Παράδοση

Αποστολή: Νικόλ Καζαντζίδου

Στο χωριό Μενετές, περίπου 8 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της Καρπάθου -τα Πηγάδια- κοντά στην Παναγία του Βράχου που δεσπόζει στην περιοχή, στον φούρνο του Γεραπετρίτη η ομάδα βρίσκεται υπ’ ατμόν. Περίπου οκτώ άτομα πλάθουν τη ζύμη για τα ψιλοκούλουρα, αφοσιωμένοι και με ρυθμό. Υπάρχουν ακόμη προϊόντα που δεν μπορούν παρά να είναι χειροποίητα. Γλυκά και ψωμιά της Καρπάθου ετοιμάζονται για να παρουσιαστούν στο φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργάνωσε ο δήμος. Η κυρία Κούλα, η ψυχή του φούρνου, δουλεύει ασταμάτητα και αφήνει στην κόρη της, τη Μαριάνα, να κάνει την ξενάγηση. Η Μαριάνα εξηγεί πως το ψιλοκούλουρο που ετοιμάζεται είναι ένα είδος αρτοσκευάσματος που προσφέρεται στις χαρές, δηλαδή κυρίως σε γάμους και βαφτίσεις. Έχει όμως γενικά πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση το καλοκαίρι και η παραγωγή υπολογίζεται περίπου στα 300 τεμάχια την ημέρα. Επειδή υπάρχει ζήτηση, τα γλυκά “χάνουν” την εποχικότητά τους. Ποιος θα περίμενε ότι μπορεί να βρει, για παράδειγμα, κουραμπιέδες μες το καλοκαίρι; Κι όμως, οι κουραμπιέδες είναι ένα πολύ δημοφιλές γλυκό για την εποχή, επειδή όλοι όσοι έρχονται και ανοίγουν τα εξοχικά τους, θέλουν να το έχουν στο σπίτι τους για τον κόσμο που τους επισκέπτεται, όπως επισημαίνει η Μαριάνα Γεραπετρίτη. Και αυτή η εικόνα, κατά μια έννοια, περιγράφει το πώς οι Καρπάθιοι αντιλαμβάνονται την φιλοξενία.

Οι τουρίστες πηγαίνουν κι έρχονται, όπως τα κεράσματα. Λένε “καλημέρα” και άλλες λέξεις στα ελληνικά γιατί οι περισσότεροι δεν επισκέπτονται την Κάρπαθο για πρώτη φορά. Είναι repeaters (τουρίστες που επανέρχονται), ενώ πολλοί από αυτούς έχουν αγοράσει και σπίτια που τα χρησιμοποιούν ως εξοχικές κατοικίες.

Ο τουρισμός στην Κάρπαθο, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων μετά τη Ρόδο, συνεχώς αναπτύσσεται. Όπως επισημαίνει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού της Καρπάθου Μανόλης Παραγιός, το 2022 ήταν τουλάχιστον κατά 10% αυξημένος σε σχέση με το 2019, που ήταν μια από τις καλύτερες χρονιές για το νησί. Φέτος η χρονιά είναι εξίσου καλή.

«Η σεζόν άρχισε μέσα στον Απρίλιο, ενώ ήδη από τον Ιούνιο οι πληρότητες αγγίζουν το 90% και αναμένεται να κλείσει με υψηλές πληρότητες περίπου προς τα μέσα του Οκτώβρη. Ήδη μετρήσαμε περισσότερες από 85.000 αεροπορικές αφίξεις, ενώ υπάρχει τεράστια αναβάθμιση στην ακτοπλοϊκή σύνδεση. Οι τουρίστες από το εξωτερικό είναι στην πλειονότητά τους Ιταλοί (σε ποσοστό περίπου 30%) και οι υπόλοιποι Σκανδιναβοί, Ολλανδοί, Γερμανοί και Αυστριακοί. Αυτοί έρχονται με πτήσεις τσάρτερ, ενώ το νησί συνδέεται αεροπορικώς με την Αθήνα, τη Ρόδο και την Κρήτη», σημειώνει ο αντιδήμαρχος μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Μέσα από στοχευμένες δράσεις για την ανάδειξη και προβολή του νησιού, ο δήμος εντάσσει και τη δημιουργία μιας αποτύπωσης της γαστρονομικής ταυτότητας του νησιού. Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήθηκε φέτος για πρώτη φορά, την 1η Σεπτεμβρίου, το Γαστρονομικό Φεστιβάλ της Καρπάθου με πρωτοβουλία του δημάρχου Ιωάννη Νισύριου, όπου οι επαγγελματίες είχαν την ευκαιρία να αναδείξουν τα προϊόντα τους και συγχρόνως οι επισκέπτες να δοκιμάσουν γεύσεις από την καρπάθικη κουζίνα, “πειραγμένες” και μη.

«Σε πολλούς δεν αρέσει να πειράζεις την παράδοση, αλλά δεν μπορούμε να μένουμε στάσιμοι», λέει ο σεφ Μιχαήλ Γιαλουράκης. Καρπάθιος στην καταγωγή με παππούδες και γονείς που μετανάστευσαν στην Ζιμπάμπουε, ο Μιχαήλ Γιαλουράκης αφού ταξίδεψε, σπούδασε και εργάστηκε σε διάφορα μέρη του εξωτερικού για 12 χρόνια, γύρισε με εμπειρία και γνώση για να επενδύσει στον τόπο του.

«Δημιουργούμε με τον δικό μας τρόπο ο καθένας. Εγώ, για παράδειγμα, πήρα τη μακαρούνα, ένα παραδοσιακό πιάτο και την έκανα ραβιόλι με αφρό κρεμμυδιού. Έχουμε ωραία πιάτα στην Κάρπαθο, όπως το γεμιστό κατσικάκι που το λέμε βυζάντι, ή τον παραδοσιακό μπακλαβά που τον κάνουμε ανοιχτό με τηγανισμένο φύλλο και από πάνω ρίχνουμε σουσάμι ή καρύδια. Έχουμε τη σιτάκα, ένα είδος βουτύρου, το μανούλι, ένα είδος τυριού, και άλλα πολλά παραδοσιακά προϊόντα. Ο τουρίστας πλέον ξέρει τι θέλει. Η γαστρονομία έχει αλλάξει, δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στο φαγητό και πιστεύω, αν κι έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη μπροστά μας, ότι στην Κάρπαθο κάνουμε μεγάλα βήματα. Είμαστε πολλοί αυτοί που πλέον επιστρέφουμε και επενδύουμε στον τόπο μας», σημειώνει ο κος Γιαλουράκης.

Η κόρη της κυρίας Σοφίας Πρωτοψάλτη, η Άννα, είναι μια νέα γυναίκα που μαζί με τη μητέρα της φτιάχνουν επιτόπου παραδοσιακά γλυκά, στο ζαχαροπλαστείο τους στην Αρκάσα. Οι επισκέπτες τις βλέπουν εν δράσει να παρασκευάζουν γαλατένια κουλούρια, πιτιά, καρπάθικο μπακλαβά, μυζηθρόπιτες, αμυγδαλωτά και πολλά ακόμη καλούδια. Είναι παραδοσιακά γλυκά που τα βρίσκεις στα καρπάθικα σπίτια, όμως ο κόσμος που έρχεται στο νησί θέλει κι εκείνος να τα γευτεί και να γίνει μέρος αυτού του τόπου, έστω για λίγο.

«Έχουν στραφεί πολλοί στον τουρισμό και παρατηρούμε ένα μεγάλο κύμα Καρπάθιων που επιστρέφουν από το εξωτερικό για να επενδύσουν, να εργαστούν και να ζήσουν στο νησί», αναφέρει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού. «Έχουμε μια κάποια αντιστροφή της μετανάστευσης. Μετά τον παγκόσμιο πόλεμο ήταν τεράστιες οι ροές προς Αμερική, Αυστραλία και λιγότεροι στην Ευρώπη. Πάντως, οι Καρπάθιοι, όσα χρόνια κι αν λείπουν στο εξωτερικό, μόλις συνταξιοδοτηθούν επιστρέφουν εδώ», προσθέτει.

Ο Βαγγέλης Γεργατσούλης στράφηκε στη μελισσοκομία και δημιουργεί το μοναδικό βιολογικό μέλι Καρπάθου. «Είναι ένα προϊόν που ξεχωρίζει, γιατί είναι θυμαρίσιο μέλι και έχει μεγάλη ζήτηση και στο εξωτερικό», υπογραμμίζει.

Υπάρχουν και ορισμένοι που επενδύουν στο κρασί, όπως η Δώρα Διακονή μαζί με τον σύζυγο της Στέλιο Μοτάκη, που δημιούργησαν ένα οικογενειακό οινοποιείο – το μοναδικό στο νησί – με ιδιόκτητους αμπελώνες έκτασης 80.000 τετραγωνικών μέτρων.

«Η Κάρπαθος έχει δημιουργήσει ένα brand που συνδυάζει παράδοση και φυσική ομορφιά. Ένα από τα στολίδια της είναι η Όλυμπος, ένα χωριό που μοιάζει σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος. Οι πανέμορφες παραλίες, η γαστρονομία αλλά κυρίως η φιλοξενία των ανθρώπων, κάνουν το νησί μας να ξεχωρίζει», επισημαίνει ο κος Παραγιός και προσθέτει: «Υπάρχει μεγάλη δυναμική για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, κάτι που φαίνεται και στον τρόπο με τον οποίο επενδύουν οι νέοι άνθρωποι, αλλά και στη σημασία που δίνεται στην εκπαίδευση. Για αυτό και μέσα από εκδηλώσεις, όπως αυτή του φεστιβάλ Γαστρονομίας, παίρνουν μια “γεύση” – κυριολεκτικά και μεταφορικά – οι επισκέπτες του τι σημαίνει Κάρπαθος».

Ένας οικοδόμος κοντά στη σύνταξη, στη Βιρτζίνια, αφιέρωνε κάθε ελεύθερο βράδυ και Σαββατοκύριακο επί χρόνια, κατασκευάζοντας ένα τέλειο αντίγραφο της Κιβωτού του Νώε. Το δημιούργημά του είναι πιστό στο διαχρονικό έπος της Βίβλου μέχρι την παραμικρότερη λεπτομέρεια!

Ο Μάκι Τζένκινς, 65 ετών, με καταγωγή από την Ουάσιγκτον, ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες μια διακονία μελέτης της Βίβλου στο Γουόρεντον της Βιρτζίνια, ανακαλύπτοντας το πάθος του για τη διδασκαλία. Από το 1999 άρχισε να δημιουργεί υλικό και μοντέλα της Κιβωτού για να τον βοηθούν στη διδασκαλία του.

«Βρήκαμε ένα κούτσουρο όταν έκανα υβριδικές κατασκευές, περίπου 14 μέτρα κάτω από το επίπεδο του δρόμου στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια, σε μια πολυκατοικία που χτίζαμε», δήλωσε ο κος Τζένκινς στην Epoch Times, προσθέτοντας την πεποίθησή του για την προέλευσή του. «Το κούτσουρο δεν ήταν από αυτή την περίοδο.»

Ήταν από την εποχή «πριν από τον κατακλυσμό», όπως πιστεύει ο ίδιος.

Αυτό ήταν το έναυσμα για το πρώτο από τα πολλά μοντέλα της Κιβωτού, τα οποία μεγάλωναν διαδοχικά σε κλίμακα. Αρχικά, χρησιμοποίησε το κούτσουρο για να κατασκευάσει ένα πρωτότυπο ύψους 1,8 μέτρων. Αυτό συνέβη περίπου όταν ο Κεν Χαμ, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της Answers in Genesis, έχτιζε την παγκοσμίου φήμης πλέον «Ark Encounter» στο Κεντάκι.

Ο κος Τζένκινς εμπνεύστηκε από αυτό για να οραματιστεί κάτι μεγάλο. Ήθελε να ενσωματώσει και τις 15 βιβλικές σκηνές της Κιβωτού σε ένα μοντέλο, περιλαμβανομένης της κατασκευής της, της επιβίβασης των ζώων και της προσάραξής της μετά τον κατακλυσμό. Το αντίγραφό του, ύψους 1,8 μέτρων, αποδείχτηκε πολύ μικρό για τους σκοπούς του – έτσι αφιέρωσε άλλα δύο χρόνια, από το 2015 έως το 2017, για να κατασκευάσει μια παραλλαγή ύψους 3,6 μέτρων.

Επιδιώκοντας την αυθεντικότητα

«Λοιπόν, πλησιάζουμε, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί», είπε ο κος Τζένκινς. «Έτσι κατασκεύασα ένα τρίτο». Ξεκινώντας γύρω στο 2019, έκανε τα σχέδια για μια μεγαλύτερη Κιβωτό και συγκέντρωσε υλικά από ξύλο από μια μάλλον ιδιαίτερη κοινότητα.

Σε ένα πριονιστήριο των Άμις, κοντά στο Λάνκαστερ της Πενσυλβάνια, βρήκε τη δρυ που θα έδινε το διακοσμητικό φινίρισμα που επιθυμούσε. Οι Άμις επεξεργάστηκαν το ξύλο κόβοντάς το «ανάποδα», ώστε να αναδειχθεί το μοτίβο των κόκκων.

«Θα τραβούσε την προσοχή [των ανθρώπων] και τότε θα μπορούσαμε να τους μιλήσουμε για την Κιβωτό και το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού», δήλωσε ο κος Τζένκινς, ο οποίος ξόδεψε κάπου 4.000 και 5.000 δολάρια μόνο για το φανταχτερό ξύλο.

Για τρίτη φορά, ο κος Τζένκινς κάλεσε τον εμπειρογνώμονα της Βιρτζίνια για την αποκατάσταση επίπλων Τζεφ Χάντλεϊ, από το Γουίντσεστερ, ο οποίος τον είχε βοηθήσει στα δύο προηγούμενα αντίγραφα της Κιβωτού, για να σχεδιάσει το magnum opus.

«Οι ακριβείς διαστάσεις δίνονται στη Βίβλο: Έχει μήκος 300 πήχεις, πλάτος 50 πήχεος και ύψος 30 πήχεις», δήλωσε ο κ. Jenkins. «Αυτό ισοδυναμεί με μήκος περίπου 152 μέτρα, πλάτος 25 μέτρα και ύψος 19 μέτρα». Φυσικά, το μοντέλο έχει μήκος μόνο περίπου 3,8 μέτρα, πλάτος 1 μέτρο και ύψος 60 εκ.. Δηλαδή ακριβώς σε κλίμακα 1:40.

Υπήρχαν τρεις κανόνες στο σχέδιο του κου Τζένκινς.

«Πρώτον, έπρεπε να μείνουμε πιστοί στη Βίβλο», είπε. «Ο δεύτερος στόχος ήταν να βρούμε πώς θα έμοιαζε το μοντέλο». Για τον σκοπό αυτό, πήραν μια κάρτα τύπου για την Ark Encounter την ημέρα των εγκαινίων και ο κος Τζένκινς κατάφερε να μιλήσει με τον μηχανικό που σχεδίασε την έκδοση σε κανονικό μέγεθος για τον Κεν Χαμ.

«Τρίτον, θέλαμε να ενσωματώσουμε ένα μάθημα στο μοντέλο», είπε. Η Κιβωτός λέγεται ότι ήταν κατασκευασμένη από ξύλο gopher και καλυμμένη με πίσσα, ένα είδος ρητίνης από το δέντρο καφάρ, που δηλώνει την εβραϊκή λέξη για την εξιλέωση. «Έτσι, η ιδέα εκεί είναι ότι όλοι όσοι μπήκαν στην Κιβωτό θα φανταστούν ότι έχουν εξιλεωθεί για τις αμαρτίες τους», είπε ο κ. Τζένκινς.

Δυο-δυο …αλλά όχι πάντα

Μόλις ολοκληρώθηκε το σχέδιο για το σώμα της Κιβωτού και το εσωτερικό διόραμα, ο κος Τζένκινς άρχισε να ψάχνει για ένα ζωτικής σημασίας στοιχείο: τα ζώα. Βρήκε μια εταιρεία στο Έρζγκεμπιργκ της Γερμανίας, η οποία κάποτε κατασκεύαζε μινιατούρες ξύλινων ζώων της Κιβωτού του Νώε ως παιχνίδια. Η κλίμακα ήταν ακριβώς 1:40. Ξεκίνησε να αναζητά και να αγοράζει αυτά τα ζωάκια στο eBay, κάτι που του πήρε μερικά χρόνια, καθώς είχαν διασκορπιστεί σε όλο τον κόσμο.

«Όλα τα ζώα ήταν φυτοφάγα τότε», είπε ο κος Τζένκινς, αναφερόμενος στα γεγονότα πριν από τον κατακλυσμό. «Όταν ο Νώε φόρτωσε την Κιβωτό, μπορούσε να φορτώσει τις λεοπαρδάλεις και τα αρνιά μαζί, επειδή δεν θα έτρωγε το ένα το άλλο». Υπήρχαν και άλλες λεπτομέρειες, όπως ο χαρακτηρισμός των «καθαρών» και «ακάθαρτων» ζώων από τη Βίβλο. Στα πρώτα περιλαμβάνονται τα αρνιά, οι αγελάδες, οι κατσίκες και τα κοτόπουλα, ενώ στα δεύτερα οι χοίροι, τα σκυλιά, οι αρουραίοι και τα φίδια.

«Υπήρχε ένα σύστημα θυσίας», είπε ο κ. Τζένκινς, προσθέτοντας ότι τα καθαρά ζώα, στην πραγματικότητα, εισάγονταν ανά επτάδες καθώς ένα θα θυσιάζονταν για να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες. «Έτσι, υπήρχαν ακόμη τρία πλήρη ζεύγη για να αναπαραχθούν για μεταγενέστερες θυσίες». Τα ακάθαρτα ζώα εισάγονταν «ανά δύο».

Για να τιμήσει την αναφορά της Βίβλου για «τη λεοπάρδαλη, το λιοντάρι και τον μονόκερω», ο κος Τζένκινς συμπεριέλαβε στο μοντέλο του δύο μινιατούρες παραμυθένιων μονόκερων και δύο δείγματα από τη Σιβηρία. Υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη του τελευταίου, είπε. Απολιθώματα που άφησαν μονοκέρατα ζώα παρόμοια με ρινόκερους βρέθηκαν και τεκμηριώθηκαν στους μόνιμους πάγους της Ρωσίας.

Ο κος Τζένκινς ανακάλυψε επίσης δημοφιλείς μινιατούρες σιδηροδρομικών γραμμών που συνέβαλαν τα μάλα, προσφέροντας μικροσκοπικές μπάλες σανού, οπωροφόρα δέντρα και είδη διατροφής και ποτών. Πρόσθεσε φώτα LED ως λάμπες πετρελαίου, χειροκίνητους ανελκυστήρες με κινούμενα ζώα και ηχεία Bluetooth για τη μετάδοση των ήχων των ζώων για πρόσθετο ρεαλισμό.

Υπάρχουν λειτουργικά μοντέλα κατασκευαστικών γερανών που βασίζονται σε πραγματικά σχέδια ρωμαϊκών, ελληνικών και αιγυπτιακών τύπων, καθώς «κανείς δεν ήξερε τι χρησιμοποιούσε ο Νώε», είπε. Ο ίδιος ο Νώε απεικονίζεται σε διάφορες σκηνές, μεταξύ των οποίων και η ώρα που πίνει χυμό σταφυλιού στην κουζίνα της Κιβωτού, μια σκηνή με βιβλική σημασία.

Για να αναδείξει το σύνολο, ο κος Τζένκινς έφτιαξε αφαιρούμενα πάνελ που αποκαλύπτουν μια εγκάρσια τομή του εσωτερικού.

«Θεωρητικά μιλώντας, οι δημιουργιστές λένε ότι ο κόσμος στην αρχή είχε διαφορετική ατμόσφαιρα», είπε ο κος Τζένκινς. «Στην ατμόσφαιρα πριν από τον κατακλυσμό, ο χυμός των σταφυλιών δεν θα υφίστατο ζύμωση». Τα πράγματα άλλαξαν μετά. «Ο Νώε επέστρεψε να πιει τον χυμό σταφυλιών του και μέθυσε. Επειδή η ατμόσφαιρα είχε αλλάξει και ο χυμός σταφυλιού υπέστη ζύμωση.»

Διάδοση του Λόγου

Μετά από χρόνια έρευνας, δοκιμών και αφοσίωσης στη λεπτομέρεια, το τελικό αντίγραφο της Κιβωτού του κου Τζένκινς βρίσκεται στο γραφείο του για τη μελέτη της Βίβλου στο Γουόρεντον, στο ίδιο δωμάτιο όπου γράφει τα βιβλία του. Δεν έχει ακόμη περιοδεύσει όπως το δεύτερο μοντέλο του κου Τζένκινς. Αυτό μεταφέρεται συχνά σε σχολεία, εκκλησίες και υπαίθρια φεστιβάλ για να διδάξει τις ιστορίες της Βίβλου.

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, το περιοδεύον αντίγραφο εκτίθεται στο Ocean City του Μέριλαντ.

Η ιστορία των μοντέλων της Κιβωτού του συνεχίζεται. Με την επικείμενη συνταξιοδότησή του σε δύο χρόνια, σχεδιάζει να εισέλθει σε πλήρους απασχόλησης διακονία, κάνοντας μελέτες της Βίβλου και μοιράζοντας δίσκους του Ευαγγελίου. Θα υπάρξουν ευκαιρίες να επιδείξει τα καλοφτιαγμένα ξύλινα έργα του. Τελικά, τα μοντέλα των Κιβωτών θα παραδοθούν στον γιο του, ο οποίος διευθύνει μια ομάδα μελέτης της Βίβλου, έτσι ώστε οι άνθρωποι να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τον φόρο τιμής που απέτισε ο κος Τζένκινς στον Νώε.

Της Louise Chambers

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Λίγο πριν από την έναρξη της νέας σχολικής περιόδου, η γαλλική κυβέρνηση εξέδωσε απαγόρευση για τις μαθήτριες των κρατικών σχολείων, σύμφωνα με την οποία δεν θα μπορούν να προσέρχονται στον σχολικό χώρο φορώντας ισλαμική ενδυμασία.

Το εν λόγω ένδυμα, η αμπάγια, είναι ένα φαρδύ, ριχτό φόρεμα με ψηλό ντεκολτέ και μακριά μανίκια, που φτάνει μέχρι τους αστραγάλους και το οποίο φορούν παραδοσιακά οι μουσουλμάνες.

Την απαγόρευση ανακοίνωσε σε συνέντευξή του στο γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι TF1 ο υπουργός Παιδείας Γκαμπριέλ Αττάλ, στις 28 Αυγούστου.

Η απόφασή του αποτελεί την πιο πρόσφατη κίνηση της γαλλικής κυβέρνησης να περιορίσει την ισλαμική ενδυμασία σε δημόσιους χώρους.

Ο κος Αττάλ διορίστηκε υπουργός Παιδείας από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν τον Ιούλιο.

Κρατώντας σταθερά τη θρησκεία έξω από τα σχολεία

Η κίνηση του υπουργείου Παιδείας έρχεται μετά από μήνες συζητήσεων σχετικά με τη χρήση των εν λόγω ενδυμάτων στα γαλλικά σχολεία, όπου οι μαθήτριες απαγορεύεται να φορούν μουσουλμανικές μαντίλες εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες.

Το υπουργείο είχε ήδη εισάγει σχετική εγκύκλιο τον Νοέμβριο του 2022, η οποία έθετε επίσης στην ίδια κατηγορία τα κεφαλομάντηλα και τις μακριές φούστες εάν φοριούνται με ανοιχτά θρησκευτικό τρόπο, σύμφωνα με τον τηλεοπτικό σταθμό France 24.

Ο προκάτοχος του κου Αττάλ Παπ Ντιαγέ (Pap Ndiaye) είχε διστάσει να μην επιβάλει κυρώσεις για τη χρήση αυτών των ενδυμάτων, λέγοντας στη Γερουσία ότι «η αμπάγια δεν είναι εύκολο να οριστεί, νομικά … θα μας οδηγούσε στο διοικητικό δικαστήριο, όπου θα χάναμε».

Ο νέος υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι «τα σχολεία της Δημοκρατίας είναι χτισμένα πάνω σε πολύ ισχυρές αξίες και αρχές, ιδίως στη laïcité», όρος που αναφέρεται στον αυστηρό διαχωρισμό κράτους και θρησκείας.

«Αποφάσισα ότι η αμπάγια δεν θα πρέπει πλέον να φοριέται στα σχολεία», δήλωσε ο κος Αττάλ στη συνέντευξη του στο TF1.

«Όταν μπαίνεις σε μια τάξη, δεν θα πρέπει να μπορείς να αναγνωρίζεις τη θρησκεία των μαθητών απλώς κοιτάζοντάς τους», είπε.

«Κοσμικότητα σημαίνει την ελευθερία να χειραφετηθεί κανείς μέσω του σχολείου», συνέχισε, περιγράφοντας την αμπάγια ως «μια θρησκευτική πράξη, που αποσκοπεί στο να δοκιμάσει την αντίσταση της δημοκρατίας απέναντι στο κοσμικό άσυλο που πρέπει να αποτελεί το σχολείο».

Η γαλλική εφημερίδα Le Monde ανέφερε ότι ο κος Αττάλ θα δώσει «σαφείς κανόνες σε εθνικό επίπεδο» στους διευθυντές των σχολείων μόλις οι μαθητές επιστρέψουν στα σχολεία σε όλη τη Γαλλία, στις 4 Σεπτεμβρίου.

Το 2004, η Γαλλία απαγόρευσε στις μαθήτριες να φορούν μαντήλες στα σχολεία της, καθώς και άλλα θρησκευτικά σύμβολα, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων σταυρών και των εβραϊκών κιπά.

Αργότερα, το Παρίσι απαγόρευσε τη δημόσια χρήση της μαντήλας προσώπου το 2010 και επέβαλε πρόστιμο 160 ευρώ σε όσες τις χρησιμοποιούσαν.

Η Δανία και οι Κάτω Χώρες έχουν έκτοτε και αυτές ψηφίσει παρόμοιες απαγορεύσεις.

Μάχη για τα φορέματα και τις μαντήλες

Η Γαλλία τηρεί μια αυστηρή πολιτική δημόσιας εκκοσμίκευσης όσον αφορά τη θρησκεία στα κρατικά σχολεία για πάνω από έναν αιώνα, αφότου η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία σταμάτησε την επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας στη δημόσια εκπαίδευση.

Από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανανεώσει τις κατευθυντήριες γραμμές της, προκειμένου να αντιμετωπίσει μια όλο και πιο ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, η οποία σήμερα αριθμεί εκατομμύρια άτομα και αυξάνεται.

Η μάχη για την κοσμικότητα στα σχολεία έχει έκτοτε ενταθεί μετά τον αποκεφαλισμό του καθηγητή ιστορίας Σαμουέλ Πατί από ισλαμιστή Τσετσένο μετανάστη κοντά στο σχολείο του σε προάστιο του Παρισιού το 2020.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας προεκλογικής περιόδου των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία το 2022, το ζήτημα της μουσουλμανικής θρησκευτικής ενδυμασίας έγινε αντικείμενο έντονων συζητήσεων.

Οι δεξιοί αντίπαλοι του κου Μακρόν, όπως η Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Συναγερμού, έκαναν εκστρατεία για την απαγόρευση της μαντήλας στη χώρα.

Πέρυσι, οι Γάλλοι νομοθέτες υποστήριξαν την απαγόρευση της χρήσης του χιτζάμπ και άλλων «εμφανών θρησκευτικών συμβόλων» σε αθλητικούς αγώνες.

Το νομοσχέδιο, το οποίο προτάθηκε από το συντηρητικό γκωλικό κόμμα της αντιπολίτευσης Les Républicains υποστήριζε ότι το χιτζάμπ θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των αθλητών που το φορούσαν ενώ αθλούνταν.

Μια προηγούμενη απαγόρευση του νικάμπ – της κάλυψης του προσώπου που φορούν ορισμένες μουσουλμάνες – επικρίθηκε από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών το 2018 ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το 2014, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε ήδη απορρίψει την προσφυγή μιας μουσουλμάνας που διαμαρτυρήθηκε ότι η απαγόρευση της Γαλλίας παραβίαζε τα δικαιώματά της.

Μια απόφαση που διχάζει

Η απαγόρευση της αμπάγια στα σχολεία έχει ευρεία υπεράσπιση από τα μέλη της Δεξιάς, τα οποία ανησυχούν για την άνοδο του ισλαμισμού στη Γαλλία, αλλά και από τα μέλη της Αριστεράς, τα οποία θεωρούν ότι υπερασπίζονται τις δημοκρατικές αξίες του διαχωρισμού μεταξύ εκκλησίας και κράτους.

Από τη Δεξιά, ο Ερίκ Τσοτό, επικεφαλής των Les Républicains, δήλωσε στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης: «Ζητήσαμε πολλές φορές την απαγόρευση της αμπάγια στα σχολεία μας», αναφέρει ο Independent.

Παρόλα αυτά, υπήρξαν και πολλοί από την αριστερά οι οποίοι υποστήριξαν ότι η απαγόρευση αποτελεί καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών.

Η Κλεμεντίν Ωτέν του αριστερού αντιπολιτευόμενου κόμματος France Unbowed επέκρινε αυτό που αποκάλεσε «αστυνόμευση της ένδυσης», χαρακτηρίζοντας την κίνηση «αντισυνταγματική» και ουσιαστικά επίθεση στις κοσμικές αξίες του έθνους.

Το Γαλλικό Συμβούλιο Μουσουλμανικής Πίστης (CFCM), ένας εθνικός φορέας που περιλαμβάνει αρκετές μουσουλμανικές ενώσεις στη Γαλλία, καταδίκασε τον νέο κανόνα.

«Η αμπάγια δεν είναι θρησκευτική ενδυμασία, είναι ένας τρόπος ντυσίματος», δήλωσε ο Αμπνταλλάχ Ζεκρί, αντιπρόεδρος του CFCM, στην τηλεόραση BFM.

Ο υπουργός Παιδείας ρωτήθηκε κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του αν οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το χιτζάμπ θα εφαρμοστούν στα σχολεία, αλλά απέφυγε να σχολιάσει το θέμα αυτό και επικεντρώθηκε στην αμπάγια.

«Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μου με (τους διευθυντές των σχολείων) αυτό το καλοκαίρι, είχα αισθανθεί την ανάγκη τους για έναν σαφή κανόνα σε εθνικό επίπεδο σχετικά με το θέμα των αμπάγια. Αυτός ο κανόνας υπάρχει τώρα», δήλωσε ο κος Αττάλ, σύμφωνα με το CNN.

Ο Μπρούνο Μπόμπκιεβιτς, γενικός γραμματέας ενός γαλλικού συνδικάτου εκπαιδευτικών, χαιρέτισε την ανακοίνωση, μετέδωσε το France 24.

«Οι οδηγίες δεν ήταν σαφείς, τώρα είναι και αυτό το καλωσορίζουμε», δήλωσε.

Ο κος Αττάλ, μαζί με τον υπουργό Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν, θεωρούνται ανερχόμενα αστέρια που θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαδεχθούν τον κο Μακρόν το 2027, σύμφωνα με το France 24.

Του Bryan Jung, με τη συμβολή του Reuters

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Όταν αρχίζουμε να φροντίζουμε την υγεία μας, συχνά επικεντρωνόμαστε στα βασικά: τι τρώμε, πόσο γυμναζόμαστε και πόσο καλά κοιμόμαστε. Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, αλλά το ίδιο ισχύει και για τις άυλες ανάγκες μας για ουσιαστικές σχέσεις και για έναν σκοπό στη ζωή μας.

Στην Οκινάουα, όπου ζουν μερικοί από τους υγιέστερους και μακροβιότερους ανθρώπους στον πλανήτη, η φροντίδα αυτών των άυλων πτυχών αποτελεί βασικό μέρος του πολιτισμού τους και αντικατοπτρίζεται σε πρακτικές όπως το μοάι.

Η λέξη μοάι σημαίνει «συναντιέμαι για έναν κοινό σκοπό».

Ένα μοάι είναι μια ομάδα ισόβιων φίλων που αλληλοϋποστηρίζονται κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά και πνευματικά. Αυτή η κάπως επίσημη σχέση δημιουργείται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και προορίζεται να διαρκέσει σε όλη τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων.

Οι φίλοι μοάι συναντιούνται τακτικά – μηνιαίως, εβδομαδιαίως, ακόμη και καθημερινά – για να συνομιλούν, να αναπολούν, να μοιράζονται συμβουλές και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον σε οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή τους. Πολλοί Ιάπωνες ανήκουν σε περισσότερα από ένα μοάι.

Αυτή η ιαπωνική παράδοση διατηρείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια και εξακολουθεί να επιβιώνει (και να ευδοκιμεί) στην Οκινάουα.

Η έννοια του μοάι έχει αποσπάσει πρόσφατα την προσοχή λόγω της έρευνας για τις Γαλάζιες Ζώνες που διεξήγαγε ο εξερευνητής του National Geographic και συγγραφέας Νταν Μπούτνερ. Σύμφωνα με την έρευνα, τα μοάι της Οκινάουα θεωρούνται ένας από τους λόγους για τους οποίους διαθέτει την υψηλότερη συγκέντρωση αιωνόβιων και υπεραιωνόβιων ανθρώπων στον κόσμο.

Οι κάτοικοι της Οκινάουα και τα μυστικά της μακροζωίας

Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να προσδιορίσουν τι κάνει την Οκινάουα και τους κατοίκους της τόσο εξαιρετικούς. Σύμφωνα με ένα άρθρο του BBC, για κάθε 100.000 κατοίκους, η Οκινάουα έχει 68 εκατοντάχρονους – ποσοστό υπερτριπλάσιο από αυτό που αντιστοιχεί σε πληθυσμούς των ΗΠΑ του ίδιου μεγέθους. Ακόμα και για τα ιαπωνικά δεδομένα, οι κάτοικοι της Οκινάουα έχουν αξιοσημείωτη μακροζωία, με 40% περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν μέχρι τα 100 σε σχέση με άλλους Ιάπωνες.

Δεν πρόκειται για ένα πρόσφατο φαινόμενο: εδώ και αιώνες, πολλοί από τους κατοίκους της Οκινάουα ζουν μέχρι τα 100. Στο αγροτικό χωριό Ογκίμι, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του κύριου νησιού της Οκινάουα, υπάρχει ένα μικρό πέτρινο σημάδι με χαραγμένη στα ιαπωνικά μια δήλωση των γερόντων του χωριού. Σε πρόχειρη μετάφραση, λέει:

«Στα 80 σου είσαι απλώς νεαρός. Στα 90 σου, αν οι πρόγονοί σου σε καλέσουν στον παράδεισο, ζήτησέ τους να περιμένουν μέχρι να γίνεις 100… τότε μπορεί να το σκεφτείς.»

Τι μπορούμε να μάθουμε από τους κατοίκους της Οκινάουα;

Ο Κραιγκ Γουίλκοξ, καθηγητής δημόσιας υγείας και γεροντολογίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Οκινάουα, λέει ότι αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε τρεις παράγοντες: τη διατροφή, τις κοινωνικές συνήθειες και τη γενετική. Ο κος Γουίλκοξ είναι επίσης ένας από τους κύριους ερευνητές της Okinawa Centenarian Study (Έρευνα για τους αιωνόβιους της Οκινάουα), η οποία ερευνά τη μακροζωία στην Οκινάουα από το 1975.

«Η μακροζωία σχετίζεται κατά τα δύο τρίτα με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής – το υπόλοιπο είναι γενετική. Σε γενικές γραμμές, αν θέλετε να φτάσετε τα 100, χρειάζεστε τον γενετικό “εκτοξευτή πυραύλων” και όχι μόνο μια καλή διατροφή», δήλωσε ο κος Γουίλκοξ. «Δεν έχουμε εξετάσει αν η Οκινάουα έχει ή όχι γενετικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα μέρη της Ιαπωνίας, αλλά οι οικογένειες εδώ χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από μακροζωία».

Έπειτα, υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνική υποστήριξη ενσωματώνεται στην κοινωνία της Οκινάουα μέσω των μοάι. Αυτός ο κοινωνικός μηχανισμός φέρνει κοντά ομάδες ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς που διαρκούν μια ζωή. Ο κος Μπούτνερ είπε ότι αυτό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για να ζήσει κανείς μια μεγάλη ζωή, σημειώνοντας ότι «η μοναξιά είναι τόσο κακή για την υγεία όσο και το κάπνισμα».

Ο κος Γουίλκοξ είπε ότι το να ανήκει κανείς σε πολλαπλά μοάι είναι σύνηθες φαινόμενο. «Γνωρίζω έναν άνθρωπο στο Ογκίμι που ανήκει σε επτά», είπε. «Και οι άνθρωποι είναι πιστοί στα μοάι τους- συνάντησα μια ομάδα 80χρονων γυναικών σε ένα απομακρυσμένο νησί που ήταν μαζί σε ένα μοάι από τότε που πήγαιναν στο δημοτικό σχολείο. Είμαι κι εγώ σε ένα – το κοινό μας ενδιαφέρον είναι η βραδυφαγία.»

Η ιστορία των μοάι

Τα μοάι έχουν μακρά ιστορία στην Ιαπωνία. Ξεκίνησαν πριν από εκατοντάδες χρόνια ως ένας τρόπος για να έχουν τα χωριά το δικό τους σύστημα αυτόνομης οικονομικής υποστήριξης. Τα μοάι σχηματίστηκαν αρχικά για να συγκεντρώνουν τους πόρους ενός ολόκληρου χωριού για διάφορα έργα ή δημόσια έργα. Αν κάποιος στο χωριό χρειαζόταν χρήματα για να αγοράσει γη, να πληρώσει ιατρικούς λογαριασμούς ή να αντιμετωπίσει μια έκτακτη ανάγκη, τα χρήματα συγκεντρώνονταν τοπικά για να βοηθηθούν τα μέλη της κοινότητας.

Σήμερα, τα μοάι έχουν εξελιχθεί περισσότερο σε ένα κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμένουν συνδεδεμένοι και να συμμετέχουν στις κοινότητές τους από την παιδική ηλικία μέχρι τα 100 τους και ακόμα περισσότερο.

Η επιστήμη των κοινωνικών δεσμών

Επιστημονικές μελέτες έχουν επίσης καταδείξει τον αντίκτυπο που έχουν οι κοινωνικοί δεσμοί στην υγεία και την ευημερία μας.

Η μελέτη ορόσημο Social Relationships and Health (Κοινωνικές σχέσεις και υγεία), που δημοσιεύθηκε στο Science το 1988, επεσήμανε ότι οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις επηρεάζουν την υγεία και ότι οι προοπτικές μελέτες δείχνουν σταθερά ότι ο κίνδυνος θανάτου είναι αυξημένος μεταξύ των ατόμων με λίγες ή με χαμηλής ποιότητας κοινωνικές σχέσεις. Η μελέτη αναφέρει επίσης ότι οι έρευνες σε ανθρώπους και ζώα δείχνουν ότι η κοινωνική απομόνωση ή η έλλειψη κοινωνικών δεσμών αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη θνησιμότητα από μια ευρεία ποικιλία αιτιών. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνονται κατ’ επανάληψη.

Ένα άρθρο του 2017 που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Lifestyle Medicine εξηγεί ότι από τις ψυχολογικές θεωρίες μέχρι τις πρόσφατες έρευνες, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η κοινωνική υποστήριξη και το αίσθημα σύνδεσης βοηθούν τους ανθρώπους να διατηρήσουν έναν υγιή δείκτη μάζας σώματος, να ελέγξουν το σάκχαρο στο αίμα, να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης από τον καρκίνο, να μειώσουν την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, να μειώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, να μετριάσουν τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες και να βελτιώσουν τη συνολική ψυχική τους υγεία. Το άρθρο προσθέτει ότι το αντίθετο της κοινωνικής σύνδεσης – η κοινωνική απομόνωση – έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και τείνει να αυξάνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα καθώς και τη θνησιμότητα.

Τελευταίες σκέψεις

Όπως ήδη αναφέραμε, έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι η ποσότητα και η ποιότητα των κοινωνικών μας σχέσεων επηρεάζουν την υγεία και την ευημερία μας. Όσοι έχουν στενές σχέσεις με τους άλλους βιώνουν γενικά λιγότερο άγχος, είναι πιο ευτυχισμένοι και ζουν περισσότερο. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι που δεν έχουν στενές φιλικές σχέσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνιες ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και κατάθλιψη, και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Έτσι, αν και η σωστή διατροφή, ο περιορισμός του στρες και ο ποιοτικός ύπνος είναι σημαντικοί παράγοντες για μια υγιή ζωή, εξίσου σημαντικό είναι και το να μιλάτε με τους ανθρώπους και να βρίσκετε τακτικά χρόνο για να συναντιέστε με φίλους. Φυσικά, οι κοινωνικοί δεσμοί δεν είναι μόνο θέμα υγείας, αλλά κάνουν επίσης τον χρόνο μας εδώ πιο ευχάριστο και μεταφέρουν αυτή τη χαρά και στους άλλους.

Της Emma Suttie, D.Ac, AP

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Ο Συρτός Κρήτης, το Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου, το Μοιρολόι της Παναγίας στην Κοπάνη Δωδώνης και το Πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα είναι μεταξύ των νέων εγγραφών στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Συγκεκριμένα, το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή δέκα (10) νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η διαδικασία εμπλουτισμού του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είναι ετήσια και ξεκινάει τον Ιανουάριο, με τη δημόσια πρόσκληση που απευθύνει η Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, μετά την αποδοχή της εισήγησης της Επιστημονικής Επιτροπής για την εγγραφή των δέκα νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο, δήλωσε: «Το ΥΠΠΟ, εφαρμόζοντας από το 2006 τη Σύμβαση της UNESCO 2003 για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσθέτει σήμερα δέκα νέες εγγραφές στον ήδη πλούσιο κατάλογο του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επιβεβαιώνοντας τον πλούτο, την πολυμορφία, τις πολλαπλές επιρροές και την ενσωμάτωση στέρεων παραδόσεων, για τις οποίες είναι περήφανες οι τοπικές κοινωνίες. Ο λαϊκός πολιτισμός μας, οι τελετές, οι γιορτές, οι παραδοσιακές τέχνες μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, παραδίδοντας στους νεότερους ένα βαθύ πολιτιστικό απόθεμα, που το διαμόρφωσαν ο μόχθος των ανθρώπων, η συνύπαρξη, η αλληλεγγύη, η ανάγκη της ταυτότητας. Ένας πλούτος διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας, του μέτρου και της αισθητικής, που φτάνει ζωντανός στις μέρες μας, από τα βάθη του χρόνου και οφείλουμε να τον αναδείξουμε, πιστοί στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ευχαριστώ την αρμόδια Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου, καθώς και την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την αφοσίωσή τους στην διάσωση και ανάδειξη του άυλου πολιτιστικού μας αποθέματος με την Εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO».

Όπως ενημερώνει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, η Ελλάδα ως κράτος-μέλος εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εφαρμόζοντας τη διαδικασία εμπλουτισμού του Ευρετηρίου, το οποίο και αποτελεί σημαντική προτεραιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού. Ο λόγος δίνεται στις ίδιες τις κοινότητες, φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, προκειμένου να τεκμηριώσουν και να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν μέρος της συλλογικής τους ταυτότητας. Επιπλέον, η διαδικασία εγγραφής στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας των κοινοτήτων με τη διοίκηση και την επιστημονική κοινότητα, για την εκπόνηση σχεδίων και την εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στη διαφύλαξη των στοιχείων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές.

Τα δέκα νέα στοιχεία μελετήθηκαν συστηματικά από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και τις ίδιες τις κοινότητες φορέων. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή γνωμοδότησε επί των προτάσεων στη συνεδρίαση της 7ης Απριλίου 2023. Η εισήγησή τους έγινε αποδεκτή, στο σύνολό της, από την Υπουργό Πολιτισμού.

Τα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι τα εξής, σύμφωνα με πληροφορίες του ΥΠΠΟ:

1. Συρτός Κρήτης

Ο Συρτός Κρήτης είναι κυκλικός χορός, βασισμένος σε οργανικές μελωδίες με βιολί ή λύρα και λαούτο, πάνω στις οποίες τραγουδιούνται δίστιχα (μαντινάδες). Χορεύεται, κυρίως, από άνδρες. Τοπική παράδοση και έρευνα συμφωνούν ότι εντοπίζεται στη Δυτική Κρήτη (Κίσσαμος), ενισχύοντας τον μύθο που τοποθετεί τις απαρχές του συρτού στον 18ο αιώνα, ως δημιούργημα ντόπιου μουσικού. Κατά τον Μεσοπόλεμο εξαπλώθηκε σε όλη την Κρήτη. Αργότερα, μέσω της μετακίνησης Κρητών οργανοπαικτών και της διάδοσης της δισκογραφίας, εντάχθηκε στο ρεπερτόριο των χορευτικών συλλόγων όλης της Ελλάδας και της διασποράς. Η μελωδία του συρτού αναγνωρίστηκε διεθνώς, καθώς συνδέθηκε με το παγκόσμιας εμβέλειας «συρτάκι» της ταινίας «Αλέξης Ζορμπάς». Ο συγκεκριμένος χορός είναι συνυφασμένος με τη μουσικοχορευτική παράδοση και εν γένει την πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης και ιδιαίτερα της Δυτικής Κρήτης και της περιοχής Κισσάμου.

2. Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου

Η περίοδος της Αποκριάς γιορταζόταν από παλιά στον Μεσότοπο Λέσβου με γλέντια που κρατούσαν μία εβδομάδα. Ήταν μια ευκαιρία για τους Μεσοτοπίτες να αποδώσουν φόρο τιμής στην παράδοσή τους, που απηχεί μνήμες από την Τουρκοκρατία, τη Μικρά Ασία και τη Σμύρνη. Οι Απόκριες αποτελούν περίοδο ξεφαντώματος για όλο το χωριό. Στο Καρναβάλι του Μεσοτόπου, που από το 1987 διοργανώνεται με τη συμμετοχή όλων των φορέων του χωριού, περιλαμβάνονται αποκριάτικα δρώμενα, σάτιρα δοσμένη στην ντοπιολαλιά, μασκαροντυμένοι όλων των ηλικιών, μουτσούνια όπως αποκαλούνται, τραγούδι, χορός και οι λεγόμενοι κουδουνάτοι, άντρες δηλαδή που περιφέρονται κατά ομάδες στο χωριό, φορώντας κουδούνια από πρόβατα και έχοντας βάψει τα πρόσωπά τους μαύρα με κάρβουνο και λάδι. Το Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου αποτελεί σημαντικό στοιχείο συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας, αλλά και δημοφιλή αποκριάτικη εκδήλωση που ενθουσιάζει το ευρύτερο κοινό.

3. Μαλεβιζιώτης

Ο Μαλεβιζιώτης είναι χορός της Κρήτης, κυκλικός και ζωηρός. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες με πιασμένες παλάμες, σε ρυθμό 2/4, με συνοδεία λύρας ή βιολιού, λαγούτου, μαντολίνου ή ασκομαντούρας. Πρόκειται για έναν χορό μεγάλης δυναμικής και έντασης, ζωηρό και εντυπωσιακό, που επιτρέπει στους χορευτές, κυρίως στον πρωτοχορευτή, να αυτοσχεδιάσει και να επιδείξει τη δεξιοτεχνία του.

Είναι συνδεδεμένος με τη μουσικοχορευτική παράδοση, την πολιτιστική ταυτότητα και όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής των Κρητών και ειδικότερα των Μαλεβιζιωτών, επειδή στην επαρχία Μαλεβιζίου, του νομού Ηρακλείου, έλαβε την τελική του μορφή. Σήμερα, χορεύεται σε όλη την Ελλάδα και στον απόδημο ελληνισμό, καθώς έχει διαδοθεί ευρέως μέσω της εκμάθησης των κρητικών χορών, κυρίως στο πλαίσιο των χορευτικών συλλόγων.

4. Το Μοιρολόι της Παναγίας, στην Κοπάνη Δωδώνης

Είναι πασχαλινά κάλαντα που ψάλλονται κάθε Μεγάλη Παρασκευή σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων και στην Κοπάνη Δωδώνης. Τα κάλαντα αφηγούνται τον θρήνο της Παναγίας για τον μονογενή Υιό της. Τα μέλη της κοινότητας Κοπάνης, η πλειονότητα των οποίων δεν κατοικεί πλέον μόνιμα στο χωριό, έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν και να ανανεώσουν τους κοινούς δεσμούς τους, συμμετέχοντας στο έθιμο που διατηρεί ζωντανή την παράδοση των προγόνων τους. Το Μοιρολόι της Παναγίας αναβιώνει στην Κοπάνη από το 2006, συνιστώντας μια σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης της κοινότητας.

5. Μπαμπούγερα, στην Καλή Βρύση Δράμας

Το δρώμενο τελείται στην Καλή Βρύση Δράμας, στις 6-7 και 8 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο. Μέλη της κοινότητας, με ζωόμορφες μεταμφιέσεις, ζωσμένα με κουδούνια στη μέση τους και με προσωπίδα στο κεφάλι, κυκλοφορούν στο χωριό τραγουδώντας και χορεύοντας. Η κορύφωση του δρώμενου είναι στις 8 Ιανουαρίου με την αναπαράσταση σατυρικού γάμου. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας Καλής Βρύσης Δράμας.

6. Μπαντίδοι και Γαϊτανάκι Άρτας (παραδοσιακά δρώμενα Αποκριών)

Εθιμικά αποκριάτικα δρώμενα που τελούνται στην πόλη της Άρτας, με κύρια χαρακτηριστικά τις μεταμφιέσεις, τις πατινάδες με συνοδεία παραδοσιακής ζυγιάς και τις στάσεις σε καθορισμένα σημεία, όπου επιτελούνται ορχηστικά επεισόδια με περιπαικτικά δίστιχα, με κύκλιους αποκριάτικους χορούς.

Οι Μπαντίδοι είναι μπουλούκια δέκα-δεκαπέντε ανδρών, οι οποίοι την Πέμπτη και την Παρασκευή, πριν από τη Μεγάλη Αποκριά, ξεκινούν από τις γειτονιές της Άρτας τραγουδώντας και πειράζοντας τον κόσμο. Καταλήγουν στις κεντρικές οδούς της πόλης, σατιρίζοντας την επικαιρότητα, πρόσωπα και καταστάσεις. Το Σάββατο της Αποκριάς οι συμμετέχοντες, φορώντας μάσκες και ντυμένοι είτε ως γενίτσαροι είτε ως νύφες, βγαίνουν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και στις γειτονιές. Κάθε λίγο σταματούν και πλέκουν το γαϊτανάκι, ένα ξύλο που στην κορυφή του δένονται και κρέμονται δώδεκα κορδέλες, όσοι και οι μήνες του χρόνου, πότε με συρτούς χορούς, πότε με τσάμικα (ιδιαίτερη μελωδία με το όνομα Γαϊτανάκι) και στο τέλος με τα μαλώματα των βιολιτζήδων. Μετά το πλέξιμο ακολουθούν αποκριάτικα δρώμενα και χοροί. Το έθιμο αποτελεί σημαντική έκφραση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της πόλης της Αρτας και των απανταχού Αρτινών.

7. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας

Ο Νικόλαος Πλακίδας ράβει και κεντάει πιστά αντίγραφα παραδοσιακών ενδυμασιών. Οι φορεσιές δημιουργούνται κατόπιν παραγγελίας, προκειμένου να φορεθούν σε γάμους, πανηγύρια, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, παρελάσεις κτλ. Το εργαστήρι του Νικολάου Πλακίδα βρίσκεται στην Κατοχή Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, της Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, περιοχή όπου πραγματοποιούνται πολλές γιορτές και πανηγύρια, όπως η γιορτή της Εξόδου στο Μεσολόγγι, τα πανηγύρια της Αγίας Αγάθης στο Αιτωλικό, του Αϊ-Συμιού στο Μεσολόγγι, της Αγίας Παρασκευής στο Νεοχώρι. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα, στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας, αποτελεί παράδειγμα προσαρμογής στο σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον της τέχνης του ελληνοράπτη.

8. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα

Πραγματοποιείται κατά τον τριήμερο εορτασμό των Αγίων Πέτρου και Παύλου, στα Σπάτα, στις 29 Ιουνίου, συνδυάζοντας στοιχεία της επίσημης χριστιανικής θρησκείας και της λαϊκής λατρείας. Κατά τον πανηγυρισμό προσφέρονται ζώα (ταύροι) ως τάμα, με το κρέας των οποίων παρασκευάζεται στιφάδο. Η παρασκευή του φαγητού απαιτεί τη συνεργασία όλων των κατοίκων του χωριού, που συνεισφέρουν εθελοντικά, ως εκπλήρωση του τάματος για υγεία και καλή σοδειά. Τα τελευταία χρόνια η κοινότητα, σεβόμενη τις παραμέτρους που διέπουν πλέον τη συμπεριφορά των ανθρώπων προς τα ζώα, δεν τελεί την ταυροθυσία. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα αποτελεί μια εθιμική πρακτική που συμβάλλει στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας των κατοίκων των Σπάτων και ενισχύει τους δεσμούς που συνέχουν τους απανταχού Σπαταναίους με τον τόπο τους.

9. «Μπέης» Πρωτοκκλησίου

Ο «Μπέης» είναι αποκριάτικο δρώμενο με περιπαικτικό – σκωπτικό χαρακτήρα που πραγματοποιείται από άντρες την Καθαρά Δευτέρα, στο προσφυγικό χωριό Πρωτοκκλήσι του δήμου Σουφλίου στον Έβρο. Συμμετέχουν νεαρά και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, που σχηματίζουν θίασο και περιφέρονται στο χωριό χορεύοντας με τους ήχους της γκάιντας και του νταουλιού. Ο «Μπέης» αποτελεί σημαντική έκφραση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας Πρωτοκκλησίου του δήμου Σουφλίου Έβρου.

10. Κάλαντα Κρυονέρου Ανατολικής Θράκης, στο Καλαμπάκι Δράμας

Πρόκειται για θρησκευτικού περιεχομένου κάλαντα που τραγουδιούνται αντιφωνικά στο Καλαμπάκι Δράμας τη νύχτα της παραμονής έως το ξημέρωμα των Χριστουγέννων από ομάδες ανύπαντρων νεαρών ανδρών, με τα οποία ανακοινώνεται από τους καλαντιστές η χαρμόσυνη είδηση της γέννησης του Χριστού. Τα κάλαντα συνοδεύονται από παινέματα για τον οικοδεσπότη και την οικογένειά του. Τα κάλαντα συνιστούν σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης της κοινότητας Καλαμπακίου Δράμας, ιδιαίτερα των απογόνων προσφύγων, από το Κρυόνερο Ανατολικής Θράκης.