Παιδί

Είκοσι χρόνια πριν ξεκινήσει η Επανάσταση του 1821, ένας άλλος «πόλεμος» είχε ήδη ξεσπάσει: Ο πόλεμος για τα αρχαία! Κάπως έτσι αρχίζει ο πρόλογος του βιβλίου της αρχαιολόγου Εύης Πίνη «Η Κυρά της Ελευσίνας και άλλες ιστορίες» (εκδόσεις Πατάκη), με θέμα τρεις γνωστές και λιγότερο γνωστές λεηλασίες αρχαιοτήτων, που διέπραξαν ξένοι περιηγητές στη χώρα μας στα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα, το οποίο πήρε πρόσφατα το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας από την Ακαδημία Αθηνών.

«Η Κυρά της Ελευσίνας…», όμως, δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά και νέους, αλλά σε αναγνώστες κάθε ηλικίας. Κι αυτό επειδή οι ιστορίες που έχει επιλέξει να παρουσιάσει η συγγραφέας του όχι μόνο στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, που αποτυπώνουν τις καταστροφές και τις λεηλασίες των μνημείων της Ελλάδας λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821, αλλά έχουν προκύψει μέσα από έρευνα που η αρχαιολόγος και υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων διεξήγαγε σε βάθος.

Τι την παρακίνησε, όμως, να γράψει εξαρχής αυτό το βιβλίο; «Το 2021, όταν γιορτάζαμε τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση, μου προτάθηκε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος να συμμετάσχω σε μια συλλογική έκδοση με τίτλο ’21 + 1 συγγραφείς γράφουν για το 1821′. Μάλιστα, μου ζητήθηκε στο διήγημά μου να αποτυπώνεται η ‘αρχαιολογική ματιά’ για το 1821. Αυτό με καθοδήγησε να σκεφτώ τις λεηλασίες των αρχαιοτήτων που διαπράχθηκαν από Ευρωπαίους περιηγητές λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η Επανάσταση και έγραψα ένα διήγημα με τίτλο ‘Ονειρεύομαι την πατρίδα’ και πρωταγωνιστή ένα γλυπτό από το ναό της Αφαίας που σήμερα βρίσκεται στο Μόναχο. Έτσι άρχισα να ασχολούμαι με το θέμα και να μελετώ τη βιβλιογραφία, όπου βρήκα πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες για τη δράση των περιηγητών και έτσι κάπως άρχισε να σχηματίζεται στο μυαλό μου η ιδέα για την ‘Κυρά της Ελευσίνας’», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Εύη Πίνη, που επικεντρώθηκε σε τρεις ιστορίες λεηλασιών αρχαιοτήτων στην Ελλάδα: την Καρυάτιδα της Ελευσίνας, την Αφροδίτη της Μήλου και τα γλυπτά της Αφαίας στην Αίγινα.

Ήταν δύσκολη η επιλογή και η δημιουργία της μυθοπλασίας με τους διαλόγους που χρησιμοποίησε; «Ομολογώ ότι η επιλογή δεν ήταν εύκολη. Είχα γράψει πολύ περισσότερες ιστορίες, αλλά κατέληξα, κουβεντιάζοντας και με τον υπεύθυνο της έκδοσης, να συμπεριλάβω στο βιβλίο δυο υποθέσεις σχετικά άγνωστες, την Καρυάτιδα του Κέιμπριτζ και τους Αιγινήτες, και μία πολύ γνωστή, την Αφροδίτη της Μήλου. Η μυθοπλασία προέκυψε εύκολα, γιατί οι πρωταγωνιστές αυτών των ιστοριών μάς άφησαν τα ημερολόγιά τους και τη μεταξύ τους αλληλογραφία. Οπότε, υπήρχε πολύ υλικό για να εμπνευστώ», απαντά η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Την ίδια περίοδο, αρχές του 19ου αιώνα, λεηλατήθηκαν και τα γλυπτά του Παρθενώνα από τον Έλγιν και τους συνεργάτες του – μάλιστα ο επικεφαλής του συνεργείου του, ο Ιταλός ζωγράφος Λουζιέρι, εμφανίζεται ως … δευτεραγωνιστής σε μια από τις ιστορίες. Για ποιο λόγο η ίδια δεν έγραψε γι’ αυτήν την αρπαγή; «Στην πρώτη εκδοχή του κειμένου υπήρχε και μια ιστορία για τα γλυπτά του Παρθενώνα, αλλά αναγκαστικά, εφόσον έπρεπε να επιλέξω, η ιστορία αυτή έμεινε εκτός. Άλλωστε έχουν γραφτεί τόσα για τις λεηλασίες και τις καταστροφές που διέπραξε ο Έλγιν που μια ακόμη ιστορία ίσως δεν θα είχε να προσφέρει κάτι», επισημαίνει η Εύη Πίνη, που αισθάνθηκε «μεγάλη χαρά, όπως είναι φυσικό» για τη βράβευσή της από την Ακαδημία Αθηνών (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη). Θυμάται δε «με συγκίνηση την τελετή βράβευσης. Και επειδή αυτό συνέβη μέσα στην περίοδο των Χριστουγέννων ήταν σαν να μου έφερε ένα μεγάλο και απρόσμενο δώρο ο Άγιος Βασίλης!», σημειώνει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, που ετοιμάζει ένα ακόμα  βιβλίο, το οποίο αφορά πάλι μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας.

«Είναι ένα θέμα που μας ‘καίει’ εμάς τους αρχαιολόγους και γι’ αυτό το επιλέγω, θέλοντας να μιλήσω στο νεανικό κοινό για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή τη φορά όμως δεν θα είναι ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά μια υπόθεση μυστηρίου και θα εκτυλίσσεται στο σήμερα», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Ας αναφέρουμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από το βιβλίο για τις αρχαιότητες που λεηλατήθηκαν:

Η «κυρά της Ελευσίνας»

«Η Καρυάτιδα του Κέιμπριτζ, όπως ονομάζεται πλέον το άγαλμα, χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ. Ήταν τοποθετημένη στα μικρά προπύλαια του ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα, μαζί με μία ακόμη Καρυάτιδα, για να στηρίζουν σαν κίονες την οροφή του κτιρίου. Τα δυο γλυπτά καταστράφηκαν όταν λεηλατήθηκε το ιερό της Δήμητρας από τους Γότθους το 395 π.Χ. Η Καρυάτιδα του Κέμπριτζ βρέθηκε το 1676 από χωρικούς της περιοχής. Το άγαλμα έμεινε στη θέση του και συνδέθηκε με λαϊκές δοξασίες, καθώς οι αγρότες τη θεωρούσαν προστάτιδα των καλλιεργειών τους…»

Οι «Αιγινήτες», τα γλυπτά του ναού της Αφαίας

«Ο ναός της Αφαίας είναι κτισμένος στην κορυφή ενός πευκόφυτου λόφου, στο βορειοανατολικό τμήμα της Αίγινας, και χρονολογείται γύρω στο 500/549 π.Χ. Τα γλυπτά που διακοσμούσαν τα αετώματα του ναού της Αφαίας έχουν και τα δύο ως θέμα τους τις μυθικές εκστρατείες στην Τροία, όπου διακρίθηκαν Αιγινήτες ήρωες […] Οι ‘Αιγινήτες’, όταν εκτέθηκαν στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου το 1830, εντυπωσίασαν και εξέπληξαν τους φιλότεχνους της Ευρώπης για τις τολμηρές στάσεις των σωμάτων τους, αλλά και για το χρώμα που σωζόταν σε πολλά σημεία τους …»

Η Αφροδίτη της Μήλου

«Το άγαλμα είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται γύρω στα 150-125 π.Χ […] Σύμφωνα με τις αναφορές της εποχής, μαζί βρέθηκαν τρία θραύσματα από χέρια, ίσως της Αφροδίτης. Ένα από τα θραύσματα ήταν το άκρο αριστερού χεριού που κρατούσε μήλο […] Η ιστορία της ανεύρεσης του αγάλματος είναι αρκετά μπλεγμένη, γι’ αυτό και οι αφηγήσεις που μας άφησαν κάποιοι από τους βασικούς πρωταγωνιστές δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Γι’ αυτό, ακόμα και σήμερα δεν είμαστε τελείως βέβαιοι πώς ακριβώς βρέθηκε η Αφροδίτη, πώς κατέληξε στα αμπάρια του Εσταφέτ, τι συνέβη στην παραλία και το πιο σημαντικό: βρέθηκαν τα χέρια μαζί με τον κορμό του αγάλματος και, αν βρέθηκαν, τι απέγιναν; … ».

Η εικονογράφηση έγινε από τη Λέλα Στρούτση. Φωτογραφία εξωφύλλου: Εκδόσεις Πατάκη.

Της Ελένης Μάρκου

Ο «Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είναι ένα από τα δημοφιλέστερα βιβλία παγκοσμίως, με πωλήσεις που ξεπερνούν τα 200 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Ωστόσο, αποτελεί ένα μικρό αίνιγμα.

Φαινομενικά ένα παιδικό βιβλίο, διαβάζεται σαν ένας συνδυασμός παιδικού μύθου, σουρεαλιστικής μυθοπλασίας, ποίησης, απομνημονευμάτων, ονειρικής αφήγησης και πλατωνικού διαλόγου – ένα απίθανο μείγμα που καταφέρνει να είναι βαθιά συγκινητικό και μαγευτικό. Το νόημά του είναι ασαφές, το τέλος του ανοιχτό σε πολλαπλές ερμηνείες. Διαβάζεται σαν παραμύθι ή παραβολή, αλλά αψηφά τους απλούς ορισμούς για το τι είναι παραμύθι.

Παρόλα αυτά, είναι ένα διεθνώς αγαπημένο, σύγχρονο και κλασικό ταυτόχρονα έργο, που φτάνει σε σημαντικές αλήθειες για την παιδική ηλικία και την ενηλικίωση, την αγάπη και τις σχέσεις, το θαύμα, την πίστη, τη λαχτάρα και την απώλεια.

Σχετικά με τον συγγραφέα

Μεγάλο μέρος αυτής της μυστηριώδους ιστορίας αντικατοπτρίζει τη ζωή του συγγραφέα της, του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μιας πολεμικής πτήσης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Γάλλος ποιητής και αεροπόρος γεννήθηκε το 1900 στη Λυών της Γαλλίας και έχασε από ρευματικό πυρετό τον 15χρονο, χρυσομάλλη μικρότερο αδελφό του. Αυτή η πρώιμη απώλεια αντανακλά στο βιβλίο, με τον ομώνυμο Μικρό Πρίγκιπα να παραπέμπει στη φιγούρα του αδελφού του Σαιντ-Εξυπερύ.

Ο  Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ είχε εμμονή με τις πτήσεις και πέρασε πολλά χρόνια στον αέρα, παρά τις πολλαπλές συντριβές του. Μια φορά έπεσε στην έρημο της Λιβύης – όπως ακριβώς και ο αεροπόρος στον «Μικρό Πρίγκιπα».

Μια άλλη ομοιότητα μεταξύ ζωής και μυθοπλασίας είναι η αναλογία του χαρακτήρα της συζύγου του συγγραφέα, Κονσουέλο, η οποία είχε δύσκολο και απρόβλεπτο ταμπεραμέντο, με τον χαρακτήρα του τριαντάφυλλου στον πλανήτη του Μικρού Πρίγκιπα. Ορισμένοι κριτικοί έχουν παραλληλίσει τα περίπλοκα συναισθήματα του Μικρού Πρίγκιπα για το τριαντάφυλλο και τη σχέση του Σαιντ-Εξυπερύ με τη σύζυγό του. Η ίδια η Κονσουέλο προφανώς είδε αυτή τη σύνδεση – στην αυτοβιογραφία της έδωσε τον τίτλο «Η ιστορία του ρόδου». Πέραν αυτού, ωστόσο, οι άμεσες βιογραφικές αναφορές είναι ελάχιστες.

Το μυθιστόρημα πραγματεύεται θέματα και ερωτήματα οικουμενικά. Αφηγείται την ιστορία ενός πιλότου που συντρίβεται στην έρημο, όπου συναντά ένα παιδί που αναφέρεται απλά ως «ο μικρός πρίγκιπας». Το αγόρι ζητά από τον πιλότο να του ζωγραφίσει ένα πρόβατο για να το πάρει μαζί του στον πλανήτη του, έναν αστεροειδή στο μέγεθος ενός μικρού σπιτιού. Σιγά-σιγά, ο πιλότος μαθαίνει ότι ο πρίγκιπας είχε στον πλανήτη του ένα τριαντάφυλλο, οι συναισθηματικές απαιτήσεις του οποίου οδήγησαν τον πρίγκιπα να εγκαταλείψει τον πλανήτη του, παρά την αγάπη του για το λουλούδι.

Ταξίδεψε σε διάφορους πλανήτες όπου συνάντησε ενηλίκους που αντιπροσωπεύουν ο καθένας έναν τύπο: έναν βασιλιά που δεν κυβερνά τίποτα, έναν ξιπασμένο άντρα που νομίζει ότι όλοι τον θαυμάζουν, έναν μεθύστακα που πίνει επειδή ντρέπεται για το ποτό, έναν επιχειρηματία που νομίζει ότι του ανήκουν όλα τα αστέρια και έναν φανοποιό που ολοκληρώνει μηχανικά την εργασία του μια φορά κάθε λεπτό.

Η επιθυμία του πρίγκιπα για φιλία και συντροφικότητα τον οδηγεί τελικά στη γη, όπου συναντά μια αλεπού που του μαθαίνει για την αγάπη και την αφοσίωση. Ύστερα, συναντά τον πιλότο στην έρημο. Όμως, όσο περισσότερο ταξιδεύει τόσο περισσότερο λαχταρά να επιστρέψει στο τριαντάφυλλό του.

Βαθιά μαθήματα

Η απλότητα της αφήγησης, από την οποία απουσιάζουν οι πολύπλοκοι χαρακτήρες, το ιστορικό πλαίσιο και το ρεαλιστικό σκηνικό, επιτρέπει στην ιστορία να διεισδύσει πιο γρήγορα και άμεσα στα κεντρικά της ζητήματα ακολουθώντας έναν ποιητικό, μυθολογικό δρόμο. Ποια είναι αυτά τα κεντρικά ζητήματα; Για τόσο σύντομο έργο, ο «Μικρός Πρίγκιπας» προσφέρει έναν μακρύ κατάλογο απαντήσεων. Αλλά εδώ θα επικεντρωθώ σε τρία μόνο: την παιδική ηλικία, τη μοναξιά και το πώς μεταμορφώνει τα πάντα το να κοιτάς τον κόσμο με τα μάτια της αγάπης.

Ο αφηγητής πιλότος ξεκινά την ιστορία με ένα ανέκδοτο από την παιδική του ηλικία, όταν οι ενήλικοι δεν κατάφεραν να καταλάβουν μια από τις ζωγραφιές του. Η αδυναμία των «μεγάλων» να καταλάβουν τι έχει πραγματικά σημασία στη ζωή (σε αντίθεση με τα παιδιά) γίνεται ένα επαναλαμβανόμενο θέμα. Εδώ, πρέπει να καταλάβουμε ότι ο όρος «ενήλικος» του Σαιντ-Εξυπερύ δεν αφορά γενικά τους ενηλίκους, αλλά συγκεκριμένα εκείνους που έχουν αποβάλει την παιδική αίσθηση του θαύματος.

Το θέμα της παιδικής θεώρησης του κόσμου λαμβάνει περαιτέρω έμφαση σε μια πρώιμη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του πιλότου και του πρίγκιπα. Ο πιλότος είναι απασχολημένος προσπαθώντας να φτιάξει το αεροπλάνο του. Ενοχλείται από τις συνεχείς ερωτήσεις του πρίγκιπα, η τελευταία από τις οποίες αφορά το αν το πρόβατο που ζωγράφισε και χάρισε στον πρίγκιπα θα φάει το λουλούδι στον πλανήτη του. Ο πιλότος, εξοργισμένος, φωνάζει: «Δεν καταλαβαίνεις – είμαι πολύ απασχολημένος με σημαντικά θέματα!»

Ο πρίγκιπας απαντά: «Μιλάς σαν τους μεγάλους! … Τα μπερδεύεις όλα… Τα μπερδεύεις όλα… Τα λουλούδια βγάζουν αγκάθια εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, τα πρόβατα τα τρώνε με τον ίδιο τρόπο. Και δεν είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί τα λουλούδια μπαίνουν σε τόσο μεγάλο κόπο για να αναπτύξουν αγκάθια που δεν τους είναι ποτέ χρήσιμα; Δεν είναι σημαντικός ο πόλεμος μεταξύ των προβάτων και των λουλουδιών; … Και αν ξέρω – εγώ, προσωπικά – ένα λουλούδι που είναι μοναδικό στον κόσμο, που δεν φυτρώνει πουθενά αλλού παρά μόνο στον πλανήτη μου, αλλά που ένα μικρό πρόβατο μπορεί να το καταστρέψει με ένα μόνο δάγκωμα κάποιο πρωί, χωρίς καν να καταλάβει τι κάνει – Α! Νομίζετε ότι αυτό δεν είναι σημαντικό!»

Ο Σαιντ-Εξυπερύ επισημαίνει εδώ πολλά πράγματα: Πρώτον, αυτό που φαίνεται ασήμαντο στους ενηλίκους μπορεί να έχει τεράστια σημασία στα μάτια ενός παιδιού και δεν πρέπει να απορρίπτεται αβασάνιστα από τους μεγάλους. Δεύτερον, οι ασχολίες που ενίοτε απασχολούν τους ενηλίκους – όπως η πρόσθεση ατελείωτων ποσών στην οποία επιδίδεται ο επιχειρηματίας στον μοναχικό του πλανήτη – μπορεί να είναι λιγότερο σημαντικές από κάποια από τα ερωτήματα που έχουν τα παιδιά. Το παιδί ασχολείται με τις λεπτομέρειες: τα πράγματα που γνωρίζει, βλέπει και βιώνει. Θέτει «μη πρακτικές» ερωτήσεις. Για τον λόγο αυτό, το παιδί έχει μερικές φορές περισσότερες πιθανότητες να κατανοήσει τη σπανιότητα και την ομορφιά κάθε καλού πράγματος, ακόμη και του πιο μικρού, του λιγότερο «χρήσιμου», του πιο κρυμμένου.

Ο Μικρός Πρίγκιπας εξηγεί ότι η αγάπη για ένα συγκεκριμένο πράγμα μπορεί να μεταμορφώσει την άποψή μας για ολόκληρο το σύμπαν: «Αν κάποιος αγαπάει ένα λουλούδι, που ανθίζει κάπου πέρα ανάμεσα στα εκατομμύρια αστέρια, νιώθει ευτυχισμένος και μόνο που κοιτάζει τα αστέρια. Μπορεί να πει στον εαυτό του: ‘Κάπου εκεί είναι το λουλούδι μου’.»

Η αφοσίωση του Μικρού Πρίγκιπα στο χαμένο του λουλούδι αναδεικνύει το θέμα της μοναξιάς. Η μοναξιά είναι παντού: Ο πιλότος κάνει αναγκαστική προσγείωση στη μέση του πουθενά, απομονωμένος από τον πολιτισμό. Ο Μικρός Πρίγκιπας ζει μόνος του σε έναν μικροσκοπικό πλανήτη μέχρι τον ερχομό του τριαντάφυλλου, το οποίο τελικά αφήνει μόνο του γιατί, σύμφωνα με τα λόγια του, «ήμουν πολύ μικρός για να ξέρω πώς να το αγαπήσω». Όταν ο Μικρός Πρίγκιπας έρχεται στη γη, προσγειώνεται σε μια άδεια, μοναχική έρημο. Η πρώτη του γνωριμία, ένα φίδι, του λέει: «Είναι μοναχικά και μεταξύ των ανθρώπων». Το επόμενο πλάσμα που συναντά ο Μικρός Πρίγκιπας είναι μια αλεπού που είναι τόσο μόνη που παρακαλεί τον Μικρό Πρίγκιπα να την εξημερώσει. Αλλά ο Μικρός Πρίγκιπας πρέπει τελικά να εγκαταλείψει και την αλεπού.

Αυτή η διαπεραστική αίσθηση της απομόνωσης ενισχύει την πολυτιμότητα της αγάπης και των σχέσεων όταν αυτές εμφανίζονται στο βιβλίο, γεγονός που μας επαναφέρει στον τρόπο με τον οποίο η αγάπη μεταμορφώνει το όραμα του ανθρώπου για τη ζωή. Είναι η αλεπού που μιλάει πιο εύγλωττα για το θέμα και τα λόγια φαίνεται να αποκαλύπτουν την καρδιά του βιβλίου. Λέει στον Μικρό Πρίγκιπα: «Αν με εξημερώσεις, τότε θα έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον. Για μένα, θα είσαι μοναδικός στον κόσμο. Για σένα, θα είμαι μοναδική στον κόσμο […] Θα είναι σαν να ήρθε ο ήλιος να λάμψει στη ζωή μου. Θα γνωρίσω τον ήχο ενός βήματος που θα είναι διαφορετικό από όλα τα άλλα. Τα άλλα βήματα με στέλνουν βιαστικά πίσω κάτω από το έδαφος. Το δικό σου θα με καλεί, σαν μουσική, να βγω από το λαγούμι μου. Και μετά κοίτα: βλέπεις τα χωράφια με τα σιτηρά εκεί κάτω; Δεν τρώω ψωμί. Αυτό δεν μου είναι χρήσιμο. Τα σιτοχώραφα δεν έχουν τίποτα να μου πουν. Και αυτό είναι λυπηρό. Αλλά εσύ έχεις μαλλιά που έχουν το χρώμα του χρυσού. Σκέψου πόσο υπέροχα θα είναι όταν με εξημερώσεις! Το σιτάρι, που είναι επίσης χρυσό, θα σε φέρνει στη σκέψη μου. Και θα μου αρέσει να ακούω τον άνεμο στο σιτάρι.»

Η σχέση ανάμεσα στο αγόρι και την αλεπού αλλάζει τα πάντα, ακόμη και τη σημασία ενός χωραφιού με σιτάρι. Η πιο πολυδιαφημισμένη ρήση του μυθιστορήματος προέρχεται επίσης από την αλεπού: «Μόνο με την καρδιά μπορεί κανείς να δει σωστά – το ουσιώδες είναι αόρατο στο μάτι».

Όταν αγαπάμε κάτι και δεσμευόμαστε, αυτό γίνεται πολύτιμο και μοναδικό. Ο Μικρός Πρίγκιπας αντιλαμβάνεται την αξία του τριανταφύλλου του ακριβώς επειδή είναι δικό του. Το περιποιείται, το φροντίζει και το ανέχεται – εκείνο συγκεκριμένα, όχι οποιοδήποτε λουλούδι. Και αυτό βάζει όλο τον κόσμο του να φλέγεται με μια νέα λάμψη. Τα πάντα γίνονται πολύτιμα υπό το φως αυτής της κεντρικής αγάπης. Τα πάντα την αντανακλούν, έτσι ώστε να βλέπουμε τον κόσμο, ας πούμε, με πιο καθαρά μάτια.

Ο Μικρός Πρίγκιπας το διδάσκει αυτό στον αεροπόρο: «Τα αστέρια είναι όμορφα εξαιτίας ενός λουλουδιού που δεν φαίνεται. … Αυτό που κάνει την έρημο όμορφη είναι ότι κάπου κρύβει ένα πηγάδι.»Το παιδί και ο ενήλικος με την παιδική ματιά βλέπουν πέρα από την απλή επιφάνεια των πραγμάτων, ξέρουν ότι στην καρδιά του κόσμου, και σε όλες τις ιδιαιτερότητες του κόσμου, κρύβεται κάτι αξιαγάπητο – αρκεί να το δούμε και να αγαπήσουμε.

Οι περισσότεροι γονείς έχουν έρθει αντιμέτωποι με την εκλεκτικότητα και τις διατροφικές ιδιοτροπίες των παιδιών τους, οι οποίες οφείλονται συνήθως στη μεγαλύτερη ευαισθησία τους στις μυρωδιές, την υφή και τη γεύση. Άλλα διστάζουν να δοκιμάσουν άγνωστα τρόφιμα.

Το να μπουν τα παιδιά στην κουζίνα σαν βοηθοί σας στην προετοιμασία του φαγητού μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν τέτοια ζητήματα – ταυτόχρονα, όμως, αποτελεί και μια σημαντική πρόκληση για τους πολυάσχολους γονείς του σήμερα. Ο χρόνος φαίνεται να μην είναι ποτέ αρκετός.

Μεταξύ αθλημάτων, σχολείου, εργασίας και άλλων υποχρεώσεων, οι γονείς και τα παιδιά είναι πιο απασχολημένοι από ποτέ. Επιπλέον, το να έχετε μικρά παιδιά κάτω από τα πόδια σας όταν έχετε ένα ζεστό τηγάνι με τηγανητό κοτόπουλο ή μια κατσαρόλα στον ατμό ή ρύζι στο χέρι, απλώς αυξάνει το άγχος της ώρας του φαγητού.

Ωστόσο, η προσπάθεια αξίζει τον κόπο. Μελέτες δείχνουν ότι η συμμετοχή των παιδιών στην προετοιμασία γευμάτων όχι μόνο τα εκθέτει σε άγνωστα τρόφιμα με θετικό τρόπο, αλλά αυξάνει και τις πιθανότητες να δοκιμάσουν νέες τροφές.

Η εργασία στην κουζίνα βοηθά επίσης στον συντονισμό χεριού-ματιού και στις λεπτές κινητικές δεξιότητες, ακόμα και στην εξάσκηση στα μαθηματικά και την ανάγνωση, όταν πρέπει να διαβάσουν τη συνταγή και να μετρήσουν τις ποσότητες των υλικών.

Έτσι, πετυχαίνετε να διδάξετε με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο τα παιδιά να μαγειρεύουν και να προτιμούν το σπιτικό, καλό φαγητό, καλλιεργώντας παράλληλα υγιεινές διατροφικές συνήθειες.

Φυσικά, για να πετύχετε αυτόν τον στόχο, πρέπει πρωτίστως εσείς οι ίδιοι να δίνετε αξία στην υγιεινή διατροφή, ώστε να βοηθήσετε αποτελεσματικά τα παιδιά σας να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους για τους γευστικούς ‘πειρασμούς’ και να έχουν μέτρο στις επιλογές τους.

Στα μικρά παιδιά, η παρόρμηση να σας ακολουθούν και να σας μιμούνται είναι έμφυτη. Αξιοποιήστε τη, λοιπόν, χρίζοντάς τα βοηθούς σεφ και απολαύστε μαζί τη διαδικασία παρασκευής ενός γεύματος ή ενός γλυκού – ίσως του γλυκού της εβδομάδας.

Πιθανόν να μην είναι εύκολο, αν ο χρόνος πιέζει ή αν το θέαμα της κουζίνας σας σας προκαλεί απελπισία – αλλά αν καταφέρετε να αντιπαρέλθετε αυτούς τους δύο παράγοντες και να δείξετε υπομονή στην αρχή, θα διαπιστώσετε ότι γρήγορα οι βοηθοί σας θα είναι πραγματικοί βοηθοί και μετά από λίγα χρόνια μάλιστα ούτε καν θα σας χρειάζονται. Το μόνο που θα απαιτείται από εσάς θα είναι να απολαμβάνετε τα αποτελέσματα των γαστρονομικών δημιουργιών τους.

Ο Μαρκ Μπίτμαν, πρώην αρθρογράφος των New York Times και πατέρας δύο παιδιών, έχει γράψει 30 βιβλία μαγειρικής. Ένα από αυτά, με τίτλο «Τα παιδιά μαγειρεύουν τα πάντα: Έμπνευση και συνταγές για να φτιάξετε το φαγητό που αγαπάτε» («Kids Cook Everything: Inspiration and Recipes for Make the Food You Love» ) είναι γραμμένο για παιδιά ηλικίας 8 έως 12 ετών, με ευέλικτες, φιλικές προς τα παιδιά συνταγές, διασκεδαστική εικονογράφηση και πολλές εξηγήσεις για τις τεχνικές μαγειρέματος μέσα σε χαρούμενες ‘φούσκες’.

«Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι μπορούν να μαγειρέψουν», αλλά τα βιβλία μαγειρικής σίγουρα βοηθούν δίνοντας τους συγκεκριμένα βήματα να ακολουθήσουν».

Ο Μπίτμαν επιλέγει και προτείνει μερικές συνταγές από το βιβλίο του, για μικρούς σεφ όλων των επιπέδων, με την ελπίδα ότι με τη βοήθειά τους θα καταφέρετε να παρασύρετε τα μικρά σας στην κουζίνα, με θαυμάσια, βρώσιμα αποτελέσματα

Για αρχάριους: Γαλλικό τοστ

Όλοι αγαπούν το γαλλικό τοστ, ειδικά τα παιδιά. Και επειδή είναι εξαιρετικά εύκολο να το φτιάξετε, είναι μια πολύ καλή αφετηρία, ακόμη και για τους νεότερους μάγειρες. Χρησιμοποιήστε ό,τι ψωμί σας αρέσει για τοστ ή σάντουιτς. Εμείς επιλέξαμε μπριός σε φέτες, που είναι ένα γλυκό και βουτυρωμένο ψωμί.

Υλικά

1 αυγό
1/3 φλιτζάνι γάλα
1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη ή μια μικρή πρέζα αλάτι (προαιρετικά)
2 φέτες ψωμί άσπρο ή ολικής αλέσεως, η καθεμία πάχους μέχρι από 2,5 εκατοστά
1 κουταλιά της σούπας βούτυρο ή φυτικό λάδι

Εκτέλεση 

Σπάστε τα αυγά σε ένα φαρδύ, ρηχό μπολ ή πιάτο. Προσθέστε γάλα και ζάχαρη, αν θέλετε το τοστ να είναι λίγο γλυκό (ή αλάτι, αν το προτιμάτε αλμυρό).

Χτυπήστε με ένα πιρούνι μέχρι το μείγμα να γίνει κρέμα και να πάρει ένα ανοιχτό κίτρινο χρώμα χωρίς ραβδώσεις.

Βάλτε το μπολ με την κρέμα κοντά στο τηγάνι. Βάλτε το βούτυρο ή το λάδι σε ένα τηγάνι 2,5 εκατοστών σε χαμηλή φωτιά. Προσθέστε το πρώτο κομμάτι ψωμί στην κρέμα και αναποδογυρίστε το με ένα πιρούνι μερικές φορές μέχρι να μουλιάσει λίγο.

Χαμηλώστε τη φωτιά στο τηγάνι σε μέτρια. Όταν το βούτυρο αφρίσει ή το λάδι γυαλίσει, βάλτε προσεκτικά το μουλιασμένο ψωμί στο τηγάνι και προσθέστε την άλλη φέτα στην κρέμα.

Αφήστε το γαλλικό τοστ να ψηθεί, χωρίς να το ακουμπήσετε για 3-5 λεπτά, ενώ γυρίζετε τη δεύτερη φέτα ψωμιού στο μπολ και το αφήνετε να μουλιάσει, όπως κάνατε με το πρώτο.

Κοιτάξτε το ψωμί στο τηγάνι. Όταν οι άκρες γίνουν καφέ και αρχίσει να μυρίζει, ανασηκώστε τη μια γωνία με μια σκληρή σπάτουλα και κοιτάξτε να δείτε αν έχει πάρει από κάτω ένα ωραίο χρυσό χρώμα. Αν όχι, αφήστε το να ψηθεί λίγο ακόμα, και ύστερα αναποδογυρίστε το για να ψηθεί κι από την άλλη.

Είναι έτοιμο όταν πατήσετε στη μέση με τη σπάτουλα και δεν είναι πια μαλακό. Αν χρειαστεί να το γυρίσετε ξανά, γυρίστε το.

Όταν είναι έτοιμη η πρώτη φέτα, βάλτε τη στο πιάτο σας (πάνω σε χαρτί κουζίνας για να απορροφήσει το λάδι) και τηγανίστε την επόμενη.

Για λίγο έμπειρους: Πατάτες στον φούρνο

(2-4 μερίδες)

Αυτές οι πατάτες φούρνου είναι και πιο εύκολες και πιο ασφαλείς από αυτές που τηγανίζονται σε λάδι. Μπορείτε να τις έχετε μαγειρέψει λίγο την προηγουμένη και να ολοκληρώσετε το ψήσιμο λίγο πριν το δείπνο.

Υλικά

3 ή 4 μέτριες πατάτες
3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο
Αλάτι

Πλύντε τις πατάτες με τρεχούμενο νερό και ύστερα ξεφλουδίστε τις με το ειδικό εργαλείο. Αν προτιμάτε να τις μαγειρέψετε με τη φλούδα, επιμείνετε περισσότερο στο πλύσιμο.

Χωρίς να τις κόψετε, βάλτε τις σε μια μεγάλη κατσαρόλα και σκεπάστε τις με κρύο νερό. Βάζουμε την κατσαρόλο σε δυνατή φωτιά.

Όταν το νερό αρχίσει να κοχλάζει, αποσύρετε την κατσαρόλα από τη φωτιά και σκεπάστε την με μία καθαρή πετσέτα. Αφήστε τις πατάτες να μείνουν στο ζεστό νερό μέχρι να γίνουν μαλακώσουν λίγο – να μην περνάει εύκολα το μαχαίρι, όμως. Αυτό παίρνει 15-25 λεπτά, ανάλογα με το μέγεθος της πατάτας.

Μεταφέρετε τις πατάτες σε ένα πιάτο και αφήστε τις να κρυώσουν τόσο ώστε να τις κρατάτε στο χέρι σας χωρίς να καίγεστε. Μετά προχωρήστε στο επόμενο βήμα ή φυλάξτε τις σε σφραγισμένο δοχείο έως και 2 ημέρες.

Όταν είστε έτοιμοι να τις ψήσετε, θερμαίνετε το φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου, και βάλτε ένα μεγάλο ταψί μέσα για να ζεσταθεί.

Κόψτε προσεκτικά τις πατάτες στη μέση κατά μήκος και βάλτε την επίπεδη πλευρά προς τα κάτω στο ξύλο κοπής. Τώρα κόψτε σε φέτες πάχους ενός δακτύλου, έτσι ώστε να έχετε μπαστουνάκια πιο φαρδιά από το συνηθισμένο μεν, αλλά όχι πολύ χοντρά.

Βάλτε τις πατάτες σε ένα μεγάλο μπολ με 3 κουταλιές της σούπας λάδι. Ανακατέψτε με τα χέρια σας για να καλυφθούν εντελώς. Αν χρειάζεται, προσθέστε άλλη μια κουταλιά της σούπας λάδι και ανακατέψτε ξανά.

Βγάλτε προσεκτικά το ζεστό ταψί από το φούρνο,  φορώντας τα ειδικά γάντια φούρνου και χρησιμοποιήστε λαβίδες για να απλώσετε τις πατάτες σε μία μόνο στρώση. Δεν χρειάζεται να είναι σε τέλειες σειρές, απλά τοποθετήστε τις εκεί χωρίς να τις μετακινήσετε πολύ μετά.

Βάλτε το ταψί με τις πατάτες στον φούρνο και ψήστε τις πατάτες, χωρίς να τις γυρίσετε, μέχρι να ροδίσουν ελαφρά και να ξύνονται εύκολα από το τηγάνι όταν προσπαθείτε να τις μετακινήσετε με μια σκληρή σπάτουλα. Περιμένετε να περάσουν 15 λεπτά, πριν δοκιμάσετε. Το πιρούνι πρέπει να γλιστράει εύκολα μέσα όταν στις πατάτες όταν τις τρυπάτε.

Αναποδογυρίστε τις πατάτες που δεν ροδίσαν και από τις δύο πλευρές. Μπορεί να χρειαστούν έως και 30 λεπτά, ανάλογα με το πόσο μεγάλα είναι τα μπαστουνάκια.

Όταν είναι έτοιμες, τις πασπαλίζετε με αλάτι όσο είναι ακόμα στο ταψί, και ύστερα τις βγάζετε απαλά με μια σπάτουλα και τις σερβίρετε σε ένα πιάτο.

Για λίγο έμπειρους: Σούπα κοτόπουλου με τορτίγιες

Είναι μία πικάντικη, θρεπτική σούπα που μαγειρεύεται σε μισή ώρα περίπου . Μπορείτε να αντικαταστήσετε το μπούτι κοτόπουλου με στήθος, και να αυτοσχεδιάσετε ελεύθερα με τα έξτρα. Το τριμμένο τυρί και το αβοκάντο σε κύβους ταιριάζουν ιδιαιτέρως.

Υλικά

Για τις τορτίγιες

4 τορτίγιες με διάμετρο 15 εκατοστών, κομμένες σε λωρίδες πάχους ενός δακτύλου
1 κουταλάκι του γλυκού ελαιόλαδο
1/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι

Για τη σούπα

1 μικρό κρεμμύδι, ξεφλουδισμένο και κομμένο στα τέσσερα
1 ντομάτα ξεφλουδισμένη και κομμένη στα τέσσερα
2 σκελίδες σκόρδο, καθαρισμένες
1 ή 2 κουταλάκια του γλυκού τσίλι σε κονσέρβα Chipotle σε σάλτσα adobo
2 κουταλάκια του γλυκού φυτικό λάδι
Μία πρέζα αλάτι
350 γρ. στήθος κοτόπουλου, σε κομμάτια, χωρίς την πέτσα
4 φλιτζάνια ζωμό κότας
2 κουταλιές της σούπας φύλλα φρέσκου κόλιανδρου
Φέτες λάιμ, για το σερβίρισμα

Ετοιμάστε τις τορτίγιες

Προθερμάνετε το φούρνο στους 220 βαθμούς Κελσίου. Τοποθετήστε τις λωρίδες της τορτίγιας σε ένα ταψί, περιχύστε με λάδι και ανακατέψτε ώστε να καλυφθούν ομοιόμορφα. Απλώστε τις λωρίδες σε μονή στρώση.

Ψήστε τις λωρίδες της τορτίγιας μέχρι να ροδίσουν και να γίνουν τραγανές, για 7-10 λεπτά περίπου,  χρησιμοποιώντας γάντια φούρνου για να περιστρέψετε το ταψί μέχρι τη μέση του ψησίματος. Μεταφέρετε το ταψί σε σχάρα ψύξης.

Αλατίστε τις λωρίδες, και αφήστε να κρυώσουν ενώ φτιάχνετε τη σούπα.

Ετοιμάστε τη σούπα

Βάλτε το κρεμμύδι, την ντομάτα, το σκόρδο και το πιπέρι στο μούλτι και δουλέψτε μέχρι να έχετε ένα ομοιογενές μείγμα, περίπου 30 δευτερόλεπτα. Αφαιρέστε το καπάκι και αφαιρέστε προσεκτικά τις λεπίδες.

Σε μια μεγάλη κατσαρόλα, βάλτετε το μείγμα ντομάτας, 2 κουταλάκια του γλυκού λάδι και μια πρέζα αλάτι. Μαγειρέψτε σε μέτρια προς δυνατή φωτιά, ανακατεύοντας περιστασιακά με μια ξύλινη κουτάλα, μέχρι να πήξει και να γίνει σάλτσα, περίπου 8 λεπτά.

Προσθέστε το κοτόπουλο και το ζωμό στο μείγμα της ντομάτας και αφήστε το να βράσει. Μαγειρέψτε για 20 λεπτά περίπου.

Χρησιμοποιήστε λαβίδες για να μεταφέρετε το κοτόπουλο σε ξύλο κοπής και αφήστε το να κρυώσει λίγο, περίπου 5 λεπτά. Κόψτε το κοτόπουλο σε μπουκιές.

Ξαναβάλτε το κομμένο κοτόπουλο στη σούπα και μαγειρέψτε μέχρι να ζεσταθεί, περίπου 2 λεπτά. Σβήστε το μάτι.

Χωρίστε ομοιόμορφα τις λωρίδες τορτίγιας σε 2 μπολ. Ρίξτε τη σούπα σε μπολ και πασπαλίστε με κόλιαντρο. Σερβίρετε με φέτες λάιμ.

Της Gretchen McKay

Από την Pittsburgh Post-Gazette

Οι συνταγές είναι από τα βιβλία “Kids Cook Everything: Inspiration and Recipes for Making the Food You Love”, και από το “The Complete Cookbook for Teen Chefs” by America’s Test Kitchen, του Mark Bittman 

Πνευματικά δικαιώματα 2025 PG Publishing Co. Ιστοσελίδα: post-gazette.com. Διανέμεται από την Tribune Content Agency, LLC.

«Πολλά καλά θα δεις από μένα», υπόσχεται ο παπουτσωμένος γάτος στον νεαρό αφέντη του. Στο προαύλιο του 49ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, στα ‘Ανω Πετράλώνα, «ο Γάτος», ένα καλλιτεχνικό βιωματικό πρόγραμμα των Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, φέρνει τους μαθητές και τις μαθήτριες των τελευταίων τριών τάξεων του δημοτικού μαζί και με την καθοδήγηση και τη συνεργασία τριών μουσικών/αφηγητών. Το ακροατήριό τους, οι συμμαθητές τους από τις μικρότερες τάξεις και το νηπιαγωγείο που συστεγάζεται στη σχολική μονάδα.

Παρατηρώντας τα παιδιά, είτε είναι «επί σκηνής» είτε στο κοινό, υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός για όλο αυτό που συμβαίνει στη μικρή μαθητική κοινότητα. «Πού ‘σουν εψές / που ‘σουν εψές λεβέντη μου / κι αντιπροψές καλέ μου / τι καλά το λέει τ’ αηδόνι», αρχίζει το τραγούδι της παράστασης, με τη συνοδεία βιέλας, οργάνου που είναι «πρόγονος» του βιολιού. Παραδίπλα, «παραμονεύουν» μία κλασική κιθάρα και ένα τσουμπούς, παραδοσιακό κωνσταντινοπολίτικο έγχορδο όργανο, για να «μπουν» και αυτά με τη σειρά τους στην ιστορία. «Εψές ήμουν / εψές ήμουν στους ουρανούς / κι αντιπροψές στους ‘Αγιους / τι καλά το λέει τ’ αηδόνι», τραγουδούν τα παιδιά.

Κλείνοντας τα μάτια και ακούγοντας μόνο τις φωνές, τίποτα δεν προϊδεάζει για το πόσο ιδιαίτερη είναι αυτή η μαθητική κοινότητα: ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό παιδιών του κόσμου, έχουν βρεθεί εδώ, από την Αίγυπτο και την Τυνησία, έως την Κίνα και το Μπανγκλαντές. «Στον ίσκιο κάθονται οι φτωχοί / στον ήλιο οι αρχοντάδες / τι καλά το λέει τ’ αηδόνι», συνεχίζουν το τραγούδι.

«Το πρόγραμμα κινητοποίησε τα παιδιά να συμμετέχουν σε κάτι διαφορετικό για εκείνα, ειδικά σε σχέση με τη μουσική. Τους κινητοποίησε να μάθουν τα τραγούδια, τα λόγια, τα οποία έχουν και λέξεις δύσκολες. Γλωσσικά μας βοήθησε και εμάς, τους εκπαιδευτικούς, γιατί τα παιδιά μας είναι από ξένες χώρες και δεν είναι τα ελληνικά η μητρική τους γλώσσα», είπε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αθανασία Ασλανίδου, δασκάλα της Δ’ δημοτικού.

Την προηγούμενη ημέρα, είχε πραγματοποιηθεί η τελευταία συνάντηση του εργαστηρίου του εκπαιδευτικού προγράμματος. Τριαντατρείς μαθητές και μαθήτριες, με αφετηρία την ιστορία του παπουτσωμένου γάτου, ενεπλάκησαν ενεργά στη διαδικασία δημιουργίας και εκτέλεσης μιας μουσικής παράστασης, υπό την καθοδήγηση τριών εμψυχωτών-μουσικών.

Παιδιά διαβασμένα, ακόμα και εκείνα που στα μαθήματα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις, στο τραγούδι αποδείχθηκαν «οι καλύτεροι μαθητές». Μαζί τους, συμμετέχουν και τραγουδούν και οι δασκάλες τους.

«Το μεγάλο κέρδος από το πρόγραμμα, κατά τη γνώμη μου, ήταν ότι έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον παιδιά τα οποία δεν μπορούμε να τα κερδίσουμε εύκολα στην εκπαιδευτική διαδικασία, στο στείρο περιβάλλον του μαθήματος. Μέσα στο πρόγραμμα εντάχθηκαν, τραγούδησαν και συμμετείχαν, επομένως, το πρόσημο είναι θετικότατο», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Κατερίνα Κωστοπούλου, δασκάλα της Ε’ δημοτικού.

Οι τελευταίες πινελιές μπήκαν, έγιναν οι τελευταίες υπενθυμίσεις και διορθώσεις. Οι τρεις συντελεστές του προγράμματος, προσιτοί, με χιούμορ, μεταδίδουν την καλή διάθεση και έτσι οι συναντήσεις κυλούν χωρίς κούραση, παρά τη συμπίεση του χρόνου, προκειμένου όλα να χωρέσουν στις τέσσερις συνολικά συναντήσεις πριν από την παρουσίαση του έργου.

«Πρόκειται για ένα πολυμορφικό έργο, είναι σχεδιασμένο να προσαρμόζεται σε διάφορες συνθήκες και αποδεικνύεται ιδανικό στα σχολεία», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Κασαβέτης, μουσικός, υπεύθυνος του σχεδιασμού και της υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Ο ίδιος διασκεύασε δύο παραδοσιακά τραγούδια και συνέθεσε άλλα τέσσερα, προκειμένου να ειπωθεί το παραμύθι του παπουτσωμένου γάτου, μέσα από αφήγηση, μουσική, ρυθμικούς ήχους και τραγούδι.

«Θεωρώ τα παραμύθια πολύ σοφά και σημαντικά. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουν αντέξει τόσα χρόνια και περνάνε από γενιά σε γενιά. Το συγκεκριμένο θεωρώ ότι είναι πολύ ενδιαφέρον και βαθύ. Κρύβει μία παραίνεση για ζωή», επεσήμανε ο κ. Κασαβέτης.

Μαζί με τον Αλέξανδρο Δανδουλάκη, δάσκαλο μουσικής και την Ειρήνη Μπιλίνη -Μωραΐτη, επίσης μουσικό, διδάσκουν στα παιδιά πώς δημιουργείται ο ήχος και η μουσική μέσα από τη σιωπή, πώς ένας κοινός ήχος μπορεί να γίνει τραγούδι και πώς το τραγούδι μπορεί να γίνει ομιλία.

Έχουν μπει και σε άλλες σχολικές αίθουσες, αλλά εδώ είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, όπως λέει: «Είναι σαν κρυφό σχολειό, είτε από γλωσσικής άποψης, είτε από άποψη υποδομών, που είναι κάπως σαν κρυμμένο. Η διαπολιτισμικότητα του σχολείου αυτού είναι κάτι το καταπληκτικό. Είδα πράγματα που δεν έχω ξαναδεί και μάθαμε πολλά και εμείς από τα παιδιά αυτά. Αλλού τα παιδιά θεωρούν κάποια πράγματα δεδομένα. Εδώ, όμως, βλέπεις ένα άλλο ενδιαφέρον, να μάθουν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου και της κοινωνίας στην οποία έχουν έρθει. Και οι εκπαιδευτικοί είναι ανεπιτήδευτα δοτικοί και ουσιώδεις απέναντι στα παιδιά».

Επιστρέφοντας στην παράσταση, όλα πάνε ρολόι: παλαμάκια, στίχοι, ατάκες, μουσική. «Ψέματα ή αλήθεια, αυτά είναι τα παραμύθια», αναφωνούν τα παιδιά και κάπου εκεί, ένα δυνατό χειροκρότημα από συμμαθητές και εκπαιδευτικούς γεμίζει με χαμόγελα όλα τα πρόσωπα όσων είναι παρόντες, δίνοντας την αίσθηση ότι αυτός ο «Γάτος» έδωσε εδώ, ήδη, πολλά καλά.

Αθηνά Καστρινάκη

Απάντηση: Το ακριβώς αντίθετο. Εδώ και χρόνια, οι γιατροί γνωρίζουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αγροκτήματα σπανίως έχουν αλλεργίες.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα κατοικίδια προστατεύουν τα παιδιά από αλλεργίες, προστασία που αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των κατοικιδίων που έχουν.

Μια μελέτη παρακολούθησε περίπου 1.300 παιδιά, ηλικίας 6 μηνών έως 8-9 ετών. Οι ερευνητές κατέγραψαν τον αριθμό των γατιών και των σκύλων στο σπίτι και παρακολούθησαν τα αλλεργικά συμπτώματα που εμφάνιζαν τα παιδιά, όπως άσθμα, έκζεμα και αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα  (φτάρνισμα, καταρροή και φαγούρα στα μάτια).

Σχεδόν τα μισά από τα παιδιά που δεν είχαν κατοικίδια ανέπτυξαν αλλεργίες. Σημαντικά λιγότερα παιδιά που ζούσαν με κατοικίδια ως βρέφη ανέπτυξαν αλλεργίες ως ενήλικες.

Το να έχεις περισσότερα κατοικίδια στο σπίτι συσχετίστηκε με χαμηλότερα ποσοστά αλλεργιών. Τα παιδιά που ζουν με πέντε ή περισσότερα κατοικίδια έχουν ακόμα λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από αλλεργίες.

Αυτά τα παιδιά προστατεύονται τόσο από αλλεργίες στα ζώα όσο και από αλλεργίες στη γύρη, στοιχείο που υποδηλώνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών έμαθε να ανέχεται τα αλλεργιογόνα από τα ίδια τα ζώα και τη γύρη που έφεραν στη γούνα τους.