Η ανθρωπότητα έχει μόνο λίγα χρόνια για να δράσει προτού ο κόσμος βυθιστεί ανεπανόρθωτα σε μια περιβαλλοντική καταστροφή παγκοσμίων διαστάσεων, προειδοποιούν οι εμπειρογνώμονες για το κλίμα σε πρόσφατη έκθεσή τους. Ωστόσο, οι εκκλήσεις τους καταπνίγονται από δεκάδες δραματικές προβλέψεις του παρελθόντος που δεν επαληθεύτηκαν.
Οι περιβαλλοντολόγοι προβλέπουν την καταστροφή εδώ και πολλές δεκαετίες. Οι περισσότερες προβλέψεις τους αφορούν τον κλιματικό κατακλυσμό που φαίνεται να είναι προ των πυλών, ενώ πλησιάζοντας στην ορισμένη ημερομηνία της καταστροφής μένει μόνο ένας απόηχος.
Καθώς οι αποτυχημένες προβλέψεις συσσωρεύονται, οι ειδικοί σε θέματα κλίματος φαίνεται να έχουν γίνει πιο προσεκτικοί και αποφεύγουν τις πολύ συγκεκριμένες προβλέψεις. Σήμερα, η κυρίαρχη άποψη μεταξύ των υποστηρικτών της κλιματικής αλλαγής είναι ότι καιρικά φαινόμενα όπως οι ξηρασίες και οι καταιγίδες θα γίνουν πιο συχνά ή πιο έντονα.
Η έκθεση σύντομης μορφής που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) προειδοποιεί ότι αν δεν μειωθούν δραστικά και άμεσα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ο πλανήτης θα θερμανθεί κατά προσέγγιση 1,1 έως 2,4 βαθμούς Κελσίου επιπλέον, μέχρι το 2100. Αυτό θα οδηγήσει σε «υψηλό» ή «πολύ υψηλό» κίνδυνο καταστροφής από πυρκαγιές, υποβάθμιση του μόνιμου πάγου, απώλεια της βιοποικιλότητας, λειψυδρία σε ξηρές περιοχές, θνησιμότητα των δέντρων στη στεριά, καθώς και απώλεια των κοραλλιών θερμού νερού στη θάλασσα. Οι περισσότεροι από τους σοβαρούς κινδύνους τυγχάνουν μέτριας ή χαμηλής υποστήριξης, πράγμα που σημαίνει ότι τα υποκείμενα στοιχεία λείπουν ή είναι ασαφή.
Η πλήρης έκθεση της IPCC δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη.
Ένας από τους πλέον φημισμένους ειδικούς σε θέματα κλίματος, ο Μάικλ Μαν [Michael Mann, γεν. 1965], επέκρινε την IPCC για «υπερβολικό συντηρητισμό» στις προβλέψεις της για τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, «περιλαμβανομένης της κατάρρευσης των παγετώνων, της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της αύξησης των ακραίων καιρικών φαινομένων», ανέφερε το Inside Climate News.
Ωστόσο, ακριβώς αυτού του είδους οι τολμηρές προβλέψεις έχουν υπονομεύσει την αξιοπιστία των εμπειρογνωμόνων στο παρελθόν.
Ο περιβαλλοντολόγος Μπιορν Λόμποργκ [Bjorn Lomborg, γεν. 1965] συγκέντρωσε μερικές τέτοιες αποτυχημένες προβλέψεις στο βιβλίο του «Ψευδής Συναγερμός: Πώς ο πανικός για την κλιματική αλλαγή μάς κοστίζει τρισεκατομμύρια, βλάπτει τους φτωχούς και αποτυγχάνει να διορθώσει τον πλανήτη» («False Alarm: How Climate Change Panic Costs Us Trillions, Hurts the Poor, and Fails to Fix the Planet»). Ο γεωλόγος και ηλεκτρολόγος μηχανικός Τόνυ Χέλλερ [Tony Heller], ο οποίος επικρίνει συχνά αυτό που θεωρεί απάτη στην τρέχουσα επικρατούσα έρευνα για το κλίμα, έχει καταστήσει επαναλαμβανόμενο θέμα του ιστολογίου του για την επιστήμη του κλίματος την επισήμανση αποτυχημένων και αμφίβολων προβλέψεων.
Τα παραδείγματα είναι άφθονα και χρονολογούνται εδώ και έναν αιώνα περίπου.
1939: Λιώνουν οι πάγοι!
«Οι παγετώνες της Ανατολικής Γροιλανδίας λιώνουν ραγδαία», ανέφερε η εφημερίδα Harrisburg [Pennsylvania] Sunday Courier, το 1993.
«Μπορεί να ειπωθεί, χωρίς υπερβολή, ότι οι παγετώνες – όπως και εκείνοι της Νορβηγίας – αντιμετωπίζουν την πιθανότητα μιας καταστροφικής κατάρρευσης», δήλωνε ο Σουηδός γεωλόγος Χανς Αλμαν [Hans Ahlmann] σε μια έκθεση προς τη Γεωγραφική Εταιρεία μετά την αρκτική του αποστολή, όπως ανέφερε η εφημερίδα τότε.
Σύμφωνα με άρθρο των New York Times του 1923, οι πάγοι της Αρκτικής υποχωρούσαν από το 1918.
«Τον περασμένο χειμώνα, οι ωκεανοί δεν πάγωσαν ούτε στη βόρεια ακτή του Σπιτζμπέργκεν», ανέφερε το άρθρο.
Συγκριτικά, φέτος το χειμώνα, ο θαλάσσιος πάγος έφτασε στις ακτές του Σπιτζμπέργκεν, αν και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.
Ωστόσο, τότε, το λιώσιμο δεν φαινόταν να έχει τελειώσει σχεδόν καθόλου.
1947: Οι ωκεανοί θα κατακλύσουν τη γη!
«Η πιθανότητα μιας τεράστιας ανόδου της επιφάνειας του ωκεανού με επακόλουθο εκτεταμένες πλημμύρες, εξαιτίας ενός αρκτικού κλιματικού φαινομένου[,] συζητήθηκε χθες από τον Δρα Χανς Άλμαν , έναν γνωστό Σουηδό γεωφυσικό στο Γεωφυσικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια», αναφέρεται σε άρθρο της εφημερίδας The West Australian.
«Η αλλαγή στην Αρκτική είναι τόσο σοβαρή που ελπίζω ότι μπορεί να δημιουργηθεί γρήγορα ένας διεθνής οργανισμός για τη μελέτη των συνθηκών σε παγκόσμια βάση», δήλωσε ο Δρ Άλμαν.
1958: Τα πλοία θα διασχίζουν τον Βόρειο Πόλο!
«Ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο πολικός πάγος είναι κατά 40% λεπτότερος και κατά 12% μικρότερος σε έκταση από ό,τι ήταν πριν από μισό αιώνα και ότι ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής των παιδιών μας, ο Αρκτικός Ωκεανός μπορεί να ανοίξει, επιτρέποντας στα πλοία να διασχίσουν τον Βόρειο Πόλο», ανέφεραν οι New York Times, σημειώνοντας ότι το πάχος του αρκτικού πάγου ήταν – τότε – περίπου 2 μέτρα. Σήμερα, επίσης, ο πάγος έχει πάχος περίπου 2 μέτρα.
Από τη δεκαετία του 1960, οι έντονες ανησυχίες για το λιώσιμο της Αρκτικής υποχώρησαν ελαφρώς και αντικαταστάθηκαν από άλλους περιβαλλοντικούς προβληματισμούς.
1967: Η παγκόσμια πείνα
«Είναι ήδη πολύ αργά για να αποφύγουμε μια μακρά περίοδο λιμού», ανέφερε η εφημερίδα Salt Lake Tribune , επικαλούμενη την πρόβλεψη του Πωλ Έρλιχ [Paul Ehrlich, γεν. 1932] για λιμούς μέχρι το 1975.
Ο Έρλιχ, βιολόγος του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου «Η πληθυσμιακή βόμβα», πρότεινε την πρόσμιξη βασικών τροφίμων και πόσιμου νερού με στοιχεία που προκαλούν στείρωση, ώστε να μειωθεί ο αυξανόμενος πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
1970: Η νέα εποχή των παγετώνων
«Επιστήμονας προβλέπει ότι ο 21ος αιώνας θα φέρει μια νέα εποχή παγετώνων», ανέφερε η Boston Globe , λέγοντας ότι ο ειδικός σε θέματα ρύπανσης Τζέημς Λοτζ [James Lodge, 1926-2001] προέβλεψε ότι «η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να εξαφανίσει τον ήλιο και να προκαλέσει μια νέα εποχή παγετώνων στο πρώτο τρίτο του νέου αιώνα».
1970: Νερό και φαγητό με το δελτίο!
Ο Έρλιχ συνέχισε τις προβλέψεις του για ελλείψεις σε νερό και τροφή, προειδοποιώντας ότι η Αμερική θα χρειαζόταν δελτίο νερού μέχρι το 1974 και τροφίμων μέχρι το 1980, ανέφερε η εφημερίδα Redlands Daily Facts της Καλιφόρνια.
1971: Μια καταστροφική εποχή παγετώνων
«Ίσως απέχουμε μόλις 50 ή 60 χρόνια από μια νέα, καταστροφική εποχή των παγετώνων», δήλωνε ο ατμοσφαιρικός επιστήμονας Σ.Ι. Ρασούλ [S.I. Rasool] της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA) και του Πανεπιστημίου Κολούμπια, όπως ανέφερε τότε η Washington Post.
1972: 10 χρόνια μέχρι την καταστροφή!
«Έχουμε 10 χρόνια για να σταματήσουμε την καταστροφή», δήλωνε το 1972 ο Μωρίς Στρονγκ, τότε γραμματέας περιβάλλοντος του ΟΗΕ, σχετικά με τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα, σύμφωνα με τη σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter.
1972: Θα παγώσουμε!
Δύο γεωλόγοι του Πανεπιστημίου Brown έγραψαν μια επιστολή στον πρόεδρο Νίξον, αναφέροντας ότι ένα συνέδριο στο οποίο συμμετείχαν «42 κορυφαίοι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ερευνητές» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «μια παγκόσμια επιδείνωση του κλίματος, κατά τάξη μεγέθους μεγαλύτερη από κάθε άλλη που έχει βιώσει μέχρι σήμερα η πολιτισμένη ανθρωπότητα, είναι μια πολύ πραγματική πιθανότητα και μπορεί πράγματι να επέλθει πολύ σύντομα».
«Αν διατηρηθεί ο σημερινός ρυθμό ψύξης», είπαν, «θα έχουμε παγετώδεις θερμοκρασίες σε περίπου έναν αιώνα.»
1974: Πλησιάζει η εποχή των παγετώνων!
«Διαστημικοί δορυφόροι δείχνουν ότι η Νέα Εποχή των Παγετώνων πλησιάζει με ταχείς ρυθμούς», έγραφε ο Guardian το 1974.
1974: Τα σημάδια των επερχόμενων πάγων είναι παντού!
«Άλλη μια εποχή των παγετώνων;» ρωτούσε τίτλος του περιοδικού Time.
«Τα σημάδια είναι παντού – από την απροσδόκητη επιμονή και το πάχος του πάγου στα νερά γύρω από την Ισλανδία μέχρι τη μετανάστευση προς το νότο ενός πλάσματος που αγαπά τη ζέστη, όπως το αρμαντίλο των μεσοδυτικών πολιτειών», ανέφερε το άρθρο.
1978: Η ψύξη δεν σταματά!
«Μια διεθνής ομάδα ειδικών κατέληξε στο συμπέρασμα από οκτώ δείκτες του κλίματος ότι δεν είναι ορατό το τέλος της τάσης ψύξης των τελευταίων 30 ετών, τουλάχιστον στο βόρειο ημισφαίριο», ανέφεραν οι New York Times το 1978.
1979: Λιώνει ο Βόρειος Πόλος!
«Υπάρχει πραγματικά η πιθανότητα κάποιοι άνθρωποι που βρίσκονται τώρα σε βρεφική ηλικία να ζήσουν σε μια εποχή που οι πάγοι στο Βόρειο Πόλο θα έχουν λιώσει, αλλαγή που θα προκαλέσει γρήγορες και ίσως καταστροφικές αλλαγές στο κλίμα», ανέφεραν οι New York Times το 1979.
1982: Ένα περιβαλλοντικό Ολοκαύτωμα!
Ο Μοσταφά Τόλμπα, τότε εκτελεστικός διευθυντής του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΟΗΕ, δήλωσε ότι αν ο κόσμος δεν αλλάξει πορεία, θα αντιμετωπίσει «μια περιβαλλοντική καταστροφή και θα γίνει μάρτυρας μιας καταστροφής τόσο πλήρους, τόσο μη αναστρέψιμης, όσο οποιοδήποτε πυρηνικό ολοκαύτωμα» μέχρι το 2000, σύμφωνα με τους New York Times.
1988: Θα έχουν εξαφανιστεί οι Μαλδίβες μέχρι το 1992!
Το μικρό νησιωτικό έθνος των Μαλδίβων απειλείται να καλυφθεί πλήρως από «μια σταδιακή άνοδο της μέσης στάθμης της θάλασσας» στα επόμενα 30 χρόνια, ανέφερε το Γαλλικό Πρακτορείο το 1988, σημειώνοντας ότι «το τέλος των Μαλδίβων και του λαού τους θα μπορούσε να έρθει και νωρίτερα, αν τα αποθέματα πόσιμου νερού στερέψουν μέχρι το 1992, όπως προβλέπεται».
Οι Μαλδίβες απέχουν ακόμα πολύ από το να βρεθούν κάτω από το νερό. Στην πραγματικότητα, παρά τον αποδεκατισμό του τουρισμού εξαιτίας της πανδημίας COVID-19, το έθνος εξακολουθεί να προσελκύει επενδύσεις. Τον Μάρτιο, μια εταιρεία ανάπτυξης από τα Εμιράτα ανέθεσε σύμβαση ύψους 148 εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή 120 πολυτελών υπερυδατικών και παραθαλάσσιων επαύλεων στην ατόλη South Male των Μαλδίβων, ανέφερε το Hotelier Maldives.
1989: Έθνη ολόκληρα θα βυθιστούν!
«Ένας ανώτερος περιβαλλοντικός αξιωματούχος στα Ηνωμένα Έθνη, ο Νόελ Μπράουν, λέει ότι ολόκληρα έθνη θα μπορούσαν να εξαφανιστούν από το πρόσωπο της γης εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, αν η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν αντιστραφεί μέχρι το 2000», ανέφερε η εφημερίδα San Jose Mercury News της Καλιφόρνια το 1989.
«Οι παράκτιες πλημμύρες και οι καταστροφές των καλλιεργειών θα δημιουργούσαν μια έξοδο “οικολογικών προσφύγων”, απειλώντας με πολιτικό χάος», προειδοποιούσε ο Μπράουν, τότε διευθυντής του γραφείου της Νέας Υόρκης του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ.
2000: Τα παιδιά δεν θα ξέρουν τι είναι το χιόνι!
«Οι χιονοπτώσεις αποτελούν πλέον παρελθόν», έγραφε ο Independent . «Τα παιδιά απλά δεν θα ξέρουν τι είναι το χιόνι», δήλωσε ο Ντέηβιντ Βίνερ, ανώτερος ερευνητής στη μονάδα κλιματικών ερευνών του Πανεπιστημίου East Anglia της Αγγλίας, επισημαίνοντας ότι μέσα σε λίγα χρόνια οι χειμερινές χιονοπτώσεις θα γίνουν «ένα πολύ σπάνιο και συναρπαστικό γεγονός».
Αν και το χιόνι είναι σχετικά σπάνιο στη νότια Αγγλία, εξακολουθεί να πέφτει σχεδόν κάθε χειμώνα.
2001: Σε 10 χρόνια δεν θα υπάρχει σιρόπι σφενδάμνου στη Νέα Αγγλία!
«Οι αλλαγές στο κλίμα θα μπορούσαν δυνητικά να εξαφανίσουν τη βιομηχανία σιροπιού σφενδάμνου στη Νέα Αγγλία» μέσα σε 20 χρόνια, σύμφωνα με τον Τζωρτζ Χερτ, συν-συγγραφέα έκθεσης του 2001 για την υπερθέρμανση του πλανήτη, που είχε ζητήσει το αμερικανικό Κογκρέσο, σύμφωνα με την Albuquerque Journal.
Η Νέα Αγγλία εξακολουθεί να παράγει άφθονο σιρόπι σφενδάμου.
2004: Θα βυθιστούν ευρωπαϊκές πόλεις μέχρι το 2024!
Ο Guardian ανέφερε, το 2004, μυστική έκθεση του Πενταγώνου, σύμφωνα με την οποία η κλιματική αλλαγή θα οδηγούσε σε πυρηνικό πόλεμο, μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις θα βυθίζονταν στον ωκεανό και η Βρετανία θα αποκτούσε «σιβηρικό» κλίμα μέχρι το 2020.
2006: Τα αέρια του θερμοκηπίου θα μας εξοντώσουν μέσα σε 10 χρόνια!
«Αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, ο κόσμος θα φτάσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή», έγραφε το Associated Press το 2006, παραφράζοντας τον Αλ Γκορ, εξέχοντα υποστηρικτή της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
2007: Θα είναι πολύ αργά το 2012!
Αυτό το έτος ήταν η «καθοριστική στιγμή» του αγώνα για την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον Ρατζέντρα Παχαουρί, τον τότε επικεφαλής της επιτροπής του ΟΗΕ για το κλίμα. «Αν δεν δράσουμε μέχρι το 2012, μετά θα είναι πολύ αργά», δήλωνε ο αξιωματούχος, σύμφωνα με τους New York Times.
2007: Δεν θα υπάρχουν πάγοι στον αρκτικό ωκεανό το 2010!
«Ο Αρκτικός Ωκεανός μπορεί να μην έχει καθόλου πάγους το καλοκαίρι ήδη από το 2010 ή το 2015 – κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια», ανέφερε η Καναδική Υπηρεσία Ειδήσεων Canwest, παραφράζοντας τον πολικό ερευνητή Λουί Φορτιέ.
«Θα έχει πάγους η Αρκτική το καλοκαίρι, μετά από πέντε χρόνια;» έγραφε ο τίτλος του Associated Press τον επόμενο μήνα.
«Με αυτόν τον ρυθμό, ο Αρκτικός Ωκεανός θα μπορούσε να είναι σχεδόν χωρίς πάγους στο τέλος του καλοκαιριού μέχρι το 2012», δήλωσε ο Τζέι Τσβάλι, κλιματολόγος της NASA, σύμφωνα με το άρθρο.
2012: Δεν θα υπάρχει χιόνι το 2020!
«Απολαύστε το χιόνι τώρα … μετά από το 2020, δεν θα υπάρχει», ανέφερε η εφημερίδα The Australian, το 2012. Στην Αυστραλία εξακολουθεί να χιονίζει. Η περσινή χιονόπτωση μάλιστα ξεπέρασε σημαντικά τον μέσο όρο.
2017: Η Γη θα γίνει σαν την Αφροδίτη!
Όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα του Παρισιού, ο φυσικός Στίβεν Χόκινγκ δήλωσε, σύμφωνα με το BBC: «Είμαστε κοντά στο σημείο καμπής, όπου η υπερθέρμανση του πλανήτη γίνεται μη αναστρέψιμη. Η ενέργεια του Τραμπ θα μπορούσε να σπρώξει τη Γη στο χείλος του γκρεμού, να γίνει σαν την Αφροδίτη, με θερμοκρασία 250 βαθμών [Κελσίου] και βροχή θειικού οξέος».
2021: Η Καλιφόρνια χωρίς χιόνι!
Το 2021, η εφημερίδα Los Angeles Times δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Η Καλιφόρνια μπορεί να χάσει το χιόνι της νωρίτερα απ’ ό,τι νομίζετε».
Λίγες εβδομάδες αργότερα, το Εργαστήριο Χιονιού της Κεντρικής Σιέρρα του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϋ ανακοίνωσε ότι η Καλιφόρνια μόλις είχε τον πιο χιονισμένο Δεκέμβριο που έχει καταγραφεί ποτέ.
2023: Ο αρκτικός πάγος χάνεται ανεπιστρεπτί!
«Οι πάγοι της Αρκτικής φθίνουν συνεχώς από το 2007 χωρίς ελπίδα αποκατάστασης, σύμφωνα με μελέτη», ανέφερε η Washington Post πέρυσι.
Ωστόσο, οι πάγοι δεν έχουν λεπτύνει πολύ την τελευταία δεκαετία.
Από το 1979, τα καλοκαιρινά ελάχιστα όρια σημειώνουν ένα χαμηλό ρεκόρ κάθε πέντε έως επτά χρόνια. Από το 2012, ωστόσο, δεν έχει σημειωθεί νέο ρεκόρ, σύμφωνα με τα στοιχεία.
Του Petr Svab
