«Γνώση είναι να ξέρεις ότι η ντομάτα είναι φρούτο. Σοφία είναι να μην την βάζεις στη φρουτοσαλάτα.»
O παραπάνω αφορισμός, που αποδίδεται στον Βρετανό δημοσιογράφο και χιουμορίστα Μάιλς Κίνγκτον (1941-2008), συνοψίζει πολύ εύγλωττα τη διάκριση μεταξύ γνώσης και σοφίας.
Σε αντίθεση με τη γνώση, η σοφία είναι μία από τις τέσσερεις βασικές αρετές, οι οποίες αποκτώνται με την πρακτική και τη συνήθεια και όχι απλώς διαβάζοντας ένα εγχειρίδιο ή ακούγοντας τα λόγια ενός δασκάλου.
Οι περισσότεροι σχολιαστές συμφωνούν ότι, σε αντίθεση με τα μαθηματικά ή τη γεωγραφία, η σοφία δεν μπορεί να διδαχθεί σε μια τάξη. Ωστόσο, μπορεί να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξή της. Δύο από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιστορίας, για παράδειγμα, ο Σωκράτης και ο Ιησούς, προσπάθησαν να εμπνεύσουν την αναζήτηση της σοφίας, ο μεν πρώτος με τις ερωτήσεις του και ο Ιησούς με τις παραβολές του. Πιο κοντά στην εποχή μας, αρκετοί συγγραφείς του 19ου αιώνα είχαν έναν παρόμοιο στόχο, μεταγγίζοντας παραδόσεις, ηθικές αρχές και αξίες μέσω των έργων τους.
Δεδομένης της συχνά αναφερόμενης σύγχυσης και της ψυχικής δυσφορίας μεταξύ των παιδιών και των νέων μας σήμερα, θα ήταν καλό να ακολουθήσουμε τα παραδείγματα των παλαιών δασκάλων και να βοηθήσουμε τους νέους να καλλιεργήσουν την ικανότητά τους για διάκριση και αντίληψη, που ίσως τους βοηθήσουν στην κατάκτηση της σοφίας.
Εδώ, σας προτείνω έξι «εργαλεία» κατάλληλα για αυτό τον σκοπό.
Λογοτεχνία και Ιστορία
Οι μύθοι του Αισώπου, οι ιστορίες της Λούσι-Μωντ Μοντγκόμερι για την «Άννα των Αγρών», οι διασκευασμένες για νέους ή παιδιά βιογραφίες προσωπικοτήτων όπως ο Τζορτζ Ουάσινγκτον, η Αμέλια Έρχαρτ και ο Θεόδωρος Ρούσβελτ, τα μυθιστορήματα της Τζέην Ώστεν, του Ντίκενς, του Τολστόη και τα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ είναι λίγες μόνο από τις χιλιάδες ιστορίες που προσφέρουν πληθώρα μαθημάτων που βοηθούν στην όξυνση της κρίσης.
Τέτοια βιβλία αποτελούν ένα εργαστήριο ανθρώπινης συμπεριφοράς, ένα μέρος όπου οι νέοι μπορούν να παρατηρήσουν την αρετή και την αχρειότητα, το καλό και το κακό, με σχετική ασφάλεια. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, αλλά διαβάζοντας αυτά τα κλασικά βιβλία, απορροφούν σημαντικά μαθήματα για τη ζωή και την ηθική, δημιουργώντας ένα “απόθεμα” σοφίας.
Η πείρα των μεγαλυτέρων
Τα τελευταία 60 χρόνια, η κοινωνία μας βίωσε την κατάρρευση του γάμου και της οικογένειας, την άνοδο της νεανικής κουλτούρας και τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, ιδίως στην επικοινωνία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η συνέπεια; Οι μέντορες των νέων μας είναι πιο συχνά οι συνομήλικοί τους, έφηβοι ή εικοσάρηδες, ακριβώς όπως οι ίδιοι.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η καταστροφική τάση, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τους νέους να συνδέονται περισσότερο με τους γονείς τους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες και με ενήλικες μέντορες, όπως οι δάσκαλοι, οι προπονητές και οι εργοδότες. Ένας θείος, που έχει ζήσει λίγο παραπάνω, θα είναι πιθανότατα πολύ πιο λογικός για το πώς να αντιμετωπίζει κανείς τα πράγματα από ό,τι ένας «φίλος» από το λύκειο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η τέχνη της παύσης
Ένα συνηθισμένο σημάδι σοφίας είναι η ικανότητα, όταν αντιμετωπίζει κανείς ένα πρόβλημα, να σκέπτεται πριν ενεργήσει, εξετάζοντας πρώτα τις πιθανές λύσεις και τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειές τους. Ωστόσο, πολλοί ενήλικες, από εξέχοντα πρόσωπα μέχρι απλούς ανθρώπους, δεν έχουν ούτε οι ίδιοι την ικανότητα να διαβλέπουν το μέλλον. Παραμένουν εσαεί στην εφηβεία, μπερδεύουν τη λάμψη με το χρυσάφι και αντιδρούν παρορμητικά χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις συνέπειες των πράξεών τους.
Με το παράδειγμα και τα λόγια μας, μπορούμε να διδάξουμε στους νέους να αφιερώνουν χρόνο για να σκεφτούν προτού δράσουν.
Η αξία του λάθους
Κανένας γονιός δεν θέλει να δει το παιδί του να αποτυγχάνει. Κάποιοι γονείς γκρινιάζουν στους γιους και τις κόρες τους, όταν είναι πια στο Λύκειο, να αφήσουν τα τηλέφωνά τους στην άκρη και να διαβάσουν για το διαγώνισμα της βιολογίας της επόμενης ημέρας. Άλλοι ακούνε με συμπάθεια τις δικαιολογίες ενός εφήβου που παραιτήθηκε από μια καλοκαιρινή δουλειά μετά από δύο μόνο ημέρες. Κάποιοι μπορεί ακόμα και να καλέσουν έναν καθηγητή κολεγίου για να διαμαρτυρηθούν για τον κακό βαθμό που πήρε ο γιος ή η κόρη τους σε ένα διαγώνισμα.
Όταν προσπαθούμε πάντα να εξομαλύνουμε και να διευκολύνουμε τον δρόμο των παιδιών μας, ουσιαστικά τα εμποδίζουμε να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που θα συναντήσουν ως ενήλικες. Προστατεύοντάς τα από την εμπειρία της αποτυχίας ή του λάθους, τα στερούμε από τις ευκαιρίες να αποκομίσουν πολύτιμα μαθήματα που οδηγούν στη σοφία. Όταν τα παιδιά μας πέφτουν κάτω, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά, μπορούμε να τα σηκώνουμε, να τα τινάζουμε και να τους προσφέρουμε τη συμπάθεια και τις συμβουλές μας, έχοντας πάντα κατά νου ότι είναι αυτές οι μικρές “ήττες” της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας που θα τους δώσουν τη δύναμη, την ανθεκτικότητα και την οξυδέρκεια να ξεπερνούν αργότερα τις πιο σοβαρές προκλήσεις της ενήλικης ζωής.
Τα πρότυπα για μια καλή ζωή
Η πρώιμη εκπαίδευση σε αρετές όπως η ειλικρίνεια, η καλοσύνη, η επιμονή και το θάρρος γεννά σοφία. Διδάσκοντας αυτά τα θετικά γνωρίσματα του χαρακτήρα στα παιδιά μας και αποτελώντας εμείς οι ίδιοι ζωντανό παράδειγμα, τα βοηθάμε στην επίπονη ανάβασή τους προς τη σοφία. Για παράδειγμα, η καλοσύνη μάς καθιστά ικανούς να σκεφτόμαστε και δείχνουμε κατανόηση στους άλλους. Ή η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε με γενναιότητα τα προβλήματα αντί να το βάζουμε στα πόδια, δημιουργεί δυνατούς και άξιους ανθρώπους, πολύτιμους σε κάθε περίσταση.
Ένα ταπεινό πνεύμα
Η προσευχή της γαλήνης συμπυκνώνει την ταπεινότητα που συνοδεύει απαραιτήτως τη σοφία: «Θεέ μου, δώσε μου τη γαλήνη να αποδέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το θάρρος να αλλάζω τα πράγματα που μπορώ και τη σοφία να γνωρίζω τη διαφορά». Η αναγνώριση των ορίων μας, ένα ακόμη εργαλείο στην άσκηση της ορθής κρίσης, είναι γνώρισμα των σοφών και μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε την ηρεμία που αναφέρεται στην προσευχή.
Υπάρχουν πολλές ιστορίες, ακόμη και αστεία, για ασκητές που ζουν σε κορυφές βουνών. Το βουνό αντιπροσωπεύει μια επίπονη και ακόμη και επικίνδυνη ανάβαση. Ο ασκητής αντιπροσωπεύει τη σοφία.
Όταν ενθαρρύνουμε τους νέους μας να αναζητήσουν τη σοφία από νωρίς, τους δίνουμε μια ώθηση για να ανέβουν σε αυτό το βουνό.
Συγκέντρωση σχολικών ειδών πραγματοποιούν τα Παιδικά Χωριά SOS για τα παιδιά στη Θεσσαλία και τον Έβρο, όπου τα τελευταία 15 χρόνια λειτουργούν ένα Παιδικό Χωριό SOS και ένα Κέντρο Ημέρας για ΑΜΕΑ.
Όσοι επιθυμούν, με ένα κλικ εδώ γεμίζουν τις σχολικές τσάντες των παιδιών ή προσφέρουν σε είδος: σχολικές τσάντες, κασετίνες, τετράδια, μολύβια, στυλό, μαρκαδόρους, ξυλομπογιές, μπλοκ ζωγραφικής, στα σημεία συγκέντρωσης: όλα τα Κέντρα Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας των Παιδικών Χωριών SOS σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Καλαμάτα, Ιωάννινα, Πάτρα, Κομοτηνή, Ηράκλειο (Κρήτη), Μυτιλήνη, Σάπες.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, με αφορμή τη νέα σχολική χρονιά, τα Παιδικά Χωριά SOS πραγματοποίησαν κάλεσμα συγκέντρωσης σχολικών ειδών για τα παιδιά που υποστηρίζονται από τα Χωριά τους και τα Κέντρα τους, που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα και ευχαρίστησαν τον κόσμο που, με την πολύτιμη ανταπόκρισή του, βοήθησε τα παιδιά να καταφέρουν να ξεκινήσουν τη σχολική χρονιά με τα απαραίτητα σχολικά είδη.
Ο εγκέφαλος είναι ένα καταπληκτικό και πολύ εργατικό όργανο. Ακόμη και όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός μας συνεχίζει να επεξεργάζεται ενεργά όλες τις εντυπώσεις της ημέρας, να αποθηκεύει σημαντικές πληροφορίες, να ταξινομεί και να φιλτράρει τις ασήμαντες. Λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα.
Ωστόσο, ο εγκέφαλος χρειάζεται ξεκούραση και δη ποιοτική. Ειδικά στην περίπτωση των παιδιών, που οι απαιτήσεις του σχολείου και των μαθημάτων, σε συνδυασμό με το πλήθος των νέων εμπειριών της κάθε ημέρας, είναι αυξημένες. Για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να ανταπεξέλθουν καλύτερα διδάξτε τα να κάνουν διαλείμματα: διαλείμματα ‘εγκεφάλου’. Η προσθήκη ενός διαλείμματος τριών έως πέντε λεπτών μεταξύ των μαθημάτων, κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας, θα βοηθήσει τα παιδιά σας και τον εγκέφαλό τους να ξεκουραστούν και να επανέλθουν για βέλτιστη μάθηση.
Τι είναι το ‘διάλειμμα εγκεφάλου’
Με απλά λόγια, ένα διάλειμμα εγκεφάλου είναι μια παύση μάθησης.
Ο σκοπός του διαλείμματος είναι να δώσει στα παιδιά χρόνο να επαναφορτίσουν τον εγκέφαλο και το σώμα τους είτε με έντονες είτε με ήρεμες δραστηριότητες. Αυτά τα διαλείμματα δίνουν στον εγκέφαλο χρόνο να επεξεργαστεί και να εμπεδώσει τη γνώση που αποκτήθηκε.
Ο Λεονάρντο Κοέν, νευροεπιστήμονας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας στο Bethesda του Μέριλαντ, μελέτησε τη νευρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο (το δίκτυο των συνδέσεων μεταξύ όλων των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου) κατά τη διάρκεια διαλείμματος από τη μελέτη. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη του Κοέν μάθαιναν να πληκτρολογούν με το μη κυρίαρχο χέρι τους. Όταν, στα διαλείμματα της πληκτρολόγησης, η ομάδα του σάρωνε τον εγκέφαλό τους, διαπίστωνε ότι η νευρική δραστηριότητα ήταν ασυνήθιστα υψηλή.
Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως νευρική επανάληψη: ο εγκέφαλος των συμμετεχόντων επανειλημμένα έπαιζε αυτό που μόλις είχαν μάθει και στη συνέχεια μετέτρεπε αυτές τις πληροφορίες σε μακροπρόθεσμη μνήμη.
Διαφορετικοί τύποι εγκεφαλικών διακοπών
Τα διαλείμματα του εγκεφάλου μπορεί να περιλαμβάνουν κίνηση, αισθητηριακή διέγερση, δραστηριότητες σκέψης ή δημιουργικά έργα. Επιλέξτε σωματικές ασκήσεις όπως γυμναστική ή χορό με αισιόδοξη, χαρούμενη μουσική ή προτείνετε ένα παιχνίδι με μπαλόνια. Εάν ο καιρός είναι καλός, ενθαρρύνετέ τα να παίξουν έξω: να σκαρφαλώνουν στα δέντρα, να πηδούν σχοινάκι ή λάστιχο, να κάνουν πατίνι ή να δουλέψουν στον κήπο, να ξεβοτανίσουν ή να μαζέψουν τους καρπούς.
Ορισμένες αισθητηριακές δραστηριότητες είναι το παιχνίδι με πλαστελίνη, με νερό και άμμο, περιπάτους στη φύση, το φύσημα φυσαλίδων κλπ.
Προσπαθήστε επίσης να τους μάθετε κάποιες πρακτικές δεξιότητες ζωής, όπως το πλύσιμο των πιάτων, το δίπλωμα των καθαρών ρούχων, τη συλλογή αυγών από το κοτέτσι ή τη συλλογή λουλουδιών για να διακοσμήσετε το τραπέζι στο μεσημεριανό γεύμα ή το δείπνο.
Τα διαλείμματα στοχασμού και οι δραστηριότητες χαλάρωσης, από την άλλη, βοηθούν τα παιδιά να ηρεμήσουν εάν αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή απογοήτευση κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος. Για παράδειγμα, οι ασκήσεις με καθοδηγούμενο διαλογισμό κάνουν θαύματα, καθώς διακόπτουν την έντονη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Ή βάλτε λίγη ήρεμη κλασική μουσική, όπως την «Πρωινή διάθεση» του Γκριγκ ή τον «Κύκνο» του Σεν Σανς και αφήστε τις σκέψεις των παιδιών σας να ακολουθήσουν τις μελωδίες.
Ένα δημιουργικό διάλειμμα δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να αφιερώσουν λίγα λεπτά σε ένα έργο, όπως κροσέ, ράψιμο, ζωγραφική, κατασκευή ευχετήριων καρτών ή κοσμημάτων.
Πότε και πώς να εφαρμόσετε τα διαλείμματα
Η Σάρλοτ Μέισον, Βρετανίδα παιδαγωγός, πίστευε ότι τα μαθήματα πρέπει να είναι σύντομα για να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο το εύρος της προσοχής του μαθητή. Συνέστησε μαθήματα διάρκειας 20 λεπτών για μικρά παιδιά και 40 λεπτών για μεγαλύτερους μαθητές. Η φιλοσοφία της βασίζεται σε δύο θεωρήσεις. Πρώτον, ένα παιδί που ξέρει πόσο χρόνο έχει για να ολοκληρώσει μια εργασία στο σπίτι συγκεντρώνεται καλύτερα και ονειροπολεί λιγότερο. Δεύτερον, με την καθημερινή χρήση αυτής της τεχνικής, η συγκέντρωση του παιδιού θα ενισχυθεί με φυσικό τρόπο και θα βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. Έχοντας αυτό κατά νου, προγραμματίστε ένα διάλειμμα ξεκούρασης μετά από κάθε μάθημα.
Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας είναι ανήσυχο, ονειροπολεί ή δυσκολεύεται, είναι η ιδανική στιγμή για διάλειμμα.
Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης στο σπίτι, έφτιαξα ένα ‘βάζο γυμναστικής’ που ήταν γεμάτο με λωρίδες χαρτιού με διαφορετικές ασκήσεις γραμμένες πάνω τους. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν τα παιδιά μας χρειάζονταν κίνηση, έπαιρναν ένα χαρτάκι στην τύχη και ακολουθούσαν τις οδηγίες. Αυτό με έκανε να σκεφτώ: ένα βάζο για διάλειμμα εγκεφάλου μπορεί να λειτουργήσει με τον ίδιο τρόπο. Καθίστε μαζί με τα παιδιά σας και σκεφτείτε ιδέες για κάθε τύπο διαλείμματος – ή, αν χρειάζεστε λίγη έμπνευση, επισκεφτείτε το Rock Your Homeschool, για να κατεβάσετε μια δωρεάν λίστα με 54 ιδέες!
Η ενσωμάτωση διαλειμμάτων μέσα στην ημέρα θα ωφελήσει το πρόγραμμά σας με πολλούς τρόπους: τα παιδιά σας θα είναι πιο ικανά να εστιάσουν και να δουλέψουν σοβαρά, θα θυμούνται περισσότερες πληροφορίες και θα ανυπομονούν για κάθε νέα σχολική μέρα, επειδή η μάθηση θα τους φαίνεται πιο εύκολη και ευχάριστη.
Πριν από λίγο καιρό, εγώ και η κόρη μου συζητούσαμε για την εκπαίδευση, ενώ δύο από τα παιδιά της, η Καρολίνα, 12 ετών, και ο Ντάνιελ, 10 ετών, έτρωγαν πρωινό στο τραπέζι της κουζίνας. Εγώ θρηνούσα για την πτώση των προτύπων στα σχολεία των ΗΠΑ, δημόσια και ιδιωτικά. Η κόρη μου συμφώνησε ως ένα βαθμό, αλλά μετά είπε: «Τα παιδιά έχουν έναν πολύ καλό καθηγητή γεωγραφίας».
Κοίταξα την Καρολίνα και τον Ντάνιελ. «Το Τσαντ βρίσκεται στη βορειοδυτική Αφρική», προθυμοποιήθηκε ο Ντάνιελ. «Η Λιβύη και η Αίγυπτος βρίσκονται στη βόρεια Αφρική», πρόσθεσε η Καρολίνα. Μέσα σε ένα λεπτό περίπου, ανακάλυψα ότι μελετούσαν τις χώρες «-στάν» και μπορούσαν να εντοπίσουν την Ουκρανία σε μια μικρή υδρόγειο σφαίρα. Όταν ρώτησα για τις πρωτεύουσες, η Καρολίνα είπε: «Το Νέο Δελχί είναι η πρωτεύουσα της Ινδίας» και ο Ντάνιελ: «Της Νότιας Κορέας είναι η Σεούλ ».
Ενθουσιάστηκα! «Ναι, ναι!», αναφώνησα, «αυτό ακριβώς έλεγα! Τα παιδιά μπορούν να μάθουν αυτά τα πράγματα! Εσείς οι δύο ξέρετε πιθανώς περισσότερη παγκόσμια γεωγραφία από το 90% των Αμερικανών, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μου». Κοίταξα την κόρη μου και είπα: «Πρέπει να συναντήσω τη δασκάλα τους και να μάθω πώς το κάνει αυτό».
Και τη συνάντησα.
Βασικό βιογραφικό
Όταν μιλήσαμε τηλεφωνικά στα μέσα Μαρτίου, έμαθα ότι η Ρεβέκκα Χάφμαν από το Σκράντον της Πενσυλβάνια είχε πάρει το προπτυχιακό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ και στη συνέχεια απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα στη φυσικοθεραπεία. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους σπουδών της γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, τον Φίλιπ Χάφμαν, ο οποίος ασκεί την εσωτερική παθολογία. Είναι γονείς επτά παιδιών. Ο μεγαλύτερος, 24 ετών, είναι παντρεμένος και έχει μια κόρη και άλλο ένα παιδί στα σκαριά. Ο μικρότερος είναι 10 ετών.
Αν και η κα Χάφμαν διατήρησε ενεργή την άδεια φυσικοθεραπείας της, μόλις έγινε μητέρα άφησε αυτή τη δουλειά και επικεντρώθηκε στα παιδιά της. Καθώς αυτά μεγάλωναν, άρχισε να τα διδάσκει στο σπίτι, έγραψε δύο από αυτά σε ένα πρόγραμμα Μοντεσσόρι και πριν περάσει πολύς καιρός συνέδραμε στην ίδρυση ενός συνεταιριστικού Μοντεσσοριανού σχολείου, όπου δίδαξε γεωγραφία για έξι χρόνια.
Οκτώ χρόνια αργότερα, η κα Χάφμαν συμμετείχε στην ίδρυση της Ακαδημίας Μαρία Κάουπας του Σκράντον, ενός κλασικού υβριδικού σχολείου στο οποίο οι μαθητές διδάσκονται στην τάξη για αρκετές ημέρες την εβδομάδα και ολοκληρώνουν τις εργασίες στο σπίτι. Η προσπάθεια αυτή έχει γίνει οικογενειακή υπόθεση. Διευθυντής του σχολείου είναι ο πάτερ Έρικ Μπέργκμαν, αδελφός της κας Χάφμαν. Δύο κουνιάδες της συμπληρώνουν τον κύκλο των διδασκόντων, μαζί με τη δεύτερη κόρη της κας Χάφμαν, η οποία πρόσφατα αποφοίτησε από το κολλέγιο και διδάσκει για πρώτη χρονιά σε ιδιωτικό σχολείο.
Πού οφείλεται όμως το μεγάλο ενδιαφέρον της για τη γεωγραφία; Και πώς εξηγείται η μαγεία που φέρνει στην τάξη της;
Modus Operandi
«Πήρα την αγάπη για τη γεωγραφία από τον πατέρα μου», λέει η κα Χάφμαν. «Με έναν χάρτη μπορούσε να απασχολεί τα παιδιά για ώρες. Αυτό έκανε και με τα παιδιά μου. Απλώς άρχιζε να μιλάει για τον χάρτη».
Η αγάπη της για την παγκόσμια γεωγραφία αναπτύχθηκε ακόμα περισσότερο κατά τη διάρκεια των ετών που δίδασκε τα δικά της παιδιά στο σπίτι και στις τάξεις του μοντεσσοριανού σχολείου στο οποίο δίδαξε αρχικά. «Οι μαθητές μου είχαν αυτά τα παζλ Μοντεσσόρι», λέει. «Πρόκειται για παζλ των ηπείρων, αλλά κάθε χρώμα είναι μια διαφορετική χώρα. Και δεν γράφουν κάτι. Σε αυτήν τη μέθοδο Μοντεσσόρι ονομάζεις τις χώρες από μνήμης, με τη σειρά.»
Στην Ακαδημία Maria Kaupas, όπου διδάσκει τώρα γεωγραφία και ιστορία μέχρι την όγδοη τάξη, η κα Χάφμαν έχει κρατήσει την ιδέα αλλά με διαφορετικά υλικά. «Δεν ήθελα κομμάτια παζλ παντού με τόσα παιδιά», λέει, «έτσι έβαλα την κόρη μου, που έχει καλλιτεχνική φλέβα, να ζωγραφίσει χάρτες σε χαρτόνια. Κάθε χαρτόνι έχει μια διαφορετική ήπειρο, χωρίς καθόλου γράμματα, ώστε να μπορούμε να δουλέψουμε με αυτό.»
Οι μαθητές της Ρεβέκκας Χάφμαν μπορούν να αναγνωρίσουν τις χώρες «-στάν» σε μια υδρόγειο σφαίρα ή ένα χάρτη. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Οι μαθητές της κας Χάφμαν χρησιμοποιούν χάρτες χωρίς γράμματα για να απομνημονεύσουν τις χώρες και τις τοποθεσίες τους. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Πολυεπίπεδη μάθηση
Οι μη γραμμένοι χάρτες είναι μόνο ένα τμήμα της προσέγγισης της κας Χάφμαν. Φέτος, πρόσθεσε ένα βιβλίο γεωγραφίας της Memoria Press, το οποίο συστήνει ανεπιφύλακτα και το οποίο οι μαθητές χρησιμοποιούν και για τη μελέτη τους στο σπίτι. Η τάξη της διαθέτει υδρογείους – «χρειάζομαι μεγεθυντικό φακό για να δω τα ονόματα», λέει γελώντας – και επιτοίχιους χάρτες και ενθαρρύνει τους μαθητές της να έχουν παρόμοιους χάρτες και άτλαντες στα σπίτια τους. Συμβουλεύει, επίσης, τους μαθητές να παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο στο YouTube και να παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια γεωγραφίας.
Επιπλέον, οι μαθητές της συχνά γράφουν και κάνουν εκθέσεις για ορισμένες χώρες και τους πολιτισμούς τους για την τάξη, γεγονός που εδραιώνει όσα μαθαίνουν. Τα κουίζ βοηθούν σε αυτόν τον τομέα, «και μαθαίνουν πώς να δίνουν εξετάσεις, κάτι που είναι μια πολύ καλή δεξιότητα», προσθέτει η κα Χάφμαν. Σε αντίθεση με την επικρατούσα πεποίθηση, έχει επίσης διαπιστώσει ότι «στα παιδιά αρέσει να ανταγωνίζονται»:
«Νομίζω ότι στο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ, ακόμα και στις περιπτώσεις της οικοδιδασκαλίας ενίοτε, υπάρχει διάχυτη μια αμφισβήτηση του ανταγωνισμού: “Πρέπει να είμαστε τόσο ανταγωνιστικοί;” Αλλά στα παιδιά αρέσει ο υγιής ανταγωνισμός.»
Όλα αυτά εξηγούν γιατί τα παιδιά της κας Χάφμαν, τα οποία συναντιούνται ως τάξη μόνο μία φορά την εβδομάδα και την υπόλοιπη δουλειά την κάνουν στο σπίτι, μαθαίνουν καλά τη γεωγραφία τους. Ωστόσο, αυτές οι τεχνικές και η εμπειρία της δασκάλας, όσο πολύτιμα και αν είναι, δεν εξηγούν πλήρως την επιτυχία της κας Χάφμαν. Αυτή οφείλεται σε κάτι πολύ ιδιαίτερο, που η ίδια και άλλοι καλοί δάσκαλοι προσφέρουν στους νέους.
Υπάρχουν 195 έθνη στον κόσμο σήμερα και τα παιδιά μπορούν κάλλιστα να τα απομνημονεύσουν – αντίθετα από ό,τι πιστεύουν πολλοί ενήλικες. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Οι μαθητές ενθαρρύνονται να παίζουν παιχνίδια γεωγραφίας στο σπίτι για να βελτιώσουν τις γνώσεις τους. (Ευγενική παραχώρηση της Rebecca Huffman)
Πάθος, χαρά, αγάπη
Αν και μερικοί από αυτούς δεν το συνειδητοποιούν καν, όλοι οι εξαιρετικοί δάσκαλοι προσφέρουν τρία δώρα στην τάξη τους: πάθος για το αντικείμενο που διδάσκουν, χαρά στην πράξη της διδασκαλίας και αγάπη για τους μαθητές τους. Όταν η Ρεβέκκα Χάφμαν μιλάει για τους μαθητές της και τις δραστηριότητες της τάξης τους, αυτά τα τρία δώρα αναμειγνύονται στη φωνή της και κάνουν τραγούδι όλα όσα λέει.
Το πάθος της για τη γεωγραφία, όπως ήδη είπαμε, το απέκτησε από τον πατέρα της, αλλά και από τα 14 χρόνια διδασκαλίας της τόσο σε μοντεσσοριανό όσο και σε κλασικό σχολείο, μεταφέροντας στο τελευταίο όσα διδάχθηκε από τη μέθοδο Μοντεσσόρι. Είναι σίγουρη ότι κορίτσια και αγόρια από 10 ετών μπορούν να απομνημονεύσουν λεπτομέρειες που πάρα πολλοί άλλοι δάσκαλοι θεωρούν ότι ξεπερνούν τις δυνατότητες των μαθητών τους.
Η εμπιστοσύνη της κας Χάφμαν στις ικανότητες των παιδιών συνοδεύεται από τη χαρά της να μοιράζεται αυτά που γνωρίζει και να συμβάλλει στη διεύρυνση της αντίληψης ενός μαθητή για τον κόσμο. Τα εγγόνια μου είναι η ζωντανή απόδειξη ότι αυτή η χαρά είναι μεταδοτική.
Τέλος, σε κάθε πρωτοκλασάτο δάσκαλο που έχω γνωρίσει, υπάρχει ένα ακόμη χάρισμα, το οποίο συχνά είναι κρυμμένο ακόμη και από αυτούς. Αγαπούν τους μαθητές τους. Θέλουν οι μαθητές τους να πετύχουν και προβληματίζονται, σε σημείο να χάνουν τον ύπνο τους, όταν εκείνοι αποτυγχάνουν. Μόλις το φως ανάψει μέσα στο μυαλό ενός παιδιού, για τον δάσκαλο εκείνη η στιγμή είναι τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και η Ανάσταση μαζί.
Μετά το πέρας της σχολικής ημέρας, πολλοί δάσκαλοι κουβαλάνε στο σπίτι τσάντες ή χαρτοφύλακες γεμάτες με τετράδια, τεστ και συνθέσεις. Μαζί με αυτές τις αποσκευές, κουβαλούν συχνά και σκέψεις για το πώς να βελτιώσουν τις παρουσιάσεις τους και να ενθαρρύνουν τους μαθητές τους να πιέσουν τον εαυτό τους και να πετύχουν περισσότερα.
Αλλά η Ρεβέκκα Χάφμαν και άλλοι σαν κι αυτήν, οι δάσκαλοι που οι μαθητές θα θυμούνται για το υπόλοιπο της ζωής τους, κουβαλούν επίσης αυτά τα παιδιά από την τάξη μέσα στην καρδιά και στις προσευχές τους.
Δύο νέα επαγγέλματα, και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και με διεθνή πιστοποίηση, θα «γεννηθούν» στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το οποίο γίνεται Ευρωπαϊκός Κόμβος Αριστείας για την Προσβασιμότητα, καθώς τον Ιούνιο ξεκίνησε τη λειτουργία του το μοναδικό στην Ευρώπη AccessCoVE (European Centre of Vocational Excellence in Accessibility- Ευρωπαϊκό Κέντρο Επαγγελματικής Αριστείας στο πεδίο της Προσβασιμότητας).
Πρόκειται για τον «σύμβουλο προσβασιμότητας» και τον «πιστοποιητή της προσβασιμότητας», δύο νέες ειδικότητες που θα συμβάλουν ενεργά στην κάλυψη των αναγκών και των στόχων που θέτουν οι ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές για την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την εργασία, τον πολιτισμό, τον τουρισμό, τον αθλητισμό, την αναψυχή και γενικότερα στην καθημερινή διαβίωση των Ατόμων με Αναπηρία.
«Το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας συμμετέχει ηγετικά ως βασικός ρυθμιστής των εξελίξεων σε διεθνές επίπεδο στο πεδίο της προσβασιμότητας. Ένα σημαντικό ζητούμενο για τους συνανθρώπους μας με αναπηρία» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του ΠΑΜΑΚ Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, ο οποίος είναι επιστημονικά υπεύθυνος για τον Ευρωπαϊκό Κόμβο Επαγγελματικής Αριστείας για την Προσβασιμότητα, πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus+, με 3,3 εκατομμύρια ευρώ για την επόμενη τετραετία.
«Ο νεοϊδρυθείς Ευρωπαϊκός Κόμβος Επαγγελματικής Αριστείας θέτει τις βάσεις για περαιτέρω βελτίωση της προσβασιμότητας σε διεθνές επίπεδο την επόμενη εικοσαετία», πρόσθεσε ο κ. Παπαδόπουλος, επισημαίνοντας ότι το Κέντρο θα συνεχίσει τη λειτουργία του και μετά τη λήξη του έργου ως ΜΚΟ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, «προβάλλοντας το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και τη χώρα σε διεθνές επίπεδο, καθώς αποτελεί τον μοναδικό Ευρωπαϊκό Κόμβο Αριστείας για την Προσβασιμότητα».
Σε ό,τι αφορά τις δύο νέες επαγγελματικές ειδικότητες – των συμβούλων προσβασιμότητας και των πιστοποιητών της προσβασιμότητας – ο καθηγητής εκτίμησε ότι «θα αλλάξουν τα δεδομένα στο πεδίο της προσβασιμότητας», ενώ για τη διαδικασία της διεθνούς πιστοποίησής τους διευκρίνισε ότι «το Κέντρο Επαγγελματικής Αριστείας, μέσα από τη στοχευμένη έρευνα, θα αναπτύξει τεχνογνωσία, προδιαγραφές, εκπαιδευτικό υλικό και προγράμματα εκπαίδευσης».
Εταίροι του έργου είναι 22 φορείς/οργανισμοί από την Ελλάδα και την Ευρώπη (Σουηδία, Ιταλία και Ισπανία), όπως πανεπιστήμια αναγνωρισμένου κύρους (KTH Royal Institute of Technology, Polytechnic University of Turin), κέντρα εκπαίδευσης και κατάρτισης, επιμελητήρια, εταιρίες με εξειδίκευση στην προσβασιμότητα και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Περαιτέρω, το Κέντρο φιλοδοξεί να εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια στο μεγαλύτερο δίκτυο, σε διεθνές επίπεδο, συνδεδεμένων φορέων που θα λειτουργούν ως μέλη σε μια «παγκόσμια κοινότητα προσβασιμότητας».
Η χειροποίητη βιβλιοδεσία είναι μια παλαιά τέχνη, η οποία εκτείνεται από τις απλές, πρακτικές μεθόδους έως την καλλιτεχνική περίτεχνη βιβλιοδεσία που απαιτεί πολύωρη και επίπονη εργασία, φαντασία και πολύ μεράκι από τον βιβλιοδέτη.
Σε μία εποχή που οι περισσότερες μέθοδοι παραγωγής και κατασκευής των πραγμάτων έχουν από καιρό βιομηχανοποιηθεί και αυτοματοποιηθεί και οι γνώσεις και η πολυετής κληρονομημένη εμπειρία χάνονται σιγά-σιγά, η διατήρηση των παραδοσιακών τεχνικών έχει καίρια σημασία για τον πολιτισμό και τη συνέχειά του. Αυτό που προσφέρει ο κάθε άνθρωπος που κατασκευάζει κάτι με τα χέρια του, αφιερώνοντας κόπο και χρόνο και την αγάπη του για το αντικείμενο, εμποτίζει το έργο και αποτελεί μέρος της υπόστασής του.
Ομοίως, τα υλικά από τα οποία τα αντικείμενα συντίθενται έχουν μια συγκεκριμένη ποιότητα, διαφορετική το κάθε ένα, που διαμορφώνουν την προσωπικότητα του εκάστοτε αντικειμένου και καθορίζουν την επίδρασή τους στο περιβάλλον. Διαφορετική επίδραση έχει η πέτρα, διαφορετική το ύφασμα, διαφορετική το δέρμα και διαφορετική το πλαστικό.
Για όσους αγαπούν τα βιβλία αφενός, τη δημιουργία αφ΄ετέρου, από τον Οκτώβριο μέχρι και τον Μάιο, η Θάλεια Μιχελάκη, βιβλιοδέτις, οργανώνει κύκλους μαθημάτων βιβλιοδεσίας, καθώς και αυτοτελή σεμινάρια, στο εργαστήριό της.
Τα μαθήματα βιβλιοδεσίας θα γίνονται κάθε Πέμπτη, 18:00-20:00, σε κύκλους που διαρκούν από έναν έως τρεις μήνες, ενώ τα αυτοτελή σεμινάρια βιβλιοδεσίας θα γίνονται κάθε Σάββατο, 10:00-13:00.
Για τη συμμετοχή σε κάποιον κύκλο μαθημάτων, απαιτείται η δήλωση συμμετοχής μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, ενώ για τη συμμετοχή σε αυτοτελές σεμινάριο αρκεί να δηλώσετε συμμετοχή έως δύο ημέρες πριν από το σεμινάριο.
Μαθήματα βιβλιοδεσίας
Συμμετέχοντες: 2-5 άτομα
1. Πανόδετο
Οκτώβρης- Δεκέμβρης 2023, Πέμπτες, 18:00 – 20:00.
Κόστος: 330€/άτομο.
2. Δερματόδετο
Ιανουάριος – Μάρτιος 2024, Πέμπτες, 18:00-20:00.
Κόστος: 360€/άτομο.
3. Βιβλιοδεσίες χωρίς κόλλα
Απρίλιος 2024, Πέμπτες, 18:00-20:00.
Κόστος: 120 €/άτομο.
4. Κουτιά και κατασκευές
Μάιος 2024, Πέμπτες, 18:00-20:00.
Κόστος: 90 €/άτομο.
Αυτοτελή σεμινάρια βιβλιοδεσίας
Συμμετέχοντες: 2-5 άτομα
Κόστος: 50 € άτομο/σεμινάριο (απαιτείται προκαταβολή του ποσού για κράτηση θέσης)
Πρόγραμμα:
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 7/10/23: Εύκαμπτη βιβλιοδεσία I
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 14/10/23: Εύκαμπτη βιβλιοδεσία II
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 21/10/23: Εύκαμπτη βιβλιοδεσία III
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 4/11/23: Κουτιά
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 11/11/23: Κλείστρα
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 25/11/23: Ραφές
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 2/12/23: Διακόσμηση εξωφύλλου I, Έρευνα
Σάββατο, 10:00 – 13:00, 16/12/23: Διακόσμηση εξωφύλλου ΙΙI, Εφαρμογή (Τα σεμινάρια του Δεκεμβρίου έχουν μία συνέχεια και μπορούν να θεωρηθούν κύκλος)
* * * * *
Για τα σεμινάρια δεν απαιτούνται προηγούμενες γνώσεις ή εμπειρία ούτε αγορά εργαλείων, καθώς χρησιμοποιούμε τον εξοπλισμό του βιβλιοδετείου.
Τα υλικά προσφέρονται από το στοκ του εργαστηρίου.
Εάν υπάρξουν πολλές συμμετοχές, υπάρχει η δυνατότητα να δημιουργηθεί και δεύτερο τμήμα μαθημάτων τις Τετάρτες αντί Πέμπτες.
Για ερωτήσεις και δηλώσεις συμμετοχής: 2103825564, καθημερινές, 10:00-14:00.
Υπάρχει η δυνατότητα για ατομικά μαθήματα, με διαφορετικό κόστος.
* * * * *
Η Θάλεια Μιχελάκη αποφοίτησε το 1999 από το Δ.Ι.Ε.Κ. με αντικείμενο τη συντήρηση βιβλιακού και αρχειακού υλικού. Δούλεψε εθελοντικά για μικρό χρονικό διάστημα στη βιβλιοθήκη “Κοραής” της Χίου. Από τον Σεπτέμβρη του ίδιου έτους ξεκίνησε να εργάζεται στο βιβλιοδετείο, που 8 χρόνια μετά περιήλθε σ’ εκείνη.
Από το 2002 συμμετέχει σε διεθνείς και εγχώριες εκθέσεις καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας.
Στο εργαστήριό της πραγματοποιούνται κάθε είδους βιβλιοδεσίες και κατασκευές από χαρτί/χαρτόνι καθώς και μαθήματα βιβλιοδεσίας.
Ο αριθμός των Αυστραλών μαθητών που κατανοούν πώς λειτουργεί η δημοκρατία της χώρας έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί. Αντίθετα, οι μαθητές επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ενδιαφέρονται περισσότερο για παγκόσμια ζητήματα, καθώς και για θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η αυστραλιανή Αρχή για τα Προγράμματα Σπουδών, Αξιολόγησης και Αναφοράς (Australian Curriculum, Assessment and Reporting Authority – ACARA) δημοσίευσε τα τελευταία αποτελέσματα (pdf) του Εθνικού Προγράμματος Αξιολόγησης της Πολιτικής Αγωγής και του Πολίτη (National Assessment Program in Civics and Citizenship – NAP-CC) για τους μαθητές της 6ης και της 10ης τάξης, παρουσιάζοντας μια ζοφερή εικόνα για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής αγωγής της Αυστραλίας.
Σύμφωνα με την έκθεση της ACARA, λιγότεροι από 3 στους 10 (28%) μαθητές του 10ου έτους πέτυχαν το επίπεδο της επάρκειας, από 38% το 2019 και το 2016. Τα αποτελέσματα ήταν υψηλότερα στους μαθητές του 6ου έτους, με το 43% να ανταποκρίνεται στο πρότυπο επάρκειας. Ωστόσο, αυτό εξακολουθούσε να είναι κάτω από τα προηγούμενα επίπεδα του 53% και του 55% που καταγράφηκαν το 2019 και το 2016, αντίστοιχα.
Η Επικράτεια της Αυστραλιανής Πρωτεύουσας είχε τις υψηλότερες επιδόσεις, με 37% των μαθητών του 10ου έτους και 58% των μαθητών του 6ου έτους να επιτυγχάνουν επάρκεια. Αντίθετα, η Βόρεια Επικράτεια κατέλαβε την τελευταία θέση, με το 18% των μαθητών του 10ου έτους και το 27% των μαθητών του 6ου έτους να επιτυγχάνουν το πρότυπο.
Οι μαθητές εξετάστηκαν σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, περιλαμβανομένων των πολιτικών και νομικών συστημάτων της Αυστραλίας, του ομοσπονδιακού συστήματος διακυβέρνησης, των φιλελεύθερων δημοκρατικών αξιών και της φύσης της ιθαγένειας.
Ομάδα ανθρώπων με smartphone, στο Ντίξον Παρκ του Νιούκαστλ. Αυστραλία, 1η Δεκεμβρίου 2024. (Roni Bintang/Getty Images)
Το τεστ αποκάλυψε ότι η πλειονότητα των μαθητών δυσκολευόταν σε βασικές ερωτήσεις, όπως π.χ. το ποιος πρέπει να υπογράψει ένα νομοσχέδιο πριν αυτό γίνει νόμος στην Αυστραλία (ο γενικός κυβερνήτης). Η έκθεση διαπίστωσε επίσης ότι οι μαθητές της 6ης τάξης είχαν υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες πολιτικής αγωγής και ιθαγένειας από ό,τι οι μαθητές της 10ης τάξης.
Παλαιότερα, σε ακρόαση κοινοβουλευτικής έρευνας το 2024, η Τζούλι Μπέρμιγχαμ, πρώτη βοηθός γραμματέα του Υπουργείου Παιδείας, είχε δηλώσει ότι τα αποτελέσματα του NAP-CC δεν μεταφέρουν την πλήρη εικόνα της επάρκειας των μαθητών στην πολιτική αγωγή, εξηγώντας ότι η αξιολόγηση είχε διεξαχθεί σε δείγμα μαθητών και ότι υπήρχαν περιορισμοί ως προς το πόση πληροφορία μπορεί να ερμηνεύσει το υπουργείο από τα αποτελέσματα του τεστ.
Οι μαθητές ενδιαφέρονται περισσότερο για τα κοινωνικά ζητήματα και την κλιματική αλλαγή
Εν τω μεταξύ, οι μαθητές του 10ου έτους ανέφεραν ότι ήταν πιο πρόθυμοι να συγκεντρώσουν χρήματα για φιλανθρωπικούς ή κοινωνικούς σκοπούς και να συμμετάσχουν σε εθελοντικές ομάδες παρά να συμμετάσχουν σε πολιτικές δραστηριότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές και των δύο τάξεων εξέφρασαν ανησυχίες για θέματα όπως η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή, η εγκληματικότητα και ο ρατσισμός. Ενδιαφέρονταν επίσης περισσότερο για τα παγκόσμια ζητήματα σε σύγκριση με εκείνα που συμβαίνουν εντός της Αυστραλίας.
Επιπλέον, η έκθεση κατέγραψε μια αξιοσημείωτη μείωση του ποσοστού των μαθητών που χρησιμοποιούν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, καθώς περισσότεροι μαθητές στρέφονται στο διαδίκτυο, περιλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για να ενημερωθούν για τα τρέχοντα γεγονότα. Παρά ταύτα, οι μαθητές, ιδίως εκείνοι της 6ης τάξης, έδειξαν σημαντικά λιγότερη εμπιστοσύνη στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε σύγκριση με τους θεσμούς των πολιτών.
Μαθητές κρατούν πλακάτ κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης για την κλιματική αλλαγή στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, στις 17 Νοεμβρίου 2023. (William West/AFP μέσω Getty Images)
Χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη
Μετά τη δημοσίευση της έκθεσης, ο διευθύνων σύμβουλος της ACARA Στήβεν Νίελ δήλωσε ότι απαιτείται περισσότερη υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής ποιότητας κατάρτισης και των πόρων, ώστε να παρέχεται στους εκπαιδευτικούς η βοήθεια για την παροχή καλύτερης εκπαίδευσης σε θέματα πολιτικής αγωγής και ιθαγένειας. «Η πολιτική αγωγή και η ιδιότητα του πολίτη αποτελούσαν πάντα βασικό μέρος του αυστραλιανού προγράμματος σπουδών», δήλωσε.
«Είναι ζωτικής σημασίας όλοι οι νέοι Αυστραλοί να αποκτήσουν γερές βάσεις με την εκπαίδευση του πολίτη, ώστε να αισθάνονται ότι ασχολούνται με τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και να μπορούν να συνεισφέρουν πολύτιμα ως μελλοντικοί διαχειριστές της κοινωνίας».
Απάντηση της κυβέρνησης
Ο υπουργός Παιδείας Τζέησον Κλερ δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει προβεί σε βελτιώσεις στα προγράμματα πολιτικής αγωγής σε ολόκληρη τη χώρα. «Γι’ αυτόν τον λόγο έχω ενισχύσει τη χρηματοδότηση, για να βγουν οι μαθητές από την τάξη και να επισκεφθούν το Κοινοβούλιο και το Μνημείο Πολέμου, για να κατανοήσουν για τι πολέμησαν και πέθαναν γενιές Αυστραλών», δήλωσε. «Αυτό είναι που κάνει το Πρόγραμμα Επιστροφής Εκπαιδευτικών Δαπανών για το Κοινοβούλιο και την Πολιτική Παιδεία. Επιτρέπει στους μαθητές των σχολείων να επισκεφθούν το Μνημείο Πολέμου, το Κοινοβούλιο και το Παλιό Κοινοβούλιο στην Καμπέρα.»
Ωστόσο, αυτό επικρίθηκε από τη σκιώδη υπουργό Παιδείας Σάρα Χέντερσον. «Ο υπουργός Παιδείας Τζέησον Κλερ δεν μπορεί απλώς να λέει ότι θέλει περισσότεροι μαθητές να επισκέπτονται την Καμπέρα», δήλωσε η ίδια. Η Χέντερσον επεσήμανε επίσης ότι η Αυστραλία χρειάζεται ένα πρόγραμμα σπουδών που να δίνει προτεραιότητα στον αλφαβητισμό και τον αριθμητισμό, καθώς και να παρέχει βαθύτερες γνώσεις για την πολιτική αγωγή και την ιδιότητα του πολίτη.
Νωρίτερα την ίδια μέρα, η Χέντερσον επέκρινε την κατάσταση των προγραμμάτων σπουδών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης , ιδίως την έμφαση που δίνεται στην ενσωμάτωση «της αειφορίας, της ιστορίας και των πολιτισμών των Αβοριγίνων και των Νησιών του Στενού Τόρες και της εμπλοκής της Αυστραλίας με την Ασία» στα μαθήματα διδασκαλίας.
«Οι καθηγητές μαθηματικών της 10ης τάξης ενθαρρύνονται να εφαρμόσουν το θεώρημα του Πυθαγόρα εξερευνώντας τη ναυσιπλοΐα, τον σχεδιασμό τεχνολογιών ή την τοπογράφηση από τους Πρώτους Εθνικούς Αυστραλούς, διερευνώντας τη γεωμετρική και χωρική λογική και πώς αυτά συνδέονται με την τριγωνομετρία», είπε.
Με αφετηρία τις εγκαταστάσεις του σε ένα πρώην βιομηχανικό κτήριο, λίγα λεπτά από την κεντρική πλατεία της Λάρισας, το JOIST Innovation Park είναι το μοναδικό Πάρκο Καινοτομίας στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Φιλοδοξεί να κατακτήσει όλη την Ελλάδα και να κάνει αισθητή την παρουσία του και σε διεθνές επίπεδο, με πρώτο σταθμό την Ινδία, δημιουργώντας νέα κέντρα καινοτομίας.
Το κέντρο, μετά από ριζική ανακαίνιση και επένδυση που ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια ευρώ, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2022, έχοντας ως στόχο να αποτελέσει σημείο αναφοράς για όσους επιθυμούν να αναπτύξουν νέες ιδέες, προϊόντα και υπηρεσίες. Μέσω των υπηρεσιών του και των ειδικά διαμορφωμένων χώρων για εκπαίδευση, δικτύωση, εργασία, συνεργασία, εκδηλώσεις και ανάπτυξη, ενισχύει τη διάδοση και τη διαχείριση της γνώσης, προωθεί το επιχειρηματικό πνεύμα και επιταχύνει τον αντίκτυπο και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων. Παράλληλα, δημιουργεί δίκτυα συνεργασίας, διευκολύνει την ανάπτυξη της τοπικής κοινότητας και εμπνέει μαθητές, φοιτητές και νέους. Με αυτόν τον τρόπο, το JOIST διασφαλίζει ότι η κοινότητά του ενδυναμώνεται, αναπτύσσεται και ευημερεί.
Οι υπηρεσίες του JOIST Innovation Park
Το JOIST Innovation Park στη Λάρισα προσφέρει, μεταξύ άλλων, σύγχρονες εγκαταστάσεις με προηγμένες τεχνολογίες, χώρους co-working και φορολογικές έδρες, ιδιωτικά γραφεία, καθώς και εκπαιδευτικές δράσεις και σεμινάρια για ενήλικες και παιδιά. Επίσης, προσφέρει εκδηλώσεις και δραστηριότητες δικτύωσης, εκθεσιακό χώρο, υπηρεσίες Grow & Fund, μέσω των οποίων οι επιχειρήσεις βρίσκουν την κατάλληλη καινοτομία και τους απαραίτητους πόρους χρηματοδότησης για την ανάπτυξή τους. Το JOIST λειτουργεί ως κόμβος που συνδέει την έρευνα και την καινοτομία με την επιχειρηματική αγορά, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με το σύνολο των υπηρεσιών του, προωθεί τη βιώσιμη καινοτομία, ενισχύοντας την τοπική και ευρύτερη επιχειρηματική κουλτούρα μέσα από νέες ιδέες και σύγχρονα επιχειρηματικά μοντέλα.
Από την ιδέα στην πράξη
Η ιστορία του JOIST αρχίζει 20 χρόνια πριν, όταν ο Λαρισαίος Τάσος Βασιλειάδης, ιδρυτής και εμπνευστής του έργου, έχοντας ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στο marketing και την εκπαίδευση και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου πάνω στην επιχειρηματικότητα, αναζητούσε μια επιχειρηματική ιδέα με κοινωνικό προσανατολισμό. Νοικιάζει ένα μικρό γραφείο στο κέντρο της Λάρισας και ιδρύει το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας (iED), έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με αποστολή την υποστήριξη ομάδων από απομακρυσμένες περιοχές για την ίδρυση της δικής τους επιχείρησης. Ο δρόμος προς την επιτυχία ανοίγει σταδιακά. Με συνεχή αναζήτηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ο Τάσος Βασιλειάδης και η ομάδα του αντλούν χρηματοδότηση και υποστηρίζουν τη δημιουργία συνεταιρισμών. Με την πάροδο του χρόνου, το Ινστιτούτο μεγαλώνει και εξελίσσεται σε ένα κέντρο αριστείας για την επιχειρηματικότητα, εστιάζοντας στη νεοφυή επιχειρηματικότητα (startups). Από την ίδρυσή του μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2010, είχε διαχειριστεί έργα αξίας άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ.
Η ιδέα για τη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα επιταχύνει την παραγωγή καινοτόμων επιχειρήσεων ξεκίνησε περίπου πριν από 8 χρόνια. Το 2020, ο Βασιλειάδης αγόρασε το κτίριο της Συνεταιριστικής Μεταλλοτεχνουργών Λάρισας και το μετέτρεψε σε ένα σύγχρονο πάρκο καινοτομίας. Το διώροφο κτίριο σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ενισχύει την αλληλεπίδραση μεταξύ των «ενοίκων» του, παρέχοντας χώρους με τεχνολογικό εξοπλισμό – όπως τρισδιάστατους εκτυπωτές – και ευέλικτους χώρους συνεργασίας.
Διεθνής Επέκταση: JOIST India
Ο Τάσος Βασιλειάδης δεν σταμάτησε στη Λάρισα. Προχώρησε στη δημιουργία του VJoist Innovation Private Limited (Joist India), μια κοινοπραξία μεταξύ του JOIST Innovation Park Ελλάδας και της Variman Global Enterprises στην Ινδία. Πρόκειται για την πρώτη διεθνή επέκταση του JOIST. Η επιλογή της Ινδίας δεν ήταν τυχαία, καθώς αποτελεί μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές παγκοσμίως, με ισχυρό οικοσύστημα τεχνολογίας, startup και R&D. Αυτή η συνεργασία δημιουργεί μια γέφυρα μεταξύ των οικοσυστημάτων καινοτομίας Ευρώπης και Ινδίας. Αυτή τη στιγμή, το JOIST India βρίσκεται σε στάδιο αναζήτησης χώρων σε διάφορες πόλεις της Ινδίας, με στόχο τη δημιουργία του πρώτου φυσικού χώρου εντός του 2025.
Επέκταση στην Ελλάδα: JOIST Ιωάννινα
Παράλληλα, η ομάδα του JOIST επεκτείνεται και στην Ελλάδα. Ο Χώρος Καινοτομίας JOIST Ιωάννινα στεγάζεται στις ανακαινισμένες εγκαταστάσεις του Ελληνικού Ινστιτούτου Συσκευασίας και Ασφάλειας στην Αγροδιατροφή (ΕΙΣ), σε ένα ιστορικό κτίριο που φιλοξενούσε παλαιότερα τον Συνεταιρισμό Ξύλου «Δρυάδες». Το JOIST Ιωάννινα λειτουργεί ως σημείο συνάντησης για την τεχνολογική εξέλιξη και την προώθηση της καινοτομίας στην περιοχή. Παρέχει εκπαίδευση σε τεχνολογίες αιχμής για μαθητές και φοιτητές, διοργανώνει εκδηλώσεις και φιλοξενεί δράσεις επιχειρήσεων και οργανισμών. Μέσω της συνεργασίας με το ΕΙΣ, προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες για την αγροδιατροφική παραγωγή, από την πρώτη ύλη και τη μεταποίηση έως τη συσκευασία, τον ποιοτικό έλεγχο και την ιχνηλασιμότητα. Στόχος του JOIST Ιωάννινα είναι να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ της επιστημονικής έρευνας και της αγοράς, προωθώντας την τεχνολογική εξέλιξη και την ανάπτυξη στην Ήπειρο. Η ομάδα του JOIST βρίσκεται σε αναζήτηση εγκαταστάσεων και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, με σκοπό τη δημιουργία νέων κέντρων καινοτομίας.
Τι σημαίνει «JOIST»
Ρωτώντας για το όνομα, η απάντηση είναι συμβολική. Στα αγγλικά, joist σημαίνει «δοκάρι». Μεταφορικά, το JOIST λειτουργεί ως «δοκός» διασύνδεσης της καινοτομίας που παράγεται στα ερευνητικά ιδρύματα, μεταφέροντάς τη στις επιχειρήσεις. Παράλληλα, προσφέρει στήριξη σε ιδιώτες και ομάδες που θέλουν να δημιουργήσουν νεοφυείς επιχειρήσεις. Η διασύνδεση επιτυγχάνεται με τη «συστέγαση» πολλών διαφορετικών φορέων – ινστιτούτων, εργαστηρίων, ερευνητικών ιδρυμάτων, εταιρειών και οργανισμών – τόσο με φυσική όσο και με ψηφιακή παρουσία. Ένα από τα πολλά σημεία συνάντησης είναι το ENJOIST Science Café, ένας χώρος αφιερωμένος στην ανταλλαγή ιδεών και τη συνεργασία.
Ένα παράδειγμα επιτυχίας
Το JOIST αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα νέων ανθρώπων με όραμα, φιλοδοξίες και κοινωνικό προσανατολισμό. Με σκληρή δουλειά, ομαδικό πνεύμα και προσήλωση, κατάφεραν να μετατρέψουν τις ιδέες τους σε πραγματικότητα, προς όφελος της κοινωνίας. Η επιτυχία τους αναδεικνύει την Ελλάδα που καινοτομεί, αφήνοντας το στίγμα τους τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Έχει περάσει ο καιρός που τη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούσαν οι καρικατούρες των καθηγητών και οι εικόνες που έδειχναν μαθητές με σώματα αστείων ζώων.
Αυτά ήταν πριν από 30 και κάτι χρόνια. Τώρα, τα σχολεία αναγκάζονται να αναπτύξουν μεθόδους αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση που εμφανιστούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου μαθητών ή εκπαιδευτικών που έχουν παραχθεί με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).
Σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, διευθυντές σχολείων εθεάθησαν ή ακούστηκαν να εκφράζονται με ρατσιστικό και βίαιο τρόπο κατά μαύρων μαθητών. Και στις δύο περιπτώσεις, επρόκειτο για ψεύτικα βίντεο που δημιουργήθηκαν με τεχνητή νοημοσύνη – το ένα δημιουργήθηκε από μαθητές και το άλλο από έναν δυσαρεστημένο γυμναστή, ο οποίος αργότερα συνελήφθη.
Ως deepfake ορίζονται οι «μη συναινετικά παραγόμενες από τεχνητή νοημοσύνη φωνές, εικόνες ή βίντεο που δημιουργούνται για την παραγωγή σεξουαλικών εικόνων, τη διάπραξη απάτης ή τη διάδοση παραπληροφόρησης», σύμφωνα με μια μη κερδοσκοπική ομάδα που επικεντρώνεται στη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης.
Καθώς οι διευθυντές των σχολείων προσπαθούν να καθορίσουν μία πολιτική για να μετριάσουν τη ζημιά που προκαλούν τα deepfake – και ενώ οι πολιτειακοί νομοθέτες εργάζονται για την ποινικοποίηση τέτοιων κακόβουλων πράξεων που αφορούν ειδικά τα σχολεία ή τα παιδιά – η τεχνολογία για την καταπολέμηση των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να αντιγράψουν την εικόνα και τη φωνή ενός ατόμου δεν υπάρχει ακόμη, λέει ο Άντριου Μπούχερ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του μη κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού Opportunity Labs.
«Χρειάζεται πολλή δουλειά, τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και στον τομέα της αντιμετώπισης των περιστατικών», δήλωσε κατά τη διάρκεια μιας διαδικτυακής συζήτησης που διοργάνωσε το Education Week τον περασμένο μήνα σχετικά με τη διδασκαλία του ψηφιακού γραμματισμού και του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. «Αφορά την κοινωνική συμπεριφορά, [επειδή] ο τεχνικός μετριασμός είναι ακόμα αρκετά μακριά.»
Νομοθεσία κατά των deepfake
Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια Γκάβιν Νιούσομ υπέγραψε σε νόμο ένα νομοσχέδιο που ποινικοποιεί την παιδική πορνογραφία που παράγεται με τεχνητή νοημοσύνη. Είναι πλέον κακούργημα στη Χρυσή Πολιτεία η κατοχή, η δημοσίευση και η μεταβίβαση εικόνων ατόμων κάτω των 18 ετών που προσομοιώνουν σεξουαλική συμπεριφορά.
Σε εθνικό επίπεδο, ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ (R-Texas) πρότεινε το νομοσχέδιο Take It Down Act, το οποίο ποινικοποιεί τη «σκόπιμη αποκάλυψη μη συναινετικών οπτικών απεικονίσεων ατόμων σε ιδιωτικές στιγμές».
Το ομοσπονδιακό νομοσχέδιο ορίζει το deepfake ως «βίντεο ή εικόνα που παράγεται ή τροποποιείται ουσιαστικά με τη χρήση τεχνικών μηχανικής μάθησης ή οποιουδήποτε άλλου μέσου που παράγεται από υπολογιστή ή μηχανή για να απεικονίσει ψευδώς την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά ατόμου σε οπτική απεικόνιση ιδιωτικής στιγμής».
Ο γερουσιαστής Τεντ Κρουζ (R-Texas) μιλά σε συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του νόμου Take It Down Act για την προστασία των θυμάτων από τη μη συναινετική, κακόβουλη χρήση προσωπικών εικόνων, στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, στις 18 Ιουνίου 2024. (Andrew Harnik/Getty Images)
Οι σχολικές περιφέρειες, εν τω μεταξύ, αναζητούν καθοδήγηση για το αναδυόμενο πρόβλημα που απειλεί όχι μόνο τους μαθητές, αλλά και το προσωπικό.
Τον Ιανουάριο, στο Λύκειο Pikesville του Μέρυλαντ, κυκλοφόρησε μια ψεύτικη ηχογράφηση του διευθυντή. Οι υπεύθυνοι του σχολείου ζήτησαν τη βοήθεια των τοπικών αστυνομικών υπηρεσιών και του FBI.
Ο ύποπτος, ο γυμναστής Ντάτζον Ντάριεν, 31 ετών, κατηγορήθηκε για κλοπή, παρενόχληση, διατάραξη της λειτουργίας του σχολείου και αντίποινα κατά μάρτυρα.
Φέρεται να έκανε την ηχογράφηση για να εκδικηθεί τον διευθυντή, ο οποίος ερευνούσε κατηγορία εις βάρος του Ντάριεν για κακή διαχείριση των σχολικών κονδυλίων, σύμφωνα με δελτίο ειδήσεων της 25ης Απριλίου στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης της κομητείας Βαλτιμόρης.
Ο Τζιμ Σηγκλ, ανώτερος τεχνολόγος του Future of Privacy Forum, δήλωσε κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο πάνελ της Εβδομάδας Εκπαίδευσης ότι οι ερευνητές στην υπόθεση της Βαλτιμόρης συσχέτισαν τον ύποπτο με το έγκλημα εξετάζοντας «τα αρχεία καταγραφής πρόσβασης σε υπολογιστές παλαιάς κοπής».
Όμως, καθώς η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης συνεχίζει να εξελίσσεται, ίσως χρειαστεί να αναπτυχθεί ένα σύστημα υδατογράφησης για τον παραγόμενο ήχο ή το βίντεο που θα αντικαταστήσει τα απαρχαιωμένα συστήματα παρακολούθησης και διασφάλισης της χρήσης των σχολικών υπολογιστών, δήλωσε ο κος Σηγκλ.
Τον Φεβρουάριο του 2023, μαθητές Λυκείου στο Καρμέλ της Νέας Υόρκης χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να αναπαραστήσουν έναν διευθυντή Γυμνασίου, και δημοσίευσαν το αποτέλεσμα στο TikTok. Οι ερευνητές κατάφεραν να συνδέσουν τις δραστηριότητες των μαθητών με τους λογαριασμούς τους. Τους επιβλήθηκαν πειθαρχικές κυρώσεις βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του σχολικού κώδικα συμπεριφοράς, αλλά δεν τους απαγγέλθηκαν ποινικές κατηγορίες, σύμφωνα με δήλωση που δημοσιεύθηκε στη σελίδα της περιφέρειας στο Facebook .
«Ως οργανισμός που έχει δεσμευτεί για την πολυμορφία και την ένταξη», αναφέρεται στην ανακοίνωση, «το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο της Κεντρικής Σχολικής Περιφέρειας του Καρμέλ είναι συγκλονισμένο και καταδικάζει αυτά τα πρόσφατα βίντεο, καθώς και τον κατάφωρο ρατσισμό, το μίσος και την περιφρόνηση για την ανθρωπότητα που εκδηλώνονται σε ορισμένα από αυτά».
Ένας γονέας, η Αμπιγκαίηλ Λάιονς, δήλωσε ότι μια συνάδελφος, που έχει επίσης παιδιά στην περιοχή, τής έδειξε ένα κείμενο που περιείχε επτά διαφορετικά βίντεο.
«Τα έχασα», δήλωσε η Λάιονς, η οποία είναι μιγάς. «Ήταν φρικτό. Φαινόταν τόσο αληθινό.»
Επανεξετάζοντας τα βίντεο, παρατήρησαν ότι η κίνηση των χειλιών και η γλώσσα του σώματος ήταν λίγο διαφορετική από τον ήχο. Η Λάιονς δήλωσε ότι οι περισσότεροι γονείς στην περιοχή είχαν ήδη δει ή ακούσει για τα βίντεο και πιθανότατα γνώριζαν ότι επρόκειτο για deepfake πριν οι σχολικοί αξιωματούχοι του Καρμέλ αναγνωρίσουν δημοσίως το περιστατικό και δηλώσουν ότι «δεν υπήρχε καμία απειλή».
Γυμνάσιο Carmel, Καρμέλ. Nέα Υόρκη, Οκτωβρίου 2015. (Will2022/CC)
Η Λάιονς ανέφερε ότι το γεγονός τρόμαξε την κόρη της και ότι γεγονότα όπως το κλείδωμα των σχολείων ή οι ασκήσεις έκτακτης ανάγκης εξακολουθούν να προκαλούν άγχος και φόβο, που πηγάζουν από το 2023.
«Οι μαθητές της έβδομης τάξης δεν θα έπρεπε να ανησυχούν για αυτά τα πράγματα», δήλωσε στους Epoch Times.
Η Λάιονς δήλωσε ότι δεν γνωρίζει για κανένα περιστατικό deepfake μέχρι στιγμής αυτό το εξάμηνο, αλλά οι φοιτητές έχουν απειλήσει ο ένας τον άλλον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, περιλαμβανομένης μιας απειλής που οδήγησε σε δίωρο κλείδωμα του κτιρίου.
«Ακόμα δεν ξέρουμε για ποιο λόγο έγινε [το κλείδωμα]», είπε. «Ακόμα δεν υπάρχει διαφάνεια.»
Οι Epoch Times απευθύνθηκαν στα περιφερειακά γραφεία στο Καρμέλ της Νέας Υόρκης και στην κομητεία της Βαλτιμόρης του Μέρυλαντ, αλλά δεν έλαβαν απάντηση.
Ο νέος νόμος της Καλιφόρνια προέκυψε μετά από διάφορα περιστατικά εμφάνισης deepfake με θύματα μαθητές.
Ο Πάτρικ Γκιττισριμπουνγκούλ, βοηθός επιθεωρητή για την τεχνολογία και την καινοτομία στην ενοποιημένη σχολική περιφέρεια Lynwood κοντά στο Λος Άντζελες, δήλωσε ότι η περιφέρειά του εφάρμοσε μια πολιτική μηδενικής ανοχής, που απαιτεί από το προσωπικό να ειδοποιεί τις αστυνομικές αρχές, να παρέχει φροντίδα στα θύματα και να αναπτύσσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης περιστατικών ΤΝ.
Η περιφέρεια περιορίζει τη χρήση της ΤΝ, χρησιμοποιεί φίλτρα περιεχομένου για τις διαδικτυακές λειτουργίες και απαιτεί από τους μαθητές και το προσωπικό να ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη ηθική χρήση της τεχνολογίας.
«Περιστατικά σε άλλες περιφέρειες της Νότιας Καλιφόρνια μάς ώθησαν να λάβουμε προληπτικά μέτρα», δήλωσε στους Epoch Times μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Δεδομένης της ραγδαίας εμφάνισης της τεχνητής νοημοσύνης και της πιθανότητας κατάχρησής της, συντάξαμε μια ολοκληρωμένη πολιτική για να διασφαλίσουμε ότι η περιφέρειά μας είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε μελλοντικά ζητήματα σχετικά με deepfake ή ακατάλληλο περιεχόμενο που παράγεται με τεχνητή νοημοσύνη.»
Το Κέντρο για τη Δημοκρατία και την Τεχνολογία ανέφερε τον περασμένο μήνα ότι το 40% των μαθητών και το 29% των εκπαιδευτικών γνώριζαν για deepfake που απεικονίζουν παιδιά ή ενήλικες που σχετίζονται με το σχολείο τους κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2023-2024.
(Nimito/Gettyimages)
Η έκθεση βασίζεται σε μια έρευνα περίπου 3.300 ερωτηθέντων από όλη τη χώρα, που εκπροσωπούν τις τάξεις 6-12 (περίπου το ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο, Σ.τ.Μ.), συμπεριλαμβανομένων γονέων και εκπαιδευτικών. Το 38% θεώρησε το περιεχόμενο των deepfake προσβλητικό και το 33% το περιέγραψε ως πορνογραφικό.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι δεν είχαν καταρτιστεί για τον ενδεδειγμένο τρόπο αντίδρασης στα deepfake και ότι οι περιφέρειές τους δεν είχαν επικαιροποιήσει την πολιτική τους για την αντιμετώπιση τέτοιου είδους περιστατικών.
Η έκθεση αναφέρει, επίσης, ότι οι περισσότεροι από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι οι εργοδότες τους έχουν λάβει ελάχιστα μέτρα για την αντιμετώπιση της απειλής των deepfake. Λιγότερο από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η λέξη deepfake έχει προστεθεί στην πολιτική σεξουαλικής παρενόχλησης της περιφέρειας ή στον κώδικα συμπεριφοράς των μαθητών.
Οι εκπαιδευτικοί προτιμούν κυρίως να απευθύνονται στις αστυνομικές αρχές για την επιβολή κυρώσεων στους δράστες των deepfake, έχοντας τη μακροχρόνια αποβολή ως δεύτερη επιλογή και τη συμβουλευτική ως τρίτη, σύμφωνα με την έκθεση.
Αντίθετα, οι γονείς δεν συμπεριέλαβαν καμία από αυτές τις ενέργειες στις τρεις πρώτες επιλογές τους. Πρώτη τους επιλογή, όσον αφορά όσους προέβαιναν για πρώτη φορά σε παρόμοια κακόβουλη ενέργεια, ήταν η ενημέρωσή τους σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις των deepfake, αναφέρει η έκθεση. Δεύτερη επιλογή τους ήταν η παροχή συμβουλών και τρίτη η έκδοση προειδοποίησης.
Ρύθμιση της ΤΝ
Μια κοινοπραξία μη κερδοσκοπικών οργανισμών, περιλαμβανομένων της Εθνικής Οργάνωσης Γυναικών, του Ινστιτούτου Future of Life και του Κέντρου για την Ανθρώπινη-Συμβατή Τεχνητή Νοημοσύνη, ξεκίνησε φέτος την Εκστρατεία για την Απαγόρευση των Deepfake (CBD), μια παγκόσμια προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κοινού.
Η CBD κυκλοφορεί ένα διαδικτυακό αίτημα για να υποστηρίξει την έκκλησή της για την ποινικοποίηση όλων των deepfake και την απόδοση ευθυνών στους προγραμματιστές τεχνολογίας και τους δημιουργούς περιεχομένου για τις πράξεις τους.
«Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να σταματήσουν τα deepfake είναι οι κυβερνήσεις να τα απαγορεύσουν σε κάθε στάδιο παραγωγής και διανομής», αναφέρει η CBD στην ιστοσελίδα της, όπου σημειώνεται ότι το deepfake σεξουαλικό περιεχόμενο αυξήθηκε κατά 400% και οι απάτες που σχετίζονται με deepfake κατά 3.000% μεταξύ 2022 και 2023.
«Δεν υπάρχουν νόμοι που να στοχεύουν και να περιορίζουν αποτελεσματικά τη δημιουργία και την κυκλοφορία των deepfake. Όλες οι τρέχουσες διατάξεις για τους δημιουργούς είναι αναποτελεσματικές», αναφέρει η CBD.
Αυτή η εικόνα δείχνει μια οθόνη τηλεφώνου που εμφανίζει μια δήλωση του επικεφαλής της πολιτικής ασφαλείας της Meta σχετικά με ένα ψεύτικο βίντεο που δείχνει τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να καλεί τους στρατιώτες του να καταθέσουν τα όπλα (στο φόντο της εικόνας). Ουάσιγκτον, 30 Ιανουαρίου 2023. (Olivier Douliery/AFP via Getty Images)
Νομική καθοδήγηση
Υπάρχει πληθώρα δωρεάν νομικών συμβουλών στο διαδίκτυο, τις οποίες οι σχολικές περιφέρειες μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να προλάβουν την απειλή.
Μια εταιρεία από την Καλιφόρνια που ειδικεύεται στο εκπαιδευτικό δίκαιο – η Atkinson, Andelson, Loya, Ruud & Romo (AALRR) – δημοσίευσε οδηγίες σχετικά με τα deepfake, πριν από το ακαδημαϊκό έτος 2024-25, αναφέροντας τα περιστατικά στο Καρμέλ και την κομητεία της Βαλτιμόρης, καθώς και ένα περιστατικό στην πολιτεία της Ουάσιγκτον.
Στο τελευταίο, οι υπάλληλοι της περιφέρειας δήλωσαν ότι δεν κάλεσαν την αστυνομία μετά τη θυματοποίηση μιας μαθήτριας επειδή οι δικηγόροι τους τους είπαν ότι δεν ήταν υποχρεωμένοι να αναφέρουν «ψεύτικες» εικόνες.
Οι δικηγόροι της AALRR αρνήθηκαν να δώσουν συνέντευξη στους Epoch Times, αλλά η ιστοσελίδα της εταιρείας αναφέρει ότι οι περιφέρειες μπορούν να μηνυθούν για τη μη ικανοποιητική αντίδραση στα deepfake, βάσει νόμων που προϋπήρχαν της ΤΝ. Συμβουλεύουν τους διευθυντές των σχολείων να θεσπίσουν πολιτικές για την ΤΝ και να εκπαιδεύσουν τους μαθητές σχετικά με την υπεύθυνη και την καταχρηστική χρήση της ΤΝ.
Ακόμα δυσκολότερο είναι να εντοπιστούν και αντιμετωπιστούν ενέργειες που λαμβάνουν χώρα εκτός σχολικών χώρων, αλλά εξακολουθούν να επηρεάζουν τις σχολικές κοινότητες Κ-12. Τα όρια που διαχωρίζουν τις ευθύνες των γονέων από τις ευθύνες του σχολείου δεν είναι πάντα σαφή.
«Η κακόβουλη χρήση εκ μέρους των μαθητών του περιεχομένου που παράγεται από την ΤΝ πιθανόν να εγείρει ανησυχίες ανάλογες της Πρώτης Τροποποίησης», σημειώνει η ιστοσελίδα της AALR. «Ένα σχολείο που επιδιώκει να τιμωρήσει έναν μαθητή για κακόβουλη χρήση της ΤΝ εκτός σχολείου θα πρέπει να αποδείξει ότι η κακόβουλη χρήση της ΤΝ από τον μαθητή επηρέασε ουσιαστικά το σχολείο.»
Ενώ οι οργανισμοί προσπαθούν να εδραιώσουν έναν κοινωνικό κανόνα παγκοσμίως, εκατομμύρια μαθητές και σχολικοί υπάλληλοι παραμένουν ευάλωτοι.
Οι εκπαιδευτικές αρχές θα πρέπει να στοχεύσουν στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις βλάβες και τις συνέπειες των μιμήσεων που δημιουργούνται από την ΤΝ και να καταστήσουν σαφές στις σχολικές κοινότητες ότι η χρήση αυτής της αναδυόμενης τεχνολογίας για να βλάψει τη φήμη ενός άλλου ατόμου αποτελεί μορφή παρενόχλησης, αναφέρει ο Σηγκλ.
«Αφήστε τις αρχές επιβολής του νόμου να καταλάβουν αν πρόκειται για deepfake ή όχι», δήλωσε.
Το 1582, τρία μέλη της οικογένειας Καρράτσι – ο Αγκοστίνο, ο Αννίμπαλε και ο Λουντοβίκο – ίδρυσαν την πρώτη μεγάλη Ακαδημία Καλών Τεχνών με έμφαση στο σχέδιο εκ του φυσικού. Με κίνητρο την επιθυμία τους να αντιστρέψουν την αρνητική επίδραση που είχε ο μανιερισμός στην τέχνη, η Accademia degli Incamminati («Ακαδημία των Προοδευτικών») είχε ως στόχο να ανακτήσει τις κλασικές παραδόσεις μέσω μίας ανανεωμένης μελέτης της φύσης. Οι Καρράτσι επανέφεραν τη σχεδίαση αντικειμένων εκ του φυσικού και αναζήτησαν έμπνευση στις φυσικές μορφές αντί να αντιγράφουν τα έργα των παλαιών δασκάλων.
Οι Καρράτσι δεν γνώριζαν ότι η πρωτοβουλία τους θα ξεπερνούσε τους μετριοπαθείς στόχους τους. Αυτό που ξεκίνησε ως θεσμός για να μοιραστούν τη νέα τους προσέγγιση στη ζωγραφική, τελικά ανέτρεψε την ύφεση στην οποία είχε περιέλθει η ιταλική τέχνη, έθεσε τα θεμέλια για την αισθητική του Μπαρόκ και έγινε το πρότυπο για τις επόμενες σχολές τέχνης σε όλη την Ευρώπη.
Η παρακμή της τέχνης
Τα έργα του πρώιμου μανιερισμού είναι αναγνωρίσιμα από τη χρήση επιμηκυμένων μορφών, στρεβλής προοπτικής και επισφαλών στάσεων. Παρμιτζανίνο, «Παναγία και βρέφος, με αγγέλους» (γνωστή και ως «Παναγία με τον μακρύ λαιμό»), 1534 – 1540. Λάδι σε πάνελ. Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία. (Public Domain)
Οι Καρράτσι, όλοι εξέχοντες καλλιτέχνες της εποχής τους, εισήλθαν σε έναν καλλιτεχνικό κόσμο που είχε υποβαθμιστεί. Οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης (περίπου 1350-1620) είχαν ήδη ξεπεράσει τα επιτεύγματα της κλασικής αρχαιότητας και η εποχή του Μπαρόκ (περίπου 1600-1750) δεν είχε ακόμη ανατείλει. Από τα μέσα του 14ου έως τα μέσα του 16ου αιώνα, η Ευρώπη είχε γίνει μάρτυρας μιας σταθερής διαδοχής μεγάλων δασκάλων. Αλλά στα τέλη του 16ου αιώνα τα πράγματα έμοιαζαν στάσιμα.
Είχαν περάσει δεκαετίες από την τελευταία εμφάνιση ενός καλλιτέχνη μεγάλου διαμετρήματος, με εξαίρεση τον 54χρονο Πάολο Βερονέζε και τον 75χρονο Τιντορέτο. Οι μεγάλοι δάσκαλοι που θα επανέφεραν τις τέχνες στο παλιό τους μεγαλείο δεν είχαν ακόμη εμφανιστεί στο προσκήνιο.
Προς το τέλος της ακμής της Αναγέννησης, οι καλλιτέχνες βρίσκονταν σε αδιέξοδο: ό,τι μπορούσε να κατακτηθεί καλλιτεχνικά είχε ήδη επιτευχθεί. Ένα νέο στυλ τέχνης, που αργότερα ονομάστηκε Μανιερισμός, ρίζωσε στη Φλωρεντία και τη Ρώμη μεταξύ 1510-1520. Οι πρώτοι Φλωρεντίνοι μανιεριστές αντέγραφαν ελληνιστικά γλυπτά αντί να μελετούν τη φύση. Η λεγόμενη «αντικλασική» περίοδος του ελληνικού πολιτισμού, η ελληνιστική τέχνη (323 έως 31 π.Χ.) ήκμασε κατά την ύστερη περίοδο του ελληνικού πολιτισμού. Κατά συνέπεια, τα πρώιμα έργα τέχνης του Μανιερισμού είναι αναγνωρίσιμα από τις επιμηκυμένες μορφές, την παραμορφωμένη προοπτική τους και το στήσιμο των σωμάτων σε επισφαλείς στάσεις, σε αντίθεση με τα χαρακτηριστικά της ακμής της Αναγέννησης, που είναι η αρμονία, η συμμετρία και η τάξη.
Μέχρι τα τέλη της Αναγέννησης, ο Μανιερισμός ευνοούσε την αυστηρή μίμηση των πινάκων των προηγούμενων δασκάλων – αποτελώντας ένα καλλιτεχνικό στυλ που μιμούνταν την τέχνη και όχι τη φύση. Την εποχή των Καρράτσι, οι κατώτεροι καλλιτέχνες είτε μιμούνταν το στυλ των επιτυχημένων προκατόχων τους είτε τους γελοιοποιούσαν ακούσια.
Αν ο κόσμος της τέχνης διαισθάνθηκε μια παρακμή στις αρχές του 16ου αιώνα, μόνο μια χούφτα καλλιτέχνες είχαν επίγνωση του ρόλου που έπαιζαν αυτοί οι παράγοντες.
Η Σχολή Emilian
Οι Καρράτσι ήταν οι καταλληλότεροι για το έργο της αναζωογόνησης της καλλιτεχνικής ζωής, καθώς ως ζωγράφοι κατατάσσονται ακριβώς κάτω από τις παλαιότερες μεγάλες ιδιοφυΐες και ως αισθητικοί στοχαστές και δάσκαλοι έχουν ξεπεραστεί από λίγους.
(από αριστερά) Annibale Carracci (αυτοπροσωπογραφία, γύρω στο 1850), Agostino Carracci (αυτοπροσωπογραφία, δεκαετία του 1590, Μουσείο του Παλατιού στο Wilanow, Βαρσοβία) και Ludovico Carracci (προσωπογραφία της Σχολής Emilian, 17ος αιώνας). (Public Domain)
Γεννημένοι στην Μπολόνια (περιοχή της Εμίλια-Ρομάνια στη Βόρεια Ιταλία), οι Καρράτσι εκπαιδεύτηκαν στη σχολή ζωγραφικής της Μπολόνια. Οι αδελφοί Αγκοστίνο και Αννίμπαλε εκπαιδεύτηκαν, επίσης, στη Σχολή Ζωγραφικής της Πάρμας (που βρίσκεται στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Εμίλια-Ρομάνια) και στη Βενετία, η οποία ανταγωνιζόταν τη Φλωρεντία και τη Ρώμη ως κέντρο τέχνης της Ιταλίας. Η βενετσιάνικη ζωγραφική ακολούθησε διαφορετική πορεία από τη φλωρεντίνικη και τη ρωμαϊκή, στις οποίες κυριαρχούσε ο μανιερισμός.
Η Εμιλιανή Σχολή (καλλιτεχνικό κίνημα του 17ου αιώνα), όπως και οι Σχολές της Μπολόνια και της Πάρμας, ήταν αξιοσημείωτα απαλλαγμένη από τον κομματισμό και την ακαμψία στην οποία είχε περιπέσει η ύστερη ιταλική Αναγέννηση, και χαρακτηριζόταν από τις κομψές απεικονίσεις της αριστοκρατίας. Αργότερα, επηρεασμένη από το καινοτόμο και εκφραστικό ύφος των Καρράτσι, η σχολή καθόρισε την ανάπτυξη της τέχνης του Μπαρόκ.
Από τις σημαντικές σχολές τέχνης της ύστερης Αναγέννησης, η Εμιλιανή ήταν από τις μικρότερες και παραμένει η λιγότερο γνωστή. Γεωγραφικά, το καλλιτεχνικό της κέντρο βρισκόταν ανάμεσα στις αντίπαλες πρωτεύουσες της ιταλικής Αναγέννησης, τη Φλωρεντία και τη Βενετία. Πριν από τον μανιερισμό, η φλωρεντινή τέχνη έδινε έμφαση στις κλασικές, εξιδανικευμένες μορφές με αρμονικά σχέδια. Η βενετσιάνικη τέχνη, αν και μοιραζόταν τη φλωρεντινή μεγαλοπρέπεια, έδινε έμφαση στον νατουραλισμό και το χρώμα και ευνοούσε τη συναισθηματική ένταση έναντι της νόησης.
Η Εμιλιανή τέχνη είχε τον δικό της συνδυασμό ιδιοτήτων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον κορυφαίο ζωγράφο της Σχολής της Πάρμας, Αντόνιο ντα Κορρέτζο. Τα πιο σημαντικά και μοναδικά χαρακτηριστικά της σχολής ήταν η προτίμηση στα συγκρατημένα συναισθήματα (κλίνοντας, όμως, προς την ευγένεια και όχι προς τη διανόηση ή τη μεγαλοπρέπεια) και η υιοθέτηση του ρεαλιστικού χρωματισμού – κοινή με τη βενετσιάνικη σχολή, αλλά πιο ήπια. Ωστόσο, το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Εμιλιανής Σχολής ήταν το ενδιαφέρον της για το σύνολο της αναγεννησιακής τέχνης.
Ο «Μυστικός γάμος της Αγίας Αικατερίνης της Αλεξάνδρειας με τον Άγιο Σεβαστιανό», μεταξύ 1526 και 1527, του Antonio da Correggio, είναι μια απόδειξη της ικανότητας του καλλιτέχνη να μεταφέρει σύνθετα συναισθήματα και θέματα μέσω της τέχνης. Λάδι σε ξύλο λεύκας. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι. (Public Domain)
Η θεσμοθέτηση μιας καλλιτεχνικής αλλαγής
Ενώ οι Καρράτσι έδιναν έμφαση στη φλωρεντινή σχεδιαστική τέχνη, με πρότυπο τον Ραφαήλ, παράλληλα ενσωμάτωναν τα ζωντανά χρώματα και τη συναισθηματική τεχνοτροπία των Βενετών ζωγράφων – κυρίως του Βενετσιάνου αναγεννησιακού ζωγράφου Τιτσιάνο (περ. 1490-1576). Σε ένα σονέτο που έγραψε ο Αγκοστίνο, το ιδεώδες της Accademia degli Incamminati στόχευε να ενσωματώσει «από τον Ραφαήλ τη θηλυκή χάρη της γραμμής, από τον Μιχαήλ Άγγελο τη μυϊκή δύναμη, από τον Τιτσιάνο τα έντονα χρώματα και από τον Κορρέτζο τα απαλά χρώματα».
Annibale Carracci, «Αποκαθήλωση, με τους Αγίους Κλαίρη, Φραγκίσκο, Μαγδαληνή και Ιωάννη» (επίσης αποκαλούμενη «Πιετά της Πάρμας»), 1585. Λάδι σε καμβά, 2, 5 x 3,9 μ. Εθνική Πινακοθήκη, Πάρμα, Ιταλία. (Public Domain)
Οι Καρράτσι κατέκτησαν τον συνδυασμό της ευγένειας και του μεγαλείου. Η «Πιετά της Πάρμας» του Αννίμπαλε, η «Παναγία και βρέφος, με τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης» του Λουντοβίκο και η «Τελευταία Κοινωνία του Αγίου Ιερώνυμου» του Αγκοστίνο είναι από τα σημαντικότερα δείγματα αυτού του στυλ. Αυτοί οι συνδυασμοί ιδιοτήτων υιοθετήθηκαν αργότερα από τους αυλικούς ζωγράφους του 17ου αιώνα Ντιέγκο Βελάσκεθ και Άντονυ βαν Ντάυκ. Αυτοί οι αξιόλογοι καλλιτέχνες μεταμόρφωσαν τις απεικονίσεις των ευγενών – οι οποίες, μέχρι τότε, στόχευαν στην αποτύπωση της δύναμης και της ισχύος τους – προβάλλοντας την πιο ανθρώπινη και ευγενική πλευρά τους.
(α) «Η Αγία Οικογένεια με τον Άγιο Φραγκίσκο και τους Δωρητές», 1591, του Ludovico Carracci. Λάδι σε καμβά. Civic Art Gallery, Pieve di Cento, Ιταλία. (δ) «Η τελευταία κοινωνία του Αγίου Ιερώνυμου», 16ος αιώνας, του Agostino Carracci. Λάδι σε καμβά. Εθνική Πινακοθήκη της Μπολόνια, Ιταλία. (Public Domain)
Οι Καρράτσι πρόσθεσαν άλλο ένα πρωτοποριακό στοιχείο στην καλλιτεχνική τους σχολή: το σχέδιο εκ φυσικού. Πριν από την επιρροή της Accademia degli Incamminati, οι σπουδαστές εκπαιδεύονταν σε μεγάλο βαθμό αντιγράφοντας προϋπάρχοντα έργα τέχνης και χρησιμοποιώντας γλυπτά ως μοντέλα για τη ζωγραφική. Παρόλο που η μέθοδος αυτή εμφυσούσε στους σπουδαστές μια στέρεη κατανόηση των τεχνικών και των αισθητικών αρχών που είχαν χρησιμοποιήσει οι προκάτοχοί τους για να διαπρέψουν, σταδιακά οδήγησε σε τέχνη που απομακρυνόταν από την πραγματικότητα.
Knud Baad, «Σκηνή από την Ακαδημία της Κοπεγχάγης», 1827/1828. Λάδι σε καμβά. Εθνικό Μουσείο Τέχνης, Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού, Όσλο, Νορβηγία.(Public Domain)
Μεγάλοι κλασικοί όπως ο Ραφαήλ και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχαν κατακτήσει τη μελέτη της φύσης για να δημιουργήσουν εξιδανικευμένες μορφές που ήταν πιο όμορφες από τη φύση. Τις επόμενες δεκαετίες, οι καλλιτέχνες απομακρύνθηκαν από την εξιδανικευμένη φύση και με αδέξιο τρόπο υπερέβαλλαν και επιμήκυναν τα σώματα σύμφωνα με τη φαντασία τους.
Οι Καρράτσι στράφηκαν στην προφανή λύση. Το σχέδιο και η μελέτη ζωντανών μοντέλων έγινε το θεμέλιο της σχολής τους. Μόλις ένας μαθητής μπορούσε να αναπαράγει με ακρίβεια τη φύση, μπορούσε να προχωρήσει στην απεικόνιση της ανθρώπινης ομορφιάς με νατουραλιστικό τρόπο ή να δημιουργήσει αξιόπιστες εξιδανικεύσεις μέσω μετριοπαθών αλλαγών. Αυτή η έμφαση στη μελέτη του ζωντανού μοντέλου έγινε σύντομα πρότυπο στις ακαδημίες Καλών Τεχνών – μια παράδοση που εξακολουθεί να παραμένει αναπόσπαστο μέρος της κλασικής εκπαίδευσης στην τέχνη.
«Μάθημα μοντέλου», περίπου στις αρχές του 19ου αιώνα, από άγνωστο καλλιτέχνη – παλαιότερα αποδιδόταν στον Ουίλλιαμ Χόγκαρθ. Λάδι σε καμβά. Βασιλική Ακαδημία, Ηνωμένο Βασίλειο. Prudence Cuming Associates Limited / Βασιλική Ακαδημία Τεχνών. PD-US
Εμπνεόμενοι από την επιστροφή της τέχνης στην κλασική μεγαλοπρέπεια και προσθέτοντας εκλεκτικό δυναμισμό, οι Καρράτσι έγιναν οι ηγέτες του μπαρόκ. Δυστυχώς, η μνήμη τους δεν άργησε να επισκιαστεί από νέες γενιές μεγάλων δασκάλων. Τις περισσότερες φορές, η μεγαλοφυΐα χτίζεται πάνω σε θεμέλια που έχουν θέσει άλλοι εξαιρετικοί άνθρωποι. Οι Καρράτσι ήταν αυτοί που παρείχαν το παράδειγμα και τις αρχές πάνω στις οποίες βασίστηκαν αυτοί οι δάσκαλοι για να διαμορφώσουν τις επόμενες μεγάλες εποχές της ιστορίας της τέχνης.
