ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η Microsoft ανακοίνωσε τη μεγαλύτερη περικοπή προσωπικού των τελευταίων δύο ετών, προχωρώντας στην απόλυση σχεδόν του 3% του παγκόσμιου ανθρώπινου δυναμικού της — αριθμός που αντιστοιχεί σε περίπου 6.000 θέσεις εργασίας. Η απόφαση αυτή εντάσσεται στη συνολική στρατηγική της εταιρείας να εκσυγχρονίσει τη δομή της διοίκησής της και να εστιάσει σε πιο αποδοτικές διαδικασίες, ώστε να διατηρήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση που κατατέθηκε στις αρμόδιες αμερικανικές αρχές στην πολιτεία της Ουάσιγκτον, όπου βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία του τεχνολογικού κολοσσού, περίπου 1.985 απολύσεις θα πραγματοποιηθούν εκεί, με τις θέσεις να καταργούνται οριστικά από τις 12 Ιουλίου.

Εκπρόσωπος της Microsoft δήλωσε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα The Epoch Times: «Προχωρούμε στις απαραίτητες οργανωτικές αλλαγές ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η εταιρεία παραμένει σε θέση ισχύος, μέσα σε μια αγορά δυναμικών εξελίξεων».

Οι περικοπές αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για ενίσχυση της ευελιξίας, περιορίζοντας τα διοικητικά επίπεδα και τις επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, με σκοπό οι εργαζόμενοι να επικεντρώνονται σε «ουσιαστικό έργο», αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη.

Αν και η εταιρεία δεν επιβεβαίωσε επίσημα τον ακριβή αριθμό των θέσεων που καταργούνται, η είδηση για περικοπές που φτάνουν το 3% — δηλαδή περίπου 6.000 απολύσεις — δημοσιοποιήθηκε από το Associated Press, το οποίο επικαλείται εσωτερικές ενημερώσεις προς τους εργαζομένους. Οι περικοπές αφορούν διαφορετικούς τομείς της εταιρείας, μεταξύ αυτών το LinkedIn και το Xbox, και επηρεάζουν υπαλλήλους διαφόρων ειδικοτήτων και περιοχών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η παρούσα αναδιοργάνωση έρχεται λίγους μήνες μετά από μικρότερου εύρους, στοχευμένες απολύσεις που πραγματοποιήθηκαν βάσει απόδοσης των εργαζομένων τον Ιανουάριο — ενώ είναι και η μεγαλύτερη μείωση προσωπικού από τις αρχές του 2023, όταν τότε η Microsoft είχε προχωρήσει στην κατάργηση 10.000 θέσεων εργασίας, στο πλαίσιο της προσαρμογής του τεχνολογικού τομέα μετά την πανδημία.

Το νέο κύμα περικοπών λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο που τα οικονομικά αποτελέσματα της εταιρείας παραμένουν ιδιαίτερα ισχυρά. Στο τελευταίο τρίμηνο, τα κέρδη της Microsoft ξεπέρασαν τις προσδοκίες, με την άνοδο να αποδίδεται στην ανάπτυξη των υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους (cloud) και των ψηφιακών εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Ο διευθύνων σύμβουλος, Σάτια Ναντέλα, τόνισε την αυξημένη ζήτηση για τις καινοτόμες λύσεις της εταιρείας, όπως ο ψηφιακός βοηθός Copilot, ενώ σημείωσε και τη ραγδαία επέκταση του δικτύου κέντρα δεδομένων παγκοσμίως.

Παρότι το θέμα των απολύσεων δεν θίχτηκε ξεκάθαρα κατά την τηλεδιάσκεψη ανακοινώσεων αποτελεσμάτων στις 30 Απριλίου, τα στελέχη της Microsoft επανειλημμένως υπογράμμισαν τη βελτίωση της αποδοτικότητας, την απλούστευση των διοικητικών δομών και τον αυστηρό έλεγχο των εξόδων, ως βασικούς λόγους για το ενισχυμένο περιθώριο κέρδους. Όπως δήλωσε η οικονομική διευθύντρια, Έιμι Χουντ, τα λειτουργικά έξοδα αποδείχθηκαν χαμηλότερα του αναμενόμενου, λόγω της προσήλωσης στην αποδοτικότητα κόστους και στη μεταφορά επενδύσεων στο τέταρτο τρίμηνο.

«Το λειτουργικό περιθώριο αυξήθηκε κατά μία μονάδα σε ετήσια βάση, φθάνοντας το 46%, ξεπερνώντας τις προβλέψεις, καθώς συνεχίζουμε να εστιάζουμε στη δημιουργία ομάδων υψηλής απόδοσης και στην ενίσχυση της ευελιξίας μέσω της μείωσης διοικητικών επιπέδων», επεσήμανε, αφήνοντας να εννοηθεί η άμεση σύνδεση με νέες περικοπές κυρίως σε διοικητικές και υπαλληλικές θέσεις.

Εκτιμώντας τις μελλοντικές προοπτικές, η Microsoft προβλέπει μικρή αύξηση των συνολικών λειτουργικών περιθωρίων για το σύνολο του έτους, παρά τη σημαντική αύξηση των δαπανών για την επέκταση σε cloud και συστήματα AI. Το μήνυμα είναι σαφές: η εταιρεία στρέφεται στις περικοπές προσωπικού για να απορροφήσει το αυξημένο κόστος επενδύσεων και να διασφαλίσει την κερδοφορία της σε ένα οικονομικό περιβάλλον με υψηλές επενδύσεις.

Ο Ντόναλντ Τραμπ αφίχθη στη Σαουδική Αραβία εγκαινιάζοντας το πρώτο μεγάλο ταξίδι του στο εξωτερικό κατά τη δεύτερη θητεία του.

Ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε την επίσκεψη ως «ιστορική επιστροφή του προέδρου στη Μέση Ανατολή», με σταθμούς στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) από τις 13 έως τις 16 Μαΐου.

Τον Αμερικανό πρόεδρο υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Όπως είχε κάνει και στο πρώτο του προεδρικό ταξίδι, έτσι και τώρα, ο Τραμπ επιλέγει τη Σαουδική Αραβία ως τον πρώτο του προορισμό, επισημαίνοντας έτσι τη βαρύτητα που αποδίδει στις σχέσεις με τα κράτη του Κόλπου. Η επίσκεψη πραγματοποιείται σε μια περίοδο έντασης στην περιοχή και σημαντικών διεθνών εξελίξεων, όπως η διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και της Χαμάς, οι τελευταίες εντάσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αλλά και η πιθανότητα ειρηνευτικών συνομιλιών για την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη, που ίσως επηρεάσουν το πρόγραμμα του προέδρου.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ αναμένεται να ανακοινώσει μια σειρά σημαντικών επενδυτικών συμφωνιών, με στόχο την προσέλκυση κεφαλαίων από τα κράτη του Κόλπου σε στρατηγικούς τομείς των ΗΠΑ, όπως η άμυνα, η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη. Παράλληλα, το επίκεντρο των συναντήσεων του θα είναι καυτά περιφερειακά ζητήματα όπως η κρίση στη Γάζα, το μέλλον των Παλαιστινίων προσφύγων και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Τον Τραμπ συνοδεύουν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ και ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, αλλά και στελέχη του επιτελείου του όπως η Σούζι Γουάιλς και ο Στίβεν Μίλερ.

Προτού αναχωρήσει για τη Μέση Ανατολή, οι αγορές κατέγραψαν εντυπωσιακή άνοδο στις 12 Μαΐου, μετά από προσωρινή συμφωνία ΗΠΑ–Κίνας για μείωση των δασμών, με τον δείκτη Dow Jones να ενισχύεται πάνω από 1.100 μονάδες. Την ίδια ημέρα, ο Τραμπ ανακοίνωσε την απελευθέρωση του Ένταν Αλεξάντερ, του τελευταίου Αμερικανού ομήρου στη Γάζα, ο οποίος κρατήθηκε από τη Χαμάς για 585 ημέρες.

Επενδύσεις και τεράστια εξοπλιστικά συμβόλαια

Την πρώτη του μέρα στη Ριάντ, ο Τραμπ θα συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τον μπιν Σαλμάν και στη συνέχεια θα συμμετάσχει στο Επενδυτικό Φόρουμ Σαουδικής Αραβίας–ΗΠΑ, όπου κορυφαίοι επιχειρηματίες από τις δύο χώρες θα διερευνήσουν νέες ευκαιρίες συνεργασίας.

Τη δεύτερη μέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος θα παραστεί σε σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Gulf Cooperation Council-GCC), με τη συμμετοχή του Μπαχρέιν, του Κουβέιτ, του Ομάν, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ.

Ενδεικτικά, η Σαουδική Αραβία έχει δεσμευθεί να επενδύσει 600 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενώ τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν κολοσσιαία επένδυση 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία, καλύπτοντας τομείς αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι ημιαγωγοί, η ενέργεια και η βιομηχανία.

Ο Τραμπ γνωστοποίησε τη Δευτέρα πως το Κατάρ θα δωρίσει ένα πολυτελές αεροσκάφος που θα αντικαταστήσει το Air Force One. Ερωτηθείς από δημοσιογράφους, τόνισε πως πρόκειται για «μία εξαιρετική χειρονομία» και συμπλήρωσε: «Το εκτιμώ ιδιαίτερα. Δεν είμαι άνθρωπος που θα αρνιόταν μια τέτοια προσφορά». Διευκρίνισε, επίσης, ότι το αεροπλάνο θα «μεταφερθεί απευθείας» στην προεδρική του βιβλιοθήκη του μετά τη λήξη της θητείας του.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, αναμένεται να ανακοινωθούν μεγάλα αμυντικά προγράμματα, με κορυφαίο ένα εξοπλιστικό πακέτο 100 δισ. δολαρίων προς τη Σαουδική Αραβία, καθώς και σημαντικές πωλήσεις όπλων στο Κατάρ.

Ανοιχτό το ενδεχόμενο επίσκεψης στην Τουρκία

Το πρόγραμμα του Τραμπ προβλέπει μετάβαση στη Ντόχα στις 14 Μαΐου και στη συνέχεια στο Αμπού Ντάμπι στις 15 του μήνα.

Το πλάνο, ωστόσο, παραμένει ευέλικτο, καθώς ο πρόεδρος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ταξιδέψει στην Τουρκία την Πέμπτη, προκειμένου να παραστεί –αν πραγματοποιηθεί– η συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν. «Υπάρχει πιθανότητα να το κάνω», ανέφερε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα, διευκρινίζοντας πως θα πήγαινε «αν θεωρούσε ότι θα βοηθούσε».

Η φημολογία ότι ο Τραμπ θα συναντηθεί με τον Σύρο πρόεδρο Αχμέντ αλ-Σαρά στη Σαουδική Αραβία διαψεύδεται από αξιωματούχο της αμερικανικής κυβέρνησης. Πάντως, ο ίδιος ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί πως ίσως εξετάσει την άρση των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στη Συρία κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Άσαντ.

«Πρέπει να πάρουμε μια απόφαση για τις κυρώσεις, τις οποίες ίσως άρουμε», σχολίασε ο Αμερικανός πρόεδρος προτού αναχωρήσει για τη Μέση Ανατολή. «Ενδέχεται να τις αποσύρουμε, γιατί θέλουμε να δώσουμε στη Συρία ένα νέο ξεκίνημα».

Τέλος, ο Τραμπ εξέφρασε την ελπίδα ότι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του θα υπάρξουν και άλλες απελευθερώσεις ομήρων από τη Χαμάς. «Ελπίζουμε να έχουμε και άλλες απελευθερώσεις. Υπολογίζουμε ότι υπάρχουν ακόμα περίπου 20 όμηροι ζωντανοί στα χέρια της Χαμάς», δήλωσε στον Τύπο.

Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Πεκίνο, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ υπέγραψε συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ. Η συμφωνία προβλέπει ενίσχυση της συνεργασίας σε σειρά τομέων, με έμφαση στις μεταφορές και τη διασυνδεσιμότητα στην ευρύτερη περιοχή.

Οι δύο ηγέτες υπέγραψαν επίσης δευτερεύουσα συμφωνία για τις «διεθνείς πολυτροπικές μεταφορές», με στόχο την ανάπτυξη εμπορικών διαδρόμων — μέσω Αζερμπαϊτζάν — που θα συνδέουν την Κίνα με τις ευρωπαϊκές αγορές.

Σε κοινή δήλωση που εκδόθηκε στις 23 Απριλίου, οι δύο πλευρές εξέφρασαν την πρόθεση να συνεργαστούν — τόσο μεταξύ τους όσο και με άλλες χώρες της περιοχής — για τη βελτίωση των διαδικασιών τελωνειακού εκτελωνισμού και της αποτελεσματικότητας των μεταφορών φορτίων, ώστε να δημιουργηθούν ασφαλείς, σταθερές και απευθείας διαδρομές ταχείας σύνδεσης Κίνας–Ευρώπης μέσω Κασπίας.

Κεντρικός άξονας του σχεδίου διασυνδεσιμότητας είναι ο Διηπειρωτικός Διάδρομος Μεταφορών Κασπίας (Trans-Caspian International Transport Route – TITR), γνωστός και ως Μεσαίος Διάδρομος. Ο διάδρομος εκτείνεται σε περίπου 5.000 χιλιόμετρα και διασχίζει την Κίνα και αρκετά ευρασιατικά κράτη, ενσωματώνοντας σιδηροδρομικές, οδικές και θαλάσσιες μεταφορές.

Σε λειτουργία από το 2017, ο TITR αποτελεί εναλλακτική επιλογή έναντι του Βόρειου Διαδρόμου, ο οποίος συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη μέσω Ρωσίας και Λευκορωσίας.

Αντιθέτως, ο Μεσαίος Διάδρομος ξεκινά από το λιμάνι Λιανγιουνγκάνγκ στην Κίνα και, μέσω του Καζακστάν, φθάνει στα λιμάνια Ακτάου και Κουρίκ στις ακτές της Κασπίας. Από εκεί, διασχίζει τη θάλασσα για να καταλήξει στον Νότιο Καύκασο και, μέσω Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας και Τουρκίας, συνεχίζει προς την Ανατολική Ευρώπη.

Το Πεκίνο εντάσσει τον Μεσαίο Διάδρομο στην ευρύτερη Πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» (Belt and Road Initiative – BRI), η οποία στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της κινεζικής επιρροής προς τη Δύση, περιλαμβάνοντας την Κεντρική Ασία και τον Νότιο Καύκασο.

Ο Γιασάρ Σαρί, ειδικός σε θέματα Ευρασίας και καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Ιμπν Χαλντούν της Κωνσταντινούπολης, ανέφερε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι «η Κίνα αναζητά τρόπους για να προωθήσει τα προϊόντα της στις ευρωπαϊκές αγορές» και, υπό τις παρούσες γεωπολιτικές συνθήκες, «η πιο εύκολη οδός είναι ο Μεσαίος Διάδρομος».

Όπως είπε, αυτός είναι ο λόγος που το Πεκίνο επενδύει σημαντικά σε σειρά έργων καθ’ όλο το μήκος της διαδρομής, ενώ διεξάγει συνομιλίες και με την Τουρκία για τη χρηματοδότηση της κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής που θα διασχίζει τον Βόσπορο μέσω της Τρίτης Γέφυρας της Κωνσταντινούπολης.

Η ταχεία ανάπτυξη του Μεσαίου Διαδρόμου έχει προκαλέσει, σύμφωνα με αναλυτές, και έναν άτυπο ανταγωνισμό ανάμεσα στο Πεκίνο και την Ευρώπη, καθώς και οι δύο πλευρές επιδιώκουν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους και να ενισχύσουν την επιρροή τους στην Κεντρική Ασία.

Η αναλύτρια γεωπολιτικών θεμάτων Άνα Μαρία Έβανς σημείωσε ότι η Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί μείζονα επενδυτικό εταίρο σε διάφορα έργα κατά μήκος του διαδρόμου. Όπως δήλωσε, το Πεκίνο έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη των σιδηροδρομικών συνδέσεων Κίνας-Κιργιζίας-Ουζμπεκιστάν και Καζακστάν, στη σιδηροδρομική γραμμή Μπακού-Τιφλίδας-Καράς , καθώς και στον εκσυγχρονισμό των λιμανιών της Κασπίας.

Αγώνας επιρροής

Ο Μεσαίος Διάδρομος περιγράφεται συχνά ως ένας νέος Δρόμος του Μεταξιού, προσφέροντας στα συμμετέχοντα κράτη τη δυνατότητα να επωφεληθούν από το τεράστιο όγκο του εμπορίου Κίνας-Ευρώπης, ο οποίος εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 800 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Το Αζερμπαϊτζάν, λόγω της στρατηγικής του θέσης ανάμεσα στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, επιδιώκει να αναδειχθεί σε βασικό διαμετακομιστικό κόμβο της διαδρομής μέσω Κασπίας. Λίγο πριν από το ταξίδι του στο Πεκίνο, ο πρόεδρος Αλίεφ χαρακτήρισε τον Μεσαίο Διάδρομο ως «την πλέον ανταγωνιστική οδό μεταφοράς αγαθών μεταξύ Κίνας και Ευρώπης», προσθέτοντας ότι η σημασία του «αυξάνεται ραγδαία».

Σύμφωνα με τον ίδιο, πάνω από 375.000 τόνοι φορτίου διήλθαν από τον Μεσαίο Διάδρομο μεταξύ Κίνας και Αζερμπαϊτζάν το 2024 — σημειώνοντας αύξηση 86% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

 

Ο Ρίτσαρντ Σπούνερ, ειδικός σε θέματα Κεντρικής Ασίας που εδρεύει στην Αστάνα του Καζακστάν, ανέφερε στην Epoch Times ότι το λιμάνι του Μπακού αποτελεί τον βασικό κόμβο του Μεσαίου Διαδρόμου — «το κύριο καραβάν-σεράι (σταθμός ανάπαυσης)», όπως το αποκάλεσε χαρακτηριστικά στέλεχος της αζερικής πρωτεύουσας.

Σύμφωνα με τον Σπούνερ, ο οποίος είναι μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου του Caspian Policy Center (Κέντρου Πολιτικής για την Κασπία) με έδρα την Ουάσιγκτον, ο Μεσαίος Διάδρομος είναι ωφέλιμος τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Κίνα, με το Αζερμπαϊτζάν να αποτελεί ίσως τον μεγαλύτερο ωφελούμενο αυτής της συγκυρίας. Όπως υπογράμμισε, η στρατηγική συμφωνία συνεργασίας ανάμεσα στο Μπακού και το Πεκίνο αναμένεται να διασφαλίσει ότι ο κεντρικός ρόλος του Αζερμπαϊτζάν στον Μεσαίο Διάδρομο θα συνεχίσει να αποφέρει σημαντικά οφέλη και στο μέλλον.

Στην άλλη πλευρά της Κασπίας, το Καζακστάν ελπίζει επίσης να επωφεληθεί από την αυξανόμενη εμπορευματική ροή μέσω της διαδρομής. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της χώρας Κασίμ Τζομάρτ Τοκάγεφ τον Ιανουάριο, «ο διαμετακομιστικός χαρακτήρας αποτελεί για εμάς σημαντικό πλεονέκτημα στον διεθνή ανταγωνισμό για τη μεταφορά φορτίων» και αυτό το πλεονέκτημα, όπως είπε, «πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως και αποτελεσματικά».

Ο Τοκάγεφ πρόσθεσε ότι απαιτείται επίσπευση της ανάπτυξης του Trans-Kazakhstan Railway Corridor (Σιδηροδρομικού Διαδρόμου Διαμέσου Καζακστάν), ο οποίος αποτελεί βασικό τμήμα της διαδρομής Κίνας-Ευρώπης μέσω Κασπίας. Τον Μάρτιο, τοπικά μέσα μετέδωσαν ότι η κυβέρνηση του Καζακστάν επιδιώκει την αύξηση της ετήσιας διακίνησης φορτίων μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου στα 10 εκατομμύρια τόνους.

 

Ο Μεσαίος Διάδρομος σχεδιάστηκε ήδη από την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ως μέσο σύνδεσης της Κεντρικής Ασίας και του Νοτίου Καυκάσου τόσο με την Ευρώπη όσο και με την Κίνα. Το 2013, το Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία υπέγραψαν συμφωνία — στην οποία προσχώρησε αργότερα και η Κίνα — για τη δημιουργία επίσημης επιτροπής συντονισμού του υπό διαμόρφωση διαδρόμου.

Το επόμενο έτος, ολοκληρώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή Trans-Kazakhstan, η οποία παρέχει απευθείας σύνδεση της Κίνας με τη δυτική ακτή της Κασπίας. Το 2017, τέθηκε σε λειτουργία και η σιδηροδρομική γραμμή Μπακού-Τιφλίδας-Καράς (Baku-Tbilisi-Kars — BTK), η οποία επιτρέπει τη διέλευση σιδηροδρομικών εμπορευματικών συρμών μέσα από τα Καυκάσια Όρη.

Το 2019, εμπορευματική αμαξοστοιχία χρησιμοποίησε τον Μεσαίο Διάδρομο και τη νέα γραμμή BTK για να μεταφέρει φορτίο από την κινεζική πόλη Σιαν έως την Πράγα, μέσα σε μόλις 18 ημέρες.

Παράκαμψη της Ρωσίας

Η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία, το 2022, έστρεψε την Ευρώπη προς τον Μεσαίο Διάδρομο προκειμένου να  περιοριστεί η εξάρτησή της από τον Βόρειο Διάδρομο, ο οποίος διέρχεται από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία — χώρα-κλειδί για τη Μόσχα. Ο Βόρειος Διάδρομος, που επίσης συνδέει την Κίνα με την Ευρώπη, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο εκτεταμένο ρωσικό σιδηροδρομικό δίκτυο, με επίκεντρο τη γραμμή του Υπερσιβηρικού.

Σύμφωνα με την Άνα Μαρία Έβανς, προσκεκλημένη αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας, ο Μεσαίος Διάδρομος αποκτά αυξανόμενη σημασία για τους ευρωπαϊκούς στόχους διαφοροποίησης των εμπορικών οδών και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των εφοδιαστικών αλυσίδων, με φόντο την αστάθεια που προκαλεί η σύρραξη Ρωσίας-Ουκρανίας.

Οι δυτικές οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν ενισχύσει περαιτέρω την αναζήτηση εναλλακτικών ανατολικο-δυτικών εμπορικών διαδρομών — μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ο Μεσαίος Διάδρομος. Όπως σημείωσε η Έβανς, οι διεθνείς κυρώσεις έχουν υπονομεύσει σημαντικά το πλεονέκτημα της Ρωσίας ως χώρας διέλευσης εμπορευμάτων· μέχρι το 2023, ο όγκος του εμπορίου προς τη Δύση μέσω του Βόρειου Διαδρόμου είχε μειωθεί κατά 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Η ίδια απέδωσε την πτώση αυτή στο αυξημένο ρυθμιστικό κόστος, στις ασφαλιστικές επιβαρύνσεις και στη συμμόρφωση με το καθεστώς κυρώσεων σε περιοχές υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών και λευκορωσικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η Έβανς υπογράμμισε ότι η ρωσική εισβολή και τα αντίμετρα της Δύσης υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες αποσταθεροποίησης του Βόρειου Διαδρόμου ως βασικού άξονα Κίνας-Ευρώπης.

Στο ίδιο χρονικό διάστημα, τα εμπορευματικά φορτία κατά μήκος του Μεσαίου Διαδρόμου αυξήθηκαν κατακόρυφα. Σύμφωνα με την επιτροπή συντονισμού του διαδρόμου που εδρεύει στην Αστάνα, ο ετήσιος όγκος αυξήθηκε από 586.000 τόνους το 2021 σε πάνω από 3,3 εκατομμύρια τόνους το 2024. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτίμησε πρόσφατα ότι, με τις κατάλληλες υποδομές, οι μεταφορές μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου θα μπορούσαν να φθάσουν τα 11 εκατ. τόνους έως το 2030.

 

Την ίδια ώρα, η παραδοσιακή θαλάσσια διαδρομή μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ — ο άλλος κύριος ανταγωνιστής του Μεσαίου Διαδρόμου — έχει πληγεί σοβαρά από τις επιθέσεις των Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων.

Η Έβανς επεσήμανε πως ένα σημαντικό ποσοστό εμπορικών πλοίων αναγκάστηκε να αλλάξει πορεία, περιπλέοντας την Αφρική αντί να διέρχεται από τη Διώρυγα του Σουέζ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με την ίδια, να χάσει η Αίγυπτος περίπου το 60% των εσόδων της από τη Διώρυγα, ενώ το κόστος ασφάλισης, καυσίμων και ανθρώπινου δυναμικού αυξήθηκε αισθητά λόγω των μεγαλύτερων χρόνων μεταφοράς και των αυξημένων κινδύνων ασφαλείας.

Παρά τις θετικές ενδείξεις για τον Μεσαίο Διάδρομο, ο Βόρειος εξακολουθεί — τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα — να παραμένει η κύρια αρτηρία για τις εμπορευματικές ροές Κίνας–Ευρώπης. Το 2024, σχεδόν το 90% των εμπορευμάτων μεταξύ Κίνας και Ευρώπης μετακινήθηκε μέσω Ρωσίας, ενώ λιγότερο από 10% ακολούθησε τη διαδρομή του Μεσαίου Διαδρόμου, σύμφωνα με τον Eurasian Rail Alliance Index (Δείκτης Σιδηροδρομικής Συμμαχίας Ευρασίας).

Η Έβανς παρατήρησε ότι ο όγκος μεταφορών στον Μεσαίο Διάδρομο αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 60% μέσα στο 2024. Συμπλήρωσε, όμως, ότι η συγκεκριμένη οδός δεν έχει ακόμη καταστεί μία πλήρως λειτουργική εναλλακτική λύση απέναντι στον Βόρειο Διάδρομο, καθώς το συνολικό φορτίο και η μεταφορική της ικανότητα παραμένουν μικρότερα. Όπως επεσήμανε, οι υπάρχουσες προβλέψεις ενδέχεται να μεταβληθούν αν λήξει η ρωσο-ουκρανική σύρραξη και αρθούν οι κυρώσεις.

Ο Ρίτσαρντ Σπούνερ εκτίμησε ότι η ανάδειξη του Μεσαίου Διαδρόμου ως αξιόπιστης εναλλακτικής θα ενισχυθεί σταδιακά, καθώς τα εμπλεκόμενα κράτη εντείνουν τις προσπάθειές τους για την άρση των εμποδίων και την ενίσχυση της δυναμικότητας, ιδίως στα λιμάνια του Ακτάου και του Κουρίκ στο Καζακστάν και του Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν.

Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι η ενίσχυση του Μεσαίου Διαδρόμου δεν σημαίνει απαραίτητα την υπέρβαση του Βορείου, ο οποίος εξακολουθεί να προσφέρει την ταχύτερη σύνδεση μεταξύ Κίνας και Ευρώπης, με λιγότερα σύνορα και άρα μειωμένη πολυπλοκότητα στη διαμετακόμιση.

Πρόσκληση από τις Βρυξέλλες

Ο Μεσαίος Διάδρομος είναι μικρότερος κατά περίπου 2.000 χιλιόμετρα από τον Βόρειο. Ωστόσο, λόγω του πολυτροπικού χαρακτήρα του — δηλαδή της ανάγκης συνδυασμού σιδηροδρομικών, οδικών και θαλάσσιων μεταφορών — οι χρόνοι διέλευσης επιμηκύνονται σημαντικά. Παρά το ότι η Βόρεια διαδρομή είναι μακρύτερη, εξασφαλίζει διαμετακόμιση εντός περίπου δύο εβδομάδων· στον Μεσαίο Διάδρομο, το ίδιο ταξίδι μπορεί να διαρκέσει τρεις εβδομάδες ή και περισσότερο.

Η λειτουργία του Μεσαίου Διαδρόμου περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι διέρχεται από πολλά κράτη, τα οποία διαθέτουν διαφορετικά νομικά, διοικητικά και τελωνειακά καθεστώτα. Η Έβανς ανέφερε ότι η απουσία ρυθμιστικής και τεχνολογικής εναρμόνισης μεταξύ των επιμέρους χωρών αποτελεί βασική πρόκληση για την ανάδειξή του σε πλήρως λειτουργικό παγκόσμιο εμπορικό δίκτυο. Διαφορετικές τελωνειακές πρακτικές, δασμολογικά καθεστώτα, πολιτικές ασφάλισης, διαδικασίες διασυνοριακού ελέγχου και τεκμηρίωσης δημιουργούν υψηλά έμμεσα κόστη.

Παράλληλα, σημαντικές είναι και οι υποδομές που υπολείπονται, ιδιαίτερα στα λιμάνια Ακτάου, Κουρίκ και Μπακού, τα οποία καλούνται να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση. Ο Σπούνερ ανέφερε ότι καταγράφονται ελλείψεις σε πορθμεία μεταξύ Καζακστάν και Αζερμπαϊτζάν, ενώ οι καθυστερήσεις και το αυξημένο κόστος διαχείρισης φορτίων παραμένουν εμπόδιο.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον ίδιο, το διαφορετικό εύρος σιδηροτροχιών ανάμεσα στην Τουρκία και την Ευρώπη με τις πρώην σοβιετικές χώρες απαιτεί εγκατάσταση προσαρμοζόμενων αξόνων ή αλλαγή βαγονιών στα σύνορα, προσθέτοντας χρονοκαθυστέρηση και κόστος.

Ο Σπούνερ υπογράμμισε ότι σήμερα ο Μεσαίος Διάδρομος παραμένει κατά 5 έως 7 ημέρες πιο αργός και ελαφρώς πιο ακριβός από τις προπολεμικές διαδρομές μέσω Ρωσίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, μόνο η Κεντρική Ασία απαιτεί επενδύσεις ύψους περίπου 18,5 δισ. ευρώ σε υποδομές για τον εκσυγχρονισμό του διαδρόμου.

Η Έβανς εκτίμησε ότι τα ελλείμματα σε υποδομές συνιστούν σοβαρό εμπόδιο για την ανταγωνιστικότητα έναντι άλλων διαδρομών· η ανομοιογένεια στις σιδηροτροχιές επιβαρύνει τις μεταφορές, ενώ οι ανεπαρκείς λιμενικές εγκαταστάσεις προκαλούν συμφόρηση και καθυστερήσεις.

Ωστόσο, η Κίνα δεν είναι η μόνη δύναμη που επιδιώκει να αξιοποιήσει τον Μεσαίο Διάδρομο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης έντονο ενδιαφέρον για την αναδυόμενη διαδρομή, την οποία ήδη χρησιμοποιούν μεγάλες ευρωπαϊκές μεταφορικές εταιρείες. Το 2022, η δανέζικη Maersk εγκαινίασε σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει διάφορες περιοχές της Κίνας με την Ευρώπη μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου.

Το 2023, στο πλαίσιο της Global Gateway Initiative (Πρωτοβουλίας «Παγκόσμια Πύλη»), ευρωπαϊκοί χρηματοπιστωτικοί φορείς επένδυσαν 10 δισ. ευρώ για τη βιώσιμη σύνδεση της Κεντρικής Ασίας με την Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οι επενδύσεις στοχεύουν στη μετατροπή του Μεσαίου Διαδρόμου σε μια σύγχρονη, πολυτροπική και αποδοτική εμπορική οδό, με στόχο τη σύνδεση των δύο περιοχών εντός 15 ημερών.

Η πρωτοβουλία «Παγκόσμια Πύλη» ξεκίνησε το 2021 με σκοπό τη χρηματοδότηση υποδομών παγκοσμίως και θεωρείται ως απάντηση της ΕΕ στην κινεζική πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος».

Ο Σπούνερ εκτίμησε ότι τόσο το Πεκίνο όσο και οι Βρυξέλλες ανταγωνίζονται για επιρροή στην Κεντρική Ασία και επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες για επιχειρηματική ανάπτυξη. Σημείωσε πως τον περασμένο μήνα, στην πρώτη Σύνοδο ΕΕ-Κεντρικής Ασίας στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, η ΕΕ ανακοίνωσε νέο πακέτο 12 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 3 δισ. αφορούν την ανάπτυξη υποδομών μεταφορών.

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τότε ότι στόχος είναι η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο περιοχών, προσθέτοντας ότι έργο-ορόσημο αποτελεί ο Trans-Caspian Transport Corridor (Διάδρομος Μεταφορών Διαμέσου της Κασπίας).

Ο Γιασάρ Σαρί υποστήριξε ότι η Ευρώπη, όπως και η Κίνα, στοχεύει στην ενίσχυση της επιρροής της στην Κεντρική Ασία και στη διαμόρφωση του αναπτυσσόμενου δικτύου διαδρομών· συμπλήρωσε ότι οι Βρυξέλλες δεν επιθυμούν να αφήσουν τον απόλυτο έλεγχο του διαδρόμου στο Πεκίνο.

Η Έβανς, επικαλούμενη στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ανέφερε ότι πάνω από το 40% των πρόσφατων επενδύσεων στην Κεντρική Ασία προέρχονται από την ΕΕ. Συμπέρανε ότι οι Βρυξέλλες ανταγωνίζονται για γεωπολιτική επιρροή στην περιοχή, αν και το Πεκίνο έχει ήδη σημαντικό προβάδισμα σε στρατηγικές συμφωνίες και οικονομική συνεργασία.

Ο Σπούνερ προσέθεσε ότι κινεζικός βιομηχανικός όμιλος, η Xinfa Group, δεσμεύτηκε πρόσφατα να επενδύσει 15 δισ. δολάρια για την κατασκευή ολοκληρωμένου βιομηχανικού πάρκου κοντά στην Παβλοντάρ του Καζακστάν, με δραστηριότητες σε εξορύξεις άνθρακα, βωξίτη, χαλκού και ασβεστόλιθου.

Κατά την εκτίμησή του, οι χώρες της Κεντρικής Ασίας ωφελούνται από το αυξανόμενο ενδιαφέρον της ΕΕ και της Κίνας για τον Μεσαίο Διάδρομο, αν και — όπως σημείωσε — είναι μη ρεαλιστικό να αναμένει κανείς ότι η Ευρώπη μπορεί να ανταγωνιστεί την Κίνα ως προς την οικονομική της ισχύ στην περιοχή.

Δύο ημέρες μετά την επίσκεψη του Αζέρου προέδρου στο Πεκίνο, η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας επισκέφθηκε το Μπακού, όπου είχε συνομιλίες με τον Ιλχάμ Αλίεφ και άλλους αξιωματούχους. Σε κοινή συνέντευξη Τύπου στις 25 Απριλίου, η Κάλας ανακοίνωσε ότι οι Βρυξέλλες και το Μπακού συμφώνησαν να επανεκκινήσουν τις διαπραγματεύσεις για νέα συμφωνία συνεργασίας, περιγράφοντας το Αζερμπαϊτζάν ως «σημαντικό εταίρο» και δηλώνοντας πως επίκεντρο των συνομιλιών ήταν η ενίσχυση του εμπορίου και της διασυνδεσιμότητας.

Αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας ανακοίνωσαν στις 12 Μαΐου ότι κατέληξαν σε μια προσωρινή συμφωνία διάρκειας 90 ημερών, με στόχο την εκτόνωση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών. Η συμφωνία επιτεύχθηκε έπειτα από διήμερες συνομιλίες στη Γενεύη και προβλέπει την αναστολή σειράς μέτρων που είχαν επιβληθεί εκατέρωθεν από τις 2 Απριλίου και μετά.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, Ουάσιγκτον και Πεκίνο δεσμεύτηκαν να προχωρήσουν σε σημαντική μείωση των δασμών που είχαν επιβάλει σε εισαγόμενα προϊόντα. Σύμφωνα με κοινή δήλωση που αποδίδεται στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και στο κινεζικό καθεστώς και δόθηκε στη δημοσιότητα από τον Λευκό Οίκο, από τις 14 Μαΐου θα ξεκινήσει η εφαρμογή των σχετικών μειώσεων.

Όπως αναφέρεται, οι δύο πλευρές συμφώνησαν επίσης να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό για τη συνέχιση των διαβουλεύσεων σχετικά με τις διμερείς οικονομικές και εμπορικές σχέσεις.

Συγκεκριμένα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μειώσουν τον δασμό στα κινεζικά προϊόντα στο 30%, από 145% που ίσχυε μέχρι πρότινος. Αντίστοιχα, η Κίνα θα περιορίσει τους αντισταθμιστικούς δασμούς της στο 10%, έναντι του πρωθύστερου 125%.

Ο δασμός 30% των ΗΠΑ προκύπτει από συνδυασμό ενός ειδικού τέλους 20% που είχε επιβληθεί νωρίτερα φέτος για τον ρόλο της Κίνας στη διακίνηση της φαιντανύλης, όπως ανέφερε η αμερικανική πλευρά, και ενός γενικού δασμού 10% που ισχύει για όλες τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με τρίτες χώρες. Η Κίνα, από την πλευρά της, προσαρμόζει τους δασμούς της στα ίδια επίπεδα, ευθυγραμμίζοντάς τους με τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πρόσθετοι δασμοί των ΗΠΑ σε κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, χάλυβα και αλουμίνιο παραμένουν σε ισχύ.

Παραμένουν παλαιότερα εμπόδια

Η συμφωνία επικεντρώνεται σε μέτρα που επιβλήθηκαν τις τελευταίες πέντε εβδομάδες, χωρίς να αίρει τους παλαιότερους δασμούς ή άλλα εμπόδια που είχαν τεθεί πριν από τον Απρίλιο. Από την αμερικανική πλευρά, παραμένουν σε ισχύ οι επιπλέον δασμοί και περιορισμοί που επιβλήθηκαν πριν από τον Απρίλιο, μεταξύ των οποίων και οι ειδικοί δασμοί σε ηλεκτρικά οχήματα, χάλυβα και αλουμίνιο.

Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε πιθανή ανάκληση της απόφασης της κυβέρνησης Τραμπ για την κατάργηση της απαλλαγής de minimis για εισαγωγές από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Η απόφαση αυτή, που ελήφθη στις 2 Μαΐου, κατήργησε την πολιτική που επέτρεπε την ατελή εισαγωγή δεμάτων αξίας κάτω των 800 δολαρίων και θεωρείται ότι πλήττει ιδιαίτερα τις εξαγωγές κινεζικών προϊόντων χαμηλής αξίας, κυρίως μέσω απευθείας αποστολής από τον κατασκευαστή στον τελικό καταναλωτή στις ΗΠΑ.

Από την κινεζική πλευρά, δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιες ενέργειες θα ληφθούν για την άρση των αντιμέτρων που επιβλήθηκαν κατά των ΗΠΑ μετά τις 2 Απριλίου.

Τον Απρίλιο, η Κίνα προχώρησε στην επιβολή νέων ελέγχων εξαγωγών για κρίσιμα στοιχεία σπάνιων γαιών, στην έναρξη έρευνας για πιθανό αθέμιτο ανταγωνισμό κατά της χημικής εταιρείας DuPont, καθώς και στην επιβολή κυρώσεων σε ορισμένες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας και αμυντικού εξοπλισμού.

Η συμφωνία της Γενεύης ενδέχεται να οδηγήσει σε παύση της εν λόγω έρευνας και να επιτρέψει την επαναδραστηριοποίηση των εταιρειών που μπήκαν πρόσφατα σε μαύρη λίστα στην κινεζική αγορά. Ωστόσο, από τη διατύπωσή της προκύπτει ότι ίσως να μην επηρεάσει εταιρείες που περιλήφθηκαν στη λίστα νωρίτερα το 2025 ούτε να επιφέρει αλλαγές στην υπό εξέλιξη έρευνα κατά της Google για παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού.

Καθώς η κινεζική οικονομία δείχνει να εισέρχεται σε βαθύτερη στασιμότητα, ο Σι Τζινπίνγκ απευθύνει ξανά κάλεσμα στους νέους να αναζητήσουν διέξοδο εργασίας στην ύπαιθρο.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας στην Κίνα, ο Κινέζος ηγέτης φρόντισε – μέσω επιστολής που απηύθυνε σε δασκάλους εθελοντές σε απομακρυσμένο οικοτροφείο της επαρχίας Σιντζιάνγκ – να εξάρει την αύξηση του αριθμού νέων που τα τελευταία χρόνια μεταβαίνουν σε αγροτικές ή παραμεθόριες περιοχές με στόχο να «υπηρετήσουν». Κάλεσε τη νεολαία να πάει «εκεί που έχει ανάγκη περισσότερο η πατρίδα και ο λαός, για να αναδείξει το ταλέντο και τη δυναμική της».

Οι κινήσεις αυτές από πλευράς ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) δεν είναι καινούργιες. Εδώ και καιρό, καταβάλλεται προσπάθεια να πειστούν οι νέοι να εγκαταλείψουν – έστω προσωρινά – τις μεγάλες πόλεις, όπου οι προοπτικές εργασίας λιγοστεύουν. Μόλις το 2023, όταν η ανεργία των νέων στις αστικές περιοχές ξεπέρασε το 21%, ο Σι είχε παροτρύνει φοιτητές να σκεφτούν τη ζωή στην ύπαιθρο, ενώ στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ είχε ξεκινήσει πρόγραμμα μετακίνησης 300.000 νέων σε αγροτικές περιοχές, προκαλώντας συνειρμούς με παλαιότερα, ταραγμένα χρόνια της κινεζικής ιστορίας.

Πολλοί από αυτούς τους φοιτητές έγιναν οι Ερυθροφρουροί που δραστηριοποιήθηκαν στην αρχή της Πολιτιστικής Επανάστασης. Οι Ερυθροφρουροί, αποτελούμενοι από φοιτητές και μαθητές λυκείου, σχημάτισαν εθνοφρουρές σε όλη τη χώρα. Ο τότε ηγέτης του ΚΚΚ, Μάο Τσετούνγκ, τους κινητοποίησε για να επιτεθούν σε αξιωματούχους που θεωρούσε ότι δεν ήταν αρκετά επαναστατικοί. Η αποστολή τους περιελάμβανε επίσης να εξαλείψουν όλα τα απομεινάρια της παραδοσιακής κινεζικής κουλτούρας και να εκκαθαρίσουν βίαια την κοινωνία από όλα τα υποτιθέμενα αστικά στοιχεία, από το 1966 έως το 1968.

 

Κατά τη διαδικασία αυτή, κατέστρεψαν ναούς, κειμήλια και ιστορικά κτίρια και υπέβαλαν αξιωματούχους, διανοούμενους και άλλους σε ξυλοδαρμούς.

Αφού ο Μάο ανέκτησε τον πλήρη έλεγχο του καθεστώτος από τους πολιτικούς του αντιπάλους μέσα στο ΚΚΚ μέσω του κινήματος, ο μεγάλος αριθμός των Ερυθροφρουρών, έχοντας χάσει τη χρησιμότητά τους, έγινε μια δυνητική απειλή για το καθεστώς. Η κατάσταση αυτή προέκυψε καθώς τα σχολεία είχαν κλείσει κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, αφήνοντάς τους άνεργους εν μέσω οικονομικής ύφεσης και εκτεταμένης φτώχειας. Κατά συνέπεια, ο Μάο επέβαλε τη μετεγκατάστασή τους στην ύπαιθρο και σε απομακρυσμένες περιοχές.

Φέτος, το κύμα των απόφοιτων πανεπιστημίων αναμένεται να σπάσει νέο ρεκόρ, φτάνοντας τα 12,22 εκατομμύρια, ενώ η ανεργία παραμένει σε κρίσιμα επίπεδα.

Συσσώρευση πιέσεων

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν νέους βαρείς δασμούς στην Κίνα, πολλές κινεζικές εταιρείες με εξαγωγικό προσανατολισμό είδαν απότομη πτώση των παραγγελιών, με αποτέλεσμα τα εργοστάσια να αναστείλουν την παραγωγή. Εάν οι δασμοί δεν μειωθούν σύντομα σημαντικά, είναι πιθανό δεκάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας να χαθούν στην Κίνα, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση σε μια ήδη ζοφερή αγορά εργασίας.

Με έναν αριθμό ρεκόρ αποφοίτων αυτό το καλοκαίρι, αναλυτές έχουν πει ότι η πίεση του Σι προς τους νέους να πάνε στις αγροτικές περιοχές για δουλειά γίνεται για την πολιτική σταθερότητα του κομμουνιστικού καθεστώτος και για να καλύψει την αυξανόμενη ανεργία στις πόλεις.

H Σενγκ Σούε, μια Κινεζοκαναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια, δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times στις 4 Μαΐου ότι το ΚΚΚ αντιλαμβάνεται τον μεγάλο αριθμό άνεργων νέων στις πόλεις ως πιθανή απειλή για την εξουσία του

«Η προτροπή του Σι Τζινπίνγκ να πηγαίνουν οι νέοι στην ύπαιθρο για δουλειά ουσιαστικά ανατρέχει στις μεθόδους της εποχής του Μάο Τσετούνγκ για να λύσει την τρέχουσα πολιτική και οικονομική κρίση», δήλωσε η ίδια.

Η Σενγκ δήλωσε ότι εκτός από το να καλύπτουν την κρίση ανεργίας στις πόλεις, οι αρχές προσπαθούν να διατηρήσουν τη σταθερότητα του καθεστώτος ωθώντας τους νέους στην ύπαιθρο για «να τους διασκορπίσουν, να τους απορροφήσουν και να τους απομονώσουν». Όπως είπε, ένας μεγάλος αριθμός άνεργων νέων Κινέζων θεωρείται «δυνητικός αποσταθεροποιητικός παράγοντας» από το καθεστώς.

Ο ανεξάρτητος σχολιαστής της επικαιρότητας Κάι Σενκούν δήλωσε στην Epoch Times, στις 4 Μαΐου, ότι οι εξαγωγές της Κίνας έχουν σταματήσει σε όλους τους τομείς, η εγχώρια οικονομική ζήτηση είναι αδύναμη και οι απόφοιτοι κολεγίων δεν μπορούν να βρουν δουλειά, «οπότε οι αρχές μπορούν να ακολουθήσουν μόνο αυτή την προσέγγιση για να εκτρέψουν τους νέους στις αγροτικές περιοχές».

«Αλλά αυτή είναι μια προσωρινή λύση», είπε.

 

Ο Κάι επεσήμανε ότι αν ο Σι δεν είχε πάει κόντρα σε μεγάλο μέρος του κόσμου και δεν είχε ακολουθήσει τον δρόμο του Μάο, η οικονομία της Κίνας δεν θα αντιμετώπιζε τόσο μεγάλα προβλήματα.

H Σενγκ προβλέπει ότι όταν η οικονομία της Κίνας επιδεινωθεί περαιτέρω, η πίεση για βασικές ανάγκες αυξηθεί και η καταπίεση ενταθεί, αυτές οι συνθήκες μπορεί πράγματι να ωθήσουν τους νέους Κινέζους να εξεγερθούν εναντίον του καθεστώτος.

«Εάν ο αριθμός των αφυπνισμένων πολιτών γίνει αρκετά μεγάλος, θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου κοινωνικού κινήματος», δήλωσε, επισημαίνοντας ότι «απαιτείται επίσης οι άνθρωποι της βάσης, οι εργαζόμενοι, η ομάδα των διανοουμένων, όσοι έχουν συνείδηση μέσα στο σύστημα του ΚΚΚ, καθώς και οι υπερπόντιες δυνάμεις και η διεθνής κοινότητα, να σχηματίσουν μια συμμαχία για να τερματίσουν την τυραννία του ΚΚΚ».

Με τη συμβολή των Tang Bing και Luo Ya 

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών (Fed) διατήρησε αμετάβλητα τα βασικά επιτόκια για τρίτη διαδοχική συνεδρίαση, με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εκφράζουν ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις των δασμών στην απασχόληση και τον πληθωρισμό.

Η απόφαση ελήφθη μετά την ολοκλήρωση της διήμερης συνεδρίασης νομισματικής πολιτικής στις 7 Μαΐου, με τη Fed να διατηρεί το βασικό επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων στο εύρος 4,25% με 4,5%. Η συγκεκριμένη απόφαση ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη από τις αγορές.

Στην ανακοίνωσή της μετά τη συνεδρίαση, η Fed τόνισε πως η αμερικανική οικονομία παραμένει σε καλή κατάσταση.

H Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (Federal Open Market Committee – FOMC) επεσήμανε ότι οι διακυμάνσεις στις καθαρές εξαγωγές έχουν επηρεάσει τα στοιχεία, αλλά οι πρόσφατοι δείκτες δείχνουν ότι η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζει να επεκτείνεται με σταθερό ρυθμό. Παράλληλα, η ανεργία έχει σταθεροποιηθεί σε χαμηλά επίπεδα και η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, αν και ο πληθωρισμός διατηρείται σε σχετικά αυξημένα επίπεδα.

Ωστόσο, η Επιτροπή υπογράμμισε ότι έχουν αυξηθεί οι κίνδυνοι για ταυτόχρονη άνοδο της ανεργίας και του πληθωρισμού – ένα φαινόμενο γνωστό ως στασιμοπληθωρισμός.

Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ότι είναι ακόμη νωρίς για να προσδιοριστεί ποια πτυχή της διττής εντολής της Fed – η πλήρης απασχόληση και η σταθερότητα των τιμών – θα πρέπει να τεθεί σε προτεραιότητα. Επεσήμανε πως η νομισματική πολιτική παραμένει «μέτρια περιοριστική» και θεωρείται «σε καλή θέση», κάτι που, όπως είπε, επιτρέπει στη Fed να περιμένει και να παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Ο ίδιος ανέφερε ότι η Τράπεζα δεν βιάζεται να προχωρήσει σε αλλαγή πολιτικής, καθώς πιστεύει ότι η παρούσα στάση της προσφέρει τη δυνατότητα έγκαιρης αντίδρασης σε πιθανές εξελίξεις. Όσον αφορά τις επιπτώσεις των δασμών, σημείωσε ότι ακόμη δεν έχουν αποτυπωθεί στα επίσημα στοιχεία και ότι οποιαδήποτε εκτίμηση είναι υποθετική, γεγονός που –όπως είπε– δεν επιτρέπει προληπτικές μειώσεις επιτοκίων.

Σύμφωνα με τον Μπομπ Λανγκ, ιδρυτή της Explosive Options, η Fed θεωρεί ότι η αρνητική μέτρηση του ΑΕΠ για το πρώτο τρίμηνο ήταν μεμονωμένο φαινόμενο και αναμένει ανάκαμψη για το διάστημα Απριλίου–Ιουνίου. Όπως σημείωσε, η Τράπεζα εκτιμά ότι η οικονομία και η αγορά εργασίας παραμένουν ισχυρές, ενώ ο πληθωρισμός συνεχίζει να κινείται σε υψηλά επίπεδα, κάτι που ενισχύει την άποψη ότι η οικονομική επιβράδυνση ήταν προσωρινή.

Η Fed επανέλαβε επίσης τη δέσμευσή της να συνεχίσει τη μείωση του ισολογισμού της, ο οποίος από την έναρξη της πολιτικής σύσφιγξης τον Απρίλιο του 2022 έχει μειωθεί κατά περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, φτάνοντας κάτω από τα 6,7 τρισεκατομμύρια.

Αντιδράσεις των αγορών

Οι αμερικανικές μετοχές κινήθηκαν χωρίς σαφή κατεύθυνση στα μέσα της εβδομάδας. Ο δείκτης Dow Jones κατέγραψε άνοδο άνω των 200 μονάδων, ενώ οι Nasdaq και S&P 500 σημείωσαν πτώση κατά 0,7% και 0,2%, αντίστοιχα. Οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων παρουσίασαν μικτές τάσεις, με το 10ετές να υποχωρεί κάτω από το 4,27%.

Παρά τις δηλώσεις αξιωματούχων της Fed περί δύο μειώσεων επιτοκίων της τάξης του 0,25% μέχρι το τέλος του έτους, οι επενδυτές εξακολουθούν να τιμολογούν τρεις.

Ο επικεφαλής οικονομικός αναλυτής της Bankrate, Γκρεγκ Μακμπράιντ, ανέφερε σε δήλωσή του ότι η Fed δεν σκοπεύει να κινηθεί πριν υπάρξουν σαφή δεδομένα που να δικαιολογούν αλλαγή πορείας. Όπως είπε, εφόσον ο πληθωρισμός παραμένει αυξημένος και ενδέχεται να ενισχυθεί περαιτέρω, θα χρειαστεί να υπάρξουν στοιχεία σημαντικής επιδείνωσης στην αγορά εργασίας ώστε να επανέλθουν οι μειώσεις επιτοκίων.

Αναβολή στις προσδοκίες για μείωση επιτοκίων

Μέχρι πρόσφατα, οι αγορές ανέμεναν σχεδόν βέβαιη μια μείωση των επιτοκίων τον Ιούνιο. Ωστόσο, το ισχυρότερο από το αναμενόμενο μηνιαίο δελτίο απασχόλησης για τον Απρίλιο μετέθεσε τις προσδοκίες των επενδυτών για τον Ιούλιο, σύμφωνα με το CME FedWatch Tool.

Η μεταβολή αυτή στις εκτιμήσεις δεν θεωρείται απρόσμενη, καθώς ο Πάουελ και άλλα μέλη της Fed έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να επιδείξουν υπομονή, υιοθετώντας προσέγγιση «αναμονής και παρακολούθησης».

Σε παλαιότερη συνέντευξή της στο CNBC, η πρόεδρος της Fed στο Κλήβελαντ, Μπεθ Χάμακ, είχε δηλώσει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και να αποφύγουν βιαστικές κινήσεις, υπογραμμίζοντας την ανάγκη εστίασης στα πραγματικά οικονομικά δεδομένα, τα οποία, όπως σημείωσε, είναι σε γενικές γραμμές θετικά.

Παρά τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,3% το πρώτο τρίμηνο – εξαιτίας των υψηλών εισαγωγών και της μικρής μείωσης στις δημόσιες δαπάνες – το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης ανέφερε άνοδο 22% στις ιδιωτικές επενδύσεις και αύξηση 1,8% στις καθαρές εξαγωγές.

Η περιφερειακή Τράπεζα της Ατλάντα, μέσω του μοντέλου GDPNow, προβλέπει αύξηση 2,2% του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο.

Τον Απρίλιο, η αμερικανική οικονομία δημιούργησε 177.000 νέες θέσεις εργασίας, υπερβαίνοντας τον μέσο όρο των 152.000 των τριών προηγούμενων μηνών. Παράλληλα, οι τιμές δείχνουν να σταθεροποιούνται, με τον δείκτη προσωπικών καταναλωτικών δαπανών (Personal Consumption Expenditure-PCE), που αποτελεί το προτιμώμενο μέτρο πληθωρισμού για τη Fed, να μειώνεται αισθητά τον Μάρτιο. Η ετήσια τιμή του συνολικού δείκτη υποχώρησε στο 2,3% – το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε μηνών – ενώ ο δομικός δείκτης (που εξαιρεί τρόφιμα και ενέργεια) έπεσε στο 2,6%, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων εννέα μηνών.

Αναφερόμενος στους δασμούς που είχε επιβάλει ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο Πάουελ προειδοποίησε ότι είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν προσωρινή άνοδο του πληθωρισμού. Όπως διευκρίνισε, οι επιδράσεις αυτές ενδέχεται να αποδειχθούν πιο επίμονες, κάτι που θα εξαρτηθεί από την έντασή τους, τη διάρκεια της μετάδοσης στις τιμές και, εν τέλει, από τη διατήρηση των μακροπρόθεσμων πληθωριστικών προσδοκιών σε σταθερό επίπεδο.

Η επόμενη συνεδρίαση της Fed έχει προγραμματιστεί για τις 17 και 18 Ιουνίου. Κεντρικό σημείο θα αποτελέσει η επικαιροποίηση των Τριμηνιαίων Οικονομικών Προβλέψεων (Summary of Economic Projections-SEP), που καταγράφουν τις εκτιμήσεις των υπευθύνων χάραξης νομισματικής πολιτικής για την πορεία της οικονομίας και των επιτοκίων.

Του Andrew Moran

Ο υπουργός Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Σκοτ Μπέσεντ, και ο εμπορικός αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, Τζέιμισον Γκριρ, αναμένεται να συναντηθούν εντός της εβδομάδας με Κινέζους αξιωματούχους, σε μια περίοδο που το Πεκίνο εμφανίζεται πρόθυμο να επανεκκινήσει τον διάλογο λόγω των πιέσεων στην οικονομία του από τους αμερικανικούς δασμούς.

Την είδηση επιβεβαίωσαν και τα δύο αμερικανικά επιτελεία. Το Υπουργείο Οικονομικών ανέφερε ότι ο Μπέσεντ θα έχει συνάντηση με τον βασικό εκπρόσωπο της Κίνας για οικονομικά ζητήματα, ενώ το γραφείο του Γκριρ γνωστοποίησε ότι εκείνος θα συναντήσει τον ομόλογό του για εμπορικά θέματα.

Οι επαφές θα πραγματοποιηθούν στις 8 Μαΐου, στο πλαίσιο ταξιδιού των δύο Αμερικανών αξιωματούχων στην Ελβετία, όπου θα έχουν επίσης συνάντηση με την πρόεδρο της χώρας, Κάριν Κέλερ-Σούτερ, με αντικείμενο την αμοιβαιότητα στο εμπόριο. Ο Γκριρ πρόκειται επίσης να έχει διαβουλεύσεις με τα στελέχη της αμερικανικής αποστολής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Ο υπουργός Οικονομικών τόνισε, σύμφωνα με ανακοίνωση, ότι η οικονομική ασφάλεια είναι ταυτόχρονα και εθνική ασφάλεια, προσθέτοντας πως ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ηγείται των προσπαθειών εντός και εκτός ΗΠΑ για μια πιο ισχυρή και ευημερούσα χώρα. Όπως σημείωσε, προσβλέπει σε εποικοδομητικές συνομιλίες με στόχο την εξισορρόπηση του διεθνούς οικονομικού συστήματος υπέρ των συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε δηλώσει στις 6 Μαΐου ότι το Πεκίνο δείχνει διάθεση επαναπροσέγγισης, καθώς η οικονομία του δέχεται πιέσεις από τους δασμούς. Είχε αναφέρει σε συνομιλία του με δημοσιογράφους, κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Καναδό πρωθυπουργό Μαρκ Κάρνεϊ, ότι οι Κινέζοι «θέλουν να συναντηθούν» και ότι «δεν κάνουν καθόλου δουλειές αυτή τη στιγμή». Είχε προσθέσει πως η οικονομία της Κίνας υποφέρει σημαντικά επειδή έχει διακοπεί η εμπορική της δραστηριότητα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κινητικότητα αυτή ακολουθεί τη δημόσια άρνηση του Πεκίνου να ανταποκριθεί σε προηγούμενο άνοιγμα της Ουάσιγκτον για ενδεχόμενη αποκλιμάκωση ή πάγωμα των δασμών, εφόσον η κινεζική ηγεσία αποδεχθεί την έναρξη διαπραγματεύσεων.

Προηγουμένως, στις 22 Απριλίου, ο πρόεδρος Τραμπ είχε εκφράσει την αισιοδοξία του ότι οι δύο χώρες θα μπορέσουν να συνεργαστούν, δηλώνοντας ότι οι Κινέζοι «θα τα καταφέρουν πολύ καλά», ότι «θα είναι ευχαριστημένοι» και ότι οι δύο πλευρές «θα ζουν αρμονικά» και, ιδανικά, «θα εργαστούν από κοινού».

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι δασμοί που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ σε πολλές κινεζικές εισαγωγές φτάνουν το 145%. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στα ηλεκτρικά οχήματα και τις ιατρικές σύριγγες, οι δασμοί φτάνουν έως και το 245%, λόγω σωρευτικής επιβάρυνσης από δασμούς ανταποδοτικού χαρακτήρα, μέτρα που σχετίζονται με την καταπολέμηση της διακίνησης πρόδρομων ουσιών φαιντανύλης από την Κίνα, και τιμωρητικούς δασμούς βάσει του Άρθρου 301, που τέθηκαν σε ισχύ κατά τις προεδρίες τόσο Τραμπ όσο και Μπάιντεν, με εύρος από 7,5% έως 100%.

Από την πλευρά της, η Κίνα έχει αυξήσει τους δικούς της δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές από 84% σε 125%.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται αύξηση της πρακτικής της επαναποστολής προϊόντων μέσω τρίτων χωρών από κινεζικές εταιρείες, προκειμένου να παρακαμφθούν οι αμερικανικοί δασμοί. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να κλείσει αυτά τα «παραθυράκια» και έχει καλέσει το Μεξικό να αυξήσει τους δικούς του δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, ώστε να αποτραπεί η χρήση της χώρας ως πύλη εισόδου προς την αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών.