Από τον Jim Weiss.
Το άρθρο είχε δημοσιευτεί ως μέρος τεύχους της Epoch Times περί ηγεσίας.
Η συζήτηση περί ηγεσίας οδηγεί σε μια από τις μεγάλες, συνεχιζόμενες αντιπαραθέσεις της ανθρωπότητας: Οι περιστάσεις και τα γεγονότα διαμορφώνουν ένα άτομο ώστε να γίνει «μεγάλο» ή μήπως μια μεγάλη προσωπικότητα διαμορφώνει γεγονότα και περιστάσεις;
Τρεις καινοτόμοι, διασκεδαστικοί συγγραφείς ξεκίνησαν τη μελέτη της ιστορίας πριν από χιλιάδες χρόνια, εξερευνώντας διαφορετικές πλευρές αυτής της ερώτησης. Και οι τρεις συμφώνησαν ότι η μελέτη σημαντικών ηγετών προσφέρει θαυμάσια παραδείγματα στους άλλους ανθρώπους — αν δώσουμε προσοχή. Σήμερα, σε μια εποχή διαφωνίας και αμφισβήτησης αξιών και θεσμών, τα διαχρονικά τους μαθήματα μας προσφέρουν σαφήνεια και κατεύθυνση.
Ηρόδοτος
Ο τίτλος «Πατέρας της Ιστορίας» συνήθως πηγαίνει στον Έλληνα συγγραφέα Ηρόδοτο, ο οποίος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «ιστορία» — που στα Ελληνικά σημαίνει «έρευνα». Περίπου το 425 π.Χ., ο Ηρόδοτος έγινε ο πρώτος συγγραφέας που προσπάθησε να διεξάγει έρευνα βάσει γεγονότων για να ρωτήσει τι συνέβη και γιατί. Όποτε ήταν δυνατόν, επαλήθευε τις πληροφορίες με συνεντεύξεις αυτοπτών μαρτύρων — αλλά δεν γινόταν πάντα έτσι, αφού έγραφε για γεγονότα που είχαν συμβεί μία γενιά ή δύο πριν από την εποχή του.
Το κύριο θέμα του ήταν ο πόλεμος που είχε διασώσει αυτήν τη συναρπαστική, νέα ελληνική εφεύρεση, την «δημοκρατία», από την καταστροφή από την ισχυρή, δικτατορική περσική αυτοκρατορία. Η ίδια η δημοκρατία κινδύνευε και ο Ηρόδοτος ξεκίνησε να διηγείται την ιστορία. Αλλά οι περισσότεροι συμμετέχοντες είχαν πεθάνει μέχρι την εποχή του, οπότε ορισμένα «γεγονότα» επαληθεύθηκαν πιο εύκολα από άλλα. Όπως το έθεσε: «Είμαι υποχρεωμένος να πω τι μου λένε, αλλά όχι σε κάθε περίπτωση να το πιστέψω». Πρόσθεσε με χιούμορ: «Πολύ λίγα πράγματα συμβαίνουν τη σωστή στιγμή και τα υπόλοιπα δεν συμβαίνουν καθόλου».
Ο Ηρόδοτος κατέγραψε με αμεσότητα την πλευρά όπου τα γεγονότα διαμορφώνουν άτομα: «Οι περιστάσεις ορίζουν τις ζωές των ανθρώπων. Οι άνθρωποι δεν ορίζουν τις περιστάσεις». Αλλά ήταν αρκετά δίκαιος για να παραδεχτεί ότι «ο σωστός σχεδιασμός μάς δίνει πάντα το αποτέλεσμα που θέλουμε. Χωρίς αυτόν, ακόμη και οι θεοί είναι απίθανο να κοιτάξουν με εύνοια τα σχέδιά μας».
Ο Ηρόδοτος έγραψε ιστορία «έτσι ώστε οι πράξεις των ανθρώπων να μην ξεθωριάζουν με τον χρόνο».
«Η ευτυχία δεν είναι φήμη, ή πλούτος, ή ηρωικές αρετές, αλλά μια κατάσταση που θα εμπνεύσει τις επόμενες γενιές να σκεφτούν, στοχαζόμενοι την ζωή μας, ότι ήταν η ζωή που θα ήθελαν να ζήσουν». Με τόλμη δήλωσε ότι «το μόνο καλό είναι η γνώση και το μόνο κακό είναι η άγνοια».
Θουκυδίδης
Ο συμπατριώτης και διάδοχος του Ηροδότου, ο Θουκυδίδης, θα πήγαινε ακόμη πιο βαθιά, τόσο στα γεγονότα όσο και στα νοήματά τους. Ο Θουκυδίδης είχε ένα πλεονέκτημα έναντι του Ηροδότου: Ήταν μέρος της ιστορίας που είπε. Μισό αιώνα μετά τον ελληνικό πόλεμο εναντίον της Περσίας, οι δύο κορυφαίες ελληνικές πόλεις σε αυτόν τον πόλεμο, η Αθήνα και η Σπάρτη, ξεκίνησαν έναν πόλεμο μεταξύ τους για έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτός ο πόλεμος είναι γνωστός ως «Πελοποννησιακός Πόλεμος», όνομα που προέρχεται από την ευρύτερη περιοχή της Σπάρτης που ονομαζόταν Πελοπόννησος. Ο Θουκυδίδης, ένας Αθηναίος διοικητής του ναυτικού, απομακρύνθηκε από τη διοίκηση για άδικους λόγους, γεγονός που στράφηκε προς όφελός μας: Άρχισε να γράφει ένα βιβλίο, την «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου».
Έγραψε: «Η ιστορία είναι η διδασκαλία της φιλοσοφίας με παραδείγματα», και έγινε ένας από τους πιο συναρπαστικούς και αξιόλογους αναλυτές που έχουν εξερευνήσει ποτέ ένα θέμα.
Κανείς δεν έχει γράψει ποτέ πιο λαμπρά για τις ανοησίες και τις τραγωδίες των ανθρώπινων πλεονεκτημάτων και αδυναμιών, και ειδικά για τον πόλεμο. «Όταν οι άνθρωποι μπαίνουν σε έναν πόλεμο, κάνουν τα πράγματα με λάθος τρόπο. Πρώτα, αναλαμβάνουν δράση και μόνο όταν έχουν υποφέρει αρχίζουν να σκέφτονται», έγραψε. Η μελέτη του ενός πολέμου έγινε ανάλυση όλων των πολέμων: «Η πραγματική αιτία όλων αυτών των κακών ήταν η αγάπη της εξουσίας, που λειτουργούσε μέσω της απληστίας και της προσωπικής φιλοδοξίας».
Ο Θουκυδίδης μπορεί να είναι ο πιο οξυδερκής αναλυτής της ανθρώπινης φύσης από οποιονδήποτε ιστορικό. Νιώθοντας ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι… δεν θα κάνουν τον κόπο να βρουν την αλήθεια, αλλά τείνουν πολύ περισσότερο να δεχτούν την πρώτη ιστορία που ακούνε», ο Θουκυδίδης αποφάσισε να είναι αυτός που θα πει την πρώτη ιστορία. Είπε: «Θα είναι αρκετό για μένα… αν τα λόγια μου αυτά κριθούν χρήσιμα από εκείνους που θέλουν να κατανοήσουν ξεκάθαρα τα γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, και τα οποία, όσο η ανθρώπινη φύση παραμένει η ίδια, κάποια στιγμή, με παρόμοιους τρόπους, θα επαναληφθούν στο μέλλον. … Το έργο μου… εκπονήθηκε για να είναι κτήμα ες αεί». Και πράγματι είναι.
Εάν ο Ηρόδοτος μελετούσε τη σημασία των περιστάσεων, ο Θουκυδίδης έβλεπε την ανθρώπινη φύση και την τυφλή μοίρα ως παράγοντες που καθορίζουν αποτελέσματα: «Όσο περισσότερο διαρκεί ένας πόλεμος, τόσο περισσότερα πράγματα τείνουν να εξαρτώνται από ατυχήματα». Τόνισε τη σημασία των ατόμων, τόσο για το καλό όσο και για το κακό.
Καλό: «Αντρών επιφανών πάσα γη τάφος. Όχι μόνο τιμώνται με στήλες και επιγραφές στη χώρα τους, αλλά και σε ξένες χώρες υπάρχει επίσης ένα άγραφο μνημείο τους, που δεν είναι χαραγμένο σε πέτρα αλλά στις καρδιές των ανθρώπων. Έχετέ τους ως παράδειγμα προς μίμηση».
Κακό: «Η αγάπη για τη δύναμη, που λειτουργεί μέσω της απληστίας και της προσωπικής φιλοδοξίας, ήταν η αιτία όλων αυτών των κακών. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί ο βίαιος φανατισμός που τέθηκε σε εφαρμογή μόλις ξέσπασε ο πόλεμος. Οι ηγέτες των κομμάτων… είχαν προγράμματα που φαίνονταν αξιοθαύμαστα, αλλά ισχυριζόμενοι ότι εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον, επιδίωκαν να κερδίσουν βραβεία για τον εαυτό τους. Οι πολίτες που διατηρούσαν μετριοπαθείς απόψεις… καταστρέφονταν και από τα δύο ακραία κόμματα».
Προειδοποίησε: «Το κράτος που διαχωρίζει τους λογίους του από τους πολεμιστές του θα έχει την σκέψη του να γίνεται από δειλούς, και τις μάχες του από ανόητους». Πρόσθεσε ότι η γνώση από μόνη της ήταν ανεπαρκής εάν ένα μορφωμένο άτομο δεν μπορούσε να εκφράσει αυτό που έμαθε: «Ένα άτομο που έχει τη γνώση, αλλά στερείται της ικανότητας να την εκφράσει ξεκάθαρα, δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση από το να μην είχε ποτέ ιδέες».
Ο Θουκυδίδης έγραψε με χιούμορ («Μια σύγκρουση στη θάλασσα θα χαλάσει ολόκληρη την μέρα σου») και με συμπόνια («Πότε θα υπάρξει δικαιοσύνη στην Αθήνα; Θα υπάρξει δικαιοσύνη στην Αθήνα όταν εκείνοι που δεν έχουν ζημιωθεί είναι τόσο εξοργισμένοι όσο αυτοί που έχουν»). Πέτυχε τον στόχο του: Ένα αριστούργημα που προσφέρει ανεξίτηλη, χρήσιμη, αξιομνημόνευτη σοφία. Αλλά θα ήταν ένας από τους διαδόχους του που θα έδινε την απόλυτη συγγραφή για την ζωτική σημασία των μεγάλων προσωπικοτήτων.
Πλούταρχος
Το όνομά του ήταν Lucius Plutarchus, αλλά ο κόσμος τον γνωρίζει ως «Πλούταρχο». Έλληνας που ζούσε στη Ρώμη πριν από 2.000 χρόνια, ο Πλούταρχος ήταν ο απόλυτος πιστός στην πλευρά των «Μεγάλων ανδρών και γυναικών της ιστορίας» της αντιπαράθεσης. Στο αριστούργημά του «Βίοι Παράλληλοι» (Βίοι ευγενών Ελλήνων και Ρωμαίων), διηγήθηκε συναρπαστικές ιστορίες από τις ηγετικές προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας και Ρώμης.
Ενώ δίδει ιδιαίτερη προσοχή στις περιστάσεις εντός των οποίων υπήρξε κάθε άτομο, και αναγνωρίζει τους περιορισμούς αυτών των περιστάσεων επί των ανθρώπων, ο Πλούταρχος ισχυρίστηκε ότι οι μεγάλοι ηγέτες αναμόρφωσαν αυτά τα γεγονότα. Συνέχισε λέγοντας με πίστη ότι η ιστορία πρέπει να μας διδάξει πώς να ζήσουμε καλύτερες ζωές, αλλιώς είναι λιγότερο ενδιαφέρουσα και ελάχιστης αξίας. Ο Πλούταρχος θέλησε να εξετάσει τους ανθρώπους που πέτυχαν σημαντικά πράγματα, τόσο για το καλό όσο και για κακό, ώστε οι αναγνώστες του να αποφύγουν ή να ακολουθήσουν αυτά τα παραδείγματα.
Η μέθοδός του ήταν λαμπρή και πρωτότυπη: Συνδύασε ιστορίες από έναν κορυφαίο Έλληνα και έναν κορυφαίο Ρωμαίο. Πρώτα αφηγείται (θαυμάσια!) την ιστορία του καθενός, μετά τους συγκρίνει, εξερευνώντας αυτό που έκανε τον καθένα λιγότερο ή περισσότερο σπουδαίο. Έτσι, προχώρησε πέρα από τα γεγονότα προς την σφαίρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των μαθημάτων ζωής, τα οποία εξερεύνησε με βαθιά σοφία.
Οι μαθητές του είναι ακόμα ανάμεσά μας στη σύγχρονη εποχή. Ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν, ένας από τους μεγαλύτερους μαθητές της ιστορίας που βρέθηκε ποτέ στον Λευκό Οίκο, είπε: «Ο Πλούταρχος γνώριζε περισσότερα για την πολιτική από όλους τους άλλους συγγραφείς που έχω διαβάσει μαζί. Όταν ήμουν στην πολιτική, υπήρχαν στιγμές που προσπαθούσα να καταλάβω κάποιον και θα μπορούσα πάντα να στραφώ στον Πλούταρχο. … Εννέα φορές στις δέκα, θα εντόπιζα κάποιον αρχαίο παρόμοιο με αυτόν που προσπαθούσα να συνεργαστώ και, στη συνέχεια, το μόνο που έπρεπε να κάνω ήταν να χρησιμοποιήσω αυτό που είχε συμβεί στο παρελθόν ως παράδειγμα».
Έπειτα ο Τρούμαν συνόψισε για εμάς το τι γνώριζαν και οι τρεις διαχρονικοί ιστορικοί — ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης και ο Πλούταρχος — για τα διασκεδαστικά στοιχεία και τη βαθιά χρησιμότητα της μελέτης της ιστορίας: «Η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει. Το μόνο νέο πράγμα στον κόσμο είναι η ιστορία [του παρελθόντος] που δεν γνωρίζεις».
Τα ηχητικά βιλβία του Jim Weiss έχουν λάβει περισσότερα από 100 μεγάλα βραβεία και χαίρουν εκτίμησης από οικογένειες και εκπαιδευτικούς χώρους ανά τον κόσμο. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον JimWeiss.com
Ακολουθήστε την Epoch Times στο Twitter: @EpochTimesGr
Πώς διαφέρει η Epoch Times από άλλες εφημερίδες;
Η Epoch Times είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ανεξάρτητη εφημερίδα στην Αμερική. Είμαστε διαφορετικοί από άλλους οργανισμούς μέσων μαζικής ενημέρωσης επειδή δεν επηρεαζόμαστε από καμία κυβέρνηση, εταιρεία ή πολιτικό κόμμα. Ο μόνος μας στόχος είναι να φέρουμε στους αναγνώστες μας ακριβείς πληροφορίες και να είμαστε υπεύθυνοι στο κοινό.
Δεν ακολουθούμε την ανθυγιεινή τάση στο σημερινό περιβάλλον των μέσων ενημέρωσης, της δημοσιογραφίας που έχει μια ατζέντα, και αντ’ αυτού χρησιμοποιούμε τις αρχές μας Αλήθεια και Παράδοση ως πυξίδα.
