Η κυβέρνηση της Βουλγαρίας υπέβαλε την παραίτησή της στις 11 Δεκεμβρίου, έπειτα από εβδομάδες μαζικών διαδηλώσεων κατά της οικονομικής της πολιτικής και της βαθιάς διαφθοράς. Η κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού σημειώνεται λίγες μόλις εβδομάδες πριν η βαλκανική χώρα ετοιμαστεί να υιοθετήσει το ευρώ ως επίσημο νόμισμα.
Ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Ρόσεν Ζελιάσκοφ ανακοίνωσε την παραίτηση του στους δημοσιογράφους στο κοινοβούλιο της Σόφιας, αλλά και σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ελάχιστα λεπτά πριν από την προγραμματισμένη ψηφοφορία μομφής κατά της κυβέρνησης με αφορμή την κακοδιαχείριση της οικονομίας.
Η πρόταση δυσπιστίας, που κατέθεσε η αντιπολίτευση, έλαβε ευρεία υποστήριξη και από τους πολίτες της χώρας, οι οποίοι πραγματοποίησαν τις μαζικότερες λαϊκές διαμαρτυρίες των τελευταίων ετών. Στο τηλεοπτικό του διάγγελμα, ο Ζελιάσκοφ ανέφερε: «Τα μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού συνεδρίασαν για να εξετάσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και τις αποφάσεις που οφείλουμε να λάβουμε με υπευθυνότητα», επισημαίνοντας πως «ο συνασπισμός αντιλήφθηκε ότι η διαμαρτυρία στρεφόταν κατά της αλαζονείας και της έπαρσης· δεν πρόκειται για κοινωνική διαμαρτυρία, αλλά για διαμαρτυρία αξιών». Λίγο πριν από τη σημερινή ψηφοφορία, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Η κυβέρνηση παραιτείται».
Της παραίτησης προηγήθηκαν πολλές εβδομάδες αναταραχών, τις οποίες πυροδότησε το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2026, που προέβλεπε εκτεταμένο δανεισμό σε ευρώ και το οποίο αποσύρθηκε υπό το βάρος αντιδράσεων. Πολύ γρήγορα, ωστόσο, οι διαδηλώσεις εξελίχθηκαν σε μαζικό ξέσπασμα οργής για τη χρόνια διαφθορά και την περαιτέρω ενίσχυση επιρροής του πολιτικού και ολιγάρχη Ντελιάν Πεέφσκι στη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής σύμφωνα με τα συμφέροντα διαπλεκόμενων κύκλων.
Φοιτητές από τα πανεπιστήμια της Σόφιας συσπειρώθηκαν στις κινητοποιήσεις, που σύμφωνα με τους διοργανωτές ξεπέρασαν κατά πολύ τις προηγούμενες, όπου είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 50.000 άτομα. Τοπικά μέσα εκτιμούν ότι το πλήθος ξεπέρασε τους 100.000 διαδηλωτές, στη μεγαλύτερη κινητοποίηση στη Βουλγαρία από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007 και μετά.
Ο Ζελιάσκοφ υποστήριξε: «Δεν έχουμε αμφιβολία πως η κυβέρνηση θα ενισχυόταν στην επικείμενη ψηφοφορία δυσπιστίας», προσέθεσε όμως πως το εύρος των κινητοποιήσεων κατέστησε αδύνατη τη συνέχιση της παραμονής στην εξουσία. «Σε κάθε περίπτωση, οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης έχουν σημασία όταν αντανακλούν τη βούληση του κυρίαρχου λαού», σημείωσε.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης χαιρέτισαν την κυβερνητική κατάρρευση. Ο Ασέν Βασίλεφ, συμπρόεδρος του συνασπισμού «Συνεχίζουμε την Αλλαγή – Δημοκρατική Βουλγαρία», χαρακτήρισε την παραίτηση ως «πρώτο βήμα για να γίνει η Βουλγαρία μια φυσιολογική ευρωπαϊκή χώρα» και δήλωσε πως το επόμενο βήμα είναι να διασφαλιστεί πως οι νέες εκλογές θα είναι δίκαιες και ελεύθερες, σε αντίθεση με προηγούμενες διαδικασίες που, όπως υποστήριξε, σημαδεύτηκαν από αλλοίωση ψήφων.
Ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, ο οποίος είχε ζητήσει αυτήν την εβδομάδα την παραίτηση της κυβέρνησης, συμφώνησε μέσω ανάρτησής του στο Facebook προς τους βουλευτές: «Ανάμεσα στη φωνή του λαού και στον φόβο της μαφίας, να ακούσετε τις πλατείες». Βάσει του βουλγαρικού Συντάγματος, ο Ράντεφ οφείλει τώρα να αναθέσει στη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Αν αυτή αποτύχει, το δικαίωμα περνά στο δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα, προτού ο πρόεδρος ορίσει υπηρεσιακό πρωθυπουργό και προκηρύξει εκλογές. Με δεδομένο το βαθύ πολιτικό κατακερματισμό και τις επτά άκαρπες κάλπες από το 2021 έως σήμερα, οι αναλυτές εκτιμούν πως μία εκλογική αναμέτρηση στο άμεσο μέλλον θεωρείται ουσιαστικά αναπόφευκτη.
Το Υπουργικό Συμβούλιο του Ζελιάσκοφ θα παραμείνει ως υπηρεσιακή κυβέρνηση έως τον σχηματισμό νέας. Η πολιτική αυτή αβεβαιότητα συμπίπτει με μια κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα των 6,4 εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία πρόκειται να ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ την 1η Ιανουαρίου και να θεσπίσει το ευρώ ως νόμισμά της, έπειτα από χρόνια προετοιμασίας.
Στους δρόμους της Σόφιας, κάτοικοι ανέφεραν πως η παραίτηση ήταν αναμενόμενη μετά την κλιμάκωση των διαμαρτυριών. Η Μίλκα Πένεβα, γιατρός, εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία: «Είμαι από την παλαιότερη γενιά οπότε έχω κάποιες επιφυλάξεις και δεν είμαι υπερβολικά αισιόδοξη. Παρόλα αυτά, στηρίζω τους νέους και ειλικρινά ελπίζω τα πράγματα να πάνε καλύτερα γι’ αυτούς».
Άλλοι τόνισαν πως η κατάρρευση της κυβέρνησης ήταν θέμα χρόνου. Ο ειδικός πληροφορικής Χριστιάν Μαρίνοφ παρατήρησε: «Είναι φυσιολογικό, έτσι έπρεπε να γίνει. Πλέον, ελπίζουμε κάποιοι πιο ικανοί, από τους 240 που βρίσκονται στο κοινοβούλιο, να αναδειχθούν και να βάλουν φρένο στις καταχρήσεις που είδαμε».
Ο επιχειρηματίας Τσότσο Ίντσεφ χαρακτήρισε την αναστάτωση «θετική ταρακούνηση», ενώ ορισμένοι εξέφρασαν επιφυλάξεις εν όψει της υιοθέτησης του ευρώ. Η γυμνάστρια Ντανιέλα Λεπόεβα παρατήρησε: «Με την είσοδό μας στη ζώνη του ευρώ, ίσως κλαπούν λιγότερα χρήματα. Ωστόσο, πολλοί φοβούνται ότι θα αυξηθούν οι τιμές σε όλα — ενοίκια, προϊόντα, γενικότερα. Δεν ξέρω τι να περιμένω. Μάλλον θα υπάρξουν και θετικά και αρνητικά».
Με την ένταξή της στην οικονομική και νομισματική ένωση, η Βουλγαρία αναμένεται να γίνει το 21ο μέλος της ευρωζώνης.
Με πληροφορίες από το Reuters και το Associated Press
