Πατρίδα της κρεμώδους σούπας σολομού είναι η Φινλανδία, όπου παραδοσιακά παρασκευάζεται από πέστροφα ή σολομό και ονομάζεται lohikeitto [λοχικέιτο]. Η συνταγή αυτής της σούπας έχει κερδίσει την αγάπη και τον σεβασμό των οικοδεσποτών σε όλο τον κόσμο: είναι αρκετά απλή στην παρασκευή της και ο συνδυασμός ψαριού και κρέμας γάλακτος είναι τόσο επιτυχημένος που η γεύση του πιάτου είναι πραγματικά μαγική!
Ως σούπα είναι απίστευτα τρυφερή, πλούσια, θρεπτική, με ευχάριστη ασυνήθιστα κρεμώδη γεύση. Στην ουσία πρόκειται για μία ψαρόσουπα, αλλά είναι πιο γρήγορη στην προετοιμασία και πολύ πιο ευπαρουσίαστη. Αν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε και λίγο μπρόκολο πριν ρίξουμε την κρέμα γάλακτος.
Υλικά
3 πατάτες
2 καρότα
2 κρεμμύδια
1 κ.σ. αλεύρι σίτου
20 γρ. βούτυρο
2 κ.σ. ελαιόλαδο
3 φύλλα δάφνης
Αλάτι, μαύρο πιπέρι σε κόκκους
200 ml κρέμα γάλακτος 10%
Άνηθος
Εκτέλεση
Βήμα 1ο
Προετοιμάστε το ψάρι: Τον φρέσκο σολομό τον καθαρίζετε ως εξής: κόβετε την ουρά, τα πτερύγια και το κεφάλι και αφαιρείτε τα βράγχια. Ξεχωρίστε τα φιλέτα και αφήστε τα στην άκρη. Αν το ψάρι είναι μεγάλο και υπάρχουν πολλά φιλέτα, μπορείτε να τα καταψύξετε και να τα χρησιμοποιήσετε για άλλα πιάτα.
Βήμα 2ο
Ετοιμάστε το ζωμό: Ρίξτε κρύο νερό σε όλα τα κομμάτια του ψαριού, το δέρμα, το κεφάλι, το μέρος της ουράς και τα κόκαλα και βάλτε τα στη φωτιά. Όταν αρχίσει το νερό να βράζει, χαμηλώστε τη φωτιά. Προσθέστε το ξεφλουδισμένο κρεμμύδι, το καρότο, το φύλλο δάφνης και κόκκους πιπεριού. Μαγειρέψτε κάτω από το καπάκι για περίπου 30-40 λεπτά, σε πολύ χαμηλή φωτιά. Μετά τον καθορισμένο χρόνο, αφαιρέστε όλα τα υλικά και σουρώστε τον ζωμό ώστε να μην μείνει τίποτα μέσα. Αλατίστε και ξαναβάλτε τον στη φωτιά.
Βήμα 3ο
Προσθέστε τα λαχανικά: Κόψτε τις πατάτες σε μικρά κομμάτια και βάλτε τις μέσα στον ζωμό που βράζει. Ψιλοκόψτε το κρεμμύδι, τρίψτε τα καρότα στο χοντρό. Σε ένα ζεσταμένο τηγάνι με λίγο λάδι, σοτάρετε το κρεμμύδι και τα καρότα και αφήστε τα στην άκρη για λίγο. Σε ένα ξεχωριστό τηγάνι, λιώστε το βούτυρο και τηγανίστε το αλεύρι σε αυτό – θα δώσει στη μελλοντική κρεμώδη σούπα με σολομό ένα ωραίο πάχος. Για να αποφύγετε το σχηματισμό σβόλων στο μείγμα, μπορείτε να προσθέσετε λίγο ζωμό ψαριού.
Βήμα 4ο
Ανακατέψτε τα υλικά: Μόλις μαλακώσουν οι πατάτες, προσθέστε το καρότο και το κρεμμύδι, το μείγμα αλευριού και περίπου 250 γρ φιλέτο σολομού σε κύβους. Ρίξτε προσεκτικά την κρέμα γάλακτος, ανακατέψτε και πασπαλίστε με ψιλοκομμένο άνηθο. Όταν αρχίσει ο βρασμός, χαμηλώστε τη φωτιά και αφήστε τη σούπα για περίπου 5 λεπτά πριν την αποσύρετε από την εστία.
Βήμα 5ο
Σερβίρετε: Συνιστάται να τρώτε τη φινλανδική σούπα κρέμα με σολομό ζεστή, γαρνιρισμένη με ψιλοκομμένα φρέσκα μυρωδικά. Καλή όρεξη!
Το κολοκυθόψωμο με γέμιση από κόκκινα γλυκά φασόλια (χονγκντόου σιαν νάνζα μπιν) είναι ένα παραδοσιακό πιάτο της Καντόνας που μαγειρεύεται στον ατμό. Η ψίχα της κολοκύθας βράζεται, πολτοποιείται και αναμιγνύεται με ρυζάλευρο και ζάχαρη. Η ζύμη που προκύπτει χρησιμοποιείται για να σχηματιστούν μπάλες γεμισμένες με πάστα κόκκινων γλυκών φασολιών.
Οι μπάλες αυτού του ψωμιού μοιάζουν πράγματι με μικρές κολοκύθες. Δεν χρησιμοποιούνται χρωστικές ουσίες – το κίτρινο χρώμα της ζύμης προκύπτει από τον πουρέ κολοκύθας. Αυτό είναι ένα υπέροχο επιδόρπιο για τους γλυκατζήδες και τα παιδιά. Η κολοκύθα στην κινεζική κουζίνα θεωρείται πολύτιμη τροφή, με μεγάλο αριθμό αμινοξέων, συμπεριλαμβανομένης της ιστιδίνης, τόσο απαραίτητης για τα παιδιά, η οποία είναι υπεύθυνη για το σχηματισμό πρωτεϊνών για τη δημιουργία νέων κυττάρων. Η πηκτίνη που περιέχεται στην κολοκύθα προστατεύει τον γαστρικό βλεννογόνο από τις επιπτώσεις των βαριών τροφίμων και συνιστάται σε άτομα με παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα.
Ιδιαίτερη αξία έχει η κόκκινη πάστα γλυκών φασολιών, η οποία στην κινεζική κουζίνα είναι μία από τις πιο δημοφιλείς παραλλαγές γλυκών γεμισμάτων για επιδόρπια. Μπαίνει σε πίτες, σε ψωμάκια ατμού, χρησιμοποιείται για να γεμίσει τα περίφημα κινεζικά μελομακάρονα γιουεμπίνγκ και τις μπάλες από ρυζάλευρο τανγκγιουάν. Η πάστα αυτή είναι εξίσου δημοφιλής στην ιαπωνική και την κορεατική κουζίνα, με τις ιαπωνικές ρυζογκοφρέτες μότι, τα παντεσπάνια ντοραγιάκι και τα κορεατικά ψωμάκια ατμού χοπάν και οι πίτες από ζύμη ρυζιού σεονπιεόνγκ να αποτελούν τα πιο φημισμένα προϊόντα που την περιέχουν.
Κολοκυθόψωμο με γέμιση από κόκκινα γλυκά φασόλια
Υλικά
για 10 ψωμάκια
Για τη ζύμη
200 γρ πολτός κίτρινης κολοκύθας
250 γρ κολλώδες ρυζάλευρο
30-50 γρ ζάχαρη
Για τη γλυκιά πάστα φασολιών
200γρ κόκκινα φασόλια
2 κ.σ. σουσάμι
2-3 κ.σ. καστανή ζάχαρη
1 κ.σ. βούτυρο (ή ελαιόλαδο)
Εκτέλεση
1ο βήμα
Μουλιάστε τα φασόλια για μια νύχτα σε ζεστό νερό.
Το πρωί, βράστε τα μέχρι να μαλακώσουν (ΜΗΝ αλατίσετε το νερό).
Όταν κρυώσουν, περάστε τα από το μπλέντερ.
Καβουρδίστε ελαφρά το σουσάμι και σπάστε το λίγο με τον πλάστη.
Προσθέστε τη ζάχαρη και το σουσάμι στα φασόλια.
Βάλτε το μείγμα σε ένα τηγάνι και τηγανίστε το σε μέτρια φωτιά, μέχρι τα φασόλια να γίνουν θρύψαλα σαν άμμος.
2ο βήμα
Ξεφλουδίστε την κολοκύθα και κόψτε την ψίχα σε φέτες.
Τοποθετήστε τις φέτες κολοκύθας σε ένα βαθύ πιάτο και αφήστε τες στον ατμό για 15 λεπτά, μέχρι να μαλακώσουν.
Στη συνέχεια, λιώστε την κολοκύθα, προσθέστε τη ζάχαρη και το ρυζάλευρο και ζυμώστε μέχρι να έχετε μια ελαστική ζύμη.
Χωρίστε τη ζύμη σε 10 κομμάτια και φτιάξτε με κάθε κομμάτι μία μικρή μπάλα.
3ο βήμα
Πάρτε μία μπάλα στα χέρια σας και με τα δάχτυλά σας απλώστε και ισιώστε τη ζύμη σχηματίζοντας έναν κύκλο.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θέλετε το φύλλο σας να γίνει πολύ λεπτό, γιατί η ζύμη μπορεί να σκάσει όταν σχηματίσετε τη μπάλα και τη ζεστάνετε.
Βάλτε στο κέντρο της ζύμης τη γλυκιά πάστα κόκκινων φασολιών.
Στη συνέχεια, καλύψτε προσεκτικά τη γέμιση με τις άκρες του ψωμιού και σφραγίστε τη γέμιση μέσα στη ζύμη, σχηματίζοντας μια μπάλα.
Με μία οδοντογλυφίδα κάντε διαμήκεις γραμμές στην επιφάνεια της μπάλας, μιμούμενοι την επιφάνεια μιας κολοκύθας.
Τοποθετήστε τα κομμάτια σε ένα ελαφρά λαδωμένο σκεύος και μαγειρέψτε τα στον ατμό για 15 λεπτά.
Βγάλτε τις μπαλίτσες από τον ατμό και αφήστε τες να κρυώσουν – ύστερα, μπορείτε να τις απολαύσετε.
Καλή όρεξη!
*Αυτό το επιδόρπιο μπορεί επίσης να παρασκευαστεί με τη μορφή πλατύ ψωμιού.
* Για να είναι νηστίσιμο το κολοκυθόψωμο, αντικαταστήστε το βούτυρο με λάδι.
Η εποχή της αγκινάρας πλησιάζει. Το ιδιαίτερο αυτό λαχανικό δίνει νοστιμότατα πιάτα, που αξίζουν όλον τον κόπο που χρειάζεται για την προετοιμασία τους. Επειδή όμως η βάση κάθε εύγευστου φαγητού είναι η καλή πρώτη ύλη, φροντίζουμε να διαλέξουμε σωστά τις αγκινάρες που θα χρησιμοποιήσουμε.
Πρέπει να είναι συμπαγείς, σκληρές και χωρίς κηλίδες. Είναι καλύτερα να επιλέγουμε τις μικρού μεγέθους κεφαλές και να είναι πάντα οι άκρες τους κλειστές. Οι ανοιχτές είναι πιο σκληρές και έχουν χάσει πολλές από τις ιδιότητές τους. Τα εξωτερικά φύλλα των κεφαλών πρέπει να έχουν χρώμα σκούρο πράσινο, ενώ τα εσωτερικά να είναι μαλακά. Το κοτσάνι της θα πρέπει να είναι σκληρό χωρίς μαλακά ή κιτρινισμένα τμήματα. Αν πάνω στο κοτσάνι υπάρχουν ακόμη φύλλα, θα πρέπει να είναι φρέσκα και όχι ξερά.
Για να τις καθαρίσουμε, κόβουμε το κοτσάνι, αφαιρούμε όλα τα φύλλα από τις αγκινάρες και καθαρίζουμε περιμετρικά τις «κούπες» – τις καρδιές – με ένα μαχαιράκι. Με ένα κουτάλι βγάζουμε τον «μαλλιαρό» πυρήνα από την καρδιά τους. Τις ξεπλένουμε και τις βάζουμε σε μπολ με λεμονόνερο για να μη μαυρίσουν.
Υλικά
Μερίδες: 4-6
8 μέτριες αγκινάρες, καθαρισμένες
500 γρ. μικρές καθαρισμένες γαρίδες (καθαρό βάρος), φρέσκες ή κατεψυγμένες
2 κ.σ. ξίδι
η καρδιά από 1 μέτριο μαρούλι, ψιλοκομμένη
το λευκό και τρυφερό πράσινο μέρος από 3 φρέσκα κρεμμυδάκια
1 κ.σ. σάλτσα σόγιας
30 ml χυμός λεμονιού
2 κ.σ. άνηθος, ψιλοκομμένος
40 ml ελαιόλαδο
αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι
Εκτέλεση
Σε μια κατσαρόλα με άφθονο αλατισμένο νερό που κοχλάζει ρίχνουμε τις αγκινάρες και τις βράζουμε για περίπου 40 λεπτά ή μέχρι να μαλακώσουν.
Τις στραγγίζουμε και τις απλώνουμε σε μια πιατέλα.
Παράλληλα, σε μια μέτρια κατσαρόλα με άφθονο αλατισμένο νερό που κοχλάζει ρίχνουμε το ξίδι και τις γαρίδες και τις βράζουμε για 1-2 λεπτά, μέχρι να αλλάξουν χρώμα.
Τις στραγγίζουμε και τις αδειάζουμε σε μπολ.
Προσθέτουμε το μαρούλι, το φρέσκο κρεμμυδάκι, τη σόγια, το λεμόνι, τον άνηθο, το λάδι και αλατοπίπερο και ανακατεύουμε ώστε τα υλικά να κατανεμηθούν ομοιόμορφα.
Γεμίζουμε με το μείγμα τις αγκινάρες και σερβίρουμε.
Η ταινία που κάνει τη διαφορά φέτος στον χώρο του animation είναι το «Flow», η ιστορία μιας γάτας «που δεν φοβόταν το νερό», όπως αποδίδεται στα ελληνικά ο τίτλος, του Λετονού Γκιντς Ζιλμπαλόντις.
Flow σημαίνει ροή – η ροή των πραγμάτων, των καταστάσεων, του νερού. Αυτά είναι τα βασικά συστατικά της ταινίας, η οποία απευθύνεται και στο ενήλικο κοινό, αφού θα μπορούσε να την περιγράψει κανείς ως ποιητικό σχολιασμό πάνω στη ζωή.
Πρόκειται για μία ανεξάρτητη συμπαραγωγή από τη Λετονία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, η οποία έχει κερδίσει πλήθος βραβείων μέχρι τώρα, περιλαμβανομένου και του Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων 2025, ενώ ήταν και η υποψηφιότητα της Λετονίας για Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις Κάννες τον Μάιο του 2024 και στις αίθουσες της Λετονίας τον Αύγουστο του ίδιου έτους, όπου και σημείωσε τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας ακόμα και ξένα, σημαντικά φιλμ.
Αυτές τις ημέρες προβάλλεται και στους ελληνικούς κινηματογράφους. Αξίζει να τη δει κανείς στη μεγάλη οθόνη, αφού το εικαστικό μέρος είναι ιδιαίτερα προσεγμένο. Είναι επίσης ιδανική για συζήτηση με τα παιδιά σας, αφού χρησιμοποιεί πολλά σύμβολα και υπάρχουν κενά στην αφήγηση τα οποία καλείται ο θεατής να συμπληρώσει με τις γνώσεις και τη φαντασία του.
Πλοκή
Η ταινία παρακολουθεί μία γάτα και τα όσα της συμβαίνουν όταν το μέρος όπου ζει καλύπτεται από νερό. Λίγα μαθαίνουμε για αυτήν την πλημμυρίδα, αφού η ιστορία δίνεται από την «οπτική γωνία της γάτας, η οποία δεν έχει ιδέα για αυτά τα πράγματα», όπως λέει ο σκηνοθέτης σε ανάρτησή του στο Instagram. Ωστόσο, μάς δίνει ορισμένα στοιχεία για να μαντέψουμε.
Πριν έρθει το νερό, βλέπουμε τη γάτα να περιδιαβαίνει σε ένα απροσδιόριστο μέρος, χαρακτηριστικό του οποίου είναι η πλούσια βλάστηση, δίπλα σε έναν ποταμό. Εκεί συναντά μία αγέλη σκύλων, που αρχίζουν να την κυνηγούν όταν τους κλέβει ένα από τα ψάρια που έπιασαν. Το κυνήγι διακόπτεται απότομα από το φουσκωμένο ποτάμι που έρχεται με ορμή, παρασύροντας τα ζώα στο πέρασμα του.
Η γάτα γλιτώνει και καταφέρνει να φτάσει στο σπίτι όπου μένει. Αυτό είναι ένα ανθρώπινο σπίτι, το πρώτο σημάδι ανθρώπινης παρουσίας που μας δείχνει η ταινία. Αλλά είναι εγκαταλελειμμένο, με έναν σπασμένο φεγγίτη και σχέδια αφημένα πάνω στο τραπέζι, σαν να έφυγε για λίγο ο ένοικός του. Στην αυλή υπάρχουν στημένα αγάλματα γάτων, σε διάφορα μεγέθη και πόζες.
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.
Ούτε αυτό είναι ένα ασφαλές καταφύγιο. Το νερό ανεβαίνει και το σπίτι κάποια στιγμή καλύπτεται από νερό. Η γάτα βρίσκει προσωρινό καταφύγιο στην κορυφή ενός υψώματος, όπου είναι σκαλισμένο ένα υπερμεγέθες γλυπτό γάτας, αλλά το νερό το καλύπτει και αυτό. Τελικά, η γάτα σώζεται χάρη σε μία βάρκα με πορτοκαλί πανί που φέρνει το ρεύμα προς το μέρος της.
Η βάρκα δεν είναι άδεια. Μέσα βρίσκεται ένα καπιβάρα – ζώο της Λατινικής Αμερικής – που δέχεται τη γάτα. Στην παρέα τους θα προστεθούν σταδιακά ένας λεμούριος, ένας σκύλος και ένα πουλί τοξότης, που θα αναλάβει να οδηγήσει τη βάρκα προς τα ψηλά, εμβληματικά βράχια που υψώνονται στον ορίζοντα, σαν υπόσχεση ασφαλούς καταφυγίου.
Αισθητική
Δημιουργημένο εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή, το «Flow» έχει μία αρκετά ρεαλιστική σχεδιαστικά και κινησιολογικά αισθητική, με τα ζώα να αποδίδονται χωρίς ανθρωπομορφικά στοιχεία, όπως περίπου είναι και στην πραγματικότητα. Οι φωνές τους και οι διάφοροι ήχοι ακολουθούν επίσης αυτήν τη λογική.
Στυλιστικά όσο και ηχητικά, υπάρχει μία οικονομία, όπου το «λιγότερο είναι περισσότερο». Ο θεατής καλείται να συμπληρώσει με τη φαντασία του πολλά από τα κενά της αφήγησης – η οποία είναι επίτηδες ελλιπής – και να ταυτιστεί μέχρι ένα βαθμό με τη γάτα.
Σημαίνοντα ρόλο παίζει η μουσική, η οποία δημιουργήθηκε παράλληλα με το σενάριο, από τον ίδιο τον σκηνοθέτη και τον Ρίχαρντς Ζάλουπε, για να καθοδηγήσει και να εμπνεύσει την εξέλιξη της αφήγησης. Όπως λέει ο Ζιλμπαλόντις, την τελική μορφή ορισμένων σκηνών την υπέβαλε η μουσική που είχε ήδη γραφτεί. Ο οργανικός ρόλος της μουσικής στην εξέλιξη της ιστορίας είναι πράγματι εμφανής, καθώς η μουσική ρέει και αλλάζει μαζί με την ταινία, χρωματίζοντας και φορτίζοντας κάθε σκηνή. Οι εναλλαγές μεταξύ των κομματιών και των παύσεων ανάμεσά τους είναι αρμονικές και επιτρέπουν στον θεατή να ξεκουράζεται και να χαλαρώνει πριν περάσει στην επόμενη περιπέτεια.
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.
Ήχος και εικόνα δημιουργούν μαζί ένα ζωντανό και λυρικό αποτέλεσμα, με πιο έντονο χαρακτηριστικό το φως. Πράγματι, οι περισσότερες σκηνές είναι λουσμένες σε ένα υπέροχο φως, το οποίο μας βοηθά να διατηρήσουμε μια χαρούμενη και ανάλαφρη διάθεση παρά το καταστροφολογικό θέμα που παρακολουθούμε. Μετά από κάθε σκοτάδι, από κάθε κίνδυνο που περνά, το φως επανέρχεται, επιβεβαιώνοντάς μας ότι ‘θα περάσει και αυτό’ και διατηρώντας την ελπίδα ζωντανή.
Αντιθέσεις, μυστήρια και συμβολισμοί
Το «Flow» είναι μία ταινία γεμάτη αντιθέσεις, με πιο φανερή τη σχέση των δύο πρωταγωνιστών: της γάτας και του νερού. Η απέχθεια του ζώου αυτού για το υγρό στοιχείο είναι παροιμιώδης, ωστόσο εδώ αναγκάζονται να συνυπάρξουν, και ακόμα περισσότερο, η γάτα αναγκάζεται να λειτουργήσει μέσα σε αυτό, κάτι που τελικά καταφέρνει αρκετά καλά.
Η γάτα και οι άλλοι: οι γάτες φημίζονται επίσης για τη μοναχικότητά τους, και η γάτα του Flow δεν διαφέρει από τις υπόλοιπες στην αρχή της ταινίας. Οι περιστάσεις, όμως, την αλλάζουν και σε αυτό το σημείο. Χαρακτηριστικές οι σκηνές της αρχής και του τέλους, που είναι ίδιες… σχεδόν. Η ταινία ανοίγει με την αντανάκλαση της γάτας σε μία νερολακκούβα. Η ίδια εικόνα εμφανίζεται και στο τέλος, με μία διαφορά – δίπλα στη γάτα στέκονται ο σκύλος, το καπιβάρα και ο λεμούριος. Τέσσερεις φίλοι. Έχει ενδιαφέρον η σταδιακή μεταμόρφωση της γάτας, με αποκορύφωμα την προσπάθεια που κάνει να σώσει τη ζωή του καπιβάρα.
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.
Η καταστροφή παρουσιάζεται ως φαντασμαγορία σχεδόν, με υπέροχα πλάνα και εικόνες. Το φως, όπως προείπαμε, επιτείνει την αίσθηση του θαυμαστού, κρατώντας μακριά τα ζοφερά συναισθήματα, προσδίδοντας μία φυσικότητα σε αυτό που συμβαίνει. Όλα είναι μέρος της ζωής, μοιάζει να λέει το «Flow», όλα μέρος ενός αγαθού σχεδίου.
Και ο άνθρωπος; Είναι παρών μόνο μέσα από τα έργα του, τα οποία είναι εγκαταλελειμμένα, μνημεία μίας άλλης εποχής. Ακόμα και το απλό σπιτάκι όπου μένει η γάτα έχει την αίσθηση του μνημειώδους, με τα έργα του καλλιτέχνη που κάποτε το κατοικούσε και ίσως τάιζε τη γάτα. Περαιτέρω πληροφορίες δεν δίνονται, το ζήτημα αφήνεται στη φαντασία μας.
Συνοψίζοντας, το «Flow» είναι μία ταινία από αυτές που δεν παίζονται συχνά στις αίθουσες. Αν είχατε δει την «Κόκκινη χελώνα» του Μάικλ Ντούντοκ ντε Βιτ πριν από μερικά χρόνια, θα νιώσετε ίσως μεγαλύτερη οικειότητα με την προσπάθεια του Ζιλμπαλόντις να μας θυμίσει με έναν ποιητικό τρόπο την ομορφιά, τη δύναμη και το μεγαλείο της φύσης, καθώς και τις ανατροπές και τις απώλειες που είναι μέρος της ζωής και θα παραμείνουν τέτοια, όσο κι αν προσπαθούμε να τα εξοβελίσουμε.
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.
Τα φαγητά της Καθαράς Δευτέρας μάς προετοιμάζουν για τη Σαρακοστή, τη μεγαλύτερη και σημαντικότερη περίοδο νηστείας για την Ορθόδοξη Εκκλησία, για αυτό και δεν πρέπει να απαιτούν ιδιαίτερη προετοιμασία. Είναι συνήθως μεζέδες που είτε είναι ωμοί είτε θέλουν ελάχιστο μαγείρεμα. Επίσης, έχουμε συνδέσει την Καθαρά Δευτέρα με εξορμήσεις στη φύση για το παραδοσιακό πέταγμα του χαρταετού, οπότε καλό είναι τα εδέσματά μας να μπορούν να μεταφερθούν.
Είτε γιορτάσουμε την Καθαρά Δευτέρα στην εξοχή είτε στην πόλη, φροντίζουμε να μην λείπουν από το τραπέζι μας η λαγάνα, η ταραμοσαλάτα, τα τουρσιά και οι πίκλες, η ποικιλία ελιών και ο χαλβάς του μπακάλη – ταυτόχρονα, έχουμε και κάποιο χορταστικό φαγητό, όπως χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι ή ρύζι με θαλασσινά, ώστε να ικανοποιήσουμε και τα μικρά παιδιά που για αυτά ίσως κάποιοι μεζέδες να είναι αρκετά έντονοι γευστικά. Έτσι, επιλέγουμε τις συνταγές που μας αρέσουν και ψωνίζουμε εγκαίρως όλα τα χρειαζούμενα.
Εμείς προτείνουμε δύο απλές συνταγές για να συμπληρώσετε το τραπέζι σας: μία εύκολη νηστίσιμη/vegan μαγιονέζα αβοκάντο, με απίστευτη γεύση και υφή, ιδανική για σάντουιτς και σαλάτες, καθώς και έναν μανταρινάτο χαλβά με κουκουνάρι και τζίντζερ. Τα μανταρίνια στο σιρόπι, σε συνδυασμό με το τζίντζερ και τα κουκουνάρια δίνουν εξαίσιο άρωμα και γεύση σε αυτόν τον χαλβά.
Νηστίσιμη μαγιονέζα αβοκάντο
Vegan μαγιονέζα με αβοκάντο, της Αργυρώς Μπαρμπαρίγου. (argiro.gr)
Βάζουμε όλα τα υλικά εκτός από το λάδι σε μπλέντερ.
Τα χτυπάμε να γίνουν βελούδινη κρέμα.
Με το μπλέντερ σε λειτουργία, προσθέτουμε το λάδι και ομογενοποιούμε το μείγμα.
Η βελούδινη, πράσινη, νηστίσιμη μαγιονέζα είναι έτοιμη.
Κρυώστε την και απολαύστε την όπως την κανονική μαγιονέζα, σε σαλάτες, σάντουιτς, θαλασσινά και ό,τι άλλο αγαπάτε.
Για να φτιάξουμε χαλβά με μανταρίνι, κουκουνάρι και τζίντζερ, βράζουμε σε μέτρια φωτιά σε μια κατσαρόλα με αρκετό νερό τα μανταρίνια ολόκληρα, με τη φλούδα, για 20 λεπτά.
Τα βγάζουμε και τα αφήνουμε να κρυώσουν ελαφρώς.
Αφαιρούμε τα κοτσάνια και τα κουκούτσια και τα ρίχνουμε με τη φλούδα στον πολυκόφτη (μούλτι).
Προσθέτουμε 400 ml νερό και πολτοποιούμε.
Παράλληλα, σε μια κατσαρόλα ρίχνουμε το λάδι, το σιμιγδάλι και το κουκουνάρι και σοτάρουμε σε πολύ χαμηλή φωτιά για περίπου 30 λεπτά, ανακατεύοντας συνεχώς με μια ξύλινη κουτάλα, μέχρι το σιμιγδάλι να αποκτήσει χρυσαφένιο χρώμα.
Σε μια άλλη κατσαρόλα, ζεσταίνουμε τον πολτό μανταρινιού με τη ζάχαρη σε μέτρια φωτιά και βράζουμε για 3-4 λεπτά ή μέχρι να σχηματιστεί ένα ελαφρύ σιρόπι.
Αποσύρουμε, προσθέτουμε το λεμόνι και το τζίντζερ και αδειάζουμε αργά-αργά στην κατσαρόλα με το σιμιγδάλι, προσέχοντας να μην καούμε (το μείγμα θα κοχλάζει έντονα).
Ανακατεύουμε απαλά για περίπου 15 λεπτά, μέχρι να απορροφηθεί το σιρόπι και να έχουμε ένα σφιχτό μείγμα που να ξεκολλάει από τα τοιχώματα της κατσαρόλας.
Αδειάζουμε τον χαλβά στη φόρμα, τον στρώνουμε ομοιόμορφα και τον αφήνουμε για 15-30 λεπτά να κρυώσει καλά.
Ξεφορμάρουμε τον χαλβά, πασπαλίζουμε με κανέλα και σερβίρουμε.
Η συνταγή πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γαστρονόμος, τεύχος 131.
Την Πέμπτη 20 Μαρτίου, με αφορμή την Ημέρα Φροντιστή ατόμων με άνοια, η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών συμπράττουν, για μια ακόμα χρονιά, σε μια ημερίδα ενημέρωσης και υποστήριξης για την κοινότητα των φροντιστών. Η εκδήλωση φιλοξενείται στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής ως μια ανοιχτή πρόσκληση σε οικογενειακούς φροντιστές ατόμων με άνοια. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, η ίδρυση, η λειτουργία και το έργο της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών ταυτίζεται με την έγνοια για τον φροντιστή/την φροντίστρια του ατόμου με άνοια. Η θέσπιση της Ημέρας Φροντιστή αντανακλά την ανάγκη υπενθύμισης πως και οι φροντιστές χρήζουν μέριμνας.
Η πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την ‘Ανοια και τη νόσο Alzheimer Δρ Παρασκευή Σακκά θα μιλήσει για την άνοια στην Ελλάδα σήμερα, τα νέα φάρμακα, εγκεκριμένα πλέον και στην Ευρώπη, με μονοκλωνικά αντισώματα που σηματοδοτούν μια νέα εποχή θεραπείας της νόσου και για τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις στον χώρο της άνοιας. Στο βήμα θα βρεθούν και οι ‘πρωταγωνιστές’ της ημέρας: οι φροντιστές ατόμων με άνοια, ανοιχτοί να μιλήσουν για τις προκλήσεις και τις θετικές στιγμές της καθημερινότητας τους αλλά και τις διαθέσιμες πηγές βοήθειας, ενισχύοντας την ορατότητα και τον ρόλο τους μέσα στην κοινωνία.
Το κοινό θα έχει τη δυνατότητα συμμετοχής σε διάλογο, υποβάλλοντας ερωτήματα, θέτοντας τους προβληματισμούς του μέσα από το λυτρωτικό μοίρασμα κοινών εμπειριών. Ας μην ξεχνάμε πως σήμερα στην Ελλάδα ζουν 250.000 άτομα με άνοια και 350.000 άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή (προστάδιο της άνοιας). Συναθροίζοντας τα πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος που μεριμνούν για την ποιοτική τους διαβίωση, η άνοια αφορά σε 1,5 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες.
Η ημερίδα θα κλείσει μουσικά, με ένα πρόγραμμα σε επιμέλεια του Χρήστου Ζερμπίνου και της Ηλιάνας Ρούσου, οι οποίοι συμμετέχουν αφιλοκερδώς. Η συμμετοχή στην εκδήλωση είναι δωρεάν με απαραίτητη τη δήλωση συμμετοχής στο 2107013271 ή ηλεκτρονικά.
Ο μινιμαλιστικός προγραμματισμός γευμάτων στηρίζεται στην εφαρμογή της φιλοσοφίας του «οὐκ ἐν τῷ πολλῷ το εὖ» [1] στην προετοιμασία και την απόλαυση του φαγητού. Δηλαδή, σημασία δεν έχει η ποσότητα αλλά η ποιότητα.
Όπως συμβαίνει σε πολλούς τομείς της ζωής, όταν απογυμνώνουμε το μαγείρεμα και το φαγητό στα απολύτως απαραίτητα, συνειδητοποιούμε πόσο λίγα πραγματικά χρειαζόμαστε για να νιώσουμε ικανοποιημένοι. Απαλλασσόμενοι από τα περιττά στοιχεία, κάνουμε χώρο στη ζωή μας για να απολαύσουμε αυτή την πράξη δημιουργίας ή να επενδύσουμε τον χρόνο μας διαφορετικά. Ο μινιμαλισμός δεν υπαγορεύει πώς πρέπει να είναι η ζωή σας ούτε σημαίνει ότι τηρείτε ένα συγκεκριμένο σύνολο αξιών. Απλώς σας βοηθά να πετύχετε τους στόχους σας εστιάζοντας σε αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία.
Όσον αφορά τον προγραμματισμό γευμάτων, δεν υπάρχουν γενικοί κανόνες. Οι διατροφικές ανάγκες, οι συνήθειες και οι προτιμήσεις κάθε οικογένειας θα διαμορφώσουν αυτό που ταιριάζει σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Ωστόσο, ένα σημείο εκκίνησης είναι πολλές φορές αρκετά χρήσιμο.
Απλοποιώντας τα γεύματα
Έχω διατυπώσει εννέα αρχές για να σας καθοδηγήσουν προς την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο μινιμαλισμός μπορεί να σας βοηθήσει να πετύχετε όσο περισσότερα γίνεται από αυτά που θέλετε. Στο σπίτι μας, έχουμε κάνει τεράστια βήματα προς την απλούστευση της τέχνης του να ταΐζουμε την οικογένειά μας και να το κάνουμε καλά. Ελπίζω μερικές από αυτές τις ιδέες να έχουν απήχηση σε εσάς.
1. Λιγότερα υλικά
Αν σκεφτείτε μερικά από τα αγαπημένα σας πιάτα, μπορεί να εκπλαγείτε από το πόσο λίγα υλικά είναι πραγματικά απαραίτητα. Για παράδειγμα, μου αρέσει η πίτσα, η οποία είναι ουσιαστικά ζύμη, τυρί και σάλτσα. Τελειοποιώντας τον συνδυασμό αυτών των τριών συστατικών, έχουμε αυτό που είναι αναμφισβήτητα το πιο δημοφιλές και νόστιμο πιάτο στον κόσμο.
2. Λιγότερη ποικιλία, περισσότερη ευελιξία
Όταν άρχισα να φτιάχνω την γκαρνταρόμπα μου, συνειδητοποίησα τη σημασία του να έχω ευέλικτα κομμάτια που να συνδυάζονται εύκολα μεταξύ τους. Το ίδιο ισχύει και για τα υλικά στο ψυγείο σας. Αναζητήστε υλικά που χρησιμοποιούνται σε πολλές διαφορετικές συνταγές, διευκολύνοντας έτσι τις αγορές σας και μειώνοντας τα έξοδα.
3. Λιγότερο παρορμητικά, πιο στοχευμένα
Ο μινιμαλιστικός προγραμματισμός γευμάτων ξεκινά με ένα σχέδιο. Δεν μπορείτε να περιμένετε να μπείτε σε ένα παντοπωλείο και να γνωρίζετε διαισθητικά τα συστατικά που θα χρειαστείτε. Αφιερώνοντας λίγο χρόνο εκ των προτέρων για να προγραμματίσετε τα γεύματά σας, θα εξοικονομείτε χρόνο κάθε μέρα και πιθανότατα θα σπαταλάτε λιγότερα χρήματα σε παρορμητικές αγορές.
4. Λιγότερα απόβλητα, περισσότερα υπολείμματα
Μινιμαλισμός είναι να έχεις αρκετά για να ικανοποιήσεις τις ανάγκες σου χωρίς υπερβολές. Αντί να πετάξετε το φαγητό που περίσσεψε, σκεφτείτε πώς μπορείτε να σχεδιάσετε το πρόγραμμα των γευμάτων σας για να απολαύσετε τα υπολείμματα μιας άλλης μέρας. Αν δεν σχεδιάσετε πώς θα τα χρησιμοποιήσετε, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ξεχαστούν στο πίσω μέρος του ψυγείου σας μέχρι να χαλάσουν και να πεταχτούν.
5. Λιγότερο βιαστικά, πιο συνειδητά
Είναι αρκετά γενικευμένη η συνήθεια να κάνουν οι άνθρωποι κι άλλα πράγματα ενώ τρώνε. Συνήθως είτε βλέπουν τηλεόραση ή κοιτάζουν τα τηλέφωνά τους ή ακόμα εργάζονται στο γραφείο τους. Η μινιμαλιστική προσέγγιση του φαγητού προτείνει να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος ώστε ένα γεύμα να είναι ακριβώς ένα γεύμα. Παροτρύνετε κι άλλους να κάνουν το ίδιο και αφιερώστε χρόνο για να απολαύσετε κάθε μπουκιά σε μια χαλαρή ατμόσφαιρα.
6. Λιγότερο επεξεργασμένο, πιο θρεπτικό
Κάποτε το φαγητό ήταν απλώς φαγητό. Αλλά τα παντοπωλεία σήμερα διαθέτουν μία ευρύτατη ποικιλία τροφών και επεξεργασμένων ειδών. Σίγουρα, όλα τα τρόφιμα πρέπει να μαγειρευτούν και να προετοιμαστούν για να μεγιστοποιηθεί η ευχαρίστηση, αλλά μην υποθέτετε ότι οι μεγάλες εταιρείες συσκευασμένων τροφών έχουν κατά νου το συμφέρον σας όταν πρόκειται για την υγεία σας. Κατά κανόνα, αυτό που είναι απλό είναι και καλό.
7. Λιγότερα πιάτα, περισσότερος χρόνος για την οικογένεια
Σε μία πολυμελή οικογένεια, το καθάρισμα μετά από ένα γεύμα μπορεί να διαρκέσει όσο και το ίδιο το γεύμα. Αντιστεκόμαστε σε αυτό προσπαθώντας να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερα αντικείμενα. Έχουμε ένα μπουκάλι νερό για όλη την ημέρα, προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερες κατσαρόλες και τηγάνια όταν μαγειρεύουμε (δηλαδή, ένα τηγάνι ή μία κατσαρόλα ανά γεύμα) και βγάζουμε μόνο τα απαραίτητα για το γεύμα πιάτα και μαχαιροπήρουνα. Αυτά τα μικρά πράγματα ίσως δεν φαίνονται σημαντικά εκ πρώτης όψεως, αλλά αθροίζονται.
8. Λιγότερη πολυπλοκότητα, περισσότερη απόλαυση
Είναι εύκολο να αποσπαστείτε από αυτό που πραγματικά προσπαθείτε να κάνετε όταν πρόκειται για τον προγραμματισμό γευμάτων. Δεν χρειάζεται να εντυπωσιάσετε τους άλλους με αυτό που τρώτε. Πέρα από τις βασικές διατροφικές αρχές, δεν υπάρχουν πρότυπα που πρέπει να πληροίτε. Κόψτε όλα τα περιττά πράγματα και επικεντρωθείτε σε φαγητά που απολαμβάνετε να τρώτε, σε γεύματα που ετοιμάζονται εύκολα και σε συνδαιτημόνες των οποίων την παρέα απολαμβάνετε.
9. Λιγότερη τελειότητα, περισσότερη εκτίμηση
Η τελειομανία, είτε προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το τέλειο πρόγραμμα γευμάτων είτε το τέλειο πιάτο, είναι το αντίθετο της μινιμαλιστικής φιλοσοφίας, η οποία σας ενθαρρύνει να ρωτήσετε: «Είναι αρκετά καλό; Είμαι ικανοποιημένος; Τι είναι πραγματικά απαραίτητο;». Σε έναν κόσμο όπου οι συμβιβασμοί είναι απαραίτητοι, η προσπάθεια για την τελειότητα δεν είναι μια βιώσιμη στρατηγική. Είναι πολύ καλύτερο να κατευθύνετε την ενέργειά σας στο να εκτιμήσετε αυτά που μπορείτε να κάνετε και αυτά που έχετε και να αξιοποιήσετε στο έπακρο την τρέχουσα κατάστασή σας.
1. Ολόκληρη η ρήση είναι «οὐκ ἐν τῷ πολλῷ το εὖ, ἀλλ᾿ ἐν τῷ εὖ το πολύ» και είναι μια παράφραση της ρήσης του αυλητή Καφισία, όταν ένας μαθητής του έπαιζε τον αυλό με ιδιαίτερη ένταση: “οὐκ ἐν τῷ μεγάλῳ τὸ εὖ κείμενον εἶναι, ἀλλὰ ἐν τῷ εὖ τὸ μέγα” (Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, 14, 629a-b).
Η φράση «οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τ εὖ, ἀλλ᾿ ἐν τῷ εὖ το πολύ» μεταφράζεται ως «το καλό δε βρίσκεται στο πολύ, αλλά το πολύ βρίσκεται στο καλό» και σημαίνει πως η ποσότητα δεν εξασφαλίζει την ποιότητα, αλλά η ποιότητα αντισταθμίζει την ποσότητα. Με άλλα λόγια, δεν έχει σημασία η ποσότητα (το πολύ) όσο η ποιότητα (το ευ). (Από το e-didaskalia)
Σε ένα πακέτο τσιγάρων, η προειδοποίηση είναι σαφής: Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα και άλλα προβλήματα υγείας. Σε ένα μπουκάλι αλκοόλ, επίσης θα βρείτε ετικέτες που σας προειδοποιούν για τη ζημιά που κάνει. Ωστόσο, στα παντοπωλεία, εμείς – και τα παιδιά μας – μπορούμε να αγοράσουμε υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (Ultra-Processed Foods-UPF), χωρίς ούτε μια προειδοποίηση για τις πιθανές επιπτώσεις τους στην υγεία.
Συστηματική ανάλυση του 2024 που δημοσιεύθηκε στο BMJ (πρώην British Medical Journal) συνδέει τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα με μυριάδες χρόνιες παθήσεις που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια προειδοποιητική ετικέτα. Ένας από τους παραγνωρισμένους κινδύνους της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφών είναι ο αντίκτυπός τους στην ψυχική υγεία.
Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές συνδέονται με την κατάθλιψη και το άγχος μέσω επιδράσεων όπως η αυξημένη φλεγμονή και η διαταραχή του μικροβιώματος. Η μείωση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφών μπορεί να είναι δύσκολη λόγω της επίδρασης που έχουν στη χημεία του εγκεφάλου, αλλά η υιοθέτηση πρακτικών στρατηγικών μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς τη βελτίωση της ψυχικής υγείας.
Τι είναι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα;
Θα αναγνώριζε η προγιαγιά σας αυτό που τρώτε ως τροφή; Μπορεί να φυτευτεί; Έχει μητέρα; Αν η απάντηση είναι αρνητική, οι πιθανότητες είναι ότι καταναλώνετε μια εξαιρετικά επεξεργασμένη εκδοχή κάποιου πράγματος που κάποτε προοριζόταν να μας θρέψει.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως ορίζονται από την ταξινόμηση της Nova («Nova classification»), περιλαμβάνουν είδη όπως συσκευασμένα σνακ, αναψυκτικά, στιγμιαία ζυμαρικά και έτοιμα γεύματα. Αυτά τα προϊόντα παρασκευάζονται από χημικά τροποποιημένα εκχυλίσματα τροφίμων και πρόσθετα που έχουν σχεδιαστεί για να βελτιώνουν τη γεύση, την υφή και τη διάρκεια ζωής στο ράφι.
«Εάν δεν μπορείτε να προφέρετε τα συστατικά στην ετικέτα κι ούτε θα το φυλάσσατε στο ντουλάπι σας, είναι πιθανότατα υπερ-επεξεργασμένο», δήλωσε στην Epoch Times η Τερέζα Τζεντίλε, εγγεγραμμένη διαιτολόγος-διατροφολόγος και εκπρόσωπος της Academy of Nutrition and Dietetics (Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας).
Αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης
Μια μετα-ανάλυση του 2022 διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και της ψυχικής υγείας. Τα άτομα με υψηλότερη πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων είχαν 53% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Όταν εξετάστηκαν χωριστά, ο κίνδυνος παρέμεινε υψηλός: 44% για την κατάθλιψη και 48% για το άγχος.
Η έρευνα δείχνει ότι η αυξημένη κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών όπως η ασπαρτάμη, και ενισχυτών γεύσης όπως το γλουταμινικό μονονάτριο (monosodium glutamate – MSG) – και τα δύο κοινά στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα – διαταράσσει τους νευροδιαβιβαστές που εμπλέκονται στη ρύθμιση της διάθεσης, περιλαμβανομένης της σεροτονίνης, της ντοπαμίνης και της νορεπινεφρίνης (η οποία αυξάνει την εγρήγορση και τη συγκέντρωση).
Η σχέση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφών με την κατάθλιψη και το άγχος είναι πολλαπλή – η αυξημένη φλεγμονή και οι αλλαγές στο μικροβίωμα του εντέρου που προκαλούνται από τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι μία από τις συνέπειες της αυξημένης κατανάλωσης στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η υψηλή πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφών διαταράσσει την ισορροπία των βακτηρίων του εντέρου, μια κατάσταση γνωστή ως δυσβίωση του εντέρου. Αυτή η ανισορροπία επηρεάζει αρνητικά τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου, μειώνοντας την παραγωγή νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, οι οποίοι είναι κρίσιμοι για τη ρύθμιση της διάθεσης, δηλώνει η Τζεντίλε. Η σεροτονίνη συμβάλλει στη σταθεροποίηση των συναισθημάτων και προάγει τα αισθήματα ευεξίας και ευτυχίας. Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται συνήθως με διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν επίσης μη απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που ελάχιστα μοιάζουν με οποιοδήποτε είδος τροφής, δήλωσε η Λήνα Μπηλ (Lena Beal), εγγεγραμμένη διαιτολόγος-διατροφολόγος, στην Epoch Times.
Τείνουν να αντικαθιστούν πιο υγιεινές επιλογές όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους στη διατροφή, οδηγώντας σε χαμηλότερη πρόσληψη ευεργετικών συστατικών όπως οι πολυφαινόλες, οι φυτικές ίνες και τα ωμέγα-3 λιπαρά, τα οποία συμβάλλουν στην καταπολέμηση χρόνιων ασθενειών όπως το άγχος και η κατάθλιψη μέσω φλεγμονωδών διαδικασιών.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι επίσης πλούσια σε νάτριο, τρανς λιπαρά, ζάχαρη και εξευγενισμένα άμυλα, τα οποία αυξάνουν τη φλεγμονή και παρεμβαίνουν στην παραγωγή σεροτονίνης.
Οι φλεγμονώδεις δείκτες που ονομάζονται κυτοκίνες απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια περιόδων φλεγμονής. Τα υψηλά επίπεδα κυτοκινών βλάπτουν τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη διάθεση και τη συναισθηματική ρύθμιση. Η χρόνια φλεγμονή επηρεάζει, επίσης, το σύστημα απόκρισης του εγκεφάλου στο στρες, αυξάνοντας την παραγωγή κορτιζόλης, της «ορμόνης του στρες». Τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης τείνουν να επιδεινώνουν το άγχος και το αίσθημα της υπερφόρτωσης, συμβάλλοντας περαιτέρω στις διαταραχές της διάθεσης.
Εθισμός εν δράσει
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι γεμάτα με πρόσθετα που ενισχύουν τη γεύση και την εμφάνιση, καθιστώντας τα ελκυστικά και δυνητικά εθιστικά. Ορισμένα από αυτά τα πρόσθετα παρεμβαίνουν σε περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον εθισμό, όπως η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος, εξηγεί η Τζεντίλε. Αυτά τα τρόφιμα είναι κατασκευασμένα για να είναι πολύ γευστικά, κάνοντας τα ακατέργαστα τρόφιμα να φαίνονται λιγότερο «συναρπαστικά». Η σταδιακή μείωση των προστιθέμενων σακχάρων, του αλατιού και των τεχνητών αρωμάτων θα βοηθήσει τους γευστικούς σας κάλυκες να προσαρμοστούν στα φυσικά τρόφιμα και τις γεύσεις τους, πρόσθεσε.
Πώς να μειώσετε την κατανάλωση
Οι συγγραφείς της ανάλυσης του BMJ ζήτησαν επειγόντως περαιτέρω έρευνα και την ανάπτυξη στρατηγικών δημόσιας υγείας, περιλαμβανομένων πολιτικών υπό την ηγεσία της κυβέρνησης και επικαιροποιημένων διατροφικών κατευθυντήριων γραμμών, για τη μείωση της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και τη βελτίωση της υγείας. Εν τω μεταξύ, ο συντάκτης ενός editorial που δημοσιεύθηκε στο Archives of Disease in Childhood (Αρχεία Παθήσεων της Παιδικής Ηλικίας) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ετικέτες των υπερ-επεξεργασμένων τροφών θα πρέπει να περιλαμβάνουν προειδοποιήσεις για την υγεία, με ισχυρές συστάσεις για την προτεραιότητα [που θα έπρεπε να δίνουμε] στις μη επεξεργασμένες τροφές για καλύτερη υγεία.
Εν τω μεταξύ, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να ανακτήσετε τον έλεγχο. Η Τζεντίλε προτείνει τα εξής για τον περιορισμό της πρόσληψης υπερ-επεξεργασμένων τροφών:
Σταδιακή μετάβαση : Ξεκινήστε αντικαθιστώντας ένα επεξεργασμένο γεύμα ή σνακ την ημέρα με μια εναλλακτική λύση ολικής αλέσεως. Η σταδιακή προσθήκη υγιεινών επιλογών αντί του άμεσου εξοβελισμού των αγαπημένων σας συνηθειών μπορεί να κάνει την αλλαγή να φαίνεται πιο διαχειρίσιμη και λιγότερο περιοριστική.
Περισσότερα μαγειρεμένα στο σπίτι γεύματα: Χρησιμοποιήστε απλές συνταγές για να ελέγχετε τα συστατικά και να αποφεύγετε τα πρόσθετα. Προετοιμάστε τα γεύματα σε μεγάλες ποσότητες και καταψύξτε μερίδες για να μειώσετε την εξάρτηση από τα συσκευασμένα τρόφιμα. Οι μέθοδοι προετοιμασίας, όπως τα γεύματα σε ταψάκια και οι χύτρες ταχύτητας, μπορούν να εξοικονομήσουν χρόνο.
Λιγότερα συσκευασμένα σνακ, περισσότερα ολικής άλεσης ή φρέσκα: Τα φρέσκα φρούτα, το γιαούρτι με μέλι, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, το ποπ κορν με μπαχαρικά και τα κράκερ ολικής αλέσεως με χούμους είναι λιγότερο επεξεργασμένα. Έχετε αυτές τις επιλογές πρόχειρες κοντά σας, για να αποφύγετε να καταφύγετε στη γνωστή σας λύση των συσκευασμένων σνακ.
Αφεθείτε περιστασιακά: Ενδώστε πότε πότε, αλλά εξισορροπήστε αυτές τις ‘περιστασιακές ‘παρεκτροπές’ με μια διατροφή που αποτελείται κυρίως από τρόφιμα ολικής αλέσεως.
Αποκτήστε υποστήριξη: Εντάξτε την οικογένεια ή τους φίλους σας στον προγραμματισμό και το μαγείρεμα των γευμάτων. Το να το κάνετε μια κοινή εμπειρία μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε σταθεροί, αλλά και να απολαύσετε την προσπάθειά σας.
Αντιμετωπίστε το φαγητό και το μαγείρεμα ως περιπέτεια: Εξερευνήστε νέα συστατικά, μεθόδους μαγειρέματος και εξωτικές κουζίνες, αν χρειάζεται, για να διατηρήσετε το ενδιαφέρον σας ζωντανό σε βάθος χρόνου, δημιουργώντας συναρπαστικά και φρέσκα γεύματα.
Επιπλέον, εστιάστε στην προσθήκη τροφών πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά στη διατροφή σας. Τρώτε πολλά φρούτα, λαχανικά και τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3, όπως ο σολομός. Τα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, ειδικότερα, προστατεύουν τον εγκέφαλο. Οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και οι φακές είναι επίσης τροφές που ενισχύουν τον εγκέφαλο και υποστηρίζουν την ψυχική υγεία, προσθέτει η Μπηλ.
«Να θυμάστε, οι μικρές αλλαγές αθροίζονται», λέει η Τζεντίλε. «Δεν πρόκειται για τον εξοστρακισμό κάθε υπερ-επεξεργασμένης τροφής [από το διαιτολόγιό σας], αλλά για συνεχείς βελτιώσεις. Είναι ένα ταξίδι, όχι μια γρήγορη λύση.»
Η Zena le Roux είναι δημοσιογράφος υγείας με μεταπτυχιακό στη δημοσιογραφία υγείας και πιστοποιημένη σύμβουλος υγείας και ευεξίας με ειδίκευση στη λειτουργική διατροφή. Έχει εκπαιδευτεί στην αθλητική διατροφή, τη συνειδητή διατροφή, τα εσωτερικά οικογενειακά συστήματα και την εφαρμοσμένη πολυβακτηριακή θεωρία. Εργάζεται σε ιδιωτικό ιατρείο και υπηρετεί ως εκπαιδεύτρια διατροφής σε σχολή υγείας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο τρύγος έχει ξεκινήσει εδώ και λίγο καιρό κι έτσι στην αγορά βρίσκουμε όλα τα ανάλογα καλούδια – σταφύλια, μούστο, πετιμέζι – για τις κλασικές, παραδοσιακές λιχουδιές της εποχής: μουστοκούλουρα, μουσταλευριά, πετ(ι)μεζόπιτες. Αυτές ακριβώς τις συνταγές θα σας δώσω, αλλά σας έχω και μια έκπληξη: Πώς να φτιάξετε πετιμέζι από μούστο, στο σπίτι! Πιστέψτε με, είναι παιχνιδάκι και απίστευτα πιο οικονομικό!
Μούστος και πετιμέζι
(για 1 λίτρο πετιμέζι υπολογίστε ότι θα χρειαστείτε 2 κιλά μούστο, δηλαδή πάνω από 3 κιλά σταφύλια της αρεσκείας σας)
1. Αγοράζετε σταφύλια ώριμα και γερά, όποιας ποικιλίας θέλετε, με ή χωρίς κουκούτσια. Τα πλένετε πολύ καλά και τα αφήνετε να στραγγίξουν Μετά κόβετε τις ρώγες μία-μία και τις σκουπίζετε να στεγνώσουν τελείως.
2. Καλό είναι να χρησιμοποιήσετε μεγάλη ποσότητα γιατί θα μείνει λίγη ποσότητα χυμού μετά το στύψιμο των σταφυλιών και ακόμα πιο λίγη μετά το βράσιμο!
3. Βάζετε τα σταφύλια σε δόσεις, σε ένα μεγάλο σουρωτήρι ψιλό (σήτα) και πιέζετε τις ρώγες με τις γροθιές σας ή με ένα βαρύ και χοντρό γουδοχέρι ή με άλλο βάρος, ώστε οι ρώγες να λιώσουν και να πέσει από το σουρωτήρι ο χυμός, χωρίς φλούδες, μικρά κοτσανάκια και κουκούτσια (αν υπάρχουν). Δεν χρησιμοποιείτε μπλέντερ ή μούλτι γιατί δεν πρέπει να κρατήσετε φλούδες και κουκούτσια.
4. Σουρώνετε το ζωμό από τουλπάνι, πιέζοντας και στύβοντας καλά, μέσα σε μια μεγάλη κατσαρόλα.
5. Αυτός ο σουρωμένος χυμός είναι ο μούστος. Αν θέλετε να φτιάξετε μουσταλευριά, μουστοκούλουρα ή άλλο γλυκό με μούστο τον χρησιμοποιείτε όπως είναι, τώρα. Αν όχι, συνεχίζετε τη διαδικασία για να προχωρήσετε και να φτιάξετε το πετιμέζι.
6. Ρίχνετε αμέσως το μούστο σε μια μεγάλη κατσαρόλα. ΔΕΝ ΤΟΝ ΑΦΗΝΕΤΕ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ Ή ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΓΙΑΤΙ Ο ΜΟΥΣΤΟΣ ΟΣΟ ΜΕΝΕΙ ΖΥΜΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΕΤΙΜΕΖΙ.
7. Βάζετε την κατσαρόλα σε μέτρια προς χαμηλή φωτιά. Όταν αρχίσει να βγαίνει αφρός ξαφρίζετε προσεκτικά. Συνεχίζετε το βράσιμο και το ξάφρισμα για όσο βγαίνει αφρός.
8. Το πετιμέζι θα είναι έτοιμο σε περίπου 50 λεπτά με 1 ώρα, όταν θα έχει αποκτήσει σκούρο χρώμα σαν της καραμέλας αν και μπορεί να είναι πιο ανοιχτόχρωμο, ανάλογα με το σταφύλι. Ένα σημάδι ότι είναι έτοιμο είναι ότι αρχίζει και σχηματίζει πολλές φουσκάλες στην επιφάνεια.
9. Η υφή του θα είναι σαν του σιροπιού ή σαν αραιωμένο μέλι, δηλαδή πυκνό αλλά ρευστό. Μην το παραβράσετε γιατί θα πήξει.
10. Αποσύρετε από τη φωτιά και αφήνετε το πετιμέζι να κρυώσει τελείως μέσα στην κατσαρόλα. Το μοιράζετε σε μπουκάλια, στεγνά και πολύ καθαρά. Το φυλάτε σε μέρος σκοτεινό και δροσερό.
Μουστοκούλουρα με πετιμέζι ή μούστο
Προετοιμασία: 30΄
Ψήσιμο: 20΄
Υλικά για 30 κομμάτια
• 250 γρ. αγελαδινό βούτυρο (ή μαργαρίνη)
• 2 κρόκοι αυγών
• 150 γρ. ζάχαρη
• 250 γρ. πετιμέζι • 250 γρ. νερό ή μούστο 500γρ• 10 γρ. κανέλα, σε σκόνη
• 1.200 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
• 10 γρ. μπέικιν πάουντερ
Εκτέλεση
Σε ένα μεγάλο μπολ (ή σε μια λεκάνη), βάζω το μαλακωμένο βούτυρο, τους κρόκους αυγών, τη ζάχαρη, το πετιμέζι (ή τον μούστο), το νερό και την κανέλα και ανακατεύω πολύ καλά με το σύρμα, μέχρι να ενωθούν τα υλικά σε ένα λείο μείγμα. Προσθέτω πασπαλιστά το αλεύρι και το μπέικιν πάουντερ, σε δόσεις, ανακατεύοντας καλά με το σύρμα μετά από κάθε προσθήκη.
Όσο προσθέτω αλεύρι το μείγμα θα σφίγγει και θα το ανακατεύω πλέον με τα χέρια μου, μέχρι να φτιάξω ένα ελαστικό ζυμάρι με λαδωμένη υφή.
Το κόβω σε κομμάτια βάρους περίπου 50 γρ., τα οποία πλάθω σε χοντρά στρογγυλά κουλούρια, δηλαδή στο κλασικό σχήμα του μουστοκούλουρου.
Προθερμαίνω το φούρνο στους 190ºC.
Στρώνω ένα μεγάλο ταψί (ή μια λαμαρίνα φούρνου) με αντικολλητικό χαρτί ψησίματος και αραδιάζω εκεί τα μουστοκούλουρα, αφήνοντας μεταξύ τους περίπου 2 εκ. απόσταση.
Σκεπάζω το ταψί με ένα άλλο ταψί (χωρίς να ακουμπά στα κουλούρια) και το βάζω στο μεσαίο ράφι του φούρνου. Έτσι, τα μουστοκούλουρα θα μείνουν ελαστικά και μαλακά. Αν τα θέλω τραγανά, δεν τα σκεπάζω με το ταψί.
Ψήνω τα μουστοκούλουρα για περίπου 20 λεπτά και τα αφήνω να κρυώσουν επάνω σε μια σχάρα.
Κέικ μούστου ή μουστόπιτα
Η συνταγή είναι της vasiliki ver, με μικρές παρεμβάσεις της Theodora_Captain. Η αυθεντική συνταγή περιέχει 1 φλυτζάνι ζάχαρη, ενώ η παραλλαγή της μόνο λίγες κουταλιές μέλι για να έχει μόνο τη γλύκα του μούστου και της σταφίδας. Είναι ένα ιδιαίτερο, νόστιμο κέικ σαν σταφιδόψωμο! Πασπάλισα με σουσάμι.
Υλικά
3 φλυτζάνια αλεύρι ολικής άλεσης
1 φακελάκι μπέικιν πάουντερ
1,5 φλυτζάνια μούστο
1/2 φλυτζάνι μέλι
1/2 φλυτζάνι σπορέλαιο
1/2 φλυτζάνι σταφίδες μουλιασμένες σε 2-3 κουταλιές κονιάκ
1 φλυτζάνι σόδα (που πίνουμε)
1 βανίλια
1 πρέζα αλάτι
1 κουταλάκι κανέλα
1/2 κουταλάκι γαρύφαλλο
1 πορτοκάλι το ξύσμα από
2 κουταλιές καστανή ζάχαρη για την κρούστα
Σουσάμι και κανέλα για την κρούστα
Εκτέλεση
Σε μπολ ανακατεύουμε το λάδι, το μέλι, το μούστο, τη σόδα, το ξύσμα πορτοκαλιού και ανακατεύουμε με το σύρμα.
Κοσκινίζουμε το αλεύρι μαζί με το μπέικιν πάουντερ. Προσθέτουμε την κανέλα, το γαρύφαλλο, τη βανίλια και το αλάτι.
Ενσωματώνουμε το μείγμα του αλευριού στο υγρό μείγμα και, αν χρειαστεί, προσθέτουμε λίγο αλεύρι ακόμη μέχρι να γίνει η υφή του σαν του κέικ.
Τέλος, βάζουμε και τις σταφίδες μαζί με το κονιάκ στο οποίο τις μουλιάσαμε και ανακατεύουμε.
Λαδώνουμε και αλευρώνουμε το ταψάκι μας και στρώνουμε τη ζύμη.
Πασπαλίζουμε με το σουσάμι, την κανέλα και την καστανή ζάχαρη.
Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170 βαθμούς για 1 ώρα περίπου. Στα 45-50 λεπτά δοκιμάζουμε με το μαχαίρι και, αν χρειαστεί, συνεχίζουμε το ψήσιμο.
1 κούπα καρύδια και αμύγδαλα ή μόνο καρύδια ή μόνο αμύγδαλα
1 κούπα αποξηραμένα φρούτα ( εδώ από 70 γρ περίπου σύκα, σταφίδες, κράνμπερι)
1 κ.γλ. κανέλα
1/2 κ.γλ. γαρύφαλλο
1 κ.γλ. μοσχοκάρυδο
Ξύσμα ενός πορτοκαλιού
125 ml ελαιόλαδο
160 ml χυμό πορτοκαλιού ή γιαούρτι απλό
2 κ.σ. μέλι ή πετιμέζι
Εκτέλεση
Διαλύουμε τη μαγιά σε 125 ml νερό, προσθέτουμε 2-3 κουταλιές από το αλεύρι για όλες τις χρήσεις ή το σταρένιο και τη ζάχαρη αν θέλουμε, και αφήνουμε να φουσκώσει.
Ανακατεύουμε σε ένα μπολ τα αλεύρια με το αλάτι και τα μπαχαρικά, τα ξερά φρούτα κομμένα σε μικρά κομμάτια (αν χρησιμοποιήσουμε σύκα ή βερίκοκα), και τα αμύγδαλα χοντροκοπανισμένα ή κομμένα με το χέρι. Όταν ανέβει η μαγιά, βάζουμε σε μπολ το μείγμα των αλεύρων, κάνουμε μια λακουβίτσα και προσθέτουμε το ελαιόλαδο, το γιαούρτι ή τον χυμό, το ξύσμα, το μέλι ή το πετιμέζι και το μείγμα της μαγιάς.
Ζυμώνουμε μέχρι να αναμειχθούν καλά τα υλικά, προσθέτοντας σταδιακά όσο από το υπόλοιπο νερό χρειάζεται, ώστε να έχουμε μια μαλακή ζύμη. Σκεπάζουμε με μια πετσέτα και αφήνουμε να ανέβει. Όταν ετοιμαστεί βγάζουμε τη ζύμη σε αλευρωμένη επιφάνεια και τη ζυμώνουμε λίγο ακόμη.
Τη χωρίζουμε σε τρία μέρη και πλάθουμε 3 ψωμάκια σε σχήματα της επιλογής μας. Τα χαράσουμε ελαφρά στην επιφάνειά τους, σκεπάζουμε το ταψί με μια πετσέτα και αφήνουμε να φουσκώσουν. Τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο, στους 180 βαθμούς (λίγο πιο κάτω από τη μεσαία σχάρα-αντιστάσεις) για 50 λεπτά περίπου. Τα αφήνουμε να κρυώσουν σε σχάρα και τα φυλάσσουμε σε μέρος χωρίς υγρασία.
Με τον χυμό πορτοκαλιού. (Γαστρονομικός περίπλους)
Με το γιαούρτι. (Γαστρονομικός περίπλους)
Παρατηρήσεις
Αντί αμύγδαλα και καρύδια, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε σπόρους (ηλιόσπορους, κολοκυθόσπορους κλπ).
Τα ξερά φρούτα μπορεί να είναι ενός είδους ή μείγμα διαφόρων. Πολύ καλό συνδυασμός είναι τα σύκα με σταφίδες και κράνμπερι.
Από τους συνδυασμούς μπαχαρικών, προτείνεται η κανέλα με γαρύφαλλο και μοσχοκάρυδο ίσως επειδή είναι και πιο οικείος. Ταιριάζει όμως και ο κολίανδρος, ίσως και η μαστίχα.
Αν σκεφθείτε να αντικαταστήσετε το σταρένιο αλεύρι με αλεύρι σίκαλης, έχετε υπ’ όψιν ότι το ψωμί βαραίνει αρκετά.
