εξαγωγείς που βρήκαν. Βάλτε τους να γράψουν την πρωτεύουσα κάθε χώρας και όποια άλλη πληροφορία τους αναθέσετε.
Επιστήμη και διατροφή
Όταν πάτε στον μανάβη, ζητήστε από τα παιδιά να επιλέξουν ένα αγαπημένο φρούτο ή λαχανικό. Επιστρέφοντας στο σπίτι σας, βάλτε τα να ψάξουν στο διαδίκτυο την επιλογή τους για να ανακαλύψουν τη διατροφική της αξία και τον αριθμό των θερμίδων που περιέχει. Ποια είναι τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση σταφυλιών; Ποια θρεπτικά συστατικά υπάρχουν στο πεπόνι; Μπορεί πραγματικά ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό να κάνει πέρα; Και τι γίνεται με το σπανάκι, που έγινε γνωστό ως υπερτροφή από τον χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων Ποπάι; Ψάξτε στο διαδίκτυο και τα παιδιά σας θα μάθουν ότι αυτό που χάρισε στο σπανάκι τη φήμη του ως σούπερ-δυναμωτικό ήταν ένα λάθος δεκαδικό ψηφίο κάποιου Γερμανού επιστήμονα.
Ελέγξτε τα ράφια με τις βιταμίνες, συνθετικές και μη. Βάλτε τα παιδιά να καταγράψουν τα ονόματα αρκετών από αυτές και όταν φτάσουν στο σπίτι να αναζητήσουν τα οφέλη τους. Κάντε τους ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της αναζήτησής τους, όπως: «Γιατί οι παιδικές βιταμίνες έχουν συχνά σχήμα ζώου;» ή «Είναι οι υπογλώσσιες βιταμίνες καλύτερες από τις συνηθισμένες;».
Η πορεία ενός προϊόντος
Το 1958, ο Λέοναρντ Ρηντ δημοσίευσε το βιβλίο «Εγώ, το μολύβι», το οποίο αφηγείται την ιστορία του ‘αόρατου χεριού’ που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ενός απλού μολυβιού. Πρόκειται για μια λαμπρή απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο οι ελεύθερες αγορές δημιουργούν τα αγαθά μας. Οι μεγαλύτεροι μαθητές του δημοτικού μπορούν να απολαύσουν ένα σύντομο ταινιάκι κινουμένων σχεδίων στο YouTube που βασίζεται σε αυτό το δοκίμιο.
Το παντοπωλείο διαθέτει μολύβια, αλλά μπορείτε να ακολουθήσετε μια δική σας εκδοχή της οδύσσειας του Ρηντ. Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να σκεφτείτε το «Εγώ, το πορτοκάλι». Από πού προέρχονται τα πορτοκάλια; Πώς ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια χωρίς να χαλάνε; Πόσοι άνθρωποι εμπλέκονται για να φτάσει ένα πορτοκάλι από το Άργος, την Κρήτη ή τη Λακωνία σε ένα παιδί που ζει στην Αθήνα; Ψάξτε στο διαδίκτυο για το «πώς φτάνει ένα πορτοκάλι στο παντοπωλείο» και θα βρείτε βίντεο, όπως η ταινία του Curiosity Quest, και άρθρα που περιγράφουν αυτό το συναρπαστικό ταξίδι.
Το σπουδαιότερο μάθημα από όλα
Αυτή είναι μια τελευταία άσκηση για την οποία δεν χρειάζονται σημειωματάρια ή μολύβια.
Βρείτε ένα μέρος στο κατάστημα με καλή θέα. Ζητήστε από τα παιδιά να κοιτάξουν γύρω τους και να σας πουν τι βλέπουν. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, από φραντζόλες ψωμιού και κουτιά γάλακτος μέχρι καρότσια για ψώνια και καταψύκτες. Όταν περάσει ένα λεπτό, πείτε τους να σταματήσουν. Μέχρι τότε, θα πρέπει να έχουν κατονομάσει 25-40 αντικείμενα.
Στη συνέχεια, επισημάνετε ότι τα πάντα σε αυτό το παντοπωλείο παράγονται από το μυαλό και τα χέρια των ανθρώπων. Από τους τοίχους και την οροφή μέχρι τη σακούλα με τα τζίντζερ – τα πάντα. Επισημάνετε, επίσης, ότι χιλιάδες άνθρωποι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, βοήθησαν να γίνει δυνατή η λειτουργία αυτού του καταστήματος και ότι χιλιάδες εξαρτώνται από αυτό για την επιβίωσή τους. Όλοι όσοι με τη δουλειά τους δημιούργησαν και έφεραν αυτά τα αγαθά σε αυτό το μέρος αξίζουν τις ευχαριστίες και την ευλογία μας. Μιλήστε και για τους ανθρώπους σε άλλες χώρες που δεν έχουν ανάλογες ευκολίες και αφθονία.
Ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα των παιδιών, μπορείτε να αναπτύξετε αυτό το θέμα προς διάφορες κατευθύνσεις. Βοηθήστε τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι τα αγαθά και οι ανέσεις μας δεν είναι δεδομένα.
Με λίγη τύχη, θα έχετε μόλις διδάξει ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα από όλα: την ευγνωμοσύνη.
Στα μέσα του φθινοπώρου, η πανσέληνος ανατέλλει πάνω από ένα ομιχλώδες τοπίο. Κάτω από τα καταπράσινα βουνά, κοπέλες χορεύουν με ανέμελη κομψότητα, με τις βεντάλιες τους να ρίχνουν τις σκιές τους υπό το φως του φεγγαριού. Μετακινούμενος μεταξύ ακινησίας και κίνησης, ο χορός αυτός αντλεί έμπνευση από την ταοϊστική ιδέα ότι «όλα τα πράγματα προέρχονται από ένα και συνυπάρχουν σε μια συνεχή κατάσταση ροής».
Οι σπουδαστές του Κολλεγίου Fei Tian χορογράφησαν, εκτέλεσαν και μοιράζονται μαζί μας το κομμάτι «Το φεγγάρι λάμπει πάνω από τα πράσινα βουνά» για τον εορτασμό του Φθινοπωρινού Φεστιβάλ, το οποίο κατέχει εξέχουσα θέση στην κινεζική παράδοση και είναι αφιερωμένο στη λατρεία του φεγγαριού και της Τσανγκ’ε, της θεάς του φεγγαριού.
To Κολλέγιο Fei Tian είναι μια μη κερδοσκοπική εταιρεία με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προσφέροντας και μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών, από το 2011. Αν και επικεντρώνεται στην κλασική κινεζική παράδοση, με τέχνες όπως ο παραδοσιακός κινεζικός χορός όπου πρωτοστατεί, η καλλιγραφία και η μουσική με παραδοσιακά όργανα όπως το έρχου, περιλαμβάνει και σπουδές στη ζωγραφική, την κλασική μουσική, τη σκηνογραφία και το design, καθώς και σε πιο πρακτικές κατευθύνσεις όπως η βιοϊατρική και η πληροφορική.
Η σχολή είναι θεμελιωμένη σε ισχυρές αξίες όπως η αριστεία (η φιλοδοξία για την υψηλότερη ποιότητα στις ακαδημαϊκές επιδόσεις), η ακεραιότητα (ακολουθούνται τα υψηλότερα ηθικά πρότυπα) και η προσφορά στην κοινότητα, με στόχο να έχει «θετικό αντίκτυπο στον κόσμο, παράγοντας μορφωμένα άτομα με ισχυρό ηθικό χαρακτήρα που θα χρησιμοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους για το γενικότερο καλό, την οικονομία και τα σύγχρονα ζητήματα».
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το Κολλέγιο Fei Tian είναι η φυσική συνέχεια της Ακαδημίας Τεχνών Fei Tian (Fei Tian Academy of the Arts), η οποία δραστηριοποιείται στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, περιλαμβάνοντας εκτός από τα καλλιτεχνικά μαθήματα και τα μαθήματα ενός συνηθισμένου σχολείου, και η οποία υφίσταται από το 2007 ως εξέλιξη της Ακαδημίας Χορού Fei Tian, που είχε ιδρυθεί το 2006 στη Νέα Υόρκη από ασκούμενους του Φάλουν Ντάφα με στόχο τη διατήρηση, προώθηση και ανάπτυξη των παραδοσιακών κινεζικών τεχνών μέσω διδασκαλίας και παραστάσεων.
Από την Ακαδημία Τεχνών και το Κολλέγιο Fei Tian προέρχονται πολλοί από τους χορευτές, χορογράφους και μουσικoύς του Θιάσου Παραστατικών Shen Yun (Shen Yun Performing Arts).
Η ονομασία Fei Tian (Φέι Τιεν) σημαίνει στην κινεζική γλώσσα «ουράνια όντα που πετούν και φέρνουν καλοσύνη στον κόσμο μέσω του τραγουδιού και του χορού τους».
Για να παρακολουθήσετε το κομμάτι «Το φεγγάρι λάμπει πάνω από τα πράσινα βουνά», πατήστε εδώ.
Το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού επισκέφθηκε αντιπροσωπεία των Ποντιακών, Ασσυριακών και Αρμενικών Ενώσεων καθώς και δημοσιογράφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στόχος ήταν να μεταφέρουν αιτήματα που αφορούν τις ανάλογες κοινότητες, αλλά και να αποτυπώσουν θέματα για καίρια ζητήματα που ζητούν απαντήσεις.
Στη συνάντηση παρευρέθηκαν ο διευθυντής του υπουργού Νίκος Δημάκης, ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής και στελέχη του υπουργείου. Από την αντιπροσωπεία παρευρέθηκαν ο επ. πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ποντιακού Ελληνισμού (ΠΑΣΠΕ) και πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Ευρωπαίων Πολιτών (ΕΛΕΠ) Στέφανος Τανιμανίδης, ο πρόεδρος της Ασσυριακής κοινότητας στην Ελλάδα Κυριάκος Μπατσάρας, εκπρόσωποι των Αρμενίων και δημοσιογράφοι.
Ο κύριος Τανιμανίδης αναφέρθηκε σε τρία ζητήματα που αφορούν τους Χριστιανικούς πληθυσμούς που ζούσαν στην ευρύτερη περιοχή της Τουρκίας και υπέστησαν διωγμούς και εν τέλει γενοκτονία από τους Τούρκους.
Το πρώτο ζήτημα που τέθηκε αφορά τη μεταφορά της ιστορίας του Ποντιακού και Παρευξείνιου Ελληνισμού στην Ελληνική εκπαίδευση, καθώς τα γεγονότα που συνέβησαν δεν είναι αποτυπωμένα στα Ελληνικά βιβλία και συνεπώς δεν αναλύονται επαρκώς.
Το δεύτερο αφορά το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών, το οποίο έχει ουσιαστικά υποβαθμιστεί, καθώς οι εισακτέοι έφτασαν από 90 στους 15. Παράλληλα επισημάνθηκε το ζήτημα της ποντιακής διαλέκτου, καθώς αποτελεί ιστορικό δεδομένο και υπάρχει κίνδυνος να χαθεί με την πάροδο του χρόνου.
Στο τρίτο θέμα προτάθηκε η διαδικτυακή παρακολούθηση της ποντιακής διαλέκτου από πανεπιστήμια, σχολεία και φορείς σε όλο τον κόσμο και ζητήθηκε μέσω ειδικού ευρωπαϊκού προγράμματος να υποστηριχθεί η συγκεκριμένη δράση από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Επισημάνθηκε η ύπαρξη μουσειακών κειμηλίων από τη Μονή Παναγίας Σουμελά, η οποία είναι χτισμένη μέσα σε σπηλιά σε απόκρημνη πλαγιά του όρους Μελά, στην ενδοχώρα της Τραπεζούντας στην Τουρκία. Πολλά από αυτά βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία και μουσεία της Τουρκίας και θα πρέπει να επιστραφούν. Παρουσιάστηκαν στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σχετικές επιστολές από την τουρκική κυβέρνηση που συμφωνούν με το σχετικό αίτημα, το οποίο θα μπορούσε να προωθηθεί άμεσα.
Προτάθηκε η έκδοση ενός βιβλίου που αφορά την ιστορία της Μονής Παναγία Σουμελά με τα ανάλογα ντοκουμέντα και φωτογραφίες από την ιστορία της σε 6 γλώσσες, ώστε να δίδεται στους χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές της Μονής.
Τέλος, αναφέρθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός εκπαιδευτικού μουσείου για τον Ποντιακό Ελληνισμό, που θα μπορούσε να συλλέξει όλο εκείνο τον πλούτο των εκδόσεων και συγγραμμάτων που υπάρχει, ώστε να βρίσκεται συγκεντρωμένο σε ένα σημείο.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ασσυριακής κοινότητας στην Ελλάδα Κυριάκος Μπατσάρας, επεσήμανε τη σημασία των Χριστιανικών πληθυσμών που επλήγησαν από τις συνέπειες της τουρκικής βαρβαρότητας εκείνη την περίοδο.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στην προσπάθεια μεταλαμπάδευσης στη νεότερη γενιά της Ασσυριακής διαλέκτου, ώστε να διατηρηθεί και να μη χαθεί, με εξιδεικευμένες σπουδές σε πανεπιστημιακό επίπεδο, για το οποίο υπήρξε ενδιαφέρον από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Από την πλευρά του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής αναφέρθηκε σε ένα Διεθνές Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα πριν από ένα χρόνο με θέμα «Η εποχή της καταστροφής και το τέλος της συνύπαρξης: απελάσεις, εκτοπίσεις και γενοκτονίες, 1912-1924». Στο Συνέδριο αυτό διαπιστώθηκαν τα θέματα που αφορούσαν τη συνολική πολιτική εξόντωσης όλων των χριστιανικών πληθυσμών που υιοθετήθηκε από τους Τούρκους, ενώ αναλύθηκαν τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Όπως τόνισε ο γενικός γραμματέας είναι σημαντικό να αναδειχθεί η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της περιόδου 1914-1922 ως ένα σημαντικό γεγονός σε διεθνές επίπεδο.
Στα θέματα που έθεσε ο κύριος Τανιμανίδης απάντησε ότι θα ερευνηθούν και θα δοθούν οι κατάλληλες απαντήσεις, πάντα με θετικό και υποστηρικτικό πνεύμα.
Όσον αφορά τα εκπαιδευτικά ζητήματα του Ποντιακού Ελληνισμού παρουσίασε τη δημιουργία μιας σειράς σεμιναρίων αφιερωμένων αποκλειστικά στο συγκεκριμένο θέμα, με σκοπό τη δημιουργία του «φακέλου του εκπαιδευτικού» που θα περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία που αφορούν το σχετικό ζήτημα, με στόχο να δημιουργηθούν εξιδεικευμένοι επιστήμονες για να διατηρηθεί και να διευρυνθεί το ποντιακό στοιχείο.
Ήδη στο Α΄ Διαδικτυακό Σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε συμμετείχαν 601 εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα και το ενδιαφέρον για τη συνέχισή του ήταν πολύ μεγάλο. Χαρακτηριστικά ο ΓΓ ανέφερε ότι «σε κανένα άλλο σεμινάριο που πραγματοποίησε το Υπουργείο δεν συμμετείχαν τόσο πολλοί εκπαιδευτικοί».
Για το σκοπό αυτό υπογράφηκε Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ της γενικής γραμματείας Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού με την Έδρα Ποντιακών Σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, που είναι ένα από τα εγκυρότερα Think Tank παγκοσμίως όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας.
Γνωρίζοντας ο ίδιος πολλές λεπτομέρειες για τα ζητήματα που αφορούν τους πληθυσμούς και τις αντίστοιχες κοινότητες και μέσα από τις προηγούμενες ενέργειες του, απέδειξε τη βαθιά γνώση και εμπειρία που έχει για τα σχετικά θέματα.
Τέλος ο γενικός γραμματέας επέδωσε ως δώρο το βιβλίο με τίτλο “The Black Book of the persecutions and martyrdom suffered by Hellenism in Turkey 1914-1918”, το οποίο είναι η μετάφραση σε Αγγλικά και Γαλλικά, με κείμενα και φωτογραφίες, της «Μαύρης Βίβλου» της Γενοκτονίας 1914-1918 του Ελληνισμού από τους Τούρκους.
Ο Νίκος Δημάκης, διευθυντής του υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κου Πιερρακάκη, εκπροσωπώντας τον, παρουσίασε τις θέσεις και το ενδιαφέρον του υπουργείου και προσωπικά του υπουργού για το θέμα και τη στήριξη που θα παρέχει στις δράσεις που θα αναπτυχθούν.
‘Οσον αφορά την πρόταση που τέθηκε για το θέμα του Εκπαιδευτικού Μουσείου για τον Ποντιακό Ελληνισμό, δήλωσε τη στήριξή του για την ανεύρεση ειδικού χώρου για να στεγασθούν υπό κατάλληλες συνθήκες.
Πρότεινε την ψηφιοποίηση των βιβλίων και συγγραμμάτων που ήδη υπάρχουν και τη δημιουργία ειδικού ψηφιακού περιβάλλοντος μεικτής πραγματικότητας (Mixed Reality AR-VR) που θα αποτυπώνει τις εικόνες και το περιεχόμενο με τέτοιο τρόπο, ώστε η προβολή τους να γίνεται είτε στο χώρο του μουσείου είτε διαδικτυακά μέσω ειδικών εφαρμογών.
Η εν λόγω συνάντηση αποτελεί μέρος των ευρύτερων συναντήσεων με στόχο την εξακτίνωση του θέματος της Γενοκτονίας των Χριστιανικών πληθυσμών στην Τουρκία την περίοδο 1914-1922, με σκοπό να υπάρξει ανάλογο ψήφισμα από την Ευρωβουλή.
Στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, τον Μάρτιο του 2023, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη της αντίστοιχης αντιπροσωπείας πλαισιωμένης από 10 δημοσιογράφους ΜΜΕ της Αθήνας και Περιφέρειας στις Βρυξέλλες.
Στις συναντήσεις που είχαν με Έλληνες και ξένους Ευρωβουλευτές, δέχτηκαν την πλήρη στήριξή τους, ενώ χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ, δήλωσε τη στήριξή του και έκλεισε αναφέροντας χαρακτηριστικά τη φράση «ποτέ ξανά».
Σύμφωνα με τον κύριο Τανιμανίδη, ετοιμάζονται νέες δράσεις για το διάστημα του επόμενου έτους τόσο σε Ευρώπη όσο και σε ΗΠΑ, έχοντας πάντα ως στόχο τόσο τη μεγιστοποίηση του θέματος της Γενοκτονίας των Χριστιανικών πληθυσμών από την Τουρκία όσο και την επικύρωση ανάλογου ψηφίσματος τόσο από την Ευρωβουλή όσο και από την Αμερικάνικη Γερουσία.
Υπάρχουν μερικά απλά, βασικά πράγματα που όταν τα εφαρμόζουμε στην καθημερινότητά μας η ποιότητα των σχέσεών μας, τόσο με τους οικείους μας όσο και με τους τρίτους, αναβαθμίζεται με έναν διακριτικό αλλά πολύ αποτελεσματικό τρόπο.
Στον πυρήνα της στοιχειώδους ευγένειας βρίσκεται πάντα η σκέψη για τους άλλους και το πώς να τους βοηθήσουμε ή να τους κάνουμε να νιώσουν πιο όμορφα. Όταν σε μια κοινωνία αυτή η σκέψη υπάρχει στην πλειοψηφία των μελών της, οι καθημερινές μας επαφές γίνονται πιο αρμονικές και αποδοτικές.
Αν και οι βασικοί καλοί τρόποι συμπεριφοράς θα έπρεπε να μας είναι δεύτερη φύση, στην πραγματικότητα ξεχνιόμαστε μερικές φορές, ιδίως τώρα που η καθημερινή ευγένεια σπανίζει. Μια υπενθύμιση ποτέ δεν βλάπτει. Οι κινήσεις δεν χρειάζεται να είναι εξεζητημένες – η αληθινή ευγένεια είναι απλή, εύκολη και δεν κοστίζει τίποτα, εκτός μόνο από το να σκεφτόμαστε λιγότερο τον εαυτό μας και περισσότερο τους άλλους.
Κρατώντας ή ανοίγοντας την πόρτα για τους άλλους
Κατά την είσοδο ή την έξοδο από ένα κτίριο ή δωμάτιο, το να κρατάτε την πόρτα για όποιον έρχεται από πίσω σας ή πρόκειται να μπει, είναι μια απλή αλλά ευγενική κίνηση που εκτιμάται. Ακόμα καλύτερα είναι όταν ανοίγετε την πόρτα και αφήνετε τον άλλον να περάσει πρώτος. Η πράξη αυτή εκτιμάται περισσότερο όταν το άλλο άτομο είναι φορτωμένο ή κρατά ένα μικρό παιδί από το χέρι ή το λουρί του σκύλου. Όταν κρατάμε ή ανοίγουμε την πόρτα για τον άλλον, δείχνουμε ότι τον αναγνωρίζουμε. Όταν δε αυτή η κίνηση συνοδεύεται από ένα χαμόγελο, μπορεί να γίνει πηγή πραγματικής ευφορίας για εκείνον.
Ακούτε περισσότερο, μιλάτε λιγότερο
Είναι ιδιαιτέρως ενοχλητικό, ακόμα και αγενές εκ μέρους σας, αν σε μια συζήτηση δεν αφήνετε τον συνομιλητή σας να πει μια λέξη. Είναι σημαντικό να κρατάμε τις ισορροπίες στις κοινωνικές συναναστροφές μας και να φροντίζουμε να κάνουμε παύσεις στην κουβέντα μας, ώστε να επιτρέπουμε στο άλλο μέρος να μιλήσει εάν θέλει χωρίς να χρειαστεί να μας διακόψει. Με αυτό τον τρόπο, ακόμα και τα ντροπαλά άτομα θα αισθανθούν πιο άνετα και θα μπορέσουν να συμμετάσχουν στη συζήτηση. Δοκιμάστε το και δείτε τους να ανθίζουν – ίσως μάλιστα κερδίσετε και έναν νέο φίλο έτσι.
Οι δύο «μαγικές» λέξεις
Ας μην είμαστε φειδωλοί με τις δύο κατεξοχήν λέξεις ευγενείας, το «παρακαλώ» και το «ευχαριστώ». Όντας ευγενικοί με τον υπάλληλο στο σούπερ μάρκετ, με έναν συνάδελφο ή με τους συνεπιβάτες μας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, δίνουμε ένα καλό παράδειγμα που δεν αποκλείεται να γίνει μεταδοτικό.
Κοιτάζοντας τους άλλους στα μάτια
Η οπτική επαφή είναι δείγμα καλής ανατροφής και επίσης ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να δημιουργήσετε και να διατηρήσετε έναν στενότερο δεσμό με τους άλλους. Είτε πρόκειται για μια τυχαία συνάντηση με έναν εντελώς άγνωστο στο εμπορικό κέντρο είτε για μια συνομιλία με ένα οικείο σας πρόσωπο, κοιτάζοντας τον στα μάτια τον διαβεβαιώνετε ότι τον προσέχετε και ότι ενδιαφέρεστε για αυτά που σας λέει και δημιουργείτε μια γέφυρα ανάμεσά σας και ένα καλό κλίμα.
Δείξτε σεβασμό
Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να αγγίξετε κάτι που δεν σας ανήκει, εκτός αν έχετε ρητή άδεια να το κάνετε.
Αυτός ο κανόνας ισχύει τόσο στον χώρο εργασίας, όπου ένας συνάδελφος μπορεί να έχει ένα ενδιαφέρον στυλό ή ένα μπιχλιμπίδι πάνω στο γραφείο του όσο και στο σπίτι κάποιου. Επίσης, οι ευγενικοί άνθρωποι δεν επαναλαμβάνουν τα κουτσομπολιά όσο ενδιαφέροντα κι αν είναι. Τέλος, όταν βρίσκεστε στο χώρο κάποιου άλλου, αποφύγετε να τον αναστατώσετε ή έστω φροντίστε πριν φύγετε να τα αφήσετε όλα όπως τα βρήκατε.
Περί τα 139 κιλά απορριμμάτων συνέλλεξαν μαθητές και ελεύθεροι δύτες από τις ακτές και τον βυθό της παραλίας Γενναδίου στη νότια Ρόδο. Συγκεκριμένα 882 μαθητές από τα Δημοτικά Σχολεία Λάρδου, Πυλώνα, Λίνδου, Μαλώνας, Μασσάρων, Γενναδίου και Αρχαγγέλου, από 6 έως 12 ετών, παρακολούθησαν το εκπαιδευτικό σεμινάριο για την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος λαμβάνοντας πιστοποιητικό συμμετοχής, ενώ συμμετείχαν έμπρακτα στον καθαρισμό του οικοσυστήματος.
Παράλληλα, οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον υποβρύχιο κόσμο και τα πλάσματα που ζουν σε αυτόν, ενώ ενημερώθηκαν και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες και τις μεθόδους για την αντιμετώπισή τους.
Ο βιωματικός καθαρισμός που ακολούθησε έλαβε χώρα στην παραλία Γενναδίου στο τέλος Σεπτεμβρίου. Μαθητές και οι εκπαιδευτικοί συνοδοί τους, μαζί με εθελοντές της περιβαλλοντικής οργάνωσης All For Blue πραγματοποίησαν τον παράκτιο καθαρισμό. Μεταξύ άλλων συνέλεξαν φίλτρα τσιγάρων, πλαστικά μιας χρήσης, αλουμινένιες συσκευασίες και μία ρόδα αυτοκινήτου.
Την εναρκτήρια αποστολή στήριξαν με τη φυσική τους παρουσία ο διευθυντής της παγκόσμιας ομοσπονδίας ελεύθερης κατάδυσης Απ. Μπέλλος, ο προπονητής της εθνικής ομάδας ελεύθερης κατάδυσης, των ρεκόρ και των πρωταθλητών, Δημήτρης Κούμουλος και η ιδρύτρια της All For Blue Κατερίνα Τοπούζογλου.
Στον υποβρύχιο καθαρισμό συμμετείχαν δύτες ελεύθερης κατάδυσης, μέλη της εθνικής ομάδας ελεύθερης κατάδυσης και δύτες αυτόνομης κατάδυσης από το καταδυτικό κέντρο Waterhoppers.
Συνολικά απομακρύνθηκαν από τον βυθό 97 κιλά απορριμμάτων μεταξύ των οποίων αλιευτικός εξοπλισμός, μεταλλικά θραύσματα, οικοδομικά υλικά, αλλά και δύο δεκάκιλα βαρίδια τα οποία μάλιστα χρησίμευσαν στους δύτες που πήραν μέρος σε αγώνες την επόμενη μέρα.
Οι δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος TUI Junior Academy by All For Blue υλοποιείται από την All For Blue σε συνεργασία με το TUI Care Foundation, που υλοποιείται υπό την αιγίδα του υπουργείου Τουρισμού και της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ελεύθερης Κατάδυσης CMAS και έχει τριετή διάρκεια (Σεπτέμβριος 2023-Ιούνιος 2026). Το πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να γίνουν πρωταθλητές για το περιβάλλον (Eco Champions) μέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δίνοντας ευκαιρίες μάθησης σε νέους.
