Μετά από δεκατέσσερα δύσκολα χρόνια σιωπής, στο αρχαίο θέατρο της Θάσου ακούστηκαν και πάλι τα λόγια των μεγάλων τραγικών. Το θέατρο, πλήρως αποκαταστημένο και αναγεννημένο, ξαναβρήκε τη «φωνή» του. Μετά από χρόνια απαιτητικών εργασιών, αποκάλυψε στους εκατοντάδες θεατές την επιβλητική του μορφή, εκεί πάνω, στην πλαγιά του λόφου, που δεσπόζει από τον 4ο αιώνα π.Χ.
Αγκαλιασμένο από τα δέντρα που το περιβάλλουν και με τη θάλασσα να απλώνεται μπροστά του σαν ατελείωτος καθρέφτης, στο αρχαίο θέατρο της Θάσου η φύση και η ιστορία συνυπάρχουν σε πλήρη αρμονία. Μετά από δεκατέσσερα χρόνια επανήλθε στη ζωή, μεταμορφωμένο και πλήρως αναστηλωμένο με την αυθεντικότητα που του αξίζει.
Το φημισμένο διεθνώς λευκό μάρμαρο της Θάσου, το ίδιο που κάποτε «έντυσε» τα μεγαλοπρεπή μνημεία του νησιού, αναδεικνύει και πάλι τις γραμμές του θεάτρου, δίνοντάς του νέα ζωή και αποκαλύπτοντας την αξεπέραστη ομορφιά του. Το λευκό μάρμαρο ακτινοβολεί πραγματικά κάτω από τον ήλιο και κυριολεκτικά μεταμορφώνει το μνημείο. Και καθώς ο ήλιος ετοιμάζεται να βυθιστεί στην απεραντοσύνη της θάλασσας, ο θεατής νιώθει εκστασιασμένος, απολαμβάνοντας ένα από τα ομορφότερα ηλιοβασιλέματα του Αιγαίου, ενώ ταυτόχρονα γίνεται κοινωνός και συμμέτοχος της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στην αυτοψία που έκανε πριν από έναν χρόνο, υπογράμμισε με έμφαση ότι πρόκειται για ένα από τα καλύτερα έργα πλήρους αποκατάστασης αρχαίου θεάτρου στην Ελλάδα, δίνοντας συγχαρητήρια στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας και την προϊσταμένη της, Σταυρούλα Δαδάκη, που το ολοκλήρωσε με επιτυχία.
Η πρώτη παράσταση μετά από 14 χρόνια
Η πρώτη επίσημη παράσταση που παρουσιάστηκε στο αναστηλωμένο θέατρο, το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, ήταν η παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου «Θραύσματα του Ευριπίδη», σε σκηνοθεσία Ευθύμη Θέου και με τη συνεργασία του σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ, στο πλαίσιο του προγράμματος του ΥΠΠΟ Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας. Η καινοτόμος αυτή δράση ανάδειξης των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας περιλαμβάνει μια μοναδική παράσταση θεάτρου και αρχαιολογίας, με τη συμμετοχή ενός θιάσου ξεχωριστών καλλιτεχνών του ελληνικού θεάτρου.
Σύμφωνα με την υπόθεση, ανακαλύφθηκε το 2022 στη Φιλαδέλφεια της Αιγύπτου ένας πάπυρος με αποσπάσματα από τα χαμένα έργα «Πολύιδος» και «Ινώ» του Ευριπίδη. Με αφορμή αυτό το εύρημα, η παράσταση «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης» καταδύεται στο τμηματικά σωζόμενο έργο του Αθηναίου τραγικού, παρουσιάζοντας, στην ορχήστρα αρχαίων θεάτρων της Αττικής, καθώς και νησιών του Αιγαίου, μια αφηγηματική και μουσική σύνθεση, στα όρια του θεάτρου και της αρχαιολογίας.
Στη σκηνή στήνεται μια παράδοξη, υπαρξιακή ανασκαφή που τα ευρήματά της δεν είναι – αυτή τη φορά – αγγεία ή αρχιτεκτονήματα, αλλά θεατρικοί στίχοι, λόγια αρχαίων ηθοποιών, σπασμένα σε μικρά κομμάτια. Πέντε ερμηνευτές – αρχαιολόγοι, εφοδιασμένοι με πινελάκια, κόσκινα και τριγωνάκια – σκάβουν κάτω από τον ήλιο, ακολουθώντας τη σχεδόν τελετουργική διαδικασία μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως αυτή εξελίσσεται κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Μέσα από τα σκάμματά τους ξεπηδούν στιγμιότυπα αρχαίων παραστάσεων και λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των θεάτρων, όπου θα πραγματοποιείται το έργο.
Σε δηλώσεις του, ο δήμαρχος του νησιού Λευτέρης Κυριακίδης έκανε λόγο για μια ιστορική μέρα για το νησί, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Μετά από τόσα χρόνια, το θέατρο σπάει τη σιωπή του. Είμαστε όλοι συγκινημένοι γι’ αυτή την ευχάριστη εξέλιξη. Το αρχαίο θέατρο, κατά ένα τρόπο, επανεντάσσεται στην πλούσια πολιτιστική ιστορία του νησιού μας. Έστω και μετά από τόσα χρόνια, μπορούμε για φέτος το kαλοκαίρι να απολαύσουμε μια θεατρική παράσταση. Ευχαριστώ προσωπικά την υπουργό Πολιτισμού, την κα Μενδώνη, η οποία συνέβαλε προς τον σκοπό αυτό. Ευχαριστώ τον περιφερειάρχη που ενέταξε την αποκατάσταση στο ΕΣΠΑ, την επιβλέπουσα του έργου, την κ. Πανούση, την κα Δαδάκη, αλλά και όσους εργάστηκαν όλα αυτά τα χρόνια για να έχουμε αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα».
Με την αμέριστη συμπαράσταση της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, που ενέταξε το έργο στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της, του προσωπικού της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος «Ανατολική Μακεδονία-Θράκη» και του προσωπικού της Επιτελικής Δομής του ΥΠΠΟ (ΕΔΕΠΟΛ), η αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου αποτελεί μια πραγματικότητα, παρά τις πολλές και μεγάλες δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεραστούν.
Ο περιφερειάρχης ΑΜΘ Χριστόδουλος Τοψίδης, σε δήλωσή του, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η αποψινή βραδιά είναι καρπός μιας συλλογικής πίστης και διαρκούς προσπάθειας. Ανήκει σε όλους όσους οραματίστηκαν την αναβίωση του θεάτρου και εργάστηκαν για να τη δουν να γίνεται πράξη».
«Η καρδιά του πολιτισμού του νησιού χτύπησε δυνατά, σε έναν χώρο που ενώνει αιώνες ιστορίας με τη σύγχρονη δημιουργία. Η Περιφέρεια ΑΜΘ, στηρίζοντας το έργο με πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020 και 2021-2027, συνολικού ύψους 5,5 εκατ. ευρώ, συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάδειξη και αποκατάσταση ενός από τα σημαντικότερα αρχαία θέατρα της χώρας μας. Το θέατρο της Θάσου αποκτά ξανά ζωή, λειτουργικότητα και προοπτική», καταλήγει ο κος Τοψίδης.
Σημαντικές και δύσκολες οι εργασίες αποκατάστασης
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σταυρούλα Δαδάκη υπογράμμισε ότι «το έργο της αναστήλωσης του μνημειακού αυτού θεάτρου ήταν ίσως ένα από τα δυσκολότερα τεχνικά έργα που υλοποίησε τα τελευταία χρόνια η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου υπό την επίβλεψη της αρχαιολόγου Κωνσταντίνας Πανούση. Στην πραγματικότητα, το κοίλο του θεάτρου σκάφτηκε εκ βάθρων προκειμένου να αποκατασταθούν φθορές του παρελθόντος, να δοθεί λύση σε θέματα στατικότητας, να ολοκληρωθούν σημαντικές υποδομές που θα εξασφάλιζαν τη διάσωσή του και εν τέλει θα συνέβαλαν στη σύγχρονη λειτουργία του ως χώρου που μπορεί να φιλοξενεί ξανά πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις».
Από τις πιο σημαντικές εργασίες που έγιναν ήταν η καταγραφή και ταυτοποίηση των αρχαίων μελών του θέατρου, τα οποία επανατοποθετήθηκαν. Θραυσμένα αρχαία εδώλια συμπληρώθηκαν με χυτό υλικό και όπου δεν υπήρχε αρχαίο υλικό, τοποθετήθηκαν μέλη κατασκευασμένα από ολόλευκο μάρμαρο που εξορύσσεται στο νησί.
«Οι εργασίες αποκατάστασης του κοίλου αποδείχτηκαν εξαιρετικά προβληματικές και πολύ πιο εκτεταμένες απ’ ό,τι αρχικά προβλέπονταν, καθώς νέα στοιχεία προέκυπταν. Συνολικά, 1.039 αρχιτεκτονικά μέλη σηκώθηκαν, σχεδιάστηκαν, επανατοποθετήθηκαν, μαζί με πολλές άλλες παρεμφερείς εργασίες. Η ολοκλήρωση όλων των εργασιών οφείλεται στο προσωπικό του έργου, που δούλεψε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, συχνά υπερβάλλοντας εαυτόν, καθώς και στην επιβλέπουσα αρχαιολόγο την κα Πανούση», καταλήγει η κα Δαδάκη.
Το λευκό μάρμαρο της Θάσου «έντυσε» το θέατρο
Ο πρώην δήμαρχος του νησιού Κώστας Χατζηεμμανουήλ, που πρωτοστάτησε στην αποκατάσταση του αρχαίου θέατρου στην αρχική μαρμάρινη μορφή του, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, δεν κρύβει τη χαρά και τη συγκίνησή του, που μετά από τόσα χρόνια το θέατρο άνοιξε και πάλι στο κοινό, φιλοξενώντας την πρώτη παράσταση.
«Νιώθω δικαιωμένος», τονίζει σε δηλώσεις του, «καθώς μία πολυετής προσπάθεια, που άρχισε το 2011, και ένας προσωπικός αγώνας έφτασε στο τέλος της χάρη στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου και την Έφορο αρχαιοτήτων Σταυρούλα Δαδάκη, η οποία ωρίμασε τις απαιτούμενες διαδικασίες, διευκρινίζοντας όλα εκείνα τα σημεία, τα οποία είναι απαραίτητα για να εξελιχθεί μια μελέτη σε έργο. Για τους κατοίκους του νησιού, το αρχαίο θέατρο ήταν το πρώτο μας σχολείο».
«Αισθάνομαι», συνεχίζει ο κος Χατζηεμμανουήλ, «ότι κέρδισα ένα προσωπικό στοίχημα και εκπληρώνω μία δέσμευσή μου στον κόσμο της Θάσου, όταν το 2010 υποσχέθηκα ότι θα πετάξω τα σάπια κόντρα πλακέ από το αρχαίο θέατρο του νησιού και θα τα αντικαταστήσω με ολόλευκο μάρμαρο Θάσου. Θέλω να εξάρω και την ομόφωνη απόφαση του ΚΑΣ για τη μαρμάρινη αποκατάσταση του μνημείου. Μια απόφαση που στηρίχθηκε στην άρτια αποτύπωση του εξαιρετικού αρχαιολόγου και αρχιτέκτονα Τόνι Κοζέλι (Tony Kozelj), που ζει μόνιμα στο νησί προσφέροντας σημαντικό έργο».
Το αρχαίο θέατρο της Θάσου, με την απαράμιλλη θέα στη θάλασσα και το καταπράσινο δάσος που το περιβάλλει, προσφέρει στους επισκέπτες του μία μοναδική εμπειρία. Καθώς δύει ο ήλιος, ρίχνει το γλυκό του φως πάνω στα λευκά μάρμαρα του θεάτρου, δημιουργώντας μια ειδυλλιακή εικόνα βγαλμένη σαν από ταινία εποχής.
Η ενσωμάτωση του αρχαίου θεάτρου στην πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή της Θάσου, ανοίγει νέους ορίζοντες για τον τουρισμό, προσφέροντας την ευκαιρία στους κατοίκους και τους χιλιάδες επισκέπτες, να ξαναζήσουν την αίγλη του παρελθόντος σε έναν από τους ομορφότερους ιστορικούς χώρους της Ελλάδας.
(Βίντεο: Αχιλλέας Χήρας/ΑΠΕ ΜΠΕ)
