Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε εθνικό επίπεδο κήρυξε η Λιθουανία στις 9 Δεκεμβρίου, έπειτα από σειρά υβριδικών επιθέσεων με αερόστατα που μεταφέρουν λαθραία εμπορεύματα από τη γειτονική Λευκορωσία, στενό σύμμαχο της Ρωσίας. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Λιθουανίας ανακοίνωσε ότι το μέτρο έχει στόχο τον έλεγχο της απειλής για την πολιτική αεροπορία και τα εθνικά συμφέροντα ασφαλείας.
Σύμφωνα με το Υπουργείο, κάθε βράδυ «η αστυνομία, η στρατονομία, η υπηρεσία συνοριοφυλάκων και το τελωνειακό σώμα διενεργούν εφόδους στα σύνορα, ελέγχουν οχήματα, εντοπίζουν και κατασχέτουν μετεωρολογικά αερόστατα και λαθραία φορτία».
Ο υπουργός Εσωτερικών Βλαντισλάβ Κοντραβίτσιους τόνισε πως η κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης θα επιτρέψει στο στρατιωτικό προσωπικό να δρα αποτελεσματικότερα, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με τους υπαλλήλους του Υπουργείου, για την αντιμετώπιση της απειλής.
Η απόφαση λήφθηκε μετά από δύο μήνες συνεχώς αυξανόμενων περιστατικών με αερόστατα, ακόμη και πάνω από αεροδρόμια, που οδήγησαν σε κλείσιμο του εναέριου χώρου και καθηλώσεις πτήσεων. Το Υπουργείο ανέφερε ότι από τον Οκτώβριο, «το αεροδρόμιο του Βίλνιους έχει παραμείνει κλειστό για περισσότερες από 60 ώρες, γεγονός που επηρέασε 350 πτήσεις και 51.000 επιβάτες».
Παράλληλα, διευκρινίζεται ότι τα έκτακτα μέτρα δεν εφαρμόζονται σε όλη την επικράτεια, καθώς, ανάλογα με τον άνεμο, τα αερόστατα μπορεί να διασχίσουν διαφορετικούς δήμους της χώρας.
Όπως επισημαίνει η υπηρεσία, καταγεγραμμένοι ναυτιλιακοί δείκτες για τα αερόστατα αυτά έχουν εντοπιστεί κοντά στο αεροδρόμιο Βίλνιους –σε απόσταση περίπου 32 χλμ. από τα σύνορα με τη Λευκορωσία– αλλά και βαθύτερα στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των αεροδρομίων του Κάουνας και τοποθεσιών όπως το Σιαουλιάι και το Καντινιάι.
«Στην αντιμετώπιση αυτής της υβριδικής επίθεσης από τη Λευκορωσία οφείλουμε να λάβουμε τα αυστηρότερα μέτρα και να προστατεύσουμε τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο», τόνισε η πρωθυπουργός της Λιθουανίας Ίνγκα Ρουντζινιάν. «Όλοι οι αρμόδιοι φορείς ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αποτρέψουν την απειλή που συνεπάγονται τα λαθραία αερόστατα».
Στις 27 Οκτωβρίου, η Λιθουανία έκλεισε προσωρινά τα σύνορά της με τη Λευκορωσία. Η κ. Ρουντζινιάν άφησε αιχμές κατά του Μινσκ, υποστηρίζοντας ότι δεν κάνει αρκετά για να αντιμετωπίσει την εγκληματική δραστηριότητα που εκπορεύεται από το έδαφός του. Σύμφωνα με τις αρχές της Λιθουανίας, τα τσιγάρα αποτελούν το κυριότερο λαθραίο προϊόν που εισέρχεται στη χώρα με αυτόν τον τρόπο.
Από την πλευρά του, ο Λευκορώσος υπουργός Εξωτερικών Μαξίμ Ραζένκοφ χαρακτήρισε το κλείσιμο των συνόρων «πρόκληση» και υποστήριξε ότι «το πρόβλημα του λαθρεμπορίου αποτελεί διαχρονικό ζήτημα», καλώντας το Βίλνιους να επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση οργανωμένων λιθουανικών συμμοριών που επωφελούνται από τη διακίνηση λαθραίων. Η Λευκορωσία αρνείται σταθερά οποιαδήποτε ανάμιξη στις πτήσεις αεροστάτων.
Στις 9 Δεκεμβρίου, ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντρ Λουκασένκο διέψευσε την ανάμειξη του Μινσκ, κατηγορώντας τη Λιθουανία για πολιτικοποίηση της υπόθεσης. «Εάν επιθυμείτε φυσιολογικές σχέσεις, καθίστε στο τραπέζι και συζητήστε τα ζητήματα. Εμείς είμαστε έτοιμοι», δήλωσε σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας της Λευκορωσίας.
Ανάλογη έκκληση απηύθυνε και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Ιγκόρ Σικρίτα, προτρέποντας το Βίλνιους να ανταποκριθεί σε πρόσκληση για συνομιλίες σχετικά με τις καταγγελίες περί παραβίασης εναέριου χώρου.
Την περασμένη εβδομάδα, Μινσκ και Βίλνιους ενεπλάκησαν σε διπλωματική αντιπαράθεση, αλληλοκατηγορώντας ο ένας τον άλλον για παραβιάσεις. Την 1η Δεκεμβρίου, η Λιθουανία προσέφυγε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την αναγκαστική διακοπή λειτουργίας του αεροδρομίου Βίλνιους στις 30 Νοεμβρίου λόγω ύποπτων αεροστάτων στον εναέριο χώρο, κατηγορώντας τον Λουκασένκο ότι επιτρέπει την εγκληματική δραστηριότητα.
Την ίδια ημέρα, η Λευκορωσία κατήγγειλε τη Λιθουανία ως υπεύθυνη για την αποστολή κατασκοπευτικού drone που φέρεται να μετέφερε εξτρεμιστικό υλικό. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Λευκορωσίας ανακοίνωσε στις 30 Νοεμβρίου πως «ένα drone εντοπίστηκε στο Γκρόντνο, στη δυτική Λευκορωσία, εξοπλισμένο με κάμερα φωτογραφίας και βίντεο, ικανή για συλλογή πληροφοριών».
Υποστήριξε δε ότι από το drone ρίχτηκαν φυλλάδια εξτρεμιστικού περιεχομένου και ότι οι ειδικοί καθόρισαν πως η εκτόξευση έγινε από το Τσάπσιουμ Ιέστις της Λιθουανίας, κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία και την Πολωνία.
Το Εθνικό Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων της Λιθουανίας απέρριψε τις κατηγορίες της Λευκορωσίας. Εκπρόσωπος δήλωσε πως «δεν είναι η πρώτη φορά που το καθεστώς της Λευκορωσίας επινοεί ιστορίες και εκτοξεύει κατηγορίες κατά δυτικών χωρών και της Λιθουανίας».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter) την 1η Δεκεμβρίου, ανέφερε ότι είχε συνομιλία με τον πρόεδρο της Λιθουανίας Γκιτάνας Ναουσέντα και χαρακτήρισε τη θέση στα σύνορα με τη Λευκορωσία «επιδεινούμενη». «Μια τέτοια υβριδική επίθεση από το καθεστώς του Λουκασένκο είναι απολύτως απαράδεκτη» έγραψε, προσθέτοντας ότι η Ε.Ε. προετοιμάζει νέα μέτρα στο πλαίσιο του καθεστώτος κυρώσεων.
Με πληροφορίες από Associated Press και Reuters
