Παράδοση

Τα κοστούμια της όπερας είναι πιθανώς ο δεύτερος λόγος για τον οποίο οι θαυμαστές του είδους αγαπούν αυτήν τη μορφή τέχνης. Η υπέροχη μουσική είναι ο λόγος για τον οποίο αγοράζουν με χαρά τα εισιτήρια, αλλά η όπερα είναι μια τέχνη που περιλαμβάνει πολλές ακόμα τέχνες: ορχηστρική μουσική, ηθοποιία και εκπληκτικά ζωγραφισμένα και όμορφα κατασκευασμένα σκηνικά. Έχει κάτι για όλους. Αμέσως μετά, στη δεύτερη θέση, βρίσκονται τα κοστούμια, τα οποία μπορεί να είναι από υπέροχα έως εξαίσια.

Τα κοστούμια καλύπτουν όλο το φάσμα, από το γελοίο έως το υποβλητικό. Η επιτυχημένη σοπράνο του τέλους του 19ου αιώνα, Έμμα Άμποτ, είχε κατανοήσει τη δύναμη των όμορφων κοστουμιών. «Τα κοστούμια που αγόρασε η κυρία Άμποτ το καλοκαίρι του 1890 δεν ήταν μόνο τα πιο κομψά και ακριβά που είχε αγοράσει ποτέ, αλλά ξεπερνούσαν σε κόστος και ομορφιά όλα όσα είχαν δει ποτέ σε οποιαδήποτε σκηνή», είπε η συγγραφέας Σάντι Μάρτιν στο βιβλίο της «Η ζωή και η επαγγελματική καριέρα της Έμμα Άμποτ».

 

Πάνω από 100.000 δολάρια ξοδεύτηκαν για αξεσουάρ και κοστούμια. Σύμφωνα με τη Μάρτιν, το κοινό της Άμποτ ανυπομονούσε να δει τα πολυτελή φορέματα. «Πολλά από τα φορέματά της ήταν κεντημένα με χρυσή και ασημένια κλωστή, άλλα έφεραν πληθώρα διακοσμητικών στοιχείων, όπως χάντρες και κουμπιά από πραγματικό επιχρυσωμένο μέταλλο», είπε. Η Άμποτ αγόρασε τα πιο εξαιρετικά υφάσματα που μπορούσαν να προσφέρουν οι ευρωπαϊκοί αργαλειοί.

Υπέροχα και πολυτελή σε βαθμό που ήταν σωματικά απαιτητικά, έτσι περιγράφονται τα κοστούμια που φόρεσε η σοπράνο σούπερ σταρ Λεοντίν Πράις στην παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» του Σάμουελ Μπάρμπερ στη Μητροπολιτική Όπερα, το 1966. Η υπερπαραγωγή ήταν επίσης η εναρκτήρια παράσταση της νέας όπερας της Μητροπολιτικής Όπερας και περιελάμβανε ζωντανά άλογα, κατσίκες και μια καμήλα, εκτός από τα πολυτελή κοστούμια. Ωστόσο, δεν εντυπωσίασαν όλους.

Μερικά από τα κοστούμια της Κλεοπάτρας της Πράις φαινόταν να ζυγίζουν 18-22 κιλά, και υπήρχε επίσης ένα κάλυμμα για το κεφάλι. «Τα πιο μεγάλα εμπόδια της Κλεοπάτρας ήταν τα γκροτέσκα κοστούμια της – βαριά δημιουργήματα που τη φυλάκιζαν», έγραψε ο μουσικοκριτικός Πήτερ Γ. Ντέηβις σε ένα άρθρο της New York Times, το 2009. Στο ίδιο άρθρο, ο σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφιρέλι περιέγραψε το κοστούμι: «Μοιάζει με μια από τις μεγαλύτερες χήρες του κόσμου, σαν μια γιγάντια ακρίδα».

 

Από άποψη εκκεντρικότητας, το κοστούμι της Βασίλισσας της Νύχτας της σοπράνο Μπέβερλυ Σιλς για την παραγωγή του «Μαγικού Αυλού» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ από τη Houston Grand Opera, το 1966, κατατάσσεται στην κορυφή. Ευτυχώς, η Βασίλισσα έχει δύο φανταστικές άριες κολορατούρα, οι οποίες δεν απαιτούν καμία κίνηση εκτός από φωνητική γυμναστική. Το μήκους 1,5 μέτρου συρματόπλεγμα, που εκτεινόταν προς τα πάνω και προς τα έξω σαν μια εφιαλτική, σκοτεινή κορώνα πίσω από τους ώμους και το κεφάλι της, απέκλειε κάθε κίνηση εκτός από το παγωμένο βλέμμα. Πιθανότατα δεν μπορούσε να κουνήσει ούτε το κεφάλι της, πάνω στο οποίο στεκόταν ένα τριγωνικό στέμμα ύψους 90 εκατοστών.

Η θρυλική ντίβα Μαρία Κάλλας φορούσε εκπληκτικά κοστούμια ως Ελισάβετ στην όπερα «Ντον Κάρλο» του Τζουζέπε Βέρντι, στη Σκάλα του Μιλάνου το 1954. Ένα βελούδινο, μαύρο φόρεμα είχε ψηλό, σούφρα λαιμόκοψη και χρυσά κεντήματα στο μπροστινό μέρος και στα μανίκια. Το σχέδιο, του Νικόλα Μπενουά, βασίστηκε σε ιστορική έρευνα και περιλάμβανε κόκκινους γυαλιστερούς λίθους και ανάγλυφα σύρματα.

Μια άλλη εκπληκτική δημιουργία του Μπενουά ήταν το κοστούμι της Κάλλας για την «Φεντόρα» του Ουμπέρτο Τζορντάνο, το 1956. Το ιβουάρ και χρυσό μπροκάρ με κεντρικό πάνελ κεντημένο με γεωμετρικά σχέδια ήταν διακοσμημένο με γυάλινες και κρυστάλλινες χάντρες.

Τα 3.700 διαμάντια που φόρεσε η ντίβα του 19ου αιώνα Αντελίνα Πάττι για να ενσαρκώσει την Αΐντα στο Κόβεντ Γκάρντεν τη βάζουν στην πρώτη θέση της λίστας των πιο πολυτελών κοστουμιών. Η αξία του κοστουμιού εκτιμάται σήμερα σε 20 εκατομμύρια δολάρια. Δεν είναι σαφές τι απέγινε αυτό το δημιούργημα.

«Τουραντότ»

Τα υπέροχα και φανταστικά κοσμήματα για την «Τουραντότ», τη σοπράνο στον ομώνυμο ρόλο της τελευταίας όπερας του Τζιάκομο Πουτσίνι, αξίζουν μια αίθουσα σε μουσείο. Το Museo del Tessuto (μουσείο υφασμάτων) στο Πράτο της Ιταλίας συμφωνεί. Μια έκθεση με τίτλο «Η Τουραντότ και η φανταστική Ανατολή από τον Πουτσίνι, τον Τσίνι και τον Καράμπα» παρουσίασε το καπέλο και «μια συλλογή από κοστούμια και σκηνικά κοσμήματα που χρονολογούνται από την παγκόσμια πρεμιέρα της Τουραντότ του Πουτσίνι», σύμφωνα με την έκδοση Finestre sull’Arte. Μακριά, λευκά φτερά που μοιάζουν με πούπουλα απλώνονται πίσω από στρογγυλά, περίτεχνα, ασημένια μενταγιόν με ασημένιες πεταλούδες στην κορυφή, και όλα είναι προσαρτημένα σε ένα ασημένιο στέμμα.

Ο Σέσιλ Μπήτον δημιούργησε το καπέλο της σοπράνο Μπίργκιτ Νίλσον για την παράσταση «Τουραντότ» της Μητροπολιτικής Όπερας το 1961. Είχε χρυσές ράβδους με χάντρες και κοσμήματα που απλώνονταν από το κεφάλι της με κρεμαστά στοιχεία που κατέληγαν σε χρυσές σταγόνες. Μία κόκκινη, χρυσοκέντητη ρόμπα ολοκλήρωνε την εκπληκτική εικόνα.

 

Η Τουραντότ του Δημοτικού Θεάτρου του Σάο Πάολο φορούσε λαμπερά μπλε φτερά με φτερά παγωνιού που απλώνονταν σαν βεντάλια. Η εξίσου λαμπερή μπλε, σατινέ ρόμπα ήταν κεντημένη με λαμπερά, περίτεχνα σχέδια.

Δεν είναι όμως όλες οι δημιουργίες εξίσου επιτυχημένες. Η εκκεντρικότητα έχει και τους κινδύνους της. Ορισμένες κοστούμια μάλιστα όχι μόνο αγγίζουν τα όρια του γελοίου, αλλά και του υπερβολικά άβολου, όπως το μωβ, πλαστικό κοστούμι που έπρεπε να φορέσει η μεσόφωνος Μέριλυν Χορν για το ντεμπούτο της στη Σκάλα. Τραγούδησε τον ρόλο της Ιοκάστης στην όπερα «Οιδίπους τύραννος» του Ιγκόρ Στραβίνσκι και θυμάται στην αυτοβιογραφία της, «Marilyn Horne, My Life», ότι «το μοτίβο ολόκληρης της παραγωγής ήταν τα αυγά. Η Ιοκάστη ήταν κυριολεκτικά κλεισμένη σε ένα μωβ πλαστικό αυγό».

Θυμάται την ταλαιπωρία της: «Περιτριγυρισμένη από αυτό το πλαστικό κέλυφος, με μόνο το κεφάλι μου ορατό, δεν είχα άλλη επιλογή από το να μείνω ακίνητη». Αδυνατώντας να κουνήσει τα χέρια και τα πόδια της, η κάλυψη την είχε επίσης κάνει κουφή.

«Όταν ο μαέστρος Κλάουντιο Αμπάντο με σταμάτησε στη μέση ενός σόλο και μου είπε: «Δεν ακούς τη μουσική σου;» κύλησα προς το μπροστινό μέρος της σκηνής και απάντησα: «Τη μουσική μου; Δεν ακούω τι είναι αυτή η όπερα!»». Το πρόβλημα λύθηκε και έλαβε θετικές κριτικές, αλλά για το ασφυκτικό κοστούμι είπε: «Έκανε τόσο ζέστη που σχεδόν εκκολάφθηκα!»

 

Της Helena Elling

Ο χορός είναι μια από τις αρχαιότερες μορφές τέχνης. Προέκυψε από την ανάγκη του ανθρώπου να εκφράζει τα συναισθήματά του με τη βοήθεια του σώματος και αντικατοπτρίζει την καθημερινή ζωή του ανθρώπου και την εργασία του. Οι χαρούμενες και οι θλιβερές εμπειρίες εκφράζονταν επίσης μέσω κινήσεων σε συγκεκριμένο ρυθμό και, αργότερα, με τη συνοδεία μουσικής.

Ο λαϊκός χορός είναι χαρακτηριστικός μιας συγκεκριμένης περιοχής και ενός λαού, και διακρίνεται από τις ιδιαίτερες κινήσεις, τον ρυθμό, τα κοστούμια και άλλα χαρακτηριστικά του. Ένας τέτοιος χορός μεταδίδει τα συναισθήματα του χορευτή και τη στάση του απέναντι σε κάτι, και μόνο δευτερευόντως απευθύνεται στο κοινό. Είναι απολύτως δημοκρατικός ως προς τον χορευτή και προσιτός σε όλους. Δεν χρειάζεται να είσαι επαγγελματίας, αρκεί να έχεις την επιθυμία να μεταδώσεις τα συναισθήματά σου μέσω του χορού.

Ο χορός εμφανίστηκε ήδη στα αρχαία χρόνια, όταν οι κοινωνίες ήταν ακόμα σε πρωτόλεια κατάσταση. Όλα τα σημαντικά γεγονότα στη ζωή του πρωτόγονου ανθρώπου — η γέννηση, ο θάνατος, η θεραπεία των ασθενών, η επιλογή νέου αρχηγού της φυλής, η προσευχή για την καλή σοδειά και τον καλό καιρό — συνοδεύονταν από χορούς. Η χορευτική τέχνη ήταν, όπως και είναι ακόμη, παρούσα στις πολιτιστικές παραδόσεις κάθε ανθρώπινης κοινότητας, σε κάθε εθνογραφική ομάδα. Σταδιακά, ο χορός αποσπάστηκε από το τραγούδι και έγινε ξεχωριστή μορφή τέχνης.

Ως τέτοια, με αμιγώς επικοινωνιακή και εφήμερη φύση, ο χορός προϋποθέτει μία τριαδική σχέση: μεταξύ του δημιουργού που συνθέτει, του χορευτή και του κοινού. Δεν είναι μια απλή μορφή κίνησης αλλά μια πολύπλοκη διαδικασία, μια μορφή τέχνης, η οποία ως τέτοια ακολουθεί τους δικούς της κανόνες, με αποτέλεσμα να αποτελεί ένα αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο.

Οι χοροί-πρόγονοι

Το αρχαιότερο είδος λαϊκού χορού, που υπάρχει σχεδόν σε όλες τις εθνογραφικές ομάδες, είναι ο κυκλικός χορός. Οι κινήσεις του είναι απλές και συνίστανται στο περπάτημα σε κύκλο με μουσική συνοδεία ή τραγούδι. Η μορφή του κύκλου πιθανώς συμβόλιζε τον ήλιο. Κυκλικοί χοροί υπήρχαν και υπάρχουν μέχρι σήμερα σε όλους τους σλαβικούς λαούς, όπως και στον ελληνικό. Στη Λιθουανία ονομάζεται κορόγκοντ, στη Μολδαβία και τη Ρουμανία χόρα, στη Βουλγαρία χορό, στους Κροάτες κόλο.

Μία άλλη διακριτή αρχαιότατη χορευτική παράδοση είναι αυτή της αφρικανικής ηπείρου. Η ιδιαιτερότητα των αφρικανικών χορών είναι η κυριαρχία του ρυθμού. Η αφρικανική κουλτούρα έδωσε το υλικό για την ανάπτυξη πολλών χορών της Λατινικής Αμερικής: μάμπο, μερένγκε, σάμπα, τσα-τσα-τσα, λαμπάντα και πολλών άλλων. Ακόμη και τα σύγχρονα χορευτικά στυλ – τζαζ, ποπ, ροκ εν ρολ, χιπ χοπ, μπρέικ ντανς, RnB κ.ά. – έχουν στη βάση τους τους λαϊκούς χορούς των μαύρων πληθυσμών του πλανήτη.

Οι ευρωπαϊκοί χοροί

Κάθε λαός έδωσε τα δικά του χαρακτηριστικά γνωρίσματα στους χορούς του. Στην Αρχαία Αίγυπτο, η χορευτική τέχνη είχε κυρίως τελετουργικό χαρακτήρα, ενώ αργότερα στους τελετουργικούς χορούς προστέθηκαν οι πολεμικοί χοροί, που είχαν ως στόχο να ανεβάσουν το ηθικό των πολεμιστών πριν από τη μάχη. Στην Ελλάδα, με την ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης, εμφανίστηκε ο σκηνικός χορός. Έτσι, στην αρχαιότητα, οι λαϊκοί χοροί μπορούν να χωριστούν σε: σκηνικούς, πολεμικούς, ιερούς (θρησκευτικούς, τελετουργικούς) και κοινωνικούς. Στον Μεσαίωνα, γίνεται διαίρεση σε αυλικούς και λαϊκούς χορούς. Αυτή η διαίρεση δεν είχε πολύ σαφή όρια και συχνά οι ίδιες κινήσεις υπήρχαν τόσο στα δύο είδη.

Την περίοδο από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, αναπτύσσονται στην Ευρώπη ο χορός του σαλονιού και το μπαλέτο. Ωστόσο, οι ρίζες της αυλικής και της σκηνικής χορογραφίας βρίσκονται στους λαϊκούς χορούς.

Παραδείγματος χάριν, το γνωστό και αγαπητό σε πολλούς βαλς προήλθε από τον παλιό λαϊκό χορό βόλτα, ενώ η μαζούρκα, που κυριαρχούσε τον 18ο-19ο αιώνα, κατάγεται από τους πολωνικούς λαϊκούς χορούς μαζούρ, κουγιαβάκ και ομπέρεκ.

Ορισμένοι λαϊκοί χοροί είναι το σήμα κατατεθέν μιας χώρας, όπως η ταραντέλα για την Ιταλία, η κάλινκα και η μπαρίνια για τη Ρωσία, ο καζάκ και ο γκόπακ για την Ουκρανία, ο κρακοβιάκ για την Πολωνία και ο τσάρντας για την Ουγγαρία. Άλλοι έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, ενσωματώνοντας εθνικά χαρακτηριστικά διαφορετικών περιοχών, όπως η πόλκα και οι τσιγγάνικοι χοροί όπως το φλαμένκο. Υπάρχουν αμέτρητοι στυλ και είδη λαϊκών χορών, αλλά όλα έχουν ένα κοινό στοιχείο: αντανακλούν την ιστορία ενός λαού, την ψυχή και τον χαρακτήρα του.

Χαρακτηριστικά των λαϊκών χορών

Για έναν χορευτή, οι λαϊκοί χοροί έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αφού του δίνουν τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί κυριολεκτικά. Μελετώντας τους λαϊκούς χορούς του κόσμου, κατανοούμε και το χρώμα και τα χαρακτηριστικά κάθε εθνότητας: την ευρύτητα της ψυχής του ρωσικού χορού, την ελαφρότητα του ιρλανδικού χορού, την ανδρεία του ουκρανικού, τον ενθουσιασμό του μαυροβούνιου χορού, τη φιλοσοφία του κινεζικού και του ιαπωνικού χορού, τη μοναδικότητα του ελληνικού…

Για τους θεατές, είναι ένα είδος ευκαιρίας να ταξιδέψουμε σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, χωρίς να βγουν από την αίθουσα…

Οι λαϊκοί χοροί ή φολκ χοροί είναι οι κινήσεις και ο ρυθμός της ψυχής ενός λαού στο φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούσαν ή ζουν οι άνθρωποι, για να εκφράσουν τα συναισθήματα, τις διαθέσεις και τις παραδόσεις τους. Αυτοί οι χοροί, αρχικά, εκτελούνταν από τους χορευτές για τον εαυτό τους και, στη συνέχεια, για το κοινό. Πολλοί λαϊκοί χοροί έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα, έχοντας υποστεί μια ορισμένη εξέλιξη.

Οι ευρωπαϊκοί λαϊκοί χοροί διακρίνονται για τη μεγάλη ποικιλία των κοστουμιών, τη δυναμική και τις κινήσεις που είναι χαρακτηριστικές για τη μία ή την άλλη γεωγραφική περιοχή.

Οι ελληνικοί χοροί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Ο χορός αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα εκφραστικά μέσα και χρονολογικά έπεται του τραγουδιού. Στην αρχαία Ελλάδα, η λέξη ‘χορός’ αναφερόταν και στον χορό της τραγωδίας, αλλά και στον τόπο όπου χόρευαν. Σήμερα, χορός ονομάζεται το σύνολο των ρυθμικών κινήσεων και συσπάσεων του σώματος, αυτό που ονομαζόταν στην αρχαιότητα όρχηση ή χορεία.

Εκείνη την εποχή, ο χορός ήταν και ένα από τα βασικότερα στοιχεία της εκπαίδευσης των νέων, ένας τρόπος εκπαίδευσης των παιδιών για τα κοινωνικά ήθη και τρόπους, και τον θεωρούσαν ζωτικής σημασίας για τη φυσική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

Η Τερψιχόρη, μία από τις εννέα Μούσες, ήταν η προστάτιδα του χορού, που ήταν αναπόσπαστο μέρος τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου βίου.

Με τον χορό σηματοδοτούνταν πλήθος εορτές, τελετές και δραστηριότητες συγκεκριμένων ομάδων, όπως κοινότητες κυνηγών, τελετές ενηλικίωσης, γάμου, θανάτου, ψυχαγωγίας, χορευτικές εορτές και θρησκευτικές δραστηριότητες.

Στην αρχαία Σπάρτη, ο χορός αποτελούσε μέρος της σκληρής στρατιωτικής εκπαίδευσης των νέων Σπαρτιατών. Oι θρησκευτικοί χοροί αποτελούσαν μέρος των θρησκευτικών τελετών και μυστηρίων , ενώ στις θεατρικές παραστάσεις επαγγελματίες χορευτές, δηλαδή οι ορχηστές, εκτελούσαν τους χορούς στην τραγωδία, στην κωμωδία και στο σατυρικό δράμα. Ακόμα και η προετοιμασία για τους αγώνες και τους πολέμους περιελάμβανε πολεμικούς χορούς. Στον ιδιωτικό τους βίο, οι αρχαίοι Έλληνες χόρευαν στα συμπόσια και στους γάμους, ενώ για να αποχαιρετήσουν τους νεκρούς, οι θρηνωδοί εκτελούσαν τους χορούς του πένθους.

Στους σύγχρονους νεοελληνικούς χορούς, τους λεγόμενους παραδοσιακούς, συναντώνται ρυθμοί και μουσικά μοτίβα της αρχαίας Ελλάδας. Οι παραδοσιακοί χοροί διαιρούνται ουσιαστικά σε δυο κατηγορίες: στους «συρτούς» και στους «πηδηκτούς».

Η ονομασία του κάθε χορού συνήθως σχετίζεται με τον τόπο καταγωγής του (ο συρτός-καλαματιανός, ο μακεδονικός κ.ά.) ή έχει την ονομασία κύριων προσώπων (ο Μενούσης, ο Μανέτας). Επίσης, μπορεί να παίρνει την ονομασία του από τις διάφορες εποχές (ο πασχαλινός χορός) ή να προέρχεται από ονομασίες επαγγελμάτων (ο χορός των σφουγγαράδων) κ.ο.κ.

Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί παρουσιάζουν αξιοσημείωτη ποικιλία από παραλλαγές και επηρεάζονται μορφολογικά από τον τόπο καταγωγής τους. Κάθε περιοχή ή χωριό της Ελλάδας έχει τους δικούς του χορούς, οι οποίοι διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή ή ακόμη και από χωριό σε χωριό. Αυτή η διαφορά των χορών οφείλεται σε λόγους όπως το κλίμα, ο τρόπος ζωής των κατοίκων, οι πόλεμοι και οι καταστροφές και άλλοι. Είναι γνωστό ότι οι χοροί της ηπειρωτικής Ελλάδας έχουν «βαρύ» ύφος και γι’ αυτό αποκαλούνται συχνά και «λεβέντικοι», σε αντίθεση με αυτούς της νησιωτικής Ελλάδας, οι οποίοι είναι περισσότερο «ανάλαφροι» και λυρικοί.

Χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με το θέμα, το σχήμα, το φύλο, τον τόπο.

Ανάλογα με το θέμα τους χωρίζονται σε:

• Θρησκευτικούς
• Πολεμικούς ή πυρρίχιους
• Ερωτικούς
• Πολεμο-ερωτικούς χορούς

Ανάλογα με το σχήμα τους χωρίζονται σε:

• Κυκλικούς
• Αντικριστούς χορούς

Τους κυκλικούς χορούς τους συναντάμε σε ανοικτό κύκλο και πιο σπάνια σε κλειστό. Αντικριστοί χοροί ή καρσιλαμάδες λέγονται οι χοροί, όπου οι χορευτές στέκονται αντικριστά σε δυο σειρές απέναντι-αντικριστά.

Υπάρχουν βέβαια και χοροί όπως το ζεϊμπέκικο, που χορεύονται από ένα άτομο, ή ο χορός των μαχαιριών, που χορεύεται από δύο άτομα.

Ανάλογα με το φύλο χωρίζονται σε:

• Ανδρικούς
• Γυναικείους
• Μικτούς

Ανάλογα με τον τόπο, χωρίζονται σε:

• Πανελλήνιους ή εθνικούς
• Τοπικούς

Οι εθνικοί χοροί είναι ο συρτός-καλαματιανός και ο τσάμικος ή κλέφτικος. Τοπικοί χοροί είναι οι ηπειρώτικοι, οι θρακιώτικοι, οι νησιώτικοι, οι κρητικοί, οι χοροί της Μακεδονίας, οι ποντιακοί και άλλοι.

Ο κάθε χορός χορεύεται διαφορετικά, έχει τη δική του μουσική και το όνομά του έχει κάποια σημασία.

Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι χοροί, όπως της βόρειας Ελλάδος, οι οποίοι φέρουν αλληλεπιδράσεις με χορούς των γειτονικών λαών (βαλκανικών) και χορεύονται με διάφορες κατά τόπους παραλλαγές σε όλη τη βαλκανική περιοχή. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως σε μερικά νησιά, η αλληλεπίδραση προέρχεται από την ύπαρξη της εκάστοτε δύναμη κατοχής (Ενετοκρατία, Φραγκοκρατία, Τουρκοκρατία).

Ο Επισκέπτης του πλουσίου είναι ένα παραμύθι που μας διδάσκει να κοιτάμε πέρα από την εξωτερική εμφάνιση των ανθρώπων και να τους αντιμετωπίζουμε όλους με καλοσύνη, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση.

Αποτελεί μέρος μιας ειδικής συλλογής ηχητικών ιστοριών και πρωτότυπων εικονογραφήσεων για παιδιά, που συγκεντρώθηκαν και παράχθηκαν το 2012 στο πλαίσιο του προγράμματος «Αρχαία παραμύθια σοφίας» του Sound of Hope Radio Network.

Μια φορά κι έναν καιρό, ζούσε σε μια χώρα μακρινή ένας πολύ σοφός βασιλιάς. Μια μέρα, ενώ έκανε βόλτες με το άλογό του, πέρασε μπροστά από ένα όμορφο σπίτι. «Ποιος ζει σε αυτό το σπίτι;», ρώτησε ο βασιλιάς τον υπηρέτη του.

«Ω, βασιλιά», απάντησε ο υπηρέτης, «εκεί μένει ο πλουσιότερος άνθρωπος της χώρας. Κάθε μέρα παραθέτει υπέροχα γλέντια για τους πλούσιους φίλους του».

«Και τι κάνει για τους φτωχούς;», ρώτησε ο βασιλιάς.

«Τίποτα», απάντησε ο υπηρέτης.

Την επόμενη μέρα, ο βασιλιάς ντύθηκε με παλιά, κουρελιασμένα ρούχα και πήγε στο σπίτι εκείνου του πλουσίου. Ο άντρας καθόταν μπροστά στην πόρτα του. «Ω, σπουδαίε άνθρωπε», είπε ο βασιλιάς, σκύβοντας σε μια βαθιά υπόκλιση, «σε παρακαλώ, δώσε μου λίγο φαγητό και άφησέ με να ξεκουραστώ στο όμορφο σπίτι σου. Είμαι πεινασμένος και κουρασμένος.»

«Φύγε από εδώ», είπε ο πλούσιος με δυνατή και θυμωμένη φωνή. «Φύγε, αλλιώς θα φωνάξω τους υπηρέτες μου να σε χτυπήσουν. Δεν θέλω ζητιάνους γύρω από το σπίτι μου». Ο βασιλιάς απομακρύνθηκε με λύπη.

Την επόμενη μέρα, ντύθηκε πάλι με τα παλιά κουρελιασμένα ρούχα. Αλλά τα κάλυψε με ένα όμορφο μανδύα από μετάξι, διακοσμημένο με χρυσό και κοσμήματα. Με αυτήν την αμφίεση, ξαναπήγε στο σπίτι εκείνου του πλουσίου.

Όπως και την προηγουμένη, ο άντρας καθόταν μπροστά στην πόρτα του. Μόλις είδε τον ξένο με τον πλούσιο μανδύα, σηκώθηκε όρθιος και πήγε να τον χαιρετίσει. Παίρνοντας τον ξένο από το χέρι, τον οδήγησε μέσα στο σπίτι και σύντομα έστρωσε μπροστά του ένα υπέροχο γεύμα. «Φάε, φίλε μου», του είπε. «Είναι μεγάλη χαρά για μένα να φιλοξενώ έναν άντρα σαν εσένα στο σπίτι μου.»

Ο βασιλιάς πήρε λίγο από το πλούσιο φαγητό και το έσπασε σε μικρά κομμάτια. Αλλά αντί να τα φάει, τα έβαλε στις πτυχώσεις του πλούσιου μανδύα του.

«Γιατί δεν τρως το φαγητό;» ρώτησε ο πλούσιος. «Γιατί το βάζεις στον μανδύα σου;»

«Επειδή είναι ο μανδύας μου που ταΐζεις, και όχι εγώ», απάντησε ο βασιλιάς. «Χθες, ήρθα σε σένα ντυμένος σαν φτωχός και με έδιωξες. Σήμερα, επειδή φοράω αυτόν τον ωραίο μανδύα, με φιλεύεις. Αλλά είμαι ο ίδιος σήμερα όπως και χθες: είμαι ακόμα ο βασιλιάς σου.»

«Συγχώρεσέ με! Συγχώρεσέ με, ω, βασιλιά!» φώναξε ο πλούσιος. «Ήμουν υπερήφανος και εγωιστής. Αλλά από σήμερα, κανένας φτωχός δεν θα διωχθεί από το σπίτι μου. Μου έμαθες ότι ένας άνθρωπος είναι κάτι περισσότερο από τα ρούχα που φορά.»

Το κάστρο Μπορρομέο, γνωστό και ως Rocca d’Angera, βρίσκεται σε έναν μεγάλο βράχο με θέα στην πόλη Άντζερα, στη Λομβαρδία, στη βόρεια Ιταλία. Με πανοραμική θέα στη λίμνη Ματζόρε και τις Άλπεις, το οχυρωμένο κάστρο βρισκόταν σε στρατηγική τοποθεσία για να αμυνθεί από τις επιδρομές των ελβετικών και των βυζαντινών στρατευμάτων. Το κάστρο Μπορρομέο είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αριστουργήματα της ιταλικής μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής.

Αρχικά, το κάστρο ανήκε στον αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου, στη συνέχεια πέρασε στους Βισκόντι του Μιλάνου και αργότερα στους Μπορρομέο, οι οποίοι το κατέχουν μέχρι και σήμερα. Αποτελείται από πέντε κτίρια, τα οποία χτίστηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, μεταξύ του 11ου και του 17ου αιώνα. Τα πέντε σώματα του κάστρου — ο πύργος του κάστρου (ο αρχικός οχυρωμένος πύργος επιφυλακής), η πτέρυγα Σκαλίτζερα, η πτέρυγα Βισκόντι, ο πύργος Τζοβάννι Βισκόντι και η πτέρυγα Μπορρομέι — περικλείουν μια εσωτερική αυλή. Αυτά τα κτίρια διατηρούν τα μοναδικά εμβληματικά χαρακτηριστικά τους.

Οι Βισκόντι πραγματοποίησαν σημαντικές εργασίες επέκτασης και διακόσμησης. Όταν ο Οττόνε Βισκόντι, αρχιεπίσκοπος και πρώτος άρχοντας του Μιλάνου, απέκτησε το κάστρο κατά τη μάχη του Ντέζιο (1277), προσέθεσε μια νέα πτέρυγα που ονομάζεται πτέρυγα Βισκόντι (ή πτέρυγα Οττονιάν), η οποία περιλαμβάνεται η Sala di Giustizia (Αίθουσα της Δικαιοσύνης). Ένας άγνωστος «Master of Angera» ζωγράφισε στην αίθουσα υπέροχες τοιχογραφίες, για τις οποίες λέγεται ότι είναι από τις «πλουσιότερες και πιο περίπλοκες στην ιταλική μεσαιωνική ζωγραφική».

Μεταξύ 1375 και 1385, ο Μπερναμπό Βισκόντι κατασκεύασε μια τρίτη πτέρυγα γνωστή ως Άλα Σκαλίτζερα (πτέρυγα Ντελλά Σκάλα) για τη σύζυγό του, Ρετζίνα Ντελλά Σκάλα.

Το τέταρτο κτίριο, που ονομάζεται πτέρυγα Μπορρομέι, περικλείει τη βόρεια πλευρά του κάστρου. Αρχικά χτίστηκε από την οικογένεια Βισκόντι, ενώ η οικογένεια Μπορρομέο πραγματοποίησε εκτεταμένες ανακαινίσεις — περιλαμβανομένης της προσθήκης μιας υπέροχης μπαρόκ σκάλας — τον 16ο και τον 17ο αιώνα. Ο Πύργος του Τζοβάννι Βισκόντι περιλαμβάνει την Αίθουσα της Δόξας του Μπορρομέο, την Αίθουσα του Καλού Ρωμαίου και την Αίθουσα της Μυθολογίας— ανάλογα με τα θέματα των πινάκων που τις  διακοσμούν.

 

 

 

 

 

 

Του James Baresel

Γνωρίζατε ότι οι μονομάχοι που αγωνίζονταν στη Ρώμη είχαν ποσοστό επιβίωσης 90%; Το νέο βιβλίο του Φρανσουά Ζιλμπέρ, «Μονομάχοι 1ος-5ος αιώνας μ.Χ.», μας παρουσιάζει μία εκ του σύνεγγυς άποψη για το βίαιο ‘άθλημα’ και τους πρωταγωνιστές του, την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Το βιβλίο του Ζιλμπέρ δεν αφορά ενδιαφέροντα γεγονότα σχετικά με τους μονομάχους, τις αρένες τους, τους θεατές και το αποτέλεσμα του αγώνα, αλλά επικεντρώνεται κυρίως στο τι φορούσαν οι μονομάχοι, πώς προστατεύονταν, τα όπλα που χρησιμοποιούσαν και γιατί, και πώς με την πάροδο του χρόνου, ειδικά κατά τη διάρκεια και μετά τη βασιλεία του Κόμμοδου (180–192 μ.Χ.), ο οποίος έγινε και ο ίδιος μονομάχος, το ποσοστό επιβίωσης μεταξύ των μονομάχων μειώθηκε στο 50%.

Ο μονομάχος ως είδωλο

 

Ο συγγραφέας κάνει έναν παραλληλισμό μεταξύ της μείωσης του ποσοστού επιβίωσης και της μείωσης της δημοτικότητας των μονομαχιών, υπονοώντας ότι ίσως οι Ρωμαίοι που επισκέπτονταν το Κολοσσαίο δεν ήταν τόσο αιμοδιψείς όσο υπονοεί η δημοφιλής μυθοπλασία. Πριν από αυτή την παρακμή, όμως, ο Ζιλμπέρ σημειώνει πως «οι πιο ικανοί ανάμεσά τους ήταν αληθινά είδωλα για το πλήθος. Το να τους πλησιάζεις και να τους αγγίζεις είχε σχεδόν μαγικές ιδιότητες. […] Ο μονομάχος έγινε μια δημοφιλής φιγούρα, ακόμη και ένα πρότυπο δύναμης και θάρρους».

Τα πράγματα δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Πριν από την έναρξη του Πριγκιπάτου (η μορφή διακυβέρνησης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ., οι μονομάχοι ήταν συνήθως «σκλάβοι ή καταδικασμένοι άνθρωποι», οι οποίοι στέλνονταν στις αρένες για να πεθάνουν (το Κολοσσαίο χτίστηκε τον 80 μ.Χ.). Ο Ζιλμπέρ, ωστόσο, πραγματεύεται και την εξέλιξη του αγωνίσματος, στο οποίο σταδιακά άρχισαν να συμμετέχουν και «ελεύθεροι άνδρες» ή ακόμη και γυναίκες που επέλεγαν την «gladiatura» ως καριέρα για φήμη και χρήματα.

Μορφή και λειτουργία

Αλλά τι ακριβώς φορούσαν οι μονομάχοι και, το πιο σημαντικό, τι όπλα κρατούσαν; Ο Ζιλμπέρ, σε συνδυασμό με εικόνες του Τζουζέπε Ράβα, περιγράφει τα κράνη, τις ασπίδες, τις περικνημίδες, τα περιζώματα, τα καλύμματα ώμων και τα προστατευτικά των βραχιόνων που φορούσαν οι μονομάχοι. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας, αυτές οι στολές δεν επιλέχθηκαν τυχαία, αλλά φορούνταν από τάξεις μονομάχων, οι οποίες περιλαμβάνουν τους «eque», «thraex», «murmillo», «hoplomachus» και «retiarius».

Φυσικά, αυτά τα λατινικά και ελληνικά ονόματα δεν έχουν καμία σημασία για εμάς σήμερα, αλλά πριν από χιλιετίες, και ανάλογα με το ποια σχολή εκπαίδευσης μονομάχων παρακολουθούσε κανείς, αυτά σήμαιναν τα πάντα. Ακόμα και για τους θεατές, τα ονόματα είχαν σημασία. Έδωσαν τη δυνατότητα στους θεατές να γνωρίζουν τι είδους μάχη θα διεξαγόταν και επομένως ενδεχομένως θα τους δελέαζαν να παρακολουθήσουν.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αρχαιολογικά ευρήματα για να περιγράψει την «γκλαντιατούρα», σημειώνοντας ακριβώς πού έγιναν αυτές οι ανακαλύψεις ή σε ποιο μουσείο φυλάσσονται σήμερα. Μαζί με τις εικόνες, οι οποίες είναι σχεδιασμένες με βάση τα ανακαλυφθέντα αρχαία ανάγλυφα και ψηφιδωτά, υπάρχουν πολυάριθμες φωτογραφίες που βοηθούν τους αναγνώστες να δουν ακριβώς πώς θα έμοιαζαν αυτοί οι μονομάχοι. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα ανάγλυφα και τα ψηφιδωτά περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο αγωνίζονταν οι μαχητές.

Από την παρουσίαση τριαινών και σπαθιών χωρίς άκρη μέχρι περίτεχνα διακοσμημένα κράνη και κυκλικές ασπίδες, που λειτουργούσαν και ως επιπλέον όπλο, το «Μονομάχοι 1ος-5ος αιώνας μ.Χ.» αποδεικνύεται ένα διορατικό έργο για μια πτυχή του αρχαίου κόσμου που, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να μην έχει πραγματικά κανένα νόημα ή λογική.

Η διεξοδική παρουσίαση από τον Ζιλμπέρ της επιστήμης (και, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ορισμένα από τα σχέδια στον εξοπλισμό και τα όπλα, της τέχνης) πίσω από το βίαιο άθλημα αποδεικνύει ότι οι μονομάχοι, οι εκπαιδευτές τους και οι οικονομικοί τους υποστηρικτές δεν έβλεπαν την επένδυση τους σε χρόνο, χρήματα, προσπάθεια, ιδρώτα και αίμα ως ασήμαντη. Όσο βάρβαροι και ανόητοι κι αν φαίνονται αυτοί οι αγώνες σήμερα, φαίνεται ότι δινόταν πολύ μεγαλύτερη προσοχή στον ίδιο τον αγώνα και τους μαχητές από ό,τι θα μπορούσε κανείς να φανταστεί.

Για όποιον ενδιαφέρεται να δει με μια πιο προσεκτική ματιά και να αποκτήσει μια τεκμηριωμένη κατανόηση ενός εντυπωσιακού αρχαίου θέματος που συνήθως προσπερνάται, το έργο των Ζιλμπέρ και Ράβα θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν.

«Μονομάχοι 1ος–5ος αιώνας μ.Χ.»
Των François Gilbert και Giuseppe Rava
Osprey Publishing, 26 Νοεμβρίου 2024
Χαρτόδετο, 64 σελίδες

Του Dustin Bass

Η Ναμ Σουν Αν κάθεται σκυμμένη στο πάτωμα της κουζίνας της, κάτω από χαμηλά φώτα και καφέ ντουλάπια. Φορώντας γάντια από λάτεξ, ανακατεύει λαχανικά και βότανα που έχουν υποστεί ζύμωση σε ένα μεγάλο μεταλλικό μπολ. Η ενήλικη κόρη της, η Σάρα, βιντεοσκοπεί τη μητέρα της και προσθέτει τη δική της αφήγηση.

«Ναι, φτιάχνει κίμτσι στο έδαφος», λέει η Σάρα. «Πολλοί με ρωτούν γιατί. Είναι πιο εργονομικό για τη μαμά μου… και είναι κάτι που έκαναν και οι πρόγονοί μας.»

Μαζί, οι δυο τους έχουν τραβήξει την προσοχή εκατοντάδων χιλιάδων ακολούθων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δίνοντας ζωή στην κορεάτικη κουζίνα με έναν νέο τρόπο μέσα από το ιστολόγιό τους και τη σελίδα τους στο Instagram, Ahnest Kitchen.

Τον Απρίλιο, το δίδυμο μητέρας-κόρης κυκλοφόρησε ένα βιβλίο μαγειρικής, με τίτλο «Umma» —που στα Κορεάτικα σημαίνει «μαμά»— γεμάτο συνταγές που μοιάζουν εξωτικές αλλά γεμάτες με τις ανέσεις του σπιτιού.

Όπως πολλές καλές ιστορίες, το ταξίδι τους στη μαγειρική και την καταγραφή συνταγών μαζί ως μητέρα και κόρη ήταν περιπετειώδες και απροσδόκητο. Η Ναμ Σουν ανέκαθεν αγαπούσε να μαγειρεύει, αλλά το ταξίδι της Σάρα στην κορεάτικη κουζίνα είναι επίσης μια ιστορία για το πώς έψαξε παντού για να βρει την αίσθηση του ανήκειν και τελικά τη βρήκε στο σπίτι.

Επιστροφή στις ρίζες

Η Σάρα γεννήθηκε στην κομητεία Όραντζ της Καλιφόρνια, από νεομετανάστες γονείς, οι οποίοι έφυγαν από την Κορέα για να προσφέρουν στα παιδιά τους μια καλύτερη ζωή. Η μητέρα της, Ναμ Σουν, ήταν γνωστή για τις μαγειρικές της ικανότητες στο σπίτι στην Κορέα και, κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας της Σάρα, η Ναμ Σουν διατηρούσε το δικό της εστιατόριο με νουντλς.

«Η μαμά μου δεν με άφησε να μαγειρέψω», είπε η Σάρα. «Αυτό συνέβη σε μια εποχή που οι κορεατικοί τρόποι δεν ήταν καθόλου δημοφιλείς.» Η Σάρα θυμάται καλά πώς ένιωσε που ήταν η μόνη Κορεατικής καταγωγής Αμερικανίδα στην τάξη της. Ζήτησε από τη μαμά της να της φτιάχνει σάντουιτς για μεσημεριανό αντί για κίμπαπ: ένα ρολό με ρύζι, λαχανικά και τόφου, τυλιγμένο σε φύκια.

Κάθε Αμερικανός πρώτης γενιάς γνωρίζει πολύ καλά τα περίπλοκα συναισθήματα που συνοδεύουν την ενηλικίωση, όταν κάποιος είναι διχασμένος ανάμεσα σε δύο κόσμους. Η εφηβεία είναι μια ταλάντωση εκκρεμούς ανάμεσα στην ευγνωμοσύνη για όσα εγκατέλειψαν οι γονείς σου και στην ακλόνητη γνώση ότι είσαι διαφορετικός: απίστευτα Αμερικανός στα μάτια των γονιών σου, αλλά αναμφισβήτητα «άλλος» στα μάτια των συνομηλίκων σου.

Στην πρώιμη ενήλικη ζωή, η Σάρα ταξίδεψε στην Κορέα. Εκεί, έκανε ένα μεγάλο βήμα προς την υιοθέτηση της κορεατικής κληρονομιάς της. «Είδα αυτό το θεατρικό έργο όσο ήμουν εκεί, για τη θυσία ενός πατέρα για την κόρη του», είπε. Αναλογιζόμενη τις θυσίες που είχαν κάνει οι γονείς της για εκείνη, η Σάρα θυμήθηκε: «Εκείνη τη στιγμή, η Κορέα μου φαινόταν τόσο σωστή. Ήθελα να αγκαλιάσω τον πολιτισμό μου. Γύρισα σπίτι και ζήτησα από τη μαμά μου να μου φτιάξει τα πάντα κορεάτικα».

Το βάθος της αγάπης μιας μητέρας

Έτσι ξεκίνησε το ταξίδι της Σάρα να ξαναβυθιστεί στην κορεάτικη κουζίνα. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να μάθει πώς να την μαγειρεύει για πρώτη φορά. Η Σάρα άρχισε να γυρίζει βίντεο με τη μητέρα της να μαγειρεύει παραδοσιακά κορεάτικα φαγητά, όπως κίμτσι και πικάντικο χοιρινό μπουλγκόγκι, και να τα δημοσιεύει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το 2018, η Σάρα μετακόμισε πίσω στο σπίτι των γονιών της και ξεκίνησε το ιστολόγιό της, Ahnest Kitchen. Η αποστολή της ήταν να συλλέγει και να μοιράζεται τις συνταγές της μητέρας της. Καταγράφει τις επισκέψεις της μητέρας της σε παντοπωλεία, μοιράζεται μέρη για να αγοράσει κανείς καλά κορεάτικα είδη πρώτης ανάγκης και αποκαλύπτει ποιες αλυσίδες παντοπωλείων προσφέρουν καλές κορεάτικες επιλογές. Για αρχή, προτείνει το Trader Joe’s.

Η διαδικασία δίδαξε στη Σάρα πολλά για τη μητέρα της.

«Όταν άρχισα να γράφω τι έκανε, τότε συνειδητοποίησα πραγματικά ότι είναι καταπληκτική μαγείρισσα. Το φαγητό που έφτιαχνε στην κουζίνα μας ήταν φτιαγμένο με τόση αγάπη και ήταν σημαντικά καλύτερο από το φαγητό σε οποιοδήποτε εστιατόριο», είπε.

 

Η υπερδύναμη της Σάρα έγκειται στο ότι μπορεί να αποτυπώσει με λόγια και σύντομα βίντεο την αγάπη και τη φροντίδα πίσω από το μαγείρεμα της μαμάς της.

«Η μαμά μου δεν αγαπάει τις αγκαλιές», είπε. «Δεν λέει σ’ αγαπώ. Με αγαπάει μέσα από το φαγητό που μαγειρεύει.»

Η παρασκευή και το μοίρασμα φαγητού είναι ένας πρωταρχικός τρόπος έκφρασης αγάπης στον κορεατικό πολιτισμό. Κάθε χρόνο στα γενέθλια της Σάρα, η μαμά της φτιάχνει το μιγιοκγκούκ, μια παραδοσιακή σούπα φτιαγμένη από φύκια. Η πλούσια σε θρεπτικά συστατικά σούπα σερβίρεται συχνά στις μητέρες μετά τον τοκετό και, για να τιμήσουν τις μητέρες τους, τα παιδιά στην Κορέα συνήθως απολαμβάνουν μια μερίδα μιγιοκγκούκ και στα γενέθλιά τους.

Σε ένα βίντεο, οι θεατές μπορούν να δουν τη Ναμ Σουν να φτιάχνει αρκετό φαγητό για να γεμίσει ένα ολόκληρο ψυγείο για τον γιο της, ο οποίος εκείνη την εποχή σπούδαζε ιατρική.

Εύρεση κοινής γλώσσας

Η Σάρα δεν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το ιστολόγιό της απλώς για να καταγράφει συνταγές. Αναλογίζεται επίσης τις προκλήσεις και τις ανασφάλειες που προκύπτουν από τις διαφορές μεταξύ των πολιτισμών. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου η ομιλούμενη γλώσσα ήταν τα Κορεατικά, η Σάρα δεν μιλάει άπταιστα. Έχει μιλήσει για το πώς αυτό έχει προκαλέσει κενά επικοινωνίας με τους γονείς της, κάτι που έχει βαθιά απήχηση στους ακολούθους της.

Όταν η Σάρα μίλησε στο Sebasi, την κορεατική εκδοχή μιας ομιλίας TED, έδωσε μια ομιλία 20 λεπτών στα Αγγλικά. Μεταφράστηκε στα Κορεατικά. Για πρώτη φορά, οι γονείς της Σάρα μπορούσαν να καταλάβουν όλα όσα έλεγε, πλήρως.

Το να μαγειρεύουν μαζί ήταν σαν να βρίσκουν μια κοινή γλώσσα για τη Σάρα και την Ναμ Σουν. Παρόλα αυτά, η διαδικασία δημιουργίας ενός βιβλίου μαγειρικής ήταν συχνά δύσκολη, ειδικά επειδή καμία από τις συνταγές της Ναμ Σουν δεν ήταν καταγεγραμμένη, ούτε χρησιμοποιούσε ακριβείς μετρήσεις.

«Τα κουτάλια μέτρησης της φαίνονταν παιχνίδια», είπε η Σάρα. Έγινε πιο εύκολο όταν εξοικειώθηκαν περισσότερο με τη διαδικασία, και η βαθύτερη σύνδεσή τους έκανε την προσπάθεια να αξίζει τον κόπο.

«Μόλις βρήκαμε μια ροή, χρειάστηκαν περίπου τρεις μήνες για να δημιουργηθεί το βιβλίο», είπε η Σάρα.

Μερικές από τις αγαπημένες της συνταγές στο βιβλίο περιλαμβάνουν το κίμτσι—τόσο την παραδοσιακή εκδοχή φτιαγμένη με άθικτα κεφάλια λάχανου νάπα όσο και την κομμένη εκδοχή, καθώς και τη σούπα με φύκια που φτιάχνεται με τόση αγάπη κάθε χρόνο στα γενέθλιά της.

«Υπάρχει κάτι για όλους στο κορεάτικο φαγητό», είπε η Σάρα. Οι γεύσεις της κουζίνας δεν είναι υπερβολικά πικάντικες ή πολωτικές.

Για όσους αναγνώστες μπορεί να είναι επιφυλακτικοί ή να φοβούνται να μαγειρέψουν αυτή την κουζίνα στη δική τους κουζίνα, η Σάρα είπε ότι δεν είναι και τόσο περίπλοκο. «Είναι εύκολο να το φτιάξεις», είπε. «Μερικές φορές υπάρχουν πολλά βήματα. Αλλά αν μπορείς να φτιάξεις αυγά, μπορείς να φτιάξεις και κορεάτικο [φαγητό].»

Το καλύτερο με το κορεάτικο φαγητό, σύμφωνα με τη Σάρα, είναι ότι «το τρως και νιώθεις σαν να βρίσκεσαι στην κουζίνα της γιαγιάς σου».

Το σημείωμα της Ναμ Σουν στην αρχή του βιβλίου εκφράζει τη νοσταλγία και το συναίσθημα πίσω από τη δική της μαγειρική: «Καθώς περνάει ο καιρός, ελπίζω ότι όταν τα παιδιά μου νοσταλγούν, αυτό το βιβλίο θα τους προσφέρει παρηγοριά, όπως ακριβώς θα έκανε σε όποιον καταλαβαίνει αυτό το είδος αγάπης».

Ίσως αυτός είναι ο πραγματικός λόγος που οι συνταγές και τα βίντεο της Σάρα και της Ναμ Σουν έχουν αγγίξει τόσους πολλούς ανθρώπους. Για αυτούς, το κορεάτικο φαγητό, όπως το θέτει η Σάρα, είναι «σαν να γυρίζεις σπίτι».