Δεύτερη ζωή με ραφές. Κουκλάκια από αναμνήσεις. Γάτες, σκύλοι, χήνες, χταπόδια, πετεινάρια, μικρά δεινοσαυράκια και χαμογελαστοί ελέφαντες, αστερίες, ιππόκαμποι και ψάρια. Παραμυθένιες μορφές ζώων από ριγέ, καρό και εμπριμέ υφάσματα μεταχειρισμένων ρούχων, που έχουν μια δεύτερη ευκαιρία και γεμίζουν με χρώμα την αγορά χειροτεχνών στο Θησείο. Όλες χειροποίητες, πάνινες κούκλες που δημιουργήθηκαν με αγάπη από τη Βούλα Κεσοπούλου και στόχο να συντροφεύουν μικρά και μεγάλα παιδιά.
Βούλα Κεσοπούλου (ΑΠΕ-ΜΠΕ)
«Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη μου στα καλής ποιότητας υφάσματα, που με έκανε να νιώθω ότι είναι “αμαρτία” να πεταχτούν», επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Βούλα Κεσοπούλου και εξηγεί πως δημιούργησε τη πρώτη υφασμάτινη γάτα, «από την επιθυμία μου να κρατήσω κάτι από ένα ρούχο και συγκεκριμένα μία φούστα, που αγάπησα πολύ και ήθελα να συνεχίσω να τη χρησιμοποιώ έστω και σε άλλη μορφή. Τελείως ερασιτεχνικά για πολλά χρόνια έφτιαχνα απλές κατασκευές. Όπως για παράδειγμα τα καλά βαμβακερά πουκάμισα των παιδιών μου, που έγιναν μαξιλαράκια για τον καναπέ».
Οι μορφές είναι είτε από κάποιο παραμύθι είτε από ένα σκίτσο καρτουνιστικό ή μια ζωγραφιά, ενώ παράλληλα πολλές φορές αποτελούν μια αληθινή απεικόνιση ενός ζώου. Επιλέγω υφάσματα ποιοτικά και ανθεκτικά όταν πρόκειται να φτιάξω παιχνίδια για παιδιά. Στα διακοσμητικά για “μεγάλα παιδιά” επιλέγω υφάσματα που μου αρέσουν ή μου θυμίζουν κάτι παλιό, όπως υφάσματα επίπλωσης που θυμίζουν παλιούς καναπέδες ή βαμβακερές φανέλες σαν παιδικά πιτζαμάκια του 60-70. Όλα, έχουν δημιουργηθεί από την αγάπη μου για όλα τα ζώα και τα παιχνίδια, που μπορούν να συντροφεύουν ένα μικρό παιδί, ή για κάποιο διακοσμητικό που θα κάνει έναν μεγάλο να νιώσει παιδί και να χαμογελάσει».
Βούλα Κεσοπούλου (ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Όπως υπογραμμίζει η Βούλα Κεσοπούλου, «τα αγαπημένα του κόσμου και κυρίως των μικρών παιδιών είναι οι γάτες, ίσως γιατί κι εγώ τις αγαπώ πολύ. Έχω μεγάλη ποικιλία σχεδίων και μεγεθών και έτσι μπορεί ο καθένας να βρει κάποια γάτα που του θυμίζει τη δική του. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή για να συνεχίσω να δημιουργώ όλα αυτά τα κουκλάκια είναι η μεγάλη χαρά που εισπράττουν μικροί και μεγάλοι. Μου δίνει μεγάλη ευχαρίστηση καθώς πάντα μου άρεσε να δημιουργώ κάτι με τα χέρια μου και να εκφράζομαι καλλιτεχνικά. Παράλληλα αισθάνομαι μεγάλη χαρά όταν μου λένε ότι τα ζωάκια μου συντροφεύουν παιδάκια για πολλά χρόνια. “Κοιμάται μαζί του εδώ και 6 χρόνια”».
«Είναι πολύ όμορφο και όταν μεγάλα παιδιά, που διαλέγουν το ζωάκι τους σαν διακοσμητικό στο σπίτι, επιλέγουν να του δώσουν όνομα. Έχω και εγώ μπροστά στην πόρτα μου, να με υποδέχεται ο ποντικός μου που τον φωνάζουμε Ορέστη. Όλο αυτό το εγχείρημα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου, που αγαπώ και φροντίζω όσο καλύτερα μπορώ. Όλα τα κουκλάκια είναι με άριστης ποιότητας υφάσματα και τα γεμίζω με υποαλλεργικό υλικό για μαξιλάρια, ενώ πλένονται και στο πλυντήριο».
Όπως εξηγεί η Βούλα Κεσοπούλου αισθάνεται πολύ περήφανη που δημιουργεί κούκλες με ιστορία, αγκαλιές από το παρελθόν. Όλες είναι μοναδικές, ξεχωριστές και χειροποίητες, είναι υφασμάτινες κούκλες με καρδιά που δημιουργούν πολύτιμες «μεταποιημένες αναμνήσεις».
Τα μωρά και τα μικρά παιδιά μπορεί να αναπνέουν και να απορροφούν επιβλαβείς χημικές ουσίες από τα στρώματά τους ενώ κοιμούνται, σύμφωνα με δύο μελέτες από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, που δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά «Environmental Science & Technology» και «Environmental Science & Technology Letters». Αυτές οι χημικές ουσίες συνδέονται με νευρολογικά και αναπαραγωγικά προβλήματα, άσθμα, ορμονικές διαταραχές και καρκίνο.
«Ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδιαίτερα για τα βρέφη και τα νήπια. Ωστόσο, η έρευνά μας υποδεικνύει ότι πολλά στρώματα περιέχουν χημικές ουσίες δυνητικά βλαβερές για τον εγκέφαλο των παιδιών», λέει η επικεφαλής συγγραφέας Μίριαμ Ντάιαμοντ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. «Αυτό είναι ένα ηχηρό μήνυμα για τους κατασκευαστές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, να διασφαλίσουν ότι τα κρεβάτια των παιδιών μας είναι ασφαλή και υποστηρίζουν την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου», προσθέτει.
Στην πρώτη μελέτη, οι ερευνητές μέτρησαν τις συγκεντρώσεις χημικών ουσιών σε 25 υπνοδωμάτια παιδιών ηλικίας έξι μηνών έως τεσσάρων ετών. Ανίχνευσαν ανησυχητικά επίπεδα περισσότερων από 24 φθαλικών ενώσεων, επιβραδυντικών φλόγας και φίλτρων υπεριώδους ακτινοβολίας στον αέρα των υπνοδωματίων, με τα υψηλότερα επίπεδα να βρίσκονται γύρω από τα κρεβάτια.
Σε μια συνοδευτική μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν 16 πρόσφατα αγορασμένα παιδικά στρώματα και επιβεβαίωσαν ότι αυτά είναι πιθανώς η κύρια πηγή αυτών των χημικών ουσιών στο περιβάλλον ύπνου των παιδιών. Όταν οι ερευνητές προσομοίωσαν τη θερμοκρασία σώματος και το βάρος ενός παιδιού στα στρώματα, οι εκπομπές χημικών ουσιών αυξήθηκαν σημαντικά έως και πολλές φορές. Τα στρώματα που μελετήθηκαν αγοράστηκαν στον Καναδά, αλλά τα περισσότερα περιείχαν υλικά που προέρχονταν από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Μεξικού. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι τα αποτελέσματα είναι πιθανό να ισχύουν για στρώματα που αγοράζονται σε όλη τη βόρεια Αμερική.
Οι φθαλικές ενώσεις και τα επιβραδυντικά φλόγας που μετρήθηκαν σε αυτή τη μελέτη είναι ορμονικοί διαταράκτες και συνδέονται με νευρολογικές βλάβες, συμπεριλαμβανομένων των μαθησιακών δυσκολιών, των μειωμένων δεικτών IQ, των προβλημάτων συμπεριφοράς και της μειωμένης μνήμης. Ορισμένες συνδέονται επίσης με παιδικό άσθμα και καρκίνο. Επίσης, αρκετά φίλτρα UV που εντοπίστηκαν είναι ορμονικοί διαταράκτες.
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην έκθεση, δεδομένου ότι εξακολουθούν να αναπτύσσονται, έχουν συμπεριφορές που περιλαμβάνουν την επαφή των χεριών με το στόμα και ρυθμό αναπνοής δέκα φορές υψηλότερο από τους ενήλικες. Έχουν επίσης πιο διαπερατό δέρμα και τριπλάσια επιφάνεια δέρματος σε σχέση με το σωματικό τους βάρος από τους ενήλικες.
Επισημαίνεται ότι τα υψηλά επίπεδα επιβραδυντικών φλόγας στα περισσότερα από τα στρώματα που ελέγχθηκαν ήταν αινιγματικά, δεδομένου ότι αυτές οι χημικές ουσίες δεν είναι απαραίτητες για την έγκριση ούτε των καναδικών ούτε των αμερικανικών προτύπων ευφλεκτότητας στρωμάτων. Σημειώνεται επίσης ότι τα επιβραδυντικά φλόγας συνδέονται με νευρολογικές, αναπαραγωγικές και ορμονικές βλάβες καθώς και με καρκίνο, και επίσης δεν έχουν αποδεδειγμένο όφελος πυρασφάλειας όπως χρησιμοποιούνται στα στρώματα.
Οι ερευνητές καλούν τους κατασκευαστές να είναι πιο προσεκτικοί σχετικά με τις χημικές ουσίες στα παιδικά στρώματα μέσω δοκιμών. Επιπλέον, απαιτούνται αυστηρότεροι κανονισμοί για τη χρήση επιβραδυντικών φλόγας και φθαλικών πλαστικοποιητών στα παιδικά στρώματα. Στον Καναδά, οι συγγραφείς συνιστούν την επέκταση των περιορισμών και σε ορισμένους πλαστικοποιητές για παιχνίδια και αντικείμενα που μπαίνουν στο στόμα, ώστε να περιλαμβάνουν στρώματα και άλλα είδη κλινοσκεπασμάτων, καθώς και την έγκριση των προ πολλού προταθέντων περιορισμών σε δύο επιβραδυντικά φλόγας. Αρκετά στρώματα περιείχαν χημικές ουσίες που είναι απαγορευμένες ή περιορισμένες στον Καναδά, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι κατασκευαστές πρέπει να ελέγχουν τα παιδικά στρώματα για αυτές τις χημικές ουσίες πριν τα διαθέσουν στην αγορά.
Εν τω μεταξύ, οι ερευνητές τονίζουν ότι υπάρχουν ενέργειες που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μειώσουν την έκθεση των παιδιών τους. Συνιστούν την απομάκρυνση περιττών αντικειμένων από τον χώρο ύπνου του παιδιού μειώνοντας τον αριθμό των μαξιλαριών, των κουβερτών και των παιχνιδιών. Συνιστούν επίσης το συχνό πλύσιμο και ανανέωση των κλινοσκεπασμάτων και των ρούχων ύπνου του παιδιού, καθώς αυτά μειώνουν την έκθεση. Τέλος, λένε ότι τα υφάσματα που δεν είναι βαμμένα ή είναι ουδέτερου χρώματος είναι πιθανώς ασφαλέστερα, καθώς η διατήρηση έντονων χρωμάτων απαιτεί την προσθήκη φίλτρων UV και άλλων πρόσθετων που μπορεί να είναι επιβλαβή.
Είναι σύνηθες φαινόμενο μια παρέα εφήβων που αντί να μιλάνε μεταξύ τους κοιτάζει ο καθένας το τηλέφωνό του – όπως και η εικόνα ενός μοναχικού εφήβου, σκυμμένος πάνω από το τηλέφωνό του, να περνά την ώρα τους κάνοντας κύλιση στην οθόνη αφής.
Περισσότεροι από τους μισούς εφήβους στις ΗΠΑ περνούν τουλάχιστον τέσσερις ώρες την ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Gallup. Αυτό ανέρχεται σε τρεις μήνες κάθε χρόνο σχεδόν. Με αυτόν τον ρυθμό, το ένα τέταρτο της ζωής τους είναι δοσμένο σε μια οθόνη.
Τι θα γινόταν αν ο χρόνος τους περνούσε διαφορετικά; Η έρευνα δείχνει ότι χρειάζονται περίπου 200 ώρες για να αναπτυχθεί μια στενή φιλία. Με αυτό το μέτρο, αν ο μέσος έφηβος αφιέρωνε τον χρόνο του σε πραγματικές σχέσεις αντί σε κοινωνικά μέσα, θα μπορούσε να έχει έναν νέο στενό φίλο κάθε 40 ημέρες.
Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι αν οι έφηβοι ικανοποιούν τις κοινωνικές τους ανάγκες στο διαδίκτυο ή απλώς περιηγούνται σε μια αυταπάτη κοινωνικών σχέσεων.
Οι πιο σπάνιοι πόροι στον κόσμο
Το 1971, ο Αμερικανός οικονομολόγος και βραβευμένος με Νόμπελ Χέρμπερτ Σάιμον επινόησε τον όρο «οικονομία της προσοχής». Πρότεινε ότι, σε αυτήν την εποχή της υπερπληθώρας πληροφοριών, η ανθρώπινη προσοχή έχει γίνει ο πιο σπάνιος και πολύτιμος πόρος μας.
Η παρατήρηση του Σάιμον απηχεί την αρχαία κινεζική παροιμία «Ένα εκατοστό χρόνου αξίζει ένα εκατοστό χρυσού, αλλά ένα εκατοστό χρυσού δεν μπορεί να αγοράσει ένα εκατοστό χρόνου».
Εάν ο χρόνος και η προσοχή είναι πράγματα πιο πολύτιμα κι από τον χρυσό, δεν θα έπρεπε οι έφηβοι να τα χρησιμοποιούν με σύνεση;
Το παράδοξο του «πληθωρισμού των σχέσεων»
Η ψηφιακή επαφή δεν αποφέρει τα ίδια οφέλη με τη φυσική επαφή και τα δεδομένα δείχνουν ότι οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως πραγματικό υποκατάστατο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Ο Τζέφρι Χολ, καθηγητής επικοινωνιακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, περιγράφει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως παθητική δραστηριότητα, όπως η παρακολούθηση ανθρώπων, σημειώνοντας σε δελτίο Τύπου ότι μόνο το 3,5% του χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφιερώνεται σε σχολιασμό και συζήτηση, ενώ η πλειοψηφία αφιερώνεται στην περιήγηση σε προφίλ.
Με άλλα λόγια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δημιουργήσει ένα παράδοξο: την ψευδαίσθηση της αποτελεσματικής διαχείρισης σχέσεων, κατά την οποία οι άνθρωποι πιστεύουν ότι μπορούν να διατηρήσουν περισσότερες επαφές με λιγότερη προσπάθεια. Ο οικονομολόγος και συγγραφέας Ουμαΐρ Χακ αποκαλεί αυτό το παράδοξο «πληθωρισμό σχέσεων», στο οποίο η αξία κάθε αλληλεπίδρασης μειώνεται όσο αυξάνεται η ποσότητα της.
Ο Μπέρναρντ Κρέσπι, καθηγητής εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser (SFU), εξήγησε στην Epoch Times ότι τα συστήματα συντονισμού που μπαίνουν σε λειτουργία όταν οι άνθρωποι συνδέονται συναισθηματικά μεταξύ τους δεν ενεργοποιούνται στο διαδίκτυο. Για παράδειγμα, οι νευρώνες καθρέφτη, τα ειδικά εγκεφαλικά κύτταρα που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση, αδρανούν στις διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις.
Στην υπηρεσία του ψευδαισθητικού βλέμματος
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο BMC Psychiatry διαπίστωσε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεγεθύνουν τις παραμορφωμένες απόψεις του εαυτού, παρέχοντας ένα εξαιρετικά επιμελημένο περιβάλλον από το οποίο απουσιάζουν στοιχεία όπως η γλώσσα του σώματος, ο ρυθμός ομιλίας και ο κοινός χρόνος και χώρος.
Για παράδειγμα, ένα νεαρό κορίτσι μπορεί να αφιερώνει ώρες στο μακιγιάζ, το ντύσιμο και την επεξεργασία της φωτογραφίας της, περιμένοντας με αγωνία τις απαντήσεις των συνομηλίκων της όταν τα δημοσιεύσει. Η απουσία των like ή των σχολίων είναι πολύ εύκολο να ερμηνευτεί ως απόρριψη. Ταυτόχρονα, μπορεί να κρύβεται για ώρες στα προφίλ άλλων γυναικών, συγκρίνοντας την εμφάνισή της με τις προσεκτικά επεξεργασμένες φωτογραφίες άλλων, κάτι που μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Σύμφωνα με τη Νάνσυ Γιανγκ, εξελικτική βιολόγο στο SFU και επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, αυτές οι διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις είναι μια «εξελικτική ανωμαλία». Όπως είπε στην Epoch Times, σε αντίθεση με τη φυσική αλληλεπίδραση, τα κοινωνικά μέσα διαταράσσουν την ικανότητά μας για κοινωνική αυτορρύθμιση και αποτίμησης του εαυτού μας μέσω της κοινωνικής ανατροφοδότησης από τους άλλους.
Η βλεμματική επαφή είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό της παραδοσιακής συνομιλίας που χάνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενώ η «οικεία γλώσσα της βλεμματικής επαφής» είναι απαραίτητη για τη σύναψη σχέσεων, η επιτυχία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξαρτάται από τα υψηλά επίπεδα κοινωνικής φαντασίας — το φαντασιακό βλέμμα. Οι δημιουργοί περιεχομένου προσπαθούν να καταλάβουν εκ των προτέρων την κατεύθυνση των «εικονικών ματιών» — αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «ψευδαισθητική οπτική επαφή» — και να χρησιμοποιούν την κάμερα με τρόπο που να οδηγεί το κοινό να αισθάνεται προσωπική δέσμευση.
Η Γιανγκ επισημαίνει ότι οι εικονικοί χώροι αποτελούν περιβάλλοντα όπου όχι μόνο είστε σωματικά διαχωρισμένοι από τους άλλους, αλλά «μπορείτε ακόμη και να αποσυνδεθείτε από τον εαυτό σας… έναν απομονωμένο ‘κόμβο’ στο δίκτυο, δεμένο μόνο από τα στελέχη της [δικής σας] φαντασίας».
Ο Κρέσπι, ο οποίος κατέχει διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και είναι ο δεύτερος συγγραφέας της μελέτης BMC Psychiatry, είπε ότι οι άνθρωποι είμαστε «εντόνως κοινωνικά όντα», σκεπτόμενοι συνήθως άλλους ανθρώπους ενώ συνεργαζόμαστε ή ανταγωνιζόμαστε. Έχουμε εξελιχθεί έτσι ώστε να είμαστε πολύ ευαίσθητοι στις κοινωνικές ευκαιρίες και απειλές.
Όσοι δεν έχουν ισχυρή αίσθηση του εαυτού τους είναι πιο ευάλωτοι στις παγίδες του διαδικτυακού κόσμου, επισημαίνει.
Αυτοί οι ευάλωτοι άνθρωποι, που συχνά δεν έχουν ικανοποιητικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις στην πραγματική ζωή, στρέφονται στο διαδίκτυο για να δημιουργήσουν, να ενισχύσουν και να διατηρήσουν την αίσθηση του εαυτού τους με τρόπους που είναι όμως τεχνητοί.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επηρεάζεται το αναπτυσσόμενο μυαλό», είπε ο Κρέσπι.
«Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για κοινωνική ικανοποίηση μπορεί να είναι σαν να τρώτε ποπ κορν για να ικανοποιήσετε την πείνα σας – σας χορταίνει αλλά δεν σας τρέφει», τονίζει η Γιανγκ.
Καθώς οι έφηβοι συνεχίζουν να ‘τσιμπολογούν’ ψηφιακές αλληλεπιδράσεις, η λαχτάρα αυξάνεται και η ανάγκη παραμένει.
Η συναισθηματική οικονομία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Η εφηβεία είναι μια αναπτυξιακή φάση που χαρακτηρίζεται από αυξημένη ευαισθησία στην απόρριψη και την έγκριση των συνομηλίκων. Έρευνα που διεξήχθη από μια ομάδα ψυχολόγων το 2024 στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ δείχνει ότι οι έφηβοι είναι πιο ευαίσθητοι από τους ενήλικες στην κοινωνική ανατροφοδότηση που μετριέται με «like» και προσαρμόζουν τις αναρτήσεις τους βάσει του αριθμού των «like» που λαμβάνουν.
Επιπλέον, όταν οι συμμετέχοντες δημοσίευσαν εικόνες σε μια πλατφόρμα προσομοίωσης που μοιάζει με το Instagram, η διάθεση των εφήβων επηρεαζόταν πιο έντονα από τη μείωση των like σε σχέση με τους ενήλικες. Αυτό υποδηλώνει ότι η χρήση των εφήβων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι περισσότερο συναισθηματική σε σύγκριση με των ενηλίκων.
Εικονογράφηση από Epoch Times, Shutterstock
Μελέτη μακράς χρονικής περιόδου παρατήρησης, που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Digital Health, αποκάλυψε για τους εφήβους και το άγχος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης το εξής: ότι αυτό που βλάπτει περισσότερο τη φιλία δεν είναι η προσδοκία της συνεχούς διαθεσιμότητας ή η πίεση να ανταποκρίνεται πάντα στα μηνύματα — αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν «παγίδευση» — αλλά μάλλον τα αρνητικά συναισθήματα όταν οι φίλοι δεν ανταποκρίνονται σε αυτά — «απογοήτευση».
Η απογοήτευση συνδέθηκε σημαντικά με περισσότερες διαφωνίες μεταξύ φίλων έξι μήνες αργότερα. Η αίσθηση της υποχρέωσης απάντησης σε φίλους δεν προκάλεσε το ίδιο επίπεδο σύγκρουσης.
Και αυτό χωρίς τον παράγοντα της όρασης — η μελέτη διαπίστωσε ότι οι φωτογραφίες και τα βίντεο αντιπροσωπεύουν υψηλότερες «επενδύσεις» που αναμένουν ανάλογες αποδόσεις, γεγονός που κάνει το αποτέλεσμα της απογοήτευσης ακόμη πιο ισχυρό. Όταν οι έφηβοι μοιράζονται μια προσεκτικά επιμελημένη εικόνα, ουσιαστικά κάνουν μια μεγαλύτερη συναισθηματική κατάθεση και αναμένουν μια αντίστοιχη απόκριση επικύρωσης.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι αυτό που δυσχεραίνει τα πράγματα για τους εφήβους δεν είναι η προσπάθεια που καταβάλλουν, αλλά η έλλειψη της αναμενόμενης ανταπόκρισης. Δημοσιεύουν περιεχόμενο περιμένοντας «κέρδη» που μετρώνται σε απαντήσεις και εκδηλώσεις ενδιαφέροντος. Όταν δεν τα λαμβάνουν, επέρχεται η σύγκρουση.
Ένα μη ελεγχόμενο πείραμα
«[Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι] ένα πολύ μεγάλο πείραμα χωρίς σημαντική ομάδα ελέγχου αυτή τη στιγμή», είπε ο Κρέσπι. «Πρέπει να ζήσουμε με αυτό όσο καλύτερα μπορούμε.»
Αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, η Γιανγκ συνιστά να χρησιμοποιούνται με μέτρο. «Βγείτε έξω και παίξτε», προτείνει, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα της φυσικής επαφής για την καλλιέργεια ουσιαστικών σχέσεων.
Σύμφωνα με τη Γιανγκ, «οι κοινωνικές δεξιότητες είναι σαν να μαθαίνεις να χορεύεις — μπορείς να παρακολουθήσεις όσα βίντεο χορού θέλεις, αλλά δεν είναι το ίδιο με τον χορό καθεαυτό. Το σύνολο είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του.»
Αν αναλογιστεί κανείς τον όγκο του υλικού που έχουν παράγει η δυτική λογοτεχνία, ο κινηματογράφος και η τηλεόραση για τη ζωή του Χριστού, φαντάζει δύσκολο να υποθέσουμε ότι υπάρχει κάτι που δεν έχει ειπωθεί.
Ειδικά όσον αφορά τις ταινίες και τις σειρές, οι περισσότερες επικεντρώνονται στα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του Χριστού και σχετικά λίγες περιγράφουν τα χρόνια από τη γέννηση μέχρι τη Σταύρωση. Και από αυτές, μόνο λίγες είναι κατάλληλες για όλη την οικογένεια, είτε λόγω ποιότητας είτε λόγω βίαιου περιεχομένου.
Ωστόσο, η ταινία κινουμένων σχεδίων των Angel Studios «The King of Kings» («Ο Βασιλιάς των βασιλιάδων») δίνει τη μεγαλύτερη ιστορία που ειπώθηκε ποτέ από μια εντελώς νέα και ευπρόσδεκτη οπτική.
Σε σενάριο, σκηνοθεσία, μοντάζ και συμπαραγωγή του Νοτιοκορεάτη σκηνοθέτη Σέονγκ-χο Τζανγκ (στο ντεμπούτο του σε ταινία μεγάλου μήκους) και με διάρκεια 103 λεπτών, η ταινία περιλαμβάνει τις διδασκαλίες του Χριστού και σχεδόν κάθε σημαντικό γεγονός στη ζωή του, χωρίς να βιάζεται ή να τα συμπιέζει. Δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει παρουσιαστεί στο παρελθόν σε άλλα έργα – αυτό που κάνει την ταινία ξεχωριστή είναι η εντελώς πρωτότυπη προσέγγιση της ιστορίας.
Η ποίηση των ‘καρτούν’
Οι περισσότεροι ενήλικες (δηλαδή το 50% συν ένα) δεν ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν καμία ταινία κινουμένων σχεδίων, ανεξαρτήτως περιεχομένου. Γι’ αυτούς, πρόκειται απλώς για ‘καρτούν’. Αυτό έχει μία βάση, δεδομένου ότι πολύ λίγες ταινίες κινουμένων σχεδίων απευθύνονται και σε ενήλικο κοινό. Αλλά θυμηθείτε την ποιητική «Κόκκινη χελώνα» του Μάικλ Ντούντοκ ντε Βιτ και το πρόσφατα πολυβραβευμένο αριστούργημα «Flow» του Γκιντ Ζιλμπαλόντις.
Ο «Βασιλιάς των βασιλιάδων» θα αγγίξει ολόκληρη την οικογένεια – όχι τόσο για το πλούσιο και συγκινητικό βιβλικό περιεχόμενο, όσο λόγω της «φιλικής» προς τα παιδιά και τους ενηλίκους παρουσίασής του.
Ο Ντίκενς για τους Ντίκενς
Γραμμένο περίπου την ίδια εποχή με το «Ντέηβιντ Κόπερφηλντ» (1846-1849), η «Ζωή του Κυρίου μας» (The Life of Our Lord) δεν εκδόθηκε μέχρι το 1934, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του τελευταίου επιζώντος παιδιού του Ντίκενς – ένας όρος που περιλαμβανόταν ρητά στη διαθήκη του συγγραφέα. Ο Ντίκενς το ζήτησε αυτό επειδή έγραψε το βιβλίο όχι για να βγάλει κέρδος, αλλά για να το διαβάζει κάθε Χριστούγεννα στα δέκα παιδιά του.
Για τη δημιουργία της ταινίας του, ο Σέονγκ-χο συνδύασε στοιχεία της Βίβλου με το έργο του Ντίκενς, με εκπληκτικό αποτέλεσμα. Η ταινία ξεκινά με τον Ντίκενς (με τη φωνή του Κέννεθ Μπράνα) να διαβάζει τη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία». Όταν τον διακόπτει ο δεύτερος γιος του, ο Γουόλτερ, που παίζει με τη γάτα του, Γουίλα, τον «Βασιλιά Αρθούρο και τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης», ο Ντίκενς θυμώνει και τον στέλνει στο δωμάτιό του.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Ο βασιλιάς των βασιλιάδων». (Angel Studios)
Αργότερα, με την προτροπή της συζύγου του, Κάθριν (Ούμα Θέρμαν), ο Ντίκενς προσπαθεί να επανορθώσει, πηγαίνοντας διαβάζοντας για πρώτη φορά τη «Ζωή του Κυρίου μας» στον Γουόλτερ. Ακόμα αναστατωμένος, ο Γουόλτερ δεν ενδιαφέρεται για την ιστορία στην αρχή. Αλλάζει όμως στάση όταν ο πατέρας του τον πληροφορεί ότι ο «Βασιλιάς Αρθούρος» βασίζεται στη ζωή του μεγαλύτερου βασιλιά όλων των εποχών, του Ιησού Χριστού.
Μέσα σε λίγα λεπτά, ο Γουόλτερ γοητεύεται από την ιστορία και παρακολουθεί ασκαρδαμυκτί, και σταδιακά βυθίζεται σε αυτήν. Αν και στην αρχή τη βλέπει σαν μία περιπέτεια, η αντίληψή του αλλάζει καθώς τού γίνεται σαφές ότι ο Χριστός ήταν ο γιος του Θεού.
Μάρτυρες από πρώτο χέρι
Σταδιακά, αυτό που θα μπορούσε να είναι απλώς ένα μυθιστόρημα και ένα αρκετά καλό μάθημα στο κατηχητικό σχολείο μετατρέπεται σε κάτι συναρπαστικό, καθώς ο σκηνοθέτης βάζει τον Γουόλτερ και τη Γουίλα (και μερικές φορές και τον Ντίκενς) στο ίδιο πλάνο με τον Χριστό, να παρακολουθούν από πρώτο χέρι τις εξαιρετικές πράξεις και τα έργα του.
Κάποια στιγμή, όταν ο Χριστός διώχνει τους εμπόρους από τον ναό, ο Γουόλτερ εμφανίζεται να αλληλεπιδρά με τον Χριστό. Όμως, μέσω κάποιων ‘ταχυδακτυλουργικών’, αποδεικνύεται ότι πρόκειται για κάτι άλλο, και η σκηνή αποφεύγει να ξαναγράψει ή να μυθοποιήσει την ιστορία.
Στιγμιότυπο από την ταινία «Ο βασιλιάς των βασιλιάδων». (Angel Studios)
Ο μεγαλύτερος φόβος μου μπαίνοντας στην τρίτη πράξη ήταν το πώς θα παρουσίαζε τα Πάθη και τη Σταύρωση. Ευτυχώς, το μεγαλύτερο μέρος υπονοείται και αντιμετωπίζεται εκτός οθόνης. Το επιθυμητό αποτέλεσμα προκύπτει χωρίς η ταινία να γίνεται δύσκολη για τις πιο τρυφερές ηλικίες.
Αλλά ο μεγαλύτερος θρίαμβος του Σέονγκ-χο είναι ότι δεν έκανε τον «Βασιλιά των βασιλιάδων» μια αυστηρά θρησκευτική ταινία. Αντιθέτως, είναι μια ταινία που έχει τις ρίζες της στην ηθική, τα θαύματα, τα μαθήματα ζωής και το να κάνεις πάντα το σωστό. Μία ταινία που οδηγεί με το παράδειγμα, όχι με το δόγμα.
The King of Kings
Σκηνοθέτης: Σέονγκ-χο Τζανγκ
Πρωταγωνιστές: Κέννεθ Μπράνα, Ούμα Θέρμαν, Ρόμαν Γκρίφφιν Ντέηβις
MPAA Rating: MPAA Rating: MPAA Rating: MPAA Rating: MPAA Rating: PG
Διάρκεια: 1 ώρα και 43 λεπτά
Ημερομηνία κυκλοφορίας: 11 Απριλίου 2025
Βαθμολογία: 4,5 αστέρια στα 5
Η Κέιλυ Λόου, πρώην νοσηλεύτρια και μητέρα πλήρους απασχόλησης, και ο σύζυγός της, Μάικ Λόου, δικηγόρος, είναι παντρεμένοι εδώ και 18 χρόνια. Ζουν στην Αλμπέρτα του Καναδά μαζί με τα τέσσερα παιδιά τους.
Όταν ο μεγαλύτερος γιος τους, σήμερα 14 ετών, άρχισε να ζητάει κινητό τηλέφωνο, από την Δ΄ Δημοτικού, είπαν και οι δύο όχι.
Το ζευγάρι, με τα τέσσερα παιδιά τους. (Ευγενική παραχώρηση της Κέιλυ Λόου)
Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή
«Οι συνομίληκοί του αποκτούσαν smartphone», δήλωσε η κυρία Λόου στην Epoch Times. «Αλλά από εμπειρίες γνωστών μας, γνωρίζαμε ότι ένα κινητό τηλέφωνο θα αύξανε τον κίνδυνο έκθεσης στην πορνογραφία, καθώς και άλλους κινδύνους, και είχαμε την αίσθηση ότι δεν ήταν η σωστή στιγμή.»
Το ζευγάρι σταδιακά έμαθε πολλά σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης κινητού τηλεφώνου σε παιδιά και εφήβους. Γνωρίζοντας περισσότερα για την επίδραση του κινητού στην ψυχική υγεία και τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, έγιναν «πιο συνειδητοποιημένοι» σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας από τα παιδιά: έπρεπε να γίνει σιγά-σιγά, σταδιακά και στην κατάλληλη ηλικία. Η χρήση του κινητού βρέθηκε στο επίκεντρο των οικογενειακών συζητήσεων.
«Συχνά συζητούσαμε, και εξακολουθούμε να το κάνουμε, για τους λόγους που νόμιζε ότι χρειαζόταν ένα τηλέφωνο. Με ποιους τρόπους θα τον εξυπηρετούσε ως εργαλείο…», εξηγεί η κα Λόου. «Εξετάζοντας τον τρόπο ζωής μας και το πρόγραμμά μας, καταλήγαμε στο συμπέρασμα, όλοι μαζί ως οικογένεια, ότι δεν ήταν ακόμη καιρός.»
«Δεν θα έλεγα ότι υπήρξε κάποια επανάσταση. Νομίζω ότι η πιο δύσκολη χρονιά γι’ αυτόν, από αυτήν την άποψη, ήταν η ΣΤ΄ Δημοτικού. Υπήρχαν 34 παιδιά [στην τάξη του] και ήταν ο μόνος που δεν είχε smartphone.»
Ο μεγαλύτερος γιος των Λόου. (Ευγενική παραχώρηση της Κέιλυ Λόου)
Τις στιγμές που ο γιος τους απογοητευόταν, ο κος και η κα Λόου προσπαθούσαν να του εξηγούν τους λόγους που ήθελαν να περιμένουν, επιτρέποντας του ταυτόχρονα να εκφράζει τα συναισθήματά του. «Προσπαθήσαμε πραγματικά να τον ακούσουμε, να επικυρώσουμε τα συναισθήματά του, να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να τον υποστηρίξουμε», δήλωσε η κα Λόου.
«Το πιο σημαντικό είναι να έχουμε μια σχέση με τα παιδιά μας. Πρέπει να περνάμε χρόνο μαζί τους. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια οικογενειακή κουλτούρα, με τις δικές μας παραδόσεις και τα πράγματα στα οποία τα παιδιά μας μπορούν να στηρίζονται και να ξέρουν ότι αυτά είναι τα πράγματα στα οποία μπορούν να βασίζονται ότι θα συμβαίνουν πάντα στην οικογένειά τους. Έτσι, όταν έχετε μια σχέση με το παιδί σας, αυτές οι συζητήσεις μπορούν να περάσουν ως ‘κάτι που το κάνουμε επειδή σ’ αγαπάμε και θέλουμε το καλύτερο για σένα’ και όχι ως αυταρχισμός ή γονεϊκή απαίτηση.»
Η κα Λόου συνιστά βιβλία όπως το «Creating A Tech Healthy Family» της Άντρεα Ντέηβις και το «Glow Kids» του Νίκολας Καρδαρά, που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να καταστρώσουν ένα «τεχνολογικά υγιές πλάνο» για τα παιδιά τους. (Ευγενική παραχώρηση της Κέιλυ Λόου)
Για να ενισχύσουν τη συντροφικότητα μεταξύ των μελών της οικογένειας, οι Λόου διοργανώνουν κάθε εβδομάδα μια οικογενειακή συνάντηση, όπου ο καθένας μοιράζεται μια κορυφαία στιγμή, μία δυσκολία και κάτι που περιμένει με ανυπομονησία. Κάθε γονιός προγραμματίζει επίσης χρόνο με κάθε ένα από τα τέσσερα παιδιά του μία φορά το μήνα. Τα παιδιά διαλέγουν τη δραστηριότητα, με μόνη επιφύλαξη πως «ό,τι κι αν κάνουμε, πρέπει να μπορούμε να συνεχίσουμε να συζητάμε».
«Ο χειρισμός δύσκολων καταστάσεων καταλήγει στο να έχουμε κατ’ αρχήν μια σχέση μαζί τους – μόνο έτσι μπορούμε να είμαστε σε θέση να τα επηρεάσουμε πραγματικά», δήλωσε η κα Λόου.
Με γνώμονα την επιτυχία
Η κύρια πρόκληση για τον μεγαλύτερο γιο των Λόου, μπαίνοντας στην εφηβεία χωρίς κινητό τηλέφωνο, δεν ήταν η πίεση των συνομηλίκων αλλά η μοναξιά, παρόλο που πάντα είχε πολλούς φίλους.
«Όλοι το έχουμε δει. Όλοι το κάνουμε, όλοι σπεύδουμε να στραφούμε στις συσκευές μας όταν βαριόμαστε, όταν νιώθουμε άβολα ή όταν έχουμε ένα λεπτό ελεύθερο», λέει η κα Λόου. «Πιστεύω ότι όταν τα μάτια μας είναι στραμμένα στο τηλέφωνό μας, πραγματικά δημιουργείται μία συναισθηματική απόσταση ανάμεσα σε εμάς και τους ανθρώπους που είναι μαζί μας, και το νιώθουμε αυτό ανεξάρτητα από την ηλικία μας. Νομίζω ότι αυτό άρχισε να συμβαίνει όλο και περισσότερο στο σχολείο. […] Ήταν η μοναξιά τού να μην ακολουθείς την πεπατημένη.»
Ωστόσο, στη Β΄ Γυμνασίου, ο έφηβος σταμάτησε να ζητάει κινητό. Είχε αρχίσει να παρατηρεί ότι ορισμένοι συμμαθητές του, που συχνά έπαιζαν όλη νύχτα με το τηλέφωνο, ήταν πιο αγχωμένοι από ό,τι ήταν παλιότερα, δεν μπορούσαν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους ή έμοιαζαν αποκομμένοι από τον κόσμο γύρω τους. Κάποιοι από αυτούς είχαν χάσει το ενδιαφέρον τους για τις εξωσχολικές δραστηριότητες και «φαίνονταν πραγματικά δυστυχισμένοι». Σταδιακά, ήρθε πιο κοντά με τα αδέλφια και τα ξαδέλφια του, μίλησε ειλικρινά με τους γονείς του και ανέπτυξε το θάρρος να κάνει γνωριμίες.
«Παρατήρησα ότι είναι σε θέση να κοιτάζει τους ανθρώπους στα μάτια όταν τους μιλάει», είπε η μητέρα του. «Τον βρίσκω πιο παρόντα και δεν αποσπάται εύκολα η προσοχή του. Βρίσκει χαρά στις υπαίθριες δραστηριότητες και στα εξωσχολικά προγράμματα. Έχει κίνητρο να πετύχει στη ζωή.
»Όταν τον ρώτησα με ποιους τρόπους αισθάνεται ότι ωφελείται, είπε ότι ‘δεν χρειάζεται να κουβαλάει τον κόσμο στην τσέπη του’. Είπε ότι τα παιδιά στο σχολείο αγχώνονται για το πόσα like θα πάρουν ή για το τι συμβαίνει σε κάποιο τυχαίο μέρος του κόσμου. Αυτό τού δίνει μία αίσθηση ελευθερίας. Δεν κουβαλάει μαζί του το βάρος όλου του κόσμου, όπως τα παιδιά που είναι εκτεθειμένα στο διαδίκτυο.»
Ο έφηβος έχει επίσης αποφύγει την πίεση των συνομηλίκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το cyberbullying και τις «δυνητικά επικίνδυνες τάσεις και προκλήσεις» που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Είναι αθλητικός και του αρέσει να διαβάζει, να γράφει τραγούδια στην κιθάρα του, να κάνει πεζοπορία, κάμπινγκ και σκι με την οικογένεια του.
Με γνώμονα τις μελλοντικές του ανάγκες, οι Λόου σχεδιάζουν τώρα να τον εισαγάγουν σταδιακά στη χρήση του κινητού τηλεφώνου.
«Τον προετοιμάζουμε για την ενηλικίωση, όταν δεν θα ζει μαζί μας», δήλωσε η κα Λόου. «Θα ξεκινήσουμε με αυτό το οικογενειακό τηλέφωνο. Αν όλα πάνε καλά και το χρησιμοποιεί υπεύθυνα, τότε σε ένα ή δύο χρόνια θα μπορούμε να προσθέσουμε περισσότερες εφαρμογές σε αυτό. Με την πάροδο του χρόνου, θα έχει τελικά ένα smartphone.»
Η ίδια λέει: «Κάντε μια μικρή αλλαγή, διατηρήστε τη για λίγο, στη συνέχεια προσθέστε άλλη μία μικρή αλλαγή, διατηρήστε τη και συνεχίστε με αυτόν τον τρόπο. Να είστε συγκεκριμένοι στη χρήση της τεχνολογίας. Στην αρχή, οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται δύσκολες, επειδή όταν απομακρύνετε τις οθόνες [από τα παιδιά], πρόκειται για πραγματική απόσυρση. Είναι σαν να συμβαίνει ένα βραχυκύκλωμα στον εγκέφαλο […] το βλέπουμε αυτό στα ξεσπάσματα θυμού. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, δεν θα το επιθυμούν. Αν μπορέσετε να επιμείνετε, θα γίνει ευκολότερο. Κάντε το στοχευμένα και εμπιστευτείτε τη διαδικασία: θα πετύχει.
»Θέλω οι γονείς να έχουν την ελπίδα ότι [τα πράγματα] είναι δυνατόν να αλλάξουν. O εγκέφαλος είναι ένα εκπληκτικό όργανο. Μπορεί να ανακάμψει, να θεραπευτεί και να αλλάξει. Η αλλαγή μπορεί να συμβεί.»
Κανένα από τα παιδιά των Λόου δεν διαθέτει μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο πατέρας τους δεν είχε ποτέ. Η κα Λόου έκανε ένα δεκαετές διάλειμμα, πριν επιστρέψει στο Instagram το 2022 για να μοιραστεί τις απόψεις της σχετικά με τη ρύθμιση της χρήσης της οθόνης και μιλάει από εμπειρία.
«Ένιωθα ότι είχα πολύ περισσότερο χρόνο όταν δεν ήμουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», είπε. «Μου άρεσε επίσης που οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους ήταν αυτό που συνέβαινε πρόσωπο με πρόσωπο, από κοντά. […] Ένιωσα ότι θα έπρεπε να ξεκινήσω έναν λογαριασμό στο Instagram απλά για να προσπαθήσω να μοιραστώ περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα πράγματα που μαθαίνω για τις οθόνες, για να προσπαθήσω να βοηθήσω τους γονείς στην κοινότητά μου.»
Η κα Λόου φροντίζει να γυμνάζεται και να διαβάζει τη Βίβλο πριν πλησιάσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έχει χρονικό όριο 15 λεπτών στην εφαρμογή για να περιορίζει στο ελάχιστο το scrolling. Δεν ασχολείται καθόλου τις Κυριακές και κάνει διάλειμμα για μία ή δύο εβδομάδες κάθε δύο μήνες.
Η διαδικτυακή της παρουσία εξακολουθεί να κερδίζει έδαφος. Μια ανάρτηση σχετικά με τον γιο της που μεγάλωσε χωρίς κινητό τηλέφωνο διαδόθηκε μαζικά, ξεπερνώντας τις 5 εκατομμύρια προβολές μέχρι σήμερα.
«Χαίρομαι αν μπορεί να βοηθήσει οποιονδήποτε νιώθει μόνος στην προσπάθειά του να διαχειριστεί την τεχνολογία σε σχέση με τα παιδιά», δήλωσε στην Epoch Times. «Η τεχνολογία είναι χρήσιμη και είναι ένα σπουδαίο εργαλείο, αλλά μερικές φορές παρασυρόμαστε απλά και μόνο επειδή είναι βολικό.
» Δεν μπορούμε, όμως, να περιμένουμε από τα παιδιά μας να σκέφτονται ή να ενεργούν σαν ενήλικες όταν τους παραδίδουμε ένα κινητό τηλέφωνο με απεριόριστη πρόσβαση σε όλα όσα έχει πρόσβαση ένας ενήλικας. Οι συνεχείς και υψηλές εκρήξεις ντοπαμίνης [που δημιουργούνται] μπορεί να επανασυνδέσουν τα μονοπάτια στον εγκέφαλό μας και να οδηγήσουν σε εθισμό.»
Η κα Λόου συμβουλεύει τους άλλους γονείς να καθυστερήσουν να δώσουν στο παιδί τους κινητό τηλέφωνο όσο το δυνατόν περισσότερο ή να περιορίσουν τη χρήση με μη βλαβερό τρόπο, να κάνουν συζητούν ανοιχτά με τα παιδιά τους εξηγώντας τη σκέψη και τα κίνητρα τους, και να εμπιστευτούν το ένστικτό τους.
«Ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσετε να κάνετε μικρές αλλαγές και να αισθάνεστε αισιόδοξοι», δήλωσε.
Ο όρος «επανορθωτική δικαιοσύνη» ή «αποκαταστατική δικαιοσύνη» (restorative justice) παρόλο που εισήχθη για πρώτη φορά στην εγκληματολογία το 1977 από τον Άλμπερτ Έγκλας [Albert Eglash, γεν. 1920], έχει βαθύτερες ρίζες που φθάνουν στο «επανορθωτικόν δίκαιον» του Αριστοτέλη.
Για τον Αριστοτέλη, η δικαιοσύνη αντανακλάται στην εξωτερική συμπεριφορά του ατόμου και την καθημερινή ζωή και τη διακρίνει στη διανεμητική δικαιοσύνη, που αφορά την κατανομή των αγαθών, των τιμών και του πλούτου στους πολίτες, και στην επανορθωτική δικαιοσύνη, που αφορά τις ιδιωτικές υποθέσεις.
Στο πλαίσιο της επανορθωτικής δικαιοσύνης διαχωρίζει τις άδικες πράξεις σε ακούσιες και εκούσιες. Στις ακούσιες πράξεις περιλαμβάνονται: η ανθρωποκτονία, η κλοπή, η μοιχεία, η ληστεία, η προσβολή και η λεκτική επίθεση. Αυτές οι πράξεις απειλούν την κοινωνική δικαιοσύνη στον βαθμό που απουσιάζει η βούληση του ενός μέρους, δηλαδή του θύματος. Η επανορθωτική δικαιοσύνη κατά τον Αριστοτέλη στοχεύει στην επανόρθωση των αγαθών και της βλάβης που έχουν υποστεί τα θύματα μέσω της κρίσιμης συμβολής του δικαστή.
Επίσης, ο Αριστοτέλης προβαίνει σε μία διάκριση των ποινών, μεταξύ της τιμωρίας (τιμώ+ορώ), που σηματοδοτεί το δικαίωμα και την υποχρέωση της πολιτείας να αποκαταστήσει την τιμή του θύματος, και του κολασμού, που αφορά την την τιμωρία του δράστη για το αδίκημα που διέπραξε. Ως σκοπό της ποινής θεωρούσε την έναρξη της διαδικασίας συγχώρεσης του δράστη από την οικογένεια του θύματος (αίδεσις) και την αποφυγή της αντεκδίκησης (βεντέτα).
Στην αρχαία Ελλάδα ασκούνταν διάφορες επανορθωτικές πρακτικές, όπως επίσης και σε άλλες χρονικές περιόδους και κοινωνίες.
Παρά τις πολλαπλές προσπάθειες συγκρότησης ενός κοινά αποδεκτού ορισμού της επανορθωτικής δικαιοσύνης, κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμα επιτευχθεί, ίσως επειδή το περιεχόμενο της είναι αρκετά εμβριθές, με εύρος από την «πολιτική της ποινικής δικαιοσύνης έως την πολιτική για τη ρύθμιση της ευημερίας των παιδιών, σχολείων, εταιρειών», των αστικών υποθέσεων και για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αυταρχικά καθεστώτα.
Παίρνοντας κάποια κοινά στοιχεία από τους ορισμούς που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι η επανορθωτική δικαιοσύνη φαίνεται να είναι μία εναλλακτική μορφή δικαιοσύνης, η οποία, σε αντίθεση με το παραδοσιακό τιμωρητικό μοντέλο, στοχεύει στην επανόρθωση της σχέσης μεταξύ θύματος, δράστη, κοινότητας και κοινωνίας με τη βοήθεια ενός διαμεσολαβητή. Στο άρθρο αυτό θα ρίξουμε μια ματιά στα οφέλη της επανορθωτικής δικαιοσύνης στο σχολικό πλαίσιο και θα δούμε εάν τελικά, όταν εφαρμόζεται σε μεγάλη κλίμακα στην εκπαίδευση, μπορεί να συνεισφέρει μακροπρόθεσμα στη μείωση της εγκληματικότητας.
Η επανορθωτική δικαιοσύνη στα σχολεία εφαρμόζεται ως μία εναλλακτική λύση για την αντιμετώπιση της παραβίασης των σχολικών κανόνων έναντι της τετριμμένης τιμωρητικής/ανταποδοτικής αντιμετώπισης, η οποία δίνει στους μαθητές χαρακτηρισμούς και βάζει την ετικέτα του καλού ή του κακού. Σύμφωνα με την επανορθωτική δικαιοσύνη, ο καθηγητής θα πει: «ένιωσα ασέβεια από αυτό που έκανες» και όχι «είσαι ασεβής». Επίσης, βοηθάει στην επανένταξη των ανηλίκων που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον νόμο πίσω στο σχολικό περιβάλλον, και σε μία μεγαλύτερη κλίμακα κτίζει ηθικό χαρακτήρα.
Οι πρακτικές αποκατάστασης επικεντρώνονται στην επίλυση συγκρούσεων, στην αποκατάσταση της βλάβης και στη θεραπεία των σχέσεων. Υποστηρίζουν ένα θετικό και ασφαλές σχολικό κλίμα, αποτρέπουν τον εκφοβισμό και μειώνουν τα πειθαρχικά περιστατικά.
Για την επιτυχή εφαρμογή της επανορθωτικής δικαιοσύνης στα σχολεία χρειάζεται ένα κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό που να νοιάζεται για την ουσιαστική μόρφωση των μαθητών του, καθώς και η εφαρμογή της σε ευρεία κλίμακα και όχι μόνο σε μεμονωμένα περιστατικά.
Το εκπαιδευτικό προσωπικό καλείται να εφαρμόσει προληπτικές στρατηγικές σε όλο το σχολείο με στόχο τη δημιουργία του αισθήματος της κοινότητας, τη δημιουργία υγειών σχέσεων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης συγκρούσεων και, τέλος, του αισθήματος του ανήκειν.
Το πρόγραμμα της διαμεσολάβησης συνομηλίκων αποτελεί μία μορφή διαμεσολάβησης και ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων, η οποία οργανώνεται και εφαρμόζεται εντός του σχολικού πλαισίου, μεταξύ των μαθητών. Όταν δύο οι περισσότεροι μαθητές έχουν μία διαφωνία θα προβούν σε συζήτηση για την επίλυσή της με την βοήθεια ενός τρίτου και ουδέτερου μαθητή (του διαμεσολαβητή). Η διαδικασία για την επίλυση της διαφωνίας είναι δομημένη, με σαφή όρια, ενεργητική συμμετοχή και άμεση επικοινωνία των μερών για την εποικοδομητική επίλυση της διαφωνίας. Θεωρείται, επιπλέον, ως τρόπος διαπραγμάτευσης μέσα σε ένα εποικοδομητικό πλαίσιο συνεργασίας που στοχεύει στο μέγιστο κέρδος και των δύο πλευρών. Η εκπαίδευση στη διαμεσολάβηση συνομηλίκων αφορά την εκπαίδευση μαθητών στη διαχείριση των συγκρούσεων και την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων επικοινωνίας και συμπεριφοράς.
Η οικοδόμηση μίας σχολικής κοινότητας με κοινές αξίες και κοινό λεξιλόγιο, που προωθεί το πνεύμα της συνεργασίας και της υποστήριξης και διατήρησης των κοινών ιδανικών, παίζει καθοριστικό ρόλο στη μετατόπιση από το σύστημα της ανταπόδοσης σε ένα σύστημα που δίνει έμφαση στην ανθρώπινη αξία και στο να κατανοήσει ο παραβάτης τη βλάβη που προκάλεσε και τη σημασία των κανόνων.
Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι τα τιμωρητικά μέτρα κάνουν τα σχολεία πιο ασφαλή. Επιπλέον, ίσως συχνά χρησιμοποιούνται δυσανάλογα απέναντι σε αλλοδαπούς μαθητές ή σε άτομα από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, με σοβαρές αρνητικές συνέπειες για αυτούς τους μαθητές. Οι πολιτικές τύπου μηδενικής ανοχής ωθούν και θέτουν σε περαιτέρω μειονεκτική θέση τα παιδιά εκείνα που έχουν περισσότερο ανάγκη τη μόρφωση και την ύπαρξη μίας σχολικής κοινότητας.
Χαρακτηριστικά των προγραμμάτων της επανορθωτικής δικαιοσύνης είναι η εμπλοκή ολόκληρης της κοινότητας στην επίλυση της σύγκρουσης και η ισότιμη συμμετοχή στη διαδικασία.
Σύμφωνα με όσα είδαμε παραπάνω, εάν εξετάσουμε:
α) τις τεχνικές εξουδετέρωσης των Γκρέσαμ Σάικς και Ντέηβιντ Μάτσα που εξηγούν πώς οι παραβάτες του νόμου τείνουν να εξορθολογίζουν και να δικαιολογούν τη συμπεριφορά τους,
β) τη θεωρία της ετικέτας του Χάουαρντ Σ. Μπέκερ, που λέει ότι εάν τα άτομα χαρακτηρίζονται ως εγκληματίες, ως αποτέλεσμα της μεταχείρισής τους στη διαδικασία της ποινικής δικαιοσύνης, είναι πιο πιθανό να εσωτερικεύσουν αυτήν την ετικέτα και να ενεργούν βάσει αυτής,
γ) τη θεωρία του Τζον Μπρεϊθγουέιτ της ντροπής της επανενσωμάτωσης, η οποία μάς λέει ότι εάν αποδώσουμε την ντροπή στην εγκληματική πράξη και όχι στον δράστη, τότε μπορεί να αποτραπεί η επισήμανση του δράστη ως εγκληματία. Δηλαδή εάν αντιμετωπιστεί ο δράστης με ενσυναίσθηση και σεβασμό και ως ένα καλό άτομο που έχει διαπράξει μία κακή πράξη, η υποτροπή μπορεί να αποτραπεί. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, το αίσθημα της ντροπής επιτρέπει στον δράστη να καταλάβει τι έχει κάνει λάθος και να αισθανθεί γνήσιο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους που έβλαψε.
δ) τη θεωρία της ντροπής και της οργής των Τόμας Σεφ και Σουζάν Μ. Ρέτζινγκερ, που προτείνει ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις στις κυρώσεις και στην ντροπή, και υποστηρίζει ότι όταν ο δράστης δεν νιώθει ντροπή για την πράξη του ούτε υποβοηθείται να νιώσει, δεν θα αντιληφθεί πραγματικά την έκταση του λάθους του και είναι πιο πιθανό να αντιδράσει με θυμό, ακόμα και βία, στην ποινή, κάτι που αυξάνει την πιθανότητα υποτροπής και ελαττώνει την πιθανότητα αποκατάστασης της σχέσης του με το θύμα. Επίσης, εάν λάβουμε υπ’ όψιν τη διαδικαστική δικαιοσύνη του Τομ Ρ. Τάιλερ που μας λέει ότι εάν οι εμπειρίες και οι αντιλήψεις της κοινότητας για τον νόμο (κανόνες σχολείου) και τους φορείς επιβολής (καθηγητές) είναι δίκαιες και διαφανείς, τότε η συμμόρφωση με τη νομοθεσία είναι πιο πιθανή,
ε) τη θεωρία της περιφρόνησης του Λόρενς Σ. Σέρμαν, σύμφωνα με την οποία εάν ένας δράστης αισθάνεται ότι του φέρονται άδικα ή ότι μία κύρωση είναι παράνομη, είναι πιο πιθανό να αψηφήσει το νόμο και να συνεχίσει να προσβάλλει τα έννομα αγαθά,
στ) τη θεωρία του Ράνταλ Κόλινς, ότι σε επιτυχημένες τελετουργίες (όπως αυτή της επανορθωτικής δικαιοσύνης), οι μεμονωμένοι συμμετέχοντες βρίσκονται όλοι μαζί στον ίδιο χώρο με έναν κοινό σκοπό και διάθεση και ότι ο κάθε ένας από αυτούς έχει έναν ρόλο να παίξει στη διαδικασία και ότι αυτό δημιουργεί έναν συγχρονισμό στη συζήτηση, τη σωματική κίνηση και το συναίσθημα, που αυτή η κοινή εστίαση και κατανόηση προάγει ένα αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των συμμετεχόντων, με αποτέλεσμα αισθήματα «καλής θέλησης». Η εμπειρία κοινών συναισθημάτων μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ατομική εμπιστοσύνη και την εκ νέου δέσμευση στα πρότυπα ηθικής της ομάδας,
τότε θα δούμε το πώς η εφαρμογή της επανορθωτικής δικαιοσύνης στα σχολεία σε ευρεία κλίμακα μπορεί να συνεισφέρει μακροπρόθεσμα στη μείωση της εγκληματικότητας.
Σε μία κοινωνία όπου προωθείται το αίσθημα της κοινότητας, η καλή επικοινωνία και η ουσιαστική μόρφωση από μικρή ηλικία, η αποφυγή των παραβατικών συμπεριφορών φαίνεται να είναι πιο πιθανή.
Το σχολείο θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς φορείς κοινωνικοποίησης. Ένα σχολικό περιβάλλον το οποίο καλεί τον μαθητή που εκδήλωσε παραβατική συμπεριφορά να αναλύσει την πράξη του, να συνομιλήσει με το θύμα και να συνειδητοποιήσει τη βλάβη που προκάλεσε, χωρίς να του αποδίδει τον χαρακτηρισμό του ‘κακού παιδιού’, αλλά προσφέροντάς του την ευκαιρία να μιλήσει ελεύθερα σε έναν τουλάχιστον από τους ενήλικες στο περιβάλλον του, όχι μόνο βοηθά αυτό το παιδί να κατανοήσει την αξία και τη σημασία των σχολικών κανόνων, αλλά του παρέχει επίσης τα πρώτα εφόδια μίας υγιούς κοινωνικά ζωής.
* * * * *
Πηγές:
Βάσω Αρτινοπούλου. Επανορθωτική δικαιοσύνη. Η πρόκληση των σύγχρονων δικαιικών συστημάτων, Νομική βιβλιοθήκη, 2010.
NGLC, Restorative Practices in Schools Designing for Equity.
College of Policing, Appendix A: Theoretical mechanisms for restorative justice.
Learning Policy Institute, Building a Positive School Climate Through Restorative Practices.
Το γεγονός ότι ο Σάμιουελ Κλέμενς (1835-1910) έγινε ένα εμβληματικό αμερικανικό, λογοτεχνικό είδωλο δεν στερείται ειρωνείας. Περιφρονούσε την επίσημη σχολική εκπαίδευση και αμέσως μετά το θάνατο του πατέρα του το 1847, εγκατέλειψε ευχαρίστως την τάξη. Για τα επόμενα 20 χρόνια ταξίδευε, δοκιμάζοντας διάφορες δουλειές, όπως τυπογράφος, πιλότος ποταμόπλοιου (εξ ου και το ψευδώνυμό του, Μαρκ Τουέιν) και δημοσιογράφος εφημερίδας. Έχοντας κερδίσει κάποια φήμη για τις ιστορίες και τις διαλέξεις του, ακολούθησε τελικά αυτό που αργότερα περιέγραψε ως «κάλεσμά» του στη λογοτεχνία.
Αν και εγκατέλειψε το σχολείο, ο Τουέιν είχε άλλα πολύτιμα προσόντα. Στις ταραχώδεις περιπλανήσεις του, η παρατηρητικότητα και η οξυδέρκειά του τον προμήθευσαν με πλήθος λεπτομέρειες, καταστάσεις και ιστορίες, από τις οποίες αντλούσε αργότερα. Η αίσθηση του του παράλογου, το χιούμορ του και η δεινότητά του στις δημόσιες ομιλίες κατέκτησαν το αναγνωστικό κοινό τόσο στην Αμερική όσο και στο εξωτερικό.
«Μαρκ Τουέιν, ο καλύτερος χιουμορίστας της Αμερικής», του Τζ. Kέπλερ. Εικονογράφηση στο περιοδικό Puckographs. Ο συγγραφέας ήταν επίσης δεινός δημόσιος ομιλητής. (Public Domain)
Οι Ευρωπαίοι
Στο βιβλίο «Ο πρίγκιπας και ο φτωχός», ο Τουέιν έγραφε: «Όταν θα γίνω βασιλιάς, δεν θα έχουν μόνο ψωμί και στέγη, αλλά και διδασκαλίες από βιβλία, γιατί μια γεμάτη κοιλιά δεν έχει μεγάλη αξία όταν το μυαλό λιμοκτονεί».
Παρά την απέχθειά του για την επίσημη εκπαίδευση ή ίσως εξαιτίας αυτής, ο Τουέιν είχε τα βιβλία για δάσκαλό του, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο άρθρο του του 1922 «Ο Μαρκ Τουέιν και ο Δον Κιχώτης», ο Όλιν Χάρις Μουρ έγραψε:
«Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι ο Μαρκ Τουέιν, περισσότερο από όλους τους άλλους συγγραφείς, έσκαψε στο παρθένο έδαφος της πατρίδας του και έβγαλε πλούσιους θησαυρούς που δεν μπορούσαν να βρεθούν πουθενά αλλού. Μας αρέσει να λέμε: ‘Τι γνήσιο αμερικανικό χιούμορ! Τι αληθινή εικόνα της αμερικανικής παιδικής ηλικίας! Τίποτα από την Ευρώπη στον Μαρκ Τουέιν! Ο Τομ Σόγιερ και ο Χάκλμπερι Φιν είναι πραγματικοί Αμερικανοί!’»
Ωστόσο, όπως συνεχίζει ο Μουρ, ο Τουέιν και η γραφή του επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από Ευρωπαίους συγγραφείς. Μας λέει, για παράδειγμα, ότι ο συγγραφέας του «Χάκλμπερι Φιν» διάβασε τα «Απομνημονεύματα» του Αγίου Σιμόν 20 φορές, πράγμα απίθανο δεδομένης της έκτασης τους, και ότι ήταν ένθερμος θαυμαστής της «Ιστορίας των ευρωπαϊκών ηθών» του Ουίλιαμ Λέκι.
Από το σύνολο των Ευρωπαίων συγγραφέων, δύο ήταν αυτοί που συγκίνησαν περισσότερο τον Τουέιν.
Ένας συγγραφέας του Κοννέκτικατ στην Αυλή του βασιλιά Αρθούρου
Στο «Ζωή στον Μισσισσιππή», ο Τουέιν κατηγορεί τα πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα του Σερ Γουόλτερ Σκοτ για «μεσαιωνική ιπποτική ανοησία». Υποστηρίζει μάλιστα ότι τα ιστορικά ρομάντζα του Σκοτ ήταν μία από τις αιτίες του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου: «Ο σερ Γουόλτερ είχε τόσο μεγάλο μερίδιο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Νότου, όπως ήταν πριν από τον πόλεμο, ώστε είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για τον εμφύλιο».
Παρόλα αυτά, κάποτε ο Τουέιν γοητεύτηκε από ένα μεσαιωνικό ρομάντζο. Το 1884, σε ένα βιβλιοπωλείο του Ρότσεστερ, ο συγγραφέας Τζορτζ Ουάσιγκτον Κέιμπλ σύστησε στον Τουέιν το βιβλίο «Η ζωή του Αρθούρου» του Τόμας Μάλορι. Όπως είπε αργότερα ο Κέιμπλ, «το διάβαζε για μία ή δύο ημέρες, όταν είδα να εμφανίζονται στα μάγουλά του εκείνες οι ζωηρές ροζ κηλίδες, κάτι που σήμαινε, όπως κάθε ένας που τον γνώριζε καλά ήξερε, ότι το μυαλό του δούλευε εντατικά».
Το μυθιστόρημα του Τουέιν «Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ στην Αυλή του Βασιλιά Αρθούρου» του 1880 σατιρίζει τις δεισιδαιμονίες και την οπισθοδρομική σκέψη της αυλής του Αρθούρου του Μάλορι, ωστόσο εξυμνεί και τις αρετές του Αρθούρου και των ιπποτών του, όπως ο Λάνσελοτ. Γοητευμένος από το βιβλίο, σπάνια ταξίδευε χωρίς ένα αντίτυπο του Μάλορι. Το ότι ο Τουέιν είχε μια μακροχρόνια αγάπη για τον Μεσαίωνα αποκαλύπτεται σε δύο άλλα ιστορικά μυθιστορήματα, το « Ο πρίγκιπας και ο φτωχός» και το «Προσωπικές αναμνήσεις της Ιωάννας της Λωρραίνης». Η ιστορία του για την Ιωάννα που δημοσιεύτηκε το 1896 δεν έτυχε καλής υποδοχής από το κοινό, το οποίο ήθελε χιούμορ από τον βασιλιά της λογοτεχνικής κωμωδίας. Για τον ίδιο όμως ήταν το αγαπημένο του από τα βιβλία του. Σε ένα άρθρο του 1904 για το περιοδικό Harper’s, περιέγραψε την Ιωάννα ως «μακράν το πιο εξαιρετικό πρόσωπο που παρήγαγε ποτέ η ανθρώπινη φυλή».
Εικονογράφηση του Ντάνιελ Μπηρντ για το εξώφυλλο του βιβλίου του Μάρκ Τουέιν «Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ στην Αυλή του Βασιλιά Αρθούρου». (Public Domain)
Ο δον Κιχώτης στον Μισσισσιππή
Με τη σατιρική του άποψη για τον ιπποτισμό και την ιπποσύνη, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο Τουέιν απολάμβανε και μελετούσε τον «Δον Κιχώτη» του Μιγκέλ Θερβάντες. Στην πραγματικότητα, του άρεσε τόσο πολύ η ιστορία του παραπλανημένου περιπλανώμενου ιππότη που συνοδεύεται από έναν πραγματιστή βοηθό, ώστε χρησιμοποίησε την ιδέα αυτής της συντροφικότητας στον Τομ Σόγιερ και τον Χακ Φιν.
Όπως και ο δον Κιχώτης, ο Τομ είναι ο ρομαντικός που ζει μέσα στις φαντασιώσεις που του εμπνέουν τα βιβλία – ο Ρομπέν των Δασών, οι πειρατές και άλλοι ευφάνταστοι χαρακτήρες στο Μιζούρι του 19ου αιώνα. Ο πεζός Χακ, με την κοινή λογική του λειτουργεί ως το αντίπαλο δέος του Τομ, όπως ο Σάντσο Πάντσα είναι ο αντίποδας του δον Κιχώτη. Και στα δύο βιβλία, η σύγκρουση μεταξύ της ρομαντικής φαντασίας και του γειωμένου, πρακτικού πνεύματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενδιαφέροντος.
(από αριστερά) Ο Χακ, ο Χαμένος Δελφίνος, όπως αποκαλεί τον εαυτό του, ο Δούκας, και ο Τζιμ, σε εικονογράφηση του Αχιλλέα Σιρουί. (Public Domain)
Στο τέλος του βιβλίου «Χάκλμπερι Φιν», ο Χακ αποφασίζει να κατευθυνθεί προς τη Δύση. Όμως ο Τουέιν, δημιουργώντας τον Τομ και τον Χακ, πήγε προς την αντίθετη κατεύθυνση, στην Ισπανία και τον κόσμο του Μιγκέλ ντε Θερβάντες.
Γι’ αυτό, εμείς οι αναγνώστες δεν μπορούμε παρά να είμαστε ευγνώμονες.
Ένα αυτιστικό αγόρι δυσκολευόταν να συγκρατεί και να εκφράζει τον εαυτό του, με αποτέλεσμα σοβαρές εκρήξεις θυμού.
Για να καταπραΰνει το νευρικό του σύστημα, η νευρολόγος Κάρλιεν Μπαλτ χρησιμοποίησε αντικείμενα αισθητηριακής διέγερσης, όπως μια βαριά κουβέρτα, μια κούνια και μια αιώρα.
Το αυτιστικό νευρικό σύστημα βρίσκεται συνήθως σε μία άκαμπτη, ευαίσθητη και ευάλωτη κατάσταση, που παρεμποδίζει την προσαρμογή στις αισθητηριακές και συναισθηματικές απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Το πνευμονογαστρικό νεύρο (ή νεύρο Χ) παίζει ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος και μπορεί δυνητικά να αποκαταστήσει την ισορροπία. Η χρήση τεχνικών όπως η αισθητηριακή διέγερση και η κίνηση, που διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο, συμβάλλουν θετικά στη ρύθμιση των ερεθισμάτων, βοηθώντας τους ανθρώπους με αυτισμό να παραμένουν ήρεμοι και συγκροτημένοι.
Το αυτιστικό νευρικό σύστημα
«Το αυτιστικό νευρικό σύστημα είναι ευάλωτο και ευαίσθητο», δήλωσε σην Epoch Times η Μέγκαν Νεφ, ψυχολόγος με ειδίκευση στον αυτισμό και τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), και διδακτορικό στην κλινική ψυχολογία.
«Όταν εργάζομαι με τους νευροδιαφοροποιημένους πελάτες μου, τους βοηθώ να κατανοήσουν τι συμβαίνει στο νευρικό τους σύστημα.»
Οι νευροδιαφοροποιημένοι άνθρωποι είναι εκείνοι των οποίων οι εγκεφαλικές διεργασίες λειτουργούν διαφορετικά από το συνηθισμένο. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα άτομα που πάσχουν από αυτισμό ή ΔΕΠΥ.
Όταν το νευρικό σύστημα βρίσκεται σε ισορροπία, βρίσκεται κανείς μέσα στο λεγόμενο ‘παράθυρο ανοχής΄. Σε αυτή την κατάσταση, το μυαλό και το σώμα ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στο στρες, παραμένουμε ήρεμοι και παρόντες, και αντιπαρερχόμαστε σχετικά εύκολα τις δυσκολίες.
Ωστόσο, το παράθυρο ανοχής έχει τα όριά του. Συνήθως βγαίνουμε εκτός των ορίων όταν το άγχος γίνεται συντριπτικό ή χρόνιο και δεν έχουμε την απαραίτητη υποστήριξη ή τον απαραίτητο χρόνο για να το επεξεργαστούμε. Τότε έχουμε είτε υπεραναστροφή (μια αυξημένη κατάσταση εγρήγορσης) είτε υποαναστροφή (αποστασιοποίηση ή αποδέσμευση).
Τα νευροδιαφορετικά νευρικά συστήματα είναι συχνά πιο άκαμπτα από τα νευροτυπικά, πράγμα που σημαίνει ότι το παράθυρο ανοχής αυτών των ανθρώπων είναι συνήθως μικρότερο, δήλωσε η Μέγκαν Νεφ, σημειώνοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου βελτιώνει τη συμπεριφορά των ανθρώπων με αυτισμό.
Έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι με αυτισμό και άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές έχουν μειωμένο πνευμονογαστρικό τόνο (χαμηλότερη δραστηριότητα του πνευμονογαστρικού νεύρου) και ότι ο μειωμένος πνευμονογαστρικός τόνος τείνει να επιδεινώνει περαιτέρω την κοινωνική εμπλοκή, όπως εξήγησε στην Epoch Times ο Δρ Πριγιάλ Μόντι, θεραπευτής ολιστικής ιατρικής. Η βελτίωση του πνευμονογαστρικού τόνου μπορεί να διευρύνει το παράθυρο ανοχής.
Διεγείροντας το πνευμονογαστρικό νεύρο, αυξάνονται τα επίπεδα της ωκυτοκίνης, της ορμόνης που συνδέεται με την αγάπη και το δέσιμο.
Η διαταραγμένη παραγωγή ωκυτοκίνης μπορεί να επιτείνει τη δυσκολία που έχουν οι άνθρωποι στο φάσμα του αυτισμού να επεξεργαστούν κοινωνικά και συναισθηματικά ερεθίσματα, δήλωσε στην Epoch Times η Τζάνετ Ότερσμπεργκ, διευθύντρια εκπαίδευσης στο Metabolic Terrain Institute of Health της Καλιφόρνια.
Ανοίξτε το παράθυρο ανοχής
Για να διευρύνει κανείς το παράθυρο ανοχής, πρέπει πρώτα να το κατανοήσει.
«Με συνεπή έλεγχο, με την πάροδο του χρόνου, αρχίζουμε να διακρίνουμε τα μοτίβα του νευρικού συστήματος και μπορούμε να εντοπίσουμε και να παρατηρήσουμε πότε βρισκόμαστε μέσα στο παράθυρο ανοχής μας», δήλωσε η Μέγκαν Νεφ. «Όταν έχουμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε, μπορούμε να εισάγουμε ασκήσεις για να διευρύνουμε αυτό το παράθυρο.»
Αισθητηριακή διέγερση
Τα άτομα με αυτισμό αντιμετωπίζουν συχνά προκλήσεις αισθητηριακής επεξεργασίας που συνδέονται με διαταραχή της αισθητηριακής πύλης. Η αισθητηριακή πύλη είναι αυτή που επιτρέπει στο νευρικό σύστημα να παραμένει εντός του παραθύρου ανοχής. Αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει και να ιεραρχεί τα αισθητηριακά ερεθίσματα, επιτρέποντάς μας να εστιάζουμε στα σχετικά ερεθίσματα, αγνοώντας τα περιττά ή ενοχλητικά.
Όταν η αισθητηριακή πύκνωση είναι μειωμένη, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ευαισθησία στους ήχους, τα φώτα ή την αφή, δηλαδή σε στένωση του παραθύρου ανοχής.
«Σκεφτείτε την αισθητηριακή πύλη σαν την πύλη ενός αγροκτήματος», λέει η Κάρλιεν Μπαλτ. «Κανονικά, η πύλη αφήνει κάποια ερεθίσματα να εισέλθουν και τα υπόλοιπα τα αφήνει έξω. Αλλά για κάποιον με αισθητηριακή υπερφόρτωση και υπερβολικά συμπαθητικό νευρικό σύστημα, η πύλη είναι σπασμένη – μένει ορθάνοιχτη, αφήνοντας να μπαίνουν τα πάντα ταυτόχρονα. Το άτομο αυτό δεν μπορεί να διακρίνει τι είναι σημαντικό και τι όχι, με αποτέλεσμα να υποκύπτουν υπό το βάρος και την ποσότητα των ερεθισμάτων.»
Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό, μπορούν να επιστρατευθούν τεχνικές αισθητηριακής διέγερσης, όπως το τρίψιμο ή η χρήση ενός παιχνιδιού ή μιας κουβέρτας με βάρος. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να επικεντρωθεί σε κάτι συγκεκριμένο, εξουδετερώνοντας τα υπόλοιπα συντριπτικά αισθητηριακά ερεθίσματα. Παραδείγματος χάριν, σε μια τάξη, το να έχει ένα παιδί στην αγκαλιά του ένα βαρύ παιχνίδι μπορεί να το βοηθήσει να νιώθει πιο ήρεμο και να αποφύγει την αισθητηριακή υπερφόρτωση, εξηγεί η Μπαλτ.
Το μασάζ είναι ένας ακόμη αποτελεσματικός τρόπος για την ενίσχυση του πνευμονογαστρικού τόνου. Η ανθρώπινη επαφή είναι απαραίτητη για την ευημερία μας, όμως πολλοί από εμάς περνάμε τη ζωή μας χωρίς επαφή. Το προσεκτικό, σκόπιμο άγγιγμα όχι μόνο διεγείρει το πνευμονογαστρικό νεύρο, αλλά ανεβάζει και τα επίπεδα ωκυτοκίνης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η ευχέρεια να δεχτούμε μασάζ από κάποιον τρίτο, υπάρχουν και απλές τεχνικές για αυτομασάζ, αναφέρει η Μέγκαν Νεφ.
Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις άκρες των δακτύλων σας για να ασκήσετε ελαφριά πίεση με κυκλικές κινήσεις κατά μήκος των πλευρών του λαιμού σας, εστιάζοντας στις περιοχές ακριβώς κάτω από τα αυτιά και κοντά στην κλείδα. Μια άλλη μέθοδος είναι το μασάζ στις παλάμες, το ζύμωμα στη βάση τους και το τέντωμα των δακτύλων. Κάνοντας μασάζ στα πέλματα των ποδιών σας με τους αντίχειρες μπορείτε επίσης να ενεργοποιήσετε σημεία που βοηθούν στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος.
Κίνηση
Η έντονη κίνηση (όπως οι μεγάλοι περίπατοι ή το τρέξιμο), η άρση βαρών και η σωματική κίνηση είναι όλες εξαιρετικές επιλογές για την αύξηση του πνευμονογαστρικού τόνου, προτείνει η Νεφ. Η άρση βαρών έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι ασκεί βαθιά πίεση στις αρθρώσεις, την οποία πολλοί νευροδιαφοροποιημένοι άνθρωποι βρίσκουν χαλαρωτική.
Οι σωματικές κινήσεις που επικεντρώνουν στο σώμα και στη συνείδηση του σώματος, όπως οι αργές, σκόπιμες διατάσεις, οι ήπιες στάσεις γιόγκα και οι ασκήσεις γείωσης, βοηθούν επίσης στη θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων.
Τα αποτελέσματα
Μετά την ενσωμάτωση περισσότερης κίνησης και αισθητηριακής διέγερσης στη ρουτίνα του αυτιστικού παιδιού, μαζί με πρακτικές συν-ρύθμισης με τους γονείς του, τα συμπτώματά του άρχισαν να βελτιώνονται, αφηγείται η Κάρλιεν Μπαλτ.
Οι δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης του αγοριού βελτιώθηκαν, τα ξεσπάσματά του έγιναν λιγότερο συχνά, η γενική του διάθεση βελτιώθηκε και άρχισε να κάνει καλύτερες διατροφικές επιλογές, καθώς οι υφές τον ενοχλούσαν λιγότερο. Ακόμη και ο ύπνος του βελτιώθηκε με τη βοήθεια ενός παιχνιδιού με βάρος.
«Όταν μαθαίνουμε για το νευρικό μας σύστημα, παίρνουμε πίσω τη δύναμή μας», δήλωσε η Μέγκαν Νεφ. «Μαθαίνουμε τους λόγους για τους οποίους το νευρικό μας συστήμα λειτουργεί όπως λειτουργεί, κι έτσι μαθαίνουμε και πώς να το επηρεάζουμε και ρυθμίζουμε.»
Στις 2 Απριλίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η οποία καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People – IBBY), το 1966, προς τιμήν του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, του μεγάλου Δανού παραμυθά, που είχε γεννηθεί στις 2 Απριλίου 1805.
Είναι μία ημέρα αφιερωμένη στη φιλαναγνωσία, δεδομένης της σημασίας που έχει η επαφή με τη λογοτεχνία κατά την παιδική ηλικία. Στην Ελλάδα όπως και στο εξωτερικό, φορείς οργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις με στόχο την καλλιέργεια της αγάπης για το διάβασμα και τον κόσμο των βιβλίων.
Τι προσφέρει η λογοτεχνία στα παιδιά
Η ανάγνωση θεωρούνταν ύψιστης σημασίας για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου και την εκλέπτυνση του πνεύματος και της ψυχής του ήδη από τα αρχαία χρόνια, με τον Αριστοτέλη να την εντάσσει στους τέσσερις πυλώνες της εκπαίδευσης, μαζί με τη γυμναστική, τη ζωγραφική και τη μουσική.
Πέραν της ευχαρίστησης, που μπορεί να είναι βαθύτατη όπως γνωρίζουν καλά οι λάτρεις των βιβλίων, η ανάγνωση παρέχει το θεμέλιο για μία στέρεη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε πολλαπλά επίπεδα και σε βαθμό υψηλό. Είναι ένα εργαλείο θαυμαστό που μας βοηθά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο, και να δομήσουμε δημιουργικές και γόνιμες σχέσεις με την κοινωνία και τους άλλους.
Αντίληψη
Εκτός από την όξυνση του πνεύματος, με την πρακτική εξάσκηση της αναγνώρισης των συμβόλων και της αντιστοίχισής τους με τους σωστούς φθόγγους, ο παιδικός νους διδάσκεται να συγκροτείται, οργανώνοντας τις πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον σε ένα συνεκτικό σύνολο. Αυτή η διαδικασία είναι ουσιώδης για τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της κριτικής σκέψης, και συνεπακόλουθα της αντίληψης και της συνειδητότητας σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.
Επικοινωνία
Η ανάγνωση είναι μία πράξη επικοινωνίας, αν και αυτό ίσως δεν είναι φανερό με την πρώτη ματιά.
Κατ’ αρχάς, υπάρχει η επικοινωνία με τον συγγραφέα του έργου που διαβάζουμε, ανώνυμο ή επώνυμο. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουμε ή όχι το όνομα και το βιογραφικό του. Το μήνυμα που μας στέλνει με την ιστορία του που κρατάμε στα χέρια μας είναι ζωντανό και ενσταλάζεται μέσα μας. Ίσως γίνεται κατανοητό μόνο εν μέρει, αλλά αυτό είναι και μέρος της γοητείας ενός βιβλίου: είναι πάντα στη διάθεσή μας να το φυλλομετρήσουμε, να επανέλθουμε, να διαβάσουμε μία παράγραφο που μας συγκίνησε εκατό φορές, να το ανακαλύψουμε εκ νέου όταν θα έχουμε αποκτήσει περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις και κατανοούμε τα πράγματα διαφορετικά. Ακόμα και η σκέψη ότι πάντα κάτι θα κρύβει, πάντα κάτι θα μας διαφεύγει, προσθέτει στη γοητεία του βιβλίου…
Ειδικά για το παιδικό βιβλίο, η ανάγνωση στις μικρές ηλικίες προσφέρει και την ευκαιρία για την ξεχωριστή εμπειρία που μοιράζεται το παιδί με τον γονιό που του διαβάζει όταν εκείνο δεν έχει μάθει ακόμα καλά. Γονείς, μην χάσετε αυτή την ευκαιρία! Αγκαλιά με το μικρό σας και το βιβλίο με τα παραμύθια στα γόνατα, θα ζήσετε θαυμάσιες στιγμές, που μπορεί να σταθούν αφορμή και για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να διαβάζει ανάμεσα στις γραμμές, να συμπληρώνει τα κενά με τη φαντασία του, να συνδέει τον φανταστικό κόσμο της ιστορίας με την πραγματικότητα και να αντλεί καλά διδάγματα σε κάθε περίπτωση.
Αυτή είναι μία διαδικασία που όταν τη διδαχθεί το παιδί και την αγαπήσει, θα μπορεί να την αναπαράγει με φίλους, μέσα στη σχολική τάξη και αλλού, χρησιμοποιώντας το βιβλίο ως γέφυρα που το συνδέει με τους άλλους, ως κοινή εμπειρία όπου συναντά τους άλλους, και όχι ως μία εμπειρία αυστηρά προσωπική που απομονώνει.
Κοινωνική ένταξη
Τα παιδικά βιβλία είναι φορείς ιδεών, σκέψεων και απόψεων που αντικατοπτρίζουν τις εκάστοτε αξίες και αρχές της κοινωνίας, της εκπαίδευσης και γενικότερα της Πολιτείας. Μέσω της επαφής με τη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία, το παιδί συνδέεται με το κοινωνικό του περιβάλλον και τα ζητήματα που απασχολούν και χαρακτηρίζουν την κοινότητα και την εποχή του. Διαπλάθεται από αυτά και μαθαίνει να τα αναγνωρίζει, με συνέπεια την πιο ομαλή ενσωμάτωσή του στην κοινότητα.
Φορέας ταυτότητας και πολιτισμικής κληρονομιάς
Η ανάπτυξη ενός ανθρώπου, αλλά και ενός λαού συνολικά, κάθε καινοτομία και κάθε βήμα προς τα εμπρός, χρειάζεται τη δύναμη και τη σοφία της παράδοσης.
Η σημασία του παιδικού βιβλίου εκτείνεται και στη μετάδοση του υλικού εκείνου που υφαίνει μία πολιτιστική και εθνική ταυτότητα. Συγκρατώντας στις σελίδες τους τις παραδόσεις και τις γνώσεις των προγόνων, ώστε να τις παραλάβουν οι επόμενες γενιές, τα βιβλία αποτελούν τον συνδετικό ιστό με το παρελθόν ενός λαού, την ιστορία και τους μύθους του, τα οποία μπορεί να μεταφέρει σε τεράστιο χωρικό και χρονικό βάθος.
Για να ψηλώσει και να αναπτύξει πλούσιο φύλλωμα ένα δέντρο, πρέπει να έχει βαθιές ρίζες, λένε. Αυτές τις ρίζες τρέφουν τα βιβλία.
Η ανάπτυξη του παιδικού βιβλίου
Από τους πιο γνωστούς και παλιούς συγγραφείς παιδικών παραμυθιών είναι οι αδελφοί Γκριμ (Γιάκομπ και Λούντβιχ), οι οποίοι έζησαν στα τέλη του 18ου αιώνα, στη Γερμανία. Το έργο τους βασίστηκε κυρίως στη συλλογή λαϊκών παραδοσιακών παραμυθιών και στη λογοτεχνική μεταγραφή και έκδοση τους.
Έναν αιώνα πριν, το 1697, στη Γαλλία, ο Σαρλ Περρώ είχε εκδώσει το δικό του βιβλίο με παραμύθια, με τίτλο «Ιστορίες της μαμάς μου της χήνας» (Contes de ma mère l’Oye). Λίγο πριν, το 1668, ο Ζαν ντε Λα Φονταίν, επίσης Γάλλος, είχε εκδώσει τους γνωστούς «Μύθους» του, αντλώντας το υλικό του κυρίως από τους μύθους του Αισώπου. Ωστόσο, είναι γραμμένοι με τέτοια θαυμαστή ποικιλία ύφους και ψυχολογικό βάθος, με τόσο ζωντανούς χαρακτήρες και εύστοχα ηθικά διδάγματα, που έχουν κερδίσει τη δική τους θέση στην ιστορία και τις καρδιές των αναγνωστών.
Ο ίδιος ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έζησε τον 19ο αιώνα και άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο πίσω του, ιδίως παραμύθια. Χαρακτηρίζονται από τρυφερότητα, συμπόνια, οξυδέρκεια και βαθιά θρησκευτική πίστη. Για τον Άντερσεν το υψηλό, το καλό, το θεϊκό είναι στοιχεία απτά και πάντα παρόντα στα έργα του.
Ως είδος, η παιδική λογοτεχνία άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και κατά τη δεκαετία του ’70 στην Ελλάδα.
Κινητήριος δύναμη ήταν κυρίως η σημασία που άρχισε να αποδίδεται στην παιδική ηλικία και η αναγνώριση της σπουδαιότητάς της στη διαμόρφωση της κατοπινής ζωής του ανθρώπου. Η στάση της κοινωνίας και η σταδιακή αλλαγή του κοινωνικού ρόλου του παιδιού συνέτειναν προς την ανάπτυξη του τομέα του παιδικού βιβλίου, μέχρι τη σημερινή του εξέλιξη σε ανθηρή ‘βιομηχανία’.
Ψυχολόγοι όπως ο Έριχ Φρομ και ο Βίλχελμ Ράιχ, ο Πιαζέ και ο Βιγκότσκι, έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην εμβάθυνση της αντίληψής μας για την παιδική ηλικία, τις ανάγκες της και τον καθοριστικό της ρόλο στη διαμόρφωση της ενήλικης προσωπικότητας.
Φορείς
Το 1994, ιδρύθηκε στην Ελλάδα το ΕΚΕΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου), με σκοπό να συμβάλει στην ενίσχυση και την προώθηση του βιβλίου στην Ελλάδα.
Το ΕΚΕΒΙ απορροφήθηκε από το ΕΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού), το 2014, με το πρώτο να διατηρεί την ευθύνη για την εφαρμογή της εθνικής πολιτικής για την προώθηση του βιβλίου, και να αναλαμβάνει τη διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ).
Τον Απρίλιο του 2024, το ΕΙΠ καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το ΕΛΙΒΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύεται από τον υπουργό Πολιτισμού και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος.
Η Αλία Ζάε εικονογραφεί παιδικά βιβλία από το 1998.
Για την Κυριακή 30 Μαρτίου, οι ομάδες Ζούμε Μαζί και Polyphonica έχουν ετοιμάσει ένα ζωντανό πρωινό γεμάτο δραστηριότητες για παιδιά στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εργαστήρια (στολισμός λαμπάδας, ζαχαροπλαστικής και οριγκάμι), κουκλοθέατρο, μουσική, χορό και αθλοπαιδιές.
Στόχος των δύο ομάδων η προσφορά χαράς και διασκέδασης σε όλα τα παιδιά, τυπικά και μη, ανεξαρτήτου ηλικίας, καταγωγής, θρησκείας και γλώσσας.
Η ομάδα Ζούμε Μαζί συστήθηκε το 2024 ως ΑΜΚΕ, εξέλιξη μίας πολύχρονης πορείας γονέων παιδιών στο φάσμα του αυτισμού. Όπως αναφέρουν στην ιστοσελίδα τους, το κίνητρό τους είναι η βελτίωση της ζωής των παιδιών με αυτισμό ως προς την ασφάλεια, την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική και την επαγγελματική ένταξη.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, διοργανώνουν δραστηριότητες που υποστηρίζουν την εκπαίδευση των αυτιστικών παιδιών και ευαισθητοποιούν την κοινωνία ως προς τον σεβασμό και τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους. Έχουν ακόμη ιδρύσει τη «Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης» (ΣΥΔ), την οποία και λειτουργούν.
H Polyphonica ιδρύθηκε το 2011 με πολιτιστικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Επιδιώκει να προσφέρει σε παιδιά και νέους 6 -17 ετών, «άσχετα από τον τόπο καταγωγής τους, τη θρησκεία ή τη γλώσσα τους», την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην κοινωνία της γνώσης και της δημιουργίας, δίνοντας προτεραιότητα στα παιδιά ευπαθών οικογενειών.
Σε αυτό το πλαίσιο, οργανώνει ποικίλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες – για τη λογοτεχνία, τη μουσική, τα εικαστικά – ενθαρρύνοντας τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες και την προσωπικότητα τους.
Το έργο της είναι πλούσιο, με εκπαιδευτικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τη δημιουργία μίας παιδικής διαπολιτισμικής χορωδίας, εργαστήριο κρουστών, τη δημιουργία τμήματος Σύγχρονου Χορού και Αυτοσχεδιασμού, θεατρικό εργαστήριο, παιδικές χορωδίες στη Μυτιλήνη κ.ά. Το 2019 είχε ξεκινήσει ένα μουσικό πρόγραμμα για παιδιά με ειδικές δεξιότητες και δυσκολίες, το οποίο σταμάτησε λόγω της πανδημίας.
Στις εκδηλώσεις της Κυριακής, προσκεκλημένοι είναι ο Γιώργος Ευγενειάδης, ο οποίος θα προσφέρει το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής, και η ομάδα Πέταλα της ειρήνης, που θα παρουσιάσει το κουκλοθέατρο και θα πραγματοποιήσει το εργαστήριο οριγκάμι.
Όπως έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις του, ο κος Ευγενειάδης δεν είναι σεφ αλλά Τεχνολόγος Τροφίμων, δύο τομείς που συνδέονται στενά. Η πορεία του τον έφερε στην εκπαίδευση και συγκεκριμένα στην εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία. Έχει γράψει επίσης και δύο βιβλία, το «Ημερολόγιό μου» και το «Συνταγές μαγειρικής σε διαφορετική διάσταση» (εικονογράφηση Δέσποινας Παπαχριστούδη, εκδόσεις Υδροπλάνο). Πιο πρόσφατη συνεργασία του με την ομάδα Polyphonica τα κουλουράκια για την 25η Μαρτίου που έφτιαξε μαζί με τους Special Chefs!
Η ομάδα Πέταλα της ειρήνης είναι μία ομάδα εθελοντών που υλοποιούν στην Ελλάδα το παγκόσμιο πρόγραμμα Petals of Peace Project, που ξεκίνησε στην Αυστραλία με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τα παιδιά που υφίστανται κοινωνικό ρατσισμό και αποκλεισμό και καταστροφή της οικογενειακής τους εστίας για λόγους συνείδησης. Μέσα από το δίπλωμα ενός χάρτινου λουλουδιού λωτού, τα παιδιά μαθαίνουν για τις αξίες της συμπόνιας, της αλληλεγγύης και της αποδοχής της διαφορετικότητας.
Το εργαστήριο οριγκάμι συμπληρώνεται από την αφήγηση του παραμυθιού «Το ταξίδι του μικρού Λωτού» της Λιουντμίλα Αριόλ, που με έναν απλό τρόπο μεταφέρει στα παιδιά τη σημασία που έχουν οι αρχές στη ζωή μας, προκειμένου να αντιμετωπίζουμε κάθε δυσκολία με σθένος και επιτυχία, μένοντας ψυχικά αλώβητοι.
Ο μικρός Λωτός, από το κουκλοθέατρο της ομάδας Πέταλα της ειρήνης. (Ευγενική παραχώρηση Πέταλα της ειρήνης)
Το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδήλωσης είναι:
11:30 – Εργαστήριο στολισμού λαμπάδας
12:00 – Εργαστήριο ζαχαροπλαστικής, με τον Γιώργο Ευγενειάδη
12:30 – Κουκλοθέατρο «Το ταξίδι του μικρού Λωτού», από την ομάδα Πέταλα της ειρήνης
13:00 – Εργαστήριο οριγκάμι, από την ομάδα Πέταλα της ειρήνης
