Μέση Ανατολή

Η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αναμένεται να εκφραστεί σήμερα για τη «δήλωση της Νέας Υόρκης», με σκοπό να δοθεί νέα πνοή στη λύση δυο κρατών, ισραηλινού και παλαιστινιακού, αποκλείοντας ωστόσο αναμφίβολα τη Χαμάς.

Παρότι η κυβέρνηση του Ισραήλ κατακεραυνώνει εδώ και σχεδόν δυο χρόνια το ότι η Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν έχουν μπορέσει να καταδικάσουν απερίφραστα την άνευ προηγουμένου έφοδο του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος στο νότιο τμήμα της επικράτειάς του, το κείμενο, που καταρτίστηκε από τη Γαλλία και τη Σαουδική Αραβία, είναι σαφές.

«Καταδικάζουμε τις επιθέσεις που διαπράχθηκαν την 7η Οκτωβρίου (2023) από τη Χαμάς εναντίον αμάχων» και «η Χαμάς πρέπει να αφήσει ελεύθερους όλους τους ομήρους» που απομένουν στη Λωρίδα της Γάζας, αναφέρει.

Η δήλωσε, που ήδη προσυπέγραψαν τον Ιούλιο 17 κράτη, συμπεριλαμβανομένων αραβικών χωρών, κατά τη διάρκεια του πρώτου μέρους συνόδου του ΟΗΕ για τη λύση των δυο κρατών, πάει πιο μακριά.

Στο πλαίσιο του τερματισμού στη Λωρίδα της Γάζας «η Χαμάς θα πρέπει να πάψει να ασκεί την εξουσία της στη Λωρίδα της Γάζας και να παραδώσει τον οπλισμό της στην Παλαιστινιακή Αρχή, με την υποστήριξη και τη συνεργασία της διεθνούς κοινότητας», στο πλαίσιο προσπάθειας να επιτευχθεί η ίδρυση «κυρίαρχου και ανεξάρτητου κράτους της Παλαιστίνης».

Το κείμενο ενστερνίστηκε πρόσφατα ο Αραβικός Σύνδεσμος, κάτι που εξήρε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρρό βλέποντας «σημαντικό βήμα» για τη «διεθνή και περιφερειακή απομόνωση της Χαμάς».

«Ελπίζουμε να δούμε να υιοθετείται με πολύ μεγάλη πλειοψηφία από τη Συνέλευση» σήμερα, σχολίασε πηγή του AFP στη γαλλική προεδρία, καθώς βλέπει τη δήλωση αυτή ως βάση της συνόδου στην οποία θα συμπροεδρεύσουν το Παρίσι και το Ριάντ στις 22 Σεπτεμβρίου, στη Νέα Υόρκη – όταν αναμένεται η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από τον Γάλλο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, σύμφωνα με δήλωσή του.

«Ασπίδα»

Το ότι η Γενική Συνέλευση αναμένεται να υιοθετήσει κείμενο που καταδικάζει τη Χαμάς «είναι σημαντικό» αν και η ισραηλινή πλευρά λέει πως αυτό είναι ανεπαρκές και πολύ καθυστερημένο, κρίνει ο Ρίτσαρντ Γκόουαν του International Crisis Group.

Χάρη στο κείμενο αυτό, χώρες που υποστηρίζουν τους Παλαιστινίους θα μπορούν «να απορρίψουν τις ισραηλινές κατηγορίες σύμφωνα με τις οποίες εμμέσως υποστηρίζουν τη Χαμάς», πρόσθεσε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο. Τρόπον τινα προσφέρει «ασπίδα έναντι των επικρίσεων του Ισραήλ» σε όσους «ετοιμάζονται να αναγνωρίσουν παλαιστινιακό κράτος».

Μιμούμενοι τον πρόεδρο Μακρόν, οι ηγέτες αρκετών ακόμη χωρών αναγγέλλουν πως θα αναγνωρίσουν παλαιστινιακό κράτος στη Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που ξεκινά τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου.

Η διαδικασία θεωρείται ως ακόμη ένας τρόπος να πιεστεί το Ισραήλ να τερματίσει τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας.

Η «δήλωση της Νέας Υόρκης» που υποβάλλεται σήμερα στη Γενική Συνέλευση συνηγορεί ακόμη υπέρ του «τερματισμού του πολέμου στη Γάζα» και «δίκαιης, ειρηνικής και διαρκούς ρύθμισης της ισραηλινοπαλαιστινιακής διένεξης βασισμένης στην αληθινή εφαρμογή της λύσης των δυο κρατών». Αυτή η τελευταία θέση έχει εκφραστεί επανειλημμένα από τη ΓΣ.

Αναφερόμενη στην προοπτική μελλοντικής συμφωνίας αναφέρεται επίσης στην ανάπτυξη «προσωρινής διεθνούς αποστολής σταθεροποίησης» στη Λωρίδα της Γάζας, με εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να προστατεύσει τον πληθυσμό, να υποστηρίξει τις δυνατότητες του κράτους της Παλαιστίνης και να δώσει «εγγυήσεις ασφαλείας στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ».

Σχεδόν τα τρία τέταρτα των 193 κρατών μελών του ΟΗΕ αναγνωρίζουν το κράτος της Παλαιστίνης, που ανακήρυξε η παλαιστινιακή ηγεσία από την εξορία το 1988.

Μολαταύτα, με φόντο τα σχεδόν δυο χρόνια πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, που έχει υποστεί ανυπολόγιστη καταστροφή κι είναι βυθισμένη σε ανθρωπιστική καταστροφή, την επέκταση των ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη και τις ορέξεις ισραηλινών αξιωματούχων για την προσάρτηση της κατεχόμενης περιοχής, η ανησυχία πως η ίδρυση κράτους της Παλαιστίνης θα είναι πρακτικά αδύνατη εντείνεται.

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τις προθέσεις του: «Δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος», επανέλαβε χθες. Ενώ ο βασικός σύμμαχός του, η αμερικανική κυβέρνηση, έχει ξεκαθαρίσει πως ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς δεν θα επιτραπεί να πάει καν στη Νέα Υόρκη.

Στη σκιά των πολεμικών εξελίξεων στη Γάζα, ένα νέο κράμα ισχύος γεννιέται μεταξύ Συρίας και Ιράκ. Οι κουρδικές δυνάμεις στις δύο χώρες συντονίζονται στενά και τείνουν να λειτουργούν ως ντε φάκτο ενιαία κρατική οντότητα – μια πορεία που φέρει τη σφραγίδα αμερικανικού σχεδιασμού.

Παρασκήνιο χαμηλής δημοσιότητας

Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, προχωρούν κρίσιμες συνεννοήσεις ανάμεσα σε κουρδικούς «οπλαρχηγούς» και τοπικά κέντρα ισχύος, με ενεργό ρόλο υπηρεσιών των ΗΠΑ και δομών εθνικής ασφαλείας. Στόχος οι ραγδαίες εξελίξεις στη διάρθρωση της περιοχής και η – ντε φάκτο – αναπροσαρμογή των συνόρων, μόλις κλείσει ο κύκλος της σύγκρουσης στη Γάζα.

Η Βαγδάτη αλλάζει ρόλο

Στο Ιράκ, ο αμερικανικός μοχλός πίεσης είναι οικονομικός και παραστρατιωτικός. Το δίκτυο «ειδικών» τραπεζών που εξυπηρετούσε την Τεχεράνη μειώθηκε από περίπου 200 σε λιγότερες από 20, ενώ η επόμενη φάση είναι η αποδυνάμωση των σιιτικών πολιτοφυλακών που ελέγχονται από το Ιράν, ώστε να μην εμπλακούν εναντίον των Κούρδων όταν θα έρθει η κρίσιμη ώρα.

Η στρατιωτική εξίσωση

Η δυναμική στο πεδίο είναι σαρωτικό: περίπου 100.000 μαχητές των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία και άλλοι 150.000 στο βόρειο Ιράκ συνθέτουν μια εμπειροπόλεμη δύναμη. Είναι εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι κατά τα δυτικά πρότυπα, με αμερικανική στήριξη και ισραηλινή συνδρομή – ένα σύνολο που μετατρέπει οποιαδήποτε απόπειρα υπονόμευσης από ισλαμικές παραστρατιωτικές ομάδες σε άσκηση υψηλού ρίσκου.

Επενδύσεις ως πολιτική δήλωση

Την ίδια στιγμή, η οικονομία προεξοφλεί την πολιτική: τριάντα αμερικανικές εταιρείες – πιστοποιημένες από το αμερικανικό Επιμελητήριο και τον Dow Jones – βρέθηκαν στο Ερμπίλ για επενδύσεις σε όλο το φάσμα (φαρμακευτικά, τεχνολογία, κατασκευές, κ.ά.), στο πλαίσιο επίσημης απόφασης της Ουάσιγκτον. Η «απόβαση» αυτή διαβάζεται ως έμπρακτη εγγύηση σταθερότητας και προεξοφλεί ότι η οικονομική δυναμική του ιρακινού Κουρδιστάν θα διαχυθεί και προς τα κουρδικά εδάφη της Συρίας

Μπαρζανί: προειδοποίηση για κοινό μέτωπο

Ο Μασούντ Μπαρζανί, ιστορικός ηγέτης του ιρακινού Κουρδιστάν, κατέστησε σαφές ότι εάν ισλαμικές ομάδες που στηρίζει η Άγκυρα επιτεθούν στους Κούρδους της Συρίας, οι Πεσμεργκά θα παρέμβουν. Πέρα από τη σημειολογία, αυτό δείχνει ότι οι δύο πλευρές του «κουρδικού τόξου» λειτουργούν πλέον πρακτικά ως ενιαίο κράτος.

Η Τουρκία στην κόψη του ξυραφιού

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, τα περιθώρια στενεύουν: έφοδοι σε γραφεία της αντιπολίτευσης, καταστολή με πλαστικές σφαίρες και μια γενικευμένη αίσθηση αδιεξόδου σε οικονομία και εξωτερική πολιτική. Το κουρδικό ζήτημα αναβαθμίζεται σε υπαρξιακή απειλή, ενώ η «μέγγενη» στα νότια και ανατολικά σύνορα δυναμώνει. Η Άγκυρα – καθώς οι παραστρατιωτικές «προξενικές» λύσεις δεν αρκούν – θα υποχρεωθεί να επιλέξει αν θα εμπλακεί άμεσα στη Συρία για να αναστρέψει το ρεύμα.

Ο διάδρομος προς τη θάλασσα

Καθοριστικός κόμβος στο παζλ είναι ο διάδρομος που θα προσέφερε στο Κουρδιστάν έξοδο στη θάλασσα – σημείο-κλειδί για την τουρκική ασφάλεια. Η περιοχή αυτή ήδη λειτουργεί με καθεστώς αυτονομίας, γεγονός που ανεβάζει κατακόρυφα τα διακυβεύματα για όλες τις πλευρές.

Η ελληνική γωνία

Η ανακατανομή ισχύος στα νότια σύνορα της Τουρκίας – για την οποία η ίδια έχει συμβάλει, αποσταθεροποιώντας τη Συρία επί χρόνια – δημιουργεί για την Αθήνα ένα διαφορετικό περιβάλλον. Η Ελλάδα καλείται να αποτινάξει φοβικά σύνδρομα, να μην παραχωρήσει κυριαρχικά δικαιώματα και να αξιοποιήσει τη συγκυρία με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση.

Το μήνυμα που αναδύεται είναι καθαρό: η «επόμενη μέρα» στη Μεσοποταμία γράφεται τώρα, με τα μολύβια της Ουάσιγκτον και τη βούληση ενός κουρδικού παράγοντα που αποκτά στρατιωτική, πολιτική και οικονομική μάζα. Και καθώς η πολιτική γεωγραφία ξανασχεδιάζεται, η Τουρκία βρίσκεται μπροστά στο πιο αμείλικτο δίλημμα της πρόσφατης ιστορίας της.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε στις 10 Σεπτεμβρίου 2023 την πρόθεσή της να αναστείλει τμήματα της εμπορικής συνεργασίας της ΕΕ με το Ισραήλ, να επιβάλει κυρώσεις σε ορισμένους υπουργούς και εποίκους του Ισραήλ, καθώς και να συστήσει εντός του επόμενου μήνα ειδική ομάδα δωρητών για τους Παλαιστινίους, με σκοπό την ανασυγκρότηση της Γάζας.

«Γνωρίζω ότι κάθε ενέργεια θα φανεί υπερβολική σε κάποιους και ανεπαρκής σε άλλους, όμως όλοι οφείλουμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας», επεσήμανε η φον ντερ Λάιεν, αναφερόμενη στη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα και τα δεινά των οικογενειών εκεί.

Η ίδια υπογράμμισε τη σοβαρότητα της κατάστασης, τονίζοντας πως τα γεγονότα στη Γάζα και η οδύνη των παιδιών και των οικογενειών «συγκλόνισαν τη συνείδηση του κόσμου».

Για την υλοποίηση των προτάσεών της, η φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε τη δυσκολία εξασφάλισης της απαιτούμενης πλειοψηφίας, ειδικά όσον αφορά τις κυρώσεις, που προϋποθέτουν ομόφωνη έγκριση από το σύνολο των μελών της ΕΕ. «Θα είναι δύσκολο να χτιστεί πλειοψηφία υπέρ της αναστολής τμημάτων της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ», σημείωσε.

Ο πόλεμος στη Γάζα ξέσπασε μετά την απαγωγή 251 ατόμων από το Ισραήλ από τρομοκράτες υπό την ηγεσία της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, στο πλαίσιο γενικευμένης επίθεσης κατά του Ισραήλ που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 1.200 ανθρώπων, στην πλειονότητά τους αμάχων.

Η φον ντερ Λάιεν επανέλαβε τη στήριξή της προς το Ισραήλ, δηλώνοντας: «Δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ χώρος για τη Χαμάς, ούτε τώρα ούτε στο μέλλον, διότι πρόκειται για τρομοκράτες που επιδιώκουν την καταστροφή του Ισραήλ, ενώ προκαλούν τρόμο και στους ίδιους τους Παλαιστίνιους, κρατώντας όλη την περιοχή όμηρο του μέλλοντός της».

Στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, η πρόεδρος της Επιτροπής παρουσίασε δέσμη τριών μέτρων, ζητώντας τη στήριξη των κρατών-μελών για την επιβολή κυρώσεων σε εξτρεμιστές Ισραηλινούς υπουργούς και βίαιους εποίκους, καθώς και τη δημιουργία ειδικής ομάδας δωρητών για την ανασυγκρότηση της Γάζας.

 Παρατήρησε: «Οι όμηροι παραμένουν αιχμάλωτοι στα χέρια των τρομοκρατών της Χαμάς για περισσότερες από 700 ημέρες μετά την 7η Οκτωβρίου. Αυτές είναι 700 ημέρες πόνου και δοκιμασίας». Η ΕΕ εξακολουθεί να είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, γεγονός που περιπλέκει το ενδεχόμενο αναστολής των εμπορικών σχέσεων.

Σε ό,τι αφορά την Ουκρανία, η φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι η Ευρώπη έχει προσφέρει περίπου 170 δισ. ευρώ σε στρατιωτική και χρηματοδοτική βοήθεια, και σημείωσε: «Αυτός ο πόλεμος είναι της Ρωσίας και είναι η Ρωσία που πρέπει να πληρώσει». Πρόσθεσε επίσης ότι σχεδιάζεται η αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως πηγή χρηματοδότησης για τη στήριξη της Ουκρανίας.

Ο στρατός του Ισραήλ ζήτησε σήμερα από τους Παλαιστινίους που βρίσκονται στη Γάζα να εκκενώσουν την περιοχή εν όψει μιας νέας επιχείρησης για την κατάληψη του μεγαλύτερου αστικού κέντρου της Λωρίδας της Γάζας.

«Προς όλους τους κατοίκους της Γάζας: […] ο αμυντικός στρατός είναι αποφασισμένος να νικήσει τη Χαμάς και θα ενεργήσει στην πόλη με αυξημένη ισχύ», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο αραβόφωνος εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, ο συνταγματάρχης Αβιχάι Αντραΐ.

«Εκκενώστε αμέσως μέσω του άξονα αλ Ρασίντ», πρόσθεσε, καλώντας τους κατοίκους να μετακινηθούν προς νότο και τις περιοχές αλ Μαουάσι και Χαν Γιουνίς, τις οποίες ο στρατός έχει χαρακτηρίσει «ανθρωπιστικές ζώνες».

Ήδη τις τελευταίες ημέρες, ο ισραηλινός στρατός έχει εκδώσει πολλές εντολές εκκένωσης της Γάζας, καθώς σχεδόν δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα του πολέμου έχει εντείνει τις επιχειρήσεις του με στόχο το μεγαλύτερο αστικό κέντρο του παλαιστινιακού θύλακα.

Ο στρατός του Ισραήλ δηλώνει ότι ελέγχει ήδη το 40% της πόλης και έχει στόχο να την καταλάβει ολόκληρη προκειμένου να νικήσει τη Χαμάς και να απελευθερώσει τους ομήρους που έπιασε η παλαιστινιακή οργάνωση κατά την επίθεσή της εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είχε καλέσει ήδη από χθες, Δευτέρα, τους κατοίκους της Γάζας να εγκαταλείψουν την πόλη άμεσα: «Μέσα σε δύο ημέρες καταστρέψαμε πενήντα πύργους τρομοκρατών και αυτή δεν είναι παρά η αρχή της εντατικοποίησης των χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα. Λέω στους κατοίκους: σας έχουμε προειδοποιήσει, φύγετε τώρα».

Ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε χθες ακόμη μία πολυκατοικία – την τέταρτη σε διάστημα τριών ημερών – στη Γάζα, η οποία θεωρείται το τελευταίο προπύργιο της Χαμάς στον παλαιστινιακό θύλακα.

Οι Ισραηλινοί, που είχαν ζητήσει από τους ενοίκους να απομακρυνθούν από τις πολυκατοικίες προτού τις χτυπήσουν, κατηγορούν τη Χαμάς ότι χρησιμοποιεί τα κτήρια για τις δραστηριότητές της, κάτι που η παλαιστινιακή οργάνωση διαψεύδει.

Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι ζουν στη Γάζα και τα περίχωρά της και προειδοποιεί ότι η εκκένωσή της θα αποτελέσει «καταστροφή».

«Όλα αυτά δεν είναι παρά ένα πρελούδιο, απλώς η έναρξη της κεντρικής επιχείρησης που εντείνεται – η χερσαία επιχείρηση των δυνάμεών μας που οργανώνονται και συγκεντρώνονται αυτή τη στιγμή για να εισέλθουν στη Γάζα», ανακοίνωσε ο Νετανιάχου.

Η Χαμάς από την πλευρά της εκτιμά ότι η απειλή του Ισραηλινού πρωθυπουργού ισοδυναμεί «με ξεκάθαρη ενέργεια αναγκαστικού εκτοπισμού» των κατοίκων της πόλης.

«Εκτυλίσσεται υπό το βάρος βομβαρδισμών, σφαγών, λιμού και απειλών θανάτου, συνιστώντας μια κατάφωρη και πρωτοφανή περιφρόνηση των διεθνών κανόνων και συνθηκών», υπογράμμισε η παλαιστινιακή οργάνωση, που χαρακτηρίζεται τρομοκρατική από ΗΠΑ, ΕΕ, Ισραήλ, Καναδά και Ιαπωνία, και μερικώς τρομοκρατική από Αυστραλία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Η υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Χαμάς ανακοίνωσε ότι τα ισραηλινά αεροπορικά πλήγματα συνεχίστηκαν στη διάρκεια της νύκτας σε όλον τον θύλακα και κυρίως στη Γάζα.

Οι νέες εντολές εκκένωσης προκάλεσαν πανικό και σύγχυση στους κατοίκους. Κάποιοι δήλωσαν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να φύγουν και να κατευθυνθούν προς το νότιο τμήμα του θύλακα, ωστόσο οι περισσότεροι επεσήμαναν ότι θα παραμείνουν στην πόλη καθώς καμία περιοχή δεν είναι ασφαλής.

«Παρά τους βομβαρδισμούς της προηγούμενης εβδομάδας, αντιστάθηκα και δεν έφυγα. Αλλά τώρα θα φύγω, για να βρω την κόρη μου», δήλωσε η 55χρονη Ουμ Μοχάμαντ, μητέρα έξι παιδιών.

Οι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας έχουν εκτοπιστεί πολλές φορές από την έναρξη του πολέμου, κινούμενοι από το βόρειο προς το νότιο τμήμα του θύλακα και αντιστρόφως.