Ευρώπη

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έφτασαν σήμερα το πρωί στο Κίεβο προκειμένου να εκφράσουν από κοινού με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ τη στήριξή τους προς την Ουκρανία και να ζητήσουν από τη Ρωσία να δεχθεί «πλήρη και άνευ όρων» εκεχειρία 30 ημερών.

Οι τρεις ηγέτες βγήκαν μαζί από το τρένο που τους μετέφερε στο Κίεβο από την Πολωνία και πρόκειται να συναντηθούν αργότερα σήμερα με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Τουσκ.

Η επίσκεψη των ηγετών της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας και της Πολωνίας απαντά, συμβολικά, στους εορτασμούς που πραγματοποιήθηκαν χθες Παρασκευή στη Μόσχα για την επέτειο των 80 ετών από τη νίκη επί της ναζιστικής Γερμανίας παρουσία του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και περίπου 20 ξένων ηγετών, ανάμεσά τους ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.

«Συνεχίζουμε να αυξάνουμε τη στήριξή μας στην Ουκρανία. Εντείνουμε την πίεσή μας στη ρωσική πολεμική μηχανή μέχρις ότου η Ρωσία να δεχθεί μια εκεχειρία που θα διαρκέσει», τόνισαν σε χθεσινή, κοινή τους ανακοίνωση οι τέσσερις ηγέτες.

Μακρόν, Στάρμερ, Μερτς και Τουσκ θα συμμετάσχουν μαζί με τον Ζελένσκι σε διαδικτυακή διάσκεψη με άλλους ηγέτες της «συμμαχίας των προθύμων», των δυτικών χωρών –κυρίως ευρωπαϊκών– που είναι έτοιμες να προσφέρουν «εγγυήσεις ασφαλείας» στην Ουκρανία.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μεταβαίνουν στο Κίεβο ενισχυμένοι από την έκκληση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πίεσε την Πέμπτη τη Ρωσία να δεχθεί «άνευ όρων εκεχειρία διάρκειας 30 ημερών», ενώ απείλησε τη Μόσχα με νέες κυρώσεις σε περίπτωση που αρνηθεί.

Η Ρωσία, που αυτή τη στιγμή ελέγχει το 20% του ουκρανικού εδάφους, «υπεκφεύγει, θέτει όρους, κερδίζει χρόνο και συνεχίζει τον πόλεμο εισβολής της», κατήγγειλε ο Μακρόν σε ανάρτησή του στο Χ σήμερα, λίγο πριν φτάσει στο Κίεβο.

Ο Γάλλος πρόεδρος επανέλαβε την απειλή του για νέες κυρώσεις «πολύ πιο σκληρές» εις βάρος της Ρωσίας, αν αυτή αρνηθεί να αποδεχθεί μια εκεχειρία, σύμφωνα με συνέντευξή του στα γαλλικά τηλεοπτικά δίκτυα TF1 και LCI που πραγματοποιήθηκε στο τρένο το οποίο τον μετέφερε στο Κίεβο.

Παράλληλα ο Μακρόν ζήτησε τη διεξαγωγή «άμεσων διαπραγματεύσεων» μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Στην περίπτωση που ισχύσει εκεχειρία 30 ημερών «ξεκινάμε άμεσες συνομιλίες Ουκρανίας- Ρωσίας. Εμείς είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε», διαβεβαίωσε.

Αντίστοιχη ήταν η αντίδραση και του Γερμανού καγκελαρίου ο οποίος επίσης απείλησε τη Μόσχα ότι «θα σκληρύνουν πολύ οι κυρώσεις» εις βάρος της, αν αρνηθεί την εκεχειρία, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Bild.

Αν το Κρεμλίνο αρνηθεί, «τότε θα σκληρύνουν πολύ οι κυρώσεις και θα συνεχιστεί η μαζική βοήθεια προς την Ουκρανία. Στο πολιτικό σκέλος, φυσικά, αλλά και στο οικονομικό και πολιτικό», τόνισε ο Μερτς.

Στην κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν χθες οι τέσσερις Ευρωπαίοι ηγέτες επεσήμαναν ότι «επαναλαμβάνουμε τη στήριξή μας στις εκκλήσεις του προέδρου Τραμπ υπέρ μιας ειρηνευτικής συμφωνίας και ζητάμε από τη Ρωσία να πάψει να εγείρει εμπόδια».

«Στο πλευρό των ΗΠΑ, καλούμε τη Ρωσία να δεχθεί μια πλήρη και άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών προκειμένου να μπορέσουν να διεξαχθούν συνομιλίες με στόχο μια δίκαιη ειρήνη με διάρκεια», πρόσθεσαν.

Μιλώντας στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ εκτίμησε ότι πριν κηρυχθεί εκεχειρία θα πρέπει να σταματήσουν οι παραδόσεις δυτικών όπλων στο Κίεβο, καθώς σε διαφορετική περίπτωση «η Ουκρανία θα βρεθεί σε πλεονεκτική θέση».

«Η Ουκρανία θα συνεχίσει την πλήρη επιστράτευση, φέρνοντας νέα στρατεύματα στο μέτωπο», πρόσθεσε. «Η Ουκρανία θα εκμεταλλευθεί αυτή την περίοδο για να εκπαιδεύσει νέο στρατιωτικό προσωπικό και για να προσφέρει μια ανάπαυλα στο ήδη υπάρχον. Οπότε για ποιο λόγο να δώσουμε αυτό το πλεονέκτημα στην Ουκρανία;», διερωτήθηκε.

Ο Πεσκόφ δήλωσε επίσης ότι το Κίεβο δεν είναι έτοιμο για διαπραγματεύσεις.

«Ο πρόεδρος Πούτιν κάνει ό,τι είναι δυνατό για να λύσει το πρόβλημα, να πετύχει μια διευθέτηση μέσω ειρηνικών και διπλωματικών μέσων. Όμως καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα ειρηνικά και διπλωματικά μέσα, πρέπει να συνεχίσουμε τη στρατιωτική επιχείρηση», εκτίμησε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.

Η Ρωσία, πρόσθεσε ο ίδιος, ήλπιζε ότι η μεσολάβηση του Τραμπ θα βοηθούσε να υπάρξει «λίγη περισσότερη ευελιξία, λίγη περισσότερη πολιτική βούληση και σοφία από το καθεστώς του Κιέβου».

Στο μεταξύ η αμερικανική πρεσβεία στην Ουκρανία προειδοποίησε χθες για τον κίνδυνο μεγάλης «αεροπορικής επίθεσης» από τη Ρωσία τις επόμενες ημέρες.

Ουκρανικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν σήμερα ότι η Ρωσία ενημέρωσε για το κλείσιμο του εναέριου χώρου της πάνω από τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που χρησιμοποιήθηκαν το 2024 για την εκτόξευση του τελευταίας γενιάς ρωσικού πυραύλου Orechnik, κάτι που ενδεχομένως σημαίνει ότι η Μόσχα προετοιμάζεται για ένα νέο βαλλιστικό πλήγμα.

Ως «μικρή, αλλά υπαρκτή» περιέγραψε ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς την πιθανότητα να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και έκανε λόγο για την «μεγαλύτερη πρωτοβουλία των τελευταίων μηνών, αν όχι ετών», ενώ προειδοποίησε τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για το νέο πακέτο κυρώσεων που ετοιμάζει η Δύση. Τόνισε τη συνοχή των συμμάχων της Ουκρανίας και διαβεβαίωσε το Κίεβο ότι «μπορεί να υπολογίζει στη Γερμανία».

«Αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει και πιστεύω ότι υπάρχει τώρα μια μικρή πιθανότητα. Είναι μικρή η πιθανότητα, αλλά υπάρχει (…) και ο ίδιος ο Πούτιν πρέπει να παραδεχθεί ότι η συνέχιση του πολέμου θα ήταν απελπιστική», δήλωσε ο κ. Μερτς σε συνέντευξη που παραχώρησε στο πρώτο κανάλι της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD.

Σε συνέντευξή του στο δεύτερο κανάλι της γερμανικής τηλεόρασης ZDF, ο καγκελάριος διαβεβαίωσε για την συνοχή των συμμάχων της Ουκρανίας. «Είμαστε πολύ ενωμένοι εδώ. Και οι ΗΠΑ εμπλέκονται πλήρως», δήλωσε και πρόσθεσε ότι ο πρόεδρος Τραμπ ενημερώθηκε αμέσως μετά τη συνάντηση των ηγετών Γερμανίας, Γαλλίας, Πολωνίας, Βρετανίας και Ουκρανίας σήμερα στο Κίεβο. «Ο Πούτιν θα πρέπει να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να διχάσει την Δύση. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρωτοβουλία που έχει αναληφθεί τους τελευταίους μήνες, αν όχι χρόνια, για τον τερματισμό του πολέμου», τόνισε.

Στο ίδιο πνεύμα, μιλώντας στο ιδιωτικό δίκτυο n-tv, ο κ. Μερτς μίλησε για μια «σημαντική πρωτοβουλία από πέντε ευρωπαίους ηγέτες – μαζί με τους Αμερικανούς» και εξέφρασε την πεποίθηση ότι «θα προκαλέσει αίσθηση».

Νωρίτερα στο Κίεβο ο Φρίντριχ Μερτς κατηγόρησε την Ρωσία για το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη εκεχειρία και δήλωσε ότι η Ουκρανία τήρησε ιδιαίτερα εποικοδομητική στάση. «Αλλά η Ρωσία δεν θέλει να κάνει πίσω, επομένως θα πρέπει να αυξηθεί η πίεση προς τον ηγέτη του Κρεμλίνου», πρόσθεσε και, απευθυνόμενος στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, διαβεβαίωσε ότι η Ουκρανία «μπορεί να βασίζεται στην Γερμανία, η οποία θα συνεχίσει να παρέχει οικονομική υποστήριξη και θα τηρήσει όλα όσα έχει συμφωνήσει».

Η Ουκρανία, μαζί με τους διεθνείς συμμάχους της, απηύθυνε έκκληση προς τη Ρωσία να αποδεχθεί την αμερικανική πρόταση για μια «πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός», σύμφωνα με δηλώσεις του Ουκρανού υπουργού Εξωτερικών, Αντρίι Συμπίχα, στις 10 Μαΐου.

Το σχετικό μήνυμα εστάλη κατά τη διάρκεια στρατηγικής συνάντησης στο Κίεβο, όπου η ουκρανική ηγεσία υποδέχτηκε τις αντιπροσωπείες των βασικών συμμάχων, με στόχο την ενίσχυση της πίεσης προς τη Μόσχα ώστε να εισέλθει σε διαπραγματεύσεις και να δοθεί τέλος στον πόλεμο.

Ηγέτες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο μετέβησαν το Σάββατο ομαδικά στο Κίεβο, όπου συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και επαναβεβαίωσαν τη στήριξή τους σε μια άμεση συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.

«Ενώνουμε τη φωνή μας με αυτή του προέδρου Τραμπ υπέρ μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, και καλούμε τη Ρωσία να σταματήσει να εμποδίζει τις προσπάθειες για μια διαρκή ειρήνη», ανέφεραν σε κοινή δήλωσή τους οι τέσσερις ηγέτες. «Σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, καλούμε τη Ρωσία να συμφωνήσει σε μια πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις επί μιας δίκαιης και βιώσιμης ειρήνης».

Η συγκεκριμένη επίσκεψη είχε και συμβολικό χαρακτήρα, καθώς ήταν η πρώτη φορά που οι ηγέτες των τεσσάρων χωρών επισκέπτονται από κοινού την Ουκρανία, ενώ για τον Φρίντριχ Μερτς, ήταν η πρώτη του παρουσία στη χώρα ως Καγκελάριος της Γερμανίας.

Οι δηλώσεις έρχονται λίγο μετά από τηλεφωνική επικοινωνία του προέδρου Τραμπ με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, συνομιλία που ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας χαρακτήρισε «εποικοδομητική».

Την ίδια ώρα, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς δήλωσε ότι η ρωσική πλευρά επιμένει σε ακραίες απαιτήσεις, ζητώντας, μεταξύ άλλων, από την Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη που η Ρωσία δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει ή να διατηρήσει στην κατοχή της.

«Όταν είδαμε την πρώτη πρόταση των Ρώσων, η αντίδρασή μας ήταν “Ζητάτε υπερβολικά πολλά”. Όμως έτσι εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις», σχολίασε ο Βανς από τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου.

Ο ίδιος εκτίμησε ότι η Μόσχα αποφεύγει τη διαπραγμάτευση αυτή τη στιγμή επειδή αισθάνεται ισχυρή στη συγκεκριμένη φάση των συγκρούσεων. Παρ’ όλα αυτά, σημείωσε ότι ο Πούτιν φαίνεται να προτάσσει μαξιμαλιστικές αξιώσεις ενόψει των συνομιλιών, γνωρίζοντας πως το τελικό αποτέλεσμα θα είναι υποδεέστερο των απαιτήσεων.

Ο επόμενος στόχος των ΗΠΑ είναι να πειστούν Κίεβο και Μόσχα να προσέλθουν σε απευθείας διάλογο, πέρα από διαμεσολαβητές. Σε περίπτωση που αυτό αποδειχθεί ανέφικτο, οι ΗΠΑ δήλωσαν έτοιμες να αποσυρθούν από το ρόλο του διαμεσολαβητή.

Ο Τραμπ επανέλαβε στις 8 Μαΐου το αίτημά του για κατάπαυση του πυρός 30 ημερών, πρόταση που έχει τύχει της επίσημης στήριξης και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πάντως, η διαδικασία των διαπραγματεύσεων κάθε άλλο παρά εύκολη είναι, με την Ουάσινγκτον να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ευρωπαϊκοί σύμμαχοι της Ουκρανίας προσπαθούν να διαμορφώσουν εναλλακτικής μορφής στήριξη, σε περίπτωση που καταρρεύσουν οι ειρηνευτικές προσπάθειες.

Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Κίεβο, υπογράμμισε πως η Ευρώπη αρχίζει να ανακτά το ρόλο της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι και προσανατολίζεται στη θωράκιση της δικής της ασφάλειας, όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για το σύνολο της Ηπείρου.

«Αυτό που διαμορφώνεται με τη συνεργασία Πολωνίας, Γερμανίας και Μ. Βρετανίας αποτελεί ιστορική στιγμή για την ευρωπαϊκή άμυνα και την ανάκτηση της αυτονομίας μας στην ασφάλεια. Αυτό αφορά, προφανώς, την Ουκρανία, αλλά επίσης όλους μας», τόνισε ο Μακρόν. «Είναι μια νέα εποχή, μια Ευρώπη που βλέπει πλέον τον εαυτό της ως δύναμη».

Στο ίδιο πνεύμα, ο πρόεδρος Ζελένσκι και οι ευρωπαίοι ηγέτες ξεκίνησαν μια εικονική διάσκεψη με ηγεσίες άλλων χωρών, με στόχο τη δημιουργία μιας νέας «συμμαχίας προθύμων». Η «συμμαχία προθύμων» θα στηρίξει στρατιωτικά την Ουκρανία μετά την επίτευξη συμφωνίας και θα μπορούσε ακόμη και να αποστείλει δυνάμεις στη χώρα για την επιτήρηση της εφαρμογής των όρων οποιασδήποτε συμφωνίας με τη Ρωσία.

Απόφαση για πιο αυστηρή διαχείριση των συνόρων πήρε η νέα γερμανική κυβέρνηση, προχωρώντας σε εντολή ενίσχυσης των επαναπροωθήσεων παράτυπων μεταναστών στα γερμανικά σύνορα. Την πρώτη κιόλας μέρα της θητείας της, στις 7 Μαΐου, ο υπουργός Εσωτερικών, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, ανακοίνωσε το μέτρο, στοχεύοντας σε σταδιακή αύξηση του αριθμού των απορρίψεων και ενίσχυση των ελέγχων.

«Το ζητούμενο είναι η σαφήνεια, η συνέπεια και ο έλεγχος. Δεν κλείνουμε τα σύνορά μας, αλλά χωρίς αμφιβολία θα τα ελέγχουμε πολύ πιο αυστηρά. Αυτός ο αυστηρότερος έλεγχος θα φέρει και περισσότερες απορρίψεις αιτήσεων ασύλου», τόνισε ο Ντόμπριντ. Υπογράμμισε παράλληλα πως οι ευάλωτες ομάδες, όπως παιδιά και εγκυμονούσες, δεν θα εμποδίζονται να περάσουν τα σύνορα.

«Δεν πρόκειται από τη μια μέρα στην άλλη να απορρίπτουμε τους πάντες, αλλά είναι σημαντικό να μειώσουμε σταδιακά την υπερφόρτωση του συστήματος, να περιορίσουμε τον αριθμό των αιτήσεων και να στείλουμε ξεκάθαρο μήνυμα σε όλο τον κόσμο και στην Ευρώπη ότι η πολιτική της Γερμανίας έχει αλλάξει», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Με την απόφαση αυτή, ανατρέπεται το άτυπο καθεστώς που ίσχυσε από το 2015 επί Άνγκελα Μέρκελ, όταν και επετράπη η είσοδος σε περίπου ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, κυρίως μέσω μιας ανάρτησης της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετανάστευσης που ανακοίνωνε την αναστολή του Πρωτοκόλλου του Δουβλίνου. Το σχετικό πρωτόκολλο προέβλεπε ότι οι πρόσφυγες έπρεπε να ζητούν άσυλο στην πρώτη χώρα της ΕΕ που εισέρχονταν.

Η απόφαση αυτή μετέτρεψε τη Γερμανία σε κύριο προορισμό για χιλιάδες πρόσφυγες – ιδιαίτερα από τη Συρία – ενώ αμέσως μετά, η είδηση διαδόθηκε διεθνώς μεταξύ των μεταναστών, αρκετοί από τους οποίους κατέστρεψαν έγγραφα ταυτότητας για να διευκολύνουν την είσοδό τους.

Ο νέος καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, που ανέλαβε και επίσημα καθήκοντα στις 6 Μαΐου, είχε προαναγγείλει την επιβολή συστηματικών ελέγχων στα σύνορα μετά τη φονική επίθεση με μαχαίρι στη Βαυαρία και τη σύλληψη ενός Αφγανού παράτυπου μετανάστη. Η κυβέρνησή του, σε συμμαχία με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), αντιμετωπίζει ισχυρό ανταγωνισμό από την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που έχει δεσμευτεί για ακόμη πιο αυστηρή μεταναστευτική πολιτική και ακολουθεί σταθερά ως δεύτερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις.

Ο Μερτς, πάντως, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να συγκυβερνήσει με την AfD, παρά το ισχυρό εκλογικό της ποσοστό και τη δυνατότητα που θα προσέφερε για πλειοψηφία. Μάλιστα, στις 2 Μαΐου, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος χαρακτήρισε επίσημα το AfD ως «εξτρεμιστική» οργάνωση.

Σύμφωνα με έρευνα της Ipsos τον Μάρτιο, η AfD βρέθηκε για πρώτη φορά στην κορυφή των προτιμήσεων του εκλογικού σώματος. Οι ηγέτες του κόμματος αντέδρασαν άμεσα, προσφεύγοντας στη δικαιοσύνη κατά της Υπηρεσίας Πληροφοριών για τον χαρακτηρισμό τους ως ακροδεξιάς εξτρεμιστικής οργάνωσης.

Η στροφή της γερμανικής πολιτικής ευθυγραμμίζεται με τις εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου παρατηρείται συνολικά αυστηροποίηση της στάσης έναντι της μετανάστευσης. Σύμφωνα με το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κράτη μέλη μπορούν πλέον να συνάπτουν συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ για την εξέταση αιτημάτων ασύλου σε τρίτες χώρες, όπως π.χ. στη Βόρεια Αφρική.

Η Frontex, η Υπηρεσία Συνόρων της ΕΕ, αναφέρει πως οι περισσότεροι παράτυποι μετανάστες εισέρχονται στην Ένωση είτε μέσω διαβάσεων της Μεσογείου από χώρες της Βόρειας Αφρικής, είτε από τα ανατολικά μέσω Πολωνίας και Βαλκανίων.

Οι πιέσεις από κόμματα που υποστηρίζουν σκληρότερη αντιμετώπιση της μετανάστευσης έχουν οδηγήσει τα παραδοσιακά κόμματα να εγκαταλείπουν τις παλιότερες «ανοικτές» πολιτικές και να συναινούν στην επαναφορά ελέγχων ακόμη και εντός της συνθήκης Σένγκεν για ελεύθερη διακίνηση.

Το 2024, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρότεινε να συνομολογηθούν συμφωνίες με χώρες εκτός ΕΕ – είτε ως χώρες προέλευσης είτε ως χώρες διέλευσης μεταναστών – ώστε να σταματά η μεταναστευτική ροή εκεί. Επιπλέον, υποστήριξε την ίδρυση «κέντρων επιστροφής» σε τρίτες χώρες όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Αλγερία, η Μαυριτανία, η Σενεγάλη και το Μάλι, αν και μέχρι στιγμής τέτοια κέντρα δεν έχουν λειτουργήσει.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι συνεχάρη σήμερα τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ για την εκλογή του και εξέφρασε την ελπίδα πως το Βατικανό θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει το Κίεβο στις προσπάθειές του για δικαιοσύνη και διαρκή ειρήνη, ύστερα από τρία χρόνια πολέμου με τη Ρωσία.

«Σε αυτήν την καθοριστική για τη χώρα μας στιγμή, ελπίζουμε σε περαιτέρω ηθική και πνευματική υποστήριξη από το Βατικανό στις προσπάθειες της Ουκρανίας με στόχο την απόδοση δικαιοσύνης και την επίτευξη διαρκούς ειρήνης», έγραψε ο Ζελένσκι σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Telegram.

Τον αμερικανικής καταγωγής Ποντίφικα συνεχάρη επίσης ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι θα συνεχιστεί ο εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ της Μόσχας και του Βατικανού.

«Είμαι βέβαιος ότι ο εποικοδομητικός διάλογος και οι επαφές μεταξύ Ρωσίας και Βατικανού θα αναπτυχθούν περαιτέρω στη βάση των χριστιανικών αξιών που μας ενώνουν», αναφέρει ο Πούτιν στο συγχαρητήριο μήνυμα προς τον νέο προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα πακέτο μέτρων-αντίποινα που μπορεί να φτάσει τα 95 δισ. ευρώ (107,2 δισ. δολάρια) σε αμερικανικές εισαγωγές, αν αποβούν άκαρπες οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την άρση των δασμών που επέβαλε η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ.

Το σχέδιο αυτό, εφόσον υιοθετηθεί, αποτελεί την ευρωπαϊκή απάντηση στους δασμούς επί ευρωπαϊκών αυτοκινήτων αλλά και στα αμερικανικά μέτρα αντιποίνων. Στο στόχαστρο της ΕΕ βρίσκονται προϊόντα όπως το αμερικανικό κρασί, θαλασσινά, αεροσκάφη, αυτοκίνητα και ανταλλακτικά, χημικά, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, φαρμακευτικά και βιομηχανικά είδη.

Η Κομισιόν, ως εκτελεστικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27, ανακοίνωσε πως από τις 10 Ιουνίου θα θέσει το πακέτο υπό δημόσια διαβούλευση. Μέλη της ΕΕ αλλά και οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους πριν ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις για την ενεργοποίηση των μέτρων.

«Οι δασμοί ήδη πλήττουν τις διεθνείς οικονομίες», τόνισε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Εξέφρασε δε την προσήλωση της Ένωσης στην ανάγκη επίτευξης αμοιβαίας συμφωνίας με τις ΗΠΑ: «Πιστεύουμε ότι υπάρχουν καλές συμφωνίες που θα ωφελήσουν καταναλωτές και επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού», σημείωσε.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πάντως, ξεκαθαρίζει ότι η Ευρώπη προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διαβούλευσης που εγκαινιάζεται ώστε να καθοδηγηθούν οι σχεδιασμοί για τα πιθανά αντίμετρα.

Η σύγκρουση εντείνεται καθώς οι ευρωπαϊκές εξαγωγές αντιμετωπίζουν δασμούς της τάξεως του 25% σε χάλυβα, αλουμίνιο και αυτοκίνητα, όπως και 10% σχεδόν σε όλα τα υπόλοιπα εμπορεύματα – με τον κίνδυνο η επιβάρυνση να αυξηθεί στο 20% αν λήξει, στις 8 Ιουλίου, η 90ήμερη αναστολή που αποφάσισε ο Τραμπ για τα αντίποινα.

Η Κομισιόν επιμένει πως προτιμά λύση μέσα από διαπραγμάτευση και όχι κλιμάκωση με αλλεπάλληλα αντίποινα. Τον Απρίλιο, μάλιστα, η ΕΕ είχε εγκρίνει δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα αξίας 21 δισ. ευρώ (κυρίως 25% σε καλαμπόκι, σιτάρι, μοτοσικλέτες και ρούχα), αλλά τους ανέστειλε όταν η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε «πάγωμα» για 90 μέρες.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι αμερικανικοί δασμοί αφορούν πλέον ευρωπαϊκά προϊόντα 380 δισ. ευρώ – το 70% των συνολικών ευρωπαϊκών εξαγωγών – με το ενδεχόμενο να αυξηθούν ως και το 97% αν η Ουάσιγκτον προχωρήσει σε νέες ενέργειες για φάρμακα, ημιαγωγούς, κρίσιμα μέταλλα και φορτηγά. Η λίστα της ΕΕ ενδέχεται να συμπεριλάβει φαρμακευτικά είδη και ημιαγωγούς.

Η Κομισιόν ζητά τώρα τη συμβολή των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που πλήττονται, όπως είχε κάνει και στη διαβούλευση του Μαρτίου για τα μέταλλα, από όπου συγκεντρώθηκαν 660 απαντήσεις.

Τα ευρωπαϊκά αντίμετρα δεν θα φτάσουν σε όγκο τα αμερικανικά δασμολογικά μέτρα, καθώς οι εισαγωγές της ΕΕ από τις ΗΠΑ ήταν το 2024 335 δισ. ευρώ, αισθητά λιγότερες από τις εξαγωγές της προς αυτή (532 δισ. ευρώ).

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η απάντηση της ΕΕ θα είναι «αναλογική» και στόχος δεν είναι η περαιτέρω όξυνση της αντιπαράθεσης.

Σημειώνεται πως η Ουάσιγκτον έχει πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών με την Ευρώπη – ένα σημείο που δεν παραβλέπουν οι Βρυξέλλες, ενώ εξετάζουν και περιορισμούς εξαγωγής για παλιοσίδερα και χημικά προϊόντα αξίας 4,4 δισ. ευρώ σε αμερικανικές εταιρείες. Το σκραπ, βασική πρώτη ύλη της χαλυβουργίας, δεν καλύπτεται από τους αμερικανικούς δασμούς στα μέταλλα, με ανησυχίες να πωληθεί εκτός ΕΕ.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να καταθέσει προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) για τους αμερικανικούς δασμούς, ξεκινώντας με διαβουλεύσεις. Όπως ανέφερε ο αρμόδιος επίτροπος, Μαρός Σέφτσοβιτς, «βάζουμε ζήτημα στον ΠΟΕ για να αμφισβητήσουμε δασμούς που θεωρούμε αδικαιολόγητους και αντίθετους στους κανόνες του διεθνούς εμπορίου».

Από την αμερικανική πλευρά, ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς δήλωσε στις 7 Μαΐου ότι οι συζητήσεις συνεχίζονται και πως οι ΗΠΑ πιέζουν τους Ευρωπαίους να μειώσουν δασμούς και ρυθμιστικά εμπόδια για να βελτιωθούν οι εμπορικές σχέσεις.

Η κίνηση των Βρυξελλών έρχεται μόλις λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ περί εμπορικής συμφωνίας με το Ηνωμένο Βασίλειο – χώρα που, υπενθυμίζεται, έχει αποχωρήσει από την ΕΕ μετά το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να δρομολογήσει νομικά μέτρα που θα οδηγήσουν στη διακοπή όλων των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι το τέλος του 2027, μια πρωτοβουλία που ανακοινώθηκε στις 6 Μαΐου. Πρόκειται για μια ιστορική στροφή, καθώς η ΕΕ επιχειρεί να βάλει οριστικό τέλος στη μακροχρόνια ενεργειακή εξάρτησή της από τη Μόσχα, στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, τον Ιούνιο η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει νομοθετική πρόταση που θα απαγορεύει την εισαγωγή ρωσικού αερίου και LNG βάσει υπαρχόντων συμβολαίων μέχρι το τέλος του 2027. Παράλληλα, προβλέπεται απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από νέα συμβόλαια και υπάρχοντα συμβόλαια τύπου spot μέχρι το τέλος του 2025.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας, Νταν Γιόργκενσεν, τόνισε: «Από τον Φεβρουάριο του 2022, έχουμε ξοδέψει περισσότερα χρήματα αγοράζοντας ρωσικά ορυκτά καύσιμα απ’ όσα έχουμε προσφέρει σε βοήθεια στην Ουκρανία. Αυτό, προφανώς, δεν μπορεί να συνεχιστεί».

Για να καλύψει το ενεργειακό κενό που θα προκύψει, η ΕΕ δηλώνει έτοιμη να αυξήσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, ενώ η συγκεκριμένη κίνηση απαιτεί την έγκριση τόσο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσο και ενισχυμένης πλειοψηφίας των κρατών-μελών.

Σε ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Γιόργκενσεν υπογράμμισε: «Ζητάμε από τα κράτη-μέλη να εκπονήσουν υποχρεωτικά εθνικά σχέδια απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, τα πυρηνικά καύσιμα και το πετρέλαιο, τα οποία πρέπει να είναι έτοιμα μέχρι το τέλος του έτους. Από την αρχή της επόμενης χρονιάς, απαγορεύουμε όλες τις εισαγωγές ρωσικού αερίου από νέα συμβόλαια και από τα ήδη υφιστάμενα συμβόλαια spot. Με ορίζοντα το 2027, βάζουμε τέλος και στις τελευταίες εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγών και LNG από μακροπρόθεσμα συμβόλαια.»

Η ΕΕ έχει ήδη επιβάλει κυρώσεις στον ρωσικό άνθρακα και στις περισσότερες εισαγωγές πετρελαίου, όμως η πλήρης διακοπή του φυσικού αερίου παραμένει δύσκολη, κυρίως λόγω της σθεναρής αντίδρασης χωρών όπως η Σλοβακία και η Ουγγαρία, που καλύπτουν σημαντικό μέρος των αναγκών τους με ρωσικό αέριο και εκτιμούν πως η μετάβαση σε άλλες πηγές θα αυξήσει το κόστος ενέργειας.

Παρά τις επιπλοκές που προκαλεί η αποχώρηση από τα υφιστάμενα συμβόλαια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται αποφασισμένη να μειώσει τον βαθμό εξάρτησης από τη Ρωσία. Από την πλευρά του, το Κρεμλίνο αντιτείνει πως ο αποκλεισμός του ρωσικού ενεργειακού εφοδιασμού τελικά ζημιώνει τα ίδια τα συμφέροντα της ΕΕ, οδηγώντας σε δυσμενέστερες συνθήκες ως προς την προμήθεια ενέργειας.

Το ζήτημα της ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας παραμένει στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας, καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών για την κατεύθυνση της ενεργειακής πολιτικής εισέρχονται σε μια ιδιαιτέρως κρίσιμη φάση.