Επειδή τα ανθρακωρυχεία εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες δηλητηριώδους μονοξειδίου του άνθρακα, οι ανθρακωρύχοι παλαιότερα έπαιρναν μαζί τους ένα καναρίνι σε κλουβί. Ο ευαίσθητος οργανισμός του πτηνού υπέκυπτε στα αυξανόμενα επίπεδα αερίου πολύ πριν από τους ανθρακωρύχους, προειδοποιώντας τους εγκαίρως. Το Πακιστάν, ως πρώιμος και ενθουσιώδης συμμετέχων στο BRI, υφίσταται πρώτο τις συνέπειες, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις άλλες χώρες που συμμετέχουν στην κινεζική πρωτοβουλία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Πακιστάν σχετίζεται με το ενεργειακό δίκτυο που κατασκευάστηκε για τη χώρα από την πρωτοβουλία BRI, γνωστή και ως «Μία ζώνη, ένας δρόμος». Το δίκτυο ήταν εξαιρετικά ακριβό εξαρχής και, επειδή η Κίνα κατασκεύασε πολύ μεγαλύτερη παραγωγική δύναμη από όση χρειάζεται το Πακιστάν, το χρέος που τώρα αντιμετωπίζει η χώρα είναι απλά μη βιώσιμο.
Δεν πρόκειται απλώς για μια ατυχή, λανθασμένη εκτίμηση – κάτι που συμβαίνει στις διεθνείς επενδύσεις. Αντίθετα, είναι χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το σχέδιο του Πεκίνου.
Στο πλαίσιο της BRI, το Πεκίνο προσεγγίζει λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη και προτείνει να κατασκευάσει υποδομές που, θεωρητικά, θα τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν οικονομικά, προσφέροντας δάνεια για τη χρηματοδότηση του έργου, πάντα από κινεζικές κρατικές τράπεζες. Επιπλέον, αναθέτει σε κινεζικές εργολαβικές εταιρείες την κατασκευή και σε κινεζική διαχείριση τη λειτουργία του έργου μετά την ολοκλήρωσή του.
Όλα τα πλεονεκτήματα βρίσκονται στην πλευρά του Πεκίνου. Εάν, για οποιονδήποτε λόγο, η χώρα-αποδέκτης δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις, η ιδιοκτησία του έργου μεταβιβάζεται στο Πεκίνο. Ακόμη και αν η χώρα αποπληρώσει το δάνειο, παραμένει εξαρτημένη από την Κίνα για τη διαχείριση και τη συντήρηση του έργου.
Υπάρχει και άλλο ένα πρόβλημα. Λόγω του ότι οι κινεζικές αρχές επιλέγουν τα έργα κυρίως για πολιτικούς και διπλωματικούς λόγους, και όχι για οικονομικούς, τα έργα συχνά δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες της χώρας-αποδέκτη: είναι ή υπερβολικά μεγάλα ή πολύ μικρά. Επιπλέον, καθώς χρησιμοποιούνται τα χρήματα της χώρας-αποδέκτη μέσω δανείου, η Κίνα έχει μικρό κίνητρο να προσαρμόσει τα έργα στις πραγματικές ανάγκες. Οι χώρες που προσεγγίζονται από το Πεκίνο δεν έχουν συνήθως την ικανότητα να αξιολογήσουν με ακρίβεια τις οικονομικές τους ανάγκες.
Για το Πακιστάν, η πρόταση της Κίνας πριν από μία δεκαετία φαινόταν ελκυστική. Η χώρα είχε έλλειμμα στην ηλεκτροπαραγωγή. Η Κίνα κατασκεύασε μια σειρά από εργοστάσια άνθρακα, ηλιακής και υδροηλεκτρικής ενέργειας, με συνολικό κόστος περίπου 25 δισ. δολαρίων, ποσό τεράστιο για το Πακιστάν. Εκτός από την υποχρέωση αποπληρωμής του δανείου σε μόλις 10 χρόνια, το Πακιστάν δεσμεύτηκε να αγοράζει όλη την ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγουν οι κινεζικές μονάδες για τα επόμενα 40 χρόνια και υποσχέθηκε σε κινεζικές κρατικές εταιρείες απόδοση 34% στην επένδυση.
Ήταν προφανές από την αρχή ότι το Πακιστάν δεν θα μπορούσε ποτέ να τηρήσει αυτούς τους όρους. Επειδή οι υπολογισμοί ήταν πολιτικοί και διπλωματικοί, η Κίνα κατασκεύασε πολύ μεγαλύτερη παραγωγική ικανότητα από όση θα χρειαστεί το Πακιστάν για πολλά χρόνια, κατά κάποιες εκτιμήσεις έως και 40% επιπλέον. Ωστόσο, οι όροι υποχρεώνουν το Πακιστάν να αγοράζει όλη την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια.
Για να ανταποκριθεί στις οικονομικές του υποχρεώσεις, το Πακιστάν αύξησε την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδα υψηλότερα ακόμα και από αυτά που έχουν ανεπτυγμένες και πλουσιότερες χώρες. Έτσι, η ηλεκτρική ενέργεια για μερικά φώτα, ένα μικρό ψυγείο και μερικούς ανεμιστήρες μπορεί να κοστίζει σε μια πακιστανική οικογένεια περίπου 60 ευρώ τον μήνα, ποσό ιδιαίτερα υψηλό δεδομένου ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας ανέρχεται σε περίπου 125 ευρώ τον μήνα.
Το Πακιστάν έχει ήδη καθυστέρηση πληρωμών ύψους 1 δισ. δολαρίων προς τις κινεζικές κρατικές τράπεζες, ενώ οφείλει επιπλέον 9 δισ. δολάρια για δύο νέα κινεζικά πυρηνικά εργοστάσια.
Το Πακιστάν βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από τις περισσότερες άλλες χώρες που συμμετέχουν στην BRI, κυρίως επειδή ήταν ένας από τους πρώτους συμμετέχοντες, όχι επειδή οι συμφωνίες με άλλες χώρες είναι διαφορετικές. Ήδη, η Σρι Λάνκα έχει χρεοκοπήσει, ενώ αρκετές αφρικανικές χώρες αναγκάστηκαν να επαναδιαπραγματευτούν τους όρους των δανείων. Πρόσφατα, ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ αναγκάστηκε να υποσχεθεί επιπλέον χρηματοδότηση στην Αφρική για να αποτρέψει την αποχώρηση ορισμένων συμμετεχόντων από το πρόγραμμα.
Εάν το Πακιστάν είναι ενδεικτικό, το σχέδιο της BRI έχει θεμελιώδεις αδυναμίες. Ακόμη χειρότερα, οι οικονομικές δυσκολίες των συμμετεχόντων χωρών θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τις κινεζικές τράπεζες και εργολαβικές εταιρείες, σε μια περίοδο που η ίδια η κινεζική οικονομία, με το υψηλό της χρέος και την υποτονική της ανάπτυξη, δεν έχει την πολυτέλεια για τέτοιου είδους πιέσεις.
Αυτό το άρθρο είναι το δεύτερο σε μια σειρά με τίτλο «Ινδία: Τα επόμενα πέντε χρόνια». Οι συνομιλίες με ειδικούς του θέματος, ηγέτες σκέψης και καινοτομίας, στρατηγούς και διπλωμάτες θα διερευνήσουν τις εξωτερικές σχέσεις της Ινδίας και την παγκόσμια προοπτική της από το 2024 έως το 2029.
Η Ινδία, η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο, αναπτύσσεται επίσης στην κατανόηση του εαυτού της. Καθώς το κάνει, η «μεγάλη στρατηγική» της — ο τρόπος που βλέπει τη θέση της στον κόσμο — καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα, λένε ειδικοί.
«Η Κίνα ξεχωρίζει όλο και περισσότερο στη στρατηγική συνείδηση της Ινδίας», έγραψε ο Ντρούβα Τζαϊσάνκαρ στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε πρόσφατα, «Vishwa Shastra: India and the World».
«Πράγματι, η άνοδος της Κίνας είναι πιθανότατα ο πρωταρχικός παράγοντας που επηρεάζει τη μεγάλη στρατηγική της Ινδίας σήμερα».
Το «Vishwa Shastra» είναι σανσκριτική φράση που σημαίνει «πραγματεία για τον κόσμο». Το βιβλίο προσφέρει μια ενοποιημένη, γραμμική ανάλυση της ινδικής εξωτερικής πολιτικής από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.
Ο Τζαϊσάνκαρ, ο οποίος υπηρετεί ως εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Ερευνών Observer με έδρα την Ουάσιγκτον, δήλωσε στην Epoch Times σε μια συνέντευξη ότι υπάρχουν σε γενικές γραμμές πέντε στόχοι στη «μεγάλη στρατηγική» της Ινδίας.
«Η ενίσχυση της Ινδίας στο εσωτερικό, στρατιωτικά και οικονομικά, είναι [η] υπ΄ αριθμόν 1 προτεραιότητα. [Το δεύτερο είναι] η διασφάλιση μιας σταθερής γειτονιάς, η οποία ήταν μια μεγάλη πρόκληση, αλλά η γειτονιά ήταν πάντα, και πάλι, πρώτη προτεραιότητα διεθνώς», δήλωσε ο Τζαϊσάνκαρ.
Η διατήρηση μιας ισορροπίας δυνάμεων είναι η τρίτη προτεραιότητα της Ινδίας. Το τέταρτο είναι η αντιμετώπιση ζητημάτων κληρονομιάς σχετικά με τη διχοτόμηση της Ινδίας, η οποία οδήγησε στο σχηματισμό του Πακιστάν και δημιούργησε μεγαλύτερες περιφερειακές συνέπειες. Το πέμπτο είναι να υποστηρίξει την επαρκή συμμετοχή της Ινδίας σε παγκόσμιους θεσμούς θέσπισης κανόνων, είπε.
Αυτοί οι πέντε στόχοι καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τη μεγάλη στρατηγική της Ινδίας από την ανεξαρτησία της το 1947. Η σημερινή Ινδία έχει περισσότερες ευκαιρίες και πόρους για να επιτύχει αυτούς τους στόχους από ό,τι είχε ποτέ πριν, σύμφωνα με τον Τζαϊσάνκαρ.
«Η Ινδία βρίσκεται λιγότερο στην άμυνα από ό,τι στο παρελθόν. Έχει περισσότερους πόρους από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό λοιπόν είναι καλό από πολλές απόψεις. Έχει την ικανότητα να εκσυγχρονίζεται. Έχει την ικανότητα να διευθετήσει κάποια από τα ζητήματα στην περιφέρειά της. Έχει την ικανότητα να παρακάμψει και να απομονώσει το Πακιστάν και τέτοια πράγματα», είπε.
Διατύπωση της μεγάλης στρατηγικής της Ινδίας
Ο Σρίκαντ Κονταπάλλι, πρύτανης της Σχολής Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Jawaharlal Nehru (JNU) του Νέου Δελχί, δήλωσε στην Epoch Times ότι κάθε μεγάλη δύναμη έχει μια μεγάλη στρατηγική που καθορίζει την τροχιά της, κοιτάζοντας μπροστά 20 έως 25 χρόνια. Μαζί με τον σχεδιασμό της για οικονομική, τεχνολογική, και στρατιωτική ανάπτυξη, η μεγάλη στρατηγική περιγράφει λεπτομερώς το εθνικό ήθος μιας χώρας.
Ειδικός στις εξωτερικές πολιτικές και τις πολιτικές ασφαλείας της Κίνας, ο Κονταπάλλι είπε ότι πόσο μεγάλο μέρος της στρατηγικής ενός έθνους αποκαλύπτεται εξαρτάται από τον σκοπό που του αποδίδεται από αυτό το έθνος.
«Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί έχουν την [Τετραπλή] Στρατηγική Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας. … Οι Ρώσοι έχουν μια τέτοια στρατηγική. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μία. Η Κίνα την διατύπωσε επίσης ως προς την εθνική αναζωογόνηση έως το 2049 και έχει πολλά βήματα—από το 2021 έως το 2035», είπε ο Κονταπάλλι.
Η μεγάλη στρατηγική της Ινδίας έχει σπάνια διατυπωθεί ρητά και διάφοροι συγγραφείς προσπάθησαν να εκφράσουν το όραμα της χώρας. Το έργο του Τζαϊσάνκαρ επιχειρεί να καθορίσει τον παγκόσμιο αντίκτυπο της Ινδίας, ακριβώς 25 χρόνια από το μέσο του αιώνα. Τα μέσα του αιώνα είναι επίσης το χρονοδιάγραμμα της μεγάλης στρατηγικής της Κίνας για εθνική αναζωογόνηση, που μερικές φορές ονομάζεται «Παγκόσμια Κίνα 2049» ή «Κίνα 2049».
Ο Κονταπάλλι ανέφερε το «India 2020», ένα έργο του 1998 του πρώην προέδρου της Ινδίας, Αμπντούλ Καλάμ, και Σ. Ράγιαν. Το βιβλίο σκιαγράφησε μια στρατηγική για μια ανεπτυγμένη Ινδία κοιτάζοντας τις δύο πρώτες δεκαετίες της νέας χιλιετίας.
Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι εξέφρασε την ινδική στρατηγική ως «Viksit Bharat 2047». Η φράση «Viksit Bharat», που σημαίνει «ανεπτυγμένη Ινδία», μεταφέρει το όραμα της ινδικής κυβέρνησης να μετατρέψει την χώρα σε μια αυτοδύναμη και ευημερούσα οικονομία μέχρι το 2047.
Ο Κονταπάλλι περιέγραψε τις περιοχές που ορίστηκαν στο Viksit Bharat 2047 ως «μαλακές περιοχές της μεγάλης στρατηγικής».
Πολλά από τα ζητήματα που σχετίζονται με την ασφάλεια της Ινδίας φυλάσσονται και δεν αποκαλύπτονται, είπε. Ορισμένες από τις άγνωστες περιοχές αφορούν την Κίνα.
Κινέζος στρατιώτης χειρονομεί καθώς στέκεται κοντά σε Ινδό στρατιώτη στην κινεζική πλευρά της αρχαίας συνοριακής διάβασης Νάτου Λα μεταξύ Ινδίας και Κίνας, στις 10 Ιουλίου 2008. (Diptendu Dutta/AFP μέσω Getty Images)
Κίνα: Το μεγαλύτερο εμπόδιο
Παρά τις δυνατότητές της, η Ινδία αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις για την επίτευξη της μεγάλης στρατηγικής της. Ανάμεσά τους φαίνεται να ξεχωρίζει η Κίνα, την οποία οι αναλυτές ορίζουν ως σημαντική πρόκληση για την άνοδο της Ινδίας στην παγκόσμια σκηνή.
Η γεωγραφία και η ιστορία παρέχουν το πλαίσιο για την πρόκληση από την Κίνα. Αυτό λέει ο Μόνις Τουράνγκμπαμ, διευθυντής του Ινστιτούτου Indo-Pacific Studies Kalinga που εδρεύει στην Ινδία.
«Από την έναρξή της το 1949, τον Σινο-Ινδικό πόλεμο του 1962 και την ανάδειξή της ως παγκόσμια δύναμη τον 21ο αιώνα, η κομμουνιστική Κίνα έχει επηρεάσει τη σύλληψη και τη λειτουργικότητα της μεγάλης στρατηγικής της Ινδίας», είπε ο Τουράνγκμπαμ στην Epoch Times.
Ο Τζαϊσάνκαρ είπε ότι η Κίνα αμφισβητεί κάθε έναν από τους μεγάλους στόχους στρατηγικής της Ινδίας.
«Το μεγαλύτερο εμπόδιο σε καθέναν από αυτούς τους πέντε στόχους σήμερα, αναμφισβήτητα, είναι η Κίνα. Έτσι, η Κίνα είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις αμυντικές προμήθειες της Ινδίας, την τεχνολογική της πολιτική, την εμπορική της πολιτική, τη βιομηχανική της πολιτική», είπε.
Ο Κονταπάλλι είπε ότι από το 2009, η Ινδία βλέπει την Κίνα ως «μακροπρόθεσμη απειλή» για τα στρατηγικά της σχέδια. Καθόρισε ως βραχυπρόθεσμη απειλή την απειλή εντός πενταετίας, μεσοπρόθεσμη ως 15 χρόνια, και μακροπρόθεσμη την απειλή στα 35 έτη.
Στρατιώτες της Δύναμης Συνοριακής Ασφάλειας της Ινδίας περιπολούν κατά μήκος των περιφραγμένων συνόρων με το Πακιστάν στον τομέα Ράνμπιρ Σινγκ Πούρα κοντά στο Τζάμμου, στις 26 Φεβ. 2019. (Mukesh Gupta/Reuters)
Ήταν το 2009 που η ινδική θέση μεταπήδησε σε έναν πόλεμο δύο μετώπων —που σημαίνει εναντίον του Πακιστάν και της Κίνας— «κάτω από το πυρηνικό κατώφλι», είπε, «επειδή και τα δύο είναι πυρηνικά».
«Αλλά αυτή είναι η στρατηγική των ενόπλων δυνάμεων, και όχι η εθνική στρατηγική», είπε ο Κονταπάλλι, σημειώνοντας ότι η Ινδία αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις από την Κίνα από όλα τα άλλα μέτωπα.
Είπε ότι στο πλαίσιο της μεγάλης στρατηγικής της Ινδίας, ο παράγοντας της Κίνας είναι «αβέβαιος ή ακόμη και αρνητικός» λόγω της εδαφικής διαμάχης με την Ινδία. Είπε ότι αυτή η διαμάχη είναι μακροπρόθεσμη.
«Αυτό δεν πρόκειται να επιλυθεί [βραχυπρόθεσμα]. Επομένως, πρέπει να συνυπολογίσετε την Κίνα στην εδαφική διαμάχη στη μεγάλη στρατηγική», είπε ο Κονταπάλλι.
Ο Τζαϊσάνκαρ ανέφερε τον ενεργό ανταγωνισμό από την Κίνα στη γειτονιά της Ινδίας — σε χώρες όπως το Νεπάλ, η Σρι Λάνκα, το Μπαγκλαντές και η Μιανμάρ. Η ισορροπία δυνάμεων στον Ινδο-Ειρηνικό έχει επίσης αλλάξει από την άνοδο της Κίνας. Η Ινδία εργάζεται με άλλες χώρες για να το αντιμετωπίσει, είπε.
Ακόμη και στους διεθνείς θεσμούς, η Κίνα προσπαθεί να εμποδίσει την άνοδο της Ινδίας, σημείωσε.
«Η Κίνα είναι τελικά η κύρια δύναμη που είναι περισσότερο υπεύθυνη για το σταμάτημα, ας πούμε, της μεταρρύθμισης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της εισόδου της Ινδίας στην Ομάδα Πυρηνικών Προμηθευτών, για ορισμένα εμπορικά ζητήματα και τέτοια πράγματα. Υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων», είπε.
Ο ρόλος της Ινδίας στους παγκόσμιους θεσμούς αυξάνεται. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας της το 2023 στο διεθνές φόρουμ της Ομάδας των 20 (G20), έπαιξε κρίσιμο ρόλο σε μια διευρυμένη BRICS και σε άλλες πλατφόρμες παγκόσμιας διακυβέρνησης, σύμφωνα με την Τουράνγκμπαμ.
Ωστόσο, η Κίνα χρησιμοποιεί μια διττή προσέγγιση για να αμφισβητήσει αυτήν την αυξανόμενη επιρροή, είπε.
«Η πρόκληση της Κίνας για την άνοδο της Ινδίας σε παγκόσμιους θεσμούς είναι τόσο ιδεατή όσο και υλική», είπε ο Τουράνγκμπαμ.
Η δημοκρατία της Ινδίας και το δεκτικό μοντέλο παγκόσμιας διακυβέρνησής της, την καθιστούν ελκυστική, είπε. Ωστόσο, το καθαρό οικονομικό μέγεθος και η επιρροή της Κίνας αποτελούν πρόκληση για το Νέο Δελχί να περιηγηθεί σε παγκόσμιους θεσμούς.
Η μεγάλη στρατηγική της Κίνας είναι να είναι το Νο. 1: να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα. Το Πεκίνο θέλει επίσης να είναι Νο. 1 στην Ασία, είπε ο Κονταπάλλι. Αλλά υπάρχουν δυνάμεις στην Ασία —Ινδία, Ιαπωνία, Ινδονησία, Φιλιππίνες και Βιετνάμ— που μπορούν να ανταγωνιστούν για αυτήν την επιρροή και δεν θέλουν η Κίνα να μετριάσει το αποτύπωμά τους.
«Ο ρόλος της Κίνας στη Νότια Ασία, τη Νοτιοανατολική Ασία, όπου θέλει να περιθωριοποιήσει την Ινδία, δεν είναι αποδεκτός από την Ινδία», είπε.
Η μεγάλη στρατηγική της Ινδίας θα περιλαμβάνει επομένως την αντιμετώπιση της μεγάλης κινεζικής στρατηγικής σε σχέση με εδαφικά ζητήματα και τον ανταγωνισμό στην Ασία.
Υπάρχουν πολλά στοιχεία της στρατηγικής, σημείωσε ο Κονταπάλλι. Ένα στοιχείο είναι η συμμαχία QUAD μεταξύ της Ινδίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας στον Ινδο-Ειρηνικό. Μια άλλη είναι η άσκηση Malabar—κοινές θαλάσσιες στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των χωρών QUAD. Ένα άλλο στοιχείο είναι οι μεμονωμένες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ της Ινδίας και διαφόρων εθνών.
Και μια άλλη είναι η πρόσφατη συνάντηση Μόντι-Τραμπ. Για αυτό, είπε, «τι συνέβη δεν ξέρουμε».
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δίνει τα χέρια με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στο Οβάλ Γραφείο στις 13 Φεβ. 2025. (Jim Watson/Γαλλικό Πρακτορείο μέσω Getty Images)
Κοιτάζοντας προς έναν πολυπολικό κόσμο
Με την ταχεία οικονομική της ανάπτυξη, η Ινδία προβλέπεται να είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο έως το 2030, πίσω από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
Ο Τζαϊσάνκαρ περιέγραψε τρεις παγκόσμιες σχολές σκέψης — τη μονοπολικότητα, τη διπολικότητα και την πολυπολικότητα — από την οπτική γωνία των τριών πιθανών κορυφαίων παγκόσμιων οικονομιών τις επόμενες δύο δεκαετίες: των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, και της Ινδίας.
Οι ακαδημαϊκοί όροι περιγράφουν τρία συστήματα γεωπολιτικής κατανομής ισχύος: ένας μονοπολικός κόσμος κυριαρχείται από μια δύναμη, ένας διπολικός κόσμος κυριαρχείται από δύο μεγάλες δυνάμεις και σε έναν πολυπολικό κόσμο, η εξουσία κατανέμεται μεταξύ πολλών κρατών.
Η μεγάλη στρατηγική της Ινδίας πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο των προσδοκιών ότι θα μπει στη λίστα με τις κορυφαίες παγκόσμιες δυνάμεις στο εγγύς μέλλον, είπε.
«[Οι Ηνωμένες Πολιτείες] είναι το Νο. 1», είπε ο Τζαϊσάνκαρ. «Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι ΗΠΑ θέλουν έναν μονοπολικό κόσμο. Έχουν έναν καθαρό ανταγωνιστή σήμερα, την Κίνα».
Η Κίνα —παρά τη μακροπρόθεσμη φιλοδοξία της για έναν μονοπολικό κόσμο στον οποίο είναι Νο. 1— αναγνωρίζει τη διπολικότητα του σημερινού κόσμου. Η φιλοδοξία της να είναι η κορυφαία παγκόσμια δύναμη δεν έρχεται σε αντίθεση με αυτήν την αναγνώριση.
«Όταν η Κίνα λέει ότι θέλει έναν νέο τύπο σχέσης μεγάλης δύναμης ή συνομιλίες για την αποφυγή της Παγίδας του Θουκυδίδη, στην πραγματικότητα αναγνωρίζει έναν διπολικό κόσμο, αλλά ζητά από τις ΗΠΑ να μην τον αμφισβητήσουν», είπε ο Τζαϊσάνκαρ.
Η Παγίδα του Θουκυδίδη είναι η θεωρία — που έγινε δημοφιλής από τον μελετητή του Χάρβαρντ Γκράαμ Άλισον — ότι όταν μια ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη απειλεί μια κυρίαρχη, συχνά προκύπτει πόλεμος.
«Η Ινδία, όντας Νο. 3, θέλει έναν πολυπολικό [κόσμο]», είπε. «Οπότε νομίζω ότι εξαρτάται εν μέρει από την θέση της».
Ενώ η Κίνα υποστηρίζει την πολυμέρεια σε ορισμένα ζητήματα και φόρουμ, είπε ο Τουράνγκμπάμ, η υποστήριξή της έχει στόχο να αμβλύνει την επιρροή της Αμερικής.
Η Ινδία, από την άλλη πλευρά, στοχεύει στη δημιουργία μιας παγκόσμιας τάξης που να περιλαμβάνει περισσότερες [χώρες], είπε.
«Η Ινδία θέλει να δημιουργήσει ένα εξωτερικά ευνοϊκό περιβάλλον ασφάλειας για την οικονομική της άνοδο και η υποστήριξή της για μια πολυπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση των οικονομιών. Η διεύρυνση του καλαθιού των οικονομικών εταίρων της, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τα βασικά της συμφέροντα ασφάλειας, βρίσκεται στο επίκεντρο της υποστήριξης της Ινδίας για αποτελεσματική πολυμέρεια σε έναν πολυπολικό κόσμο», είπε.
Με την επικείμενη άνοδο της Ινδίας ως την τρίτη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία, ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό παράδειγμα θα εξελιχθεί, σύμφωνα με τον Τζαϊσάνκαρ.
Η αμερικανική οικονομία αξίζει αυτή τη στιγμή περισσότερα από 30 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η κινεζική οικονομία αξίζει περισσότερα από 19 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η Ινδία είναι αυτή τη στιγμή η πέμπτη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία. Αναμένεται να κλέψει την τέταρτη θέση της Ιαπωνίας τον επόμενο χρόνο περίπου. Και, σύμφωνα με έκθεση της S&P Global Ratings, μέχρι το 2030, η Ινδία αναμένεται να ξεπεράσει τα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια και να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
[«Παρ’ όλα αυτά,] [θα] υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, από τη μία πλευρά, και μεταξύ της Κίνας και της Ινδίας, από την άλλη», είπε ο Τζαϊσάνκαρ.
Θα προκύψει επίσης ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ της Ινδίας και όλων των άλλων σε αυτόν τον κατάλογο, είπε. Αλλά ακριβώς λόγω αυτού του κενού, η Ινδία θα διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε έναν πολυπολικό κόσμο.
Η κατάσταση θα εξασφαλίσει μια μοναδική θέση για την Ινδία, σύμφωνα με τον Τζαϊσάνκαρ. Η Ινδία θα περιφρουρήσει αυτό το μέρος για να αποτρέψει την περιθωριοποίηση των συμφερόντων της στη λήψη αποφάσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
«Η Ινδία θα αγωνιστεί για έναν περισσότερο πολυπολικό κόσμο, που σημαίνει έναν κόσμο όπου τα πάντα δεν αποφασίζονται απλώς από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Νομίζω ότι αυτό είναι μια μεγάλη, καλή ανησυχία για την Ινδία», είπε.
Ο τρόπος με τον οποίο η Ινδία θα διασφαλίσει και θα προωθήσει τα συμφέροντά της σε μια πολυπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα είναι μια «δοκιμή φωτιάς» για τη μεγάλη στρατηγική της Ινδίας, είπε ο Τουράνγκμπαμ.
Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι παρευρίσκεται στη Σύνοδο Κορυφής της Ανατολικής Ασίας κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής της Ένωσης Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) στη Βιεντιάν του Λάος, στις 11 Οκτ. 2024. (Tang Chhin Sothy/Pool Photo μέσω AP)
Ο ρόλος της Ινδίας στην παγκόσμια τάξη
Όταν ρωτήθηκε ποιον ρόλο θα έπαιζε η Ινδία στη δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου, ο Τζαϊσάνκαρ απαρίθμησε μια σειρά από στόχους.
Περιλαμβάνουν την ανάληψη ηγετικού ρόλου στη Νοτιοανατολική Ασία, την ασφάλεια του Ινδικού Ωκεανού, τη σύνδεση με τους γείτονές της και τη Μέση Ανατολή, και τη χρήση «καρότων και ραβδιών» για να πείσει το Πακιστάν να απομακρυνθεί από την υποστήριξη τρομοκρατικών ομάδων.
Περιλαμβάνουν επίσης τη διαχείριση της σχέσης της Ινδίας με την Κίνα με τρόπο που προωθεί τον ανταγωνισμό, αλλά δεν οδηγεί σε σύγκρουση, σύμφωνα με τον Τζαϊσάνκαρ.
Ο Κονταπάλλι εξήγησε ότι η προσέγγιση της Ινδίας στα πολυμερή φόρουμ καθοδηγείται από τα συμφέροντά της.
Τόσο η Ινδία όσο και η Κίνα αποτελούν μέρος διαφόρων κοινών πολυμερών φόρουμ. Υποτίθεται ότι δεν είναι εκεί για να συζητήσουν διμερή ζητήματα ή ζητήματα κυριαρχίας, είπε. Αντίθετα, η εμπλοκή τους συνεπάγεται ότι τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν μέσω μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ειρηνικών στρατηγικών.
Τα πολυμερή φόρουμ μπορεί να είναι χρήσιμα για την προώθηση διμερών θεμάτων. Ο Κονταπάλλι ανέφερε μια απαλή προσέγγιση της Ινδίας σε πολυμερείς πλατφόρμες — ένα παράδειγμα είναι η συνάντηση μεταξύ του Μόντι και του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής BRICS στο Καζάν της Ρωσίας, πέρυσι. Οι δύο ηγέτες αποφάσισαν να αφήσουν τους συμβούλους εθνικής ασφάλειας να συζητήσουν την εδαφική τους διαφορά.
«Και μετά είδαμε κάποια προοδευτική δυναμική σε αυτό το θέμα», είπε ο Κονταπάλλι.
Ο Τζαϊσάνκαρ τόνισε ότι η ηγεσία σκέψης της Ινδίας σε έναν πολυπολικό κόσμο θα περιλαμβάνει τη συνεργασία με εξισορροπητικές δυνάμεις, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και άλλες, για να «διαφοροποιήσουν και να ενισχύσουν» τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Θα σήμαινε επίσης την αντιμετώπιση της Κίνας με τη διασπορά των στρατηγικών συμφερόντων της Ινδίας. Η ύπαρξη πολλών στρατηγικών ή οικονομικών εταίρων θα διασφάλιζε ότι εάν η Κίνα απειλούσε να διακόψει τις αλυσίδες εφοδιασμού ή τις επενδύσεις, δεν θα επηρεάσει πολύ την Ινδία, είπε.
Οι αιτήσεις ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μειώθηκαν κατά 11% το 2024, με τις αιτήσεις από Σύρους, Αφγανούς και Τούρκους να παρουσιάζουν σημαντική πτώση, σύμφωνα με έκθεση αρμόδιας υπηρεσίας.
Στις 3 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (European Union Agency for Asylum-EUAA) δημοσίευσε την ετήσια ανάλυσή της σχετικά με τις τάσεις ασύλου για το 2024, στην οποία αναφέρεται ότι οι αιτήσεις ασύλου μειώθηκαν σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και στη Νορβηγία και την Ελβετία.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων ασύλου ανήλθε σε 1.014.000, καταγράφοντας μείωση 11% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρατηρήθηκε σημαντική μείωση στις αιτήσεις από Σύρους (151.000), Αφγανούς (87.000) και Τούρκους (56.000), με ποσοστά πτώσης 17%, 24% και 45% αντίστοιχα, συγκριτικά με το 2023. Για το 2024, η Γερμανία παρέμεινε η χώρα με τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου, φτάνοντας τις 237.000, αριθμός που ήταν μειωμένος κατά το ένα τρίτο σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Αντίθετα, οι αιτήσεις από Ουκρανούς (27.000) που εγκατέλειψαν τη χώρα τους λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης με τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 90% σε σχέση με το 2023. Η αύξηση αυτή συνδέεται με την Οδηγία Προσωρινής Προστασίας, η οποία παρέχει άμεση και συλλογική προστασία στους Ουκρανούς πολίτες και πρόκειται να λήξει τον Μάρτιο του 2026.
Στο τέλος Δεκεμβρίου 2024, ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων ασύλου ανήλθε σε 981.000, παραμένοντας ένας από τους υψηλότερους αριθμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ, υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο της περιόδου 2017-2021. Ο αριθμός αυτός ξεπεράστηκε μία φορά εντός του 2024 και μία κατά την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης το 2016.
Μεταναστευτική πολιτική
Ο έλεγχος της μετανάστευσης υπήρξε κεντρικό ζήτημα στις εκλογές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, με τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου να απομακρύνονται σταδιακά από τις παραδοσιακές προοδευτικές πολιτικές τους για τη μετανάστευση, υιοθετώντας μέτρα όπως η επαναφορά συνοριακών ελέγχων.
Στη Γερμανία, τον προηγούμενο μήνα, η «Χριστιανοδημοκρατική Ένωση» (CDU) επικράτησε στις ομοσπονδιακές εκλογές, έναντι του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Τον Ιανουάριο, ο επικεφαλής του CDU, Φρίντριχ Μερτς, είχε δεσμευθεί για μόνιμους συνοριακούς ελέγχους, μετά από μια θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι στη Βαυαρία, για την οποία συνελήφθη ένας Αφγανός αιτών άσυλο. Ωστόσο, την επομένη της εκλογικής του νίκης, ο ίδιος δήλωσε ότι κανείς από το κόμμα του δεν μιλάει για «κλείσιμο των συνόρων».
Στην Αυστρία, οι αντίπαλοι του «Κόμματος της Ελευθερίας» (FPÖ), το οποίο είχε κερδίσει τις περισσότερες ψήφους στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2024, κατέληξαν πρόσφατα σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού χωρίς τη συμμετοχή του FPÖ.
Το FPÖ είχε διακηρύξει στο προεκλογικό του πρόγραμμα ότι επιθυμεί την απομάκρυνση των παράτυπων μεταναστών από την Αυστρία, την επιβολή αυστηρότερων κριτηρίων για τη νόμιμη μετανάστευση και την εφαρμογή της πολιτικής «επαναμετανάστευσης», η οποία στοχεύει στην επιστροφή μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους. Η συμφωνία συνασπισμού περιλαμβάνει ορισμένες από τις προτάσεις του FPÖ, όπως τη δημιουργία «κέντρων επιστροφής» για την κράτηση απορριφθέντων αιτούντων άσυλο και την αναστολή της επανένωσης οικογενειών.
Στην Ιταλία, υπό την ηγεσία του κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας» και της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα που αποτρέπει τη ροή μεταναστών μέσω της Μεσογείου, μεταφέροντας τους αιτούντες άσυλο στην Αλβανία έως ότου εξεταστούν οι αιτήσεις τους. Πρόκειται για το πρώτο πρόγραμμα του είδους του που εφαρμόζεται από κράτος-μέλος της ΕΕ.
Αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι έχουν επίσης τεθεί σε εφαρμογή στη Σουηδία και τη Γαλλία.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μέτρα για την αυστηροποίηση της πολιτικής της ΕΕ όσον αφορά τη παράνομη μετανάστευση, ανταποκρινόμενη στις πιέσεις των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, για τις οποίες η παράνομη μετανάστευση αποτελεί αφ’ ενός πολιτικό αφ΄ετέρου ζήτημα ασφάλειας.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει ότι η ΕΕ πρέπει να εξετάσει πιθανούς τρόπους δημιουργίας «κέντρων επιστροφής» εκτός της Ένωσης, εν όψει νέας νομοθετικής πρότασης για την επαναπροώθηση μεταναστών.
Η ίδια είχε προτείνει επίσης τη σύναψη περισσότερων συμφωνιών με μη κοινοτικές χώρες, είτε χώρες προέλευσης είτε χώρες διέλευσης μεταναστών, ώστε να περιοριστεί η ροή τους προς την ΕΕ. Παράλληλα, είχε προτείνει την αποστολή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής σε «κέντρα επιστροφής» σε τρίτες χώρες, όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Αλγερία, η Μαυριτανία, η Σενεγάλη και το Μάλι.
Η φον ντερ Λάιεν είχε χαρακτηρίσει τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, η οποία υπεγράφη τον Νοέμβριο του 2023, ως ένα επιτυχημένο μοντέλο για τη διαχείριση του ζητήματος.
Το μεταβατικό καθεστώς της Συρίας έχει αναπτύξει δυνάμεις ασφαλείας στην πόλη Τζαραμάνα, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Δαμασκού, ανέφερε το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων SANA της χώρας στις 3 Μαρτίου.
Σύμφωνα με το SANA, η κίνηση έπεται της δολοφονίας ενός αξιωματούχου του υπουργείου Άμυνας —που ταυτοποιήθηκε ως Αχμάντ αλ-Κατίμπ— ο οποίος πυροβολήθηκε από άγνωστους ενόπλους κοντά στην Τζαραμάνα.
Οι δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή εργάζονται για να «συλλάβουν αυτά τα άτομα [υπεύθυνα για τη δολοφονία] και να τα οδηγήσουν στη δικαιοσύνη», υποστήριξε ο Αντισυνταγματάρχης Χουσάμ Ταχάν, αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας, σύμφωνα με το SANA.
«Ένοπλα άτομα εκτός κρατικής αρχής απέρριψαν όλες τις διαμεσολαβήσεις και συμφωνίες», είπε ο Ταχάν.
Πρόσθεσε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας προσπάθησαν «να τερματίσουν την κατάσταση χάους και τα παράνομα σημεία ελέγχου που έχουν δημιουργηθεί από παράνομες ομάδες που διαπράττουν απαγωγές, δολοφονίες, και ένοπλες ληστείες».
Τρία χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Δαμασκού, ο πληθυσμός της Τζαραμάνα αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από Δρούζους, μια μειονοτική θρησκευτική αίρεση, και Χριστιανούς.
«Καμία συριακή γεωγραφική περιοχή δεν θα παραμείνει εκτός του ελέγχου των κρατικών θεσμών», είπε ο Ταχάν, σύμφωνα με το SANA.
«Είμαστε μάρτυρες σημαντικής συνεργασίας από τους κατοίκους της πόλης Τζαραμάνα σε αυτό το θέμα.»
Τον Δεκέμβριο του 2024, ο Σύρος ηγέτης Μπασάρ αλ Άσαντ εκδιώχθηκε από την εξουσία και ο συριακός εθνικός στρατός διαλύθηκε, εν όψει επίθεσης ανταρτών που υποστηρίζονταν από τη γειτονική Τουρκία.
Της επίθεσης ηγήθηκε η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), χαρακτηρισμένη ως τρομοκρατική ομάδα από τις ΗΠΑ, της οποίας ο αρχηγός, Αχμάντ αλ-Σάρα, έχει αναλάβει τον ρόλο του προσωρινού ηγέτη της Συρίας.
Στις 3 Μαρτίου, το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu της Τουρκίας ανέφερε ότι έκτοτε η ηρεμία είχε αποκατασταθεί στην Τζαραμάνα μετά από συνομιλίες μεταξύ ηγετών της τοπικής κοινότητας και αξιωματούχων του υπουργείου Εσωτερικών της Συρίας.
Σύμφωνα με το Anadolu, οι αναταραχές ξεκίνησαν στις 28 Φεβρουαρίου όταν ο αλ-Κατίμπ, ένας αξιωματούχος του Υπουργείου Άμυνας της Συρίας υπό την ηγεσία της HTS, σκοτώθηκε σε σημείο ελέγχου από άγνωστους ενόπλους.
Το πρακτορείο ειδήσεων ανέφερε επίσης — επικαλούμενο τον Μουσάμπ αλ-Σαμί, τοπικό αξιωματούχο ασφαλείας — ότι ένα αστυνομικό τμήμα κοντά στη Τζαραμάνα είχε επίσης δεχθεί επίθεση.
Ο αλ-Σαμί είπε ότι η κρίση διαδόθηκε αργότερα μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ αξιωματούχων ασφαλείας και ηγετών της τοπικής κοινότητας.
«Τις επόμενες ημέρες, η συνεργασία μας με τους ανθρώπους της Τζαραμάνα θα ενισχυθεί», αναφέρθηκε ότι είπε.
Οχήματα του ισραηλινού στρατού κινούνται στη ζώνη ασφαλείας που επιτηρείται από τον ΟΗΕ, η οποία χωρίζει τις ισραηλινές και συριακές δυνάμεις κοντά στο χωριό Δρούζων Ματζάλ Σαμς, που βρίσκεται στα προσαρτημένα από το Ισραήλ Υψίπεδα Γκολάν, στις 21 Δεκεμβρίου 2024. (Jalaa Marey/AFP μέσω Getty Images)
Διφορούμενες περιστάσεις
Οι συνθήκες γύρω από την πρόσφατη αναταραχή παραμένουν ασαφείς.
Την 1η Μαρτίου, το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (SOHR) ανέφερε «πολλά περιστατικά διαταραχής ασφάλειας» μέσα και γύρω από τη Τζαραμάνα, τα οποία, όπως είπε, είχαν οδηγήσει σε πολλούς θανάτους και τραυματισμούς.
«Αυτές οι ενέργειες ώθησαν τη γενική υπηρεσία ασφαλείας [της Συρίας] να ξεκινήσει μια μεγάλης κλίμακας εκστρατεία ασφαλείας στην πόλη», ανέφερε η υπηρεσία επιτήρησης δικαιωμάτων που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με το SOHR, ένοπλοι κάποια στιγμή μπήκαν στην Τζαραμάνα, «όπου συγκρούστηκαν με ένοπλα μέλη της τοπικής κοινότητας των Δρούζων».
Ένας Δρούζος μαχητής σκοτώθηκε στη μάχη σώμα με σώμα και άλλα εννέα άτομα τραυματίστηκαν, ανέφερε.
Το SOHR ανέφερε επίσης ότι άγνωστοι ένοπλοι άνοιξαν πυρ εναντίον πολιτικού οχήματος στην περιοχή, τραυματίζοντας δύο μέλη της κοινότητας των Δρούζων.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Ισραήλ Κατς, εν τω μεταξύ, διέταξε πρόσφατα τον ισραηλινό στρατό να «προετοιμαστεί να υπερασπιστεί» την κοινότητα των Δρούζων της Συρίας, σύμφωνα με την Times of Israel.
Σε δήλωση της 1ης Μαρτίου, το γραφείο του Κατς ισχυρίστηκε ότι η Τζαραμάνα δεχόταν «επίθεση από τις δυνάμεις του συριακού καθεστώτος».
«Δεν θα επιτρέψουμε στο ακραίο ισλαμικό καθεστώς στη Συρία να βλάψει τους Δρούζους», αναφέρει η δήλωση. «Αν το καθεστώς βλάψει τους Δρούζους, θα το χτυπήσουμε κι εμείς».
Η Τζαραμάνα απέχει περίπου 55 χιλιόμετρα από τα σύνορα του Ισραήλ.
Λίγο μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, οι ισραηλινές δυνάμεις εισήλθαν στο συριακό έδαφος στην περιοχή των Υψωμάτων του Γκολάν, όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος της κοινότητας των Δρούζων της Συρίας.
Τον περασμένο μήνα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το εβραϊκό κράτος δεν θα επιτρέψει στις συριακές δυνάμεις να «εισέλθουν στην περιοχή νότια της Δαμασκού».
Η κυβέρνησή του έκανε επίσης σαφές ότι οι ισραηλινές δυνάμεις που τώρα κατέχουν περιοχές της Συρίας θα παραμείνουν στην περιοχή για αόριστο χρόνο.
Ο υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάρκο Ρούμπιο, λαμβάνει μέτρα για την ταχύτερη παράδοση της στρατιωτικής βοήθειας προς το Ισραήλ, δεσμευόμενος να τηρήσει τις συμφωνίες ασφαλείας των ΗΠΑ με τη χώρα.
Σε δήλωσή του, την 1η Μαρτίου, ανέφερε ότι υπέγραψε διάταγμα για την ενεργοποίηση έκτακτων εξουσιών, προκειμένου να επιταχυνθεί η αποστολή στρατιωτικής βοήθειας ύψους περίπου 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς το Ισραήλ. Επεσήμανε ότι το μερικό εμπάργκο όπλων που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε οδηγήσει στην αδικαιολόγητη καθυστέρηση προμήθειας ορισμένων όπλων και πυρομαχικών προς το Ισραήλ. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση ανατράπηκε υπό τη διοίκηση του προέδρου Τραμπ.
Κατά τη δεύτερη θητεία της, η κυβέρνηση Τραμπ έχει εγκρίνει σχεδόν 12 δισ. δολάρια σε πωλήσεις όπλων προς το Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Ρούμπιο, η απόφαση αυτή συνδέεται με την ακύρωση από τον πρόεδρο Τραμπ ενός μνημονίου της εποχής Μπάιντεν, το οποίο είχε επιβάλει περιορισμούς στη στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ, την ώρα που η χώρα διεξήγαγε επιχειρήσεις επιβίωσης σε πολλαπλά μέτωπα κατά του Ιράν και των συμμάχων του.
Η δήλωσή του φαίνεται να αναφέρεται στην απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να παγώσει την αποστολή βομβών 900 κιλών προς το Ισραήλ, λόγω ανησυχιών ότι οι βόμβες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της Γάζας. Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση Τραμπ ήρε τον περιορισμό, επιτρέποντας την παράδοση των όπλων στο Ισραήλ τον προηγούμενο μήνα.
Ο Ρούμπιο τόνισε ότι η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει «όλα τα διαθέσιμα μέσα» για να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών προς το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξής του απέναντι σε απειλές.
Η Υπηρεσία Συνεργασίας για την Αμυντική Ασφάλεια των ΗΠΑ (Defense Security Cooperation Agency-DSCA) ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι ενέκρινε πιθανές πωλήσεις όπλων στο Ισραήλ, συνολικής αξίας σχεδόν 3 δισ. δολαρίων, σε διάφορες συμφωνίες. Η πρώτη συμφωνία αφορά την πώληση 35.529 γενικών βομβών MK 84 ή BLU-117 και 4.000 διατρητικών κεφαλών I-2000, αξίας 2,04 δισ. δολαρίων, με τις πρώτες παραδόσεις να ξεκινούν το επόμενο έτος.
Σύμφωνα με την DSCA, ο υπουργός Εξωτερικών αποφάσισε και παρείχε αναλυτική αιτιολόγηση ότι υφίσταται έκτακτη ανάγκη που απαιτεί την άμεση πώληση των παραπάνω αμυντικών ειδών και υπηρεσιών προς την κυβέρνηση του Ισραήλ, καθώς αυτό εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών.
Από το συνολικό ποσό των 3 δισ. δολαρίων, περισσότερα από 675 εκατομμύρια αφορούν πυρομαχικά, εξοπλισμό υποστήριξης και κιτ καθοδήγησης, με τις παραδόσεις να ξεκινούν το 2028. Μια επιπλέον συμφωνία, αξίας 295 εκατομμυρίων δολαρίων, αφορά την προμήθεια στο Ισραήλ ερπυστριοφόρων μπουλντόζων D9R και D9T της Caterpillar.
Λήξη της εκεχειρίας
Η στρατιωτική βοήθεια των 4 δισ. δολαρίων παρέχεται λίγο μετά τη λήξη της εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς, το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, πρότεινε μια νέα συμφωνία εκεχειρίας, με σκοπό την προσωρινή κατάπαυση του πυρός κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και του εβραϊκού Πάσχα. Το Ραμαζάνι αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 30 Μαρτίου, ενώ το Πάσχα στις 20 Απριλίου.
Παρότι το Ισραήλ αποδέχθηκε την πρόταση, η Χαμάς αρνήθηκε να την αποδεχθεί, σύμφωνα με ανάρτηση της 2ας Μαρτίου από το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού στην πλατφόρμα Χ. Ως αποτέλεσμα, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου αποφάσισε την αναστολή της εισόδου όλων των ειδών και προμηθειών στη Λωρίδα της Γάζας από το πρωί της ίδιας ημέρας.
Στις 4 Φεβρουαρίου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πρότεινε τη μετακίνηση των κατοίκων της Γάζας εκτός της Λωρίδας, καθώς και την ανάληψη της ανοικοδόμησης της περιοχής από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με στόχο τη μόνιμη επίλυση των συγκρούσεων στην περιοχή. Μετά την πρόταση του Τραμπ, ειδικοί επισήμαναν ότι η ιδέα της επίλυσης της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης μέσω της δημιουργίας δύο κρατών φαίνεται να χάνει έδαφος. Ο Ίλαϊ Σπέρλινγκ (Eli Sperling), βοηθός καθηγητή του Israel Institute στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, ανέφερε ότι η προοπτική αυτή είναι πιθανώς ξεγραμμένη.
Πολλοί αναλυτές εξωτερικής πολιτικής, πρόσθεσε, έχουν συζητήσει την πιθανότητα η Γάζα να εξελιχθεί σε ένα ανεξάρτητο κρατίδιο, ενδεχομένως ενσωματωμένο αργότερα σε παλαιστινιακό κράτος. Ωστόσο, επεσήμανε ότι τόσο η πλειοψηφία των Παλαιστινίων όσο και των Ισραηλινών απορρίπτουν πλέον μια τέτοια λύση.
Τον περασμένο μήνα, ο Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας ότι λειτουργεί ως μηχανισμός προστασίας κρατών που διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, διέκοψε τη χρηματοδότηση της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (U.N. Relief and Works Agency-UNRWA), χαρακτηρίζοντάς τη συστηματικά αντισημιτική και εχθρική προς το Ισραήλ.
Οι μετοχές των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών σημείωσαν σημαντική άνοδο λόγω των αυξημένων προοπτικών στρατιωτικών δαπανών από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αγορά αντέδρασε στη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών, όπου συζητήθηκε η ενίσχυση των αμυντικών δαπανών προς στήριξη της Ουκρανίας, οδηγώντας σε ράλι μετοχών για ορισμένες από τις μεγαλύτερες αμυντικές εταιρείες της Ευρώπης.
Συγκεκριμένα, στις 3 Μαρτίου, οι μετοχές της Rheinmetall, της μεγαλύτερης γερμανικής αμυντικής εταιρείας, σημείωσαν άνοδο 13,7%, ενώ της Leonardo στο Μιλάνο αυξήθηκαν κατά 16%. Η γαλλική Thales ενισχύθηκε κατά 16%, ενώ η βρετανική BAE Systems κατέγραψε άνοδο 14,5%.
Η άνοδος αυτή ώθησε τον δείκτη STOXX Aerospace and Defence, ο οποίος περιλαμβάνει ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της άμυνας, σε αύξηση 1,1%, αγγίζοντας ιστορικό υψηλό. Παράλληλα, ο γερμανικός δείκτης DAX σημείωσε τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από τον Νοέμβριο του 2022, κλείνοντας σε επίπεδο ρεκόρ, όπως και ο βρετανικός FTSE.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η άνοδος της αγοράς οφείλεται στην αισιοδοξία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, αλλά και στη δυνατότητα επίτευξης ενός ειρηνευτικού σχεδίου, το οποίο όχι μόνο ενισχύει τις αμυντικές μετοχές αλλά και δημιουργεί ευρύτερη θετική δυναμική.
Η σύνοδος κορυφής της 2ας Μαρτίου στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου, η οποία κατέληξε σε έντονη συζήτηση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, φέρεται να είπε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι πρέπει να ενισχύσουν τη στρατιωτική υποστήριξή τους προς την Ουκρανία εν όψει μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν επιταχύνει δραστικά την κατεύθυνση της ΕΕ προς αυξημένες αμυντικές δαπάνες. Αναφορά της JPMorgan τον Μάρτιο του περασμένου έτους εκτιμούσε ότι ο κύκλος επανεξοπλισμού της Ευρώπης θα διαρκέσει τουλάχιστον μία δεκαετία, ενώ τη Δευτέρα οι αναλυτές της τράπεζας τόνισαν ότι τα γεγονότα των τελευταίων δύο εβδομάδων έχουν ενισχύσει ακόμη περισσότερο αυτή την πρόβλεψη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι 30 ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ αναμένεται σύντομα να δεσμευθούν σε πολύ υψηλότερες αμυντικές δαπάνες.
Ο Πίτερ Σάφρικ, στρατηγικός αναλυτής της RBC Capital Markets Global Macro, σημείωσε ότι πρόκειται για σημείο καμπής, καθώς η Ευρώπη αντιλαμβάνεται πως πρέπει να ρίξει μεγαλύτερο βάρος στην άμυνα και την ασφάλεια. Παράλληλα, επεσήμανε ότι οι γερμανικές εκλογές άνοιξαν τον δρόμο για αυξημένες δαπάνες και ότι η ένταση μεταξύ Ζελένσκι και Τραμπ επιτάχυνε τις εξελίξεις.
Ο Φρανσουά Σαβαρί, επικεφαλής επενδύσεων στη Genvil Wealth Management, τόνισε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και ότι οι πιέσεις προς τους ηγέτες της να δράσουν αυξάνονται.
Η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, υπό την ηγεσία του Φρίντριχ Μερτς, καλείται να αναθεωρήσει το αποκαλούμενο «φρένο χρέους», ώστε να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να επιτρέψει μια άνευ προηγουμένου μεταπολεμική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών. Ωστόσο, μια τέτοια μεταρρύθμιση απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων στο γερμανικό κοινοβούλιο.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank, Ρόμπιν Βίνκλερ, δήλωσε ότι στη Γερμανία συντελείται μια «μεταβολή προτύπου». Η ΕΕ εκτιμά ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ την επόμενη δεκαετία, με μεγάλες δανειοληψίες να αναμένονται για τη χρηματοδότηση αυτών των δαπανών.
Σύμφωνα με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, τα κράτη-μέλη οφείλουν να διατηρούν το δημόσιο έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος κάτω από το 60% του ΑΕΠ. Ωστόσο, οκτώ από τα 27 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Πολωνίας, βρίσκονται ήδη υπό επίσημη επίπληξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβίαση του ορίου του 3%.
Στις 14 Φεβρουαρίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμφώνησε να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου να επιτραπούν επιπλέον αμυντικές δαπάνες. Κατά τη διάρκεια ομιλίας της στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να δραστηριοποιηθεί πιο έντονα όσον αφορά την ασφάλειά της και να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες.
Στη Βουλή στρέφεται το πολιτικό ενδιαφέρον, δύο χρόνια μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.
Σε εξέλιξη είναι η συζήτηση επί της πρότασης του ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής της Βουλής για ενδεχόμενα αδικήματα του τότε υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Χρ. Τριαντόπουλου.
Αύριο, Τετάρτη 5 Μαρτίου, θα διεξαχθεί η προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών, που ζήτησαν το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, «με αντικείμενο το έγκλημα των Τεμπών».
Την ίδια μέρα, όπως έχει προαναγγείλει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Νίκος Ανδρουλάκης, το ΠΑΣΟΚ θα καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, με αφορμή και το προσφάτως δημοσιευθέν πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Ο κος Ανδρουλάκης είχε καλέσει «όλα τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να στηρίξουν» την πρωτοβουλία του καθώς, για την κατάθεση της πρότασης δυσπιστίας χρειάζονται 50 υπογραφές, ενώ το ΠΑΣΟΚ διαθέτει 32 βουλευτές.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 86), προκειμένου να συγκροτηθεί κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης (προανακριτική) απαιτείται απόφαση της ολομέλειας της Βουλής που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Εφόσον συγκροτηθεί η επιτροπή αυτή, το πόρισμα της εισάγεται στην ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
Για την πρόταση δυσπιστίας, το Σύνταγμα (άρθρο 84) προβλέπει ότι η συζήτηση αρχίζει μετά δύο ημέρες από την υποβολή της, εκτός αν η κυβέρνηση ζητήσει να αρχίσει αμέσως, ενώ (η συζήτηση) δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από την έναρξή της. Η ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για σαράντα οκτώ ώρες, αν το ζητήσει η κυβέρνηση. Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
Η σημερινή κοινοβουλευτική διαδικασία επί της πρότασης του ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση προανακριτικής
Σήμερα η συζήτηση για τη σύσταση «προανακριτικής» επιτροπής, θα διεξαχθεί με τη διαδικασία της γενικευμένης συζήτησης επερώτησης, και θα οργανωθεί σε τρεις κύκλους ομιλητών. Στον πρώτο κύκλο των «κατά προτεραιότητα ομιλητών», θα προηγηθεί βουλευτής του κόμματος που κατέθεσε την πρόταση, δηλαδή του ΠΑΣΟΚ, και θα ακολουθήσουν βουλευτές κατ’ αναλογία της δύναμης των κομμάτων.
Στη συζήτηση αναμένεται να μετάσχουν οι πρόεδροι των κοινοβουλευτικών ομάδων, υπουργοί και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των κομμάτων.
Σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής, επιτρέπεται η εμφάνιση ενώπιον του σώματος του προσώπου κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση, (σ.σ. ο τότε υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ, Χρ. Τριαντόπουλος) προκειμένου να ακούσει τις απόψεις του, αλλιώς έχει δικαίωμα να υποβάλει έγγραφο υπόμνημα.
Μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης, που αναμένεται να διαρκέσει 10-12 ώρες, η ολομέλεια της Βουλής θα αποφασίσει με μυστική ψηφοφορία για τη συγκρότηση ή μη της Ειδικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τη διεξαγωγή Προκαταρκτικής Εξέτασης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, αλλιώς η πρόταση απορρίπτεται.
Οι προ 16μήνου προτάσεις για σύσταση προανακριτικής για την «717»
Προ 16μήνου είχαν κατατεθεί στη Βουλή, και συζητηθεί (24/22/2023) από κοινού στην ολομέλεια του σώματος, δύο προτάσεις για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής σχετικά με την υπόθεση της εκτέλεσης της σύμβασης «717» για την «Ανάταξη και Αναβάθμιση του συστήματος Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης και Αντικατάστασης 70 Αλλαγών Τροχιάς Σε Εντοπισμένα Τμήματα του Άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας (Α.Δ.717/2014)» που κατέθεσαν το ΠΑΣΟΚ (κατά των πρώην υπουργών Χρ. Σπίρτζη και Κ. Καραμανλή) και ο ΣΥΡΙΖΑ (κατά των πρώην υπουργών Κ. Καραμανλή, Κ. Χατζηδάκη, Μ. Χρυσοχοΐδη και Χρ. Σπίρτζη). Οι δύο αυτές προτάσεις είχαν απορριφθεί από την ολομέλεια της Βουλής.
Είκοσι χρόνια πριν ξεκινήσει η Επανάσταση του 1821, ένας άλλος «πόλεμος» είχε ήδη ξεσπάσει: Ο πόλεμος για τα αρχαία! Κάπως έτσι αρχίζει ο πρόλογος του βιβλίου της αρχαιολόγου Εύης Πίνη «Η Κυρά της Ελευσίνας και άλλες ιστορίες» (εκδόσεις Πατάκη), με θέμα τρεις γνωστές και λιγότερο γνωστές λεηλασίες αρχαιοτήτων, που διέπραξαν ξένοι περιηγητές στη χώρα μας στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα, το οποίο πήρε πρόσφατα το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας από την Ακαδημία Αθηνών.
«Η Κυρά της Ελευσίνας…», όμως, δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά και νέους, αλλά σε αναγνώστες κάθε ηλικίας. Κι αυτό επειδή οι ιστορίες που έχει επιλέξει να παρουσιάσει η συγγραφέας του όχι μόνο στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, που αποτυπώνουν τις καταστροφές και τις λεηλασίες των μνημείων της Ελλάδας λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821, αλλά έχουν προκύψει μέσα από έρευνα που η αρχαιολόγος και υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων διεξήγαγε σε βάθος.
Τι την παρακίνησε, όμως, να γράψει εξαρχής αυτό το βιβλίο; «Το 2021, όταν γιορτάζαμε τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση, μου προτάθηκε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος να συμμετάσχω σε μια συλλογική έκδοση με τίτλο ’21 + 1 συγγραφείς γράφουν για το 1821′. Μάλιστα, μου ζητήθηκε στο διήγημά μου να αποτυπώνεται η ‘αρχαιολογική ματιά’ για το 1821. Αυτό με καθοδήγησε να σκεφτώ τις λεηλασίες των αρχαιοτήτων που διαπράχθηκαν από Ευρωπαίους περιηγητές λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η Επανάσταση και έγραψα ένα διήγημα με τίτλο ‘Ονειρεύομαι την πατρίδα’ και πρωταγωνιστή ένα γλυπτό από το ναό της Αφαίας που σήμερα βρίσκεται στο Μόναχο. Έτσι άρχισα να ασχολούμαι με το θέμα και να μελετώ τη βιβλιογραφία, όπου βρήκα πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες για τη δράση των περιηγητών και έτσι κάπως άρχισε να σχηματίζεται στο μυαλό μου η ιδέα για την ‘Κυρά της Ελευσίνας’», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Εύη Πίνη, που επικεντρώθηκε σε τρεις ιστορίες λεηλασιών αρχαιοτήτων στην Ελλάδα: την Καρυάτιδα της Ελευσίνας, την Αφροδίτη της Μήλου και τα γλυπτά της Αφαίας στην Αίγινα.
Ήταν δύσκολη η επιλογή και η δημιουργία της μυθοπλασίας με τους διαλόγους που χρησιμοποίησε; «Ομολογώ ότι η επιλογή δεν ήταν εύκολη. Είχα γράψει πολύ περισσότερες ιστορίες, αλλά κατέληξα, κουβεντιάζοντας και με τον υπεύθυνο της έκδοσης, να συμπεριλάβω στο βιβλίο δυο υποθέσεις σχετικά άγνωστες, την Καρυάτιδα του Κέιμπριτζ και τους Αιγινήτες, και μία πολύ γνωστή, την Αφροδίτη της Μήλου. Η μυθοπλασία προέκυψε εύκολα, γιατί οι πρωταγωνιστές αυτών των ιστοριών μάς άφησαν τα ημερολόγιά τους και τη μεταξύ τους αλληλογραφία. Οπότε, υπήρχε πολύ υλικό για να εμπνευστώ», απαντά η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Την ίδια περίοδο, αρχές του 19ου αιώνα, λεηλατήθηκαν και τα γλυπτά του Παρθενώνα από τον Έλγιν και τους συνεργάτες του – μάλιστα ο επικεφαλής του συνεργείου του, ο Ιταλός ζωγράφος Λουζιέρι, εμφανίζεται ως … δευτεραγωνιστής σε μια από τις ιστορίες. Για ποιο λόγο η ίδια δεν έγραψε γι’ αυτήν την αρπαγή; «Στην πρώτη εκδοχή του κειμένου υπήρχε και μια ιστορία για τα γλυπτά του Παρθενώνα, αλλά αναγκαστικά, εφόσον έπρεπε να επιλέξω, η ιστορία αυτή έμεινε εκτός. Άλλωστε έχουν γραφτεί τόσα για τις λεηλασίες και τις καταστροφές που διέπραξε ο Έλγιν που μια ακόμη ιστορία ίσως δεν θα είχε να προσφέρει κάτι», επισημαίνει η Εύη Πίνη, που αισθάνθηκε «μεγάλη χαρά, όπως είναι φυσικό» για τη βράβευσή της από την Ακαδημία Αθηνών (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη). Θυμάται δε «με συγκίνηση την τελετή βράβευσης. Και επειδή αυτό συνέβη μέσα στην περίοδο των Χριστουγέννων ήταν σαν να μου έφερε ένα μεγάλο και απρόσμενο δώρο ο Άγιος Βασίλης!», σημειώνει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, που ετοιμάζει ένα ακόμα βιβλίο, το οποίο αφορά πάλι μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας.
«Είναι ένα θέμα που μας ‘καίει’ εμάς τους αρχαιολόγους και γι’ αυτό το επιλέγω, θέλοντας να μιλήσω στο νεανικό κοινό για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή τη φορά όμως δεν θα είναι ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά μια υπόθεση μυστηρίου και θα εκτυλίσσεται στο σήμερα», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ας αναφέρουμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από το βιβλίο για τις αρχαιότητες που λεηλατήθηκαν:
Η «κυρά της Ελευσίνας»
«Η Καρυάτιδα του Κέιμπριτζ, όπως ονομάζεται πλέον το άγαλμα, χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ. Ήταν τοποθετημένη στα μικρά προπύλαια του ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα, μαζί με μία ακόμη Καρυάτιδα, για να στηρίζουν σαν κίονες την οροφή του κτιρίου. Τα δυο γλυπτά καταστράφηκαν όταν λεηλατήθηκε το ιερό της Δήμητρας από τους Γότθους το 395 π.Χ. Η Καρυάτιδα του Κέμπριτζ βρέθηκε το 1676 από χωρικούς της περιοχής. Το άγαλμα έμεινε στη θέση του και συνδέθηκε με λαϊκές δοξασίες, καθώς οι αγρότες τη θεωρούσαν προστάτιδα των καλλιεργειών τους…»
Οι «Αιγινήτες», τα γλυπτά του ναού της Αφαίας
«Ο ναός της Αφαίας είναι κτισμένος στην κορυφή ενός πευκόφυτου λόφου, στο βορειοανατολικό τμήμα της Αίγινας, και χρονολογείται γύρω στο 500/549 π.Χ. Τα γλυπτά που διακοσμούσαν τα αετώματα του ναού της Αφαίας έχουν και τα δύο ως θέμα τους τις μυθικές εκστρατείες στην Τροία, όπου διακρίθηκαν Αιγινήτες ήρωες […] Οι ‘Αιγινήτες’, όταν εκτέθηκαν στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου το 1830, εντυπωσίασαν και εξέπληξαν τους φιλότεχνους της Ευρώπης για τις τολμηρές στάσεις των σωμάτων τους, αλλά και για το χρώμα που σωζόταν σε πολλά σημεία τους …»
Η Αφροδίτη της Μήλου
«Το άγαλμα είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται γύρω στα 150-125 π.Χ […] Σύμφωνα με τις αναφορές της εποχής, μαζί βρέθηκαν τρία θραύσματα από χέρια, ίσως της Αφροδίτης. Ένα από τα θραύσματα ήταν το άκρο αριστερού χεριού που κρατούσε μήλο […] Η ιστορία της ανεύρεσης του αγάλματος είναι αρκετά μπλεγμένη, γι’ αυτό και οι αφηγήσεις που μας άφησαν κάποιοι από τους βασικούς πρωταγωνιστές δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Γι’ αυτό, ακόμα και σήμερα δεν είμαστε τελείως βέβαιοι πώς ακριβώς βρέθηκε η Αφροδίτη, πώς κατέληξε στα αμπάρια του Εσταφέτ, τι συνέβη στην παραλία και το πιο σημαντικό: βρέθηκαν τα χέρια μαζί με τον κορμό του αγάλματος και, αν βρέθηκαν, τι απέγιναν; … ».
Η εικονογράφηση έγινε από τη Λέλα Στρούτση. Φωτογραφία εξωφύλλου: Εκδόσεις Πατάκη.
Σε ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στην Ελλάδα σε ορίζοντα πενταετίας ακόμη και δεσπόζουσα θέση σε ζητήματα τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα οι κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές ύλες, δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και διευθύνων σύμβουλος της Geohellas, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου.
Ως παράδειγμα αυτού παραθέτει ο κος Γιαζιτζόγλου την υπόθεση του γαλλίου, λέγοντας ότι σε περίπτωση που όντως υλοποιηθεί η εξαγγελία της Κίνας για την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές του συγκεκριμένου ορυκτού, η επένδυση που προωθεί η Metlen στην εξόρυξη βωξίτη, από τον οποίο προέρχεται το γάλλιο, θα παρείχε τη δυνατότητα στη χώρα μας να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της Ευρώπης στο συγκεκριμένο ορυκτό, η χρήση του οποίου είναι καταλυτική σε νέες τεχνολογικές εφαρμογές με προηγμένους ημιαγωγούς.
Αντίστοιχα, ο κος Γιαζιτζόγλου αναφέρει τις επενδύσεις της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική, τις ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους και τον διαγωνισμό για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο. Επενδύσεις όπως αυτές, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) θα μπορούσαν να διπλασιάσουν το οικονομικό αποτύπωμα του μεταλλευτικού κλάδου, ο οποίος σήμερα εισφέρει περί το 2% του ΑΕΠ της χώρας και 50.000 – υψηλότερα του μέσου όρου αμειβόμενες – θέσεις εργασίας, εκτός αστικών κέντρων.
Σημειώνει δε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ούτε η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου εκτιμά ότι τεχνικοοικονομικά έχει ακόμη περιθώριο αξιοποίησης, εάν η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Κάτι το οποίο άπτεται πολιτικών αποφάσεων εκ μέρους της Ευρώπης.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξη που παραχώρησε ο κος Γιαζιτζόγλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Νίκο Δρόσο.
Σπάνιες γαίες: περί τίνος ακριβώς πρόκειται;
Οι σπάνιες γαίες είναι μία κατηγορία ορυκτών του περιοδικού πίνακα οι οποίες έχουν βρει τα τελευταία χρόνια κάποιες χρήσεις σε τεχνολογικές εφαρμογές. Οι σπάνιες γαίες είναι μία υποκατηγορία των στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών. Σήμερα γίνεται λάθος χρήση του όρου ‘σπάνια’ για να χαρακτηριστούν άλλα ορυκτά, τα οποία είναι μεν κρίσιμα και στρατηγικά αλλά τυπικά δεν ανήκουν στην κατηγορία των σπανίων γαιών.
Εν προκειμένω…
Εν προκειμένω, λοιπόν, στην τελευταία λίστα κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνονται 33 μεμονωμένα ορυκτά και ως 34ο η οικογένεια των σπάνιων γαιών.
Είναι όντως σπάνιες;
Όχι δεν είναι. Ο όρος ‘σπάνιες γαίες’ προκύπτει από δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι έως σήμερα ήταν ‘αδιάφορες’ ως προς τη χρήση τους, άρα δεν είχε επενδυθεί αρκετός κόπος στην έρευνα και ο δεύτερος είναι ότι συνήθως δεν απαντώνται σε μεγάλα κοιτάσματα. Εξηγώ. Ένα ορυκτό μπορεί να λέμε ότι είναι στον φλοιό της γης σε ποσοστό 0,1% και αυτό είναι μεγάλο ποσοστό. Αυτό το 0,1% μπορεί να είναι ισοκατανεμημένο ή μπορεί να είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα. Αν είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα είναι πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο οικονομικό να το βγάλεις. Αν είναι από ένας κόκκος σε κάθε στρέμμα, στην πράξη ενώ δεν είναι καθόλου σπάνιο, είναι σπάνιο να το αποκτήσεις διότι πρέπει να εξορύξεις 1000 κιλά γης για να πάρεις 1 γραμμάριο ορυκτού. Παράδειγμα αυτού είναι το περίφημο γάλλιο, το οποίο ενώ δεν είναι σπάνιο, μπορεί μόνο να «συμπραχθεί» μαζί με τον βωξίτη και το αλουμίνιο, επειδή δεν σχηματίζει κοιτάσματα.
Στην Ελλάδα υπάρχουν;
Στην Ελλάδα έχουμε εμφανίσεις σπάνιων γαιών στην Β. Ελλάδα, κυρίως στην περιοχή Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης.
Είναι αξιοποιήσιμες;
Δεν το γνωρίζουμε θα πρέπει να γίνουν γεωλογικές έρευνες.
Από τις μέχρι τώρα έρευνες πόσο αισιόδοξοι είμαστε ως προς αυτό;
Δεν μπορεί κανείς να το πει αυτό. Είναι δύσκολο να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση κάποιος. Οι σπάνιες γαίες όμως είναι ένα μικρό κομμάτι του συνόλου των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών. Από αυτά της λίστας αρκετά υπάρχουν στην Ελλάδα είτε ως γνωστά κοιτάσματα είτε και ως εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν, όπως πχ ο βωξίτης και το γάλλιο στη Στ. Ελλάδα, τα μεικτά θειούχα στη Χαλκιδική, τα κοιτάσματα αντιμονίου σε Χίο και Χαλκιδική, το γερμάνιο στους Μολάους και ενδεχομένως το βολφράμιο, επίσης στην Πελοπόννησο.
Η ύπαρξη αυτών των κοιτασμάτων είναι αξιοποιήσιμη και συνολικά τι σημαίνει αυτό το γεγονός για τη χώρα;
Η οικονομική σημασία κάποιων κοιτασμάτων είναι πολύ σημαντική, όπως για παράδειγμα των κοιτασμάτων βωξίτη και γαλλίου και των κοιτασμάτων της Χαλκιδικής. Πέρα όμως από την απόλυτη αξία τους, τα ορυκτά αυτά θα πρέπει να ιδωθούν στα πλαίσια των νέων τεχνολογικών αναγκών και των νέων γεωπολιτικών ισορροπιών. Τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά είναι πρώτες ύλες από τις οποίες εξαρτάται σχεδόν η οποιαδήποτε νέα τεχνολογία, όπως ημιαγωγοί, τεχνολογίες ΑΠΕ, επικοινωνιών, διαστημική και αεροδιαστημική, ιατρικές τεχνολογίες κ.ά. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η εμπορική αξία ενός τέτοιου ορυκτού μπορεί να είναι σχετικά μικρή, πιθανά αποτελεί καταλύτη για ένα νέο τεχνολογικό μοντέλο με υπερπολλαπλάσια αξία.
Μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο βάσει αυτών των ορυκτών;
Ναι, μπορούμε, εάν σκεφτεί κανείς το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι γνωστό ότι η ταχύτητα και η ποιότητα των επομένων γενεών τεχνητής νοημοσύνης εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τους μικροεπεξεργαστές στους οποίους θα βασίζονται. Εάν η μονοπωλιακή κατοχή μίας πρώτης ύλης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να εξελίξει αυτούς τους μικροεπεξεργαστές, προφανώς αυτό τον βάζει σε δεσπόζουσα θέση στην τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.
Η Ελλάδα, ούτως εχόντων των πραγμάτων, πόσο κοντά μπορεί να φθάσει σε αυτή τη θέση;
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το γάλλιο. Η Ευρώπη εξαρτάται πλήρως για αυτήν την πρώτη ύλη από την Κίνα, η οποία το 2023 δήλωσε επισήμως ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές. Σε μία τέτοια περίπτωση, η Ευρώπη θα είχε σοβαρό πρόβλημα σε διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές στις οποίες χρησιμοποιείται το γάλλιο. Να σημειώσουμε ότι από τη φύση του το γάλλιο δεν μπορεί να παραχθεί ανεξάρτητα, παρά μόνον να συμπαραχθεί με το αλουμίνιο. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης που έχει εξαγγελθεί από τη Metlen θα καλυφθούν πλήρως οι σημερινές ανάγκες της Ευρώπης σε γάλλιο.
Σε σχέση με τον περίγυρο, την Ευρώπη, κρίνετε ότι μπορεί η Ελλάδα να αποκτήσει μία τέτοια θέση; Διαθέτουν, δηλαδή άλλες χώρες αποθέματα αυτού του είδους;
Οι κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες ελέγχονται σε υπερθετικό βαθμό από την Κίνα και την ομάδα των Brics. Από τις 34 κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, η διευρυμένη ομάδα των Brics ελέγχει τις 20 σε ποσοστό από 70 έως 100% και άλλες 6 σε ποσοστό άνω του 50%. Στην απέναντι πλευρά, η ΕΕ όχι μόνον δεν ελέγχει καμία από τις 34 αλλά δεν έχει καν αυτάρκεια σε καμία από τις 34. Δυστυχώς, αυτό έχει επισημανθεί στις Βρυξέλλες εδώ και 20 χρόνια, αλλά οι αρμόδιοι μάλλον κώφευσαν.
Τι θα μπορούσαν να κάνουν, τότε και τώρα;
Αυτή η απόλυτη κυριαρχία σε στρατηγικές πρώτες ύλες είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου το οποίο έχει εκπονηθεί και εφαρμόζεται για σχεδόν 3 δεκαετίες και το οποίο ουδέποτε η απέναντι πλευρά απέκρυψε. Σαν παράδειγμα να αναφέρουμε ότι μόνον τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2024, η κινεζική κυβέρνηση δαπάνησε 25 δισ. δολ. για αγορά κοιτασμάτων πρώτων υλών σε τρίτες χώρες. Η Ευρώπη αφυπνίστηκε στις δώδεκα και πέντε και το 2023 εξέδωσε την πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία της για το θέμα των ορυκτών πρώτων υλών, η οποία όπως επανειλημμένα έχουν δηλώσει οι πανευρωπαϊκοί φορείς του κλάδου δεν είναι παρά ένα μικρό, δειλό, πρώτο βήμα.
Η κατάσταση στην Ελλάδα πώς έχει;
Η εξορυκτική βιομηχανία στην Ελλάδα ήταν πάντα ένας δυναμικός κλάδος με ιδιαίτερα αξιόλογη συνεισφορά τόσο στην οικονομία όσο και στη γεωπολιτική θέση της χώρας. Από την παραγωγή των ορυκτών (πέραν των ενεργειακών ορυκτών, άνθρακες, υδρογονάνθρακες, λιγνίτες, κλπ.) εξάγεται πάνω από το 50%. Η εξορυκτική δραστηριότητα σήμερα συμμετέχει έμμεσα και άμεσα κατά 2% στο ΑΕΠ και εισφέρει περίπου 50.000 θέσεις εργασίας, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι η μέση αμοιβή είναι αρκετά υψηλή και οι θέσεις αυτές είναι κυρίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.
Άρα, στην υπόθεση στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά ποιος είναι ο ρόλος της χώρας μας;
Στην Ελλάδα, αυτήν τη στιγμή, εξελίσσεται η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική ενώ έχει ήδη εξαγγελθεί μία εξίσου σημαντική επένδυση της Metlen στη Στερεά Ελλάδα. Παράλληλα προχωρούν οι ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους, ενώ τρέχει και ο διαγωνισμός για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο.
Τα οικονομικά μεγέθη αυτής της υπόθεσης;
Ο Σύνδεσμος έχει εκτιμήσει ότι η ωρίμανση αυτών των επενδύσεων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) μπορεί σε ορίζοντα 5ετίας να διπλασιάσει το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου. Άρα έως και 4% του ΑΕΠ, άλλες 40-50 χιλιάδες θέσεις εργασίας και βεβαίως μεγάλο κομμάτι εξαγωγών. Να σημειώσουμε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη.
Έχει κλείσει η υπόθεση λιγνίτης για τη χώρα μας;
Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, ναι. Τεχνικοοικονομικά πιστεύουμε ότι ακόμη υπάρχει περιθώριο αξιοποίησης, εφόσον η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Είναι πολύ απλό. Ο λιγνίτης έχει καταστεί ασύμφορος διότι ο ρύπος έχει αυτήν τη στιγμή από 80 έως 100 ευρώ ο τόνος. Αυτή η τιμή έχει προκύψει μέσα από πολιτικές αποφάσεις . Το κόστος των ρύπων ιστορικά κυμαινόταν από 5 έως 20 ευρώ ο τόνος, μέχρι το 2019. Με αυτές τις τιμές σήμερα η παραγωγή ενέργειας από το εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας 5 θα κόστιζε λιγότερο από το μισό από όσο κοστίζει από το φυσικό αέριο.
Ο κλάδος γιορτάζει φέτος τα 100 του χρόνια. Πώς ατενίζει το μέλλον;
Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υφίσταται παραγωγή αγαθών χωρίς πρώτες ύλες. Συνεπώς η δραστηριοποίηση του εξορυκτικού κλάδου δεν μπορεί να ιδωθεί μόνον από πλευράς οικονομικής σημασίας. Εφόσον αυτό γίνει κατανοητό, η ανάπτυξη των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα είναι μονόδρομος.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε στις 3 Μαρτίου μια σημαντική συνεργασία με την ταϊβανέζικη εταιρεία ημιαγωγών Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), η οποία θα επενδύσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε προηγμένες εγκαταστάσεις κατασκευής ημιαγωγών στις Ηνωμένες Πολιτείες τα επόμενα τρία χρόνια.
Σύμφωνα με τον Τραμπ, η TSMC σχεδιάζει να επενδύσει τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα εργοστάσια αιχμής στις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που χαρακτήρισε ως ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα. Η εταιρεία, η οποία είναι από τις μεγαλύτερες παραγωγούς ημιαγωγών στον κόσμο και προμηθεύει τεχνολογίες για την τεχνητή νοημοσύνη, τις οικιακές συσκευές και τα κινητά τηλέφωνα, επηρεάστηκε από τις πρόσφατες εμπορικές εντάσεις, με αποτέλεσμα τη μείωση της μετοχής της κατά σχεδόν 7% τον περασμένο μήνα.
Ο Τραμπ ανέφερε ότι η TSMC θα κατασκευάσει πέντε εργοστάσια αιχμής στην Αριζόνα, δημιουργώντας περίπου 25.000 θέσεις εργασίας στην πολιτεία. Υπογράμμισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να μπορούν να κατασκευάζουν τους ημιαγωγούς που χρειάζονται εντός της χώρας, χρησιμοποιώντας αμερικανική τεχνογνωσία και εργατικό δυναμικό, καθώς το ζήτημα αφορά τόσο την οικονομική όσο και την εθνική ασφάλεια.
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της TSMC, Σι Σι Γουέι, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον Τραμπ για το όραμα και την υποστήριξή του, επισημαίνοντας ότι χάρη σε αυτήν την υποστήριξη η εταιρεία ξεκίνησε τη διαδικασία εγκατάστασης προηγμένων μονάδων παραγωγής στην Αριζόνα. Δήλωσε επίσης ότι πλέον η TSMC παράγει το πιο προηγμένο τσιπ σε αμερικανικό έδαφος.
Όταν ρωτήθηκε αν η επένδυση αυτή θα μπορούσε να μειώσει τις επιπτώσεις ενδεχόμενης απομόνωσης ή στρατιωτικής ενέργειας της Κίνας εναντίον της Ταϊβάν, ο Τραμπ απάντησε ότι μια τέτοια κίνηση θα έδινε στις Ηνωμένες Πολιτείες σημαντική παρουσία στον τομέα των ημιαγωγών και θα είχε μεγάλη επίδραση σε περίπτωση κρίσης.
Απέναντι στο χάσμα των δασμών
Οι τελευταίες δύο κυβερνήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν εξετάσει το γεγονός ότι η πλειονότητα της παραγωγής ημιαγωγών λαμβάνει χώρα σε ασιατικές χώρες. Ο Τραμπ και ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ακολούθησαν διαφορετικές στρατηγικές για την επιστροφή αυτής της βιομηχανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Τραμπ είχε δηλώσει σε συνέντευξη Τύπου τον Φεβρουάριο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επαναφέρουν την κατασκευή ημιαγωγών, καθώς σήμερα η παραγωγή προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από την Ταϊβάν. Είχε επίσης προτείνει την επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές ημιαγωγών, θεωρώντας ότι αυτό θα επιτάχυνε τη μεταφορά της παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο πρώην πρόεδρος είχε επισημάνει ότι οι εταιρείες εγκατέλειψαν τη χώρα για την Ταϊβάν και ότι δεν επιθυμεί να δώσει δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις, όπως έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση. Αντί για αυτό, θεωρούσε ότι οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να έχουν κίνητρο μέσω των δασμών, σημειώνοντας ότι κανείς δεν θα ήθελε να πληρώνει φόρους 25%, 50% ή ακόμη και 100%. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις που θα κατασκεύαζαν εργοστάσια στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα υπόκεινταν σε δασμούς.
2 τρις δολάρια σε ιδιωτικές επενδύσεις
Ο υπουργός Εμπορίου, Χάουαρντ Λούτνικ, έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Ταϊβάν στον τομέα των ημιαγωγών, υποστηρίζοντας ότι για λόγους εθνικής ασφάλειας και οικονομίας η χώρα πρέπει να έχει δική της παραγωγή. Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε επίσης πιέσει την TSMC να μεταφέρει περισσότερη παραγωγική ικανότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στο πλαίσιο του νόμου CHIPS and Science Act του 2022, η TSMC είχε λάβει χρηματοδότηση 6,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Νοέμβριο του 2024 για την κατασκευή τριών προηγμένων εργοστασίων στην Αριζόνα. Ο συγκεκριμένος νόμος είχε δεσμεύσει συνολικά 53 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα πέντε ετών για την ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας ημιαγωγών.
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 από την Ένωση Βιομηχανίας Ημιαγωγών και την Boston Consulting Group, αυτή η επένδυση αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά την εγχώρια παραγωγή ημιαγωγών τα επόμενα επτά χρόνια. Ο Λούτνικ είχε χαρακτηρίσει αυτήν την πολιτική ως ένα εξαιρετικό πρώτο βήμα για την προσέλκυση επιχειρήσεων που θα μπορούσαν να αναπτύξουν τον κλάδο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η νέα κυβέρνηση έχει διασφαλίσει αρκετές μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις που ξεπερνούν συνολικά τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η Apple επιβεβαίωσε πρόσφατα μια πολυετή επένδυση 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία θα επηρεάσει περισσότερες από 20 πολιτείες και θα δημιουργήσει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Η ιαπωνική επενδυτική εταιρεία SoftBank ανακοίνωσε επίσης επενδύσεις 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες με έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ο δισεκατομμυριούχος από το Ντουμπάι, Χουσαΐν Σατζουάνι, δήλωσε ότι θα επενδύσει 20 δισεκατομμύρια δολάρια στην κατασκευή κέντρων δεδομένων στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η Σαουδική Αραβία σχεδιάζει να διοχετεύσει 600 δισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Επιπλέον, οι εταιρείες OpenAI, Oracle και SoftBank ανακοίνωσαν την πρωτοβουλία Stargate, ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών τεχνητής νοημοσύνης στις Ηνωμένες Πολιτείες.
