Έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών και Εμπορίου της Νέας Ζηλανδίας (Ministry of Foreign Affairs and Trade-MFAT) αποκαλύπτουν ανησυχίες ότι η Ρωσία καταχωρεί πλοία στο νηολόγιο των Νήσων Κουκ στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός «σκοτεινού στόλου» προκειμένου να παρακάμψει τις διεθνείς κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στις εξαγωγές του ρωσικού πετρελαίου.
Ο «σκοτεινός στόλος» αποτελείται κυρίως από τάνκερ, τα οποία αποφεύγουν την ανίχνευση απενεργοποιώντας τα συστήματα εντοπισμού τους. Σύμφωνα με τη ναυτιλιακή νομοθεσία, κάθε πλοίο που πλέει σε διεθνή ύδατα πρέπει να φέρει σημαία κάποιας χώρας, διαφορετικά θεωρείται πειρατικό. Η χώρα της σημαίας είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια και την τήρηση των κανονισμών επί του πλοίου.
Η πολύπλοκη ιδιοκτησιακή δομή αυτών των πλοίων, που έχει ως στόχο να αποκρύψει τους πραγματικούς ιδιοκτήτες, καθιστά απαραίτητη την ύπαρξη αυστηρών διαδικασιών ελέγχου στα νηολόγια. Ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά τα πλοία είναι παλιά, κακοσυντηρημένα, ανεπαρκώς ασφαλισμένα και δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα.
Η ηλεκτρονική αλληλογραφία, που δημοσιοποιήθηκε μέσω του Νόμου περί Επίσημων Πληροφοριών, δείχνουν επίσης ότι η Νέα Ζηλανδία έχει προσφέρει βοήθεια στην υπηρεσία Maritime Cook Islands (MCI) για τη βελτίωση των διαδικασιών της, καθώς το πρόβλημα φαίνεται να επιδεινώνεται παρά το γεγονός ότι η υπηρεσία διαθέτει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να αναλάβει δράση κατά των μη συμμορφούμενων πλοίων.
Διπλωματικές Εντάσεις
Οι σχέσεις μεταξύ της Νέας Ζηλανδίας και των Νήσων Κουκ παραμένουν τεταμένες, ιδιαίτερα μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού των Νήσων Κουκ, Μαρκ Μπράουν, στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο. Ο Μπράουν υπέγραψε αρκετές διμερείς συμφωνίες χωρίς να ενημερώσει τη Νέα Ζηλανδία, παρά το γεγονός ότι οι Νήσοι Κουκ ανήκουν στο Βασίλειο της Νέας Ζηλανδίας και οι πολίτες τους διαθέτουν νεοζηλανδικά διαβατήρια. Η απόφαση αυτή προκάλεσε εκτεταμένες διαμαρτυρίες στη χώρα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Νέα Ζηλανδία παρουσιάζει το τάνκερ Eagle S, που φέρει τη σημαία των Νήσων Κουκ και κατασχέθηκε από τις φινλανδικές αρχές τα Χριστούγεννα του 2024 στη Βαλτική Θάλασσα, καθώς θεωρείται υπεύθυνο για την κοπή του υποθαλάσσιου καλωδίου Estlink 2, το οποίο μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια από τη Φινλανδία στην Εσθονία. Έναν μήνα πριν από το περιστατικό, η Νέα Ζηλανδία είχε χαρακτηρίσει το Eagle S ως «σοβαρά μη συμμορφούμενο» και είχε μεταφέρει τη σχετική πληροφορία στην κυβέρνηση των Νήσων Κουκ.
Αποκαλύψεις από την ηλεκτρονική αλληλογραφία
Η αλληλογραφία που διέρρευσε, αν και σε μεγάλο βαθμό λογοκριμένη, περιλαμβάνει αρκετά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του MFAT που εκφράζουν ανησυχίες για το νηολόγιο των Νήσων Κουκ και προειδοποιούν ότι ενδέχεται να χρησιμοποιείται από τη Ρωσία για να παρακάμψει τις κυρώσεις.
Σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της 10ης Ιανουαρίου από την Ύπατη Αρμοστεία της Νέας Ζηλανδίας στις Νήσους Κουκ αναφέρεται ότι η κυβέρνηση του Ουέλιγκτον έχει δώσει εντολή να γίνει επίσημη διαμαρτυρία προς τις Νήσους Κουκ για το ζήτημα του «σκοτεινού στόλου», να επαναδιατυπωθούν οι ανησυχίες της Νέας Ζηλανδίας, να ζητηθούν διαβεβαιώσεις και να προσφερθεί βοήθεια.
Σε άλλο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της ίδιας ημέρας αναφέρεται ότι οι ανησυχίες της Νέας Ζηλανδίας για το νηολόγιο των Νήσων Κουκ αυξήθηκαν μετά το περιστατικό με το Estlink 2.
«Καθώς το πλοίο θεωρείται μέρος του ρωσικού ‘σκοτεινού στόλου’, ζητούμε διευκρινίσεις από την κυβέρνηση των Νήσων Κουκ σχετικά με την αντίδρασή της στο συμβάν, δεδομένης της σοβαρότητας του ζητήματος και των πιθανών συνεπειών. Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν αύξηση των κυρωμένων πλοίων στο νηολόγιό της», σημειώνεται στην αλληλογραφία.
Η Νέα Ζηλανδία ζητά «διαβεβαιώσεις ότι όλα τα κυρωμένα πλοία έχουν διαγραφεί επισήμως ή ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για την απομάκρυνσή τους».
Έκθεση της Κοινής Υπουργικής Ομάδας Εργασίας Νέας Ζηλανδίας-Νήσων Κουκ και του Κοινού Διαλόγου Άμυνας και Ασφάλειας αναφέρει ότι οι νεοζηλανδικές αρχές ενημέρωσαν για το νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, τονίζοντας την ανησυχία τους για τη χρήση του «σκοτεινού στόλου» από τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα για τη μεταφορά πετρελαίου, παραβιάζοντας το ανώτατο όριο τιμών του G7+ και το καθεστώς κυρώσεων των συμμάχων.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι νεοζηλανδικές αρχές εξέφρασαν έντονες ανησυχίες για την εγγραφή πλοίων συνδεδεμένων με τον «σκοτεινού στόλου» στο νηολόγιο των Νήσων Κουκ και δεσμεύτηκαν να παρέχουν πληροφορίες για τα ύποπτα πλοία, κάτι που έκαναν στις 6 Δεκεμβρίου.
Οι νεοζηλανδικές κυρώσεις στοχεύουν άτομα που συνδέονται με χημικά όπλα και βαλλιστικούς πυραύλους, ενώ μέχρι στιγμής έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε περισσότερα από 700 άτομα και οντότητες.
Η νεοζηλανδική αποστολή στη Ραροτόνγκα ενημερώθηκε να μεταφέρει τη σοβαρότητα της κατάστασης από τη σκοπιά των διεθνών σχέσεων, της διεθνούς ασφάλειας, της νομικής ευθύνης και της φήμης των Νήσων Κουκ.
«Οι ενέργειες των πλοίων που φέρουν τη σημαία των Νήσων Κουκ και οποιαδήποτε αντίληψη περί αδιαφορίας ή έλλειψης δράσης από την κυβέρνηση των Νήσων Κουκ θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη διεθνή της θέση και την αποτελεσματικότητα των διεθνών κυρώσεων», αναφέρει η αλληλογραφία.
Οι Νήσοι Κουκ και η ιδιωτική εταιρεία MCI, που διαχειρίζεται το νηολόγιο, δηλώνουν ότι τηρούν τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ωστόσο, από τα 59 κυρωμένα πλοία, τα εννέα εξακολουθούν να φέρουν τη σημαία των Νήσων Κουκ.
