«Ο θρόνος του Ποτάμωνος, του ρήτορα που η πόλη της Μυτιλήνης τίμησε ιδιαίτερα για τον μεσολαβητικό του ρόλο ώστε να ρυθμιστούν φιλικά οι σχέσεις με τον Καίσαρα» κοντά 2.000 χρόνια τώρα πρωταγωνιστεί στη δημόσια ζωή της πόλης. Τα περισσότερα από αυτά τα 2.000 χρόνια φαίνεται ότι πρωταγωνίστησε στη γιορτή της λεγόμενης δεύτερης Ανάστασης, ως υπαίθριος θρόνος του Μητροπολίτη Μυτιλήνης.
Πρόσφατα, μια αναζήτηση στο φωτογραφικό αρχείο της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (British School of Ahens) έκανε γνωστή μια φωτογραφία του θρόνου αυτού, εκεί όπου βρισκόταν, στην αυλή του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Αθανασίου της Μυτιλήνης.
Ο μαρμάρινος αυτός θρόνος προέρχεται από το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης και ήταν τοποθετημένος στην προεδρική θέση του κοίλου του θεάτρου. Ήταν δε αφιερωμένος αρχικά στον εκάστοτε ιερέα του Απόλλωνα και τελικά στον Ποτάμωνα, γιο του φιλοσόφου Λεσβώνακτος. Το γιατί, έχει να κάνει με τα πήγαινε έλα της Μυτιλήνης μια με τον έναν και μια με τον άλλον. Πότε με τους Αθηναίους και πότε με τους Σπαρτιάτες στον Πελοποννησιακό πόλεμο, πότε με τους Ρωμαίους και πότε με το Μιθριδάτη ΣΤ΄ τον Ευπάτορα του Πόντου. Ο Ποτάμωνας κατάφερε με τις προσωπικές του σχέσεις στη Ρώμη και με διαπραγματεύσεις (και μπαξίσια, κατά πάσα πιθανότητα) να διατηρήσει η Μυτιλήνη το προνόμιο της ελευθερίας της και τις προνομιακές και πελατειακές της σχέσεις με την αυτοκρατορική οικογένεια.
Δεδομένων όλων ετούτων, οι Μυτιληνιοί έχοντας γλυτώσει τη ρωμαϊκή επιβολή τίμησαν τον Ποτάμωνα ως ευεργέτη και του αφιέρωσαν δημόσια κτίρια. Σε ένα από αυτά, στο «Ποταμώνιο» εντοίχισαν τις συμφωνίες του με τους Ρωμαίους καθώς και τιμητικές επιγραφές στις οποίες τον αποκαλούσαν «Ευεργέτη» και «Σωτήρα» και «Κτίστη» της πόλης. Πού ήταν το «Ποταμώνιο»; Άλλοι λένε ότι βρισκόταν στην Ακρόπολη της πόλης, στο σημερινό πάνω κάστρο. Κατά τον Δ. Ευαγγελίδη, παλιό Έφορο Αρχαιοτήτων της Λέσβου, πρέπει να βρισκόταν στη θέση του μουσουλμανικού νεκροταφείου, κάτω από το σημερινό 5ο Δημοτικό σχολείο, ως τη σημερινή οδό Λεσβώνακτος.
Εκτός όμως από το χαμένο στις μέρες μας «Ποταμώνιο», αφιέρωσαν στον Ποτάμωνα και τον θρόνο, για να παρακολουθεί καθιστός τα διαδραματιζόμενα στο αρχαίο θέατρο.
Η φωτογραφία, τώρα στο φωτογραφικό αρχείο της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (British School of Athens), τραβηγμένη το 1908, αποδεικνύει τη θέση του θρόνου με την αναθηματική επιγραφή «ΠΟΤΑΜΩΝΟΣ ΤΩ ΛΕΣΒΩΝΑΚΤΟΣ ΠΡΟΕΔΡΙΑ» στην αυλή του Μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αθανασίου. Υπήρχαν βέβαια διάφορες πηγές που έλεγαν πως ο θρόνος αυτός βρισκόταν στην αυλή της Μητρόπολης. Κάποιοι έλεγαν πως ήταν στην πίσω αυλή και τον χρησιμοποιούσε ο Μητροπολίτης στην υπαίθρια δεύτερη Ανάσταση. Τώρα, η φωτογραφία δείχνει το θρόνο εκεί όπου πραγματικά βρισκόταν. Μπροστά στο ακίνητο που κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, στο ανατολικό άκρο της αυλής που βρίσκεται ανάμεσα στον Μητροπολιτικό Ναό και στα γραφεία της Μητρόπολης Μυτιλήνης. Το ακίνητο κατεδαφίστηκε προκειμένου να χτιστεί στη θέση του το Βυζαντινό Μουσείο Μυτιλήνης, αλλά οι ανασκαφές που ακολούθησαν έφεραν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που είναι σήμερα ορατά.
Στη φωτογραφία, σε ένα βάθρο που σχηματίζουν τρεις σειρές δόμων από ιγνιμβρίτη, σίγουρα από παλιότερη χρήση, τοποθετημένων κλιμακωτά, στέκει ο θρόνος του Ποτάμωνα, επιβεβαιώνοντας τις προφορικές μαρτυρίες για τη χρήση του σε υπαίθριες συνάξεις στις οποίες συμμετείχε ο εκάστοτε Μητροπολίτης. Μια από αυτές και η δεύτερη Ανάσταση, που ακόμα και σήμερα γίνεται σε αυτήν την αυλή, το πρωί της Κυριακής του Πάσχα.
Κάποια στιγμή, πιθανά στα χρόνια μετά τον τελευταίο πόλεμο, ο θρόνος του Ποτάμωνος μεταφέρθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Η δεύτερη Ανάσταση γίνεται πια από μια εξέδρα που στήνεται από το Μεγάλο Σαββάτο. Από εκεί ο Μητροπολίτης, μετά το «Χριστός Ανέστη», υψώνει ένα μεταλλικό ποτήρι με κρασί, εύχεται και αφού πιει το κρασί πετά το ποτήρι στους συγκεντρωμένους πιστούς. Όποιος το πιάσει κερδίζει πλην της ευλογίας και ένα καλό «μπαξίσι». Δεν ήταν βλέπετε μονάχα οι Ρωμαίοι εθισμένοι σε αυτό!
Όσον αφορά τον θρόνο, μόνος πια στο υποστατικό του παλιού Αρχαιολογικού Μουσείου. Ζωσμένος από τα φίδια του που ανάγλυφα σκαρφαλώνουν αιώνες τώρα στα πόδια του.
Η συνταγή του κοκορετσιού επιβιώνει αιώνες τώρα, καθώς παρασκευάζεται και καταναλώνεται με την ίδια λαχτάρα εδώ και 5.000 χρόνια. Για να πετύχει απαιτεί μία ιδιαίτερη τεχνική, σύμφωνα με την οποία η συκωταριά και τα γλυκάδια που χρησιμοποιούνται πρέπει πρώτα να περαστούν εναλλάξ και έπειτα να τυλιχτούν με την μπόλια.
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν πιθανότατα οι πρώτοι που το δοκίμασαν και υπάρχουν αρκετές αναφορές σε κείμενα που το αποδεικνύουν. Η πλεκτή που αναφέρεται στα ομηρικά έπη ήταν μάλλον ο πρόγονος του σημερινού κοκορετσιού. Περιείχε και τότε έντερα, τα οποία τα περνούσαν αρχικά με ξύδι για αντισηψία αλλά και για να τραβήξει τα λίπη, και έπειτα με μέλι για πιο πλούσια γεύση αλλά και για να δημιουργηθεί η εξωτερική χαρακτηριστική κρούστα. Ο τρόπος ψησίματος ήταν παρόμοιος με τον σημερινό, με περασμένα τα υλικά σε οβελία πάνω σε κάρβουνα.
Το κοκορέτσι το ξαναβρίσκουμε σε κείμενα από την Βυζαντινή εποχή με το όνομα χορδαί ή χορδία. Πάντως, υπάρχουν πολλές εκδοχές για την τελική του ονομασία, μια εκ των οποίων είναι πως προέρχεται από τη ρουμανική λέξη κουκουρέτσου, που δεν σήμαινε άλλο από αδράχτι, υποδηλώνοντας προφανώς το σχήμα του. Μια δεύτερη άποψη υποστηρίζει πως ήταν η αλβανική λέξη κοκορέτς, που σημαίνει μείγμα, εκείνη που επικράτησε.
Το κοκορέτσι είναι ο απόλυτος μεζές του καλοφαγά. Συνήθως ψήνεται στη σούβλα δίπλα στο πασχαλινό αρνί, γίνεται όμως νόστιμο και στο φούρνο. Πρωταγωνιστεί στο τραπέζι του Πάσχα, μολονότι έχει συνδεθεί με όλες τις μεγάλες εορτές. Αν και θεωρείται ελληνικό ορεκτικό, η δημοφιλία του ξεπερνά τη χώρα μας, καθώς είναι ιδιαίτερα αγαπητό στη Βαλκανική Χερσόνησο, στη Τουρκία αλλά και στο Αζερμπαϊτζάν.
Υλικά
8 μερίδες
4 συκωταριές, από αρνί γάλακτος
5 – 6 κιλά αντεριές, από αρνί γάλακτος
2 – 3 γλυκάδια, από αρνί γάλακτος
2 μπόλιες, από αρνί γάλακτος
χυμός λεμονιού (προαιρετικά)
ξερό κρεμμύδι (προαιρετικά)
θυμάρι ή ρίγανη, φρέσκα ή ξερά
αλατοπίπερο
σκόρδο (προαιρετικά)
Εκτέλεση
Ετοιμασία αντεριάς και συκωταριάς
Ανοίγουμε προσεκτικά την άκρη κάθε εντέρου και τη βάζουμε κάτω από το τρεχούμενο νερό της βρύσης. Το υπόλοιπο έντερο βρίσκεται τυλιγμένο σε κουλούρα, στο νεροχύτη.
Μόλις περάσει κάμποσο νερό, απομακρύνουμε το έντερο από τη βρύση και το πιέζουμε με τα δάχτυλά μας, ώστε το νερό εσωτερικά να προχωρήσει σε όλο το μήκος του και να απομακρύνει κάθε ακαθαρσία. Επαναλαμβάνουμε αυτήν τη διαδιακασία 4-5 φορές για κάθε έντερο, μέχρι το νερό να βγαίνει τελείως διαυγές.
Βάζουμε τα πλυμένα έντερα σε ένα μεγάλο μπολ και τα περιχύνουμε με άφθονο χυμό λεμονιού.
Κόβουμε όλα τα μέρη της συκωταριάς σε όσο το δυνατόν πιο τετραγωνισμένα κομμάτια (όπου γίνεται), 3 κομμάτια το καθένα και τα γλυκάδια σε μικρότερα και περισσότερα κομμάτια.
Αφού κόψουμε όλες τις συκωταριές, τις βάζουμε σε ένα βαθύ μπολ και τις νοστιμίζουμε με μπόλικο αλατοπίπερο και, αν θέλουμε, με λίγο θυμάρι ή ρίγανη, φρέσκα ή ξερά. Ανακατεύουμε πολύ καλά.
Το σούβλισμα
Αρχίζουμε να περνάμε στη σούβλα τα κομμάτια της συκωταριάς, ένα-ένα, ξεκινώντας με ένα κομμάτι γλυκάδι. Τα βάζουμε εναλλάξ και, ανά δύο ή τρία, περνάμε ένα κομμάτι γλυκάδι, για να σκορπίσει το νόστιμο λιπάκι του ομοιόμορφα στο κοκορέτσι.
Τα τρυπάμε όσο γίνεται στο κέντρο τους, για ισορροπία. Κάποια κομμάτια, ιδιαίτερα από το πνευμόνι, δεν είναι εύκολο να κοπούν τετραγωνισμένα, και έτσι κάποιο τμήμα τους κρέμεται. Πιάνουμε αυτό το κομμάτι το τεντώνουμε προσεκτικά και το ξανατρυπάμε σε άλλο σημείο του.
Συνεχίζουμε να περνάμε τα κομμάτια εναλλάξ, μέχρι να τελειώσουν οι συκωταριές. Δεν ξεχνάμε να περνάμε γλυκάδια τακτικά.
Όταν περάσουμε όλα τα κομμάτια, σπρώχνουμε το κοκορέτσι να καρφωθεί στην κάτω πιρούνα. Στη συνέχεια, πιέζουμε τα κομμάτια για μία τελευταία φορά για να σφίξουν και στερεώνουμε το κοκορέτσι με τη δεύτερη πιρούνα.
Σκεπάζουμε το κοκορέτσι με 1 ή 2 μπόλιες από αρνάκι γάλακτος. Στη συνέχεια τυλίγουμε το κοκορέτσι με τις μπόλιες, με προσεκτικές κινήσεις για να μη σκιστούν.
Το τύλιγμα με την αντεριά
Έχουμε κοντά μας το μπολ με τις αντεριές.
Τραβάμε μία αντεριά από την άκρη της που εξέχει από το μπολ και τη δένουμε στη μία άκρη του κοκορετσιού, με κανονικό κόμπο, αλλά προσεκτικά, για να μη σκιστεί. Γυρίζοντας αργά τη μανιβέλα της σούβλας με το ένα χέρι, τεντώνουμε προσεκτικά τη δεμένη αντεριά κατά μήκος του κοκορετσιού, φτάνοντας στην άλλη άκρη του.
Τυλίγουμε την άκρη με προσοχή και συνεχίζουμε το τύλιγμα κατά μήκος.
Συνεχίζουμε το κατά μήκος τύλιγμα, μέχρι να καλύψουμε με το έντερο σχεδόν όλα τα μεγάλα εξογκώματα του κοκορετσιού. Κάθε φορά που τελειώνει ένα έντερο, το δένουμε σε κόμπο, προσεκτικά, γιατί είναι υγρό και γλιστρά.
Μετά από 1 ή 2 μεγάλες αντεριές που τυλίξαμε κατά μήκος, αρχίζουμε να τυλίγουμε το κοκορέτσι χιαστί, σε πιο πυκνές αποστάσεις. Με το τύλιγμα αυτό, πιέζουμε όλα τα μικρότερα εξογκώματα του κοκορετσιού που δεν μπόρεσαν να εξομαλυνθούν με το κατά μήκος τύλιγμα. Συνεχίζουμε το χιαστί τύλιγμα με τα έντερα.
Μετά το χιαστί τύλιγμα, ξεκινάμε το τελικό τύλιγμα, με εντελώς παράλληλα και πυκνά τυλίγματα, ώστε να μη μείνει στο κοκορέτσι το παραμικρό ακάλυπτο σημείο.
Κάθε φορά που τελειώνει ένα κομμάτι εντέρου, το περνάμε μερικές φορές κάτω από το τελευταίο τύλιγμα, σφικτά αλλά πάντα προσεκτικά, για να το σταθεροποιήσουμε.
Με το έντερο καλύπτουμε το κοκορέτσι όσο καλύτερα και πιο ομοιόμορφα γίνεται. Όταν τελειώσει όλη η αντεριά, κρατάμε με το χέρι μας περίπου 20-25 εκ. της άκρης του τελευταίου εντέρου και, τραβώντας το προσεκτικά, το περνάμε κάτω από τα τελευταία τυλίγματα, αρκετές φορές, σφιχτά, για να το σταθεροποιήσουμε.
Τέσσερα μυστικά για κοκορέτσι λουκούμι
Η καλή αντεριά
Η καλής ποιότητας αντεριά αποτελείται από μακριά έντερα (πολλών μέτρων το καθένα), ώστε το τύλιγμα να γίνεται εύκολα, χωρίς συχνά σταματήματα και δεσίματα. Πρέπει να είναι πεντακάθαρη εσωτερικά, γερή, χωρίς σκισίματα και τρύπες ή ταλαιπωρημένη εμφάνιση. Την πλένουμε χωρίς να τη γυρίσουμε «το μέσα έξω», για να μην καταστρέψουμε το εύθραυστο και νόστιμο εσωτερικό τοίχωμα. Μετά βάζουμε ένα-ένα τα έντερα σε ένα σουρωτήρι, κυκλικά, σαν κουλουριασμένο σχοινί, και αφήνουμε την άκρη κάθε εντέρου να κρέμεται έξω από το σκεύος, για να τις ξεχωρίζουμε εύκολα όταν θα τυλίξουμε το κοκορέτσι. Ραντίζουμε με άφθονο χυμό λεμονιού (η τελευταία φυσική απολύμανση πριν από το ψήσιμο) και τη βάζουμε στο ψυγείο, με το σουρωτήρι, μέχρι να τη χρειαστούμε.
Ο ρόλος της μπόλιας
Η μπόλια, όπως και η αντεριά, είναι ένα μονωτικό υλικό, λιπαρό και νοστιμότατο, που προστατεύει το κοκορέτσι από το πολύωρο ψήσιμο, ιδιαίτερα αν φτιάξουμε ένα κοκορέτσι λεπτό. Προσοχή όμως! Η μπόλια πρέπει να προέρχεται από αρνάκι γάλακτος (για να είναι λεπτή και με ήπια νοστιμιά) και λεπτοδουλεμένη ή «σιδερωμένη» όπως λένε (για να λιώσει καλά). Αλλιώς, μένει συμπαγής, σχετικά σκληρή και με δυσάρεστα βαριά «αρνίλα». Αν δεν βρούμε ή δεν θέλουμε να βάλουμε μπόλια, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε περισσότερη αντεριά, για επιπλέον μόνωση.
Αν το κοκορέτσι καεί;
«Το κοκορέτσι θέλει το χρόνο του», λένε οι γνώστες και οι έμπειροι ψήστες. Όμως, άλλοτε μια αναποδιά του καιρού κι άλλοτε η απειρία μπορεί να φέρουν ένα μικροατύχημα, πόσο μάλλον με τη φωτιά, που έχει απρόβλεπτη και ευμετάβλητη συμπεριφορά. Όλα όμως αντιμετωπίζονται με ψυχραιμία και με την καλή διάθεση που επιβάλλει η ημέρα. Το συνηθέστερο ατύχημα με το κοκορέτσι είναι να καεί και να τρυπήσει ένα σημείο της ευαίσθητης και λεπτής αντεριάς. Αν συμβεί αυτό, βγάζουμε αμέσως τη σούβλα από τη φωτιά, τυλίγουμε σχετικά σφιχτά το καμένο σημείο με αλουμινόχαρτο και ξαναβάζουμε τη σούβλα σε ψηλότερη σκάλα ή «σπάμε», δηλαδή απλώνουμε, τη θράκα για να μειωθεί η έντασή της.
Γυρίζουμε ασταμάτητα
Όλο το μυστικό του ψησίματος στη σούβλα είναι το ασταμάτητο γύρισμα. Το κομμάτι που ψήνεται (κρέας ή κοκορέτσι) είναι ένα είδος μπετονιέρας: καθώς γυρίζει διαρκώς, εγκλωβίζει το λίπος σε ένα διαρκές «ανακάτεμα» στο εσωτερικό του κομματιού, ώστε να εμποτίζεται από αυτό, χωρίς να το αφήνει να χάνεται στάζοντας. Έτσι, είτε με το χέρι είτε με τη μανιβέλα, το γύρισμα, ιδιαίτερα στο ευάλωτο κοκορέτσι, είναι όχι μόνο απαραίτητο, αλλά ίσως το βασικότερο μυστικό για καλό ψήσιμο και θαυμάσια γεύση.
Ομοιόμορφα ροδοκοκκινισμένο και λαχταριστό, χωρίς καψίματα και καρβουνιασμένα σημεία
Προς το τέλος του ψησίματος, αν θέλουμε, το αλείφουμε τακτικά με το λαδολέμονο με το οποίο αλείφουμε και το αρνάκι. Απομακρύνουμε τη σούβλα από την ψησταριά, ξεβιδώνουμε τις πιρούνες και το σπρώχνουμε να βγει από τη σούβλα. Στη συνέχεια, όταν μπορούμε να το πιάσουμε χωρίς να καιγόμαστε, το κόβουμε σε φέτες. Το κοκορέτσι συνήθως ψήνεται 30–60 λεπτά πριν από το αρνάκι (ιδιαίτερα το ολόκληρο) αποτελώντας το παραδοσιακό πρώτο πιάτο του λαμπριάτικου γιορτινού γεύματος.
«Πανόραμα Περγάμου» θα μπορούσε να ονομάζεται μια ιστορική φωτογραφία από τα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών που έγινε πρόσφατα γνωστή και η οποία τεκμηριώνει την ιστορία του Ρωμαίικου της μικρασιατικής αυτής πολιτείας. Ταυτόχρονα δίνει στον ερευνητή τη δυνατότητα να αντιληφθεί τον περίεργο εορτασμό του Πάσχα, που έφθασε σε σημείο παρέμβασης του Πατριαρχείου μιας και κάποια στιγμή… βγήκαν μαχαίρια!
Η φωτογραφία, τραβηγμένη το 1908 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Ζοζέφ Σαμονάρ (Joseph Chamonard), αναδεικνύει την τοπιογραφία της Περγάμου ενώ αποδεικνύει στοιχεία της πόλης γνωστά μέχρι τώρα μόνο από προφορικές μαρτυρίες ή και από γραπτές περιγραφικές και μόνο.
Στο αριστερό τμήμα της βλέπει κανείς, για πρώτη φορά μετά το 1922, ολόκληρο τον κατεστραμμένο Ναό των Αγίων Θεοδώρων. Μνημείο που μέχρι σήμερα εθεωρείτο πως δεν έχει διασωθεί ούτε φωτογραφικά. Επρόκειτο για μια κλασική λεσβιακού τύπου βασιλική στην Αϊβαλιώτική της παραλλαγή, με το μεσαίο κλίτος υπερυψωμένο και με φεγγίτες στα πλάγια του να φωτίζουν το εσωτερικό του Ναού. Ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων ανοικοδομήθηκε και επεκτάθηκε το 1870 πάνω σε παλιότερο ναό, που αναφέρεται από τον 16ο αιώνα, και βρισκόταν εκεί σε ένα χώρο πέντε περίπου στρεμμάτων από τα οποία τα τέσσερα κάλυπτε το ορθόδοξο χριστιανικό νεκροταφείο.
Στο δεξιό τμήμα της φωτογραφίας εικονίζεται ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, ο τελευταίος Μητροπολιτικός Ναός της πόλης. Γνωστός αυτός και από άλλες φωτογραφίες, χτίστηκε στη δεκαετία του 1870 πιθανά από συνεργεία Λέσβιων κτιστάδων. Ρυθμού λεσβιακής βασιλικής και αυτός, στην Αϊβαλιώτικη παραλλαγή όπως ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων.
Ανάμεσα στους Ρωμιούς κατοίκους των δυο ενοριών, των Αγίων Θεοδώρων που ήταν η παλιότερη ενορία της πόλης και της Ζωοδόχου Πηγής που ήταν η νεότερη, είχε αναπτυχθεί μια ιδιότυπη αντιπαράθεση που σίγουρα είχε να κάνει και με τις κοινωνικές και οικονομικές τάξεις που τις συναποτελούσαν.
Κι η αντίθεση αυτή εκδηλωνόταν κάθε Μεγάλη Παρασκευή με την «αγριάδα», του κονιάκ …βοηθούντος.
Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, οι άνδρες της Περγάμου πήγαιναν στις δύο τους εκκλησιές. Όταν ο Εσταυρωμένος έβγαινε στο κέντρο των εκκλησιών βγαίνανε κι αυτοί έξω στις αυλές τους και «ξενυχτούσαν τον νεκρό» πίνοντας «κονιάκια για του Χριστέλ’ που πουνεί». Δηλαδή, «έπιναν κονιάκ για τον Χριστό που πονάει».
Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής οι Επιτάφιοι έβγαιναν για την περιφορά ανάμεσα στα σπίτια των μαχαλάδων. Σε κάποιο σημείο, όταν οι Επιτάφιοι συναντιόνταν, εξελισσόταν μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ένα πρωτόγνωρο και άγνωστης προέλευσης έθιμο. Οι δυο Επιτάφιοι -των ανδρών που όλο το βράδυ έπιναν «κονιάκια» – συγκρούονταν. Ήταν το έθιμο «της αγριάδας» μεταξύ όσων ακολουθούσαν τους Επιταφίους…
Στα τέλη του 19ου αιώνα, αυτή η «αγριάδα» εξελίχθηκε σε πραγματική σύγκρουση με έναν νεκρό και τραυματίες. Τότε ο Μητροπολίτης της Εφέσου, στην οποία υπαγόταν η Πέργαμος, με απειλή αφορισμού για όποιον παρέβαινε την εντολή, απαγόρευσε το έθιμο της ταυτόχρονης περιφοράς των Επιταφίων. Και όρισε εναλλάξ, ένας Επιτάφιος να περιφέρεται το μεσημέρι κι ένας πριν σκοτεινιάσει το απόγευμα. Τα «κονιάκια» δεν απαγορεύτηκαν και μάλιστα «μεταφέρθηκαν» από τους κατοίκους στους νέους τόπους εγκατάστασης τους μετά την Καταστροφή του 1922.
Σήμερα από τους δυο Ναούς δεν σώζεται τίποτα. Ο χώρος του Ναού των Αγίων Θεοδώρων έχει οικοδομηθεί και κατοικηθεί, στη θέση δε της Ζωοδόχου Πηγής έχει κτιστεί ένα σύγχρονο σχολείο. Όσο για τους Περγαμηνούς, απόγονοι προσφύγων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Ας σημειωθεί ότι στην ίδια φωτογραφία από τα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών βλέπει κανείς τον αρχαιολογικό χώρο του ιερού των Αιγυπτίων Μεγάλων Θεών. Στο κέντρο, ο ναός του Σεράπιδος, όπου κατά την παράδοση μαρτύρησε ο Αντύπας, πρώτος Επίσκοπος της Περγάμου, και που μετά τον εκχριστιανισμό της πολιτείας χρησιμοποιήθηκε σαν Ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Από τη μια και από την άλλη του πλευρά, οι δυο στρογγυλοί πύργοι – τα ιερά του Οσίριδος και της Ίσιδος που και αυτά χρησιμοποιήθηκαν σαν Ναοί των Αγίων Αντύπα και Πρόκλου και Παπύλου μέχρι τα χρόνια του Ταμερλάνου, που η Πέργαμος καταστράφηκε. Στα ύστερα χρόνια του 19ου αιώνα, το ιερό της Ίσιδος επαναχρησιμοποιήθηκε σαν ναός του Αγίου Αντύπα για να μετατραπεί το 1922 σε τζαμί (Κουρτουλούς τζαμί – τζαμί της Απελευθέρωσης) και ως τέτοιο να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.
Διακρίνεται επίσης η αρμένικη εκκλησία με το καμπαναριό της. Εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μικρής αρμένικης κοινότητας της Περγάμου. Μετά το 1922 και αυτή καταστράφηκε.
Μέσα σε κλίμα βαθιάς θρησκευτικής κατάνυξης και συγκίνησης, αλλά με έναν διαφορετικό τρόπο, που θυμίζει περισσότερο νησιωτική περιοχή, γίνεται τη Μεγάλη Παρασκευή η περιφορά των επιταφίων σε παραλιακές περιοχές της Πελοποννήσου.
Στο Λουτράκι της Κορινθίας, στο Τολό της Αργολίδας, στις Κιτριές και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας η περιφορά των επιταφίων γίνεται και μέσα στη θάλασσα. Εκεί οι ψαράδες με τα καΐκια τους υποδέχονται τους επιταφίους υπό το φως των κεριών, των βεγγαλικών και των καπνογόνων, ενώ στον Τυρό της Αρκαδίας η θάλασσα γεμίζει με φαναράκια τη στιγμή που η περιφορά των επιταφίων περνά από τον παραλιακό δρόμο.
Στο Λουτράκι Κορινθίας
Στο Λουτράκι, αφού πρώτα ο επιτάφιος του ναού της Παναγίας της Γιάτρισσας περάσει από γειτονιές της πόλης φθάνει στον παραλιακό δρόμο, όπου εκεί γίνεται η περιφορά κατά μήκος της παραλίας. Στη συνέχεια, ο επιτάφιος μεταφέρεται στην παραλία και ακολουθεί η είσοδός του στη θάλασσα.
Εκείνη τη στιγμή, μία βάρκα υποδέχεται τον επιτάφιο μέσα στο νερό και ταυτόχρονα αλιείς ανάβουν βεγγαλικά και πυρσούς φωτίζοντας την περιφορά, ενώ πολλές άλλες βάρκες τον συνοδεύουν μέχρι να επιστρέψει στην παραλία.
Στο Τολό Αργολίδας
Στο παραλιακό Τολό της Αργολίδας, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, κάτοικοι και επισκέπτες ακολουθούν την περιφορά του επιταφίου, ο οποίος καταλήγει στην παραλία. Στη συνέχεια, ο επιτάφιος μεταφέρεται στη θάλασσα από νέους του χωριού και οι ψαράδες τον υποδέχονται μέσα από τις βάρκες τους με βεγγαλικά και καπνογόνα, ενώ μυροφόρες ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου.
Το έθιμο της περιφοράς του επιταφίου στη θάλασσα έχει τις ρίζες του στα χρόνια όπου Κρήτες έφθασαν στο Τολό για να κατοικήσουν μόνιμα, μεταφέροντας παράλληλα ένα από τα έθιμά τους. Με την περιφορά λοιπόν του επιταφίου μέσα στο νερό οι κάτοικοι θέλουν να τιμήσουν τη θάλασσα, διότι τους προσφέρει τροφή, και ταυτόχρονα να ευλογηθεί.
Στις Κιτριές Μεσσηνίας
Η περιφορά του επιταφίου στις Κιτριές είναι ξεχωριστή, διότι η Ακολουθία του επιτάφιου θρήνου ξεκινά αργά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Λίγη ώρα πριν από τα μεσάνυχτα ξεκινά η περιφορά με τους πιστούς να τον ακολουθούν από το παλιό καλντερίμι μέχρι το λιμανάκι του χωριού. Στη συνέχεια οι ψαράδες τοποθετούν με ευλάβεια τον επιτάφιο στα καΐκια τους, όπου με τη συνοδεία των υπόλοιπων σκαφών, τα οποία είναι ελλιμενισμένα, κάνουν τον κύκλο του όρμου των Κιτριών. Κατόπιν, επιστρέφουν στο λιμάνι για να συνεχιστεί η περιφορά του επιταφίου μέσα στο χωριό.
Το έθιμο έχει τις ρίζες τους στους ψαράδες της περιοχής, που ήθελαν να «προσκυνήσουν» τον επιτάφιο τα θαλάσσια νερά της περιοχής.
Στον Άγιο Ανδρέα Μεσσηνίας
Εκτός από τις Κιτριές, περιφορά του επιταφίου μέσα στη θάλασσα γίνεται και στον Άγιο Ανδρέα της Μεσσηνίας. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, η περιφορά ξεκινά από την εκκλησία του χωριού και φθάνει στο λιμανάκι.
Εκεί τον περιμένουν οι ψαράδες, όπου με τη συνοδεία αλιευτικών κάνει τον κύκλο του λιμανιού, και κατόπιν επιστρέφει στην παραλία.
Στον Τυρό της Αρκαδίας
Στον παραλιακό Τυρό της Αρκαδίας, οι επιτάφιοι των ιερών ναών της Αγίας Μαρίνας και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος συναντώνται στον παραλιακό δρόμο, όπου ψάλλεται κοινή δέηση.
Τους δύο επιταφίους συνοδεύουν από τη θάλασσα ψαροκάικα και σκάφη των επισκεπτών που συμμετέχουν στην περιφορά, ενώ η θάλασσα γεμίζει με εκατοντάδες αυτοσχέδια φαναράκια, μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Επίσης, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου η παραλία του Τυρού γεμίζει από άκρη σε άκρη με χιλιάδες φαναράκια που φωτίζουν τη θάλασσα και συμβολίζουν τις ψυχές των Τσακώνων ναυτικών και ψαράδων που έχουν χαθεί.
Έτσι βιώνει και αποδίδει ο Οδυσσέας Ελύτης τη Μεγάλη Παρασκευή στο «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου», το 1984.
Θλίψη και κατάνυξη. Λιβάνι κι άγιο μύρο σκορπισμένα σήμερα, την έκτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, ημέρα πένθους και νηστείας για όλη την Χριστιανοσύνη, καθώς σήμερα κορυφώνεται το Θείο Δράμα των Παθών του Χριστού.
Το πρωί, τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ο Εσπερινός της Αποκαθηλώσεως, οπότε και ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον επιτάφιο, που ετοιμάζεται από το ξημέρωμα. Το βράδυ θα πραγματοποιηθεί η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου, δηλαδή ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και θα ακολουθήσει η περιφορά του επιταφίου.
Ο επιτάφιος του Χριστού, σε κάθε Ορθόδοξο ναό, γίνεται ο τόπος συνάντησής μας με τον Κύριο που πεθαίνει όπως εμείς, που κηδεύεται όπως εμείς. Εδώ όμως δεν υπάρχει πόνος! Η λύπη γίνεται χαρμολύπη και το πένθος χαροποιό. Εδώ κυοφορείται η Ζωή και ετοιμάζεται το «Ανάστα ο Θεός», που βεβαιώνει τη νίκη του θανάτου.
Θανατώνεται για να θανατώσει τον θάνατο, τον εχθρό τού κάθε ανθρώπου. Έτσι, ο επιτάφιος, σε κάθε Ορθόδοξο ναό, είναι το σημείο που συναντάται ο θάνατός μας με το θάνατό του Θεού μας. Τότε ο δικός μας θάνατος χάνει τη δύναμή του!
Έθιμα
Είναι κατ’ έθιμον αργία. Από το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης έως σήμερα το πρωί στολίζεται ο επιτάφιος από τους πιστούς. Τοποθετούμε την εικόνα του επιταφίου μέσα στα πολλά λουλούδια και τα μύρα, ενώ με φροντίδα στο κουβούκλιο που την περιβάλλει δείχνουμε την αγάπη μας προς τον Κύριό μας που μας αγάπησε «έως τέλους». Τέλος, προσκυνούμε τον επιτάφιο και Τον ευχαριστούμε ταπεινά για ό,τι καθημερινά μας χαρίζει και για ό,τι κυρίως μας χάρισε με τον σταυρό, τον τάφο και την Ανάστασή Του.
Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται κάθε εργασία και γίνεται άλαδη νηστεία. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, φτιάχνεται ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο και καίγεται. Επίσης, πολλοί πιστοί επισκέπτονται τους τάφους συγγενών και φίλων.
Καθ’ όλη την ιστορία, οι σκοτεινές έναστρες νύχτες συντρόφευαν τους ανθρώπους και έδιναν τροφή σε σκέψεις, ερωτήματα, αναζητήσεις και μύθους. Μεγάλο μέρος των αρχαίων πολιτισμών οφείλεται στην ενατένιση των αστεριών, καθώς και στη μελέτη τους.
Η γέννηση του Γαλαξία
Η ονομασία του Γαλαξία μας πηγάζει από τη λέξη ‘γάλα’ και την ελληνική μυθολογία: Για να αποκτήσει ο νόθος γιος του αθάνατη σοφία και δύναμη, ο Δίας (κατ΄άλλους, ο Ερμής για λογαριασμό του Δία) βάζει το μωρό Ηρακλή να θηλάσει από τη θεά Ήρα, την ώρα που εκείνη κοιμόταν. Όταν η Ήρα ξυπνά και συνειδητοποιεί τι συμβαίνει, σπρώχνει το μωρό μακριά από το στήθος της θυμωμένη. Το γάλα που πετάχτηκε με αυτήν την κίνηση σχημάτισε στον ουρανό τον γαλαξία.
Τιντορέττο, «Η προέλευση του Γαλαξία μας», 1575. Λάδι σε καμβά, 149 x 167 εκ. Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο. (Public Domain)
Ο Έλληνας ιστορικός Διόδωρος Σικελός (περίπου 80 π.Χ.-20 π.Χ.) κατέγραψε και έναν άλλο δημοφιλή μύθο, ο οποίος αποδίδει τη δημιουργία του Γαλαξία στον Φαέθοντα, γιο του Ήλιου και της λυμένης. Ο Φαέθων λαχταρούσε να οδηγήσει το χρυσό άρμα του πατέρα του. Ο Ήλιος του το απαγόρευσε, αλλά συμφώνησε να τον παίρνει μαζί του. Μια μέρα, ο απόκοτος νέος ξύπνησε πριν την αυγή, έδεσε τα τέσσερα άλογα στο άρμα και ξεκίνησε μόνος προς τον ουρανό. Στην αρχή, τα άλογα νόμιζαν ότι τα οδηγούσε ο ίδιος ο Ήλιος. Όταν οι απερίσκεπτοι ελιγμοί του Φαέθοντα αποκάλυψαν την πραγματικότητα, τα άλογα ξέφυγαν από τον έλεγχο του και άρχισαν να καλπάζουν ξέφρενα. Κανείς εκτός από τον Ήλιο δεν μπορούσε να τα συγκρατήσει.
Το άρμα άρχισε να τρέχει πέρα δώθε στο σύμπαν. Πότε κατέβαινε κοντά στη Γη, ξεσηκώνοντας καταιγίδες και ξεραίνοντας τα εδάφη. Άλλες φορές πλησίαζε τον ουράνιο θόλο, κατακαίγοντας τον. Για να σταματήσει την καταστροφή, ο Δίας αναγκάστηκε να τον χτύπησε με έναν κεραυνό. Αλλά η τρελή πορεία του θεϊκού άρματος είχε άλλαξε τον ουρανό για πάντα: είχε βάλει φωτιά στους ουρανούς, ανάβοντας τα αστέρια του Γαλαξία.
Ο γελαδάρης και η υφάντρα
Και για τους Κινέζους ο Γαλαξίας ήταν θεϊκό δημιούργημα. Στην κινεζική λαογραφία, ο Γαλαξίας μερικές φορές θεωρείται ως ένας πλατύς ποταμός που χωρίζει τον Αλτάιρ και την Βέγκα, δύο ερωτευμένους που συνδέονται με δύο αστέρια στο βόρειο ουράνιο ημισφαίριο. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά στον μύθο του «Γελαδάρη και της υφάντρας» βρίσκεται στο «Βιβλίο των Ωδών», που γράφτηκε πριν από 3.000 χρόνια περίπου. Η ιστορία ήταν τόσο δημοφιλής, ώστε επιλέχθηκε ως ένα από τα τέσσερα μεγάλα λαϊκά παραμύθια από το «Λαογραφικό Κίνημα» της Κίνας τη δεκαετία του 1920.
Σε μία εκδοχή, ένας νεαρός γελαδάρης ονόματι Νιουλάνγκ (Αλτάιρ) συνάντησε κατά τύχη επτά νεράιδες που έκαναν μπάνιο σε μια λίμνη. Η Θεά του Ουρανού είχε αναθέσει στις επτά αδελφές να υφάνουν πολύχρωμα σύννεφα. Εντυπωσιασμένος από την ομορφιά τους, ο Νιουλάνγκ έκλεψε τα ρούχα που είχαν αφήσει στην ακτή και τους είπε ότι θα τα επέστρεφε μόνο αν μια από τις αδελφές τον παντρευόταν. Η Ζίνου (Βέγκα) ήταν η νεότερη και πιο όμορφη από τις αδελφές. Δέχτηκε να παντρευτεί εκείνη τον Νιουλάνγκ, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.
Μια σελίδα από το «Βιβλίο των Ωδών», 1736-1795, του αυτοκράτορα Τσιάνλονγκ. Το βιβλίο είχε διάφορα ονόματα, αλλά περιέχει την ίδια ποίηση. Εθνικό Μουσείο Ανακτόρων, Ταϊπέι, Ταϊβάν. (Public Domain)
Όταν η Θεά του Ουρανού έμαθε ότι η Ζίνου είχε παντρευτεί έναν θνητό, έγινε έξαλλη. Η Ζίνου παραμελούσε τα καθήκοντα της υφάντρας, για να περνάει τον χρόνο της με τον Νιουλάνγκ στη Γη. Η Θεά την ανάγκασε να εγκαταλείψει το βασίλειο των θνητών και να επιστρέψει στον ουρανό. Ο Νιουλάνγκ ήταν αναστατωμένος με την εξαφάνιση της Ζίνου. Αποφάσισε να πάρει τα δύο παιδιά του στον Ουρανό και να βρει τη γυναίκα του. Αλλά η Θεά ήταν πολύ θυμωμένη. Με μια από τις φουρκέτες της χάραξε στον ουρανό ένα πλατύ ποτάμι, για να χωρίσει τους εραστές μια για πάντα. Ο Γαλαξίας γεννήθηκε από τη χαρακιά της.
Η Θεά διέταξε τη Ζίνου να μείνει στη μία πλευρά του ποταμού και να υφαίνει στον αργαλειό της, νοσταλγώντας τον σύζυγό της. Ο θνητός Νιουλάνγκ αναγκάστηκε να παρακολουθεί τον Ουρανό από μακριά με τα δύο παιδιά τους, που αντιπροσωπεύονται από τα δύο αστέρια στο πλευρό του Αλτάιρ.
Αν και η Ζίνου και ο Νιουλάνγκ αναγκάστηκαν να χωρίσουν για πάντα, τους δόθηκαν ευκαιρίες να βλέπουν ο ένας τον άλλον. Λέγεται ότι μια φορά τον χρόνο, οι καρακάξες λυπούνται τους ερωτευμένους εραστές και πετούν στον ουρανό για να σχηματίσουν την Κου Κιάο, «τη γέφυρα της καρακάξας», συνδέοντας τη Ζίνου και τον Νιουλάνγκ την έβδομη νύχτα του έβδομου σεληνιακού μήνα.
Τον 11ο αιώνα, ο Τσιν Γκουάν, ποιητής της δυναστείας Σονγκ, απέτισε φόρο τιμής στην επανένωση των εραστών με αυτούς τους στίχους:
Μια συνάντηση του αγελαδοτρόφου και της υφάντρας μέσα στον χρυσό φθινοπωρινό άνεμο και τη δροσιά που λάμπει σαν νεφρίτης, επισκιάζει τις αμέτρητες συναντήσεις στον γήινο κόσμο. Τα συναισθήματα απαλά σαν νερό, η εκστατική στιγμή εξωπραγματική σαν όνειρο, πώς μπορεί κανείς να έχει την καρδιά να επιστρέψει στη γέφυρα από καρακάξες; Αν οι δύο καρδιές είναι ενωμένες για πάντα, γιατί τα δύο πρόσωπα πρέπει να μένουν μαζί – μέρα με τη μέρα, νύχτα με τη νύχτα;
Λεπτομέρεια από τοιχογραφία στον μεγάλο διάδρομο του θερινού παλατιού του Πεκίνου που απεικονίζει την επανένωση του Νιουλάνγκ, της Ζίνου και των παιδιών τους. (Public Domain)
Ιερά αστέρια και έναστρες νύχτες
Ιστορίες όπως ο «Φαέθων και ο Ήλιος» και ο «γελαδάρης και η υφάντρα» αποτυπώνουν τη σημασία των αστεριών στη ζωή των ανθρώπων, είτε τις αφηγούνται στα παιδιά δίπλα στο τζάκι είτε τις απαγγέλλουν ποιητές είτε τις καταγράφουν οι ιστορικούς είτε παρουσιάζονται σε λαϊκές γιορτές. Μας συνδέουν με το σύμπαν και μας προσφέρουν την ευκαιρία να αντλήσουμε ηθικά διδάγματα και να κατανοήσουμε τον ρόλο του θείου στη δημιουργία του κόσμου, τον ρόλο της ανθρωπότητας μέσα σε αυτόν, αλλά και τη σχέση μας με τα θεϊκά όντα.
Ο Φαέθων ενσαρκώνει τις παγίδες της υπερηφάνειας, την οποία οι Έλληνες θεωρούσαν ένα από τα χειρότερα ηθικά παραπτώματα. Ο Νιουλάνγκ αποτελεί παράδειγμα για το τίμημα που πληρώνουν οι θνητοί όταν τολμούν να αψηφήσουν τους θεούς, επιθυμώντας αυτό που δεν τους ανήκει. Σήμερα, η επανασύνδεσή του με την Ζίνου γιορτάζεται κάθε Αύγουστο στο Φεστιβάλ Κιουκάο, όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για να απολαύσουν παραδοσιακά φαγητά και να τιμήσουν τη συζυγική ευτυχία, την ελπίδα και την πίστη.
Τη σύγχρονη εποχή, οι έναστροι ουρανοί αποτελούν σπάνιο πια φαινόμενο, λόγω της διάχυτης φωτορύπανσης. Ωστόσο, η αδυναμία σύνδεσής μας με το σύμπαν, μέσω των άστρων, συνεπάγεται και κάποιο κόστος. Τα αστέρια δεν είναι απλώς υλικά σώματα σε ένα άψυχο σύμπαν. Εκτός από πηγή μύθων, ιδεών και ηθικών διδασκαλιών που μας υπενθυμίζουν τη θέση μας κάτω από τον ουράνιο θόλο, είναι και ζώντες οργανισμοί με τεράστια δυναμική. Μας διαποτίζουν με την ενέργεια τους, μας αποκαλύπτουν την αρμονία και τους νόμους του σύμπαντος, μας εμπνέουν και εμποτίζουν τον κόσμο με ιερά σύμβολα, ανάβοντας την ελπίδα και την ομορφιά ενάντια στο σκοτάδι.
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ — Mε δεκαοκτώ παραστάσεις στο Lincoln Center, ο θίασος Παραστατικών Τεχνών Shen Yun, μάγεψε το κοινό, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές και επαινετικά σχόλια.
«Αριστοτεχνικό!» δήλωσε ο Φρανκ Ντελλαπόλλα, ένας συνταξιούχος χορευτής μπαλέτου, με πλήθος εμφανίσεις τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Ασία στο ενεργητικό του, ο οποίος παρακολούθησε το Shen Yun με την οικογένειά του στις 6 Απριλίου. Η παράσταση έκανε εξίσου μεγάλη εντύπωση και στη γυναίκα του και στον γιο τους, οι οποίοι είναι επίσης χορευτές κλασικού μπαλέτου.
Καθώς τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί για όλες τις παραστάσεις, άνοιξαν μερικές θέσεις που αρχικά είχαν αποκλειστεί λόγω της μερικής τους θέας στη σκηνή, με αποτέλεσμα πληρότητα θεάτρου κατά μέσο όρο 103% κατά τη διάρκεια των δυόμισι εβδομάδων.
Το Shen Yun Performing Arts ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη το 2006 με αποστολή να αναβιώσει 5.000 χρόνια κινεζικού πολιτισμού μέσω της μουσικής και του κλασικού χορού. Το σύνθημά του είναι: «Η Κίνα πριν τον κομμουνισμό».
«Η καλή δουλειά που γίνεται με αυτόν τον τρόπο είναι διαχρονική», δήλωσε ο Φρέντερικ Νιούκομπ, πρόεδρος επενδυτικής εταιρείας και πρωτοπόρος στον κλάδο των αμοιβαίων κεφαλαίων, οποίος νιώθει ευγνώμων προς τους καλλιτέχνες που δείχνουν «την εξέλιξη της θεϊκής παρουσίασης της Κίνας και την εξέλιξή της στην ανθρωπότητα, καθώς η τελευταία αναπτυσσόταν».
«Είναι υπέροχο το ότι τα προβάλλετε στον κόσμο, που διαφορετικά, μπορεί να μην είχε την ευκαιρία να τα μάθει», είπε.
Χορεύτριες του Shen Yun κατά τη διάρκεια παράστασης. (Ευγενική παραχώρηση του Shen Yun)
Ο Νιούκομπ παρακολούθησε τη φετινή παράσταση μαζί με τη Σεσίλια Κρόλεϋ, διευθύντρια εταιρείας χρηματοοικονομικών συμβούλων με μακρά καριέρα στις τέχνες του θεάματος.
«Καλλιτεχνικότατα δοσμένα, με την καλύτερη έννοια — τα ενδύματα, η σκηνοθεσία, η μουσική, η ενορχήστρωση, όλα ήταν πανέμορφα», είπε η κα Κρόλεϋ. «Ως ερμηνεύτρια είχα διδαχθεί ότι στις τέχνες μιμούμαστε το θείον — ότι όταν είσαι καλλιτέχνης, μπορείς να προσεγγίσεις τα ουράνια πράγματα. Και αυτό μας έδειξε σήμερα [το Shen Yun].»
Η ονομασία «Shen Yun» [Σεν Γιουν] μπορεί να αποδοθεί από τα κινεζικά ως «ομορφιά των θεϊκών όντων που χορεύουν».
Η Κρόλεϋ είπε ότι ένιωθε μέσα στην παράσταση τους θεμελιώδεις λίθους του πολιτισμού — «την καλοσύνη και τη συμπόνια» — και είπε ότι οποιοσδήποτε οποιασδήποτε ηλικίας θα απολάμβανε και θα ωφελείτο από αυτήν την παράσταση.
Ο Φρέντερικ Νιούκομπ και η Σεσίλια Κρόλεϋ απόλαυσαν το Shen Yun στο θέατρο David H. Koch, στο Lincoln Center, στις 2 Απριλίου 2025. (NTD)
Ο κος Ντελλαπόλλα παρατήρησε επίσης την τεχνική των κλασικά εκπαιδευμένων χορευτών.
«Οι κινήσεις τους είναι άψογες», είπε. «Τα πόδια είναι όμορφα, οι γυναίκες έχουν απίστευτη έκταση, έλεγχο και κίνηση.»
«Δεν είναι όμως μόνο η τεχνική, είναι και η καλλιτεχνική έκφραση πίσω από αυτήν, υπάρχει μια πραγματική αίσθηση — φέρνουν έναν πολιτισμό, έχουν έκφραση και έχουν έλεγχο, συνενώνοντας την τέχνη με την τεχνική», σχολίασε.
Ο Φρανκ Ντελλαπόλλα απόλαυσε το Shen Yun στο Lincoln Center στη Νέα Υόρκη στις 6 Απριλίου 2025. Παραχώρηση του NTDTV.
«Είναι η έκφραση μιας πιο αρχαίας πολιτιστικής κινεζικής αίσθησης του βουδισμού, της θρησκείας, της κληρονομιάς, απαλλαγμένης [από τον] κομμουνισμό, κάτι που νομίζω ότι για πολλούς από εμάς σε αυτή τη χώρα τώρα είναι σημαντική, γιατί αυτή η χώρα έχει γίνει τόσο στεγνή και στερημένη από πνευματικότητα, έχει απορροφήσει τόσα στοιχεία από τον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό, που πραγματικά χρειάζεται να μάθουν πόσο σημαντικά, πόσο αγνά, πόσο βαθιά ήταν τα πράγματα πριν εισαχθεί ο κομμουνισμός.»
«Πέραν της δεξιοτεχνίας, είναι και μία […] υπέροχη, βαθιά και σημαντική καλλιτεχνική δήλωση», κατέληξε.
Ο συνθέτης Τζο Τζανόνο, ο οποίος κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας του έγραψε πολλά έργα για μπαλέτο, δήλωσε ότι το Shen Yun ήταν μια «υπέροχη, απολύτως υπέροχη» παραγωγή.
«Είναι κάτι σαν […] την ιστορία της ανθρωπότητας σε μια μεγάλη μπάλα τέχνης, ήταν όμορφο», είπε.
Ο Τζο Τζανόνο παρακολούθησε το Shen Yun στο θέατρο David H. Koch, στο Lincoln Center, στις 9 Απριλίου 2025. (NTD)
«Επαναφέρετε αυτόν τον όμορφο πολιτισμό στην Κίνα»
Το ότι τα εισιτήρια ήταν εξαντλημένα και στις δεκαοκτώ παραστάσεις είναι αξιοσημείωτο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη φετινή αύξηση των επιθέσεων κατά του θιάσου.
Η ίδρυση του Shen Yun οφείλεται σε καλλιτέχνες οι οποίοι, έχοντας βιώσει θρησκευτικές διώξεις στην Κίνα, αναζήτησαν ελευθερία έκφρασης στο εξωτερικό.
Αλλά από την ίδρυση του Shen Yun, δεχόταν συνεχώς επιθέσεις από την μηχανή προπαγάνδας του κινεζικού κομμουνιστικού καθεστώτος, όπως επανέλαβε η εταιρεία σε δημόσιες δηλώσεις νωρίτερα αυτή την περίοδο.
Οι καλλιτέχνες του Shen Yun εξασκούν το Φάλουν Γκονγκ, γνωστό και ως Φάλουν Ντάφα, μια πνευματική άσκηση που διδάσκει τις αρχές αλήθεια, καλοσύνη, και ανεκτικότητα. Απέκτησε ευρεία δημοτικότητα με την παρουσίασή της στο κοινό στην Κίνα στις αρχές της δεκαετίας του 1990, αλλά το 1999, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα απαγόρευσε την άσκηση και ξεκίνησε μια βίαιη εκστρατεία δίωξης με στόχο τους ασκούμενούς της.
Οι απαγωγές, η καταναγκαστική εργασία, και η αφαίρεση ζωτικών οργάνων από ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ συνεχίζονται μέχρι σήμερα, και τα προγράμματα του Shen Yun συχνά περιλαμβάνουν έναν χορό βασισμένο σε ιστορίες που μιλάνε για αυτό το θέμα.
Τα μέλη του Shen Yun έχουν καταγράψει εκατοντάδες απειλές, επιθέσεις και άλλα περιστατικά, που κυμαίνονται από δολιοφθορές στα ιδιωτικά λεωφορεία τους μέχρι κλήσεις σε θέατρα από κινεζικά προξενεία. Φέτος, έγινε απειλή βόμβας στο Κέντρο Κένεντι στην πρωτεύουσα του έθνους, η οποία προκάλεσε εκκένωση πριν από την πρώτη παράσταση, αλλά διαπιστώθηκε ότι η απειλή ήταν ψευδής.
Ο παρουσιαστής του Shen Yun, Λισάι Λεμίς, μιλάει σε συνέντευξη Τύπου τονίζοντας τις διεθνείς δραστηριότητες καταστολής που διαπράττει το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα που στοχεύουν την εταιρεία, στο Lincoln Center στην πόλη της Νέας Υόρκης, στις 26 Μαρτίου 2025. Samira Bouaou/The Epoch Times
Κατά την έναρξη της δεκάτης ογδόης περιοδείας του Shen Yun στη Νέα Υόρκη, η εταιρεία έδωσε συνέντευξη Τύπου για να ανακοινώσει ότι 1.500 νυν και πρώην καλλιτέχνες και τα μέλη των οικογενειών τους ζητούσαν έρευνα σχετικά με τις επαναλαμβανόμενες και αυξημένες απειλές εναντίον των καλλιτεχνών.
Οι απειλές, συχνά στα Κινέζικα, αντικατοπτρίζουν τη ρητορική που χρησιμοποιήθηκε από τις επίσημες επιθέσεις του κινεζικού κομμουνιστικού καθεστώτος κατά του Shen Yun.
Εκπρόσωποι της εταιρείας και ειδικοί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι αυτή η αφήγηση έχει επίσης αντιγραφεί από δυτικά μέσα ενημέρωσης τους τελευταίους μήνες.
Η νέα αφήγηση δεν ξέφυγε από την προσοχή ορισμένων μελών του κοινού του Lincoln Center, ένα από τα οποία είπε ότι αυτή η αφήγηση τους έκανε να θέλουν να δουν την παράσταση για να έχουν προσωπική άποψη.
Συντριπτικά, τα μέλη του κοινού του Shen Yun είπαν μετά τις παραστάσεις ότι θα ήθελαν το Shen Yun να μπορούσε μια μέρα να εμφανιστεί στην Κίνα.
«Αυτή είναι η κινεζική ιστορία, σωστά; Και είναι σχεδόν σαν, καλά, πώς μπορείτε να μην το παρουσιάζετε αυτό στην Κίνα; Είναι η ιστορία σας, είναι η παράδοσή σας — κάτι που πρέπει να τιμάται και να χαίρει σεβασμού», είπε ο Νηλ Κηρνς, διευθύνων σύμβουλος μιας τράπεζας, αφού παρακολούθησε το Shen Yun στις 6 Απριλίου.
Ο Νηλ Κηρνς απόλαυσε το Shen Yun στο Lincoln Center στη Νέα Υόρκη στις 6 Απριλίου 2025. Frank Liang/The Epoch Times
«Κι όμως, όχι, δεν μπορείτε να το κάνετε εκεί. Μπορείτε να το δείξετε μόνο εκτός χώρας. Αυτό είναι πραγματικά πολύ λυπηρό.»
Ο Κηρνς είπε ότι η παράσταση ήταν «απολύτως υπέροχη».
«Είναι μια πολύ, πολύ μοναδική παράσταση για να δεις το υπόβαθρο, να δεις την παράδοση, να δεις την ιστορία. Είναι μια εξαιρετική εμπειρία», είπε.
Ο ηθοποιός Έιντζελ Ρόζα, ο οποίος παρακολούθησε την παράσταση στις 10 Απριλίου, είπε ως συνάδελφος ερμηνευτής, ότι μπορούσε να δει την αφοσίωση των καλλιτεχνών του Shen Yun στην τέχνη τους και την προετοιμασία που προέκυψε για το «όμορφο έργο» που μοιράστηκαν με το κοινό.
Ο Ρόζα ήλπιζε ότι οι άνθρωποι στην Κίνα θα μπορούσαν να δουν επίσης το Shen Yun, «και να μάθουν από αυτό και απλώς να επιστρέψουν στην ομορφιά του».
«Φέρτε πίσω αυτόν τον όμορφο πολιτισμό στην Κίνα. Αυτό θα ήταν ωραίο», είπε.
«Αυτό είναι καταπληκτικό, είναι τόσο όμορφο. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν επιτρέπεται στην Κίνα. Δεν μπορώ να το πιστέψω. Είναι καταπληκτικό. Το απολαμβάνουμε, δόξα τω Θεώ», είπε.
Ο Έιντζελ Ρόζα απόλαυσε το Shen Yun στο θέατρο David H. Koch στο Lincoln Center, στις 10 Απριλίου 2025. Yeawen Hung/The Epoch Times
Η Epoch Times είναι περήφανος χορηγός του Shen Yun Performing Arts. Καλύψαμε τις αντιδράσεις του κοινού από την ίδρυση του Shen Yun το 2006.
Ανακαλύφθηκε κάτω από χαλάσματα, σε μια τραπεζαρία της βίλας Μαϊντάντ, στην τοποθεσία της αρχαίας Σελεύκειας, κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία. Τμήμα ενός μεγαλύτερου ψηφιδωτού, φυλάσσεται τώρα στο Μουσείο Ψηφιδωτών του Ζεύγματος, στην τουρκική πόλη Γκαζιαντέπ, περίπου 50 χιλιόμετρα δυτικά της εν λόγω βίλας, και είναι πλέον το σύμβολο της Γκαζιαντέπ.
Τα αχτένιστα μαλλιά, τα ψηλά ζυγωματικά, το σκουλαρίκι και η κορδέλα των μαλλιών έκανε τους αρχαιολόγους να την αποκαλέσουν «Τσιγγάνα», ωστόσο δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα ότι πρόκειται για γυναίκα. Κάποιοι υποθέτουν ότι μπορεί να είναι η Γαία, η θεά της Γης, ενώ άλλοι λένε ότι το πορτρέτο μπορεί να είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το βλέμμα της έκανε τους αρχαιολόγους και τους κριτικούς Τέχνης να την αποκαλέσουν «Μόνα Λίζα» της Ανατολής.
Την ελληνιστική περίοδο, η Σελεύκεια (η επί του Ζεύγματος ή απλώς Ζεύγμα) ήταν μία μεγάλη, ακμάζουσα πόλη στη δυτική όχθη του Ευφράτη, που συνέδεε τον ελληνορωμαϊκό κόσμο με την Περσική Αυτοκρατορία. Ιδρύθηκε τον 300 π.Χ. από τον Σέλευκο Α΄, διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος κατασκεύασε μία πλωτή γέφυρα από λέμβους για να συνδέσει τις δύο όχθες του ποταμού. Η λέξη «ζεύγμα» σημαίνει «σύνδεσμος» (εννοιών ή πραγμάτων) στα αρχαία ελληνικά και οτιδήποτε χρησιμεύει ως σύνδεσμος, όπως μία γέφυρα, φράγμα, σχεδίες κλπ.
Το 1ο αιώνα π.Χ. κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους και έγινε ένα φρουραρχικό φυλάκιο, όπου στάθμευαν οι λεγεώνες τους για να φυλάνε τα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας. Μέρος των αλλαγών που επέφεραν οι Ρωμαίοι ήταν η μετατροπή της πλωτής γέφυρας σε λίθινη, από την οποία όμως δεν σώζεται τίποτα.
Ανασκαφή στο Ζεύγμα, στη νότια Τουρκία. (Dreamer Company/Shutterstock)
Ως πύλη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, είχε εμπορική και στρατηγική σημασία της μαζί με κοσμοπολίτικη κουλτούρα, παράγοντες που συνέτειναν στην ευημερία της. Υπήρχαν πολλές πολυτελείς βίλες πλούσια διακοσμημένες με τοιχογραφίες, εξαιρετικά ψηφιδωτά δάπεδα και ενσωματωμένες εγκαταστάσεις νερού με σιντριβάνια, σχεδιασμένα να δροσίζουν τον ξηρό αέρα που ερχόταν από έξω. Σε πολλά από αυτά απεικονίζονται θεοί του ποταμού και του ωκεανού, όπως ο Ποσειδώνας. Οι μαρμάρινες στήλες, τα σιντριβάνια και τα ασβεστολιθικά αγάλματα ήταν διάχυτα στην πόλη.
Τον 7ο αιώνα μ.Χ., η περιοχή κατακτήθηκε από τους Άραβες και το Ζεύγμα λεηλατήθηκε. Το μεγαλείο του ξεχάστηκε για περίπου 1.700 χρόνια, για να ανακαλυφθεί από τους αρχαιολόγους πολλούς αιώνες αργότερα.
Το 2000, η κατασκευή του τεράστιου φράγματος Μπιρετσίκ στον ποταμό Ευφράτη έθεσε όλα αυτά τα απαράμιλλα αρχαία έργα τέχνης σε άμεσο κίνδυνο. Με τα νερά να ανεβαίνουν κατά 10 εκατοστά την ημέρα, οργανώθηκε μια επείγουσα επιχείρηση διάσωσης προκειμένου να σωθούν 1.700 τ.μ. ψηφιδωτών, 450 μέτρα τοιχογραφιών, 20 κίονες, 4 αγάλματα και 4 ρωμαϊκά σιντριβάνια. Όλα ανελκύστηκαν και μεταφέρθηκαν στο νέο, υπερσύγχρονο Μουσείο Ψηφιδωτού Ζεύγματος, το 2011, με την αρωγή ιδιωτικής και δημόσιας χρηματοδότησης.
Τον Φεβρουάριο του 2023, η πόλη βρέθηκε στο επίκεντρο φονικού σεισμού 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με πολλά θύματα σε Τουρκία και Συρία. Παρόλο που η Γκαζιαντέπ ισοπεδώθηκε σχεδόν, το Μουσείο Ψηφιδωτού, το περιεχόμενο και το προσωπικό του έμειναν ανέπαφα. Μετά από προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του, άνοιξε και πάλι τον Απρίλιο του 2023.
Το μουσείο αποτελείται από τρία τμήματα:
Στο πρώτο, βρίσκονται τα πιο περίτεχνα επιδαπέδια ψηφιδωτά. Τους επισκέπτες υποδέχονται ο Ωκεανός, θεός όλων των ποτάμιων θεών και η σύζυγός του, Τηθύς. Εξαίρετες διακοσμήσεις ψαριών και δελφινιών συμβολίζουν την αφθονία της θάλασσας.
Στο πρώτο τμήμα του Μουσείου Ψηφιδωτών Ζεύγματος, στο Γκαζιαντέπ της Τουρκίας. (Todor Stoyanov/Shutterstock)
Ένα μεγάλο ψηφιδωτό από τη βίλα του Ποσειδώνα δείχνει τον ημίθεο Αχιλλέα, ο οποίος κρύφτηκε από τη μητέρα του και ντύθηκε με γυναικεία ρούχα για να μην πάει να πολεμήσει στον Τρωικό Πόλεμο. Όταν όμως ο Οδυσσέας φύσηξε το πολεμικό βούκινο, ο Αχιλλέας έτρεξε να πάρει τα όπλα του, αποκαλύπτοντας τον εαυτό του. Η περίτεχνη εικόνα τον δείχνει να προετοιμάζεται για τη μάχη.
Ο Αχιλλέας παίρνει τα όπλα, αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του μπροστά στον Οδυσσέα. (cornfield/Shutterstock)
Πολλά ζωντανά χρώματα και εκπληκτικές λεπτομέρειες εκτίθενται στο ψηφιδωτό Έρως και Ψυχή, από τη βίλα του Ποσειδώνα επίσης. Ο φτερωτός θεός Έρωτας απεικονίζεται δίπλα στη σύζυγό του, την Ψυχή. Ένα περίπλοκο γεωμετρικό περίγραμμα πλαισιώνει αρμονικά την κεντρική σκηνή.
(Αριστερά) Έρως και Ψυχή, ψηφιδωτό της βίλας του Ποσειδώνα. (Dosseman/CC BY-SA 4.0) – (Δεξιά) Ο Ποσειδώνας, θεός όλων των υδάτων, στο άρμα του. Κάτω, οι μορφές του Ωκεανού και της Τηθύος. (Dosseman/CC BY-SA 4.0)
Ο Ωκεανός και Τηθύς. (Dosseman/CC BY-SA 4.0)
Ο Περσέας σώζει την Ανδρομέδα. (Dosseman/CC BY-SA 4.0)
Ο θεός Διόνυσος με μια φτερωτή Νίκη και μια μαινάδα ή Βάκχη. (Dosseman/CC BY-SA 4.0)
Η «Τσιγγάνα». (Public Domain)
Το δεύτερο τμήμα του μουσείου στεγάζει ψηφιδωτά που προέρχονται από το Γκαζιαντέπ και τις γύρω περιοχές, με απλούστερα σχέδια ζώων και ψηφιδωτά δαπέδου από εκκλησίες της ανατολικής ρωμαϊκής περιόδου.
Το τρίτο τμήμα προορίζεται για μια αίθουσα συνεδριάσεων, ένα καφέ και ένα κατάστημα δώρων.
Το παλάτι Ροάν είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της γαλλικής μπαρόκ αρχιτεκτονικής. Ειδυλλιακά χτισμένο δίπλα στον καθεδρικό ναό στο Στρασβούργο της Γαλλίας, το παλάτι ξεκίνησε ως ένα νέο σπίτι για τους επισκόπους της πόλης.
Το 1727, ο καρδινάλιος Αρμάντ ντε Ροάν, (ο οποίος είναι επίσης Πρίγκιπας-Επίσκοπος του Στρασβούργου και μέλος του Οίκου του Ρο), ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Ρομπέρ ντε Κοτ να σχεδιάσει το νέο παλάτι σε γαλλικό μπαρόκ στυλ. Ο ντε Κοτ ξεκίνησε την εκπαίδευσή του ως μαθητής του Ζυλ Χαρντουάν-Μανσάρ — του πρωταρχικού αρχιτέκτονα των Βερσαλλιών — πριν γίνει ο μικρότερος συνεργάτης του και τελικά διάδοχός του ως κύριος βασιλικός αρχιτέκτονας.
Η κατασκευή του παλατιού Ροάν διήρκεσε από το 1732 έως το 1742 και διευθύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον νεότερο αρχιτέκτονα Ζοζέφ Μασσόλ, ο οποίος βοήθησε τον ντε Κοτ στον σχεδιασμό του παλατιού και ανέλαβε την ευθύνη μετά τον θάνατο του ντε Κοτ το 1735. Ο σχεδιασμός του παλατιού εμπνεύστηκε από το παριζιάνικο οικιστικό στυλ της εποχής, γνωστό ως αριστοκρατικό αστικό στυλ. Ενώ συχνά παρουσιάζει γαλλικά μπαρόκ στοιχεία όπως κολοσσιαίους κίονες (πολυώροφους κίονες), η οικιστική αρχιτεκτονική απέσυρε σταδιακά τις κιονοστοιχίες και τους τρούλους για ένα ελαφρύτερο αρχιτεκτονικό στυλ που εισήγαγε διακόσμηση από σφυρήλατο σίδερο σε σχέδια rocaille (φυσικά ενσωματωμένες, ομαλές καμπύλες).
Από την δεκαετία του 1730, το Επισκοπικό Μέγαρο έχει παραδοθεί από τους άρχοντες στο κράτος. Είναι πλέον ένα πολιτιστικό ορόσημο που στεγάζει τρία μουσεία: το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Καλών Τεχνών και το Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών.
Η κύρια είσοδος του παλατιού βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του κτηρίου, απέναντι από τον καθεδρικό ναό του Στρασβούργου. Ενώ η θριαμβευτική αψιδωτή πύλη θυμίζει την κλασική ρωμαϊκή αρχιτεκτονική, ο κοίλος τοίχος είναι ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό στα μπαρόκ σχέδια. Τα γλυπτά και τα ανάγλυφα του παλατιού σκαλίστηκαν από τον Ρομπέρ λε Λορραίν, έναν από τους μεγαλύτερους Γάλλους μπαρόκ γλύπτες. Γλυπτικές αλληγορίες πίστης και προσωποποιήσεις της «Θρησκείας», της «Ευχαριστίας», του «Ελέους» και της «Μετάνοιας» στέφουν την κύρια πύλη. (PhotoFires/Shutterstock)
Η βιβλιοθήκη του παλατιού Ροάν είναι μέρος του Μουσείου Διακοσμητικών Τεχνών. Βρίσκεται στο ισόγειο, και λειτουργεί και ως το κύριο μέρος του μικρού παρεκκλησίου του παλατιού. Πάνω από τα ράφια από μαόνι κρέμονται τέσσερις από τους οκτώ τοιχοτάπητες που απεικονίζουν την «Ιστορία του Κωνσταντίνου», οι οποίοι υφάνθηκαν γύρω στο 1624 από σχέδια των καλλιτεχνών Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς και Πιέτρο ντα Κορτόνα (σώζονται σε πολλές εκδόσεις). Πλαισιώνουν την πόρτα δύο από τους πίνακες των τεσσάρων ευαγγελιστών. (kamienczanka/Shutterstock)
Το βασιλικό υπνοδωμάτιο, όπου έμειναν οι Γάλλοι μονάρχες και οι επισκέπτες της βασιλικής οικογένειας (Λουδοβίκος ΙΕ΄, Μαρία Αντουανέττα, Ναπολέων, Ζοζεφίν και Σαρλ Ι΄) στο Στρασβούργο, είναι ένα από τα πιο περίτεχνα και εντυπωσιακά δωμάτια στο παλάτι Ροάν. Με αυλακωτούς κίονες, διακοσμητικά επιχρίσματα, πολυελαίους με φούντες και κολωνάκια—χαμηλά κολωνάκια που χωρίζουν το κρεβάτι από το υπόλοιπο δωμάτιο— η κρεβατοκάμαρα του βασιλιά αποτελεί παράδειγμα της απόλυτης λαμπρότητας της ύστερης μπαρόκ εσωτερικής αισθητικής. Η διακόσμηση ενισχύεται περαιτέρω από μεγάλους, επιχρυσωμένους καθρέφτες και τρία από τα υφαντά της σειράς «Ιστορία του Κωνσταντίνου». (Morio60/CC BY-SA 2.0)
Η αίθουσα της Συνόδου χρησιμοποιήθηκε ως χώρος υποδοχής και τραπεζαρία. Στο εσωτερικό των καμάρων υπάρχουν γλυπτές παραστάσεις μουσικών οργάνων, αφού τα συμπόσια συνήθως συνοδεύονταν από μουσική. Πάνω από τον κεντρικό μπουφέ είναι μια τοιχογραφία trompe-l’oeil της Ceres, θεάς της γεωργίας και της γονιμότητας. (Alexander Sorokopud/Shutterstock)
Η κρεβατοκάμαρα του πρίγκιπα-επισκόπου έγινε αργότερα το πρωινό δωμάτιο του αυτοκράτορα Ναπολέοντα (ένα σαλόνι που δέχεται τον πρωινό ήλιο). Με έναν συνδυασμό πολυτέλειας και πραότητας, χαρακτηριστικό ενός ιδιωτικού μπαρόκ δωματίου, τα έπιπλα περιλαμβάνουν έναν canapé confident (καναπές που έχει ένα κάθισμα σε κάθε άκρο κάθετα προς τα κύρια καθίσματα), έξι πολυθρόνες και δύο ψηλά κηροπήγια. (Alexander Sorokopud/Shutterstock)
Η νότια πρόσοψη καταλαμβάνει όλο το πλάτος του οικοπέδου του παλατιού Ροάν και έχει τέσσερις ορόφους, συμπεριλαμβανομένης της στέγης του αρχοντικού. Διαθέτει 17 όρμους (παράθυρα σε σταθερή απόσταση), μπαλκόνια από σφυρήλατο σίδερο, και τέσσερις κορινθιακούς κίονες που στέφονται με ένα αέτωμα εντός του οποίου υπάρχει το οικόσημο του Οίκου του Ροάν. (Mikhail Markovskiy/Shutterstock)
Τουλούμπες φτιάχνουν σε όλη την Ελλάδα, όμως στη Θεσσαλονίκη ήταν πάντα πολύ πιο διαδεδομένες ως κέρασμα, προφανώς λόγω της εγγύτητάς της με την Κωνσταντινούπολη και των επιρροών που δέχθηκε από τη βυζαντινή, την πολίτικη και την οθωμανική κουζίνα.
Η λέξη κατάγεται από την περσική λέξη τολόμπε, που σημαίνει αντλία. Η τολόμπε πέρασε στα τουρκικά ως tulumba και στα ιταλικά ως tromba, λέξεις που υιοθετήσαμε και στην Ελλάδα, την πρώτη για το γλυκό και τη δεύτερη για την αντλία.
Τουλούμπες βέβαια και άλλα παρόμοια γλυκά, δηλαδή ζυμάρια που τηγανίζονται σε λάδι και έπειτα σιροπιάζονται, συναντάμε και αλλού στη λεκάνη της Μεσογείου, στη Μέση Ανατολή, στο Ιράν, στη Βόρεια Αφρική, μέχρι και στην Ίνδία. Στον μουσουλμανικό κόσμο, τις φτιάχνουν και τις τρώνε κατά το ραμαζάνι. Παρόμοια είναι και τα ισπανικά churros.
Υλικά
Μερίδες: 6-8
Για τα τουλουμπάκια
250 γρ. αλεύρι σκληρό
300 ml νερό
40 ml σπορέλαιο
4 μεσαία αυγά
20 γρ. ζάχαρη
1 πρέζα αλάτι
Για το σιρόπι
500 ml νερό
450 γρ. ζάχαρη
20 γρ. μέλι
σπορέλαιο για το τηγάνισμα
Εκτέλεση
Το σιρόπι
Για να φτιάξουμε τα τουλουμπάκια, ξεκινάμε φτιάχνοντας το σιρόπι. Σε ένα κατσαρολάκι βάζουμε το νερό και τη ζάχαρη και, αφού πάρουν μία βράση, κατεβάζουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το μέλι.
Ανακατεύουμε να διαλυθεί και αφήνουμε το σιρόπι να κρυώσει.
Τα τουλουμπάκια
Σε ένα άλλο κατσαρόλακι ζεσταίνουμε το νερό με το λάδι, τη ζάχαρη και το αλάτι μέχρι να πάρουν βράση.
Αποσύρουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το αλεύρι, ανακατεύοντας έντονα με μια κουτάλα μέχρι να γίνει ένα ζυμαράκι.
Επαναφέρουμε το κατσαρολάκι στη φωτιά και συνεχίζουμε το ανακάτεμα για περίπου μισό λεπτό, ώστε να ψηθεί καλά το αλεύρι.
Αδειάζουμε το ζυμαράκι στο μίξερ και το ανακατεύουμε με το φτερό μέχρι να κρυώσει λίγο.
Σε ένα μπολάκι, χτυπάμε ελαφρώς τα αυγά και τα ρίχνουμε σταδιακά στο ζυμάρι, συνεχίζοντας το ανακάτεμα.
Αφού απορροφηθούν και γίνει μια μαλακή και κάπως ρευστή ζύμη, τη μεταφέρουμε σε μια σακούλα ζαχαροπλαστικής με μύτη οδοντωτή.
Σε ένα τηγάνι βάζουμε αρκετό σπορέλαιο και, αφού ζεσταθεί καλά, σχηματίζουμε με το κορνέ τουλουμπάκια ως εξής:
Πλησιάζουμε τη μύτη της σακούλας στην επιφάνεια του λαδιού, πιέζουμε να βγει λίγη ζύμη και, όταν φτάσει στο μήκος που επιθυμούμε, την κόβουμε με ένα ψαλίδι, να πέσει το τουλουμπάκι στο λάδι.
Αφού τα τηγανίσουμε και ροδίσουν καλά από όλες τις πλευρές, τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα και τα βάζουμε σε ένα πιάτο με απορροφητικό χαρτί, να στραγγίξουν.
Έπειτα, τα ρίχνουμε στο κατσαρολάκι με το κρύο σιρόπι και τα γυρνάμε να σιροπιαστούν καλά, για περίπου 10 δευτερόλεπτα.
Βγάζουμε τα τουλουμπάκια ξανά με τρυπητή κουτάλα και τα τοποθετούμε σε πιατέλα. Διατηρούνται σε θερμοκρασία δωματίου.
