Σάββατο, 10 Μαΐ, 2025

Πώς να καταπραΰνετε το αυτιστικό νευρικό σύστημα

Ένα αυτιστικό αγόρι δυσκολευόταν να συγκρατεί και να εκφράζει τον εαυτό του, με αποτέλεσμα σοβαρές εκρήξεις θυμού.

Για να καταπραΰνει το νευρικό του σύστημα, η νευρολόγος Κάρλιεν Μπαλτ χρησιμοποίησε αντικείμενα αισθητηριακής διέγερσης, όπως μια βαριά κουβέρτα, μια κούνια και μια αιώρα.

Το αυτιστικό νευρικό σύστημα βρίσκεται συνήθως σε μία άκαμπτη, ευαίσθητη και ευάλωτη κατάσταση, που παρεμποδίζει την προσαρμογή στις αισθητηριακές και συναισθηματικές απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Το πνευμονογαστρικό νεύρο (ή νεύρο Χ) παίζει ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος και μπορεί δυνητικά να αποκαταστήσει την ισορροπία. Η χρήση τεχνικών όπως η αισθητηριακή διέγερση και η κίνηση, που διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο, συμβάλλουν θετικά στη ρύθμιση των ερεθισμάτων, βοηθώντας τους ανθρώπους με αυτισμό να παραμένουν ήρεμοι και συγκροτημένοι.

 Το αυτιστικό νευρικό σύστημα

«Το αυτιστικό νευρικό σύστημα είναι ευάλωτο και ευαίσθητο», δήλωσε σην Epoch Times η Μέγκαν Νεφ, ψυχολόγος με ειδίκευση στον αυτισμό και τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), και διδακτορικό στην κλινική ψυχολογία.

«Όταν εργάζομαι με τους νευροδιαφοροποιημένους πελάτες μου, τους βοηθώ να κατανοήσουν τι συμβαίνει στο νευρικό τους σύστημα.»

Οι νευροδιαφοροποιημένοι άνθρωποι είναι εκείνοι των οποίων οι εγκεφαλικές διεργασίες λειτουργούν διαφορετικά από το συνηθισμένο. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα άτομα που πάσχουν από αυτισμό ή ΔΕΠΥ.

Όταν το νευρικό σύστημα βρίσκεται σε ισορροπία, βρίσκεται κανείς μέσα στο λεγόμενο ‘παράθυρο ανοχής΄. Σε αυτή την κατάσταση, το μυαλό και το σώμα ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στο στρες, παραμένουμε ήρεμοι και παρόντες, και αντιπαρερχόμαστε σχετικά εύκολα τις δυσκολίες.

Ωστόσο, το παράθυρο ανοχής έχει τα όριά του. Συνήθως βγαίνουμε εκτός των ορίων όταν το άγχος γίνεται συντριπτικό ή χρόνιο και δεν έχουμε την απαραίτητη υποστήριξη ή τον απαραίτητο χρόνο για να το επεξεργαστούμε. Τότε έχουμε είτε υπεραναστροφή (μια αυξημένη κατάσταση εγρήγορσης) είτε υποαναστροφή (αποστασιοποίηση ή αποδέσμευση).

Τα νευροδιαφορετικά νευρικά συστήματα είναι συχνά πιο άκαμπτα από τα νευροτυπικά, πράγμα που σημαίνει ότι το παράθυρο ανοχής αυτών των ανθρώπων είναι συνήθως μικρότερο, δήλωσε η Μέγκαν Νεφ, σημειώνοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου βελτιώνει τη συμπεριφορά των ανθρώπων με αυτισμό.

Έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι με αυτισμό και άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές έχουν μειωμένο πνευμονογαστρικό τόνο (χαμηλότερη δραστηριότητα του πνευμονογαστρικού νεύρου) και ότι ο μειωμένος πνευμονογαστρικός τόνος τείνει να επιδεινώνει περαιτέρω την κοινωνική εμπλοκή, όπως εξήγησε στην Epoch Times ο Δρ Πριγιάλ Μόντι, θεραπευτής ολιστικής ιατρικής. Η βελτίωση του πνευμονογαστρικού τόνου μπορεί να διευρύνει το παράθυρο ανοχής.

Διεγείροντας το πνευμονογαστρικό νεύρο, αυξάνονται τα επίπεδα της ωκυτοκίνης, της ορμόνης που συνδέεται με την αγάπη και το δέσιμο.

Η διαταραγμένη παραγωγή ωκυτοκίνης μπορεί να επιτείνει τη δυσκολία που έχουν οι άνθρωποι στο φάσμα του αυτισμού να επεξεργαστούν κοινωνικά και συναισθηματικά ερεθίσματα, δήλωσε στην Epoch Times η Τζάνετ Ότερσμπεργκ, διευθύντρια εκπαίδευσης στο Metabolic Terrain Institute of Health της Καλιφόρνια.

Ανοίξτε το παράθυρο ανοχής

Για να διευρύνει κανείς το παράθυρο ανοχής, πρέπει πρώτα να το κατανοήσει.

«Με συνεπή έλεγχο, με την πάροδο του χρόνου, αρχίζουμε να διακρίνουμε τα μοτίβα του νευρικού συστήματος και μπορούμε να εντοπίσουμε και να παρατηρήσουμε πότε βρισκόμαστε μέσα στο παράθυρο ανοχής μας», δήλωσε η Μέγκαν Νεφ. «Όταν έχουμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε, μπορούμε να εισάγουμε ασκήσεις για να διευρύνουμε αυτό το παράθυρο.»

Αισθητηριακή διέγερση

Τα άτομα με αυτισμό αντιμετωπίζουν συχνά προκλήσεις αισθητηριακής επεξεργασίας που συνδέονται με διαταραχή της αισθητηριακής πύλης. Η αισθητηριακή πύλη είναι αυτή που επιτρέπει στο νευρικό σύστημα να παραμένει εντός του παραθύρου ανοχής. Αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει και να ιεραρχεί τα αισθητηριακά ερεθίσματα, επιτρέποντάς μας να εστιάζουμε στα σχετικά ερεθίσματα, αγνοώντας τα περιττά ή ενοχλητικά.

Όταν η αισθητηριακή πύκνωση είναι μειωμένη, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ευαισθησία στους ήχους, τα φώτα ή την αφή, δηλαδή σε στένωση του παραθύρου ανοχής.

«Σκεφτείτε την αισθητηριακή πύλη σαν την πύλη ενός αγροκτήματος», λέει η Κάρλιεν Μπαλτ. «Κανονικά, η πύλη αφήνει κάποια ερεθίσματα να εισέλθουν και τα υπόλοιπα τα αφήνει έξω. Αλλά για κάποιον με αισθητηριακή υπερφόρτωση και υπερβολικά συμπαθητικό νευρικό σύστημα, η πύλη είναι σπασμένη – μένει ορθάνοιχτη, αφήνοντας να μπαίνουν τα πάντα ταυτόχρονα. Το άτομο αυτό δεν μπορεί να διακρίνει τι είναι σημαντικό και τι όχι, με αποτέλεσμα να υποκύπτουν υπό το βάρος και την ποσότητα των ερεθισμάτων.»

Προκειμένου να αποφευχθεί αυτό, μπορούν να επιστρατευθούν τεχνικές αισθητηριακής διέγερσης, όπως το τρίψιμο ή η χρήση ενός παιχνιδιού ή μιας κουβέρτας με βάρος. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να επικεντρωθεί σε κάτι συγκεκριμένο, εξουδετερώνοντας τα υπόλοιπα συντριπτικά αισθητηριακά ερεθίσματα. Παραδείγματος χάριν, σε μια τάξη, το να έχει ένα παιδί στην αγκαλιά του ένα βαρύ παιχνίδι μπορεί να το βοηθήσει να νιώθει πιο ήρεμο και να αποφύγει την αισθητηριακή υπερφόρτωση, εξηγεί η Μπαλτ.

Το μασάζ είναι ένας ακόμη αποτελεσματικός τρόπος για την ενίσχυση του πνευμονογαστρικού τόνου. Η ανθρώπινη επαφή είναι απαραίτητη για την ευημερία μας, όμως πολλοί από εμάς περνάμε τη ζωή μας χωρίς επαφή. Το προσεκτικό, σκόπιμο άγγιγμα όχι μόνο διεγείρει το πνευμονογαστρικό νεύρο, αλλά ανεβάζει και τα επίπεδα ωκυτοκίνης. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει η ευχέρεια να δεχτούμε μασάζ από κάποιον τρίτο, υπάρχουν και απλές τεχνικές για αυτομασάζ, αναφέρει η Μέγκαν Νεφ.

Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις άκρες των δακτύλων σας για να ασκήσετε ελαφριά πίεση με κυκλικές κινήσεις κατά μήκος των πλευρών του λαιμού σας, εστιάζοντας στις περιοχές ακριβώς κάτω από τα αυτιά και κοντά στην κλείδα. Μια άλλη μέθοδος είναι το μασάζ στις παλάμες, το ζύμωμα στη βάση τους και το τέντωμα των δακτύλων. Κάνοντας μασάζ στα πέλματα των ποδιών σας με τους αντίχειρες μπορείτε επίσης να ενεργοποιήσετε σημεία που βοηθούν στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος.

Κίνηση

Η έντονη κίνηση (όπως οι μεγάλοι περίπατοι ή το τρέξιμο), η άρση βαρών και η σωματική κίνηση είναι όλες εξαιρετικές επιλογές για την αύξηση του πνευμονογαστρικού τόνου, προτείνει η Νεφ. Η άρση βαρών έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι ασκεί βαθιά πίεση στις αρθρώσεις, την οποία πολλοί νευροδιαφοροποιημένοι άνθρωποι βρίσκουν χαλαρωτική.

Οι σωματικές κινήσεις που επικεντρώνουν στο σώμα και στη συνείδηση του σώματος, όπως οι αργές, σκόπιμες διατάσεις, οι ήπιες στάσεις γιόγκα και οι ασκήσεις γείωσης, βοηθούν επίσης στη θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων.

Τα αποτελέσματα

Μετά την ενσωμάτωση περισσότερης κίνησης και αισθητηριακής διέγερσης στη ρουτίνα του αυτιστικού παιδιού, μαζί με πρακτικές συν-ρύθμισης με τους γονείς του, τα συμπτώματά του άρχισαν να βελτιώνονται, αφηγείται η Κάρλιεν Μπαλτ.

Οι δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης του αγοριού βελτιώθηκαν, τα ξεσπάσματά του έγιναν λιγότερο συχνά, η γενική του διάθεση βελτιώθηκε και άρχισε να κάνει καλύτερες διατροφικές επιλογές, καθώς οι υφές τον ενοχλούσαν λιγότερο. Ακόμη και ο ύπνος του βελτιώθηκε με τη βοήθεια ενός παιχνιδιού με βάρος.

«Όταν μαθαίνουμε για το νευρικό μας σύστημα, παίρνουμε πίσω τη δύναμή μας», δήλωσε  η Μέγκαν Νεφ. «Μαθαίνουμε τους λόγους για τους οποίους το νευρικό μας συστήμα λειτουργεί όπως λειτουργεί, κι έτσι μαθαίνουμε και πώς να το επηρεάζουμε και ρυθμίζουμε.»

Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

Στις 2 Απριλίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η οποία καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People – IBBY), το 1966, προς τιμήν του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, του μεγάλου Δανού παραμυθά, που είχε γεννηθεί στις 2 Απριλίου 1805.

Είναι μία ημέρα αφιερωμένη στη φιλαναγνωσία, δεδομένης της σημασίας που έχει η επαφή με τη λογοτεχνία κατά την παιδική ηλικία. Στην Ελλάδα όπως και στο εξωτερικό, φορείς οργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις με στόχο την καλλιέργεια της αγάπης για το διάβασμα και τον κόσμο των βιβλίων.

Τι προσφέρει η λογοτεχνία στα παιδιά

Η ανάγνωση θεωρούνταν ύψιστης σημασίας για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου και την εκλέπτυνση του πνεύματος και της ψυχής του ήδη από τα αρχαία χρόνια, με τον Αριστοτέλη να την εντάσσει στους τέσσερις πυλώνες της εκπαίδευσης, μαζί με τη γυμναστική, τη ζωγραφική και τη μουσική.

Πέραν της ευχαρίστησης, που μπορεί να είναι βαθύτατη όπως γνωρίζουν καλά οι λάτρεις των βιβλίων, η ανάγνωση παρέχει το θεμέλιο για μία στέρεη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε πολλαπλά επίπεδα και σε βαθμό υψηλό. Είναι ένα εργαλείο θαυμαστό που μας βοηθά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο, και να δομήσουμε δημιουργικές και γόνιμες σχέσεις με την κοινωνία και τους άλλους.

Αντίληψη

Εκτός από την όξυνση του πνεύματος, με την πρακτική εξάσκηση της αναγνώρισης των συμβόλων και της αντιστοίχισής τους με τους σωστούς φθόγγους, ο παιδικός νους διδάσκεται να συγκροτείται, οργανώνοντας τις πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον σε ένα συνεκτικό σύνολο. Αυτή η διαδικασία είναι ουσιώδης για τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της κριτικής σκέψης, και συνεπακόλουθα της αντίληψης και της συνειδητότητας σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.

Επικοινωνία

Η ανάγνωση είναι μία πράξη επικοινωνίας, αν και αυτό ίσως δεν είναι φανερό με την πρώτη ματιά.

Κατ’ αρχάς, υπάρχει η επικοινωνία με τον συγγραφέα του έργου που διαβάζουμε, ανώνυμο ή επώνυμο. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουμε ή όχι το όνομα και το βιογραφικό του. Το μήνυμα που μας στέλνει με την ιστορία του που κρατάμε στα χέρια μας είναι ζωντανό και ενσταλάζεται μέσα μας. Ίσως γίνεται κατανοητό μόνο εν μέρει, αλλά αυτό είναι και μέρος της γοητείας ενός βιβλίου: είναι πάντα στη διάθεσή μας να το φυλλομετρήσουμε, να επανέλθουμε, να διαβάσουμε μία παράγραφο που μας συγκίνησε εκατό φορές, να το ανακαλύψουμε εκ νέου όταν θα έχουμε αποκτήσει περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις και κατανοούμε τα πράγματα διαφορετικά. Ακόμα και η σκέψη ότι πάντα κάτι θα κρύβει, πάντα κάτι θα μας διαφεύγει, προσθέτει στη γοητεία του βιβλίου…

Ειδικά για το παιδικό βιβλίο, η ανάγνωση στις μικρές ηλικίες προσφέρει και την ευκαιρία για την ξεχωριστή εμπειρία που μοιράζεται το παιδί με τον γονιό που του διαβάζει όταν εκείνο δεν έχει μάθει ακόμα καλά. Γονείς, μην χάσετε αυτή την ευκαιρία! Αγκαλιά με το μικρό σας και το βιβλίο με τα παραμύθια στα γόνατα, θα ζήσετε θαυμάσιες στιγμές, που μπορεί να σταθούν αφορμή και για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να διαβάζει ανάμεσα στις γραμμές, να συμπληρώνει τα κενά με τη φαντασία του, να συνδέει τον φανταστικό κόσμο της ιστορίας με την πραγματικότητα και να αντλεί καλά διδάγματα σε κάθε περίπτωση.

Αυτή είναι μία διαδικασία που όταν τη διδαχθεί το παιδί και την αγαπήσει, θα μπορεί να την αναπαράγει με φίλους, μέσα στη σχολική τάξη και αλλού, χρησιμοποιώντας το βιβλίο ως γέφυρα που το συνδέει με τους άλλους, ως κοινή εμπειρία όπου συναντά τους άλλους, και όχι ως μία εμπειρία αυστηρά προσωπική που απομονώνει.

Κοινωνική ένταξη

Τα παιδικά βιβλία είναι φορείς ιδεών, σκέψεων και απόψεων που αντικατοπτρίζουν τις εκάστοτε αξίες και αρχές της κοινωνίας, της εκπαίδευσης και γενικότερα της Πολιτείας. Μέσω της επαφής με τη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία, το παιδί συνδέεται με το κοινωνικό του περιβάλλον και τα ζητήματα που απασχολούν και χαρακτηρίζουν την κοινότητα και την εποχή του. Διαπλάθεται από αυτά και μαθαίνει να τα αναγνωρίζει, με συνέπεια την πιο ομαλή ενσωμάτωσή του στην κοινότητα.

Φορέας ταυτότητας και πολιτισμικής κληρονομιάς

Η ανάπτυξη ενός ανθρώπου, αλλά και ενός λαού συνολικά, κάθε καινοτομία και κάθε βήμα προς τα εμπρός, χρειάζεται τη δύναμη και τη σοφία της παράδοσης.

Η σημασία του παιδικού βιβλίου εκτείνεται και στη μετάδοση του υλικού εκείνου που υφαίνει μία πολιτιστική και εθνική ταυτότητα. Συγκρατώντας στις σελίδες τους τις παραδόσεις και τις γνώσεις των προγόνων, ώστε να τις παραλάβουν οι επόμενες γενιές, τα βιβλία αποτελούν τον συνδετικό ιστό με το παρελθόν ενός λαού, την ιστορία και τους μύθους του, τα οποία μπορεί να μεταφέρει σε τεράστιο χωρικό και χρονικό βάθος.

Για να ψηλώσει και να αναπτύξει πλούσιο φύλλωμα ένα δέντρο, πρέπει να έχει βαθιές ρίζες, λένε. Αυτές τις ρίζες τρέφουν τα βιβλία.

Η ανάπτυξη του παιδικού βιβλίου

Από τους πιο γνωστούς και παλιούς συγγραφείς παιδικών παραμυθιών είναι οι αδελφοί Γκριμ (Γιάκομπ και Λούντβιχ), οι οποίοι έζησαν στα τέλη του 18ου αιώνα, στη Γερμανία. Το έργο τους βασίστηκε κυρίως στη συλλογή λαϊκών παραδοσιακών παραμυθιών και στη λογοτεχνική μεταγραφή και έκδοση τους.

Έναν αιώνα πριν, το 1697, στη Γαλλία, ο Σαρλ Περρώ είχε εκδώσει το δικό του βιβλίο με παραμύθια, με τίτλο «Ιστορίες της μαμάς μου της χήνας» (Contes de ma mère l’Oye). Λίγο πριν, το 1668, ο Ζαν ντε Λα Φονταίν, επίσης Γάλλος, είχε εκδώσει τους γνωστούς «Μύθους» του, αντλώντας το υλικό του κυρίως από τους μύθους του Αισώπου. Ωστόσο, είναι γραμμένοι με τέτοια θαυμαστή ποικιλία ύφους και ψυχολογικό βάθος, με τόσο ζωντανούς χαρακτήρες και εύστοχα ηθικά διδάγματα, που έχουν κερδίσει τη δική τους θέση στην ιστορία και τις καρδιές των αναγνωστών.

Ο ίδιος ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έζησε τον 19ο αιώνα και άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο πίσω του, ιδίως παραμύθια. Χαρακτηρίζονται από τρυφερότητα, συμπόνια, οξυδέρκεια και βαθιά θρησκευτική πίστη. Για τον Άντερσεν το υψηλό, το καλό, το θεϊκό είναι στοιχεία απτά και πάντα παρόντα στα έργα του.

Ως είδος, η παιδική λογοτεχνία  άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και κατά τη δεκαετία του ’70 στην Ελλάδα.

Κινητήριος δύναμη ήταν κυρίως η σημασία που άρχισε να αποδίδεται στην παιδική ηλικία και η αναγνώριση της σπουδαιότητάς της στη διαμόρφωση της κατοπινής ζωής του ανθρώπου. Η στάση της κοινωνίας και η σταδιακή αλλαγή του κοινωνικού ρόλου του παιδιού συνέτειναν προς την ανάπτυξη του τομέα του παιδικού βιβλίου, μέχρι τη σημερινή του εξέλιξη σε ανθηρή ‘βιομηχανία’.

Ψυχολόγοι όπως ο Έριχ Φρομ και ο Βίλχελμ Ράιχ, ο Πιαζέ και ο Βιγκότσκι, έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην εμβάθυνση της αντίληψής μας για την παιδική ηλικία, τις ανάγκες της και τον καθοριστικό της ρόλο στη διαμόρφωση της ενήλικης προσωπικότητας.

Φορείς

Το 1994, ιδρύθηκε στην Ελλάδα το ΕΚΕΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου), με σκοπό να συμβάλει στην ενίσχυση και την προώθηση του βιβλίου στην Ελλάδα.

Το ΕΚΕΒΙ απορροφήθηκε από το ΕΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού), το 2014, με το πρώτο να διατηρεί την ευθύνη για την εφαρμογή της εθνικής πολιτικής για την προώθηση του βιβλίου, και να αναλαμβάνει τη διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ).

Τον Απρίλιο του 2024, το  ΕΙΠ καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το ΕΛΙΒΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύεται από τον υπουργό Πολιτισμού και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος.

Η Αλία Ζάε εικονογραφεί παιδικά βιβλία από το 1998.

 

Δημιουργικό πικ νικ συμπερίληψης στην Ακαδημία Πλάτωνος

Για την Κυριακή 30 Μαρτίου, οι ομάδες Ζούμε Μαζί και Polyphonica έχουν ετοιμάσει ένα ζωντανό πρωινό γεμάτο δραστηριότητες για παιδιά στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εργαστήρια (στολισμός λαμπάδας, ζαχαροπλαστικής και οριγκάμι), κουκλοθέατρο, μουσική, χορό και αθλοπαιδιές.

Στόχος των δύο ομάδων η προσφορά χαράς και διασκέδασης σε όλα τα παιδιά, τυπικά και μη, ανεξαρτήτου ηλικίας, καταγωγής, θρησκείας και γλώσσας.

Η ομάδα Ζούμε Μαζί συστήθηκε το 2024 ως ΑΜΚΕ, εξέλιξη μίας πολύχρονης πορείας γονέων παιδιών στο φάσμα του αυτισμού. Όπως αναφέρουν στην ιστοσελίδα τους, το κίνητρό τους είναι η βελτίωση της ζωής των παιδιών με αυτισμό ως προς την ασφάλεια, την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική και την επαγγελματική ένταξη.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, διοργανώνουν δραστηριότητες που υποστηρίζουν την εκπαίδευση των αυτιστικών παιδιών και ευαισθητοποιούν την κοινωνία ως προς τον σεβασμό και τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους. Έχουν ακόμη ιδρύσει τη «Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης» (ΣΥΔ), την οποία και λειτουργούν.

H Polyphonica ιδρύθηκε το 2011 με πολιτιστικούς και κοινωνικούς σκοπούς. Επιδιώκει να προσφέρει σε παιδιά και νέους 6 -17 ετών, «άσχετα από τον τόπο καταγωγής τους, τη θρησκεία ή τη γλώσσα τους», την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην κοινωνία της γνώσης και της δημιουργίας, δίνοντας προτεραιότητα στα παιδιά ευπαθών οικογενειών.

Σε αυτό το πλαίσιο, οργανώνει ποικίλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες  – για τη λογοτεχνία, τη μουσική, τα εικαστικά – ενθαρρύνοντας τα παιδιά να αναπτύξουν τις δεξιότητες και την προσωπικότητα τους.

Το έργο της είναι πλούσιο, με εκπαιδευτικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τη δημιουργία μίας παιδικής διαπολιτισμικής χορωδίας, εργαστήριο κρουστών, τη δημιουργία τμήματος Σύγχρονου Χορού και Αυτοσχεδιασμού, θεατρικό εργαστήριο, παιδικές χορωδίες στη Μυτιλήνη κ.ά. Το 2019 είχε ξεκινήσει ένα μουσικό πρόγραμμα για παιδιά με ειδικές δεξιότητες και δυσκολίες, το οποίο σταμάτησε λόγω της πανδημίας.

Στις εκδηλώσεις της Κυριακής, προσκεκλημένοι είναι ο Γιώργος Ευγενειάδης, ο οποίος θα προσφέρει το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής, και η ομάδα Πέταλα της ειρήνης, που θα παρουσιάσει το κουκλοθέατρο και θα πραγματοποιήσει το εργαστήριο οριγκάμι.

Όπως έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις του, ο κος Ευγενειάδης δεν είναι σεφ αλλά Τεχνολόγος Τροφίμων, δύο τομείς που συνδέονται στενά. Η πορεία του τον έφερε στην εκπαίδευση και συγκεκριμένα στην εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία. Έχει γράψει επίσης και δύο βιβλία, το «Ημερολόγιό μου» και το «Συνταγές μαγειρικής σε διαφορετική διάσταση» (εικονογράφηση Δέσποινας Παπαχριστούδη, εκδόσεις Υδροπλάνο). Πιο πρόσφατη συνεργασία του με την ομάδα Polyphonica τα κουλουράκια για την 25η Μαρτίου που έφτιαξε μαζί με τους Special Chefs!

Η ομάδα Πέταλα της ειρήνης είναι μία ομάδα εθελοντών που υλοποιούν στην Ελλάδα το παγκόσμιο πρόγραμμα Petals of Peace Project, που ξεκίνησε στην Αυστραλία με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τα παιδιά που υφίστανται κοινωνικό ρατσισμό και αποκλεισμό και καταστροφή της οικογενειακής τους εστίας για λόγους συνείδησης. Μέσα από το δίπλωμα ενός χάρτινου λουλουδιού λωτού, τα παιδιά μαθαίνουν για τις αξίες της συμπόνιας, της αλληλεγγύης και της αποδοχής της διαφορετικότητας.

Το εργαστήριο οριγκάμι συμπληρώνεται από την αφήγηση του παραμυθιού «Το ταξίδι του μικρού Λωτού» της Λιουντμίλα Αριόλ, που με έναν απλό τρόπο μεταφέρει στα παιδιά τη σημασία που έχουν οι αρχές στη ζωή μας, προκειμένου να αντιμετωπίζουμε κάθε δυσκολία με σθένος και επιτυχία, μένοντας ψυχικά αλώβητοι.

Ο Μικρός Λωτός ταξιδεύει στο Μικρό Παρίσι των Αθηνών, αυτή την Κυριακή, 13 Οκτωβρίου, στις 11:30 - 13:30 (Μονμάρτρη) και συμμετέχει στη γιορτή με κουκλοθέατρο και οριγκάμι. Μικρό Παρίσι των Αθηνών 10-20 Οκτωβρίου Σάμου 54, στο πάρκο απέναντι από τον Σταθμό Λαρίσης. #κουκλοθέατρο #πέταλατηςειρήνης #μικροπαρισιτωναθηνων #lotusstory #lotusfarytale #τοταξίδιτουμικρούλωτού
Ο μικρός Λωτός, από το κουκλοθέατρο της ομάδας Πέταλα της ειρήνης. (Ευγενική παραχώρηση Πέταλα της ειρήνης)

 

Το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδήλωσης είναι:

11:30 – Εργαστήριο στολισμού λαμπάδας

12:00 – Εργαστήριο ζαχαροπλαστικής, με τον Γιώργο Ευγενειάδη

12:30 – Κουκλοθέατρο «Το ταξίδι του μικρού Λωτού», από την ομάδα Πέταλα της ειρήνης

13:00 – Εργαστήριο οριγκάμι, από την ομάδα Πέταλα της ειρήνης

13:30 – Χορός, μουσική, αθλοπαιδιές

* * * * *

Πάρκο Ακαδημίας Πλάτωνος

Μοναστηρίου 140, Αθήνα

 

ZoumeMazi_Logo 2024.jpg  Αρχική

 

Ο αντίκτυπος της δυσλεξίας στις σχολικές επιδόσεις

Η δυσλεξία είναι μία από τις πιο κοινές μαθησιακές δυσκολίες, που επηρεάζει την ικανότητα ενός παιδιού να διαβάζει, να γράφει και να κατανοεί γραπτά κείμενα. Δεν σχετίζεται με το επίπεδο νοημοσύνης, αλλά με τον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις γλωσσικές πληροφορίες. Στο σχολικό περιβάλλον, η δυσλεξία μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις επιδόσεις των μαθητών, επηρεάζοντας τα ακαδημαϊκά αποτελέσματα και την αυτοπεποίθηση.

Πώς επηρεάζει η δυσλεξία τη μάθηση

Η δυσλεξία παρεμποδίζει ιδιαίτερα την ταχεία αναγνώριση λέξεων, καθιστώντας την ανάγνωση αργή και γεμάτη λάθη. Οι μαθητές με δυσλεξία αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις ακόλουθες πτυχές της μάθησης:

Ανάγνωση: Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν προβλήματα στην αποκρυπτογράφηση των λέξεων, με αποτέλεσμα την αποσπασματική ανάγνωση και τις δυσκολίες στην κατανόηση του κειμένου. Ακόμα και όταν έχουν μάθει τα γράμματα και τους σχετικούς ήχους, δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν γρήγορα οικείες λέξεις.

Γραφή: Τα συχνά ορθογραφικά λάθη και η δυσκολία σχηματισμού σωστών προτάσεων είναι κοινά στους μαθητές με δυσλεξία. Μπορεί να αντιστρέφουν τα γράμματα ή να δυσκολεύονται να οργανώσουν τις σκέψεις τους γραπτώς.

Μνήμη εργασίας: Πολλοί μαθητές με δυσλεξία δυσκολεύονται να συγκρατήσουν πληροφορίες, ιδίως όταν πρέπει να επεξεργαστούν πολλές οδηγίες ταυτόχρονα. Αυτό επηρεάζει τις επιδόσεις σε γραπτά τεστ και αξιολογήσεις.

Μαθηματικά: Αν και η δυσλεξία συνδέεται κυρίως με δυσκολίες στην ανάγνωση, μπορεί επίσης να επηρεάσει τα μαθηματικά. Οι μαθητές μπορεί να έχουν προβλήματα στην κατανόηση των εκφωνήσεων των προβλημάτων, στην αναγνώριση αριθμών και στην εκτέλεση σύνθετων μαθηματικών πράξεων.

Όλες αυτές οι δυσχέρειες συμβάλλουν στη διακύμανση των ακαδημαϊκών επιδόσεων, και χωρίς κατάλληλη παρέμβαση μπορεί να προκύψει απογοήτευση και απώλεια κινήτρων για μάθηση. Η δυσλεξία δεν συνδέεται πάντα άμεσα με το δείκτη νοημοσύνης, αλλά με την πάροδο του χρόνου και ελλείψει κατάλληλης αντμετώπισης, μπορεί να τον επηρεάσει.

Ο συναισθηματικός και κοινωνικός αντίκτυπος της δυσλεξίας στο σχολικό περιβάλλον

Εκτός από τις ακαδημαϊκές δυσκολίες, η δυσλεξία μπορεί να έχει σημαντικό συναισθηματικό αντίκτυπο στους μαθητές. Καθώς αντιμετωπίζουν συνεχείς μαθησιακές προκλήσεις, μπορεί να αναπτύξουν συναισθήματα απογοήτευσης, άγχους, ακόμη και χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Έλλειψη αυτοπεποίθησης: Τα παιδιά με δυσλεξία συχνά γνωρίζουν ότι δυσκολεύονται περισσότερο να διαβάσουν και να γράψουν σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα κατωτερότητας.

Σχολικό άγχος: Τα τεστ, οι εργασίες και το υποχρεωτικό διάβασμα μπορούν να γίνουν πηγές άγχους για έναν μαθητή με δυσλεξία, ιδίως αν δεν λαμβάνει επαρκή υποστήριξη από τους δασκάλους.

Κοινωνική απομόνωση: Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί επίσης να επηρεάσουν τις σχέσεις με τους συνομηλίκους. Ορισμένοι μαθητές με δυσλεξία αποφεύγουν να διαβάζουν δυνατά ή να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν γραφή, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση.

Για να καταπολεμηθούν αυτές οι επιπτώσεις, είναι σημαντικό τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς να δημιουργήσουν ένα μαθησιακό περιβάλλον όπου το παιδί θα νιώθει υποστήριξη και ενθάρρυνση. Η ενθάρρυνση των δυνατών σημείων του μαθητή και η χρήση εναλλακτικών μεθόδων διδασκαλίας μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στην πρόοδό του.

Μέθοδοι υποστήριξης μαθητών με δυσλεξία

Για να βοηθηθούν οι μαθητές με δυσλεξία να βελτιώσουν τις σχολικές τους επιδόσεις, είναι σημαντικό να υιοθετηθούν μέθοδοι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Μεταξύ των πιο αποτελεσματικών στρατηγικών είναι οι εξής:

Πολυαισθητηριακές μέθοδοι μάθησης: Η χρήση ενός συνδυασμού οπτικών, ακουστικών και απτικών μεθόδων μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν τα γράμματα και τους ήχους πιο εύκολα. Για παράδειγμα, το γράψιμο λέξεων στην άμμο ή η χρήση καρτών με εικόνες μπορεί να διευκολύνει την αναγνώριση γραμμάτων.

Υποστηρικτικές τεχνολογίες: Το λογισμικό για ανάγνωση με δυνατή φωνή, οι εφαρμογές αναγνώρισης ομιλίας και οι ειδικές γραμματοσειρές για τους δυσλεκτικούς μπορούν να κάνουν τη μάθηση πιο προσιτή.

Επιπλέον χρόνος στις εξετάσεις: Πολλά σχολεία επιτρέπουν στους μαθητές με δυσλεξία να έχουν παρατεταμένο χρόνο στις αξιολογήσεις, για να επεξεργάζονται τις πληροφορίες χωρίς πίεση χρόνου.

Εξατομικευμένη υποστήριξη: Οι καθηγητές μπορούν να προσφέρουν επιπλέον διδασκαλία και οι γονείς μπορούν να συνεργαστούν με ειδικούς εκπαιδευτικούς για να καταρτίσουν ένα εξατομικευμένο σχέδιο μάθησης.

Ενθάρρυνση της ανάγνωσης: Η ανάγνωση για ευχαρίστηση, με κείμενα προσαρμοσμένα στο επίπεδο του παιδιού, μπορεί να βελτιώσει σταδιακά τις αναγνωστικές δεξιότητες και να μειώσει το άγχος που συνδέεται με την ανάγνωση.

Η δυσλεξία δεν αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Με τη σωστή υποστήριξη και τις σωστές μεθόδους, τα παιδιά με δυσλεξία μπορούν να επιτύχουν και στο σχολείο και στη ζωή. Το πιο σημαντικό είναι να τα αντιμετωπίζουμε με κατανόηση, να τα υποστηρίζουμε και να τα παρακινούμε να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους με τον δικό τους ρυθμό.

Ινδονησιακή πόλη ανακηρύσσει την 28η Μαρτίου ως «Ημέρα Gan Jing World» τιμώντας το παγκόσμιο κίνημα καλοσύνης της πλατφόρμας

Η πόλη Μπατάμ της Ινδονησίας ανακήρυξε επίσημα την 28η Μαρτίου ως «Ημέρα Gan Jing World», σε αναγνώριση των βραβείων #KindnessIsCool για βίντεο – μία πρωτοβουλία της διαδικτυακής πλατφόρμας Gan Jing World (GJW). Με αυτόν τον τρόπο, η διακήρυξη αναδεικνύει την προσπάθεια της πλατφόρμας να εμπνεύσει την καλοσύνη και να ενθαρρύνει τη θετική ψηφιακή συμμετοχή σε όλη την πόλη και πέρα από αυτήν, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε η GJW την Τετάρτη.

Κορυφαίοι αξιωματούχοι της πόλης Μπατάμ απένειμαν στο GJW πιστοποιητικό αναγνώρισης και επίσημη διακήρυξη επισημαίνοντας τις προσπάθειες της πλατφόρμας για έμπνευση πράξεων καλοσύνης. Σύμφωνα με τη διακήρυξη: «Επειδή τα Βραβεία Βίντεο Kindness Is Cool του Gan Jing World ενέπνευσαν περισσότερες από 26.000 πράξεις καλοσύνης σε περισσότερες από 50 χώρες, και επειδή αυτό το κίνημα έχει εμπλουτίσει σχολεία, κοινότητες και εκατομμύρια ανθρώπους στο διαδίκτυο, ανακηρύσσουμε την 28η Μαρτίου ως Ημέρα Gan Jing World στην πόλη Μπατάμ της Ινδονησίας».

Επικεφαλής της αναγνώρισης ήταν ο Μουχάμαντ Καμαλουντίν, πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Αντιπροσώπων του Λαού (DPRD) της πόλης Μπατάμ.

«Εκ μέρους της ηγεσίας και των μελών του DPRD της πόλης, εκφράζω θερμό καλωσόρισμα στο Gan Jing World. Η διάδοση της καλοσύνης σημαίνει διάδοση ζωής. Η καλοσύνη δεν είναι απλώς μία αναγκαιότητα — είναι αυτό που κάνει τους καλούς ανθρώπους πραγματικά αξιοσημείωτους», δήλωσε ο Καμαλουντίν.

«Τα παιδιά μας χρειάζονται μια πλατφόρμα καλοσύνης», πρόσθεσε.

Άλλοι αξιωματούχοι της πόλης Μπατάμ, όπως ο Τρι Γουαϊχού Ρουμπιάντο, επικεφαλής του τμήματος Εκπαίδευσης, συμμετείχαν μαζί με τον Καμαλουντίν στην αναγνώριση του GJW.

Ο Ρουμπιάντο επαίνεσε το Gan Jing World για την παροχή ενός ασφαλούς διαδικτυακού περιβάλλοντος προσβάσιμου σε όλους. «Μαζί, μπορούμε να δημιουργήσουμε μία πραγματικά θετική ψηφιακή κοινότητα», είπε ο Ρουμπιάντο.

Ο Ρούντι Πανζαϊτάν, επικεφαλής του τμήματος Επικοινωνίας και Πληροφορικής, ενθάρρυνε τους κατοίκους του Μπατάμ να υποστηρίξουν τις πρωτοβουλίες της πλατφόρμας. «Η καλοσύνη είναι η κοινή μας ελπίδα και ο καθένας από εμάς έχει ρόλο στο να την κάνει πραγματικότητα», δήλωσε ο Πανζαϊτάν.

Παρόντες στην εκδήλωση ήταν και ο κος Ζουλκαρνάιν, επικεφαλής του τμήματος Νεολαίας και Αθλητισμού της πόλης Μπατάμ, και ο κος Πουργουάντο, επικεφαλής του τμήματος Εκπαίδευσης της πόλης Πουργουακάρτα.

«Καλωσορίζουμε το Gan Jing World ως μία φιλική και ευγενική ψηφιακή πλατφόρμα για όλους. Τα παιδιά μας χρειάζονται μία πλατφόρμα καλοσύνης που να  μπορεί να συνεισφέρει στην παγκόσμια ειρήνη. Ας χτίσουμε έναν καθαρό και ασφαλή κόσμο μαζί», δήλωσε ο κος Πουργουάντο.

(Ευγενική παραχώρηση του Gan Jing World)

 

Απονομή δεύτερου βραβείου

Οι αξιωματούχοι του Μπατάμ γιόρτασαν επίσης την κατάκτηση του δεύτερου βραβείου από το 29ο Κρατικό Γυμνάσιο του Μπατάμ στον διαγωνισμό Kindness Is Cool του Gan Jing World.

Ως μέρος της αναγνώρισής τους, το σχολείο θα προβληθεί στη διαφημιστική πινακίδα στην Times Square της Νέας Υόρκης κατά την τελετή απονομής, στις 28 Μαρτίου.

Την Τρίτη, αξιωματούχοι της πόλης από το τμήμα Εκπαίδευσης και το τμήμα Νεολαίας και Αθλητισμού επισκέφθηκαν το σχολείο για να συγχαρούν τους μαθητές και το προσωπικό για το επίτευγμά τους.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους για τον εορτασμό της επιτυχίας του σχολείου, οι αξιωματούχοι της πόλης ανακοίνωσαν σχέδια για σημαντικές ανακαινίσεις του σχολείου και των εγκαταστάσεών του.

Επιπλέον, ο επικεφαλής Εκπαίδευσης της πόλης Μπατάμ ανακήρυξε το 29ο Κρατικό Γυμνάσιο του Μπατάμ ως πρότυπο για τα άλλα σχολεία της περιοχής. Τα τοπικά σχολεία ενθαρρύνονται πλέον να ενσωματώσουν παρόμοιες δραστηριότητες βασισμένες στην καλοσύνη στα προγράμματα σπουδών τους, ακολουθώντας το παράδειγμα του 29ου.

Κατά τη διάρκεια του 2024, το Gan Jing World αύξησε σημαντικά την παρουσία του στα ινδονησιακά σχολεία μέσω της διανομής εκπαιδευτικού υλικού που διένειμαν εθελοντές της κοινότητας και μέσω της φιλοξενίας περιπτέρων σε σχολικές εκδηλώσεις, σύμφωνα με την πλατφόρμα. Διεξήγαγε επίσης διαδικτυακά σεμινάρια με περίπου 2.000 διευθυντές σχολείων και εκπαιδευτικούς από πέντε πόλεις σε συνεργασία με το Γραφείο Εκπαίδευσης και Πολιτισμού της Ινδονησίας.

Δ. Μιχαηλίδου: Παγκόσμια Ημέρα Συνδρόμου Down – Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι

Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Down σήμερα και η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου, επισκέφθηκε το πρωί το Κοινοβούλιο συνοδευόμενη από τέσσερα παιδιά με σύνδρομο Down και τους συνοδούς τους. Η απόφαση της υπουργού να φιλοξενήσει τα άτομα με σύνδρομο Down στον «ναό της Δημοκρατίας», αντί η ίδια να επισκεφτεί κάποιο ίδρυμα, αποτελεί μία ισχυρή συμβολική κίνηση, που στόχο έχει την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κοινού για τα δικαιώματα και την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία.

Τα παιδιά με σύνδρομο Down, δύο εκ των οποίων είναι αθλητές των Παραολυμπιακών Αγώνων και δύο από «Το Εργαστήρι»-Σύλλογος Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων ΑμεΑ, και τους συνοδούς τους, υποδέχθηκε εγκάρδια ο αντιπρόεδρος της Βουλής, Θανάσης Μπούρας. Η Δόμνα Μιχαηλίδου ξενάγησε στους χώρους του Κοινοβουλίου τα παιδιά και τους συνοδούς τους, ενώ είχε την ευκαιρία να συζητήσει μαζί τους στο εντευκτήριο της Βουλής.

Με αφορμή την επίσκεψη, η υπουργός δήλωσε: «Η αλλαγή της αντίληψης για την αναπηρία είναι αναγκαία και επιτακτική. Πρέπει να επικεντρωθούμε στην ισότιμη διαβίωση και ένταξη των ατόμων με αναπηρία στον κοινωνικό και οικονομικό ιστό της χώρας. Η αναγνώριση της διαφορετικότητας, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μία κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, που εξασφαλίζει σε όλους ισότιμη πρόσβαση και ευκαιρίες. Στόχος μας είναι εξασφαλίσουμε την κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία». Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι, τόνισε.

Στο πλαίσιο της επίτευξης αυτών των στόχων, η Δόμνα Μιχαηλίδου υπενθύμισε ότι υλοποιούνται συγκεκριμένες δράσεις, όπως το πρόγραμμα Προσωπικού Βοηθού και η Πρώιμη Παρέμβαση του Δικτύου Αναπτυξιακής Θεραπείας (ΔΑΘ). «Πρόκειται», είπε η υπουργός, «για δύο δράσεις που παρέχουν ουσιαστική υποστήριξη και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια πιο ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνική ζωή».

Η Δόμνα Μιχαηλίδου ανακοίνωσε επίσης ότι ο αριθμός των ατόμων που θα ωφεληθούν από το πρόγραμμα Προσωπικού Βοηθού θα αυξηθεί, καθώς 500 επιπλέον άτομα θα αποκτήσουν αυτό το δικαίωμα. Ήδη, 1.332 συμπολίτες μας απέκτησαν τον προσωπικό τους βοηθό.

Ειδική αναφορά έκανε η υπουργός και στο πρόγραμμα «Πρώιμη Παρέμβαση», μία σημαντική δράση συνολικού προϋπολογισμού 35 εκατ. ευρώ, η οποία ξεκινά το φθινόπωρο και θα ωφελήσει 2.500 παιδιά ηλικίας 0-6 ετών. Παράλληλα, σχεδιάζεται η υλοποίηση ενός ακόμη προγράμματος για την υποστηριζόμενη απασχόληση ατόμων με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού.

«Με αυτές τις πρωτοβουλίες, αλλά και άλλες που έχουμε προγραμματίσει», δήλωσε η Δόμνα Μιχαηλίδου, «προχωράμε στην υλοποίηση των δεσμεύσεών μας για την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της χώρας».

Οικογενειακό δέντρο: Εξερευνώντας την οικογενειακή ιστορία και γενεαλογία μαζί με τα παιδιά

Το να ‘σκάψετε’ μαζί τις ρίζες της οικογένειάς σας είναι ένας διασκεδαστικός και συναρπαστικός τρόπος για να ενδυναμώσετε τις σχέσεις σας – η διαδικασία αυτή βοηθάει στην καλλιέργεια του αισθήματος της ικανοποίησης των παιδιών σας και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης τους. Ο Στέφαν Γουόλτερς, ένας οικογενειακός θεραπευτής με έδρα το Λονδίνο, δήλωσε: «Όλοι νιώθουμε πιο δυνατοί εάν αποτελούμε μέρος μίας ταπισερί. Μια κλωστή από μόνη της είναι αδύναμη, αλλά, υφασμένη σε κάτι μεγαλύτερο, περιτριγυρισμένη από άλλες κλωστές, είναι πιο δύσκολο να ξετυλιχτεί».

Το βιβλίο του Άιρα Γούλφμαν «Μήπως οι άνθρωποι μεγαλώνουν στα γενεαλογικά δέντρα;» είναι μια εξαιρετική εισαγωγή για να εξοικειωθείτε εσείς και τα παιδιά σας με τους όρους που χρησιμοποιούνται συνήθως, που θα σας καθοδηγήσει στη γενεαλογική σας έρευνα.

Βασιστείτε στην αφήγηση παραμυθιών

Κάθε πολιτισμός μεταδίδει την οικογενειακή ιστορία και τις παραδόσεις στις νεότερες γενιές μέσω των παραμυθιών και των λαϊκών μύθων. Τα παραμύθια των ιθαγενών Ουαμπανοάγκ, για παράδειγμα, συχνά επικεντρώνονται σε θρύλους, στη δημιουργία και στις πνευματικές πεποιθήσεις, στην ηθική, στις επιτυχίες και προκλήσεις των προγόνων και στην πεποίθηση τους ότι όλα τα ζωντανά πράγματα συνδέονται μεταξύ τους.

Οι Γιορούμπα της Νιγηρίας ακούνε παραμύθια έξω, κάτω από το φεγγάρι και τα αστέρια. Τα θέματα των ιστοριών επικεντρώνονται σε ζώα που μιλούν και ενεργούν όπως οι άνθρωποι, σε θρησκευτικές τελετουργίες και ιστορίες για θεότητες, με σκοπό να διδάξουν την πολιτιστική κληρονομιά, τις αξίες και την ηθική.

Προσελκύστε το ενδιαφέρον των παιδιών με την αφήγηση οικογενειακών ιστοριών. Από την πλευρά της μητέρας μου, μπορώ να εντοπίσω τις ρίζες της οικογένειας μου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1700: ένας νεαρός στρατιώτης ονόματι Πήτερ, υπηρέτησε στο Σύνταγμα Τυφεκιοφόρων της Πενσυλβάνια, κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης. Μπορεί να ήταν ένας από τους πολλούς που ταξίδεψαν στον Καναδά για να βοηθήσουν τον Μπένεντικτ Άρνολντ να κατακτήσει το Κεμπέκ. Δεν έφτασαν όλοι οι στρατιώτες τόσο μακριά στον βορρά πριν η αποστολή ακυρωθεί.

Σκεφτείτε τα παιδικά σας χρόνια και τα παιδικά χρόνια των γονιών και των παππούδων σας, επιλέξτε μερικές ιστορίες που είναι διασκεδαστικές ή γεμάτες δράση και αγωνία, και καθίστε με τα παιδιά σας για μια αξέχαστη ώρα αφηγήσεων. Δείξτε τους φωτογραφίες για να τα βοηθήσετε να συνδέσουν ονόματα και πρόσωπα με τους συγγενείς στις ιστορίες σας.

Διοργανώστε διασκεδαστικές δραστηριότητες

Εμπλέξτε τα παιδιά σας σε μερικές διασκεδαστικές γενεαλογικές δραστηριότητες για να εμπλουτίσετε τις ιστορίες σας και να καταγραφούν καλύτερα στη μνήμη τους.

Φτιάξτε μαζί ένα οικογενειακό δέντρο. Σχεδιάστε ένα μεγάλο δέντρο με πολλά κλαδιά σε ένα μεγάλο χαρτόνι. Κόψτε φύλλα από χαρτί για κολάζ, ένα για κάθε μέλος της οικογένειας. Πάνω στα φύλλα, γράψτε τα ονόματα των προγόνων σας μαζί με τις ημερομηνίες γέννησης και θανάτου. Κολλήστε το στον τοίχο σε ένα εύκολα προσβάσιμο και ορατό σημείο του σπιτιού σας. Εναλλακτικά, μπορείτε να δοκιμάσετε το δωρεάν πρόγραμμα δημιουργίας οικογενειακών δέντρων του Canva ή να επισκεφθείτε την Οικογενειακή Αναζήτηση για δωρεάν εκτυπώσιμα πρότυπα οικογενειακών δέντρων.

Επισκεφθείτε τον εκτυπώσιμο παγκόσμιο χάρτη (printable world map) για δωρεάν χάρτες ηπείρων, παγκόσμιο χάρτη και χάρτη των Ηνωμένων Πολιτειών. Δώστε στα παιδιά σας στοιχεία, ξεκινώντας με γενικές υποδείξεις και στη συνέχεια με πιο συγκεκριμένες υποδείξεις, μέχρι τα παιδιά σας να μπορούν να εντοπίσουν τη χώρα και την πόλη ή το χωριό όπου γεννήθηκαν οι διάφοροι προγονοί τους. Σημειώστε τα στους χάρτες.

ZoomInImage
(Roman Samborskyi/Shutterstock)

 

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να πάρουν συνεντεύξεις από μεγαλύτερους συγγενείς, όπως παππούδες, γιαγιάδες, προπαππούδες, θείες και θείους. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να δημιουργήσουν ένα λεύκωμα, μία οικογενειακή εφημερίδα ή ένα ενημερωτικό δελτίο ή ακόμη και ένα βιβλίο με συλλογές.

Ετοιμάστε μαζί με τα παιδιά μερικά νόστιμα παραδοσιακά φαγητά από τους τόπους καταγωγής των προγόνων σας. Οι παππούδες μου από την πλευρά του πατέρα μου, ο Γιόχαν και η Κλάρα, γεννήθηκαν στην Αυστρία στα τέλη του 1800. Ήρθαν στην Αμερική το 1920 και εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Πενσυλβάνια. Κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα, όλη η οικογένεια μαζευόταν στο σπίτι τους για μία μεγάλη γιορτή και συζητήσεις. Το πιο σημαντικό κομμάτι της παράδοσης ήταν ένα νόστιμο, παραδοσιακό, σπιτικό στρούντελ, φυσικά.

Για έμπνευση σε γεύματα, επισκεφθείτε τον ιστότοπο Challenge Fifty Two, όπου η Σάλι μοιράζεται μία συνταγή από κάθε χώρα του κόσμου. Ή επισκεφθείτε το Barefoot in Jandals και ικανοποιήστε την όρεξή σας για γκλυκό με νόστιμες συνταγές ζαχαροπλαστικής από όλο τον κόσμο.

Ενισχύστε τις γνωσιακές δεξιότητες των παιδιών σας

Εκτός από τα κοινωνικά οφέλη, η εξερεύνηση της γενεαλογίας βοηθά τα παιδιά να ενισχύσουν βασικές ακαδημαϊκές δεξιότητες.

Η εμβάθυνση στη γενεαλογική έρευνα ενισχύει την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Απαιτεί από τα παιδιά να συγκρίνουν και να αντιπαραβάλλουν πληροφορίες από πολλαπλές πηγές και να αναλύσουν αυτές τις πληροφορίες για να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση.

Η αφήγηση παραμυθιών εμπλουτίζει το λεξιλόγιο τους και ενισχύει τις δεξιότητες ομιλίας τους. Η ακρόαση γυμνάζει πολύ τον εγκέφαλο τους, καθώς δημιουργούν εικόνες και χαρακτήρες με τη φαντασία τους. Η ιστορία και η γεωγραφία αποκτούν νόημα, καθώς τα παιδιά συνδέουν τα προηγούμενα μαθήματα με ευρύτερες ιστορικές εποχές και συγκεκριμένα γεγονότα.

Η γενεαλογία είναι ένα συναρπαστικό μείγμα ιστορίας και μυστηρίου. Το να εξερευνήσετε τις ρίζες της οικογένειάς σας δεν απαιτεί φτυάρια και δεν θα αφήσει λασπωμένα ίχνη στα πατώματα σας – οπότε φωνάξτε τα παιδιά σας και αρχίστε να ‘σκάβετε’.

Ο Δ. Παπαστεργίου καλεί τους Ευρωπαίους να συνεργαστούν για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά

Στις Βρυξέλλες, σήμερα, παρουσίασε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου την Εθνική Στρατηγική Προστασίας των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο, στη μόνιμη αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η εκδήλωση προσέλκυσε την πλειοψηφία των εκπροσώπων των κρατών-μελών όπως και της πολωνικής προεδρίας, στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών όπως η υπεύθυνη κυβερνητικών σχέσεων της Meta στις Βρυξέλλες και η υπεύθυνη δημόσιας πολιτικής και ευρωπαϊκών θεσμών της Google, καθώς και εκπρόσωποι από το Digital Europe, τη Microsoft, και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

«Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε κατά μέτωπο τον εθισμό των ανηλίκων στο διαδίκτυο, καθώς και να ενισχύσουμε την προστασία τους. Να δούμε το διαδίκτυο ως μέρος του πραγματικού κόσμου. Ακριβώς όπως δεν θα αφήναμε ένα 12χρονο παιδί να περπατήσει μόνο του εδώ στις Βρυξέλλες χωρίς να γνωρίζει την πόλη και τους δρόμους, πρέπει να αισθανόμαστε την ίδια ευθύνη όταν του επιτρέπουμε να περιηγηθεί στο διαδίκτυο, όταν δεν ξέρουμε τι παρακολουθεί, πόσες ώρες περνάει ή με ποιον επικοινωνεί στο διαδίκτυο», τόνισε ο κος Παπαστεργίου, κατά την παρουσίαση.

Σύμφωνα με σχετική ενημέρωση από το υπουργείο, ο κος Παπαστεργίου τόνισε ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προχωρήσει σε πνεύμα συνεργασίας και όλοι μαζί να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε εμπόδια. Είναι αισιόδοξο ότι δημιουργείται μια κοινή αντίληψη για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα που έχει ανακύψει – όχι μόνο στην Ελλάδα ή την Ευρώπη, αλλά παγκοσμίως: τον εθισμό στο διαδίκτυο». Συνεχίζοντας, υπογράμμισε πως «είναι απαραίτητο να αναλάβουμε δράση. Κάθε μέρα που περνάει, όλο και περισσότερα παιδιά πέφτουν όλο και πιο βαθιά στον ψηφιακό εθισμό. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε. Δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο. Στην Ελλάδα έχουμε αναπτύξει μια Εθνική Στρατηγική και τεχνολογικά εργαλεία που μπορούν να μας βοηθήσουν. Είναι προτεραιότητα για τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος ενθαρρύνει και στηρίζει όλες τις σχετικές πρωτοβουλίες.»

Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναφέρθηκε στο Gov.gr Wallet, στο οποίο ήδη 5,2 εκατ. πολίτες αποθηκεύουν ψηφιακά έγγραφα, όπως η ταυτότητα και το ψηφιακό εισιτήριο με το οποίο εισέρχονται στα γήπεδα. «Αποφασίσαμε να επεκτείνουμε το ψηφιακό πορτοφόλι για την ταυτοποίηση των παιδιών μας στο διαδίκτυο. Φυσικά, πάνω από όλα πρέπει να μιλήσουμε στα παιδιά μας και να τους εξηγήσουμε ότι η πραγματική ζωή δεν είναι στο διαδίκτυο, αλλά εκεί έξω. Προφανώς δεν θα ήταν λογικό να τους απαγορεύσουμε να χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα. Πρέπει να βρούμε μια ισορροπία στη χρήση του κινητού τηλεφώνου. Σε αυτό το σημείο έρχονται τα προγράμματα γονικού ελέγχου. Τέτοια εργαλεία υπάρχουν, ακόμη και δωρεάν, αλλά έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι πάντα αποτελεσματικά. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να δώσουμε συνέχεια στο Gov.gr Wallet με το λανσάρισμα του πορτοφολιού Kids Wallet, με στόχο να δημιουργήσουμε ένα σύστημα γονικού ελέγχου πολύ απλό στη χρήση, αλλά και να αντιμετωπίσουμε αυτό που κάποιοι αποκαλούν ως τον ‘ελέφαντα στο δωμάτιο’, δηλαδή την επαλήθευση της ηλικίας», ανέφερε ο υπουργός.

«Καθώς ολοένα και περισσότερες διαδικτυακές πλατφόρμες στην Ελλάδα και παγκοσμίως αναζητούν αξιόπιστες μεθόδους επαλήθευσης της ηλικίας των χρηστών, το Kids Wallet μπορεί να είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την επαλήθευση. Εκτός από την ψηφιακή χρήση, μπορεί να αξιοποιηθεί και στις συναλλαγές με φυσική παρουσία.»

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην ανάγκη συλλογικής δράσης:

«Αντιλαμβανόμαστε ότι οι πλατφόρμες δεν μπορούν να δημιουργήσουν ξεχωριστή εφαρμογή για κάθε χώρα. Γι’ αυτό πρέπει να δράσουμε συλλογικά και γρήγορα, ώστε να καταστήσουμε την επαλήθευση της ηλικίας διαθέσιμη στις πλατφόρμες. Πιστεύουμε ότι οι πλατφόρμες λειτουργούν καλόπιστα και μόλις μπορέσουν να επαληθεύσουν με ακρίβεια την ηλικία ενός χρήστη, θα παρέχουν περιεχόμενο κατάλληλο για παιδιά. Βέβαια, δεν αρκεί να ζητάμε από τις πλατφόρμες να είναι υπεύθυνες. Πρέπει κι εμείς να επιδείξουμε υπευθυνότητα. Μπορούμε να παρέχουμε άμεσα επαλήθευση της ηλικίας και όλοι – κυβερνήσεις και πλατφόρμες – να δεσμευτούμε από κοινού για την προστασία των παιδιών. Φυσικά, οι γονείς πρέπει επίσης να ενεργούν υπεύθυνα», τόνισε.

Κλείνοντας, ο κος Παπαστεργίου επεσήμανε: «Η καταπολέμηση του ψηφιακού εθισμού απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και στενή συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, τους οργανισμούς και τους ηγέτες του κλάδου. Η Ελλάδα είναι έτοιμη να υλοποιήσει οποιαδήποτε πρωτοβουλία προετοιμάζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πιστεύουμε σε έναν κόσμο όπου τα παιδιά μας θα είναι ασφαλή και είμαστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρουμε μαζί. Πρόκειται για μια συλλογική προσπάθεια και χρειαζόμαστε τη συμμετοχή και τη δέσμευση όλων μας για να την κάνουμε πραγματικότητα.»

Από την πλευρά του, ο Βασίλης Κουτσούμπας, σύμβουλος ψηφιακής πολιτικής και εφαρμογών AI του πρωθυπουργού, αναφέρθηκε στην ανάγκη στοχευμένων ρυθμιστικών παρεμβάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες θα καλύψουν ελλείψεις του ήδη υπάρχοντος πλαισίου.

«Τα υποχρεωτικά τεχνικά πρότυπα με σκοπό τη φιλική και μη εθιστική αρχιτεκτονική των πλατφορμών από τον σχεδιασμό τους, όπως και η θέσπιση μιας πανευρωπαϊκής ηλικίας ψηφιακής ενηλικίωσης στα 15 με στόχο την υπεύθυνη χρήση, είναι αναγκαία. Απαιτείται μια ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση, η οποία θα παράσχει ξεκάθαρες οδηγίες και στις πλατφόρμες, ώστε οι προτάσεις αυτές να είναι εφαρμόσιμες.»

Του Γιάννη Χατζηδοπαυλάκη

Ξαναβρίσκοντας την παιδική ηλικία με τις «Περιπέτειες του Τομ Σόγιερ»

Όσο είμαστε παιδιά, η ενηλικίωση φαντάζει απίστευτα μακρινή, μια αιωνιότητα μακριά. Αλλά όταν φτάσουμε στην ενηλικίωση, συνειδητοποιούμε πόσο γρήγορα ξεθωριάζει η παιδική ηλικία – πιο γρήγορα κι από τα φύλλα το φθινόπωρο. Τα μακρά χρυσά απογεύματα που περνούν στο παιχνίδι με λίγες ευθύνες και πολλές ευκαιρίες, όπου το μέλλον είναι ένα κουτί με θησαυρούς που δεν έχει ανοιχτεί – όλη αυτή η δόξα της παιδικής ηλικίας εξαφανίζεται πριν το καταλάβουν.

Ωστόσο, στη μνήμη και στη λογοτεχνία, η νιότη διατηρείται και μπορεί να ξαναβρεθεί. Η εκ νέου ανακάλυψη της παιδικής ηλικίας μπορεί να είναι για τους ενήλικες τόσο αναζωογονητική όσο κι ένα κρύο ποτήρι νερό το καλοκαίρι. Είναι μία ευκαιρία να θυμηθούμε έναν απλούστερο τρόπο ζωής – μιας ζωής γεμάτης ζωντάνια και ελπίδα και περιπέτειας.

Η παιδικότητα υπάρχει παρά τον καθημερινό μόχθο. Είναι η αφύπνιση ενός μέρους της ανθρώπινης ψυχής που δεν είναι δεμένο με την αγγαρεία της εργασίας και την τυραννία της παραγωγικότητας, εκεί όπου το παιχνίδι δεν γίνεται με κάποιον σκοπό αλλά για χάρη του ίδιου του παιχνιδιού, ανοίγοντας τον δρόμο για σημαντικές δραστηριότητες της ενήλικης ζωής: τη συνομιλία, το τραγούδι, τον χορό, τη ζωγραφική, το διάβασμα, την παρατήρηση, τον στοχασμό, την περιπλάνηση και την αγάπη.

American Folklore Issue: "Tom Sawyer," 8-cent, 1972 U.S. stamp. (Public Domain)
«Τομ Σόγιερ», γραμματόσημο 8 λεπτών. Έκδοση αμερικανικής λαογραφίας, 1972. (Public Domain)

 

Η νοσταλγία για την παιδική ηλικία

Ένα κλασικό έργο που μεταφέρει τους αναγνώστες στην παιδική ηλικία είναι το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν «Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ» (1876). Αν και γενικά θεωρείται παιδικό βιβλίο, προσφέρει πολλά στους ενήλικες. Όπως σχολίασε ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο: «Αν και το βιβλίο μου προορίζεται κυρίως για την ψυχαγωγία αγοριών και κοριτσιών, ελπίζω ότι δεν θα το αποφύγουν οι άνδρες και οι γυναίκες γι’ αυτόν τον λόγο, γιατί μέρος του σχεδίου μου ήταν να προσπαθήσω να θυμίσω ευχάριστα στους ενήλικες τι ήταν κάποτε οι ίδιοι και πώς ένιωθαν, πώς σκέφτονταν και πώς μιλούσαν, και σε τι παράξενες επιχειρήσεις ενίοτε επιδίδονταν».

Σε μια επιστολή του 1875, ο Τουέιν λέει ξεκάθαρα για ποιους προορίζεται στην πραγματικότητα το βιβλίο του: «Δεν είναι καθόλου βιβλίο για αγόρια. Θα διαβαστεί μόνο από ενήλικες. Είναι γραμμένο μόνο για ενήλικες». Ο Τουέιν δεν είναι απόλυτα σίγουρος τι ελπίζει να εμπνεύσει στους ενήλικες αναγνώστες, αλλά φαίνεται να πίστευε ότι η απλή πράξη της ανάμνησης της παιδικής ηλικίας – το πώς είναι να είσαι παιδί – είναι από μόνη της ένα αξιόλογο εγχείρημα.

Ο κριτικός λογοτεχνίας Νασρουλάχ Μαμπρόλ ερμηνεύει το σχόλιο του Τουέιν ως εξής: «Η ουσία της παιδικής ηλικίας μπορεί να απολαυσθεί μόνο εκ των υστέρων, μόνο αφού κάποιος την έχει περάσει και μπορεί να την αναπολήσει». Η βαριά αύρα νοσταλγίας του μυθιστορήματος, τόσο βαριά όσο μια υγρή καλοκαιρινή μέρα, προκαλεί μια ατμόσφαιρα αναπόλησης που μόνο οι ενήλικες μπορούν πραγματικά να εκτιμήσουν.

Μια εποχή για να θυμάσαι

Λίγα μυθιστορήματα έχουν αποτυπώσει καλύτερα την παιδική ηλικία των αγοριών του παλιού καιρού από τον «Τομ Σόγιερ». Το επεισοδιακό μυθιστόρημα παρακολουθεί τις ακροβασίες, τα καμώματα και τις περιπέτειες ενός δωδεκάχρονου αγοριού που μεγαλώνει στην Αγία Πετρούπολη του Μιζούρι, κατά μήκος των όχθεων και των αμμουδιών  του γερο-Μισσισιπή, ακολουθώντας τον μικρό από τις κοπάνες από το σχολείο μέχρι το νεανικό ξεμυάλισμα και την αναζήτηση ενός θαμμένου θησαυρού. Ο Τουέιν πλέκει πολλά και ποικίλα επεισόδια σε ένα ενιαίο μωσαϊκό, που απεικονίζει την ουσία της παιδικής ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των αταξιών, των φόβων, των ελπίδων και των θριάμβων της. Το βιβλίο είναι εμβληματικό για το τι σημαίνει – ή τουλάχιστον, τι σήμαινε κάποτε – να είσαι αγόρι στην Αμερική. Η απλή, ξεκάθαρη πρόζα του μυθιστορήματος ενισχύει αυτό το θέμα.

Τα επεισόδια του μυθιστορήματος περιλαμβάνουν τη διάσημη σκηνή του βαψίματος του φράχτη, όπου ο Τομ καταφέρνει να πείσει τους φίλους του να αναλάβουν μια βαρετή αγγαρεία γι’ αυτόν, τσιγκλίζοντας την επιθυμία τους να αποκτήσουν αυτό που τους στερούν. Ξεγελάει τόσο τους συνομηλίκους του όσο και τους ενηλίκους, όπως η θεία του η Πόλι, με πολύ επιδέξιους χειρισμούς της κάθε αδυναμίας τους. Το θέμα της αφήγησης μπορεί να είναι ελαφρύ και παιδικό, αλλά οι παρατηρήσεις του συγγραφέα για την ανθρώπινη φύση είναι διεισδυτικές και οικουμενικές, και ισχύουν τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά.

Σε ένα άλλο επεισόδιο, ο Τομ και οι φίλοι του το σκάνε για να γίνουν πειρατές και κατασκηνώνουν σε ένα νησί στον ποταμό Μισσισιπή. Η εξαφάνισή τους κάνει τους ενηλίκους να τους αναζητούν αγωνιωδώς, πεπεισμένοι για τον θάνατό τους. Εδώ, η αντίθεση ανάμεσα στην ανέμελη, αν και σκανταλιάρικη, παιδικότητα και στον φροντισμένο, αλλά και πιο υπεύθυνο, κόσμο των ενηλίκων είναι ζωηρή.

Few boys had as many adventures as Mark Twain's Tom Sawyer. First edition frontispiece, 1876, from "The Adventures of Tom Sawyer." Library of Congress Prints and Photographs Division. (Public Domain)
Λίγα αγόρια είχαν τόσες περιπέτειες όσες ο Τομ Σόγιερ του Μαρκ Τουέιν. Εικονογράφηση από την πρώτη έκδοση (1876) των «Περιπετειών του Τομ Σόγιερ». Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, Τμήμα Εκτυπώσεων και Φωτογραφιών. (Public Domain)

 

Το γεγονός ότι τα αγόρια δεν εμποδίζονται αμέσως να πραγματοποιήσουν το σχέδιό τους και ότι έχουν την τεχνογνωσία να φτάσουν στο νησί και να στήσουν κατασκήνωση, είναι ενδεικτικό της μεγαλύτερης ανεξαρτησία που απολάμβαναν οι προηγούμενες γενιές παιδιών.

Αν και η πειρατική εμπειρία τελειώνει αρκετά γρήγορα, έχοντας όμως προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στους ενήλικες, εξακολουθεί να λάμπει με μια γοητεία και φυσικότητα που είναι σχεδόν άγνωστη σε πολλά παιδιά σήμερα. Τα παιδιά δεν έχουν ούτε τη δυνατότητα ούτε το ενδιαφέρον να τρέχουν στο δάσος. Αυτό το επεισόδιο δίνει ένα παράδειγμα του είδους της ωμής και άμεσης επαφής με τον κόσμο που κάποτε ήταν φυσιολογικό. Τέτοιες εμπειρίες ενστάλαζαν δύναμη και ικανότητα στα αγόρια και έναν πλούτο πραγματικών εμπειριών από τις οποίες μπορούσαν να αντλήσουν ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους.

Όταν ο κόσμος των μεγάλων εισβάλλει

Η παιδική ηλικία έχει βέβαια και τις σκοτεινές της μέρες και το έργο του Τουέιν δεν τις αποφεύγει. Είναι νόμος της ζωής ότι ο κόσμος των ενηλίκων εισβάλλει κατά καιρούς στον κόσμο των παιδιών. Το κάνει όλο και πιο συχνά όσο το παιδί μεγαλώνει, ώσπου τελικά ο κόσμος της παιδικής ηλικίας μένει εντελώς πίσω, απρόσιτος σαν ένα έρημο νησί. Οι συναντήσεις των αγοριών με τους νεκροθάφτες και τον Ινδιάνο Τζο έχουν αυτή τη λειτουργία στο μυθιστόρημα – ο Τουέιν  υπαινίσσεται ότι η παιδική ευδαιμονία δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα – η αθωότητα θα χαθεί σταδιακά. Σε αυτό, υπάρχει ίσως μια τραγική χροιά στο βιβλίο. Η ενηλικίωση θα συμβεί – το κακό πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αυτό είναι απαραίτητο, όσο επώδυνο και αν είναι.

An illustration from the 1876 edition "The Adventures of Tom Sawyer." (PD-US)
«Οι περιπέτειες του Τομ Σόγιερ» – Εικονογράφηση από την έκδοση του 1876. (PD-US)

 

Ο Τομ επιδεικνύει κάποια ωρίμανση κατά τη διάρκεια του βιβλίου, φυσικά. Στο τέλος, καταφέρνει να συνδυάσει το αγορίστικο του κέφι, την αίσθηση της περιπέτειας, της ζωτικότητας και της εξυπνάδας του με μια πιο ενήλικη αίσθηση ευθύνης και θάρρους: βάζει τα δυνατά του για να φροντίσει ένα κορίτσι, την Μπέκυ, όταν χάνονται μαζί σε ένα δίκτυο σπηλαίων. Είναι αυτή η ισορροπία ανάμεσα στο αγορίστικο θάρρος και την ευθύνη των ενηλίκων που τον βοηθά να νικήσει τον Ιντζούν Τζο.

Το τέλος του μυθιστορήματος μπορεί να διαβαστεί αλληγορικά ως ο θρίαμβος της παιδικής ηλικίας έναντι της ενηλικίωσης. Ο Ιντζούν Τζο ηττάται και ο θησαυρός που κυνηγούσε ο Τομ ανακτάται. Δηλαδή, ο Τομ έχει αποκρούσει αρκετά τον κόσμο των ενηλίκων, ώστε να μπορεί να παραμείνει αγόρι για την ώρα. Παρά την ωρίμανση, ο Τομ παραμένει εντελώς αγόρι στο τέλος του βιβλίου. Επιστρέφει στις φαντασιώσεις του στο δάσος και στις φάρσες με τους συμμαθητές του, αναβάλλοντας τις δυσκολίες και τις ευθύνες της ενήλικης ζωής.

Αλλά φυσικά, αυτή η καθυστέρηση είναι προσωρινή, είναι μια σύντομη στάση στην πορεία του χρόνου και η νίκη του αγοριού επί της ενηλικίωσης είναι προσωρινή. Δεν μπορούμε να μείνουμε για πάντα παιδιά. Οι μέρες αγορίστικης χαζομάρας του Τομ είναι μετρημένες.

Αυτό είναι κάτι καλό, τελικά. Τα παιδιά πρέπει να γίνουν ενήλικες, και ένα ρομαντικό όραμα που ειδωλοποιεί την παιδική ηλικία ως εγγενώς ανώτερη από την ενηλικίωση θα ήταν λάθος. Δεν είναι αυτό που λέει ο Τουέιν εδώ, ούτως ή άλλως. Αντίθετα, ο συγγραφέας έστρεψε την προσοχή μας στην αξία και τη χαρά της δικής μας παιδικής ηλικίας. Ταυτόχρονα, μας θυμίζει ποια στοιχεία παιδικότητας αξίζει και πρέπει να διατηρήσουμε ως ενήλικοι.

«Flow»: Μία ταινία για τη ροή της ζωής, μέσα από τα μάτια μίας γάτας

Η ταινία που κάνει τη διαφορά φέτος στον χώρο του animation είναι το «Flow», η ιστορία μιας γάτας «που δεν φοβόταν το νερό», όπως αποδίδεται στα ελληνικά ο τίτλος, του Λετονού Γκιντς Ζιλμπαλόντις.

Flow σημαίνει ροή – η ροή των πραγμάτων, των καταστάσεων, του νερού. Αυτά είναι τα βασικά συστατικά της ταινίας, η οποία απευθύνεται και στο ενήλικο κοινό, αφού θα μπορούσε να την περιγράψει κανείς ως ποιητικό σχολιασμό πάνω στη ζωή.

Πρόκειται για μία ανεξάρτητη συμπαραγωγή από τη Λετονία, τη Γαλλία και το Βέλγιο, η οποία έχει κερδίσει πλήθος βραβείων μέχρι τώρα, περιλαμβανομένου και του Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων 2025, ενώ ήταν και η υποψηφιότητα της Λετονίας για Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις Κάννες τον Μάιο του 2024 και στις αίθουσες της Λετονίας τον Αύγουστο του ίδιου έτους, όπου και σημείωσε τεράστια επιτυχία, ξεπερνώντας ακόμα και ξένα, σημαντικά φιλμ.

Αυτές τις ημέρες προβάλλεται και στους ελληνικούς κινηματογράφους. Αξίζει να τη δει κανείς στη μεγάλη οθόνη, αφού το εικαστικό μέρος είναι ιδιαίτερα προσεγμένο. Είναι επίσης ιδανική για συζήτηση με τα παιδιά σας, αφού χρησιμοποιεί πολλά σύμβολα και υπάρχουν κενά στην αφήγηση τα οποία καλείται ο θεατής να συμπληρώσει με τις γνώσεις και τη φαντασία του.

Πλοκή

Η ταινία παρακολουθεί μία γάτα και τα όσα της συμβαίνουν όταν το μέρος όπου ζει καλύπτεται από νερό. Λίγα μαθαίνουμε για αυτήν την πλημμυρίδα, αφού η ιστορία δίνεται από την «οπτική γωνία της γάτας, η οποία δεν έχει ιδέα για αυτά τα πράγματα», όπως λέει ο σκηνοθέτης σε ανάρτησή του στο Instagram. Ωστόσο, μάς δίνει ορισμένα στοιχεία για να μαντέψουμε.

Πριν έρθει το νερό, βλέπουμε τη γάτα να περιδιαβαίνει σε ένα απροσδιόριστο μέρος, χαρακτηριστικό του οποίου είναι η πλούσια βλάστηση, δίπλα σε έναν ποταμό. Εκεί συναντά μία αγέλη σκύλων, που αρχίζουν να την κυνηγούν όταν τους κλέβει ένα από τα ψάρια που έπιασαν. Το κυνήγι διακόπτεται απότομα από το φουσκωμένο ποτάμι που έρχεται με ορμή, παρασύροντας τα ζώα στο πέρασμα του.

Η γάτα γλιτώνει και καταφέρνει να φτάσει στο σπίτι όπου μένει. Αυτό είναι ένα ανθρώπινο σπίτι, το πρώτο σημάδι ανθρώπινης παρουσίας που μας δείχνει η ταινία. Αλλά είναι εγκαταλελειμμένο, με έναν σπασμένο φεγγίτη και σχέδια αφημένα πάνω στο τραπέζι, σαν να έφυγε για λίγο ο ένοικός του. Στην αυλή υπάρχουν στημένα αγάλματα γάτων, σε διάφορα μεγέθη και πόζες.

Flow movie still
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.

 

Ούτε αυτό είναι ένα ασφαλές καταφύγιο. Το νερό ανεβαίνει και το σπίτι κάποια στιγμή καλύπτεται από νερό. Η γάτα βρίσκει προσωρινό καταφύγιο στην κορυφή ενός υψώματος, όπου είναι σκαλισμένο ένα υπερμεγέθες γλυπτό γάτας, αλλά το νερό το καλύπτει και αυτό. Τελικά, η γάτα σώζεται χάρη σε μία βάρκα με πορτοκαλί πανί που φέρνει το ρεύμα προς το μέρος της.

Η βάρκα δεν είναι άδεια. Μέσα βρίσκεται ένα καπιβάρα – ζώο της Λατινικής Αμερικής – που δέχεται τη γάτα. Στην παρέα τους θα προστεθούν σταδιακά ένας λεμούριος, ένας σκύλος και ένα πουλί τοξότης, που θα αναλάβει να οδηγήσει τη βάρκα προς τα ψηλά, εμβληματικά βράχια που υψώνονται στον ορίζοντα, σαν υπόσχεση ασφαλούς καταφυγίου.

Αισθητική

Δημιουργημένο εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή, το «Flow» έχει μία αρκετά ρεαλιστική σχεδιαστικά και κινησιολογικά αισθητική, με τα ζώα να αποδίδονται χωρίς ανθρωπομορφικά στοιχεία, όπως περίπου είναι και στην πραγματικότητα. Οι φωνές τους και οι διάφοροι ήχοι ακολουθούν επίσης αυτήν τη λογική.

Στυλιστικά όσο και ηχητικά, υπάρχει μία οικονομία, όπου το «λιγότερο είναι περισσότερο». Ο θεατής καλείται να συμπληρώσει με τη φαντασία του πολλά από τα κενά της αφήγησης – η οποία είναι επίτηδες ελλιπής – και να ταυτιστεί μέχρι ένα βαθμό με τη γάτα.

Σημαίνοντα ρόλο παίζει η μουσική, η οποία δημιουργήθηκε παράλληλα με το σενάριο, από τον ίδιο τον σκηνοθέτη και τον Ρίχαρντς Ζάλουπε, για να καθοδηγήσει και να εμπνεύσει την εξέλιξη της αφήγησης. Όπως λέει ο Ζιλμπαλόντις, την τελική μορφή ορισμένων σκηνών την υπέβαλε η μουσική που είχε ήδη γραφτεί. Ο οργανικός ρόλος της μουσικής στην εξέλιξη της ιστορίας είναι πράγματι εμφανής, καθώς η μουσική ρέει και αλλάζει μαζί με την ταινία, χρωματίζοντας και φορτίζοντας κάθε σκηνή. Οι εναλλαγές μεταξύ των κομματιών και των παύσεων ανάμεσά τους είναι αρμονικές και επιτρέπουν στον θεατή να ξεκουράζεται και να χαλαρώνει πριν περάσει στην επόμενη περιπέτεια.

Flow animated movie
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.

 

Ήχος και εικόνα δημιουργούν μαζί ένα ζωντανό και λυρικό αποτέλεσμα, με πιο έντονο χαρακτηριστικό το φως. Πράγματι, οι περισσότερες σκηνές είναι λουσμένες σε ένα υπέροχο φως, το οποίο μας βοηθά να διατηρήσουμε μια χαρούμενη και ανάλαφρη διάθεση παρά το καταστροφολογικό θέμα που παρακολουθούμε. Μετά από κάθε σκοτάδι, από κάθε κίνδυνο που περνά, το φως επανέρχεται, επιβεβαιώνοντάς μας ότι ‘θα περάσει και αυτό’ και διατηρώντας την ελπίδα ζωντανή.

Αντιθέσεις, μυστήρια και συμβολισμοί

Το «Flow» είναι μία ταινία γεμάτη αντιθέσεις, με πιο φανερή τη σχέση των δύο πρωταγωνιστών: της γάτας και του νερού. Η απέχθεια του ζώου αυτού για το υγρό στοιχείο είναι παροιμιώδης, ωστόσο εδώ αναγκάζονται να συνυπάρξουν, και ακόμα περισσότερο, η γάτα αναγκάζεται να λειτουργήσει μέσα σε αυτό, κάτι που τελικά καταφέρνει αρκετά καλά.

Η γάτα και οι άλλοι: οι γάτες φημίζονται επίσης για τη μοναχικότητά τους, και η γάτα του Flow δεν διαφέρει από τις υπόλοιπες στην αρχή της ταινίας. Οι περιστάσεις, όμως, την αλλάζουν και σε αυτό το σημείο. Χαρακτηριστικές οι σκηνές της αρχής και του τέλους, που είναι ίδιες… σχεδόν. Η ταινία ανοίγει με την αντανάκλαση της γάτας σε μία νερολακκούβα. Η ίδια εικόνα εμφανίζεται και στο τέλος, με μία διαφορά – δίπλα στη γάτα στέκονται ο σκύλος, το καπιβάρα και ο λεμούριος. Τέσσερεις φίλοι. Έχει ενδιαφέρον η σταδιακή μεταμόρφωση της γάτας, με αποκορύφωμα την προσπάθεια που κάνει να σώσει τη ζωή του καπιβάρα.

Animals from Flow
Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.

 

Η καταστροφή παρουσιάζεται ως φαντασμαγορία σχεδόν, με υπέροχα πλάνα και εικόνες. Το φως, όπως προείπαμε, επιτείνει την αίσθηση του θαυμαστού, κρατώντας μακριά τα ζοφερά συναισθήματα, προσδίδοντας μία φυσικότητα σε αυτό που συμβαίνει. Όλα είναι μέρος της ζωής, μοιάζει να λέει το «Flow», όλα μέρος ενός αγαθού σχεδίου.

Και ο άνθρωπος; Είναι παρών μόνο μέσα από τα έργα του, τα οποία είναι εγκαταλελειμμένα, μνημεία μίας άλλης εποχής. Ακόμα και το απλό σπιτάκι όπου μένει η γάτα έχει την αίσθηση του μνημειώδους, με τα έργα του καλλιτέχνη που κάποτε το κατοικούσε και ίσως τάιζε τη γάτα. Περαιτέρω πληροφορίες δεν δίνονται, το ζήτημα αφήνεται στη φαντασία μας.

Συνοψίζοντας, το «Flow» είναι μία ταινία από αυτές που δεν παίζονται συχνά στις αίθουσες. Αν είχατε δει την «Κόκκινη χελώνα» του Μάικλ Ντούντοκ ντε Βιτ πριν από μερικά χρόνια, θα νιώσετε ίσως μεγαλύτερη οικειότητα με την προσπάθεια του Ζιλμπαλόντις να μας θυμίσει με έναν ποιητικό τρόπο την ομορφιά, τη δύναμη και το μεγαλείο της φύσης, καθώς και τις ανατροπές και τις απώλειες που είναι μέρος της ζωής και θα παραμείνουν τέτοια, όσο κι αν προσπαθούμε να τα εξοβελίσουμε.

Στιγμιότυπο από το «Flow» του Γκιντς Ζιλμπαλόντις.