ΚΟΣΜΟΣ

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, παρέστη σε διάσκεψη ειρήνης στην Αίγυπτο στις 13 Οκτωβρίου, όπου υπέγραψε συμφωνία που στοχεύει στον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, σηματοδοτώντας ένα κομβικό σημείο στις προσπάθειες ειρήνευσης της περιοχής και εγκαινιάζοντας, όπως τόνισε, «μια νέα εποχή για τη Μέση Ανατολή».

Ο Αμερικανός πρόεδρος πλαισιώθηκε από ηγέτες χωρών που διαδραμάτισαν μεσολαβητικό ρόλο στις αρχικές φάσεις της συμφωνίας. «Ύστερα από χρόνια οδύνης και αιματοχυσίας, ο πόλεμος στη Γάζα έλαβε τέλος», δήλωσε ο Τραμπ στη διάρκεια της συνόδου.

Περίπου 35 αρχηγοί κρατών βρέθηκαν δίπλα του στο θέρετρο Σαρμ Ελ Σέιχ, ανάμεσά τους οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Τουρκίας, της Ιορδανίας και του Κατάρ, καθώς και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Κατά την υπογραφή της συμφωνίας, ο Τραμπ ανακοίνωσε πως ξεκίνησε η δεύτερη φάση της συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.

Το 20-σημείο σχέδιό του για τον τερματισμό της σύρραξης, που δημοσιοποιήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου, προβλέπει τον αφοπλισμό της Χαμάς και τη προσωρινή διακυβέρνηση της Γάζας από ένα «Συμβούλιο Ειρήνης» – μέτρα που αναμένεται να εφαρμοστούν στο επόμενο στάδιο του σχεδίου.

Ως συμπροεδρεύων της συνόδου, ο Τραμπ υποδέχθηκε προσωπικά τους ηγέτες και των 35 χωρών.

Προτού μεταβεί στην Αίγυπτο, ο Τραμπ επισκέφθηκε πρώτα το Ισραήλ, όπου απηύθυνε ιστορική ομιλία στην Κνεσέτ, την ισραηλινή βουλή.

Καθώς προσγειωνόταν στο Τελ Αβίβ, το κλίμα ήταν πανηγυρικό με την απελευθέρωση και επιστροφή των τελευταίων 20 Ισραηλινών ομήρων από τη Γάζα, ενώ, υπό τους όρους της εκεχειρίας, περισσότεροι από 250 Παλαιστίνιοι φυλακισμένοι και πάνω από 1.700 κρατούμενοι από τη Γάζα αφέθηκαν ελεύθεροι.

Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς ξέσπασε στις 7 Οκτωβρίου 2023, όταν ένοπλοι της Χαμάς διέσχισαν τα σύνορα και σκότωσαν περίπου 1.200 άτομα στο Ισραήλ, κρατώντας στη συνέχεια ομήρους 251 άτομα που μετέφεραν στη Γάζα.

Στη Σαρμ Ελ Σέιχ, ο Τραμπ είχε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, εκθειάζοντας τον ρόλο του στην επίτευξη της συμφωνίας που οδήγησε τη Χαμάς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

«Η Χαμάς σέβεται τη χώρα αυτή και την ηγεσία της Αιγύπτου», υπογράμμισε ο Τραμπ. Στη σύνοδο συμμετείχε και ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, ωστόσο εκπρόσωποι της Χαμάς δεν παρέστησαν.

Ιστορική ομιλία στην Κνεσέτ

Θερμή υποδοχή επεφύλαξε η Κνεσέτ στον Τραμπ. Κατά την ομιλία του στάθηκε στα δεινά που υπέστησαν και οι δύο πλευρές και χαρακτήρισε την περίσταση «ιστορική αυγή για τη Μέση Ανατολή».

«Αυτή θα καταγραφεί ως η στιγμή που τα πάντα άρχισαν να αλλάζουν, και μάλιστα προς το πολύ καλύτερο», σημείωσε ο Τραμπ. «Όπως οι ΗΠΑ σήμερα, έτσι κι εδώ, ανοίγει η χρυσή εποχή του Ισραήλ, αλλά και ολόκληρης της περιοχής».

Ο Τραμπ είχε προηγουμένως ακούσει ομιλίες του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του επικεφαλής της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ. Πρόκειται μόλις για τον τέταρτο Αμερικανό πρόεδρο που απευθύνεται στην Κνεσέτ, μετά τους Κάρτερ, Κλίντον και Μπους τον νεότερο.

Κατά τη διαμονή του στο Ισραήλ, ο Τραμπ συνάντησε Ισραηλινούς ομήρους και τις οικογένειές τους. Αναφερόμενος στις εξελίξεις, δήλωσε: «Ο μακρύς και επώδυνος εφιάλτης έφτασε επιτέλους στο τέλος του», προσθέτοντας ότι «καθώς η περιοχή επουλώνεται, ένα φωτεινότερο μέλλον διαφαίνεται πλέον στον ορίζοντα».

Ο Νετανιάχου, από το βήμα της Κνεσέτ, χαρακτήρισε τον Τραμπ «τον σημαντικότερο φίλο που είχε ποτέ το Ισραήλ στον Λευκό Οίκο» και μίλησε για μια «ιστορική ημέρα».

«Υπό την ηγεσία σας, μπορούμε να συνάψουμε νέες ειρηνευτικές συμφωνίες με αραβικές και μουσουλμανικές χώρες εντός και εκτός της περιοχής», ανέφερε ο Νετανιάχου. Ο Τραμπ εξέφρασε, επίσης, την ελπίδα ότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ θα διευρυνθούν με τη συμμετοχή και άλλων χωρών.

Άνοιγμα και προς το Ιράν επεχείρησε ο Τραμπ, λέγοντας: «Είμαστε έτοιμοι όποτε είστε κι εσείς – θα είναι η καλύτερη απόφαση που πήρε ποτέ το Ιράν», αναφερόμενος στο ενδεχόμενο συμφωνίας.

Η αιγυπτιακή κυβέρνηση είχε ανακοινώσει αρχικά ότι στη διάσκεψη της Δευτέρας θα μετείχε και ο Νετανιάχου μαζί με τον Τραμπ και άλλους ηγέτες. Ωστόσο, το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού διευκρίνισε αργότερα ότι δεν θα παραστεί. Στην ομιλία του, ο Τραμπ επαίνεσε τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ για τις επίπονές προσπάθειες μεσολάβησης, παρομοιάζοντάς τον με τον Χένρι Κίσινγκερ.

«Αναρωτιόμουν αν θα έβλεπα ποτέ αυτή τη μέρα. Είναι συγκινητικό να ξέρεις ότι τόσες οικογένειες θα ξαναβρεθούν επιτέλους», έγραψε ο Γουίτκοφ στην πλατφόρμα Χ πριν την απελευθέρωση των ομήρων.

Το γραφείο του προέδρου αλ-Σίσι ανακοίνωσε ότι η Αίγυπτος θα απονείμει στον Τραμπ την ανώτατη πολιτική της διάκριση, το Παράσημο του Νείλου, για τη συμβολή του στον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. «Είναι μεγάλη τιμή να λαμβάνω από εσάς την ανώτατη τιμητική διάκριση της Αιγύπτου», δήλωσε ο Τραμπ στη σχετική τελετή.

Σύμφωνα με το δεύτερο στάδιο της ειρηνευτικής συμφωνίας, προτεραιότητα δίνεται στην ανοικοδόμηση της Γάζας. Ο Τραμπ σημείωσε πως πολλές χώρες έχουν εκφράσει διάθεση να συνδράμουν στην αποκατάσταση της περιοχής.

Τον Φεβρουάριο, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτίμησε το κόστος ανασυγκρότησης και επανενεργοποίησης της οικονομίας της Λωρίδας στα 53 δισ. δολάρια.

Κύματα ενθουσιασμού καταγράφονται σε Ισραήλ και Γάζα μετά τη συμφωνία επί της πρώτης φάσης του ειρηνευτικού σχεδίου που προώθησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Έμμεσες συνομιλίες μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, με τη διαμεσολάβηση της Αιγύπτου και με βάση το 20 σημείων σχέδιο Τραμπ, οδήγησαν σε συμφωνία στις 8 Οκτωβρίου.

Η πρώτη φάση του σχεδίου προβλέπει την απελευθέρωση των εναπομεινάντων Ισραηλινών ομήρων εντός ολίγων ημερών, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων.

Άμεσα αναμένεται και η κήρυξη εκεχειρίας, μόλις ολοκληρωθεί η επικύρωση της συμφωνίας από το Ισραήλ την Πέμπτη.

Η είδηση της συμφωνίας προκάλεσε εκδηλώσεις χαράς και στις δύο πλευρές.

Στη Γάζα, Παλαιστίνιοι ξεχύθηκαν στους δρόμους της Χαν Γιούνις, τραγουδώντας, χορεύοντας και χειροκροτώντας.

Στο Ισραήλ, οι οικογένειες των ομήρων εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους στον Τραμπ για τον καθοριστικό του ρόλο.

 

Το βράδυ της Τετάρτης, μέλη οικογενειών των ομήρων συμμετείχαν σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τραμπ, παρουσία του υπουργού Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ.

Σε βίντεο που ανάρτησε το Φόρουμ Ομήρων και Αγνοουμένων στην πλατφόρμα X, συγγενής ομήρου ανέφερε: «Από τότε που γίνατε πρόεδρος – ακόμη κι από πριν – έχουμε εμπιστοσύνη πως θα φέρετε εις πέρας την αποστολή, μέχρι να επιστρέψουν και οι 48 όμηροι στο σπίτι τους. Σας ευχαριστούμε θερμά. Μακάριοι αυτοί που φέρνουν την ειρήνη».

Τις ευχαριστίες του προς τον Τραμπ, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Ουίτκοφ και πρώην απεσταλμένο για τη Μέση Ανατολή, Τζάρεντ Κούσνερ, εξέφρασε και ο Λάτνικ.

Η Ρεμπέκα Μπομπότ, σύζυγος του ομήρου Ελκανά Μπομπότ, σε μήνυμά της στο X δήλωσε: «Δεν έχω άλλα λόγια, μόνο δάκρυα χαράς. Η καρδιά μου ξεχειλίζει από ευγνωμοσύνη που θα τους φέρετε πίσω σύντομα. Σας ευχαριστώ που το κάνετε αυτό πραγματικότητα. Εύχομαι να επιστρέψουν ασφαλείς όλοι οι όμηροι, και ο Ελκανά. Σας αγαπάμε, πρόεδρε Τραμπ».

Πλήθη συγκεντρώθηκαν και στην Πλατεία των Ομήρων στο Τελ Αβίβ το πρωί της Πέμπτης για να γιορτάσουν τη συμφωνία.

Στην Ιερουσαλήμ, οι Ισραηλινοί εξέφρασαν ευγνωμοσύνη τόσο στους ηγέτες των ΗΠΑ όσο και στους Ισραηλινούς, με έναν κάτοικο να δηλώνει στο Reuters: «Χαίρομαι πάρα πολύ που γυρίζουν πίσω οι όμηροι. Σ’ ευχαριστούμε, Τραμπ, σ’ ευχαριστούμε Νετανιάχου».

Κάποιοι από το πλήθος φώναζαν πως ο Τραμπ αξίζει το Νόμπελ Ειρήνης. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος έχει προτείνει την υποψηφιότητα Τραμπ από τον Ιούλιο, δήλωσε την Πέμπτη ότι ο Αμερικανός πρόεδρος «αξίζει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης». Το αίτημα αυτό διατυπώνεται μία μόλις ημέρα πριν από την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 2025.

 

Το Φόρουμ Ομήρων και Αγνοούμενων, που εκπροσωπεί τις οικογένειες των περισσότερων Ισραηλινών ομήρων, προσκάλεσε το κοινό να συμπαρασταθεί γράφοντας: «Τίποτα δεν τελειώνει, αν δεν επιστρέψουν όλοι στο σπίτι».

Μιλώντας από την Πλατεία των Ομήρων, ο Ρότεμ Κούπερ, γιος του Αμιράμ Κούπερ που είχε απαχθεί από το κιμπούτς Νιρ Οζ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και δολοφονήθηκε στην αιχμαλωσία, σημείωσε σε συνέντευξή του στην Jewish Chronicle: «Είμαστε σαν στρατιώτες που πέρασαν μάχη. Δεν αισθανόμαστε ανακούφιση ακόμη. Θα υπάρξει αληθινή ανακούφιση μόνο όταν δούμε ζωντανούς τους ομήρους να επιστρέφουν».

Δημοσκόπηση του Κέντρου Δημόσιας Γνώμης και Πολιτικής του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ βρήκε ότι το 66% των Ισραηλινών πιστεύει πως ήρθε η ώρα να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα – αύξηση 13 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με πέρυσι.

Πρώτο κίνητρο για τον τερματισμό της σύγκρουσης φέρεται η ασφάλεια των ομήρων, σύμφωνα με το 50,5% των Εβραίων και το 34,5% των Αράβων ερωτηθέντων. Η έρευνα καλύπτει αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 ενηλίκων (800 στα εβραϊκά, 200 στα αραβικά).

Διεθνείς αντιδράσεις

Ενώ γιορτές εκδηλώνονται σε Ισραήλ και Γάζα, ηγέτες ανά τον κόσμο εξέφρασαν ευγνωμοσύνη στον Τραμπ για την ηγεσία του στις ειρηνευτικές προσπάθειες.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, χαιρέτισε την Πέμπτη τις διπλωματικές πρωτοβουλίες των ΗΠΑ, του Κατάρ, της Αιγύπτου και της Τουρκίας, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία «πολυπόθητη πρόοδο».

«Τόσο για Ισραηλινούς όσο και για Παλαιστίνιους, η συμφωνία αυτή προσφέρει μια αχτίδα ανακούφισης, που πρέπει να γίνει ξημέρωμα ειρήνης και απαρχή για το τέλος αυτού του καταστροφικού πολέμου», δήλωσε.

Από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, ηγέτες επικρότησαν τη συμφωνία και κάλεσαν για την άμεση εφαρμογή της. Το γραφείο Νετανιάχου ανακοίνωσε πως το ισραηλινό συμβούλιο ασφαλείας θα συνεδριάσει στις 17:00, ακολουθούμενο από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου στις 18:00.

Ο πόλεμος στη Γάζα μαίνεται από την 7η Οκτωβρίου 2023, όταν ομάδες τρομοκρατών υπό την ηγεσία της Χαμάς εξαπέλυσαν επίθεση κατά του Ισραήλ, σκοτώνοντας περίπου 1.200 ανθρώπους – κυρίως αμάχους – και παίρνοντας πάνω από 250 ομήρους.

Σήμερα εκτιμάται πως περίπου 20 όμηροι παραμένουν ζωντανοί σε αιχμαλωσία.