Με εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε την 1η Μαΐου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε τη σύσταση της Επιτροπής Θρησκευτικής Ελευθερίας, με στόχο –όπως αναφέρεται από τον Λευκό Οίκο– «την προστασία και προώθηση της θεμελιώδους αρχής της θρησκευτικής ελευθερίας που διέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την ίδρυσή τους».
Στο διάταγμα τονίζεται ότι οι Αμερικανοί «χρειάζεται να εξοικειωθούν εκ νέου με το εξαιρετικό πείραμα θρησκευτικής ελευθερίας της χώρας, ώστε να διαφυλαχθεί απέναντι στις σύγχρονες απειλές».
Η Επιτροπή καλείται να καταρτίσει μια εμπεριστατωμένη έκθεση σχετικά με την ιστορία της θρησκευτικής ελευθερίας στις ΗΠΑ, να εντοπίσει τις απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα και να διαμορφώσει προτάσεις για την προστασία της.
Κατά τη διάρκεια σχετικής εκδήλωσης, ο Τραμπ δήλωσε ότι «η θρησκεία επιστρέφει στη χώρα» και χαρακτήρισε το γεγονός «μεγάλη υπόθεση». Ο πρόεδρος της Επιτροπής είναι ο αναπληρωτής κυβερνήτης του Τέξας, Νταν Πάτρικ, ο οποίος εξέφρασε την τιμή του για την ανάληψη της θέσης και υπογράμμισε τη βούλησή του να συμβάλει στην εκπλήρωση της «σημαντικής αποστολής του προέδρου για τη διατήρηση και ενίσχυση της θρησκευτικής ελευθερίας».
Τα μέλη της επιτροπής περιλαμβάνουν θρησκευτικούς ηγέτες, νομικούς εμπειρογνώμονες και δημόσια πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένου του Δρος Μπεν Κάρσον ως αντιπροέδρου. Ο Κάρσον ήταν υπουργός Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο που συνοδεύει το εκτελεστικό διάταγμα, η Επιτροπή θα επικεντρωθεί σε ζητήματα όπως τα γονεϊκά δικαιώματα στη θρησκευτική εκπαίδευση, η ελευθερία επιλογής σχολείου, η προστασία της συνείδησης, οι επιθέσεις σε χώρους λατρείας, η ελευθερία έκφρασης για θρησκευτικούς φορείς και η θεσμική αυτονομία. Επιπλέον, θα εξεταστούν ειδικά ζητήματα όπως οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και η εθελοντική προσευχή σε δημόσια σχολεία.
Προηγούμενες πρωτοβουλίες
Η ίδρυση της νέας Επιτροπής έρχεται σε συνέχεια του διατάγματος του Φεβρουαρίου, με το οποίο συστάθηκε η Ομάδα Δράσης για την Εξάλειψη της Μεροληψίας κατά των Χριστιανών. Η ομάδα, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 22 Απριλίου υπό την καθοδήγηση της υπουργού Δικαιοσύνης Παμ Μπόντι, συγκροτήθηκε με αποστολή την καταπολέμηση της «εργαλειοποίησης της κυβέρνησης» και της «παράνομης στοχοποίησης των Χριστιανών». Σύμφωνα με τις δηλώσεις των μελών της ομάδας, παρουσιάστηκαν περιπτώσεις όπου θεωρείται ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν στοχοποίησε πολίτες για τα θρησκευτικά τους πιστεύω.
Σημειώνεται ότι το 2018, κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε ήδη συστήσει την Ομάδα Εργασίας για τη Θρησκευτική Ελευθερία στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με επικεφαλής τον τότε υπουργό Τζεφ Σέσσιονς, η οποία ασχολήθηκε με νομικά και πολιτικά ζητήματα που σχετίζονται με τη θρησκευτική ελευθερία.
Ιστορικά, μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες της εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ σε θέματα θρησκείας ανάγεται στη δεκαετία του 1940, όταν ο πρόεδρος Φράνκλιν Ρούσβελτ ενίσχυσε τον ρόλο των στρατιωτικών ιερέων, επιτρέποντας τη συμμετοχή κληρικών διαφόρων θρησκειών. Σε επιστολή του το 1934, ο Ρούσβελτ τόνιζε τη σημασία της πνευματικής καθοδήγησης στον στρατό, επισημαίνοντας ότι το έργο των ιερέων είναι «ουσιώδες για τη ζωή του έθνους». Αργότερα, σε ανεπίσημη συνομιλία το 1942, δήλωνε ότι η κυβέρνηση δεν θα παρέλειπε ποτέ να φροντίσει για τις πνευματικές ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων.
Μια ακόμη σημαντική εξέλιξη καταγράφηκε το 1998, με τη δημιουργία της Επιτροπής για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία επί κυβέρνησης Κλίντον. Η ανεξάρτητη και υπερκομματική αυτή αρχή έχει ως αποστολή την παρακολούθηση της θρησκευτικής ελευθερίας παγκοσμίως και την υποβολή προτάσεων προς τον πρόεδρο, τον υπουργό Εξωτερικών και το Κογκρέσο.
Το 2001, η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους ίδρυσε το Γραφείο Εταιρικών Σχέσεων με Θρησκευτικές και Κοινοτικές Οργανώσεις, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο των θρησκευτικών φορέων στην υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Το γραφείο αυτό επεκτάθηκε με εκτελεστικό διάταγμα από την κυβέρνηση Ομπάμα το 2009, ώστε να συμπεριλάβει ευρύτερο φάσμα οργανώσεων, ενώ δόθηκε έμφαση στην παροχή ομοσπονδιακών υπηρεσιών με ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως θρησκευτικής έκφρασης.
Κάθε εβδομάδα, ο αείμνηστος ραβίνος, συγγραφέας και φιλόσοφος βαρόνος Τζόναθαν Σακς (1948–2020) ενέπνεε τους Εβραίους ανά τον κόσμο, συζητώντας για το συμβόλαιο με τον Θεό, όπως αυτό αποτυπώνεται στην Τορά ή Πεντάτευχο, το εβραϊκό ιερό βιβλίο που περιέχει τον μωσαϊκό νόμο.
Ο Σακς γνώριζε ότι η πίστη και η ομορφιά συμπληρώνουν η μία την άλλη. Όπως είχε γράψει στην ιστοσελίδα Times of Israel:
«Η τέχνη στα εβραϊκά – «ομανούτ» – έχει σημασιολογική σχέση με την «εμουνάχ», την πίστη ή την πιστότητα. […] Οι Εβραίοι πιστεύουν στη «χαντράτ κόντες», την ομορφιά της αγιότητας: όχι την τέχνη για την τέχνη, αλλά την τέχνη ως αποκάλυψη της απόλυτης καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας του Δημιουργού. Έτσι η «ομανούτ» ενισχύει την «εμουνάχ», έτσι η τέχνη προσθέτει θαυμασμό στην πίστη.»
Σκόπιμη ομορφιά
Το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης εξερευνά την ομορφιά και την εξαιρετική χειροτεχνία των Judaica (εβραϊκή τέχνη και αντικείμενα) στο σπίτι και τη συναγωγή, παρουσιάζοντας την έκθεση «Σκόπιμη ομορφιά: Εβραϊκή τελετουργική τέχνη από τη συλλογή».
Τα 27 εκθέματα που παρουσιάζονται από τη Βοστώνη και τα περίχωρά της περιλαμβάνουν υφάσματα, έπιπλα, πίνακες ζωγραφικής, μεταλλουργικά έργα και έργα σε χαρτί. Οι Εβραίοι μπορεί να αναγνωρίσουν τα παλιά θρησκευτικά μοτίβα που χρησιμοποιούνται σε όλα τα έργα, αν και το στυλ κάθε κομματιού διαφέρει ανάλογα με την εθνικότητα του τεχνίτη.
Κορυφές Τορά, 1729, του Αβραάμ Λόπες ντε Ολιβέιρα. Ασήμι με επιχρυσωμένα μέρη. 45,1 εκ. x 15,2 εκ. x 14 εκ. Ίδρυμα Μίλντρεντ Γουάιζμαν και Ίδρυμα Θεοδώρας Γουίλμπορ στη μνήμη της Σάρλοτ Μπημπ Γουίλμπορ. Κοινή ιδιοκτησία του Εβραϊκού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης. (Ευγενική παραχώρηση του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης)
Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων έργων είναι μια σπάνια θωράκιση της Τορά (ή τωράχ) του 18ου αιώνα, μια ινδική Αγκαδά του τέλους του 19ου αιώνα και μια πρόσφατα συντηρημένη ιερή κιβωτός του 20ου αιώνα από μια συναγωγή που έκλεισε το 1999.
«Αν και πολλές από τις εβραϊκές κοινότητες που εκπροσωπούνται στην γκαλερί δεν υπάρχουν πλέον, αυτά τα αντικείμενα είναι απτή μαρτυρία της ιστορίας τους. Αφηγούνται ιστορίες εξορίας, διακρίσεων, ακόμη και διώξεων, αλλά και ανθεκτικότητας, ανανέωσης και ενσωμάτωσης», δήλωσε η επιμελήτρια της έκθεσης Σιμόνα Ντι Νέπι στο δελτίο Τύπου. Η Ντι Νέπι είναι επιμελήτρια του μουσείου για τα εβραϊκά αντικείμενα της συλλογής Τσαρλς και Λυν Σούστερμαν.
Τα εκθέματα προέρχονται από εβραϊκές κοινότητες της Βοστώνης και των γύρω περιοχών, κοινότητες που αναπτύχθηκαν από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Μεταξύ 1890 και 1924, πολλοί Εβραίοι μετανάστες εγκαταστάθηκαν βόρεια της Βοστώνης, απέναντι από τον ποταμό Μύστικ, στην πόλη Τσέλσι.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Μασσαχουσέτης Massachusetts Civics Handbook:
«Μέχρι το 1910 ο αριθμός των Εβραίων [στο Τσέλση] είχε αυξηθεί σε 11.225, σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού της πόλης. Στη δεκαετία του 1930, υπήρχαν περίπου 20.000 Εβραίοι κάτοικοι στο Τσέλση, από έναν συνολικό πληθυσμό σχεδόν 46.000. Δεδομένης της έκτασης της πόλης, το Τσέλση μπορεί να είχε τον μεγαλύτερο αριθμό Εβραίων κατοίκων ανά τετραγωνικό μίλι από οποιαδήποτε άλλη πόλη εκτός της Νέας Υόρκης». Μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Τσέλση ήταν γνωστό ως «η Ιερουσαλήμ της Αμερικής». Το προσωνύμιο διατηρήθηκε μέχρι το 1948, όταν η γέφυρα Mystic River, γνωστή σήμερα ως γέφυρα Μόρις Τζ. Τόμπιν, χώρισε την περιοχή.
Ο Ρώσος ξυλογλύπτης και κατασκευαστής επίπλων για συναγωγές Σάμιουελ Κατζ (1884–1953) μετανάστευσε στο Τσέλση. Οι συντηρητές του μουσείου αποκατέστησαν πρόσφατα μια ιερή κιβωτό που ο Κατζ δημιούργησε για τη Συναγωγή Σαάρ Σιών της περιοχής, γύρω στο 1920.
Η Ιερή Κιβωτός
Η αρόν κόντες ή ιερή κιβωτός είναι ένα ιερό έπιπλο της συναγωγής όπου φυλάσσονται οι κύλινδροι της Τορά που χρησιμοποιούνται στις λειτουργίες. Η κιβωτός πήρε το όνομά της από το «Άγιο των Αγίων», την «Αρόν Χαμπερίτ», την Κιβωτό της Διαθήκης στον Ναό.
Οι πιστοί της συναγωγής κάθονται με το πρόσωπο στραμμένο προς την κιβωτό, η οποία είναι πάντα τοποθετημένη έτσι ώστε οι άνθρωποι να κοιτάζουν προς την ιερή πόλη της Ιερουσαλήμ, τον τόπο του ιερού ναού.
Όταν η Συναγωγή Σαάρ Σιών έκλεισε το 1999, η κοινότητα της συναγωγής δώρισε την κιβωτό του Κατζ στον παθιασμένο συλλέκτη ιουδαϊκών αντικειμένων ραβίνο Ντέηβιντ Α. Γουίμαν.
Το 2023, ο Γουίμαν δώρισε την ιερή κιβωτό στο μουσείο. Τώρα, εκτίθεται για πρώτη φορά, μαζί με ένα σύντομο ντοκιμαντέρ που δείχνει μερικούς ενθουσιασμένους πιστούς να διασώζουν το ιστορικό έργο από τη συναγωγή, το 1999.
Ο Κατζ κατασκεύασε 24 κιβωτούς για συναγωγές στην περιοχή της Βοστώνης. Εκτός από αυτήν του μουσείου, πέντε κομμάτια σώζονται σήμερα στη Συναγωγή Walnut Street, στο Τσέλση, στην Εκκλησία Iglesia de Dios Pentecostal, στο Μπράντφορντ και στο Μουσείο Εβραϊκής Ιστορίας της Βοστώνης.
Η ιερή κιβωτός του μουσείου αναπαριστά την είσοδο ενός ναού, πλαισιωμένη από κορινθιακούς κίονες. Το Αστέρι του Δαυίδ, σύμβολο του Ιουδαϊσμού, κοσμεί το έπιπλο. Δύο χέρια σχηματίζουν την ιερατική χειρονομία της ευλογίας («μπιρκάτ κοχανίμ») στο κέντρο της πόρτας. Λιοντάρια του Ιούδα πλαισιώνουν τις Πλάκες του Νόμου, στις οποίες είναι χαραγμένη μια συντομευμένη εκδοχή των Δέκα Εντολών στα εβραϊκά. Μια κορώνα με αετό στέφει την κιβωτό.
Σύμφωνα με το Εβραϊκό Μουσείο της Νέας Υόρκης, «η εικονογραφία του αετού και οι παραδοσιακές εικόνες των Πινακίδων του Νόμου και των χεριών των ανοιχτών σε ιερατική χειρονομία εμφανίζονταν συχνά στις κιβωτούς της Ανατολικής Ευρώπης από τον 18ο και τον 19ο αιώνα, οι οποίες καταστράφηκαν όλες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου».
Η Ντι Νέπι δήλωσε στην εφημερίδα The Boston Globe ότι η ιερή κιβωτός του μουσείου «είναι ένα όμορφο παράδειγμα της μετάδοσης της εβραϊκής καλλιτεχνικής γλώσσας της Ανατολικής Ευρώπης από συναγωγές που δεν υπάρχουν πλέον – αυτός ο πολιτισμός έχει χαθεί – στη σύγχρονη Αμερική».
Η ασπίδα της Τόρα
Μια περίτεχνη μεταλλική πλάκα, γνωστή ως ασπίδα της Τορά ή θώρακας, κρέμεται από μια αλυσίδα μπροστά από τον κύλινδρο της Τορά. Το διακοσμητικό θέμα της ασπίδας απεικονίζει το απόσπασμα που θα διαβαστεί, λειτουργώντας ως μετάβαση, προετοιμάζοντας τον αναγνώστη ή το εκκλησίασμα για υψηλότερη περισυλλογή.
Το 2021, το μουσείο απέκτησε μια σπάνια ασπίδα της Τορά από τον Ρώσο αργυροχόο Ελιμελέχ Τζορέφ. (Το εβραϊκό επώνυμο «Τζορέφ» είναι το οικογενειακό όνομα των χρυσοχόων ή αργυροχόων, σύμφωνα με τον οίκο Sotheby’s.) Δύο ασυνήθιστα στοιχεία κάνουν την ασπίδα εξαιρετική: ο Τζορέφ την υπέγραψε και διακόσμησε το πίσω μέρος με μια αφηγηματική σκηνή. Οι αργυροχόοι σπάνια υπέγραφαν ασπίδες της Τορά και σχεδόν ποτέ δεν διακοσμούσαν το πίσω μέρος.
Το κομμάτι, που πιθανότατα κατασκευάστηκε για ιδιωτική λατρεία, καταδεικνύει την επιδεξιότητα του Τζορέφ σε μια σειρά τεχνικών. Στο μπροστινό μέρος της ασπίδας, ο Τζορέφ δημιούργησε ένα διάτρητο στρώμα από επιχρυσωμένο ασήμι με σπειροειδή σχέδια πάνω σε ένα συμπαγές φύλλο αργύρου. Το μουσείο σημειώνει την εξαιρετική δουλειά του Τζορέφ στο πίσω μέρος της ασπίδας: «Η ποιότητα της χάραξης είναι εξαιρετική, πολύ πιο κοντά στις χαράξεις χαλκού παρά στη μεταλλουργία».
Στο μπροστινό μέρος της ασπίδας, ο Μωυσής και ο Ααρών πλαισιώνουν τις Πλάκες του Νόμου, με μια κορώνα στην κορυφή (που συμβολίζει την Τορά) και τις δύο φιγούρες ενσωματωμένες σε κίονες. Κάτω από τα πόδια κάθε φιγούρας υπάρχει ένα λιοντάρι και πάνω από κάθε στύλο ένα καλάθι γεμάτο φρούτα.
Το ασημένιο-επιχρυσωμένο μπροστινό μέρος αποτελείται από σφυρήλατα διακοσμητικά στοιχεία (μια τεχνική μεταλλουργίας που συνίσταται στο σφυρηλάτημα της πίσω πλευράς για τη δημιουργία σχεδίων χαμηλού αναγλύφου). Είναι γεμάτο ρεαλιστικά και φανταστικά φυτά και ζώα: πουλιά, δράκους, ερπετά και θαλάσσια πλάσματα. Έξι χρυσές πλακέτες με ένα βόδι, ένα ελάφι, μια αρκούδα, πρόβατα, μια λεοπάρδαλη και έναν ελέφαντα με χαουντάχ (ένα είδος σέλας που μοιάζει με θρόνο) πλαισιώνουν την κεντρική σκηνή.
Στο πίσω μέρος της ασπίδας, ο Τζορέφ χάραξε δύο σκηνές του Ισαάκ στο ασήμι. Τοποθέτησε την κεντρική σκηνή της «Ευλογίας του Ισαάκ» σε ένα περίτεχνο ροκοκό αρχιτεκτονικό πλαίσιο, με τη χάραξη να μιμείται καμπύλες σκαλισμένες σε ξύλο που περιπλέκονται με φυτικά σπειροειδή μοτίβα. Χάραξε τη «Θυσία του Ισαάκ» στο πάνω μέρος του πλαισίου και έναν Λευίτη που πλένει τα χέρια του Κοέν, στη βάση του πλαισίου. Δύο κεφάλια λιονταριών κρατούν την αλυσίδα της ασπίδας της Τορά στα σαγόνια τους.
Στον πίνακά του «Ο Ταλμουδιστής», ο Αμερικανός ζωγράφος Ιακώβ Μπίντερ (1887–1984), που ζούσε στη Βοστώνη, απεικόνισε έναν ευσεβή Εβραίο που μελετάει το Ταλμούδ, το κύριο κείμενο του ραβινικού ιουδαϊσμού.
Κάθε στοιχείο που ζωγράφισε ο ρωσικής καταγωγής Μπίντερ μεταδίδει την ευσέβεια του άνδρα. Είναι βαθιά συγκεντρωμένος, ακουμπώντας το χέρι του στο ελαφρώς ρυτιδωμένο μέτωπό του. Φοράει ένα ταλίτ (ένα προσευχητικό σάλι, παρόμοιο με μερικά από τα εκθέματα που παρουσιάζονται). Στο βάθος, φαίνονται δερματόδετοι τόμοι του Ταλμούδ, τοποθετημένοι σε ένα ράφι.
Ο Μπίντερ επέλεξε μια παλέτα από πλούσια καφέ και μαύρα χρώματα για το έργο, παρόμοια με τα έργα του Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ (1856–1925), δάσκαλο του Μπίντερ.
Ο κύκλος τοιχογραφιών του Σάρτζεντ, «Ο θρίαμβος της θρησκείας» (1890–1919), στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βοστώνης προκάλεσε δημόσια κατακραυγή από την εβραϊκή κοινότητα, που θεώρησε τον πίνακά του «Συναγωγή», στον οποίο απεικονίζεται μια γυναίκα σκυμμένη και με δεμένα μάτια, ως προσβολή προς τον ιουδαϊσμό.
Σε απάντηση, ο Αλεξάντερ Μπριν, εκδότης της εφημερίδας The Jewish Advocate, συγκέντρωσε χρήματα από την κοινότητα για να αγοράσει τον πίνακα «Ο Ταλμουδιστής» για το μουσείο. Θεώρησε σημαντικό για το μουσείο να περιλαμβάνει «την πιο χαρακτηριστική απεικόνιση που θα μπορούσε να κάνει ένας αξιοπρεπής καλλιτέχνης εβραϊκής καταγωγής που σέβεται τον εαυτό του». Ο πίνακας του Μπίντερ αποτελεί, επομένως, μαρτυρία της πρόθεσης της εβραϊκής κοινότητας της Βοστώνης να προστατεύσει την πίστη της.
Το 1925, η κοινότητα δώρισε τον πίνακα «Ο Ταλμουδιστής» στο μουσείο. Εκατό χρόνια αργότερα, εκτίθεται για πρώτη φορά στο μουσείο.
Μαζί, αυτά τα εκθέματα ρίχνουν φως στην ιουδαϊκή τέχνη και τον θεϊκό σκοπό της. Με τα λόγια του ραβίνου Σακς: «Η τέχνη στον Ιουδαϊσμό έχει πάντα έναν πνευματικό σκοπό: να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι το σύμπαν είναι ένα έργο τέχνης, που μαρτυρά τον υπέρτατο Καλλιτέχνη, τον ίδιο τον Θεό».
Στις 2 Μαΐου, μέλη της πυροσβεστικής του Βατικανού ανέβηκαν στη στέγη της Καπέλα Σιξτίνα για να τοποθετήσουν την εμβληματική καμινάδα, μέσω της οποίας το Κολλέγιο των Καρδιναλίων θα στείλει το γνωστό λευκό καπνό πάνω από την Πλατεία του Αγίου Πέτρου, σηματοδοτώντας στον κόσμο την εκλογή του νέου Ποντίφικα.
Στις 5 Μαΐου, όλα τα πρόσωπα που θα συνδράμουν στη διοργάνωση του κονκλαβίου —κλήρος και λαϊκοί— αναμένεται να ορκιστούν. Ανάμεσά τους βρίσκονται μέλη των Μυστικών Υπηρεσιών, της Ελβετικής Φρουράς, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τεχνικοί, καθαριστές, μεταφραστές, ο γραμματέας του Κολλεγίου και οι υπάλληλοι που θα διευκολύνουν τις μετακινήσεις των καρδιναλίων προς και από τον οίκο της Σάντα Μάρτα.
Το κονκλάβιο ξεκινά επισήμως στις 7 Μαΐου – ακολουθεί ένας οδηγός με όλα όσα πρέπει να ξέρετε.
Οι καρδινάλιοι
Ο τίτλος του καρδιναλίου απονέμεται απευθείας από τον εκάστοτε Πάπα, με την πλειονότητα των καρδιναλίων να προέρχεται από τις τάξεις των εν ενεργεία ή πρώην επισκόπων και αρχιεπισκόπων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Κέβιν Φάρελ, πρώην επίσκοπος του Ντάλας, που ονομάστηκε καρδινάλιος Καμεράριος το 2019 κατόπιν επιλογής του Πάπα Φραγκίσκου.
Όπως εξηγεί στην Epoch Times ο αιδεσιμότατος Αλφρέδο Ερνάντεζ, πρόεδρος και πρύτανης της Ιερατικής Σχολής του Αγίου Βικεντίου ντε Πολ στη Φλόριντα, οι λόγοι για τους οποίους ένας Πάπας ανυψώνει κάποιον σε καρδινάλιο ποικίλουν: είτε τιμά ένα πρόσωπο και την τοπική του εκκλησία, όπως συνέβη με τον Τίμοθι Ντόλαν στη Νέα Υόρκη, είτε επειδή θεωρεί κάποιον άξιο εμπιστοσύνης για να τον συμβουλεύει, να μετέχει στην εκλογή του διαδόχου ή ακόμη και να είναι ο ίδιος ο διάδοχος.
«Είναι πραγματικά άνδρες που φροντίζουν για το καλό της Εκκλησίας», τόνισε σχετικά με το κονκλάβιο, προειδοποιώντας για τον «επικίνδυνο» πειρασμό να ερμηνεύεται η διαδικασία αποκλειστικά υπό το πρίσμα της κοσμικής πολιτικής.
Δικαίωμα ψήφου έχουν αποκλειστικά οι καρδινάλιοι εκλέκτορες, δηλαδή όσοι είναι κάτω των 80 ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Βατικανού, από τους 133 εκλέκτορες, 108 ορίστηκαν από τον Φραγκίσκο, 22 από τον Βενέδικτο ΙΣΤ’ και πέντε παραμένουν από την εποχή του Αγίου Ιωάννη Παύλου Β’.
Το καθεστώς αυτό είχε καθιερώσει ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ (1963-1978), θεσπίζοντας όριο ηλικίας τα 80 έτη και ανώτατο αριθμό εκλεκτόρων τους 120. Ο διάδοχός του, Πάπας Φραγκίσκος, ανέτρεψε αυτό τον περιορισμό, αυξάνοντας τον αριθμό στους 135.
Ο νεότερος εκλέκτορας είναι ο 45χρονος Μικόλα Μπιτσόκ από την Αυστραλία, ουκρανικής καταγωγής, ενώ ο μεγαλύτερος είναι ο 79χρονος Κάρλος Οσόρο Σιέρα από την Ισπανία.
Ο μέσος όρος ηλικίας των εκλεκτόρων είναι εμφανώς υψηλός: πενήντα εξ αυτών γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1940, 47 τη δεκαετία του 1950, 31 τη δεκαετία του 1960 και έξι τη δεκαετία του 1970.
Το Γραφείο Τύπου της Αγίας Έδρας επιβεβαιώνει ότι 133 καρδινάλιοι θα λάβουν μέρος στο κονκλάβιο, αριθμός ρεκόρ τόσο για την ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας όσο και για τη γεωγραφική του διασπορά.
Οι Ευρωπαίοι χάνουν την πλειοψηφία
Για πρώτη φορά στα χρονικά, οι Ευρωπαίοι καρδινάλιοι δε θα αποτελέσουν την απόλυτη πλειοψηφία των εκλεκτόρων.
Παραμένουν η πολυπληθέστερη μεμονωμένη ομάδα με 53 μέλη, όμως οι υπόλοιποι 82 προέρχονται από όλο τον πλανήτη: 37 από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, 23 από την Ασία, 18 από την Αφρική και τέσσερις από την Ωκεανία.
Πρωτοφανές είναι και το γεγονός ότι, σε 15 επιπλέον χώρες —πριν και μετά την αποικιοκρατική περίοδο— ο καθολικός πληθυσμός θα εκπροσωπηθεί για πρώτη φορά από καρδινάλιο με εντοπιότητα. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται ο Σιμπλύ Λανγκλουά από την Αϊτή, ο Τζον Ρίμπατ από τη Νέα Γουινέα, ο Σεμπάστιαν Φράνσις από τη Μαλαισία και ο Γουίλιαμ Σενγκ Τσάι Γκο από τη Σιγκαπούρη. Επίσης, οι καρδινάλιοι Άντερς Αρμπορέλιους από τη Σουηδία, Ζαν Κλώντ Χόλλεριχ από το Λουξεμβούργο, Ανταλμπέρτο Μαρτίνεζ Φλόρες από την Παραγουάη και Λαντισλάβ Νέμετ από τη Σερβία.
Η διευρυμένη αυτή εκπροσώπηση έχει πυροδοτήσει εικασίες ότι ο διάδοχος του Φραγκίσκου μπορεί να προέρχεται εκτός Ευρώπης — κάτι που αντανακλά τις πραγματικές γεωγραφικές και κοινωνικές συνθήκες της Εκκλησίας, επισημαίνει ο Ερνάντεζ.
Πόσο θα διαρκέσει το κονκλάβιο;
Δεν υπάρχει προκαθορισμένη διάρκεια. Για πολλά μέλη του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, θα είναι η πρώτη τους εμπειρία σε κονκλάβιο.
Οι εκλέκτορες έχουν ήδη συναντηθεί επανειλημμένα μετά την κηδεία του Πάπα, προσευχόμενοι και ανταλλάσσοντας απόψεις για κρίσιμα θέματα που απασχολούν την Καθολική Εκκλησία διεθνώς.
Σύμφωνα με το Βατικανό, στην ένατη συνάντησή τους στις 3 Μαΐου, συζήτησαν την «υπηρεσία της Εκκλησίας και του Πάπα για την προώθηση της ειρήνης», την αξία της παιδείας, την ανάγκη ενός «εμπευσμένου» ηγέτη στη θέση του Ποντίφικα, και την ανάγκη η Εκκλησία να «φέρει φως σ’ έναν κόσμο που απεγνωσμένα χρειάζεται ελπίδα».
Ένα σταθερό θέμα των συνομιλιών ήταν η ανάγκη «μια Εκκλησία που ζει στον κόσμο, όχι απομονωμένη στον δικό της κόσμο, ώστε να μην καταλήγει άνευ σημασίας».
Την πρώτη ημέρα του κονκλαβίου διεξάγεται μία ψηφοφορία και μέχρι τέσσερις κάθε επόμενη ημέρα. Απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων για να εκλεγεί νέος Πάπας. Από τη στιγμή που αποδεχθεί το αξίωμα, ο εκλεγείς επιλέγει το παπικό του όνομα.
Ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β’ εξελέγη στην όγδοη ψηφοφορία, το βράδυ της τρίτης ημέρας του κονκλαβίου το 1978. Ο Βενέδικτος ΙΣΤ’ εξελέγη στη δεύτερη μέρα, τέταρτη ψηφοφορία του κονκλαβίου το 2005, ενώ ο Φραγκίσκος στη δεύτερη μέρα, πέμπτη ψηφοφορία του κονκλαβίου το 2013.
Όσες ημέρες κι αν διαρκέσει η διαδικασία, το χαρακτηριστικό λευκός καπνός θα αναγγείλει στον κόσμο το χαρμόσυνο μήνυμα, «Habemus Papam» — «έχουμε Πάπα». Η πρώτη παρουσίαση του νέου Ποντίφικα στους πιστούς ακολουθεί άμεσα.
Οι εικασίες για τον επόμενο Πάπα ήδη οργιάζουν, και οι διαδικτυακοί παίκτες βάζουν στοιχήματα. Για τον αιδεσιμότατο Ερνάντεζ πάντως, δεν έχουν θέση τα στοιχήματα: η διαδικασία —όπως λέει— είναι θέμα εμπιστοσύνης στον Θεό και την Εκκλησία.
Ερωτηθείς πάντως τι ελπίζουν να δουν οι νέοι Αμερικανοί ιερωμένοι στον διάδοχο του Αποστόλου Πέτρου, ο αιδεσιμότατος Ερνάντεζ ήταν σαφής: θέλουν έναν Πάπα με έμφαση στην ευαγγελιστική αποστολή, ενδιαφέρον για τους φτωχούς και τους αδυνάτους, αλλά και μεγαλύτερη σαφήνεια σε κρίσιμες πτυχές της χριστιανικής ζωής.
Στον ναό του Αγίου Γεωργίου του Χορτιάτη, οι άνδρες κάθονται στα αριστερά και οι γυναίκες στα δεξιά, ανατρέποντας όσα συνήθως ισχύουν στους ναούς. Λίγο μετά την είσοδο, βρίσκεται αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας, της επονομαζόμενης Χορταΐτισσας, που ήταν η εφέστιος εικόνα της ομώνυμης Ιεράς Μονής. Η παράδοση λέει ότι η αρχική εικόνα ήταν δώρο κάποιου βυζαντινού αυτοκράτορα στη Μονή και πως αγιογραφήθηκε στον 4ο λόφο της Κωνσταντινούπολης. Το βλέμμα των πιστών προσελκύουν ένα περίτεχνο αναλόγιο του 1729, τα ξύλινα μέρη του ναού, η εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας που οι παλιοί Χορτιατινοί ονομάζουν «Τα διαβολούδια», από τη μορφή των διαβόλων, αλλά και τα πολύ παλιά λειτουργικά βιβλία που στα λευκά τους περιθώρια φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις σημαντικών ιστορικών γεγονότων.
Λίγα μόλις μέτρα μακρύτερα υπάρχει ό,τι έχει απομείνει από τη Βυζαντινή Μονή του Χορταΐτη, ο κοιμητηριακός της ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που πρόσφατα αναστηλώθηκε και αναδείχτηκε, καθώς και ένα αντίγραφο παλιού πέτρινου τυπικού σπιτιού του Χορτιάτη, δείγματος της παλιάς αρχιτεκτονικής του χωριού. Σε αυτό το σημείο κάθε καλοκαίρι, τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, κάτοικοι και επισκέπτες συναντιώνται στη «βραδιά ωραίων λέξεων», απαγγέλλουν ποίηση, ακούν μουσική και παρακολουθούν μικρά θεατρικά δρώμενα.
Σε λίγο καιρό θα ξεκινήσουν εργασίες αποκατάστασης του ναού του Αγίου Γεωργίου στον Χορτιάτη, με χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ, που εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ με αυτή την αφορμή επανέρχεται στο προσκήνιο αίτημα των κατοίκων για την ενοποίηση του περιβάλλοντος χώρου των δύο εκκλησιών, με βάση παλαιότερη μελέτη της τότε 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Η ιστορία του ναού του Αγίου Γεωργίου
Παρουσιάζοντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ την ιστορία του ναού, ο εκδότης της εφημερίδας «Χορτιάτης 570» και εκπρόσωπος της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη, Μπάμπης Νανακούδης, επισημαίνει ότι, σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή, ανεγέρθη το 1837 και χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1968. «Οι αρχαιολόγοι λένε ότι, σύμφωνα με τις ανασκαφές που έχουν κάνει, προϋπήρχε παλαιότερος ναός και πάνω εκεί, με υλικά του προηγούμενου ναού αλλά και από το βυζαντινό μοναστήρι που υπήρχε, κατασκευάστηκε η εκκλησία. Η ηλικία της είναι διακόσια περίπου χρόνια, ενώ το καμπαναριό που είναι δίπλα έγινε αργότερα, το 1873», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όπως λέει, πρόκειται για μια απλή βασιλική τρίκλιτη. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονται πάρα πολλές θαυμάσιες φορητές εικόνες λαϊκής ζωγραφικής, κυρίως ζωγράφων από τη Χαλάστρα της Θεσσαλονίκης.
Για την εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας, της επονομαζόμενης Χορταΐτισσας ο ιερέας πατήρ Απόστολος Ραφτόπουλος, εφημέριος του Αγίου Γεωργίου Χορτιάτη τονίζει ότι «είναι στον τύπο της Παναγίας της Οδηγήτριας, έχει απαράμιλλη τεχνική και καλλιτεχνική αξία», ενώ την αναφέρει ο Άγιος Συμεών, που ήταν ο τελευταίος επίσκοπος πριν πέσει η Θεσσαλονίκη στους Τούρκους. Συγκεκριμένα, λέγεται ότι τη χρονική περίοδο λίγο πριν την κατάληψη της πόλης, η Παναγία εμφανίστηκε στον ύπνο ενός μικρού παιδιού και του ζήτησε να πει στον Αγά να απομακρύνει τα κάρα του από το μοναστήρι και να σεβαστεί τον χώρο, διαφορετικά θα τον έβρισκε μεγάλο κακό. Εκείνος δεν άκουσε τα λόγια του παιδιού και τελικά βρήκε φρικτό θάνατο όταν στην προσπάθειά του να μπει στη Θεσσαλονίκη αιχμαλωτίστηκε και θανατώθηκε.
Η πρωτότυπη εικόνα βρισκόταν στο μοναστήρι, αλλά διασώθηκε όταν αυτό καταστράφηκε. Στη συνέχεια φυλάχθηκε στον ναό του Αγίου Γεωργίου Χορτιάτη, από όπου το 2013 μεταφέρθηκε στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χορτιάτη. Από τότε, στον ναό του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται το αντίγραφό της.
«Τα διαβολούδια», το αναλόγιο και τα λειτουργικά βιβλία
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα εικόνα είναι εκείνη της Δευτέρας Παρουσίας η οποία, σύμφωνα με τον πατέρα Απόστολο, «συνήθως στα παλιά μοναστήρια και σε παλιές εκκλησίες βρίσκεται στην είσοδο του ναού, ώστε οι μοναχοί μπαίνοντας και βγαίνοντας από το ναό να θυμούνται ότι δεν τελειώνουν όλα εδώ, υπάρχει και η μέλλουσα κρίση». Η σχετική αναπαράσταση σε φορητή εικόνα, γνωστή ως «τα διαβολούδια», θεωρείται σπάνια και χρονολογείται στον 14ο με 15ο αιώνα. Πριν από χρόνια, βρισκόταν στην είσοδο του ναού, ενώ αργότερα μεταφέρθηκε στο εσωτερικό του.
Σημαντικά αντικείμενα θεωρούνται, επίσης, ένα αναλόγιο του 1729 φτιαγμένο από ξύλο και ελεφαντόδοντο, αλλά και ένα ντουλάπι με παλιά λειτουργικά βιβλία του 14ου αιώνα. «Ένας σπουδαίος αρχαιολόγος, ο Σωτήρης Κίσσας, στέλεχος της τότε 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, που είχε την ευθύνη των μνημείων του Χορτιάτη, καταλογογράφησε όλα αυτά τα βιβλία και διαπίστωσε ότι υπάρχουν μέσα σε αυτά χειρόγραφες σημειώσεις σημαντικών ιστορικών γεγονότων, που είναι γραμμένες στα λευκά σημεία του σπάνιου, τότε, χαρτιού. Αργότερα έκανε μια έκδοση, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, με τίτλο Ενθυμήσεις στα ιερά βιβλία του ενοριακού ναού Χορτιάτη» συμπληρώνει ο κος Νανακούδης.
Ο επισκέπτης, άλλωστε, του ναού μπορεί να δει τα σημεία που ήλεγξαν οι αρχαιολόγοι για να διαπιστώσουν αν κάτω από τις βαφές υπάρχουν στρώματα παλαιότερων αγιογραφιών. Μετά τις τομές, εντοπίστηκαν αγιογραφίες που πρόκειται να αναδειχτούν στο πλαίσιο των εργασιών που θα γίνουν. Παράλληλα προβλέπεται ο καθαρισμός του τέμπλου, η αντικατάσταση ξύλινων μερών, η αποκατάσταση της στέγης και του δαπέδου, ο έλεγχος της στατικής επάρκειας του ναού και η αποκατάσταση φθορών, υποστυλωμάτων και εξωτερικής όψης.
Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χορτιάτη
Σε ό,τι αφορά τον γειτονικό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χορτιάτη, που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και εγκαινιάστηκε το 2023, μετά από την ολοκλήρωση της αποκατάστασής του με ευρωπαϊκούς πόρους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ο κος Νανακούδης τον χαρακτηρίζει πολύ σημαντικό μνημείο που μάλιστα έχει μια ιδιαιτερότητα, αφού είναι ο μοναδικός στην ηπειρωτική Ελλάδα με απλό οκταγωνικό ρυθμό, που απαντά κυρίως στη Χίο αλλά και σε άλλα νησιά.
«Ο τρούλος του ναού κατέρρευσε στο διάβα του χρόνου, ενώ υπήρχε και πρόναος από τη δυτική πλευρά. Οι ανασκαφές που έγιναν πρόσφατα, πριν από 3-4 χρόνια, με αφορμή τις σωστικές εργασίες και την ανάδειξη του μνημείου που είχε προβλήματα, έδειξαν ότι υπάρχει θεμελίωση προχριστιανικού πρόναου. Είναι γεμάτος με σπουδαίες αγιογραφίες. Άλλες είναι σε πολύ καλή κατάσταση, άλλες έχουν προβλήματα και οι συντηρητές της Εφορείας Αρχαιοτήτων καταβάλλουν προσπάθειες για την καλύτερη ανάδειξή τους», προσθέτει.
Το παλιό πέτρινο τυπικό σπίτι του Χορτιάτη
Σε μικρή απόσταση από τον ναό βρίσκεται μια ανακατασκευή παλιού τυπικού σπιτιού του Χορτιάτη, το οποίο υπέστη ζημιές κατά το Ολοκαύτωμα του 1944 από τους Γερμανούς κατακτητές ενώ καταστράφηκε ολοσχερώς μετά τον σεισμό του 1978. Στους χώρους του σπιτιού φιλοξενείται μια μόνιμη συλλογή με τα αντικείμενα που βρέθηκαν στους διάσπαρτους τάφους γύρω από το ναό και μέσα σε αυτόν. Τα βασικά χαρακτηριστικά του σπιτιού είναι η πέτρα, τα ιδιαίτερα παράθυρα με τις σιδεριές, οι προεξοχές στην πρόσοψη και τα ξύλινα φουρούσια. «Στην ίδια γειτονιά, υπήρχαν παλαιότερα πολλά τέτοιου είδους σπίτια. Μπροστά από το καθένα υπήρχε η βρύση, από όπου οι άνθρωποι γέμιζαν νερό για να πιουν και να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού. Υπήρχε επίσης και μια κοπάνα – μια ποτίστρα για τα ζώα της γειτονιάς και για το πλύσιμο των ρούχων», συμπληρώνει ο κος Νανακούδης.
Η φετινή βραδιά ωραίων λέξεων
Σε δύο μήνες o χώρος ανάμεσα στις δύο εκκλησιές θα φιλοξενήσει και πάλι τη βραδιά ωραίων λέξεων που φέτος είναι αφιερωμένη στα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Μανώλη Αναγνωστάκη. Φίλοι και φίλες της ποίησης θα απαγγείλουν στίχους του ιδίου αλλά και ποιητών της γενιάς του, ενώ στη διοργάνωση θα συμμετέχουν μουσικοί και εικαστικοί καλλιτέχνες.
Την 1η Μαΐου, Εθνική Ημέρα Προσευχής στις ΗΠΑ, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ίδρυσε την Επιτροπή Θρησκευτικής Ελευθερίας, με στόχο τη «διαφύλαξη και προώθηση της θεμελιώδους αρχής της θρησκευτικής ελευθερίας στην Αμερική», υπογράφοντας το εκτελεστικό διάταγμα παρουσίᾳ θρησκευτικών ηγετών πολλών διαφορετικών θρησκειών και δογμάτων.
Η επιτροπή έχει εντολή να συντάξει μια ολοκληρωμένη έκθεση που θα περιγράφει την ιστορία της θρησκευτικής ελευθερίας στο έθνος, θα περιγράφει λεπτομερώς τις υπάρχουσες απειλές, θα προτείνει τρόπους για να τιμηθεί η θρησκευτική ποικιλομορφία της Αμερικής και θα περιγράφει στρατηγικές για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας για τις μελλοντικές γενιές.
Σύμφωνα με το διάταγμα, τα θέματα που θα εξεταστούν θα περιλαμβάνουν την ελευθερία του λόγου, τα γονικά δικαιώματα, την επιλογή σχολείου και την προστασία των χώρων λατρείας.
«Επαναφέρουμε τη θρησκεία στη χώρα μας», δήλωσε ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. «Είναι μια μεγάλη υπόθεση.»
Η Εθνική Ημέρα Προσευχής χρονολογείται αιώνες πίσω, από το Ηπειρωτικό Κογκρέσο το 1775, με ετήσιες εκδηλώσεις στον Λευκό Οίκο την πρώτη Πέμπτη του Μαΐου από το 1952, όταν η περίσταση ορίστηκε για πρώτη φορά από το Κογκρέσο.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι η εκδήλωση, κεντρικό στοιχείο των προσπαθειών της κυβέρνησης να ενισχύσει την ενότητα και τον πνευματικό στοχασμό, έχει ως στόχο να «αναζητήσει τη βοήθεια του Παντοδύναμου», να τιμήσει την πνευματικότητα και να υπογραμμίσει τη δέσμευσή του στην αναζωογόνηση του ρόλου της πίστης στην αμερικανική δημόσια ζωή.
Ένας δημοφιλής παρουσιαστής που ήταν παρών εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη θρησκευτική συγκέντρωση.
«Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο υπερήφανος είμαι που βλέπω τη θρησκεία να επιστρέφει στον Λευκό Οίκο», είπε ο Φιλ ΜακΓκρω, γνωστός για την τηλεοπτική του εκπομπή «Dr. Phil». «Ο Θεός να σας ευλογεί.»
Εκατοντάδες θρησκευτικοί ηγέτες που εκπροσωπούσαν διαφορετικές θρησκείες – συμπεριλαμβανομένων Χριστιανών, Εβραίων, Μουσουλμάνων και Ινδουιστών, μεταξύ άλλων – παρευρέθηκαν στην εκδήλωση στον Κήπο των Ρόδων, η οποία πραγματοποιήθηκε λίγα βήματα από το Οβάλ Γραφείο.
Μέρος της ήταν και στιγμές περισυλλογής, καθώς και προσευχές από θρησκευτικές προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας ινδουιστικής προσευχής ειρήνης και μιας χριστιανικής επίκλησης, που απηχούσαν την πολυθρησκευτική προσέγγιση που παρατηρήθηκε σε προηγούμενες εορταστικές εκδηλώσεις.
Ένας συμμετέχων εθεάθη να φοράει το εβραϊκό σκουφάκι γιάρμουλκε (ή κιπά) με τις λέξεις «αγώνας, αγώνας, αγώνας».
Οργανωμένη από το νεοσύστατο Γραφείο Πίστης του Λευκού Οίκου, η εκδήλωση έδωσε την ευκαιρία σε ορισμένους αξιωματούχους να προσφέρουν τους αγαπημένους τους θρησκευτικούς στίχους.
Η διοίκηση τόνισε τη σημασία της θρησκευτικής ελευθερίας και επιβεβαίωσε την εστίασή της στην προστασία και την προώθηση των αξιών που βασίζονται στην πίστη.
«Ο πρόεδρος Τραμπ… [προσκαλεί] Αμερικανούς όλων των θρησκειών από όλη τη χώρα να τον ακολουθήσουν, ζητώντας τις συνεχείς ευλογίες του Θεού για τη σπουδαία χώρα μας», δήλωσε η γραμματέας Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, σε δημοσιογράφους, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης το πρωί της 1ης Μαΐου.
Το εκτελεστικό διάταγμα για την ίδρυση της Επιτροπής Θρησκευτικής Ελευθερίας εναρμονίζεται με άλλα διατάγματα με επίκεντρο τη θρησκεία που υπογράφηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες, συμπεριλαμβανομένου ενός που αφορά την «αντιχριστιανική προκατάληψη» και ενός άλλου που στοχεύει κατά της αύξησης του αντισημιτισμού σε κολέγια και πανεπιστήμια, σε εθνικό επίπεδο.
Την 1η Μαΐου, έγινε επίσης η ορκωμοσία του δισεκατομμυριούχου εστιάτορα και ιδιοκτήτη των Χιούστον Ρόκετς, Τίλμαν Φερτίττα, για τον ρόλο του πρέσβη στην Ιταλία.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ ταξίδεψε στη συνέχεια στην Τασκαλούσα της Αλαμπάμα για να εκφωνήσει ομιλία αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα.
Επιπλέον, συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Μάικ Τζόνσον και άλλους νομοθέτες σχετικά με τη νομοθετική στρατηγική, τον προϋπολογισμό και αυτό που ο πρόεδρος περιγράφει ως «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» για την κωδικοποίηση των προτεινόμενων φορολογικών περικοπών.
«Αν δεν περάσει, οι φόροι σας θα αυξηθούν κατά 68%, οπότε σκεφτείτε το, 68%, και αυτή είναι μια θρησκευτική τελετή για μένα, αλλά αυτό είναι μέρος της θρησκείας», είπε ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
«Επειδή αν οι φόροι σας αυξηθούν κατά 68%, μπορεί να εγκαταλείψετε τη θρησκεία σας. Μπορεί να μην έχετε άλλη επιλογή. Θα εργάζεστε πολύ σκληρά για να τα καταφέρετε», αστειεύτηκε.
Η Εθνική Ημέρα Προσευχής αποτελεί μία από τις πιο σημαίνουσες ετήσιες θρησκευτικές εκδηλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενισχύοντας την πνευματική ενότητα και τις κοινές αξίες της αμερικανικής κοινωνίας. Φέτος, η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την 1η Μαΐου 2025, με τη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, Ελπιδοφόρου, ως εκπροσώπου της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η παρουσία του αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο της Ορθόδοξης Χριστιανικής κοινότητας στις ΗΠΑ, καθώς και τη συμβολή της στην ενίσχυση των θρησκευτικών και κοινωνικών δεσμών στη χώρα.
Η Εθνική Ημέρα Προσευχής θεσπίστηκε το 1952 από τον πρόεδρο Χάρρυ Τρούμαν και από τότε καθιερώθηκε ως μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκδηλώσεις του αμερικανικού ημερολογίου, που ενώνει πολίτες από διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις. Η ημέρα έχει τις ρίζες της στον 18ο αιώνα, όταν ο πρόεδρος Τζορτζ Ουάσιγκτον κάλεσε τους Αμερικανούς σε ημέρα προσευχής και ευχαριστίας για τις ευλογίες της χώρας. Οι επόμενοι πρόεδροι συνέχισαν την παράδοση, και το 1952 καθιερώθηκε επίσημα με το Προεδρικό Διάταγμα.
Η Εθνική Ημέρα Προσευχής προσφέρει στους Αμερικανούς την ευκαιρία να προσευχηθούν για την ηγεσία της χώρας, την ευημερία του έθνους και για ειρήνη και δικαιοσύνη σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συμμετοχές θρησκευτικών ηγετών από διαφορετικές παραδόσεις αναδεικνύουν τη σημασία της διαθρησκειακής συνεργασίας, ενώ οι προσευχές και οι λόγοι τους ενισχύουν τη σημασία της ενότητας και της αλληλοκατανόησης σε μια χώρα που χαρακτηρίζεται από πολιτιστική και θρησκευτική πολυμορφία.
Η συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου στη φετινή εκδήλωση αναδεικνύει τη σημασία της Ορθόδοξης Χριστιανικής κοινότητας στις ΗΠΑ, που συνεχίζει να έχει ισχυρή παρουσία και επιρροή στην αμερικανική κοινωνία. Η συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου αναμένεται να ενισχύσει τον διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων, προκειμένου να αναζητηθούν κοινά βήματα για την επίτευξη της ειρήνης και της ευημερίας.
Η Εθνική Ημέρα Προσευχής δεν περιορίζεται μόνο σε προσευχές, αλλά και σε πρωτοβουλίες που ενισχύουν την πνευματική ζωή και την κοινωνική αλληλεγγύη. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, διοργανώνονται επίσης δημόσιες προσευχές και ομιλίες από θρησκευτικούς ηγέτες, ενώ πολλές κοινότητες, σχολεία και οργανώσεις συμμετέχουν με δράσεις και εκδηλώσεις που προάγουν τις κοινές θρησκευτικές αξίες.
Συνολικά, η Εθνική Ημέρα Προσευχής 2025 αναμένεται να ενισχύσει τη σημασία της θρησκευτικής ελευθερίας και της πνευματικής ενότητας, ενθαρρύνοντας τους Αμερικανούς να επικυρώσουν τις θεμελιώδεις αξίες της ειρήνης, της αλληλεγγύης και της συνεργασίας για το καλό του έθνους και του κόσμου γενικότερα. Με τη συμμετοχή σημαντικών θρησκευτικών ηγετών, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, αυτή η ημέρα αποτελεί ευκαιρία για συλλογική προσευχή και αμοιβαία κατανόηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιστώντας την ακόμα πιο σημαντική για την ενίσχυση της εθνικής συνοχής και του πνευματικού θεμέλιου της χώρας.
Η κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου πρόκειται να ξεκινήσει στις 10 το πρωί, ώρα Ιταλίας, και αναμένεται να ολοκληρωθεί μετά από περίπου δύο ώρες. Την τελετή θα παρακολουθήσουν διακόσιες χιλιάδες πιστοί και πενήντα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, ενώ στη Ρώμη βρίσκονται εκατόν εβδομήντα ξένες αντιπροσωπείες. Χθες το απόγευμα έφτασαν στην ιταλική πρωτεύουσα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ενώ λίγο πριν τα μεσάνυχτα προσγειώθηκε και το αεροσκάφος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πραγματοποιεί το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την επανεκλογή του.
Στους ηγέτες που θέλησαν να πουν το στερνό αντίο στον Αργεντινό ποντίφικα, συμπεριλαμβάνονται ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ Βάλτερ Στάινμάιερ, ο απερχόμενος Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα. Παρών και ο Αργεντινός πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι, παρά την έντονη κριτική που είχε ασκήσει σε πολλές θέσεις και δηλώσεις του Αγίου Πατέρα των Ρωμαιοκαθολικών, καθώς και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, παρά τις δηλώσεις του ότι «ίσως δεν έβρισκε τον χρόνο».
Στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, δίπλα στους ισχυρούς του πλανήτη, θα βρίσκεται και ο εγγονός του Πάπα Φραγκίσκου, Μάουρο Μπεργκόλιο. Εργάζεται ως νοσηλευτής και είχε δηλώσει ότι ήθελε να έρθει στην Ρώμη, αλλά δεν είχε τα αναγκαία χρήματα για το ταξίδι από την Αργεντινή. Θα παραστεί, τελικά, στην κηδεία χάρη σε ιδιοκτήτρια πρακτορείου ταξιδίων της χώρας του, η οποία προσέφερε το αεροπορικό εισιτήριο στον ίδιο και στην σύζυγό του.
Η κηδεία του αποθανόντα Ποντίφικα, σύμφωνα με τη δική του βούληση, θα είναι «η νεκρώσιμη ακολουθία ενός ποιμένα και ενός μαθητή του Κυρίου, όχι ενός εκ των ισχυρών της γης», όπως είχε γράψει ο ίδιος ο Φραγκίσκος. Μετά από αιώνες αμετάβλητης τελετουργίας, άλλαξε και ο κανόνας σύμφωνα με τον οποίο η σορός του εκλιπόντα Πάπα έπρεπε να τοποθετείται μέσα σε τρία διαφορετικά ξύλινα φέρετρα. Εκείνο του Φραγκίσκου είναι φτιαγμένο από απλό ξύλο και, όπως είχε ζητήσει, για το τελευταίο αυτό ταξίδι τού έβαλαν τα παλιά, φθαρμένα παπούτσια του, που είχε χρησιμοποιήσει στα ποιμαντικά του ταξίδια.
Μετά την ολοκλήρωση της κηδείας, το φέρετρο θα μεταφερθεί με πομπή στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Αιώνιας Πόλης. Εκεί που ζήτησε να ταφεί «ο Πάπας των φτωχών», σε λίγα μέτρα απόσταση από τη βυζαντινή εικόνα της Παρθένου με τον Ιησού, μπροστά από την οποία συνήθιζε να γονατίζει και να προσεύχεται, κάθε φορά που επέστρεφε από το εξωτερικό.
Η πομπή θα καλύψει απόσταση έξι χιλιομέτρων, στο ιστορικό κέντρο της ιταλικής πρωτεύουσας. Στον ναό, θα περιμένουν το φέρετρο σαράντα «φίλοι του Φραγκίσκου», άνθρωποι από το περιθώριο της κοινωνίας τους οποίους ο Πάπας είχε γνωρίσει προσωπικά και είχε προσπαθήσει να κατανοήσει και να βοηθήσει με τον δικό του τρόπο. Ο καθένας θα αφήσει πάνω στον τάφο ένα άσπρο τριαντάφυλλο, το λουλούδι που αγαπούσε περισσότερο από κάθε άλλο ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο. Οι κάμερες, όμως, δεν θα μπούνε στην εκκλησία, για να καταγράψουν την τελετή της ταφής. Η Σάντα Μαρία Ματζιόρε θα ξανανοίξει την Δευτέρα, όπου είναι βέβαιο ότι θα ξαναρχίσει ένα νέο λαϊκό προσκύνημα, στο λιτό, μαρμάρινο μνήμα του Λατινοαμερικανού Πάπα.
Τον πέμπτο αιώνα, λίγο πριν την άλωσή της από τους Γότθους, η Ραβέννα, πρωτεύουσα τότε της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, πέρασε μία ειρηνική περίοδο κατά την οποία η χριστιανική θρησκεία είχε την αυτοκρατορική εύνοια. Ως αποτέλεσμα, οικοδομήθηκαν πολλά εξαίρετα μνημεία, όπως το Ορθόδοξο Βαπτιστήριο, το επονομαζόμενο Μαυσωλείο της Γάλλας Πλακιδίας και ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής.
Ένας έναστρος ψηφιδωτός ουρανός καλύπτει την οροφή τυο Μαυσωλείου της Γάλλας Πλακιδίας, που χρονολογείται από τον πέμπτο αιώνα. (red-feniks/Shutterstock)
Οι Γότθοι δεν κατάφεραν να παραμείνουν για καιρό στη Ραβέννα, καθώς το 540 την κατέλαβε ο στρατηγός Βελισσάριος για τον Ιουστινιανό Α΄. Η πόλη παρέμεινε στον έλεγχο της Βυζαντινών μέχρι τον 8ο αιώνα που την κατέλαβαν οι Λομβαρδοί και ύστερα οι Γάλλοι, μέσω των οποίων η πόλη βρέθηκε στη σφαίρα επιρροής του Πάπα.
Τα ψηφιδωτά στον τρούλο του Βαπτιστηρίου του Νέωνος. (Claudio Soldi/Shutterstock)
Τους δύο περίπου αιώνες που η Ραβέννα ήταν μέρος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, διακρίθηκε αρχικά ως έδρα της βυζαντινής κυβέρνησης στην Ιταλία και αργότερα ως Εξαρχάτο της Ιταλίας. Για ένα διάστημα, μάλιστα, είχε παραχωρηθεί αυτοκεφαλία στον αρχιεπίσκοπο Ραβέννας, ο οποίος ήταν δεύτερος μετά τον Πάπα στην Ιταλία, με σημαντική επιρροή στις θεολογικές διαμάχες της περιόδου.
Η υψηλή θέση της Ραβέννας οδήγησε στην περαιτέρω καλλιτεχνική ανάδειξη της πόλης, με τη θρησκεία να έχει τον κεντρικό ρόλο και τη βυζαντινή επιρροή εμφανή στη θρησκευτική τέχνη της εποχής. Η ψηφιδογραφία, αρχαία τέχνη που είχε ακμάσει στον ελλαδικό χώρο και αργότερα και στο πλαίσιο του ρωμαϊκού πολιτισμού, κατέκτησε και τον βυζαντινό κόσμο, προσαρμόζοντας τη θεματογραφία της στις ανάγκες του νέου πολιτισμικού status quo.
Από τη Βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου του Νέου. (lkonya/Shutterstock)
Τα ψηφιδωτά της Ραβέννας εντυπωσιάζουν τους πιστούς και τους επισκέπτες με τα εκθαμβωτικά τους χρώματα, τις λεπτολόγες λεπτομέρειες και το υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας τους, καθώς καλύπτουν ολόκληρους τοίχους και οροφές, επιβάλλοντας την εικονογραφία τους και αναγκάζοντας το βλέμμα και το πνεύμα να στραφούν ψηλά.
Δεν είναι τυχαίο ότι οκτώ από τα μνημεία της Ραβέννας έχουν χαρακτηριστεί Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO:
το Μαυσωλείο της Γάλλας Πλακιδίας (5ος αι.)
το Ορθόδοξο Βαπτιστήριο ή Βαπτιστήριο του Νέωνος (5ος αι.)
το Αρχιεπισκοπικό Παρεκκλήσιο (5ος αι.)
η Βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου του Νέου (5ος αι.)
το Μαυσωλείο του Θεοδώριχου (6ος αι.)
το Βαπτιστήριο των Αρειανών (6ος αι.)
η Βασιλική του Αγίου Βιταλίου (6ος αι.)
η Βασιλική του Αγίου Απολλινάριου στην Κλάση (6ος αι.)
Τα ψηφιδωτά του Αγίου Βιταλίου
Όσον αφορά τη βυζαντινή παράδοση, ξεχωρίζει η Βασιλική του Αγίου Βιταλίου, η οποία αν και ξεκίνησε να κτίζεται το 527, όταν η πόλη βρισκόταν υπό την εξουσία των Οστρογότθων, ολοκληρώθηκε το 546 υπό την Βυζαντινή επιρροή.
Τα βυζαντινά ψηφιδωτά της είναι τα μεγαλύτερα και καλύτερα διατηρημένα εκτός Κωνσταντινούπολης. Χαρακτηριστική της εποχής είναι η αναπαράσταση του Ιησού μεταξύ δύο αγγέλων, του Αγίου Βιταλίου και του Αγίου Εκκλησίου.
Η Βασιλική του Αγίου Βιταλίου έχει οκταγωνική κάτοψη, με έναν οκταγωνικό τρούλο στο κέντρο, και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα παλαιοβυζαντινής τέχνης στην Ευρώπη. (Channaly Philipp/The Epoch Times)
Ψηφιδωτό στην κόγχη της αψίδας στη Βασιλική του Αγίου Βιταλίου, που απεικονίζει (από αριστερά) τον Άγιο Βιτάλη, έναν άγγελο, τον Ιησού Χριστό, έναν δεύτερο άγγελο και τον Άγιο Εκκλήσιο που κρατά ένα ομοίωμα του ναού. (Channaly Philipp/The Epoch Times)
Οι απεικονίσεις του αυτοκρατορικού ζεύγους Ιουστινιανού και Θεοδώρας με την ακολουθία τους εντάσσονται στον ψηφιακό διάκοσμο δεξιά και αριστερά της κόγχης, υποδηλώνοντας τη σύνδεση μεταξύ υπερκόσμιας και εγκόσμιας εξουσίας.
«Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία…», ημέρα σιωπής, όπως τονίζει και ο Χερουβικός Ύμνος της ημέρας. Ημέρα αφιερωμένη στην Ταφή και την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη. Η τελευταία ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής.
Ο Χριστός, το Πανάγιο Σώμα Του, είναι στον Τάφο, όχι για να παραδοθεί στην αφάνεια και στη φθορά του θανάτου, αλλά για να συντρίψει (με τη ψυχή Του που δεν πεθαίνει) τη δύναμη του Άδη και του θανάτου και να λυτρώσει όσους κρατούνταν εκεί. Αναμένουμε με πίστη και ελπίδα την Ανάσταση.
Οι άνθρωποι καταδίκασαν τον Κύριο σε θάνατο, Εκείνος, όμως, με την Ανάστασή Του, καταδίκασε τους ανθρώπους σε αθανασία.
Με την αμαρτία ο άνθρωπος έγινε θνητός και πεπερασμένος, με την Ανάσταση του Θεανθρώπου γίνεται αθάνατος και αιώνιος.
Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο νηστεύεται και το λάδι, για αυτό και ονομάζεται και Αλάδωτο Σάββατο.
Το πρωί γίνεται ο Εσπερινός της εορτής του Πάσχα με τη Θεία Λειτουργία, η πρώτη Ανάσταση, όπως λέγεται, κατά την οποία ψάλλεται το «Ανάστα ο Θεός, κρίνων την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι». Ο ιερέας σκορπίζει δαφνόφυλλα – σύμβολα νίκης – στον ναό. Είναι πλέον έντονη η αναμονή της Ανάστασης. Ετοιμάζουμε τις λαμπάδες μας για το βράδυ, όταν τα μεσάνυχτα θα ψαλεί το «Χριστός Ανέστη», και ακολούθως θα τελεστούν ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος περικλείει το υψηλό και βαθύ νόημα της νεκραναστάσεως όλης της οικουμένης χάρη στη Σταύρωση και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού με τον ιερό του ύμνο «Χθες συνεθαπτόμην σοι, Χριστέ, συνεγείρομαι σήμερον αναστάντι σοι· συνεσταυρούμην σοι χθες· αυτός με συνδόξασον, Σωτήρ, εν τη βασιλεία σου».
Χθες, δηλαδή το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, έμπαινα κι εγώ στον τάφο μαζί Σου, Χριστέ μου. Σήμερα όμως, κατά τη λαμπρή ημέρα της Αναστάσεώς Σου, ανασταίνομαι κι εγώ μαζί Σου. Εσύ, Σωτήρα μου, δόξασέ με μαζί Σου και στην αιώνια ουράνια Βασιλεία Σου.
Μέσα σε κλίμα βαθιάς θρησκευτικής κατάνυξης και συγκίνησης, αλλά με έναν διαφορετικό τρόπο, που θυμίζει περισσότερο νησιωτική περιοχή, γίνεται τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά των επιταφίων σε παραλιακές περιοχές της Πελοποννήσου.
Στο Λουτράκι της Κορινθίας, στο Τολό της Αργολίδας, στις Κιτριές και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας η περιφορά των επιταφίων γίνεται και μέσα στη θάλασσα. Εκεί οι ψαράδες με τα καΐκια τους υποδέχονται τους επιταφίους υπό το φως των κεριών, των βεγγαλικών και των καπνογόνων, ενώ στον Τυρό της Αρκαδίας η θάλασσα γεμίζει με φαναράκια τη στιγμή που η περιφορά των επιταφίων περνά από τον παραλιακό δρόμο.
Στο Λουτράκι Κορινθίας
Στο Λουτράκι, αφού πρώτα ο επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας περάσει από γειτονιές της πόλης φθάνει στον παραλιακό δρόμο, όπου εκεί γίνεται η περιφορά κατά μήκος της παραλίας. Στη συνέχεια, ο επιτάφιος μεταφέρεται στην παραλία και ακολουθεί η είσοδός του στη θάλασσα.
Εκείνη τη στιγμή, μία βάρκα υποδέχεται τον επιτάφιο μέσα στο νερό και ταυτόχρονα αλιείς ανάβουν βεγγαλικά και πυρσούς φωτίζοντας την περιφορά, ενώ πολλές άλλες βάρκες τον συνοδεύουν μέχρι να επιστρέψει στην παραλία.
Στο Τολό Αργολίδας
Στο παραλιακό Τολό της Αργολίδας, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, κάτοικοι και επισκέπτες ακολουθούν την περιφορά του επιταφίου, ο οποίος καταλήγει στην παραλία. Στη συνέχεια, ο επιτάφιος μεταφέρεται στη θάλασσα από νέους του χωριού και οι ψαράδες τον υποδέχονται μέσα από τις βάρκες τους με βεγγαλικά και καπνογόνα, ενώ μυροφόρες ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου.
Το έθιμο της περιφοράς του επιταφίου στη θάλασσα έχει τις ρίζες του στα χρόνια όπου Κρήτες έφθασαν στο Τολό για να κατοικήσουν μόνιμα, μεταφέροντας παράλληλα ένα από τα έθιμά τους. Με την περιφορά λοιπόν του επιταφίου μέσα στο νερό οι κάτοικοι θέλουν να τιμήσουν τη θάλασσα, διότι τους προσφέρει τροφή, και ταυτόχρονα να ευλογηθεί.
Στις Κιτριές Μεσσηνίας
Η περιφορά του επιταφίου στις Κιτριές είναι ξεχωριστή, διότι η Ακολουθία του επιτάφιου θρήνου ξεκινά αργά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Λίγη ώρα πριν από τα μεσάνυχτα ξεκινά η περιφορά με τους πιστούς να τον ακολουθούν από το παλιό καλντερίμι μέχρι το λιμανάκι του χωριού. Στη συνέχεια οι ψαράδες τοποθετούν με ευλάβεια τον επιτάφιο στα καΐκια τους, όπου με τη συνοδεία των υπόλοιπων σκαφών, τα οποία είναι ελλιμενισμένα, κάνουν τον κύκλο του όρμου των Κιτριών. Κατόπιν, επιστρέφουν στο λιμάνι για να συνεχιστεί η περιφορά του επιταφίου μέσα στο χωριό.
Το έθιμο έχει τις ρίζες τους στους ψαράδες της περιοχής, που ήθελαν να «προσκυνήσουν» τον επιτάφιο τα θαλάσσια νερά της περιοχής.
Στον Άγιο Ανδρέα Μεσσηνίας
Εκτός από τις Κιτριές, περιφορά του επιταφίου μέσα στη θάλασσα γίνεται και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, η περιφορά ξεκινά από την εκκλησία του χωριού και φθάνει στο λιμανάκι.
Εκεί τον περιμένουν οι ψαράδες, όπου με τη συνοδεία αλιευτικών κάνει τον κύκλο του λιμανιού, και κατόπιν επιστρέφει στην παραλία.
Στον Τυρό της Αρκαδίας
Στον παραλιακό Τυρό της Αρκαδίας, οι επιτάφιοι των ιερών ναών της Αγίας Μαρίνας και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος συναντώνται στον παραλιακό δρόμο, όπου ψάλλεται κοινή δέηση.
Τους δύο επιταφίους συνοδεύουν από τη θάλασσα ψαροκάικα και σκάφη των επισκεπτών που συμμετέχουν στην περιφορά, ενώ η θάλασσα γεμίζει με εκατοντάδες αυτοσχέδια φαναράκια, μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Επίσης, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου η παραλία του Τυρού γεμίζει από άκρη σε άκρη με χιλιάδες φαναράκια που φωτίζουν τη θάλασσα και συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί.
