Ενώ οι δυνητικά θανατηφόροι θρόμβοι αίματος και η φλεγμονή της καρδιάς έχουν αναγνωριστεί ως σπάνιες παρενέργειες των εμβολίων COVID-19, μπορεί να υπάρχει ένα πιο εκτεταμένο πεδίο πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών σε πολλαπλά συστήματα του σώματος, υποδηλώνουν τα σήματα ασφαλείας από το Σύστημα Αναφοράς Ανεπιθύμητων Ενεργειών Εμβολίων (VAERS), ερευνητικές εκθέσεις, παρατηρήσεις των γιατρών και εμπειρίες των εμβολιασμένων.
Στη σειρά άρθρων «Αδιερεύνητες ανεπιθύμητες ενέργειες: Σειρά εμβολίων COVID-19» της Epoch Times, θα αξιολογήσουμε ορισμένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά συνηθισμένα ανεπιθύμητα συμβάντα που εμφανίζονται στην ερευνητική βιβλιογραφία καθώς και στα ιατρεία των γιατρών και το σημαντικότερο, πώς να τα αντιμετωπίσετε και να μειώσετε τους κινδύνους.
Στις 10 Μαρτίου, η ιαπωνική κυβέρνηση ανέφερε τον πρώτο θάνατο που θεωρήθηκε ότι προκλήθηκε άμεσα από το εμβόλιο COVID-19.
Μια 42χρονη γυναίκα έλαβε την τέταρτη δόση του εμβολίου της Pfizer. Σε λιγότερο από 10 λεπτά, άρχισε να αισθάνεται αδιαθεσία και παρουσίασε αναπνευστική δυσχέρεια. Πέντε λεπτά μετά, έχασε τις αισθήσεις της. Δεν ανταποκρίθηκε στην ανάνηψη και κηρύχθηκε νεκρή από πνευμονικό οίδημα, το οποίο προκαλείται από ξαφνική συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες.
Η Ιαπωνία δεν είναι η πρώτη χώρα που ανακοινώνει επίσημα θανάτους που προκλήθηκαν από τα εμβόλια COVID-19.
Από την κυκλοφορία του εμβολίου COVID-19, 102 θάνατοι έχουν καταγραφεί επισήμως από μεγάλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου, εκ των οποίων οι 97 θάνατοι σχετίζονται αιτιολογικά με τα εμβόλια COVID-19. Οι παρενέργειες των εμβολίων αναγνωρίζονται επίσης όλο και περισσότερο από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Θάνατοι που σχετίζονται αιτιωδώς με τα εμβόλια COVID-19
Ηνωμένες Πολιτείες: 9 θάνατοι
Από την 1η Μαρτίου, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) έχουν λάβει 19.475 προκαταρκτικές αναφορές θανάτων μέσω του Συστήματος Αναφοράς Ανεπιθύμητων Συμβάντων Εμβολίων (VAERS).
Μέχρι στιγμής, εννέα θάνατοι από σπάνιους θρόμβους αίματος έχουν συσχετιστεί αιτιολογικά με τους εμβολιασμούς COVID-19 της Johnson & Johnson (J&J).
Άλλα εμβόλια δεν έχουν συνδεθεί επισήμως με θανάτους, αν και τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna αποτελούν την πλειονότητα των αναφορών ανεπιθύμητων συμβάντων και θανάτων στο VAERS του CDC.
Ωστόσο, τοπικές ειδήσεις που βασίζονται σε δηλώσεις ιατροδικαστών έδειξαν ότι τουλάχιστον δύο νεαροί άνδρες πέθαναν από επιπλοκές μυοκαρδίτιδας που σχετίζονται με εμβόλια mRNA (1, 2).
Ο πιστοποιημένος καρδιολόγος και παθολόγος Δρ. Πίτερ ΜαΚάλαγκ υποστήριξε ότι οι θάνατοι που αναφέρονται επισήμως αποτελούν μόνο «την κορυφή του παγόβουνου», γράφοντας στην εφημερίδα The Epoch Times ότι δεν είναι σαφές πώς οι ρυθμιστικές αρχές κάνουν την εκτίμηση για τους θανάτους που συνδέονται με αιτιώδη συνάφεια.
Καναδάς: 4 θάνατοι
Από τις 3 Μαρτίου, 427 θάνατοι μετά τον εμβολιασμό έχουν αναφερθεί στην καναδική κυβέρνηση, εκ των οποίων τέσσερις θάνατοι είχαν «αιτιώδη συσχέτιση με τον εμβολιασμό», αναφέρεται σε δήλωση στον ιστότοπο Health Infobase της καναδικής κυβέρνησης.
Τρεις από τους θανάτους αναφέρθηκαν από το CBC News το 2021 με αιτία θρόμβωσης αίματος από τα εμβόλια της AstraZeneca (1, 2, 3). Η αιτία θανάτου για το τέταρτο θανόν άτομο είναι άγνωστη, όπως και ο κατασκευαστής του εμβολίου.
Ηνωμένο Βασίλειο: 52 θάνατοι
Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει εκδώσει επίσημα καμία δήλωση σχετικά με τα εμβόλια COVID-19. Ωστόσο, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνει ότι μεταξύ Μαρτίου 2020 και Ιανουαρίου 2023, 59 πιστοποιητικά θανάτου είχαν τον κωδικό ICD για «εμβόλια COVID-19 που προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες σε θεραπευτική χρήση», πράγμα που σημαίνει ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες «εμπλέκονται» στους θανάτους των ατόμων.
Μεταξύ αυτών, 51 θάνατοι ανέφεραν τον ίδιο κωδικό ICD ως υποκείμενη αιτία, πράγμα που σημαίνει ότι οι θάνατοι οφείλονταν πλήρως ή εν μέρει σε ανεπιθύμητες ενέργειες από το εμβόλιο.
Στην Ουαλία, αναφέρθηκε ένας θάνατος με ανεπιθύμητες ενέργειες που προκλήθηκαν από το εμβόλιο ως υποκείμενη αιτιώδης παράμετρος. Κανένα από τα εμπλεκόμενα εμβόλια ή τα αίτια θανάτου δεν προσδιορίστηκαν.
Αυστραλία: 14 θάνατοι
Από τον Ιανουάριο, η αυστραλιανή ρυθμιστική υπηρεσία φαρμάκων, η Therapeutic Goods Administration, έχει συνδέσει τα εμβόλια COVID-19 με τους θανάτους 14 ανθρώπων.
Δεκατρείς από αυτούς τους θανάτους συνέβησαν μετά την πρώτη δόση του εμβολίου της AstraZeneca, ενώ ο τελευταίος θάνατος οφείλεται σε μυοκαρδίτιδα από αναμνηστική δόση του εμβολίου Moderna.
Νέα Ζηλανδία: 4 θάνατοι
Το Υπουργείο Υγείας της Νέας Ζηλανδίας συνέδεσε τέσσερις θανάτους με τα εμβόλια mRNA της Pfizer.
Το υπουργείο δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει αν οι τέσσερις θάνατοι προκλήθηκαν άμεσα από τον εμβολιασμό, αλλά διαπίστωσε ότι τουλάχιστον τρία από τα τέσσερα θανόντα άτομα εμφάνισαν μυοκαρδίτιδα, η οποία θα μπορούσε να συνδεθεί άμεσα με το εμβόλιο της Pfizer.
Λεπτομέρειες σχετικά με τον άλλο επιβεβαιωμένο θάνατο δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως.
Ιαπωνία: 1 θάνατος
Η Ιαπωνία επιβεβαίωσε τον πρώτο θάνατο που προκλήθηκε από το εμβόλιο COVID-19 στις 10 Μαρτίου, ύστερα από 2.000 αναφορές θανάτων μετά τον εμβολιασμό.
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από το ιαπωνικό Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας αναφέρει ότι «δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η αιτιώδης σχέση» μεταξύ του εμβολίου και του θανάτου της 42χρονης γυναίκας. (pdf)
Η γυναίκα πέθανε από πνευμονικό οίδημα.
Ινδία: Ινδία: 15 θάνατοι
Από τον Φεβρουάριο, το ινδικό Υπουργείο Υγείας και Οικογενειακής Πρόνοιας έχει καταγράψει 15 θανάτους που συνδέονται αιτιωδώς με τον εμβολιασμό COVID-19 στη βάση δεδομένων του Adverse Events Following Immunization (AEFI).
Και οι 15 θάνατοι συνδέθηκαν με το εμβόλιο της AstraZeneca, με τους θρόμβους αίματος να καταγράφονται ως η πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια. Καταγράφηκαν επίσης θάνατοι από εγκεφαλικές αιμορραγίες και αναφυλαξία.
Περισσότεροι από 400 θάνατοι σε άτομα που είχαν εμβολιαστεί κατά της COVID-19 έχουν αναφερθεί στο σύστημα AEFI.
Σιγκαπούρη: 1 θάνατος
Σε δήλωση της 17ης Φεβρουαρίου, ο ιατροδικαστής της Σιγκαπούρης επιβεβαίωσε τον πρώτο θάνατο στην πόλη που ενδεχομένως σχετίζεται με το εμβόλιο.
Ο θανών ήταν ένας 28χρονος άνδρας από το Μπαγκλαντές, ο οποίος πέθανε στις 9 Ιουλίου 2021, τρεις εβδομάδες μετά τη χορήγηση του εμβολίου Moderna. Κατέρρευσε στην εργασία του και διαπιστώθηκε ότι πέθανε από μυοκαρδίτιδα.
«Ήταν πιθανό να σχετίζεται με τον εμβολιασμό COVID-19», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Νότια Αφρική: 2 θάνατοι
Η Ρυθμιστική Αρχή Προϊόντων Υγείας της Νότιας Αφρικής (SAHPRA) επιβεβαίωσε ότι τα εμβόλια της J&J συνδέθηκαν αιτιολογικά με δύο θανάτους.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 2022, η SAHPRA επιβεβαίωσε τη δεύτερη περίπτωση θανάτου μετά από εμβολιασμό. Και τα δύο άτομα πέθαναν από σύνδρομο Guillain-Barré (GBS) μετά τον εμβολιασμό.
«Η αξιολόγηση της αιτιότητας του αναφερόμενου περιστατικού πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για την Ασφάλεια των Εμβολιασμών (NISEC) χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας», έγραψε η SAHPRA σε ανακοίνωσή της.
«Το περιστατικό ταξινομήθηκε ως σχετιζόμενο με το προϊόν του εμβολίου μετά από έρευνες που διεξήχθησαν και την αξιολόγηση της αιτιότητας. Τα συμβάντα που αναφέρθηκαν στον παραλήπτη του εμβολίου ήταν σύμφωνα με τον ορισμό του περιστατικού GBS και δεν εντοπίστηκε άλλη πιθανή αιτία GBS κατά τη στιγμή της ασθένειας».
Αναστολή των εμβολιασμών COVID-19
Οι ανησυχίες σχετικά με τις παρενέργειες και τα ανεπαρκώς διερευνημένα ανεπιθύμητα συμβάντα ώθησαν υγειονομικούς από έθνη σε όλο τον κόσμο να ζητήσουν την αναστολή των εμβολίων COVID-19. Από την κυκλοφορία του το 2021, ορισμένες χώρες ανέστειλαν σταδιακά και περιόρισαν τη χρήση ορισμένων εμβολίων.
AstraZeneca
Το εμβόλιο της AstraZeneca έλαβε έγκριση υπό όρους στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Δεκέμβριο του 2020 και αμέσως μετά κυκλοφόρησε σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Από τον Μάρτιο του 2021 άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια αναφορές για θρόμβους αίματος, πνευμονική εμβολή και επακόλουθους θανάτους μεταξύ Αυστριακών που είχαν εμβολιαστεί με το εμβόλιο AstraZeneca, με αποτέλεσμα η Αυστρία να διακόψει μια παρτίδα εμβολίων AstraZeneca στις 7 Μαρτίου, καθώς η χώρα διερευνούσε αυτά τα συμβάντα.
Στις 11 Μαρτίου 2021, η Νορβηγία, η Δανία και η Ισλανδία δήλωσαν ότι θα αναστείλουν εντελώς το εμβόλιο μέχρι να έχουν περισσότερα στοιχεία για πιθανές παρενέργειες. Άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας, της Ιρλανδίας, της Σουηδίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας (pdf), και πολλές άλλες, εφάρμοσαν επίσης προσωρινή αναστολή της παρτίδας.
Μέχρι τις 7 Απριλίου 2021, η επιτροπή ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων είχε καταγράψει τους ασυνήθιστους θρόμβους αίματος με χαμηλά αιμοπετάλια ως μια πολύ σπάνια παρενέργεια του εμβολίου της AstraZeneca.
Μετά την ενημέρωση για τις παρενέργειες, η Νορβηγία και η Δανία διέκοψαν οριστικά τα εμβόλια.
Johnson & Johnson
Η J&J έλαβε επείγουσα και υπό όρους έγκριση στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη τον Φεβρουάριο του 2021 και τον Μάρτιο του 2021, αντίστοιχα.
Όπως και η AstraZeneca, το J&J είναι ένα εμβόλιο αδενοϊού και προκαλεί επίσης παρόμοιες παρενέργειες όπως θρόμβωση, θρομβοπενία και σύνδρομο Guillain-Barré.
Οι ανησυχίες σχετικά με τους θρόμβους αίματος εμφανίστηκαν αρχικά τον Απρίλιο του 2021. Ως απάντηση σε αυτές τις αναφορές, η Δανία αφαίρεσε το J&J από το πρόγραμμα εμβολιασμού της, αν και οι άνθρωποι μπορούσαν ακόμη να επιλέξουν να κάνουν το εμβόλιο εάν το επιθυμούσαν.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η J&J περιορίζεται σε άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω.
Moderna
Αρκετές σκανδιναβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, της Νορβηγίας και της Φινλανδίας, ανέστειλαν τη χρήση των εμβολίων Moderna COVID-19 σε νεαρά άτομα λόγω ανησυχιών για μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα.
Στις 6 Οκτωβρίου 2021, η Σουηδία ανακοίνωσε την αναστολή του εμβολίου Moderna σε άτομα που γεννήθηκαν το 1991 ή αργότερα, αν και η χώρα περιέγραψε τον κίνδυνο προσβολής ως «πολύ χαμηλό».
Οι θάνατοι από μη-mRNA εμβόλια είναι πιο διαδεδομένοι. Εμπειρογνώμονας εγείρει ερωτήματα
Παρόλο που οι περισσότερες χώρες έχουν συνδέσει θανάτους και έχουν λάβει μέτρα κατά των εμβολίων AstraZeneca ή J&J, υποδεικνύοντας ότι μπορεί να είναι λιγότερο ασφαλή από τα πιο δημοφιλή εμβόλια mRNA, η Κιμ Γουίζακ, πρόεδρος της ομάδας υπεράσπισης της ασφάλειας των φαρμάκων Woody Matters και εκπρόσωπος των καταναλωτών στη συμβουλευτική επιτροπή του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) για τα νέα θεραπευτικά προϊόντα, έκανε εικασίες σχετικά με το κατά πόσον τα πολιτικά κίνητρα ήταν ο κύριος παράγοντας για την καθοδήγηση της δημοτικότητας των εμβολίων.
Η έλλειψη επίσημης αναγνώρισης από την κυβέρνηση και τις υγειονομικές υπηρεσίες απλώς ενισχύει την αφήγηση ότι τα εμβόλια mRNA μπορεί να είναι ασφαλέστερα από τα εμβόλια αδενοϊού, παρά την αμφισβήτηση της ασφάλειάς τους.
«Οι ΗΠΑ είχαν την υψηλότερη απορρόφηση των ενέσεων mRNA που κατασκευάστηκαν από την Pfizer και τη Moderna», δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times η καθηγήτρια Λίντα Γουαστίλα από το Πανεπιστήμιο του Maryland, η οποία ειδικεύεται στη φαρμακοθεραπεία και την πολιτική φαρμάκων, αναφερόμενη στις περισσότερες από 650 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων της Pfizer και της Moderna που έχουν χορηγηθεί.
Αν και οι τάσεις πρόσληψης από τον πληθυσμό δεν το δείχνουν, η Γουαστίλα σημείωσε ότι άλλες χώρες, όπως η Ινδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ευνοούν στις πολιτικές τους τα εμβόλια που δεν είναι mRNA.
Η Ινδία δεν αγόρασε κανένα εμβόλιο mRNA. Η χώρα βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις με την Pfizer, αλλά τα δύο μέρη κατέληξαν σε διαφωνία σχετικά με την αποζημίωση των εμβολίων με την Pfizer. Επικαλούμενη ανεπιθύμητες αντιδράσεις, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων της Ινδίας για το θέμα αποφάνθηκε επίσης ότι το εμβόλιο δεν θα πρέπει να συνιστάται για έγκριση επείγουσας χρήσης με την Pfizer, με αποτέλεσμα να αποσύρει τελικά την αίτησή του. Ο Καναδάς ήταν η πρώτη χώρα που έδωσε πλήρη έγκριση στα εμβόλια της J&J. Τα εμβόλια COVID-19 της AstraZeneca ήταν προϊόντα συνεργασίας μεταξύ της AstraZeneca και της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο, γεγονός που υποδηλώνει γιατί προτιμήθηκαν επίσης έναντι των εμβολίων mRNA.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, τα μη-mRNA εμβόλια φαίνεται ότι υποβλήθηκαν σε μεγαλύτερο έλεγχο από τις ρυθμιστικές αρχές υγείας, όπως συνέβη με το Novavax, ένα πρωτεϊνικό επικουρικό εμβόλιο, σύμφωνα με την Γουαστίλα.
Έλλειψη έρευνας
Ενώ η Νορβηγία, η Βραζιλία και πολλές άλλες χώρες έχουν παραδεχθεί δημόσια ότι οι θάνατοι ατόμων που έχουν εμβολιαστεί με mRNA πρέπει να διερευνηθούν, δεν υπήρξαν τέτοιες δημόσιες παραδοχές από τις ομοσπονδιακές υγειονομικές υπηρεσίες των ΗΠΑ.
Η αποκλειστική αναφορά των Epoch Times στο CDC δείχνει ότι ο οργανισμός δεν πραγματοποίησε ανάλυση εξόρυξης δεδομένων στη βάση δεδομένων VAERS, παρά την υπόσχεση που έδωσε να το κάνει τον Ιανουάριο του 2021. Ένας εκπρόσωπος του CDC δήλωσε στην Epoch Times ότι η ανάλυση αυτή είχε ξεκινήσει μόλις στις 25 Μαΐου 2022: σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την υπόσχεση.
Η έρευνα της εφαρμοσμένης μαθηματικού και υπολογιστικής βιολόγου Τζέσικα Ρόουζ δείχνει ότι το 2021 σημειώθηκε η μεγαλύτερη έξαρση στις αναφορές VAERS, ιδίως σε σχέση με τα εμβόλια COVID-19. Η ίδια τάση μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στον αριθμό των αναφορών VAERS από το 2020 έως το 2022.
«Οι ίδιοι άνθρωποι που εγκρίνουν αυτά τα φάρμακα είναι οι ίδιοι άνθρωποι που εξετάζουν τα δεδομένα, οπότε πρέπει να έχετε ανθρώπους που είναι εντελώς αποστασιοποιημένοι από τα αποτελέσματα και να είναι πρόθυμοι να βρουν και κάτι», δήλωσε η Γουαστίλα. «Αλλά αν δεν υπάρχει περιέργεια, δεν πρόκειται ποτέ να το βρείτε … Αλλά και πάλι, αυτό σας λέει να πάτε και να κάνετε πραγματικά μια βαθιά κατάδυση, μια βαθιά μελέτη και να βεβαιωθείτε ότι δεν χειραγωγούμε τα δεδομένα».
Σήματα για άλλες πιθανές παρενέργειες
Τα σήματα για άλλες πιθανές παρενέργειες μπορεί να είναι επικείμενα.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων τον Αύγουστο του 2021 αποκάλυψε ότι διερευνά τη σχέση μεταξύ των εμβολίων mRNA και μιας σπάνιας δερματικής διαταραχής, καθώς και δύο νεφρικών παθήσεων (pdf 1, pdf 2).
Τον Ιανουάριο, το Vaccine Safety Datalink (VSD) του CDC εντόπισε επαρκή περιστατικά εγκεφαλικού επεισοδίου σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω ώστε να ενεργοποιηθεί ένα σήμα ασφαλείας, διαπιστώνοντας ότι όσοι είχαν λάβει εμβολιασμούς με εμβόλια δύο συστατικών (τα οποία προστατεύουν από δύο ή περισσότερα στελέχη ιών) είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο εντός 21 ημερών παρά εντός 22 έως 42 ημερών μετά τον εμβολιασμό, αν και το σήμα μπορεί επίσης να σχετίζεται με ένα εμβόλιο γρίπης που λαμβάνεται σε συνδυασμό.
Αρκετές από τις ανεπίσημες αλλά καλά τεκμηριωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες θα εξεταστούν διαδοχικά στα επόμενα άρθρα αυτής της σειράς. Οι ιστορίες θα περιλαμβάνουν αφηγήσεις ατόμων που πάσχουν από τέτοια συμβάντα, γιατρών που παρατηρούν κλινικά τέτοιες περιπτώσεις και τεκμηρίωση στη βιβλιογραφία.
Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή, η αναπαραγωγή, η προσαρμογή, η λήψη, η διανομή, η χρήση ή η εκμετάλλευση με οποιονδήποτε τρόπο, εν όλω ή εν μέρει, της παρούσας ιστοσελίδας ή οποιουδήποτε υλικού που εμφανίζεται σε αυτήν (συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού οποιωνδήποτε αντικειμένων) χωρίς τη ρητή έγγραφη άδεια της Epoch Times.
Μια νέα έκθεση εκτιμά ότι οι ζημιές από το εμβόλιο COVID-19 στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2022 οδήγησαν σε πάνω από 26 εκατομμύρια τραυματισμούς με κόστος σχεδόν 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την οικονομία.
Τα τρανταχτά στοιχεία περιλαμβάνονται σε έκθεση της Phinance Technologies, μιας παγκόσμιας εταιρείας μακροοικονομικών επενδύσεων που συνιδρύθηκε από τον πρώην διαχειριστή χαρτοφυλακίου της BlackRock, Εντουαρντ Ντάουντ.
«Οι αριθμοί είναι συντηρητικοί», ανέφερε ο Ντάουντ σε ένα tweet, προσθέτοντας ότι οι εκτιμήσεις για την οικονομική ζημία δεν περιλαμβάνουν παρενέργειες όπως η απώλεια παραγωγικότητας λόγω της παρουσίας των ανθρώπων στις θέσεις εργασίας τους αλλά της μειωμένης δυναμικότητας εργασίας.
Επίσης, δεν καταγράφονται στην πρόβλεψη οι επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης των εργαζομένων που αναλαμβάνουν τη θέση των υπαλλήλων που τραυματίστηκαν από το εμβόλιο, ούτε τυχόν επιπτώσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού που σχετίζονται με τις βλαβερές παρενέργειες των εμβολίων στους εργαζόμενους.
Η μελέτη με την ονομασία “Vaccine Damage Project” (Πρότζεκτ βλαβών από εμβόλια) προσπάθησε να μετρήσει τόσο τις οικονομικές επιπτώσεις όσο και το ανθρώπινο κόστος των ζημιών από τα εμβόλια COVID-19.
Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτίμηση των οικονομικών και ανθρώπινων επιπτώσεων προήλθαν από το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας (BLS), τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), τα Ηνωμένα Έθνη και μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας επιστημονικής δημοσίευσης με αξιολόγηση από ομοτίμους σχετικά με τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τον εμβολιασμό με mRNA COVID-19, σύμφωνα με τον ιστότοπο του πρότζεκτ.
Ανθρώπινο κόστος
Το ανθρώπινο κόστος των ζημιών από τα εμβόλια εκτιμήθηκε σε 26,6 εκατομμύρια τραυματισμούς, 1,36 εκατομμύρια αναπηρίες και περίπου 310.000 επιπλέον θανάτους.
Από την έκθεση -η οποία βασίζεται σε στοιχεία που βασίζονται σε συσχετίσεις- δεν είναι σαφές εάν οι τραυματισμοί, οι αναπηρίες και οι επιπλέον θάνατοι προκλήθηκαν από τα εμβόλια ή από άλλους παράγοντες, όπως η ίδια η ασθένεια COVID-19.
Για την εξήγηση των επιπτώσεων, όπως η αύξηση των αναπηριών, για παράδειγμα, η έκθεση εξηγεί τη χρήση ανάλυσης παλινδρόμησης για τη σύγκριση του αριθμού των ατόμων στο πολιτικό εργατικό δυναμικό με αναπηρία και του σωρευτικού ποσοστού των δόσεων εμβολίου COVID-19 που χορηγήθηκαν.
«Το R2 της παλινδρόμησης είναι κοντά στο 90%, γεγονός που αποτελεί απόδειξη μιας ισχυρής σχέσης», αναφέρει η έκθεση. «Πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη μας άλλους εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να εξηγούν την αύξηση των αναπηριών και οι οποίοι συσχετίζονται επίσης με τα δεδομένα εμβολιασμού. Αυτό συνήθως δηλώνεται ως “η συσχέτιση δεν είναι αιτιώδης συνάφεια”».
«Ωστόσο, ελλείψει άλλων επεξηγηματικών παραγόντων και ισχυρών ιατρικών στοιχείων ότι τα εμβόλια προκαλούν τραυματισμούς και θανάτους, πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά τη σχέση», προστίθεται.
Άλλες σημειώσεις της μελέτης που αφορούν τη μεθοδολογία κινούνται περίπου στο ίδιο πνεύμα, σημειώνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις “ισχυρή” συσχέτιση μεταξύ της διάδοσης των εμβολίων και διαφόρων βλαβών.
Ο Ντάουντ πέρυσι προκάλεσε αντιδράσεις επειδή έκανε τον ισχυρισμό ότι υπήρξε 84% αύξηση της υπερβολικής θνησιμότητας το 2021 μεταξύ των ατόμων ηλικίας 25 έως 44 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της κυκλοφορίας του εμβολίου COVID-19.
«Ξεκινώντας από το καλοκαίρι προς το φθινόπωρο, με τις εντολές και τις ενισχυτικές δόσεις, υπήρξαν 61.000 υπερβολικοί θάνατοι στους millenials. Βασικά, οι millennials βίωσαν έναν πόλεμο του Βιετνάμ στο δεύτερο μισό του 2021», δήλωσε ο Ντάουντ στην εκπομπή “War Room” του Στιβ Μπάνον τον Μάρτιο του 2022.
Ενώ οι υπερβολικοί θάνατοι αυξήθηκαν πράγματι κατά πάνω από 60.000 εκείνο το έτος, ορισμένοι εμπειρογνώμονες αμφισβήτησαν τη σύνδεσή τους με τα εμβόλια.
«Δεν διαφωνώ με το γεγονός ότι η πανδημία ήταν υπεύθυνη για έναν τεράστιο αριθμό υπερβολικών θανάτων στις ΗΠΑ και ότι οι ενήλικες ηλικίας 25-44 ετών επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό», δήλωσε τότε στο Associated Press ο Στίβεν Γουλφ, ομότιμος διευθυντής του Κέντρου για την Κοινωνία και την Υγεία στο Πανεπιστήμιο Virginia Commonwealth. «Αλλά είναι γελοίο να αποδίδεται αυτή η καταστροφή στον υποχρεωτικό εμβολιασμό και τα αναμνηστικά εμβόλια».
Για να αποδειχθεί ότι οι υπερβολικοί θάνατοι προκλήθηκαν από τα εμβόλια, τα δεδομένα θα έπρεπε να δείξουν ότι οι αιχμές στους υπερβολικούς θανάτους προέρχονταν ειδικά μεταξύ των εμβολιασμένων ατόμων, ενώ τα ανεμβολίαστα άτομα γλίτωσαν.
«Αλλά ελλείψει τέτοιων αποδείξεων, ο ισχυρισμός τους είναι τόσο γελοίος όσο το να λέμε ότι το νερό προκαλεί πυρκαγιές σε σπίτια επειδή είναι πιο πιθανό να δούμε πυρκαγιές σε σπίτια όταν οι πυροσβέστες ψεκάζουν νερό πάνω τους», δήλωσε ο Γουλφ.
Ωστόσο, έχουν υπάρξει μελέτες που υποδηλώνουν ισχυρότερη αιτιώδη σχέση από μια απλή συσχέτιση μεταξύ των εμβολίων COVID-19 και των υπερβολικών θανάτων.
Μια αυστραλιανή μελέτη υποστηρίζει ότι οι υπερβολικοί θάνατοι προκλήθηκαν από το εμβόλιο COVID-19, με βάση ένα σύνολο κριτηρίων εννέα παραγόντων που αποσκοπούν στο να διαπιστωθεί εάν μια παρατηρούμενη επιδημιολογική συσχέτιση είναι αιτιώδης.
Μια άλλη πρόσφατη μελέτη για τους υπερβολικούς θανάτους διαπίστωσε ότι οι άμεσες επιπτώσεις της ασθένειας COVID-19 προκάλεσαν το 84% των συνολικών υπερβολικών θανάτων, αλλά ότι η υπερβολική θνησιμότητα μεταξύ των ατόμων ηλικίας 45 ετών και νεότερων δεν μπορούσε να αποδοθεί στην ασθένεια.
Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι μόλις το 30 τοις εκατό των συνολικών υπερβολικών θανάτων μεταξύ των ατόμων ηλικίας 25-44 ετών συνδέονταν με την COVID-19, με τους ερευνητές να προτείνουν ότι οι παρεμβάσεις δημόσιας υγείας, όπως τα lockdown, εξηγούσαν καλύτερα τους υπερβολικούς θανάτους.
Παρόλα αυτά, οι ερευνητές δήλωσαν ότι, ως οικολογική μελέτη, δεν ήταν δυνατόν να αποδειχθεί η αιτιώδης συνάφεια.
Οικονομικό κόστος
Το Vaccine Damage Project υπολόγισε ότι το οικονομικό κόστος των ζημιών από το εμβόλιο COVID-19 ανήλθε σε 147,8 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία αναλύθηκαν σε τραυματισμούς (89,9 δισεκατομμύρια δολάρια), αναπηρίες (52,2 δισεκατομμύρια δολάρια) και υπερβολικούς θανάτους (5,6 δισεκατομμύρια δολάρια).
Το υψηλότερο οικονομικό κόστος σχετιζόταν με ηπιότερες βλάβες από το εμβόλιο, καθώς αυτές επηρέασαν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αναφέρει η έκθεση.
«Οι πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις είναι τεράστιες», ανέφερε ο Ντάουντ σε ένα tweet, υποδηλώνοντας ότι ο πραγματικός αντίκτυπος θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερος.
Για να αναδείξει περαιτέρω τον οικονομικό αντίκτυπο, ο Ντάουντ σημείωσε ότι η Pfizer και η Moderna, οι κορυφαίοι κατασκευαστές εμβολίων COVID-19, ανέφεραν συνδυασμένα έσοδα από το εμβόλιο COVID-19 το 2022 ύψους περίπου 11,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
«Για κάθε 1 δολάριο που έβγαλαν κόστισε στην οικονομία των ΗΠΑ 13 δολάρια», ανέφερε ο Ντάουντ σε ένα tweet.
«Αρκετά αρνητική κοινωνική απόδοση επένδυσης», πρόσθεσε, χρησιμοποιώντας το ακρωνύμιο για την απόδοση της επένδυσης.
Η έκθεση κάλεσε να παρακολουθούνται οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των βλαβών από τα εμβόλια, καθώς αυτές αντιστοιχούν σε ένα “σημαντικό” οικονομικό κόστος.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτίμησε ότι οι υγιείς ενήλικες δεν χρειάζονται επιπλέον δόση εμβολίων κατά της covid-19, πέρα από τον βασικό εμβολιασμό και μία αναμνηστική δόση, καθώς τα οφέλη για την υγεία τους από περαιτέρω δόσεις είναι μικρά.
Για όσους είναι κάτω των 60 ετών με μέσο κίνδυνο για την υγεία τους, όπως και για τα παιδιά και τους εφήβους 6 μηνών με 17 ετών με συννοσηρότητες, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος από τη λήψη επιπλέον αναμνηστικών δόσεων, αλλά «τα οφέλη για την υγεία είναι μικρά».
Η στρατηγική συμβουλευτική ομάδα ειδικών για τον εμβολιασμό (SAGE) του ΠΟΥ έδωσε στη δημοσιότητα τις επικαιροποιημένες συστάσεις της μετά τη συνεδρίασή της αυτή την εβδομάδα.
Οι νέες συστάσεις της SAGE αντικατοπτρίζουν τις επιπτώσεις του παραλλαγμένου στελέχους Όμικρον του κορονοϊού και το υψηλό επίπεδο ανοσίας που έχει πλέον ο παγκόσμιος πληθυσμός χάρη στις μολύνσεις και το μεγάλο ποσοστό εμβολιασμού, σημείωσε ο ΠΟΥ.
Η SAGE προτείνει τρεις νέες κατηγορίες για την προτεραιότητα στον εμβολιασμό κατά της covid βάσει του κινδύνου που αντιμετωπίζει ένα άτομο να αναπτύξει σοβαρή μορφή της νόσου ή να πεθάνει: υψηλό, μέσο ή μικρό.
Αντιθέτως οι πιο ηλικιωμένοι, οι ενήλικες με συννοσηρότητες, οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι έγκυες και οι εργαζόμενοι στην υγεία καλούνται να λάβουν επιπλέον αναμνηστικές δόσεις. Η SAGE συνιστά μεσοδιάστημα 6 με 12 μήνες μεταξύ των αναμνηστικών δόσεων ανάλογα με τη συννοσηρότητα.
Ωστόσο δεν «υπάρχει συνάφεια» σε ό,τι αφορά τα στοιχεία για τις επιπτώσεις των εμβολίων κατά της covid στην πρόληψη της μακράς covid.
Σχεδόν 13,3 δισεκ. δόσεις εμβολίων κατά της covid έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως.
Ο ΠΟΥ ερευνά νέα εμβόλια τα οποία καλύπτουν μεγάλο εύρος παραλλαγμένων στελεχών, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και καλύτερα αποτελέσματα στην πρόληψη της μόλυνσης και της μετάδοσης της ασθένειας.
Παράλληλα εξετάζει νέες μεθόδους χορήγησης των εμβολίων, όπως μέσω της μύτης, από στόματος ή μέσω του δέρματος.
Ο κίνδυνος αιφνίδιου καρδιακού θανάτου σε νεαρές γυναίκες υπερτριπλασιάστηκε μετά από ένα εμβόλιο COVID-19 της AstraZeneca, σύμφωνα με μελέτη που χρησιμοποίησε τα επίσημα στοιχεία της Αγγλίας και δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα.
Ο Βάχε Ναφιλιάν, ανώτερος στατιστικολόγος στο Γραφείο Εθνικών Στατιστικών (ONS) του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι «η λήψη μιας πρώτης δόσης εμβολίου μη-mRΝΑ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακού θανάτου σε νεαρές γυναίκες».
Δεν υπήρχαν ενδείξεις ότι ο κίνδυνος θανάτου στους νέους αυξανόταν μετά τον εμβολιασμό με εμβόλια mRNA, όπως αυτά που παράγονται από την Pfizer-BioNTech και τη Moderna.
Το ONS συνέκρινε τους θανάτους ατόμων ηλικίας μεταξύ 12 και 29 ετών που συνέβησαν εντός 12 εβδομάδων από τον εμβολιασμό – τη λεγόμενη περίοδο κινδύνου – με εκείνους που συνέβησαν ανά πάσα στιγμή μετά την περίοδο κινδύνου, για να εκτιμήσει τον κίνδυνο θανάτου μετά τον εμβολιασμό.
Αφού διασταύρωσε τους θανάτους με τα αρχεία του εμβολιασμού COVID-19 και τα αποτελέσματα των εξετάσεων, το ONS δήλωσε ότι δεν υπήρξε «σημαντική αύξηση της καρδιακής ή της συνολικής θνησιμότητας» εντός 12 εβδομάδων από τη λήψη των εμβολίων COVID-19.
Ωστόσο, η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι ο κίνδυνος καρδιακού θανάτου μεταξύ των νεαρών γυναικών ήταν τρεις φορές υψηλότερος κατά τις 12 εβδομάδες μετά από οποιαδήποτε δόση εμβολιασμού μη-mRΝΑ, σε σύγκριση με τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο.
Μια νεαρή γυναίκα λαμβάνει το εμβόλιο COVID-19 στο Διεθνές Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο του Μπαχρέιν στη Μανάμα του Μπαχρέιν στις 24 Δεκεμβρίου 2020. (Mazen Mahdi/AFP via Getty Images)
Όταν συμπεριλήφθηκε μόνο η πρώτη δόση, ο κίνδυνος καρδιακού θανάτου των νεαρών γυναικών έγινε 3,5 φορές υψηλότερος εντός 12 εβδομάδων από τον εμβολιασμό.
To ONS σημείωσε επίσης ότι η υποομάδα που έλαβε μη-mRNA εμβόλια «ήταν πιο πιθανό να είναι κλινικά ευάλωτη και μπορεί να διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο ανεπιθύμητων συμβάντων μετά τον εμβολιασμό από ό,τι ο γενικός πληθυσμός».
Είπε επίσης ότι ο απόλυτος αριθμός των θανάτων ήταν μικρός.
«Σύμφωνα με το στατιστικό μοντέλο, 11 από τους 15 καρδιακούς θανάτους σε νεαρές γυναίκες που συνέβησαν εντός 12 εβδομάδων από την πρώτη δόση εμβολίου μη-mRNA ήταν πιθανό να συνδέονται με το εμβόλιο – αυτό αντιστοιχεί σε 6 θανάτους που σχετίζονται με την καρδιά ανά 100.000 γυναίκες που εμβολιάστηκαν με τουλάχιστον μια πρώτη δόση εμβολίου μη-mRNA», δήλωσε το ONS.
Η μελέτη εξέτασε επίσης την επίδραση της COVID-19 στους νέους, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι μια θετική εξέταση σχετίζεται με αυξημένη καρδιακή και συνολική θνησιμότητα και ότι ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος σε όσους ήταν ανεμβολίαστοι κατά τη στιγμή της εξέτασης από ό,τι σε όσους είχαν εμβολιαστεί.
Επισημαίνοντας τους περιορισμούς της μεθόδου, η μελέτη ανέφερε ότι ορισμένοι θάνατοι που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της περιόδου ενδέχεται να μην έχουν καταγραφεί μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, επειδή οι θάνατοι νέων ανθρώπων και οι θάνατοι που συνέβησαν αμέσως μετά τον εμβολιασμό με COVID-19 είναι πιθανότερο να παραπεμφθούν στον ιατροδικαστή και «οι καθυστερήσεις καταγραφής μπορεί να είναι σημαντικές».
Παρόλο που η υποομάδα των θανάτων που συνέβησαν σε νοσοκομεία δεν υπέστη καθυστέρηση καταγραφής, οι αιφνίδιοι καρδιακοί θάνατοι συμβαίνουν κυρίως εκτός νοσοκομείων και ενδέχεται να μην καταγράφονται στα δεδομένα, αναφέρει το έγγραφο.
Η πρωτεΐνη ακίδα μπορεί να είναι το πρόβλημα
Ο Άνταμ Φινν, καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και μέλος της Κοινής Επιτροπής Εμβολιασμού και Ανοσοποίησης του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι τα δεδομένα δημιούργησαν «τόσα ερωτήματα όσα και απαντήσεις».
«Τα ευρήματα είναι κάπως απροσδόκητα, καθώς οι ανησυχίες σχετικά με σπάνιες καρδιακές παρενέργειες -συγκεκριμένα μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα- συνδέονταν μέχρι τώρα ιδιαίτερα με τις δεύτερες δόσεις εμβολίων mRNA σε άνδρες, ιδίως όταν το διάστημα μεταξύ των δόσεων ήταν μικρό, ενώ το σήμα που αναφέρεται εδώ αφορά κυρίως τις πρώτες δόσεις μη-mRNA σε γυναίκες», ανέφερε ο Φινν σε δήλωσή του.
Απεικόνιση των πρωτεϊνών ακίδας SARS-CoV-2 που συνδέονται με τους υποδοχείς ACE2. (Shutterstock)
Είπε ότι τα συνολικά δεδομένα φαίνονται «καθησυχαστικά» και ότι η αυξημένη θνησιμότητα που σχετίζεται με θετικό αποτέλεσμα της εξέτασης COVID-19 «εγείρει το ερώτημα αν η πρωτεΐνη ακίδα -η οποία εκφράζεται τόσο κατά τη διάρκεια της λοίμωξης όσο και μετά τον εμβολιασμό- είναι η αιτία».
«Το επόμενο και πιο επείγον ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι να συγκεντρωθούν πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη φύση των αναφερόμενων καρδιακών συμβάντων, καθώς αυτό θα μας βοηθούσε να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι πραγματικά παρατηρείται σε αυτά τα στοιχεία και θα μπορούσε να βοηθήσει στην καθοδήγηση της μελλοντικής πολιτικής και του σχεδιασμού των εμβολίων», πρόσθεσε.
Στοιχεία του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ
Το ONS έχει επικριθεί εδώ και καιρό για τη μη δημοσίευση ακατέργαστων δεδομένων σχετικά με τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ των εμβολιασμένων και των μη εμβολιασμένων στις ίδιες ηλικιακές ομάδες, τα οποία, σύμφωνα με τον μαθηματικό Νόρμαν Φέντον, θα ήταν πιο χρήσιμα για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου COVID-19.
Στη νέα ανάλυση, η οποία δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα στο Nature Communications, οι ερευνητές του ONS δήλωσαν ότι επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν κάθε συμμετέχοντα ως τη δική του ομάδα ελέγχου και όχι να συγκρίνουν απευθείας τα ποσοστά θνησιμότητας μεταξύ των εμβολιασμένων και των μη εμβολιασμένων στην ίδια ηλικιακή ομάδα. Η εκστρατεία εμβολιασμού που απευθυνόταν στους νέους έδωσε προτεραιότητα στις κλινικά ευάλωτες ομάδες, οι οποίες είναι πιο πιθανό να πεθάνουν με ή χωρίς εμβολιασμό.
Μια μελέτη από τη Φλόριντα πέρυσι (pdf) που χρησιμοποίησε την ίδια μέθοδο διαπίστωσε ότι ο εμβολιασμός με mRNA μπορεί να οδηγεί στον αυξημένο κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με την καρδιά σε άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 39 ετών, γεγονός που ώθησε την πολιτεία να συστήσει να μη χορηγούνται εμβόλια mRNA COVID-19 στην ομάδα αυτή.
Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή, η αναπαραγωγή, η προσαρμογή, η λήψη, η διανομή, η χρήση ή η εκμετάλλευση με οποιονδήποτε τρόπο, εν όλω ή εν μέρει, της παρούσας ιστοσελίδας ή οποιουδήποτε υλικού που εμφανίζεται σε αυτήν (συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού οποιωνδήποτε αντικειμένων) χωρίς τη ρητή έγγραφη άδεια της Epoch Times.
Οικογένειες και ασθενείς μηνύουν την κατασκευάστρια εταιρεία εμβολίων AstraZeneca στο Ηνωμένο Βασίλειο, ισχυριζόμενοι ότι οι αγαπημένοι τους πέθαναν ή υπέστησαν σοβαρές αντιδράσεις μετά τη λήψη του εμβολίου της, σύμφωνα με τους δικηγόρους τους.
Μία νομική ομάδα που εκπροσωπεί μια ομάδα ανθρώπων που υπέστησαν βλάβη από το εμβόλιο επιδιώκει αποζημίωση για σωματικές βλάβες κατά της AstraZeneca, υποστηρίζοντας ότι το εμβόλιο δεν ήταν «τόσο ασφαλές όσο περίμενε το κοινό».
Ο Πίτερ Τοντ, δικηγόρος της Scott-Moncrieff & Associates, δήλωσε στην Epoch Times ότι έχει ξεκινήσει αγωγή κατά της AstraZeneca βάσει του νόμου περί προστασίας των καταναλωτών του 1987.
«Ξεκίνησα αγωγή κατά της AstraZeneca ζητώντας αποζημίωση για βλάβη (συγκεκριμένα θρόμβωση με θρομβοπενία) και επακόλουθη ζημία που προκλήθηκε από το εμβόλιο COVID», δήλωσε.
«Η αξίωση βασίζεται στον νόμο περί προστασίας των καταναλωτών του 1987, ο οποίος καθιστά τους κατασκευαστές υπεύθυνους για τραυματισμό που προκαλείται από ελαττωματικό προϊόν», πρόσθεσε.
Ο Τοντ δήλωσε ότι «δεν είναι απαραίτητο να αποδειχθεί η υπαιτιότητα».
«Ένα προϊόν είναι ελαττωματικό σύμφωνα με τη νομοθεσία αυτή εάν δεν είναι τόσο ασφαλές όσο οι καταναλωτές είχαν εύλογα το δικαίωμα να περιμένουν. Ο ισχυρισμός μας είναι ότι το εμβόλιο COVID της AstraZeneca δεν ήταν τόσο ασφαλές όσο οι καταναλωτές εύλογα δικαιούνταν να αναμένουν, δεδομένου ότι προκάλεσε σοβαρό τραυματισμό ή θάνατο, ενώ είχαμε τη διαβεβαίωση ότι είχε διαπιστωθεί ότι ήταν ασφαλές μέσω εκτεταμένων κλινικών δοκιμών», ανέφερε ο δικηγόρος.
Είπε ότι η κυβέρνηση «συμφώνησε στη σύμβαση προμήθειας του εμβολίου να αποζημιώσει την AstraZeneca από οποιαδήποτε ευθύνη αυτού του είδους, γι’ αυτό ζητάμε από την κυβέρνηση να πράξει το σωστό και να στηρίξει τους ανθρώπους που εμβολιάστηκαν και να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν την καταστροφική συνέπεια των τραυματισμών που άλλαξαν τη ζωή τους».
«Ισχύουν αυστηρές προθεσμίες για τέτοιου είδους αξιώσεις, οπότε όποιος πιστεύει ότι μπορεί να έχει πληγεί με παρόμοιο τρόπο θα πρέπει να επικοινωνήσει μαζί μας», σημειώνει.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που ενέκρινε το 2020 το εμβόλιο COVID-19 του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης/AstraZeneca. Το εμβόλιο είναι πλέον γνωστό ως Vaxzevria.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εγκριθεί για χρήση τα εμβόλια Moderna, AstraZeneca και Pfizer-BioNTech. Και τα τρία έχουν νομική αποζημίωση που προστατεύει τις εταιρείες από αγωγές για αποζημιώσεις.
Η εφημερίδα Epoch Times γνωρίζει ότι ο μόνος τρόπος για να λογοδοτήσει ένας κατασκευαστής εμβολίων ως ζημιωθείς είναι βάσει του νόμου περί προστασίας των καταναλωτών του 1987. Οι λεπτομέρειες της αποζημίωσης που έχουν οι κατασκευαστές εμβολίων με την κυβέρνηση είναι άγνωστες.
Καταβολή αποζημίωσης για ζημίες από εμβόλια
Το σύστημα καταβολής αποζημίωσης ζημιών από εμβόλια (Vaccine Damage Payment Scheme – VDPS) είναι μια εφάπαξ αφορολόγητη πληρωμή ύψους 120.000 λιρών Αγγλίας, εάν κάποιος αποδεδειγμένα έχει υποστεί σοβαρή αναπηρία ή έχει πεθάνει ως αποτέλεσμα εμβολιασμού από ασθένειες όπως η ιλαρά, η παρωτίτιδα και η ερυθρά (MMR), η γρίπη των χοίρων και άλλες.
Τον Δεκέμβριο του 2020, οι υπουργοί συμφώνησαν να προσθέσουν την COVID-19 στο πρόγραμμα για να καταδειχθεί «η εμπιστοσύνη της κυβέρνησης στο προφίλ ασφάλειας» οποιουδήποτε εμβολίου που χρησιμοποιείται στο πρόγραμμα.
Σύμφωνα με πληροφορίες 44 αιτούντες έχουν ειδοποιηθεί ότι δικαιούνται πληρωμή για ζημία από εμβόλιο, πράγμα που σημαίνει ότι μέχρι στιγμής έχουν καταβληθεί πάνω από 5 εκατομμύρια στερλίνες.
Οι αιτήσεις διεκπεραιώνονται από την National Health Service Business Services Authority, έναν ανεξάρτητο φορέα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Φροντίδας της Αγγλίας.
Εκπρόσωπος της AstraZeneca δήλωσε στην Epoch Times: «Δεν είμαστε σε θέση να σχολιάσουμε τρέχουσες νομικές υποθέσεις».
«Η ασφάλεια των ασθενών αποτελεί ύψιστη προτεραιότητά μας και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν σαφή και αυστηρά πρότυπα για να διασφαλίσουν την ασφαλή χρήση όλων των φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων. Τα συλλυπητήριά μας απευθύνονται σε όποιον έχει αντιμετωπίσει προβλήματα υγείας», πρόσθεσε.
«Η AstraZeneca και οι ρυθμιστικές αρχές καταγράφουν και αξιολογούν προσεκτικά όλες τις αναφορές πιθανών ανεπιθύμητων συμβάντων που σχετίζονται με τη χρήση του Vaxzevria. Από το σύνολο των στοιχείων των κλινικών δοκιμών και των δεδομένων, το Vaxzevria έχει αποδειχθεί ότι έχει αποδεκτό προφίλ ασφάλειας και οι ρυθμιστικές αρχές σε όλο τον κόσμο δηλώνουν σταθερά ότι τα οφέλη του εμβολιασμού υπερτερούν των κινδύνων των εξαιρετικά σπάνιων πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών», ανέφερε.
«Πάνω από 3 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου έχουν διατεθεί σε περισσότερες από 180 χώρες και, σύμφωνα με ανεξάρτητες εκτιμήσεις, το Vaxzevria συνέβαλε στη διάσωση περισσότερων από 6 εκατομμυρίων ζωών παγκοσμίως μόνο κατά το πρώτο έτος διάθεσης (Δεκέμβριος 2020 έως Δεκέμβριος 2021)», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος της εταιρίας.
Δεν επιτρέπεται η αντιγραφή, η αναπαραγωγή, η προσαρμογή, η λήψη, η διανομή, η χρήση ή η εκμετάλλευση με οποιονδήποτε τρόπο, εν όλω ή εν μέρει, της παρούσας ιστοσελίδας ή οποιουδήποτε υλικού που εμφανίζεται σε αυτήν (συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού οποιωνδήποτε αντικειμένων) χωρίς τη ρητή έγγραφη άδεια της Epoch Times.
Η Pfizer εξέτασε τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους το εμβόλιο COVID-19 προκαλεί φλεγμονή στην καρδιά, όπως προκύπτει από ένα πρόσφατα δημοσιοποιημένο έγγραφο.
Η εταιρεία, σε έγγραφο του 2022, αναγνώρισε ότι το εμβόλιό της BNT162b2 μπορεί να προκαλέσει μυοκαρδίτιδα -που είναι φλεγμονή της καρδιάς- και μια συναφή κατάσταση που ονομάζεται περικαρδίτιδα. Οι επιστήμονες της Pfizer ισχυρίστηκαν ότι η φλεγμονή πιθανότατα δεν ήταν αποτέλεσμα άμεσης καρδιοτοξικότητας, χωρίς να αποκλείουν διάφορους άλλους πιθανούς μηχανισμούς, όπως την ανοσολογική δραστηριότητα.
Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ενεργοποιηθεί από τα λιπιδικά νανοσωματίδια, που όταν βάλονται από το αγγελιοφόρο RNA (mRNA) παραδίδουν την πρωτεΐνη ακίδα, αναφέρει το έγγραφο.
«Παρόλο που το εμβόλιο BNT162b2 mRNA έχει βελτιστοποιηθεί, ώστε να μειώνεται η ανίχνευσή του από το έμφυτο ανοσοποιητικό σύστημα, μέσω της προσθήκης νουκλεοσιδικών τροποποιήσεων και της ελαχιστοποίησης της ακαθαρσίας του RNA διπλής έλικας, είναι πιθανό, ιδίως σε ορισμένα άτομα με γενετική προδιάθεση και υποκείμενες παθήσεις, οι ανοσολογικές αντιδράσεις στο mRNA να μην είναι επαρκώς μειωμένες και να οδηγούν στην ενεργοποίηση μιας έμφυτης και προσαρμοστικής ανοσολογικής απόκρισης», έγραψαν οι επιστήμονες στο έγγραφο.
«Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην υπερβολική ενεργοποίηση προφλεγμονωδών που συμβάλλουν στην ανάπτυξη μυοκαρδίτιδας», σημειώνουν.
Η μυοκαρδίτιδα είναι μια σοβαρή πάθηση που μπορεί να αποβεί θανατηφόρα για ορισμένους ανθρώπους. Πολλά περιστατικά μετά τον εμβολιασμό για την COVID-19 έχουν συμβεί σε υγιή, νεαρά άτομα, με τους νεαρούς άνδρες να διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο. Η συχνότητα εμφάνισης ανέρχεται σε 78,7 ανά εκατομμύριο δεύτερες δόσεις σε άνδρες ηλικίας 16 ή 17 ετών, σύμφωνα με αναφορές στο Σύστημα Αναφοράς Ανεπιθύμητων Ενεργειών Εμβολιασμού, ενώ αρκετές δεκάδες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί μετά τη δεύτερη δόση μεταξύ ανδρών ηλικίας 12 έως 15 ετών και 18 έως 24 ετών.
Η μυοκαρδίτιδα αποτελεί επίσης ζήτημα μετά τον αναμνηστικό εμβολιασμό, σύμφωνα με στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες.
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ είναι μεταξύ των φορέων που έχουν δηλώσει ότι τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια COVID-19 της Pfizer και της Moderna προκαλούν μυοκαρδίτιδα.
Στο έγγραφο του Φεβρουαρίου 2022, το οποίο αποκτήθηκε και δημοσιεύθηκε από το Project Veritas, οι υπάλληλοι της Pfizer αναφέρουν ότι η εταιρεία δεν είχε ορίσει τη μυοκαρδίτιδα ως ανεπιθύμητη παρενέργεια του εμβολίου της, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είχε συμφωνήσει ότι το εμβόλιό της προκαλεί μυοκαρδίτιδα. Υποστήριζε ότι τα οφέλη του εμβολίου υπερτερούν των κινδύνων, αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός ειδικών διαφωνεί, ιδίως για τους νέους.
Η Pfizer δεν ανταποκρίθηκε σε αιτήματα για σχολιασμό, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσον έχει αλλάξει τη στάση της σχετικά με τη μυοκαρδίτιδα.
Οι επιστήμονες της Pfizer χρησιμοποίησαν παρόμοια γλώσσα με αυτή που χρησιμοποίησε δημοσίως η εταιρεία, αναγνωρίζοντας ότι υπήρξαν «αυξημένα κρούσματα μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας» μετά τον εμβολιασμό με mRNA COVID-19. Ισχυρίστηκαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ανάρρωσαν, αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι η μυοκαρδίτιδα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις για ορισμένους ασθενείς. Η μυοκαρδίτιδα έχει σκοτώσει ορισμένους ανθρώπους.
Οι επιστήμονες σημείωσαν επίσης ότι ο πραγματικός αριθμός των περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας μετά τον εμβολιασμό «είναι πιθανότατα υποεκτιμημένος», επειδή μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμηθούν οι ηπιότερες περιπτώσεις.
Πιθανές αιτίες
Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να καταλάβουν πώς τα εμβόλια mRNA προκαλούν φλεγμονή της καρδιάς.
Στο έγγραφο, οι επιστήμονες της Pfizer δήλωσαν ότι ο «πιθανότερος» μηχανισμός είναι ανοσοδιαμεσολαβούμενος. Τα λιπιδικά νανοσωματίδια, είπαν, μπορεί να ενεργοποιούν ανοσολογικές αποκρίσεις. Τα νανοσωματίδια θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν στην ανάπτυξη αυτοαντισωμάτων, ή αντισωμάτων που επιτίθενται στο ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου, επισημαίνοντας την περίπτωση ενός 52χρονου άνδρα που εμφάνισε μυοκαρδίτιδα, η οποία μπορεί να αφορούσε τη δημιουργία αυτοαντισωμάτων.
Ο καρδιολόγος Δρ. Πίτερ Μακάλα, που εξέτασε την έρευνα, δήλωσε στην Epoch Times μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι τα λιπιδικά νανοσωματίδια στην ένεση mRNA «κατανέμονται ευρέως στο σώμα στην κυκλοφορία για ένα μήνα ή περισσότερο», γεγονός που «επιτρέπει στη ροή του αίματος του μυοκαρδίου να προμηθεύει επανειλημμένα την καρδιά με προϊόντα εμβολίου ενεργοποιώντας τη συστηματική και ιστική ανοσολογική απόκριση».
Οι ερευνητές έχουν ανιχνεύσει mRNA στο αίμα εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό.
Μία τρίτη πιθανή αιτία είναι ο μοριακός μιμητισμός ή η εισαγωγή δομών αντιγόνων που μοιάζουν με αλλά δεν είναι φυσιολογικές ανθρώπινες δομές, καθιστώντας δύσκολο για το ανοσοποιητικό σύστημα να τις ταξινομήσει σωστά.
Οι επιστήμονες της Pfizer ανέλαβαν μια μελέτη για να εξετάσουν κατά πόσον ορισμένες πρωτεΐνες που περιέχουν πεπτίδια ή μια σειρά αμινοξέων θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις ανοσολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται από το εμβόλιο να «διασταυρωθούν με τις ανθρώπινες πρωτεΐνες». Εντόπισαν αρκετές με 100% ομοιότητα με ανθρώπινες πρωτεΐνες, αλλά καμία από αυτές δεν «εκφράζεται κυρίως στην καρδιά». Άλλες έξι πρωτεΐνες ταυτοποιήθηκαν με αλγόριθμους, και μία, η nebulette, «έχει ειδικό για την καρδιά προφίλ έκφρασης και μπορεί να εμπλέκεται στη συναρμολόγηση των καρδιακών μυοϊνιδίων». Χρειάζεται δοκιμή για να διαπιστωθεί αν η nebulette οδηγεί σε διασταυρούμενη αντιδραστικότητα, δήλωσαν οι επιστήμονες.
Απέκλεισαν τον μοριακό μιμητισμό ως «πιθανή αιτία».
Η άποψη του Μαλόουν
Ο Δρ Ρόμπερτ Μαλόουν, ο οποίος βοήθησε στην ανάπτυξη της τεχνολογίας mRNA, δήλωσε ότι τα λιπιδικά νανοσωματίδια όντως ενεργοποιούν το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα και ότι το RNA στο εμβόλιο οδηγεί σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις στα κύτταρα και τους ιστούς.
«Αυτή η ισχυρή προφλεγμονώδης αντίδραση των mRNA/λιποπλεξών είναι ο λόγος για τον οποίο εγώ (και άλλοι, συμπεριλαμβανομένης της [βιοτεχνολογικής εταιρείας] Genzyme) εγκατέλειψα την περαιτέρω έρευνα σε αυτή την τεχνολογία στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στράφηκα σε άλλες μεθόδους χορήγησης, όπως η άμεση (“γυμνή”) ένεση και η χρήση παλμικών ηλεκτρικών πεδίων», δήλωσε στην Epoch Times μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
«Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι τέτοιες προφλεγμονώδεις διεργασίες μπορεί να βλάψουν την καρδιά και άλλους ιστούς. Ένας βασικός παράγοντας κινδύνου για τη νόσο COVID, και ενδεχομένως για το σύνδρομο μετά τον εμβολιασμό, είναι μια προφλεγμονώδης κατάσταση, όπως αυτή που παρατηρείται τόσο με τον διαβήτη όσο και με τον προδιαβήτη. Αυτό είναι επίσης σύμφωνο με αυτή την υπόθεση», δήλωσε.
Η καρδιοτοξικότητα από την πρωτεΐνη ακίδα, η οποία έχει αποδειχθεί ότι παραμένει στον οργανισμό για εβδομάδες ή και μήνες μετά την ένεση με το εμβόλιο, είναι ένας πιθανός μηχανισμός για τη μυοκαρδίτιδα.
«Αυτό που μπορούμε να συμπεράνουμε είναι ότι η πρωτεΐνη ακίδα είναι μια τοξίνη. Δρα μέσω πολλαπλών μηχανισμών. Ένας από αυτούς τους μηχανισμούς φαίνεται να προκαλεί ποικίλα αυτοάνοσα φαινόμενα», δήλωσε ο Μαλόουν. «Είναι γνωστό ότι η ιογενής μυοκαρδίτιδα δρα συχνά μέσω του συγκεκριμένου αυτοάνοσου μηχανισμού. Και είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι παρόμοιος μηχανισμός μπορεί να συμβαίνει στην περίπτωση αυτών των εμβολίων που προκαλούν ανοσολογική απόκριση κατά των πρωτεϊνών του ιού».
Ο υπουργός Υγείας της Γερμανίας Καρλ Λάουτερμπαχ, ο οποίος κάποτε ισχυρίστηκε ότι ο εμβολιασμός COVID-19 είναι απαλλαγμένος από παρενέργειες, παραδέχτηκε την περασμένη εβδομάδα ότι έκανε λάθος, λέγοντας ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται σε ποσοστό μία στις 10.000 δόσεις και μπορούν να προκαλέσουν «σοβαρές αναπηρίες».
Στις 14 Αυγούστου 2021, ο Λάουτερμπαχ δήλωσε στο Twitter ότι τα εμβόλια δεν έχουν «καμία παρενέργεια», διερωτώμενος περαιτέρω γιατί ορισμένοι Γερμανοί αρνήθηκαν να εμβολιαστούν κατά της COVID-19.
Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στην εκπομπή “Heute Journal” του ZDF στις 12 Μαρτίου, ο Λάουτερμπαχ ρωτήθηκε από τον παρουσιαστή Κρίστιαν Σίβερς σχετικά με τον ισχυρισμό που έκανε το καλοκαίρι του 2021, φέρνοντας τον υπουργό Υγείας αντιμέτωπο με το προηγούμενο tweet του που ανέφερε ότι τα εμβόλια είναι σχεδόν χωρίς παρενέργειες.
Ο Λάουτερμπαχ απάντησε ότι το tweet ήταν «λανθασμένο» και μια «υπερβολή» που έκανε τότε, σημειώνοντας ότι «δεν αντιπροσώπευε την πραγματική μου θέση».
«Είχα πάντα επίγνωση των αριθμών και παρέμειναν σχετικά σταθεροί … ένας στους 10.000 [τραυματίζεται]», δήλωσε ο Λάουτερμπαχ. «Κάποιοι λένε ότι είναι πολλοί και κάποιοι άλλοι ότι δεν είναι τόσοι πολλοί».
Η παρατήρηση του Λάουτερμπαχ σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου ήρθε μετά την προβολή από το γερμανικό δίκτυο μιας ενότητας με αρκετούς Γερμανούς που έχουν τραυματιστεί σοβαρά μετά τη λήψη του εμβολίου, συμπεριλαμβανομένης μιας 17χρονης γυμνάστριας που προηγουμένως συμμετείχε στο Γερμανικό Πρωτάθλημα Καλλιτεχνικής Γυμναστικής πριν νοσηλευτεί για περισσότερο από ένα χρόνο στο νοσοκομείο λίγο μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης του εμβολίου BioNTech COVID-19.
«Τι έχετε να πείτε σε όσους έχουν πληγεί [από τραυματισμούς του εμβολίου];» ρώτησε ο Σίβερς τον Λάουτερμπαχ.
«Αυτό που συνέβη σε αυτούς τους ανθρώπους είναι απολύτως απογοητευτικό και κάθε μεμονωμένη περίπτωση είναι μία παραπάνω», απάντησε ο Λάουτερμπαχ. «Ειλικρινά λυπάμαι πολύ γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Υπάρχουν σοβαρές αναπηρίες και ορισμένες από αυτές θα είναι μόνιμες».
Ο Στιβ Κιρς, διευθυντής του Ιδρύματος Ερευνών για την Ασφάλεια των Εμβολίων, δεν συμφώνησε με τον Λάουτερμπαχ, αλλά επαίνεσε τον υπουργό Υγείας για την “πρόοδο” που έκανε, όταν συνέκρινε την τελευταία του παρατήρηση με τα προηγούμενα σχόλιά του σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων COVID-19.
«Το πραγματικό ποσοστό των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών είναι περίπου 100 φορές μεγαλύτερο από τα στοιχεία που ανέφερε ο Λάουτερμπαχ – “πιο κοντά στο 1 στις 100 δόσεις” και “Για το θάνατο, είναι ~1 στις 1.000 δόσεις”», δήλωσε ο Κιρς στο Twitter.
Μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2022, το Ινστιτούτο Paul-Ehrlich έλαβε συνολικά 333.492 μεμονωμένες αναφορές περιστατικών για ύποπτες ανεπιθύμητες ενέργειες ή παρενέργειες του εμβολίου COVID-19 στη Γερμανία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία (pdf) που δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβριο του 2022 από τον ιατρικό ρυθμιστικό φορέα που ερευνά τα εμβόλια και τα βιοϊατρικά φάρμακα.
«Ο αριθμός των μεμονωμένων αναφορών περιστατικών ανά μήνα κορυφώθηκε τον Δεκέμβριο του 2021 και συνεχίστηκε μέχρι το καλοκαίρι», σύμφωνα με τον ομοσπονδιακό οργανισμό, ο οποίος υπάγεται στο γερμανικό υπουργείο Υγείας.
Παρά τα ευρήματα αυτά, ο ιστότοπος του υπουργείου Υγείας της χώρας αναφέρει, από τις 16 Μαρτίου, ότι «τα σύγχρονα εμβόλια είναι ασφαλή και οι ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται μόνο σε σποραδικές περιπτώσεις».
Αγωγές που εκκρεμούν
Καθώς το θέμα των τραυματισμών μετά το εμβόλιο έχει αρχίσει να καλύπτεται ευρύτερα από ορισμένα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, έχουν αρχίσει να κατατίθενται αγωγές κατά της BioNTech, καθώς και κατά άλλων κατασκευαστών εμβολίων COVID-19.
Η BioNTech έχει αρνηθεί κάθε ευθύνη, ανέφερε το ZDF.
Οι κατασκευαστές εμβολίων, όπως η Pfizer και η Moderna, έχουν ασυλία έναντι οποιασδήποτε ευθύνης εάν κάτι πάει ακούσια στραβά με τα εμβόλιά τους, γεγονός που τους φέρνει σε πολύ ισχυρή νομική θέση.
«Είναι αλήθεια ότι στο πλαίσιο αυτών των συμβάσεων της ΕΕ, οι εταιρείες απαλλάχθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ευθύνη και ότι η ευθύνη, επομένως, βαρύνει το γερμανικό κράτος, κατά κάποιο τρόπο … τα ομόσπονδα κρατίδια», δήλωσε ο Λάουτερμπαχ.
Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, ο υπουργός Υγείας σημείωσε ότι θα ήταν «σίγουρα» μια καλή ιδέα εάν οι βιοφαρμακευτικές εταιρείες «έδειχναν προθυμία να βοηθήσουν» όσους πλήττονται από ανεπιθύμητες ενέργειες εμβολίων, ιδίως λόγω του ότι τα κέρδη τους είναι «υπέρογκα».
«Έτσι, αυτό δεν θα ήταν απλώς μια καλή χειρονομία, θα έπρεπε να το περιμένουμε», δήλωσε.
Ο Λάουτερμπαχ δήλωσε ότι η προτεραιότητα τώρα είναι να διευκολυνθεί η περίθαλψη όσων πάσχουν από σύνδρομο μετά τον εμβολιασμό. Πρόσθεσε ότι «διαπραγματεύεται με την επιτροπή προϋπολογισμού» για να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για τη βοήθεια των τραυματιών.
«Είναι ένα πρόγραμμα που θα ήθελα να ξεκινήσω το συντομότερο δυνατό και είμαι σε διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό για τα χρήματα αυτά. Είναι λοιπόν κάτι που πρέπει επίσης να φέρουμε εις πέρας, είναι μια υποχρέωση και θα δικτυώσει τους ειδικούς σε αυτόν τον τομέα με τέτοιο τρόπο ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα καλής θεραπείας στη Γερμανία», δήλωσε ο Λάουτερμπαχ.
«Η κατανόησή μας για τις ανεπιθύμητες ενέργειες γίνεται πλέον όλο και πιο σαφής», πρόσθεσε. «Στο μέλλον θα πρέπει να είναι δυνατόν να εντοπίζουμε πιο γρήγορα όσους επηρεάζονται, ώστε να τους παρέχουμε ταχύτερη βοήθεια».
Αντιμετώπιση των τραυματισμών από τον εμβολιασμό
Η Δρ Ελίζαμπεθ Λι Βλιέτ δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εκπομπή “Crossroads” του EpochTV ότι ήταν ήδη γνωστό ότι η τοξικότητα της πρωτεΐνης ακίδας και ενός άλλου συστατικού του εμβολίου COVID-19 θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλοκές και ανεπιθύμητες ενέργειες λίγο μετά την κυκλοφορία των εμβολίων.
«Κατά τους πρώτους έξι μήνες μετά την κυκλοφορία των εμβολίων COVID-19, είχα μια ολόκληρη γκάμα ασθενών με κάθε είδους προβλήματα που δεν είχαν παρουσιαστεί στο παρελθόν», είπε, προσθέτοντας ότι ο μόνος κοινός παρονομαστής αυτών των περιπτώσεων ήταν ότι όλοι είχαν κάνει τα εμβόλια COVID-19.
Για να βοηθήσει τους ανθρώπους που υποφέρουν από τραυματισμούς από εμβόλια, το Ίδρυμα Truth for Health Foundation ετοίμασε ένα εκπαιδευτικό φυλλάδιο που εξηγεί τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων και τις θεραπευτικές επιλογές, δήλωσε η Βλιέτ, η οποία εργάζεται επίσης αφιλοκερδώς ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ιδρύματος.
Οι θεραπείες περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό συνταγογραφούμενων φαρμάκων, διατροφικών προϊόντων, συμπληρωμάτων, τροφίμων, νευροπροστασίας, ενισχυτών του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και αλλαγών στον τρόπο ζωής, δήλωσε η Βλιέτ, προσθέτοντας ότι χρησιμοποιεί αυτή τη συνδυαστική προσέγγιση για τη θεραπεία των ασθενών της και έχει θετικά αποτελέσματα.
«Ένα από τα θεμελιώδη φάρμακα που είχε τεράστια οφέλη για τους ασθενείς που θεραπεύω, για παράδειγμα, είναι η υδροξυχλωροκίνη», είπε η Βλιέτ, «επειδή είναι αντιφλεγμονώδες, είναι διαμορφωτής του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι αντι-ιικό».
«Ποτέ στην ιστορία του προγράμματος εμβολιασμού παγκοσμίως, δεν είχαμε μια πειραματική ένεση που να διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, να εισέρχεται στον ίδιο τον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα», δήλωσε η Βλιέτ.
«Αυτές οι ενέσεις γονιδιακής θεραπείας COVID το κάνουν αυτό», είπε. «Διασχίζουν επίσης τον πλακουντιακό φραγμό … οπότε είναι κατανοητό γιατί αυτές οι πειραματικές ενέσεις γονιδιακής θεραπείας προκαλούν τόσες ζημιές στα αναπτυσσόμενα μωρά στη μήτρα, στον εγκέφαλο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα σε παιδιά και ενήλικες».
Δεδομένου ότι οι γιατροί κατανοούν τον μηχανισμό λειτουργίας των εμβολίων, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα υπάρχοντα φάρμακα για την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών, εξήγησε η Βλιέτ.
Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε σήμερα ομόφωνα το νομοσχέδιο με το οποίο απαιτεί από τη Διευθύντρια της υπηρεσίας Εθνικών Πληροφοριών (DNI) Αβρίλ Χέινς να αποχαρακτηρίσει πληροφορίες για την προέλευση του κορονοϊού που προκαλεί την Covid-19, εντείνοντας την πίεση στην κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν, ώστε να επιτρέψει τη δημοσιοποίησή τους.
Το νομοσχέδιο πέρασε με 419 ψήφους υπέρ έναντι καμίας κατά. Η Γερουσία το είχε εγκρίνει, επίσης ομόφωνα, την 1η Μαρτίου, κάτι που σημαίνει ότι τώρα επαφίεται στον Μπάιντεν να το επικυρώσει ή να ασκήσει βέτο.
Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε αμέσως στην ερώτηση τι προτίθεται να κάνει ο Μπάιντεν.
Στις ΗΠΑ διεξάγεται μια άκρως πολωμένη δημόσια συζήτηση για την προέλευση του SARS-CoV-2 σχεδόν αφότου αναφέρθηκαν τα πρώτα κρούσματα σε ανθρώπους, στην κινεζική πόλη Γουχάν, στα τέλη του 2019. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι ζητούν επίμονα να τηρηθεί πιο σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα.
Η συζήτηση αυτή αναθερμάνθηκε τον περασμένο μήνα, όταν η εφημερίδα Wall Street Journal έγραψε ότι το υπουργείο Ενέργειας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πανδημία πιθανότατα ξεκίνησε λόγω διαρροής του ιού από κάποιο εργαστήριο, κάτι που το Πεκίνο διαψεύδει κατηγορηματικά. Στην απόρρητη έκθεσή του πάντως το υπουργείο γράφει ότι δεν είναι απολύτως βέβαιο για την ορθότητα του συμπεράσματός του. Άλλες τέσσερις αμερικανικές υπηρεσίες θεωρούν ακόμη ότι η Covid-19 ήταν πιθανότατα το αποτέλεσμα φυσικής μετάδοσης του ιού ενώ δύο είναι αναποφάσιστες.
Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν λένε ότι ίσως να μην γίνει ποτέ γνωστή η προέλευση της πανδημίας. Η Κίνα λέει ότι οι ισχυρισμοί πως προκλήθηκε από διαρροή σε εργαστήριο δεν είναι αξιόπιστοι.
Ο Δημοκρατικός βουλευτής Τζιμ Χάιμς χαρακτήρισε «σημαντικό πρώτο βήμα» το νομοσχέδιο. «Ελπίζω ότι θα ξεκαθαρίσει κάποιες από τις εικασίες, κάποιες από τις φήμες που κυκλοφορούν εκεί έξω», σχολίασε.
Δύο κορυφαίοι Ρεπουμπλικάνοι της Βουλής των Αντιπροσώπων κάλεσαν στις 27 Φεβρουαρίου τις υπηρεσίες της κυβέρνησης Μπάιντεν να δώσουν στη δημοσιότητα τις πληροφορίες που κατέχουν σχετικά με την προέλευση της COVID-19.
Ο πρόεδρος της Επιλεκτικής Υποεπιτροπής για την Πανδημία των Κοροναϊών Μπραντ Γουένστραπ (Ρ-Οχάιο) και ο πρόεδρος της Επιτροπής Εποπτείας και Λογοδοσίας της Βουλής των Αντιπροσώπων Τζέιμς Κόμερ (Ρ-Κεντάκι) υπέβαλαν το αίτημα αυτό στον απόηχο της ανακοίνωσης του Υπουργείου Ενέργειας (DOE) ότι πιστεύει πλέον σε μια θεωρία -που κάποτε χλευάστηκε ευρέως από πολλούς ειδικούς της δημόσιας υγείας- ότι μια διαρροή από το εργαστήριο του Ινστιτούτου Ιολογίας στο Γουχάν της Κίνας ήταν η πηγή της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19 που έχει σκοτώσει ανυπολόγιστο αριθμό ανθρώπων στην Κίνα, 6,9 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και πάνω από 1 εκατομμύριο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κινέζοι αξιωματούχοι της δημόσιας υγείας στη Γουχάν τον Δεκέμβριο του 2019 εντόπισαν τα πρώτα κρούσματα ανθρώπων που είχαν μολυνθεί από την COVID-19.
Ο Δρ. Άντονι Φάουτσι, ο κορυφαίος ιατρικός σύμβουλος των προέδρων Τραμπ και Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχει υποστηρίξει και απορρίψει τη θεωρία της διαρροής από το εργαστήριο.
Οι Γουένστραπ και Κόμερ εξέδωσαν από κοινού υπογεγραμμένες επιστολές προς την Υπουργό DOE Τζένιφερ Γκράνχολμ, τον Υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και τον Διευθυντή του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών του FBI Κρίστοφερ Ρέι ζητώντας τα δεδομένα και τις πληροφορίες.
Το περασμένο φθινόπωρο, τα ρεπουμπλικανικά μέλη της Επιτροπής Υγείας, Παιδείας, Εργασίας και Συντάξεων της Γερουσίας εξέδωσαν μια ερευνητική έκθεση που υποστήριζε τη θεωρία της διαρροής του εργαστηρίου Γουχάν.
Η έκθεση κατέληγε στο συμπέρασμα ότι, ενώ το ιστορικό των κρουσμάτων ασθενειών «ευνοεί την υπόθεση» της μετάδοσης από ζώο σε άνθρωπο του SARS-CoV-2 (το στέλεχος του κοροναϊού που προκαλεί την COVID-19) ως την προέλευση της πανδημίας, η πανδημία «ήταν πιθανότατα το αποτέλεσμα ενός περιστατικού που σχετίζεται με την έρευνα».
Οι ερευνητές στο εργαστήριο Γουχάν, το οποίο έχει ιστορικό ατυχημάτων, μελέτησαν ιούς της ίδιας οικογένειας με τον SARS-CoV-2.
Ο Φάουτσι το NIH και η έρευνα στο εργαστήριο Γουχάν
Η ανακοίνωση του DOE μπορεί να θέσει τον Δρ. Φάουτσι σε δύσκολη θέση.
Ο Φάουτσι, ο οποίος συνταξιοδοτήθηκε στα τέλη του 2022 από τη θέση του επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID) είναι το πρόσωπο της ιατρικής και επιστημονικής εμπειρογνωμοσύνης για την πανδημία.
Ο Δρ Άντονι Φάουτσι, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων, κατεβάζει τη μάσκα του πριν καταθέσει σε επιτροπή της Γερουσίας στην Ουάσινγκτον στις 30 Ιουνίου 2020. (Kevin Dietsch/Pool/Getty Images)
Οι Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν ότι ένας λόγος που οδηγεί τον Φάουτσι να δυσφημίσει την πιθανότητα διαφυγής του SARS-Cov-2 από ένα εργαστήριο είναι ότι αν η θεωρία είναι αληθινή, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να έχουν υποστηρίξει τις συνθήκες που οδήγησαν στη διαρροή.
Το 2018 και το 2019, το NIAID, ένα από τα 27 ινστιτούτα που υπάγονται στο Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH), παρείχε χρηματοδότηση σε μια αμερικανική μη κερδοσκοπική εταιρεία EcoHealth Alliance, την οποία η EcoHealth χρησιμοποίησε για να χρηματοδοτήσει την αμφιλεγόμενη έρευνα «κέρδους από τη λειτουργία» (GOF) στο Ινστιτούτο Ιολογίας Γουχάν.
Όσοι διεξάγουν την έρευνα GOF τροποποιούν τους ιούς και τους καθιστούν πιο ισχυρούς και μεταδοτικούς για να αναπτύξουν καλύτερους τρόπους πρόληψης πανδημιών.
Μετάφραση και απόδοση της απομαγνητοφωνημένης συνέντευξης: Αλία Ζάε
“Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουμε τη συμπεριφορική ψυχολογική χειραγώγηση που υφιστάμεθα. …Και σίγουρα δεν γίνεται με την έγκρισή μας.”
Σύμφωνα με τη συγγραφέα και κινηματογραφίστρια Λώρα Ντόντσγουορθ, τα τελευταία δύο χρόνια πολλές κυβερνήσεις, περιλαμβανομένης και της βρετανικής, έχουν χρησιμοποιήσει υποσυνείδητα μηνύματα και μεθόδους για να χειραγωγήσουν το κοινό. Στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχει ένα ειδικό κυβερνητικό γραφείο επιφορτισμένο με αυτή τη δράση. Το παρατσούκλι του είναι “παρωθητικό τμήμα ” [“nudge unit”].
“Πρόκειται για την κατανόηση των μηχανισμών της ανθρώπινης συμπεριφοράς και για την εκμετάλλευση αυτών των μηχανισμών προκειμένου να οδηγηθούν οι άνθρωποι στη λήψη ‘σωστών’ αποφάσεων.”
Η Λώρα Ντόντσγουορθ είναι η συγγραφέας του βιβλίου “Υπό το καθεστώς του φόβου: ένα αποτελεσματικό όπλο στα χέρια της βρετανικής κυβέρνησης, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19” [“A State of Fear: How the UK government weaponised fear during the COVID-19 pandemic”].
Jan Jekielek: Κυρία Ντόντσγουορθ, καλωσήρθατε στην εκπομπή «American Thought Leaders».
Laura Dodsworth: Σας ευχαριστώ. Είναι χαρά μου να βρίσκομαι εδώ.
J.J.: Παρακολουθώ τη δουλειά σας εδώ και αρκετό καιρό. Έχει ήδη περάσει ένας χρόνος από την έκδοση του βιβλίου σας “Υπό το καθεστώς του φόβου”, το οποίο εξετάζει πώς η βρετανική κυβέρνηση χρησιμοποίησε τον φόβο για να κινητοποιήσει, ας πούμε, τον κόσμο – αν και ίσως εσείς δεν θα χρησιμοποιούσατε τον όρο “κινητοποιήσει”. Θυμάμαι ότι στο βιβλίο σας λέτε ότι το γράψατε από φόβο, αλλά κατά τα φαινόμενα όχι από τον ίδιο φόβο που ένιωθαν οι περισσότεροι άνθρωποι. Μιλήστε μας, αν θέλετε, λίγο γι’ αυτό.
L.D.: Πράγματι. Ο τίτλος του βιβλίου “Υπό το καθεστώς του φόβου: ένα αποτελεσματικό όπλο στα χέρια της βρετανικής κυβέρνησης, κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19” είναι ένας αρκετά δυνατός τίτλος. Θα σας πω κάτι που δεν έχω αναφέρει μέχρι τώρα. Αρχικά ο εκδότης μου με ενθάρρυνε πολύ για να το γράψω, μου έδωσε μάλιστα και την ιδέα κατά κάποιον τρόπο, μετά από συζητήσεις που κάναμε για τη χρήση της συμπεριφορικής επιστήμης κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Όταν όμως πήρε το χειρόγραφο στα χέρια του και είδε και τον υπότιτλο, έπαθε ένα μικρό σοκ: “Δεν μπορούμε να το πούμε αυτό, δεν μπορούμε να πούμε ότι η βρετανική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τον φόβο ως όπλο!” Κι όμως, αυτή είναι η βασική θέση του βιβλίου, ακόμα κι αν γίνεται υποτίθεται για το καλό μας. Ο δικός μου φόβος ήταν λίγο διαφορετικός από τον φόβο των άλλων, πιστεύω. Αυτό που φοβόμουν περισσότερο στην αρχή ήταν το άγνωστο.
Τα μέτρα που λαμβάνονταν ήταν τόσο ακραία που έκαναν τον κόσμο να αναρωτιέται πόσο άσχημα μπορεί να εξελιχθούν τα πράγματα. Θυμάμαι πως γέμιζα τα ντουλάπια με κονσέρβες, για να έχουμε με τα παιδιά να τρώμε αν αρρωσταίναμε. Πώς θα ψωνίζαμε αν δεν μπορούσαμε να βγούμε από το σπίτι και δεν μπορούσαμε να δεχθούμε βοήθεια από την οικογένεια ή τους φίλους μας;
Τα παιδιά μου με κοροϊδεύουν τώρα που τα έβαζα να πλύνουν τα χέρια τους μόλις έμπαιναν στο σπίτι, για τις δύο πρώτες εβδομάδες τουλάχιστον. Δεν με αφήνουν να ξεχάσω ότι είχα φοβηθεί. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που με είχε φοβίσει ήταν ο περιρρέων φόβος, γιατί από την πολύ αρχή παρακολουθούσα τα βίντεο και τα άρθρα διαφόρων επιδημιολόγων, όπως ο Dr. John Ioannidis, ο Dr. Wolfgang Wodarg κ.ά.
Πιθανόν να έβλεπα τον ιό λίγο πιο ισορροπημένα. Οι πληροφορίες που είχα στη διάθεσή μου ήταν οι ίδιες που είχαν και οι άλλοι στην κυβέρνηση. Από την αρχή γνωρίζαμε ότι αυτός ο ιός επιδρούσε διαστρωματικά ανάλογα με την ηλικία και τη συννοσηρότητα. Η καραντίνα όμως ήταν ένα ιδιαίτερα ακραίο μέτρο και αυτό ήταν που με τρόμαξε στ’ αλήθεια.
Στη Βρετανία είχαμε τρεις καραντίνες και πολλά άλλα επιπλέον μέτρα και περιορισμούς. Δεν ίσχυαν πάντα τα ίδια μέτρα στα διάφορα μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά γενικά οι καραντίνες ήταν κοινές, με την τρίτη να ξεκινά τον Ιανουάριο του 2021. Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται, και συμφωνώ μαζί τους, ότι στηρίξαμε την πρώτη καραντίνα επειδή απλά δεν ξέραμε.
Εγώ ήμουν αντίθετη από την αρχή με αυτό το μέτρο, γιατί μου φάνηκε ανήθικο να απαγορεύεται σε υγιείς πολίτες, για τους οποίους δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι φέρουν κάποια λοιμώδη ασθένεια, να βγουν από το σπίτι τους για να δουλέψουν και να θρέψουν την οικογένειά τους ή για να πάνε σε έναν χώρο εκπαίδευσης ή λατρείας ή απλά για να συναναστραφούν άλλους ανθρώπους, που είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη.
Η καραντίνα ήταν ένα σκληρό και απολυταρχικό μέτρο χωρίς προηγούμενο. Ο φόβος πλανιόταν στον αέρα κι αυτό με έκανε να φοβηθώ τον αυταρχισμό. Πάνε σχεδόν δύο χρόνια από τότε που αυτό ξεκίνησε, στις 23 Μαρτίου 2020.
Εκείνη την ημέρα, ο Μπόρις Τζόνσον απευθύνθηκε με μεγάλη αυστηρότητα στο έθνος, ζητώντας από τον κόσμο να παραμείνει κλεισμένος στα σπίτια του. Ο τρόπος του θύμιζε τον Τσώρτσιλ και την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η προσπάθειά του να μιμηθεί τον Τσώρτσιλ ήταν αυτό που με φόβισε κυρίως. Για να εκλογικεύσω και να μετριάσω τον φόβο μου, συζητούσα με άλλους, τους ρωτούσα τη γνώμη τους για όλα αυτά που συμβαίνουν και αν πιστεύουν ότι η καραντίνα είναι ένα καλό μέτρο. Περισσότερο μιλούσα με όσους πίστευα ότι έχουν διαφορετική αντίληψη από εμένα, αλλά διαβάζουν περίπου όσο κι εγώ.
Τον Μάιο του 2020, δημοσιεύθηκαν τα πρακτικά μιας συνεδρίασης του SPI-B, που μας χάρισαν μια ιδιαίτερα διαφωτιστική ματιά στον τρόπο λήψης των κυβερνητικών αποφάσεων. Το SPI-B [Scientific Pandemic Insights Group on Behaviors] είναι η Συμπεριφορική Επιστημονική Ομάδα Ιδεών για την Πανδημία. Ο ρόλος της είναι να απαντά σε ερωτήματα που της θέτει η κυβέρνηση και να της παρέχουν συμβουλές βασισμένες στην ψυχολογία και τη συμπεριφορική επιστήμη.
Αυτό το έγγραφο ανέφερε ότι ήταν πιθανόν οι άνθρωποι να μην εφάρμοζαν τους κανόνες της καραντίνας, επειδή καταλάβαιναν και μπορούσαν να υπολογίσουν τους κινδύνους. Ως εκ τούτου, θα έπρεπε να αφυπνιστεί η αίσθηση της απειλής μέσα τους. Με απλά λόγια, εκείνοι οι ψυχολόγοι και οι συμπεριφοριστές υποδείκνυαν ότι ο τρόπος για να ακολουθήσουν οι άνθρωποι τους κανόνες της καραντίνας ήταν να τρομάξουν. Αυτή ήταν η αφετηρία της αναζήτησής μου για το πώς εργαλειοποιήθηκε ο φόβος, ακόμα κι αν αυτό έγινε για το καλό μας.
J.J.: Πολλά κρύβονται πίσω από αυτό που μόλις είπατε. Όπως το ποιος παίρνει τις αποφάσεις, εν μέρει παρασκηνιακά, και ποιο είναι στ’ αλήθεια το καλό μας. Δεν θα ήταν καλύτερα να υπάρχει διαφάνεια σε αυτές τις διαδικασίες;
L.D.: Νομίζω ότι η παρώθηση και η συμπεριφορική επιστήμη έχουν ενσωματωθεί στην κυβέρνηση και στον τρόπο λειτουργίας της και αυτό δεν ισχύει μόνο για τη βρετανική κυβέρνηση. Συμβαίνει και στις ΗΠΑ, όπως και σε πολλές άλλες χώρες στον κόσμο. Η μέθοδος της παρώθησης απαλλάσσει την κυβέρνηση από την ανάγκη για έλεγχο. Την απαλλάσσει επίσης από τον αντίλογο. Είναι ένας τρόπος να παροτρύνει τους ανθρώπους να γίνονται ιδανικοί πολίτες.
Το βλέπουμε να εφαρμόζεται σε πλήθος περιπτώσεων: για να κόψουμε το κάπνισμα, να καταπολεμήσουμε την παχυσαρκία, την κλιματική αλλαγή και, φυσικά, για να εφαρμόσουμε τα μέτρα της καραντίνας. Ακόμα και για την πληρωμή των φόρων. Μοιάζει λίγο με επίδειξη δύναμης εκ μέρους της κυβέρνησης.
J.J.: Θα θέλατε να μας προσδιορίσετε λίγο σαφέστερα τι εννοείται με τον όρο “παρώθηση”;
L.D.: Φυσικά. Είναι το να επηρεάζεις τις επιλογές που κάνει ένας άνθρωπος (ή μια ομάδα ανθρώπων) οργανώνοντας τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται αυτή η επιλογή με έναν ορισμένο τρόπο, ώστε ο άνθρωπος να καταλήγει σε αυτήν που εσύ θέλεις με έναν φαινομενικά ‘φυσικό’ τρόπο, νομίζοντας ότι λειτουργεί με ελεύθερη βούληση. Βασίζεται κυρίως στην υπόθεση ότι τα ανθρώπινα όντα δεν κάνουμε λογικές επιλογές.
Δεν είναι κατ’ ανάγκη κάτι κακό. Ούτως ή άλλως, εκ των πραγμάτων δεν μπορούμε να εκλογικεύουμε κάθε απόφαση που παίρνουμε. Πάντα υπάρχουν κάποιες προτιμήσεις, μια μεροληψία στη συμπεριφορά μας. Η μέθοδος της παρώθησης μελετά και κατανοεί τους μηχανισμούς που ρυθμίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και ύστερα χρησιμοποιεί αυτούς τους μηχανισμούς για να παρακινήσει τους ανθρώπους να πάρουν ‘σωστές’ αποφάσεις.
Και αυτό είναι το ευαίσθητο σημείο, κατά τη γνώμη μου. Το ότι οι συμπεριφοριστές και αυτοί που χαράσσουν πολιτική ορίζουν το πρότυπο του πολίτη. Αποφασίζουν τι είναι καλό και σε ωθούν προς αυτό. Η παρωθήσεις τους είναι υποσυνείδητες. Δουλεύουν κάτω από το επίπεδο της συνείδησης.
Έστω ότι η κυβέρνηση θέλει να παρακινήσει τους πολίτες να τρώνε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, επειδή πιστεύει ότι αυτό είναι καλό για αυτούς. Ας αφήσουμε στην άκρη το αν είναι πράγματι καλό ή όχι. Ας πούμε απλά ότι η κυβέρνηση πιστεύει ότι είναι. Ένας έντιμος τρόπος ενθάρρυνσης του κοινού προς εκείνη την κατεύθυνση θα ήταν να χαμηλώσουν πολύ οι τιμές των φρούτων και των λαχανικών και να φορολογηθούν βαριά τα ζαχαρώδη προϊόντα. Αλλά αυτό που η παρώθηση θα έκανε θα ήταν να τοποθετήσει τα φρούτα στο ύψος του ματιού του καταναλωτή στο σουπερμάρκετ. Είναι ανεπαίσθητο. Αυτά είναι μέρος της συμπεριφορικής ψυχολογίας και της συμπεριφορικής επιστήμης.
J.J.: Μοιάζει λίγο με αυτό που έγινε κι εδώ: μου στείλατε μερικές διαφημίσεις και κάποιες επικεφαλίδες εφημερίδων της Μεγάλης Βρετανίας. Αλλά αυτό δεν ήταν ένα απλό σπρώξιμο. Ήταν μια σφυριά στο κεφάλι μου!
L.D.: Φυσικά! Η παρώθηση είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται σε όλα τα είδη συμπεριφορικής ψυχολογίας, αν και αυτό δεν είναι απαραιτήτως σωστό. Ο φόβος είναι ένα μόνο μέσον παρώθησης – και αυτό σας έδειξα με τα αποκόμματα που σας έστειλα από τις βρετανικές εφημερίδες.
Τα άλλα μέσα της συμπεριφορικής ψυχολογίας που χρησιμοποιήθηκαν για να παρακινήσουν τον κόσμο να ‘κάνει το σωστό’ κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν εξωφρενικά και εξευτελιστικά. Οι εκμετάλλευση των κοινωνικών συμβάσεων, η περιθωριοποίηση, η επίρριψη ευθυνών σε μεμονωμένα άτομα ή σε ομάδες ανθρώπων και η αίσθηση της ντροπής ήταν μερικά από τα μέσα με τα οποία κατηύθηναν τους ανθρώπους σε αγελαία σκέψη και συμπεριφορά.
Μια από τις διαφημίσεις που σας έστειλα ονομαζόταν «Κοίταξέ τον στα μάτια». Μια ατάκα της ήταν το «Κοίταξέ τον στα μάτια και πες του ότι ποτέ δεν παραβαίνεις τους κανόνες». Η εικόνα αυτής της διαφήμισης είναι ένα πρόσωπο που καταλαμβάνει όλο τον χώρο, το πρόσωπο κάποιου που είναι πολύ άρρωστος. Τα μάτια του είναι τεράστια και μας κοιτάζουν. Είναι σαν να μας μελετούν εξονυχιστικά, σαν να μας παρακολουθούν.
Φορούν όλοι μάσκα οξυγόνου, υποδεικνύονται ότι έχουν αναπνευστικά προβλήματα. Υπήρχε επίσης μια κιτρινοκόκκινη ταινία κάτω κάτω, από αυτές που χρησιμοποιούνται στη Βρετανία για την αναγγελία των καταστροφών. Αυτό σημαίνει κίνδυνο: πρόσεχε, μείνε μακριά, μην πλησιάζεις! Θυμίζει επίσης λίγο τις σφήκες. Κάτι που μας τσιμπά και μας πονάει.
Η συγκεκριμένη καμπάνια ξεκίνησε λίγο αφότου αποκαλύφθηκε η παράνομη ερωτική σχέση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, Ματ Χάνκοκ. Έτσι, αφ’ ενός μας ζητούσαν να τηρούμε τους κανόνες, αφ’ ετέρου γνωρίζαμε ότι οι ίδιοι οι υπουργοί της κυβέρνησης τους παραβίαζαν κατά βούληση. «Τι χρειάζεται λοιπόν να γίνει με τα ανθρωπάκια; Ας τα τρομοκρατήσουμε: μπορεί να καταλήξετε όλοι έτσι».
Και δεν είναι μόνο ότι κινδυνεύεις – εσύ ο ίδιος είσαι ο κίνδυνος, επειδή δεν τηρείς τους κανόνες κι έτσι οι άνθρωποι θα αρρωστήσουν. Άλλες διαφημίσεις έγραφαν «Ένας καφές κοστίζει ζωές», «Μια βόλτα στο πάρκο με τους φίλους σου σκοτώνει», «Μη σκοτώσεις τη γιαγιά» … Είχατε το «Μη σκοτώσεις τη γιαγιά» στις ΗΠΑ;
J.J.: Είχαμε μια παραλλαγή του. Δεν ξέρω αν έχω δει αυτές τις διαφημίσεις. Προσπάθησα να εμβολιάσω τον εαυτό μου κατά του φόβου, να μην καταπίνω τα εκφοβιστικά μηνύματα όπως μας τα έδιναν – γιατί κι εδώ είχαμε αρκετά τέτοιου είδους. Κανείς όμως στις ΗΠΑ ή στον Καναδά δεν έκανε μια τόσο ενδελεχή μελέτη όσο η δική σας για το πώς λειτουργούν τα συμπεριφορικά μοντέλα και πώς κατασκευάζονται παρόμοια μηνύματα.
L.D.: Το «Μη σκοτώσεις τη γιαγιά» προωθήθηκε πολύ από τα ΜΜΕ. Ο Υπουργός Υγείας της Βρετανίας Ματ Χάνκοκ χρησιμοποίησε ο ίδιος αυτούσια τη φράση. Φανταστείτε την πίεση που αυτό έφερε στους νέους.
Γενικά, αυτού του είδους τα μηνύματα έδωσαν μεγάλη έμφαση στην ατομική ευθύνη, στο πώς ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να κολλήσει και να μεταδώσει τον ιό – και αυτή είναι άλλη μια φράση που χρησιμοποιήθηκε από αυτές τις διαφημίσεις. Το πρόβλημα είναι ότι κάτι τέτοιο δεν αληθεύει, όπως γνωρίζουμε.
Το ρίσκο κυμαινόταν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση υγείας του ατόμου. Γνωρίζουμε επίσης από έρευνες που έγιναν ότι οι νέοι φοβούνταν πολύ λιγότερο από τους άλλους τον κορωνονοϊό. Η επίδραση που είχε σε αυτούς αυτή η συγκεκριμένη φράση ήταν καθοριστική: πέρα από το σχολείο και τα αποτελέσματα των περιορισμών, οι νέοι φορτώθηκαν και με μια τεράστια ευθύνη. Η ψυχολογική πίεση που άσκησε πάνω τους η καμπάνια του φόβου ήταν πολύ μεγάλη.
J.J.: Από όλες τις διαφημίσεις που μου στείλατε, αυτή που μου έκανε την ισχυρότερη εντύπωση ήταν μια που έδειχνε τρεις νέους σε ένα πάρκο να λένε «Μπορεί να σκοτώσεις κάποιον κάνοντας κάτι τέτοιο». Γνωρίζοντας τους μειωμένους κινδύνους γι’ αυτή την ηλικιακή ομάδα, μπορούμε να θέσουμε το ερώτημα αν είναι νόμιμη αυτή η προσέγγιση. Μπορεί να είναι θεμιτή;
L.D.: Είναι απίστευτο το τι έχει γίνει θεμιτό πλέον. Όλες αυτές τις διαφημίσεις με είχαν σοκάρει. Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Είναι το είδος των μηνυμάτων που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα περιοδικά ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – μόνο που τώρα ξέφυγαν και ήρθαν και στον πραγματικό κόσμο για να επηρεάσουν το μυαλό και τη συμπεριφορά μας. Αυτό είναι και το νόημα της διαφήμισης.
Ένα από τα παιδιά μου μου διηγήθηκε μια μέρα ότι ένας δάσκαλος φώναξε σε έναν μαθητή που έτρεχε στον διάδρομο χωρίς μάσκα ότι «σκοτώνει τον κόσμο». Προφανώς, ο μαθητής, που έτρεχε στον διάδρομο, πιθανότατα περιστασιακά χωρίς τη μάσκα του, δεν είχε σκοτώσει κανέναν. Αν είχε πράγματι σκοτώσει κάποιον, αυτό το θέμα θα αφορούσε την αστυνομία.
Επρόκειτο λοιπόν για μια υστερική αντίδραση του δασκάλου, την οποία δεν μπόρεσε να ελέγξει, γιατί βομβαρδίζεται 24 ώρες το 24ωρο από αυτή την κυβερνητική καμπάνια και από τα εκφοβιστικά ρεπορτάζ των ΜΜΕ. Το 2020 και το 2021, η κυβέρνηση και η Public Health England ήταν δυο από τους μεγαλύτερους παραγωγούς διαφήμισης στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Και τα χρήματα που ξόδεψαν απέδωσαν. Με ρωτάτε αν αυτός ο τρόπος είναι θεμιτός. Κάποιοι θα απαντούσαν καταφατικά για την περίπτωση της πανδημίας κι άλλοι αρνητικά. Δεν είναι πάντως κάτι που συζητήθηκε. Η άποψή μου είναι ότι απομακρυνθήκαμε πολύ από τις καλές, θεμιτές ψυχολογικές μεθόδους.
Υπήρξαν ψυχολόγοι που έγραψαν στο British Psychologist Society σχετικά, απαξιώθηκαν όμως. Έγραψαν και στο Κοινοβούλιο, ζητώντας να ερευνηθεί το κατά πόσο είναι θεμιτό να χρησιμοποιείται η συμπεριφορική επιστήμη. Το ίδιο έκανα κι εγώ. Και πάλι όμως μας αγνόησαν. Προσωπικά, πιστεύω ότι πράγματι υπάρχει παραβίαση των ηθικών κωδίκων.
Αν επρόκειτο για εργαστηριακή μελέτη, όπου οι επιστήμονες θα προσπαθούσαν να τρομάξουν κάποιους ανθρώπους, αυτοί οι άνθρωποι θα έπρεπε να υπογράψουν πρώτα ότι συναινούν να συμμετέχουν στο πείραμα. Οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν τις συμπεριφορικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται και δεν ξέρουν τι συμβαίνει ούτε πόσοι από τους φόρους που πληρώνουν ξοδεύονται σε αυτό. Τίποτα δεν γίνεται εν γνώσει μας και με τη συναίνεσή μας.
Επιπλέον, στο εργαστηριακό πείραμα θα έπρεπε να μας επαναφέρουν σε μια χαρούμενη, αρμονική κατάσταση, μετά το πέρας της έρευνας. Πιθανότατα, θα μας προσέφεραν σοκολατένιο κέικ που θα τρώγαμε βλέποντας μια ρομαντική κωμωδία. Αλλά είμαστε πολύ μακριά από αυτό το σημείο. Εγώ δεν έχω φάει κανένα σοκολατένιο κέικ. Οι ερευνητές που θα διεξήγαγαν ένα παρόμοιο πείραμα θα ήταν πολύ πιο σχολαστικοί όσον αφορά τα ζητήματα ηθικής που προκύπτουν, απ’ όσο είναι η κυβέρνηση στην προκειμένη περίπτωση.
J.J.: Αυτά που λέτε θυμίζουν πολύ το πείραμα του Μίλγκραμ. Το αναφέρετε νομίζω και στο βιβλίο σας ότι αυτό μοιάζει με ένα υπερδιευρυμένο πείραμα Μίλγκραμ. Θα θέλατε να εξηγήσετε τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτό το πείραμα και πώς λειτουργεί;
L.D.: Ο Στάνλεϋ Μίλγκραμ ήταν ένας ψυχολόγος που διεξήγαγε μια έρευνα σχετικά με την ευπείθεια των ατόμων απέναντι στην εξουσία. Σε αυτό συμμετείχαν κλινικοί ψυχολόγοι που παρίσταναν το προσωπικό του εργαστηρίου και ζητούσαν από τους ανθρώπους να προκαλέσουν ηλεκτρικό σοκ σε κάποιον άλλον, ο οποίος έκανε ένα τεστ. Αν το περνούσε, εντάξει. Αλλά αν δεν το περνούσε, έπρεπε να δεχθεί ηλεκτρικό σοκ, το οποίο σταδιακά αύξανε σε ένταση φτάνοντας μέχρι το επίπεδο όπου θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο.
Αυτό που προέκυψε από το πείραμα του Μίλγκραμ ήταν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα έκαναν σε κάποιον άλλο ηλεκτρικό σοκ αν τους έλεγαν να το κάνουν. Πρέπει να διαβάσετε το βιβλίο «The Milgram Experiment», είναι πολύ καλό. Είναι ίσως μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση το ότι το εκδίδει ο εκδότης μου. Δεν πιστεύω ότι η κυβέρνηση ή το SPI-B ή το τμήμα παρώθησης διεξάγουν συνειδητά ένα πείραμα Μίλγκραμ. Απλά υπάρχουν κάποιες αναλογίες, καθώς έχουμε δει πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν οι άνθρωποι υπακούοντας την εξουσία, χωρίς να αναρωτιούνται πάντα κατά πόσο είναι ηθικό αυτό που τους ζητείται.
J.J.: Παρατηρήσατε κάτι πριν από εμένα. Εγώ είχα εστιάσει περισσότερο σε αυτά που συνέβαιναν στην Κίνα και έβλεπα ότι υπήρχε τρομερή λογοκρισία και φίμωμα των επιστημόνων, οι οποίοι, όντας κοντύτερα στον ιό, προσπαθούσαν να μας πουν κάτι. Η αλήθεια είναι ότι εκεί ο ιός είχε μεγάλη έξαρση. Πολλοί πέθαναν εξαιτίας του, πολλοί περισσότεροι απ’ όσους παραδέχονταν οι επίσημες αρχές, κάτι αναμενόμενο αν σκεφτούμε πώς συνηθίζουν να διαχειρίζονται τις κρίσιμες καταστάσεις.
Ύστερα, υπήρχαν και τα βίντεο που έδειχναν τους ανθρώπους που υπέκυπταν, φαινομενικά τουλάχιστον, στον COVID, τα οποία προβάλλονταν ξανά και ξανά παντού. Είναι αρκετά πιθανό, λοιπόν, ένα μέρος του φόβου που χρησιμοποίησε η καμπάνια που λέτε να προήλθε από εκεί. Πάντως, έμοιαζε να είναι κάτι πολύ σοβαρό και τρομακτικό και το οποίο προερχόταν από ένα μέρος που ποτέ δεν θα το παραδεχόταν. Το αντίθετο μάλιστα.
Φαντάζομαι ότι στην αρχή οι περισσότεροι άνθρωποι έβαζαν τα χειρότερα με τον νου τους. Η ερώτηση μου είναι – η ηλικιακή διαστρωμάτωση προέκυψε αρκετά γρήγορα, τον Απρίλιο του 2020, αν δεν κάνω λάθος…
L.D.: Τον Φεβρουάριο.
J.J.: Η ερώτησή μου είναι λοιπόν η εξής: Μήπως τότε ήταν πολύ αργά πια για να διώξουμε τον φόβο που είχε ήδη διαχυθεί σε όλη την κοινωνία από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία οι περισσότεροι Δυτικοί είναι συνδεδεμένοι σχεδόν συνεχώς και τα οποία είναι έτσι φτιαγμένα για να τραβούν την προσοχή μας και να μας εγκλωβίζουν στον κόσμο τους μπουκώνοντάς μας με όλων των ειδών τις πληροφορίες; Αυτό πρέπει να ήταν αρκετό, σωστά; Δεν μπορούσε να σταματηθεί. Αυτό ήταν ένα από τα πράγματα που μου έκαναν εντύπωση σε αυτή την ιστορία.
L.D.: Είναι πολύ πιθανό αυτό που λέτε. Τουλάχιστον έτσι νιώθω. Νιώθω πως ο κόσμος όντως πανικοβλήθηκε τότε. Εκείνα τα αρχικά βίντεο από την Κίνα που αναφέρατε έχουν πολύ ενδιαφέρον. Ήταν ένα είδος ψυχολογικού πολέμου; Μια φάρσα; Δεν μπορώ να πω με σιγουριά τι ακριβώς ήταν, αλλά αποκλείεται να ήταν αληθινά. Έχουμε δει πώς μοιάζει ο COVID στον υπόλοιπο κόσμο, όπου οι βιντεοσκοπήσεις επιτρέπονται.
Ξέρουμε ότι οι άνθρωποι δεν σωριάζονται τελείως ξαφνικά κάτω, ενώ στέκονται, για παράδειγμα, σε μια ουρά ούτε εμφανίζονται άμεσα ένα σωρό διασώστες με ειδικές στολές. Δεν είναι αυτή μια σωστή εικόνα COVID. Αλλά είναι η εικόνα που η Κίνα εξήγαγε και μάλιστα σε πολλές παραλλαγές. Προσπάθησα να βρω την πηγή τους, αλλά η αρχική ανάρτηση εξαφανιζόταν πολύ γρήγορα. Παρόλα αυτά, είχαν ήδη προλάβει να μοιραστούν και να αναδημοσιευθούν από τα κυριότερα μέσα ενημέρωσης, όπως η The Sun και η The Mail, οι δύο μεγαλύτερες βρετανικές εφημερίδες.
Αν είσαι μέσα στην αίθουσα Τύπου, παρασύρεσαι εύκολα από τέτοιου είδους εντυπωσιακές ειδήσεις. Πόσο να ψάξει κανείς για να επιβεβαιώσει την πηγή ενός τυχαίου βίντεο από την Κίνα; Δημοσιεύονταν, λοιπόν, καλώς ή κακώς, και μετά δυστυχώς αναπαράγονταν και εξαπλώνονταν.
Αυτός ήταν μόνο ένας από τους τρόπους μετάδοσης του πανικού. Φαντάζομαι πως στη συνέχεια ήταν πολύ δύσκολο να σταματηθεί. Το αρχικό σχέδιο που είχαμε στη Βρετανία ήταν να προστατεύσουμε τους ηλικιωμένους, ένα είδος συγκεκριμένης προστασίας. Αλλά ο όρος “ανοσία της αγέλης” εκνεύρισε τον κόσμο εδώ, που επέκρινε έντονα τα βρετανικά ΜΜΕ.
Στην πραγματικότητα, ο όρος πρωτοειπώθηκε κατά λάθος στο BBC News από τον επικεφαλής του τμήματος παρώθησης. Χωρίς να έχει επίγνωση του τι θα επακολουθούσε, ο Δρ. Ντέηβιντ Χάλπερν, επικεφαλής της Behavioural Insights Team, μίλησε για την ιδιαίτερη προστασία που θα έπρεπε να προσφέρουμε στους ηλικιωμένους μέχρι να πετύχουμε την “ανοσία της αγέλης” στον υπόλοιπο πληθυσμό.
Οι άνθρωποι τρελάθηκαν ακούγοντάς το αυτό! Ίσως επειδή η λέξη ‘αγέλη’ μας φέρνει στο μυαλό ένα κοπάδι ζώα που πάει για σφαγή και όχι ανθρώπους. Δεν τους άρεσε η ιδέα ότι θυσιάζονται για το γενικό καλό.
Αν και οι άνθρωποι αντέδρασαν έντονα στην ιδέα της “ανοσίας της αγέλης”, αυτή είναι η αναπόφευκτη κατάληξη μιας πανδημίας – είτε μέσω νόσησης είτε μέσω των εμβολιασμών. Έτσι τελειώνουν οι πανδημίες. Καταλήγουν σε μια ενδημική κατάσταση ύφεσης, όπου οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν νοσήσει ή εμβολιαστεί κι έτσι δεν εξαπλώνεται με την ίδια ταχύτητα.
Απορρίπτοντας όμως την ιδέα της ανοσίας της αγέλης, θέσαμε τους εαυτούς μας στη διάθεση της συμπεριφορικής επιστήμης και της ψυχολογίας της αγέλης. Όπως αναφέρουν και οι Βρετανοί συμπεριφοριστές στις μελέτες τους, έχουμε μια ισχυρή τάση να προσαρμοζόμαστε και να συμμορφωνόμαστε. Με τις τεχνικές της συμπεριφορικής ψυχολογίας, έπεισαν τον κόσμο να ακολουθήσει την εναλλακτική λύση, δηλαδή την καραντίνα.
J.J.: Πιστεύω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι καραντίνες είναι μια απόκλιση από τη συνηθισμένη και αποτελεσματική τακτική αντιμετώπισης μιας πανδημίας. Γνωρίζουμε πια, από πολλά παραδείγματα χωρών που εφάρμοσαν καραντίνες κι από τις λίγες που δεν τις εφάρμοσαν, ότι αν είχαμε ακολουθήσει τις παλιές, δοκιμασμένες οδηγίες για τις πανδημίες τα πράγματα μάλλον θα ήταν πολύ καλύτερα.
L.D.: Πολλοί οργανωτές θα συμφωνούσαν μαζί σας. Άνθρωποι που έχουν δουλέψει στο παρελθόν στη Μονάδα Έκτακτης Ανάγκης [Civil Contingencies Unit] εδώ στη Βρετανία, άνθρωποι που έχουν δουλέψει στον τομέα της προετοιμασίας για μια πανδημία. Όχι μόνο οι καραντίνες δεν ήταν μέρος της προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, αλλά αντενδείκνυνταν κιόλας! Κατά ένα μέρος, επειδή δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους, αλλά και επειδή υπήρχαν πολλά στοιχεία που έδειχναν πόσο κακές παράπλευρες απώλειες μπορούν να προκαλέσουν. Ήταν πραγματικά μια μεγάλη παρέκκλιση. Νομίζω ότι ο κόσμος αντέγραψε έναν νέο, αδοκίμαστο τρόπο, τον οποίο η Κίνα πρώτη έθεσε σε εφαρμογή.
J.J.: Πώς όμως φτάσαμε σε αυτό; Αυτό δεν διαπραγματεύεστε και στο βιβλίο σας; Δώστε μας, σας παρακαλώ, μια σύντομη εικόνα του πώς νομίζετε ότι καταλήξαμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα.
L.D.: Κατ’ αρχάς, επιτρέψτε μου να ξεκαθαρίσω ότι το θέμα του βιβλίου μου δεν είναι οι λόγοι που μας οδήγησαν στις καραντίνες ούτε καν οι καραντίνες καθεαυτές. Είναι όμως αδύνατον να αποφύγω να αναφερθώ σε αυτές, όταν εξετάζω τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για να ‘πειστεί’ το κοινό να συμμορφωθεί με τους περιορισμούς της καραντίνας. Συνεπώς, στο βιβλίο περιλαμβάνεται και ένα παράρτημα με τον τίτλο «Γιατί δεν είναι αποτελεσματικές οι καραντίνες;», όπου οι απόψεις μου γύρω από αυτό το θέμα εκφράζονται ξεκάθαρα.
Το παράρτημα περιέχει επίσης παραπομπές στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), αλλά και βρετανικά σχέδια, στα οποία φαίνεται ότι η καραντίνα δεν ήταν αρχικά ένα ενδεχόμενο μέτρο. Δεν αποκλείεται να ήταν μια αντίδραση πανικού, μίμηση των κινεζικών μέτρων. Δεν μπορώ να μιλήσω με βεβαιότητα για κάτι περισσότερο από αυτό. Το βιβλίο μου αφορά κυρίως το πώς παρακινηθήκαμε, παρωθηθήκαμε και χειραγωγηθήκαμε να πειθαρχήσουμε στους περιορισμούς της καραντίνας και να συμφωνήσουμε με την αναγκαιότητά της, όπως και το πώς αυξήθηκε σταδιακά η ενδοτικότητά μας.
Η κατάσταση θυμίζει σπίτι που καίγεται. Θεωρώ ότι οι καραντίνες και τα υπόλοιπα μέτρα που ακολουθήσαμε είναι από τις πιο αυτοκαταστροφικές πράξεις στις οποίες θα μπορούσε να καταφύγει μια κοινωνία. Ήταν τρομερό να παρακολουθώ την εξέλιξή τους. Αλλά δεν μπορούμε να μάθουμε τι προκάλεσε τη φωτιά πριν αυτή σβήσει και κρυώσουν τα κάρβουνα. Έτσι, περιορίστηκα στο ‘πώς’ και άφησα το ‘γιατί’. Αυτό το μεγάλο ‘γιατί’ ανήκει στο πεδίο της ψυχολογίας.
Δεν έχω την οπτική ενός ψυχολόγου ή ενός συμπεριφοριστή. Προσεγγίζω το θέμα ως δημοσιογράφος και συγγραφέας, γιατί οι επιδημίες έρχονται και παρέρχονται αλλά η ανθρώπινη ψυχολογία παραμένει. Παρόλο που δεν γνωρίζω γιατί επιλέχθηκε η καραντίνα ως το καταλληλότερο μέτρο κατά της πανδημίας, ανησυχώ κυρίως για το ότι οι άνθρωποι μπορούν να πειστούν να ακολουθήσουν τέτοιου είδους δρακόντεια μέτρα και να φοβηθούν τόσο ώστε να τα δεχτούν σχεδόν χωρίς αντιδράσεις.
Είναι πολύ φυσικό να φοβόμαστε μια πανδημία όπως και το να μολυνθούμε. Η κυβέρνηση όμως μεγαλοποίησε υπερβολικά αυτήν τη φυσική ανθρώπινη αντίδραση και την επεξέτεινε. Εφόσον το έκαναν για τις καραντίνες, τι άλλο μπορεί να επακολουθήσει; Οι κοινωνίες μας πιθανότατα θα συγκρατήσουν στη συλλογική μνήμη τους αυτή την περίοδο – εκπαιδευτήκαμε στην υπακοή και στην αποδοχή της καραντίνας ως αποδεκτής και ήδη υλοποιημένης αντίδρασης. Μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα από αυτό.
Το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στο εξής: Τι είναι αυτό που μας κάνει να κάνουμε αυτά που κάνουμε; Πιστεύω ότι αυτό το ερώτημα ήταν που με ώθησε να γράψω αυτό το βιβλίο. Κατά την άποψή μου, ο φόβος και όχι η πανδημία ήταν το πραγματικό διακύβευμα. Ο COVID θα εξελιχθεί σε άλλη μια ενδημική ασθένεια – αλλά ο φόβος θα παραμείνει μέσα μας, δυνητικά εκμεταλλεύσιμος ανά πάσα στιγμή.
J.J.: Το βιβλίο σας κυκλοφόρησε λίγο μετά την κυκλοφορία των πρώτων εμβολίων και είχατε σχολιάσει θετικά την εμφάνισή τους. Ταυτόχρονα όμως διατηρούσατε και ορισμένες επιφυλάξεις, αν δεν κάνω λάθος, παρατηρώντας ότι η ρητορική της κυβέρνησης σχετικά με τον εμβολιασμό των πολιτών ήταν ανάλογη των παρωθητικών μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν για τις καραντίνες. Φαντάζομαι ότι ο στόχος τους ήταν να μας οδηγήσουν στα εμβόλια, σωστά;
Επιτρέψτε μου να παρατηρήσω επίσης ότι όλα αυτά για τα οποία μιλήσατε εξελίχθηκαν όπως τα περιγράψατε. Οι παρατηρήσεις και οι υποθέσεις που κάνατε αποδεικνύονται, έναν χρόνο μετά, εξαιρετικά εύστοχες και ακριβείς. Συγχαρητήρια!
L.D.: Σας ευχαριστώ. Φροντίσαμε, τόσο εγώ όσο και όλη η εκδοτική ομάδα που ασχολήθηκε με αυτό το ζήτημα, να είμαστε όσο το δυνατόν πιο σχολαστικοί με την εξακρίβωση των γεγονότων. Προσπάθησα να διατηρήσω επιφυλακτική και μετριοπαθή στάση. Και σε κάθε περίπτωση έκανα τη διάκριση ανάμεσα στα γεγονότα και τις απόψεις που εκφράζονταν, τις δικές μου εικασίες και την οπτική των συνεντευξιαζόμενων. Ήμουν πολύ σαφής στον διαχωρισμό αυτών των πραγμάτων.
Όταν έγραφα το κεφάλαιο για τα εμβόλια… Για να είμαι ειλικρινής, είχα μια άσχημη αίσθηση σχετικά με αυτό. Όχι για το αν τα εμβόλια ήταν ασφαλή ή αποτελεσματικά – δεν με απασχόλησε αυτό το ζήτημα. Αυτό που με ανησύχησε ήταν το μεγάλο οπλοστάσιο εξαναγκαστικών και παρωθητικών μεθόδων που έβλεπα να μπαίνει σε εφαρμογή.
Για παράδειγμα, μιλούσαν για τους ανεμβολίαστους με τον ίδιο τρόπο που μιλούσαν για τους ασυμπτωματικούς φορείς, χρησιμοποιώντας έναν ιδιαίτερο τόνο και χαρακτηρισμούς, όπως ‘επιδημιολογικές βόμβες’, ‘όπλα’ και ‘βιοτρομοκράτες’. Αυτού του είδους η ορολογία αφαιρούσε την ανθρώπινη διάσταση από τα άτομα αυτά και τους μετέτρεπε στα μάτια του κοινού σε κίνδυνο, σε φορείς μόλυνσης.
Ενώ σε έναν φυσιολογικό πόλεμο υπάρχουν γεωπολιτικά σύνορα, στον πόλεμο με έναν ιό τα σύνορα είναι ο αέρας ανάμεσα στις επιδερμίδες μας. Έτσι, αυτό ήταν κάτι που ήδη με ανησυχούσε. Δυστυχώς, μάλλον αποδείχτηκε ότι είχα δίκιο. Μόλις σήμερα, ο επικεφαλής του τμήματος παρώθησης δημοσίευσε μια ανακοίνωση, όπου αναφέρεται στην επιτυχία των διάφορων μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν, σχολιάζοντας ότι τα οικονομικά κίνητρα που δόθηκαν στους ανθρώπους για να εμβολιαστούν ήταν μια μάλλον κακή ιδέα τελικά.
Αυτό ήταν προφανές από την αρχή, όχι μόνο σε μένα αλλά και σε πολλούς άλλους. Αν σκοπεύεις να κάνεις το εμβόλιο, δεν χρειάζεται να σου δώσουν και κάποιο χρηματικό ποσό. Θα το κάνεις ούτως ή άλλως. Αν δεν είσαι σίγουρος, ίσως πειστείς από την προοπτική του χρηματικού κέρδους. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, ο εμβολιασμός είναι αποτέλεσμα οικονομικής παρώθησης. Και δεν πρόκειται να κάνεις τις επαναληπτικές δόσεις, παρά μόνο αν με πληρωθείς.
Υπάρχει και μια άλλη πτυχή σε αυτό: το οικονομικό κίνητρο δημιουργεί μια άλλη ομάδα πολιτών, οι οποίοι εξαρχής δεν είναι πεπεισμένοι ότι πρόκειται για κάτι καλό. Δεν θα τους πω ‘αντι-εμβολιαστές’ ούτε διστακτικούς – δεν μου αρέσει αυτή η ορολογία. Απλώς δεν είναι και τόσο σίγουροι και θα προτιμούσαν να περιμένουν λίγο πριν αποφασίσουν τι να κάνουν. Αλλά μετά σκέφτονται: «Γιατί να με πληρώσεις; Τι το ιδιαίτερο έχει αυτό το εμβόλιο και θα με πληρώσεις; Δεν με πλήρωσες για τις μαγουλάδες ούτε για τη διφθερίτιδα ούτε για τον τέτανο. Τώρα έχω πολλές αμφιβολίες».
Αυτό δημιουργεί μια μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη καχυποψία [απέναντι στις κυβερνητικές προθέσεις]. Παρόμοια παράλογα κίνητρα δόθηκαν από πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Στην Ουάσιγκτον, για παράδειγμα, έδιναν δωρεάν τσιγάρα μαριχουάνας σε όσους εμβολιάζονταν. Στις ΗΠΑ γενικότερα κληρώνονταν βραβεία για πανεπιστημιακές σπουδές. Αυτό είναι ένα σημαντικό κίνητρο σε μια χώρα όπου η ανώτατη εκπαίδευση έχει εξαιρετικά μεγάλο κόστος.
Στη Βιέννη πρόσφεραν μια δωρεάν επίσκεψη σε πορνείο σε αυτούς που εμβολιάζονταν. Στη Βρετανία, έφεραν πρόβατα σε κέντρο εμβολιασμού παιδιών, για να τα χαϊδεύουν τα αγχωμένα παιδιά. Ό,τι νά ‘ναι. Μακράν χειρότεροι όμως και πολύ πιο ανησυχητικοί είναι οι έμμεσοι εξαναγκασμοί.
Σε ορισμένες χώρες, δεν μπορείς να δουλέψεις αν δεν έχεις εμβολιαστεί. Ούτε να χρησιμοποιήσεις τα ΜΜΜ ούτε να φας σε ένα εστιατόριο ούτε να πας σε μια συναυλία ή σε έναν αγώνα. Δημιουργείται λοιπόν ένας διαχωρισμός ανάμεσα στους ‘καθαρούς’ και τους ‘ακάθαρτους’, τους υπάκουους και τους απείθαρχους.
Όμως, το άκρον άωτο της παρώθησης ήταν τα Πιστοποιητικά Εμβολιασμού [ή Νόσησης], τα οποία βέβαια σε καμία περίπτωση δεν εγγυόνταν ότι ο κάτοχός τους δεν ήταν φορέας και δεν μπορούσε να μεταδώσει τη νόσο. Ήταν ένα μεγάλο ‘καρότο’.
Εδώ, οι εμβολιασμένοι βρίσκονται σε προνομιακή κατάσταση, που περιλαμβάνει και κάποιες ανταμοιβές και δωράκια. Οι ανεμβολίαστοι από την άλλη είναι οι ‘κακοί’ και περιθωριοποιούνται. Όταν η περιθωριοποίηση φτάνει στο σημείο να αποκλείει ανθρώπους ακόμα κι από την οικονομική ζωή, τότε αποτελεί την απόλυτη κύρωση.
Τώρα, οι χώρες καταργούν σταδιακά αυτά τα μέτρα, κάτι που ενισχύει την άποψη ότι επρόκειτο για μεθόδους της συμπεριφορικής ψυχολογίας. Η δική μου άποψη είναι ότι ήταν βρώμικα, ύπουλα και εκβιαστικά και ότι η στάση και η συμπεριφορά της κυβέρνησης απέναντι στους πολίτες ήταν εντελώς απαράδεκτη.
J.J.: Φοβάμαι όμως ότι δεν ανήκει οριστικά στο παρελθόν αυτή η κατάσταση, αλλά ότι είναι οι απαρχές ενός νέου κοινωνικού συστήματος, που είναι ήδη ενεργό στην Κίνα. Αν κάνεις κάτι λάθος, αν εκφράσεις μια λάθος σκέψη, δεν μπορείς να πάρεις το τρένο την επόμενη ημέρα. Έτσι έχουν τα πράγματα εκεί.
L.D.: Αυτός είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος, αλλά πρέπει να διασταυρώνουμε τις πληροφορίες μας προσεκτικά και να κρίνουμε απροκατάληπτα. Μιλώντας για την ‘εκπαίδευση’ που λάβαμε στη διάρκεια της πανδημίας, εγώ διαπιστώνω ότι προγραμματίστηκα να αντιδρώ και να φοβάμαι τον απολυταρχισμό. Δεν μου αρέσει καθόλου.
Υποπτευθήκατε αμέσως την Κίνα. Τι κρύβουν; Μήπως τα πράγματα είναι χειρότερα απ’ όσο λένε; Και οι δύο βλέπουμε τα πράγματα με έναν υποκειμενικό τρόπο. Τα Πιστοποιητικά Εμβολιασμού μου φαίνονται ένα είδος κοινωνικού ευσήμου. Το ότι δεν το εγκρίνω, δεν σημαίνει ότι τα κοινωνικά εύσημα είναι απαραιτήτως κάτι κακό. Ωστόσο, ας είμαστε ρεαλιστές: στη Βρετανία η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα την πιλοτική χρήση μιας εφαρμογής κοινωνικής πίστωσης για την υγεία.
Αν κάνεις αυτά που πρέπει, όπως ίσως το να τρως τη ‘σωστή’ ποσότητα φρούτων και λαχανικών ή να τα αγοράζεις από το σουπερμάρκετ ή το να περπατάς αρκετά, τότε θα έχεις κάποιο είδος επιβράβευσης. Θα υπάρχουν επίσης κίνητρα για να επισκέπτεσαι τον γιατρό.
Όταν ακούω τέτοια πράγματα, αντιδρώ, δεν τα θέλω. Δεν θέλω η κυβέρνηση να μετρά τα βήματά μου ούτε να με επιβραβεύει για αυτά ούτε θέλω να ελέγχει αν πήγα να ελέγξω την υγεία μου. Αυτά τα ζητήματα αφορούν αποκλειστικά εμένα ως ενήλικο άτομο. Είμαι ένα υπεύθυνο άτομο και αποφασίζω εγώ για την υγεία μου.
Μια εφαρμογή για την υγεία συνδέεται άμεσα με την ψηφιακή ταυτότητα, η οποία ενδεχομένως θα καθορίζει το αν θα επιτρέπεται η είσοδός μας σε ορισμένους χώρους ή ακόμα και το αν θα μπορούμε να εργαστούμε. Πιστεύω ότι, ακόμα κι αν το θεωρούμε αυτό ένα καλό μέτρο, πρέπει να το εξετάσουμε αντικειμενικά, αναρωτώμενοι που μπορεί να οδηγήσει ή πόσο νόμιμο είναι.
Είναι δικαίωμά μας να αρνηθούμε κάτι τέτοιο αν δεν μας αρέσει, γιατί εν τέλει η κυβέρνηση υποτίθεται ότι εργάζεται για το καλό του λαού. Εμπιστευόμαστε την κυβέρνηση για να κάνει αυτά που εμείς ως κοινωνία θέλουμε. Αν η κυβέρνηση άρχιζε να εφαρμόζει πράγματα που δεν θέλουμε, θα έπρεπε να επιβάλλει από πάνω προς τα κάτω την πολιτική της, καταλύοντας τη δημοκρατία.
J.J.: Στο βιβλίο σας αναφέρετε πολλές φορές τον Έντουαρντ Μπέρναϋς [Edward Bernays], κάτι που με παρακίνησε να μελετήσω τη δουλειά του, ιδίως το βιβλίο του «Προπαγάνδα». Αυτά που έκανε ήταν πράγματι για το καλό της κοινωνίας ή, έστω, ήταν οι προθέσεις του αγαθές;
Παρακολουθούμε τη δημιουργία ενός νέου τρόπου προσέγγισης των ανθρώπων; Δεν πρόκειται μόνο για τις κυβερνητικές μεθόδους, νομίζω πως είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο ευρύ: το πώς παρακινούνται οι άνθρωποι να κάνουν διάφορα πράγματα, πώς διαγκωνίζονται τα προϊόντα για την προσοχή των καταναλωτών, πώς προσπαθεί η μια εφαρμογή να ξεπεράσει την άλλη… Υπάρχει μια επιθετικότητα σε όλο αυτό.
Αναρωτιέμαι λοιπόν αν αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι ένα είδος πολέμου, όπου η προπαγάνδα κατευθύνεται εναντίον μας. Τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά παλιότερα, ακόμα και 150 χρόνια πριν, όταν οι πληροφορίες διακινούνταν με λιγότερη ευκολία, αμεσότητα και ταχύτητα.
L.D.: Έχετε δίκιο. Συμφωνώ μαζί σας ότι ζούμε μια κλιμάκωση της προπαγάνδας. Ο Μπέρναϋς θεωρείται ένας από τους πατέρες της προπαγάνδας. Είναι επίσης αυτός που εφηύρε τον όρο ‘δημόσιες σχέσεις’, όταν η λέξη ‘προπαγάνδα’ έπαψε να ακούγεται τόσο καλά. Όμως η προπαγάνδα απογειώθηκε την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτό που βλέπω να συμβαίνει τώρα είναι η εξέλιξη και εκλέπτυνση της δικής του δουλειάς. Βλέπω τους ανθρώπους να κυβερνιόμαστε από τα πάθη μας και τις παράλογες, ασυνείδητες επιλογές μας, όπως ακριβώς μας έχουν στο μυαλό τους οι πατερναλιστικοί, φιλελεύθεροι συμπεριφοριστές, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η πολύ εμβριθής συμπεριφορική επιστήμη.
Είναι ένα πολεμικό πεδίο, όπου η μάχη δίνεται με τις πληροφορίες. Κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάποιος προσπαθεί να μας πείσει για κάτι. Φυσικά δεν λέμε να μην τα χρησιμοποιείτε είτε για πληροφόρηση είτε για διασκέδαση. Αλλά να είστε πάντα συνειδητοί και προσεκτικοί. Να είστε σίγουροι τι θέλετε και για ποιον λόγο.
Εδώ ίσως κάποιος θελήσει να μου πει το «Δάσκαλε που δίδασκες…», γιατί είμαι κι εγώ εθισμένη λίγο στα διαδικτυακά παιχνίδια και σπαταλάω περισσότερο χρόνο απ’ όσο θα ήθελα σε αυτά. Ιδανικά όμως πρέπει η ενασχόλησή μας με το διαδίκτυο να είναι όσο το δυνατόν πιο συνειδητή. Γιατί είναι γεμάτο με διαφημιστές και κυβερνητικούς πράκτορες και ένα σωρό κακούς ηθοποιούς που προσπαθούν να μας πείσουν για το ένα και το άλλο, χειραγωγώντας μας διαρκώς.
J.J.: Ας μιλήσουμε λίγο περισσότερο για τα ΜΜΕ, γιατί θυμάμαι ότι αναφερθήκατε σε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό που τους χορηγήθηκε προκειμένου να προωθήσουν τη θέση της κυβέρνησης σχετικά με την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Στον Καναδά, τα ΜΜΕ πήραν 600 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά δεν περιορίστηκαν να μεταδίδουν τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να κάνουμε τις υποθέσεις μας και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Πήραν ένα πολύ πιο ενεργό ρόλο, λέγοντας απευθείας στον κόσμο τι να σκεφτεί.
L.D.: Μήπως ήταν ανέκαθεν έτσι και απλά εμείς δεν το καταλαβαίναμε; Δεν ξέρω. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχα μεγάλη διαύγεια και αντιμετώπιζα πολύ αναλυτικά και κριτικά τον τρόπο των ΜΜΕ. Είναι βέβαιο ότι το έκαναν σε αυτή την περίπτωση. Δυστυχώς, όταν οι κυβερνήσεις προσφέρουν μεγάλες χορηγίες στα μέσα ενημέρωσης, δημιουργείται μια όχι και τόσο υγιής σχέση, όπου η κυβέρνηση είναι ο μεγαλύτερος διαφημιζόμενος σε εθνικό επίπεδο. Αυτού του είδους η εξάρτηση δεν είναι και τόσο καλή για την ελευθερία του Τύπου.
Δεν εννοώ ότι την επηρεάζει ή την περιορίζει απαραιτήτως. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συλλειτουργούν, όπως ο εκδότης, ο ιδιοκτήτης, οι σχέσεις των πολιτικών δημοσιογράφων με τους πολιτικούς, οι προτιμήσεις τους κλπ. Και σε μια ταχύτατα εξελισσόμενη κατάσταση σαν την πανδημία, δεν υπάρχει πάντα αρκετός χρόνος ή διάθεση για να διασταυρώνονται επιμελώς όλες οι πληροφορίες. Όλα γίνονται πολύ γρήγορα σε μια αίθουσα σύνταξης.
Ο δημοσιογραφικός ακτιβισμός είναι επίσης ένα πρόβλημα. Οτιδήποτε έλεγε ο Τραμπ, για παράδειγμα, ήταν αυτομάτως λάθος και κακό. Αυτή η άποψη διαχεόταν άμεσα στο πολιτικό κατεστημένο, στα ΜΜΕ και στον κόσμο, που υιοθετούσαν αρνητική στάση απέναντι σε ό, τι προερχόταν από τον ‘κακό ξανθό άνθρωπο’. Μη όντας ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη, δεν θεωρώ δεδομένη κανενός πολιτικού την ειλικρίνεια στη διάρκεια μιας πανδημίας.
Εγώ θέλω να ακούω όλες τις απόψεις. Αλλά τα περισσότερα ΜΜΕ ακολουθούσαν έντονα κομματική γραμμή, άρα οι διαφωνίες είχαν αντιπολιτευτικό χαρακτήρα. Δεν υπήρχαν ερωτήματα για τη φύση του πράγματος, όπως «Τι σημαίνει καραντίνα;», «Θα έπρεπε να μπούμε σε καραντίνα;», «Τι στοιχεία υπάρχουν;», «Πού έχει ήδη εφαρμοστεί;», αλλά κυρίως αντιδράσεις και κριτική των κυβερνητικών αποφάσεων: «Οι συντηρητικοί αποφάσισαν να κλείσουν τα πάντα τώρα, γιατί δεν το έκαναν νωρίτερα;», «Χρειάζονται πιο αυστηρά μέτρα» ή «Πρέπει να μείνουμε σε καραντίνα περισσότερο καιρό».
Η κριτική των κυβερνητικών μέτρων δεν έγινε ποτέ αντικειμενικά και ψύχραιμα. Επίσης, πολλοί δημοσιογράφοι δεν έχουν μαθηματικό μυαλό κι αυτό είναι επίσης ένα πρόβλημα. Ούτε εγώ έχω μαθηματικό μυαλό. Όταν χρειάζομαι βοήθεια σε αυτό τον τομέα, απευθύνομαι σε φίλους που είναι μαθηματικοί. Δυστυχώς όμως πολλοί δημοσιογράφοι δεν αντιμετωπίζουν τα πράγματα με επιστημονικό τρόπο.
J.J.: Όχι μόνο στερείται επιστημονικού χαρακτήρα η σύγχρονη δημοσιογραφία, αλλά υπάρχει κι ένα είδος ευπιστίας στη ρητορική των κυβερνήσεων – κάτι που αντιτίθεται μάλλον στην ιδανική δημοσιογραφία, η οποία πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην αλήθεια.
L.D.: Συμφωνώ μαζί σας. Μοιάζει να είναι μια γενικευμένη τάση αυτό που περιγράφετε.
J.J.: Διαβάζοντας το βιβλίο σας, σκεφτόμουν την ιδέα της ενήμερης συναίνεσης σε σχέση με τις ιατρικές παρεμβάσεις, όπως π.χ. τα εμβόλια, που είναι ένα πρόσφατο και προφανές παράδειγμα. Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς τους κινδύνους, πριν πάρει οποιαδήποτε απόφαση.
Αλλά η μέθοδος της παρώθησης παρακάμπτει την ενημέρωση, σωστά; Παρακινεί τους ανθρώπους να κάνουν κάτι ασυνείδητα. Η ενήμερη συναίνεση δεν υφίσταται καν.
L.D.: Πράγματι! Αυτή είναι η ουσία του πράγματος. Είναι κάτι που με ενοχλεί έντονα και αυτό γίνεται φανερό στα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου. Πιστεύω ότι είναι απόλυτα λάθος να πληρώνουν οι πολίτες φόρους, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να χρηματοδοτούν επιστήμες και πρακτικές που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά των πολιτών χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν. Πιστεύω ότι χρειάζεται οπωσδήποτε να γίνουν δημόσιες έρευνες στις χώρες που έχουν τμήματα συμπεριφορικής επιστήμης. Χρειάζεται μια δημόσια συζήτηση.
Στην πραγματικότητα, το 2011 στη Μεγάλη Βρετανία, αμέσως μετά την ίδρυση του τμήματος παρώθησης, έγιναν κάποιες προτάσεις και αιτήματα για δημόσιες συζητήσεις. Διότι μέχρι τότε πληρώναμε φόρους στην κυβέρνηση για να κάνει ορισμένα πράγματα, τα οποία γνωρίζαμε. Είχαμε αυτού του είδους τη συναλλαγή και επενδύαμε, υπό μια έννοια, στην εξουσία. Τους δίναμε την άδεια να θέτουν κανόνες επειδή τους είχαμε ψηφίσει για το συγκεκριμένο πολιτικό πρόγραμμα που είχαν δημοσιοποιήσει κατά την προεκλογική περίοδο.
Αλλά, αφ’ ης στιγμής η κυβέρνηση χρησιμοποιεί υποσυνείδητες μεθόδους για να επηρεάζει τη συμπεριφορά των πολιτών, η συναλλακτική σχέση αλλάζει. Ο πολίτης δεν είναι πια πολίτης, η ψήφος του χάνει την αξία της και ο ίδιος νιώθει εξαπατημένος. Η σχέση με την κυβέρνηση έχει αλλάξει. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι σίγουρα εμπλέκεται το ζήτημα της ενήμερης συναίνεσης, αλλά πάει πέρα από αυτό. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για μια θεμελιωδώς αντιδημοκρατική κατάσταση.
Η δουλειά των πολιτικών είναι να προβάλλουν στο κοινό ένα σύνολο κοινωφελών ιδεών και προτάσεων και, εφόσον ψηφιστούν, να τις εφαρμόσουν. Όχι να ψηφιστούν πρώτα και κατόπιν να κλειστούν σ’ ένα δωμάτιο για να βρουν τις καλές τους ιδέες, που θα προσπαθήσουν να προωθήσουν με ύπουλα μέσα.
(Public Domain)
J.J.: Υπάρχουν επίσης πολλοί μη εκλεγμένοι πολιτικοί, που είναι μέρος του διοικητικού μηχανισμού για αρκετά χρόνια. Στις ΗΠΑ, το αποκαλούμε διοικητικό κράτος. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει φανερό πόσο κακό είναι να λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς ευρεία δημόσια συμμετοχή.
Συχνή δικαιολογία είναι η ανάγκη για ταχύτητα, η οποία απαιτείται σε ορισμένες περιστάσεις. Πολλές φορές όμως οι βιαστικές αποφάσεις είναι κακές αποφάσεις, στις οποίες μάλιστα εμμένουμε παρά τις αντενδείξεις. Υπάρχει λογική σε αυτό; Ή μήπως πρόκειται για κάτι το προαποφασισμένο, που φιλοδοξεί να καθιερωθεί εφεξής;
L.D.: Δεν είμαι απολύτως σίγουρη για τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν άμεσα. Ο κορωνοϊός και η πανδημία είναι γνωστοί κίνδυνοι, καταχωρημένοι ως εθνικοί κίνδυνοι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έτσι θα γίνει και στις ΗΠΑ και μάλλον σε όλες τις χώρες του κόσμου. Επρόκειτο για γνωστούς κινδύνους και υπήρχαν πλάνα αντιμετώπισης μιας πανδημίας. Η παράκαμψη των προδιαγεγραμμένων σχεδίων με τόσο ριζικό και ακραίο τρόπο ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη. Γι’ αυτό τον λόγο ακριβώς δεν θα έπρεπε να λαμβάνονται τέτοιου είδους αποφάσεις όταν είμαστε ήδη στο μάτι του κυκλώνα και γι’ αυτό τον λόγο υπάρχουν τα πλάνα για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας.
Υπάρχει κυριολεκτικά ένας οδηγός για το τι πρέπει να γίνεται, παρόλο που ορισμένες λεπτομέρειες διαφέρουν. Σίγουρα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να επιτρέπεται σε μη εκλεγμένους γραφειοκράτες της υγείας – ή ψυχοκράτες, όπως τους αποκαλώ στο βιβλίο – να εμπλέκονται παρασκηνιακά στη λήψη τόσο κρίσιμων αποφάσεων.
Ξεκίνησε να συμβαίνει σχεδόν ταυτόχρονα στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία, γιατί εσείς είχατε τον Κας Σάνσταϊν [Cass Sunstein, γεν. 1954], συγγραφέα του βιβλίου «Παρώθηση» [«Nudge», 2008] στη διαχείριση του Γραφείου Πληροφοριών και Ρυθμιστικών Υποθέσεων, κατά την προεδρία του Ομπάμα.
«Παρώθηση», των Κας Σάνσταϊν και Ρίτσαρντ Τάλερ (2008)
Η ακόλουθη ιστορία αποκαλύπτει ξεκάθαρα τον τρόπο σκέψης του: Μερικά χρόνια πριν, έγραψε ένα δοκίμιο με τίτλο «Θεωρίες συνωμοσίας» [«Conspiracy Theories»]. Μια από τις συστάσεις του, προκειμένου να καταπολεμηθούν οι κίνδυνοι από τις θεωρίες συνωμοσίας, ήταν να μπουν κυβερνητικοί μυστικοί πράκτορες στα chat room για να διαλύουν τις θεωρίες συνωμοσίας που διακινούνταν ή δημιουργούνταν εκεί.
Αυτός ακριβώς είναι ο τρόπος σκέψης των συμπεριφοριστών. Ότι για να διαλυθούν οι θεωρίες συνωμοσίας πρέπει να εισχωρήσουν μυστικοί πράκτορες στα chat room και να τις διαλύσουν. Στη Βρετανία, αντίστοιχα, έχουμε τη μονάδα έρευνας, πληροφόρησης και επικοινωνίας, η οποία συνεργάζεται με μικρότερες τοπικές οργανώσεις για να επηρεάζουν και να αλλάζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Οι τελευταίες δεν γνωρίζουν καν ότι εργάζονται για την κυβέρνηση.
Για το βιβλίο μου, πήρα συνέντευξη από κάποιον που δούλευε για μια από αυτές τις μικρές οργανώσεις, ο οποίος, ανώνυμα, περιέγραψε πώς προετοίμαζαν τα προπαγανδιστικά κείμενα. Αυτή η ύπουλη, παρασκηνιακή δουλειά πραγματικά γίνεται. Κάποιοι πιστεύουν ότι χρειάζεται κι αυτή, αλλά όπως και να το κάνεις είναι μια απάτη.
Κατά τη γνώμη μου, ο καλύτερος τρόπος να πειστούν οι πολίτες να εμβολιαστούν είναι η σωστή πληροφόρηση, ώστε να μπορέσουν να αποφασίσουν μόνοι τους. Ο καλύτερος τρόπος για να διαλυθούν οι θεωρίες συνωμοσίας είναι η αποφυγή της μυστικότητας και των κρυφών τρόπων τους. Δώστε στους πολίτες όλες τις πληροφορίες και αφήστε τους να πάρουν τις αποφάσεις τους. Επιτρέψτε τον ελεύθερο, ανοικτό διάλογο.
J.J.: Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αυτή τη στιγμή έχουμε τον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο. Η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία και, απ’ όσο γνωρίζω, είναι πρώτη στην παραπληροφόρηση. Παράλληλα, και οι περισσότερες δυτικές ειδήσεις μού φαίνονται σαν προπαγάνδα. Αυτό όμως είναι κάτι αναμενόμενο εν καιρώ πολέμου, δηλαδή είναι μέρος ενός πολέμου.
Παρακολουθώντας τα γεγονότα, σκέφτομαι ότι είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τι πραγματικά συμβαίνει, αν δεν γνωρίζει πολύ καλά τις πληροφορίες. Μερικοί ισχυρίζονται ότι επίτηδες μας πουλάνε παραμύθια, μας κρατούν σε άγνοια και σε εγρήγορση.
Αναρωτιέμαι αν πρόκειται μόνο για μια κατάσταση πανταχού παρούσας, κλιμακούμενης πολεμικής προπαγάνδας. Αναφέρθηκα προ ολίγου σε αυτό. Η ανταλλαγή επιθετικών μηνυμάτων είναι κάτι πολύ σοβαρό, κάτι που κάνει τους ανθρώπους ετοιμοπόλεμους και θα μπορούσε να γίνεται για πολλούς και διάφορους λόγους.
L.D.: Έχετε δίκιο. Η Ρωσία, η χώρα των μεγάλων σκακιστών, κάνει προπαγάνδα υψηλού επιπέδου. Φυσικά είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι προπαγάνδα κάνει μόνο η μια πλευρά. Κάποιος μου είπε σήμερα ότι στη Δύση δεν έχουμε κάνει καθόλου προπαγάνδα για την Ουκρανία. Του απάντησα ότι διαφωνώ. Θυμηθείτε το Φάντασμα του Κιέβου, στην αρχή. Τι θαυμάσια ιστορία και ο τίτλος θυμίζει γοτθικό παραμύθι. Παραήταν όμως καλό για να είναι αληθινό.
Εξίσου αναληθής ήταν και η ιστορία για τους 13 φρουρούς του Νησιού του Φιδιού. Το RT μετέδωσε σωστά την είδηση και το λέω αυτό χωρίς να είμαι υπέρ της Ρωσίας ή του Πούτιν ή του συγκεκριμένου καναλιού. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η προπαγάνδα είναι αμφίπλευρη και εμείς οι πολίτες είμαστε έρμαιά της.
Εξαιτίας του COVID, πολλοί άνθρωποι διάλεξαν να ‘πάρουν το κόκκινο χάπι’1 και έχουν συνειδητοποιήσει την προπαγάνδα, τις τεχνικές της συμπεριφορικής επιστήμης και το πώς χειραγωγούνται μέσω των συναισθημάτων τους, ιδίως του φόβου. Αυτό δημιουργεί επιφύλαξη, γιατί δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει τι είναι αλήθεια και τι όχι. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τηρούμε μια μετρημένη στάση.
Χθες το βράδυ παρακολούθησα το ντοκυμαντέρ «Winter on Fire» και απόψε σκοπεύω να δω το «Ukraine on Fire», το οποίο έχει λογοκριθεί και απαγορευτεί. Αυτό έχει εξάψει το ενδιαφέρον μου, ίσως λόγω του ‘φαινομένου Στρέιζαντ’2!
Προσπαθώ να ενημερώνομαι από διάφορες πηγές και να διαμορφώνω τη δική μου άποψη. Ο συναισθηματισμός των βρετανικών ΜΜΕ με στενοχωρεί πολύ. Φυσικά ο θάνατος, ο πόλεμος και η καταστροφή είναι πράγματα που κι από μόνα τους προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις. Ο τρόπος όμως αναμετάδοσής τους και η έλλειψη βαθύτερων γεωπολιτικών αναλύσεων είναι τρομερά απογοητευτικά.
Αντ’ αυτών, τα κανάλια προτιμούν συνεντεύξεις παιδιών που εγκαταλείπουν την Ουκρανία, φορτίζοντας με ακόμα περισσότερο συναίσθημα τα ρεπορτάζ. Με αυτό τον τρόπο, ‘παίζουν’ με την καρδιά μας, χωρίς να μας προσφέρουν ουσιαστική και αμερόληπτη πληροφόρηση, όπως θα έπρεπε. Είναι δύσκολο – δεν έχω μια έτοιμη απάντηση, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές στα ΜΜΕ.
J.J.: Είναι πολύ δύσκολο. Οι ανταποκριτές μας στην Ουκρανία μιλούν για 1,5 εκατ. Ουκρανούς πρόσφυγες στην Πολωνία, αλλά υπάρχουν πολλοί ακόμα. Το είδαμε, ξέρουμε ότι είναι αλήθεια. Εννοώ ότι υπάρχει μια αλήθεια, η Ρωσία είναι η επιτιθέμενη χώρα, πέρα από τα αίτια.
Βλέπω όμως ότι ορισμένοι έχουν μια σχεδόν αντανακλαστική αντίδραση, του τύπου «αν τα κυρίαρχα μέσα, γνωστά για την προπαγανδιστική λειτουργία τους εδώ και χρόνια, μας λένε έτσι, τότε μάλλον το αντίθετο θα ισχύει».
«Και ίσως η αντίδραση του Πούτιν να είναι δικαιολογημένη, ποιος ξέρει, αφού σε τέτοιο κόσμο ζούμε, έτσι δεν είναι;» Δυστυχώς, τα ΜΜΕ έχουν πάψει να αναζητούν την αλήθεια και υπηρετούν πια διάφορα συμφέροντα. Αυτό με προβληματίζει έντονα.
L.D.: Κι εμένα το ίδιο. Προειδοποιώ γι’ αυτό στο τέλος του βιβλίου μου: η χειραγώγηση των ανθρώπων μέσω των συναισθημάτων τους, θα τους κάνει τελικά να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα της Δημόσιας Υγείας και στις κυβερνήσεις. Είναι λάθος εκ μέρους τους να υποθάλπουν και να χρησιμοποιούν τον φόβο ως κινητήρια δύναμη. Επιπλέον, η παραπληροφόρηση, ο έλεγχος των πληροφοριών και η προπαγάνδα έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα δυσπιστίας.
Γι’ αυτό λέω ότι οι άνθρωποι ‘πήραν το κόκκινο χάπι’ με τον COVID, ξυπνώντας από τη νάρκη τους. Αλλά πρέπει να προσέχουμε να μην πάμε στο άλλο άκρο. Δεν θέλω να θεωρώ δεδομένο πως οτιδήποτε λέγεται για τη δημόσια υγεία από την κυβέρνηση και τα ΜΜΕ είναι λάθος. Γνωρίζουμε όμως πια ότι κάποιες φορές είναι όντως λάθος.
Η διασταύρωση των πληροφοριών, η πολυφωνία, η ποικιλία στις πηγές μας είναι ουσιώδεις στην αναζήτηση της αλήθειας. Όσον αφορά τον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο, φυσικά και η Ρωσία είναι η επιτιθέμενη χώρα. Έχουν εισβάλλει στην Ουκρανία, καταστρέφοντας τις πόλεις της και σκοτώνοντας τους ανθρώπους της. Είναι σαφές ότι αυτό είναι λάθος. Ωστόσο, η προπαγάνδα προέρχεται και από τις δύο πλευρές.
Όπως είπατε και πριν, είναι κάτι που γίνεται στη διάρκεια ενός πολέμου. Το ότι το γνωρίζουμε αυτό, δε μας βοηθά να κατανοήσουμε ευκολότερα την κατάσταση.
(stock.adobe.com)
J.J.: Στο βιβλίο σας, το κεφάλαιο «Η λίστα καταναγκασμών του Μπίντερμαν», όπου παρουσιάζετε όλες τις μεθόδους και τις τακτικές, μου φάνηκε ιδιαιτέρως διαφωτιστικό. Διαβάζοντάς το μπορούσα να αναγνωρίσω αυτό που συνέβαινε και στην πραγματικότητα – σχεδόν όλες οι μέθοδοι που περιγράφετε χρησιμοποιήθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας.
Κάτι άλλο που μου κίνησε το ενδιαφέρον ήταν η θέση σας ότι αυτοί οι τρόποι εξελίσσονται σε ένα είδος θρησκείας. Η σύνδεση που κάνατε μου φάνηκε συναρπαστική. Ήταν κάτι που είχατε ήδη παρατηρήσει και τώρα το είδατε να εμφανίζεται; Πώς κάνατε αυτή τη σύνδεση;
L.D.: Πιστεύω πως οφείλεται στην άμεση και ενστικτώδη αντίδραση που είχα στην αρχή της πανδημίας. Έμοιαζε σαν οι περισσότεροι άνθρωποι να είχαν μπει σε έναν ψεύτικο κόσμο, απ’ τον οποίο εγώ ήμουν έξω. Σαν να είχαν όλοι προσχωρήσει σε μια μυστική αίρεση, απ’ την οποία είχα εξαιρεθεί. Όσον αφορά το κεφάλαιο «Η λίστα καταναγκασμών του Μπίντερμαν», αυτό προέκυψε μετά από την ανάκριση των Αμερικανών αιχμαλώτων πολέμου στην Κορέα. Με αυτό δεν υπαινίσσομαι ότι οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν επί τούτου τις καραντίνες ως βασανιστήρια.
Ήθελα όμως να δείξω ότι υπάρχουν πολλές μέθοδοι που προκαλούν αποπροσανατολισμό, διανοητική αστάθεια και φόβο. Αυτό διαπραγματεύεται το εν λόγω κεφάλαιο. Σχετικά με τις αιρέσεις, ο Ουίλιαμ Σάργκαντ είχε πει ότι ο ιερέας, ο αστυνομικός και ο πολιτικός μπορούν να διδάξουν πολλά ο ένας στον άλλον. Πιστεύω ότι υπάρχει ένα είδος ηγέτη που αρέσκεται σε παρόμοιες, θρησκευτικού τύπου τακτικές.
Πραγματικά, σε πολλές περιστάσεις η διαχείριση της πανδημίας έδινε την εντύπωση μιας θρησκευτικού τύπου καθοδήγησης. Δεν υπονοώ ούτε κατά διάνοια ότι ο Μπόρις Τζόνσον ηγείται μιας αίρεσης ούτε ότι προσπαθεί να λειτουργήσει σαν θρησκευτικός ηγέτης. Δεν ήταν όμως μόνος του. Υπήρχαν και οι δημόσιοι σύμβουλοι υγείας. Οι αιωρούμενες απειλές ότι όποιος εγκαταλείψει την ομάδα θα αντιμετωπίσει συμφορές. Ότι αν παραβούμε τους κανόνες, αυτό θα συνεχιστεί για πάντα. Ότι αν σταματήσουμε την καραντίνα, θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας… Πολλά από αυτά χρησίμευαν για να μας δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι ελέγχουν την κατάσταση. Όμως όσες φορές μας προειδοποίησαν για κάτι, αυτό ποτέ δεν συνέβη.
Όλα αυτά χώριζαν τους ανθρώπους. Όχι εσκεμμένα, δεν λέω ότι υπήρχε κάποιο κυβερνητικό σχέδιο αποσταθεροποίησης και απομόνωσης των ανθρώπων, ώστε να στηριζόμαστε περισσότερο επάνω τους. Ήταν όμως μια αναπόφευκτη συνέπεια της καραντίνας. Χάσαμε την κοινωνική μας διάσταση και η μοναδική επαφή με τους άλλους γινόταν μέσω των υπολογιστών, αντί να συναντιόμαστε πραγματικά έξω ή στο σπίτι.
Ήταν μια πολύ μοναχική περίοδος, με έντονη την παρουσία των μέσων ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης. Ναι, πιστεύω ότι υπάρχουν ομοιότητες με τις μεθόδους των αιρεσιαρχών – ίσως όμως να προέκυψαν ακούσια.
J.J.: Όλον αυτό τον καιρό παρακολουθούσα πώς οι ζωές των ανθρώπων επηρεάστηκαν από την πανδημία. Τόσοι άνθρωποι που ζούσαν απόλυτα φυσιολογικές, συνηθισμένες ζωές μέχρι που μια μέρα κάτι συμβαίνει και, όπως το θέσατε προηγουμένως, παίρνουν το κόκκινο χάπι.
Όπως συνέβη στην περίπτωση μιας γυναίκας που έχασε τον σύζυγό της από τροχαίο. Ήταν στον Καναδά, εν μέσω καραντίνας, και η κυβέρνηση της απαγόρευσε να του κάνει κανονική κηδεία. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να ξεπεράσει και να συγχωρήσει στην κυβέρνηση, παρόλο που οι συνθήκες το δικαιολογούσαν ως μέτρο. Φυσικά τώρα γνωρίζουμε πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, αλλά ούτως ή άλλως είναι ένα αμφιλεγόμενο μέτρο.
L.D.: Ναι, πρόκειται για ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τα κυβερνητικά μέτρα για την πανδημία επηρέασαν όλα τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα – τη γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο. Τα σχέδια για την πανδημία δεν αποκαλύπτουν τον βαθμό και τους διάφορους τρόπους παρέμβασης που δέχτηκαν τελικά αυτά τα γεγονότα ούτε τα βαθιά τραύματα που προκλήθηκαν. Ένα ζευγάρι πρέπει να είναι μαζί στη γέννηση του παιδιού τους και πρέπει να μπορούμε να κάνουμε τον αποχαιρετισμό μας με μια κηδεία. Είναι βασικές ανθρώπινες ανάγκες.
Ένας από τους ανθρώπους με τους οποίους μίλησα για το βιβλίο ήταν η καθηγήτρια Λούσυ Ήστχοουπ, που εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στον τομέα σχεδιασμού για τις καταστροφές και την ανάνηψη από αυτές. Μου είπε ότι το τραύμα που δημιουργείται σε παρόμοιες καταστάσεις είναι χρόνιο και μένει μέσα μας για πάρα πολύ καιρό. Ένας από τους λόγους που χρησιμοποιείται εξοπλισμός ατομικής προστασίας κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας είναι ότι, εκτός από την προστασία που προσφέρει σε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό που έρχεται σε συνεχή επαφή με ασθενείς, προσφέρει τη δυνατότητα στους οικείους των ασθενών να βρίσκονται κοντά τους και να τους συμπαραστέκονται.
Να τους κρατούν το χέρι όταν πεθαίνουν και να μπορούν να παρίστανται στην κηδεία τους για να βλέπουν και να αποχαιρετούν το σώμα τους. Το να απαγορεύεις στους ανθρώπους να κάνουν αυτά τα στοιχειώδη αλλά απολύτως απαραίτητα πράγματα είναι τραγικό.
Εδώ στη Βρετανία κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα βίντεο από ρεπορτάζ του CCTV που έγινε viral. Έδειχνε μια κηδεία και πώς κάθονταν οι άνθρωποι σε μεγάλες αποστάσεις ο ένας από τον άλλον. Ήταν πραγματικά θλιβερό να τους βλέπεις να κάθονται έτσι, τόσο μακριά ο ένας από τον άλλον, γιατί όσοι έχουμε πάει σε κηδείες ξέρουμε πώς οι άνθρωποι σε τέτοιες περιστάσεις αναζητούν ενστικτωδώς την εγγύτητα. Όταν οι δυο ενήλικοι γιοι της γυναίκας που έχασε τον άντρα της πήγαν κοντά της και την αγκάλιασαν, ο υπεύθυνος της κηδείας σταμάτησε την τελετή και τους ζήτησε να επιστρέψουν στις θέσεις τους.
Αυτό είναι το πείραμα Μίλγκραμ – ο υπεύθυνος πειθάρχησε στις άνωθεν εντολές και ακολούθησε τους κανόνες. Ίσως δεν θα έπρεπε. Ίσως θα έπρεπε να είχε δώσει προτεραιότητα στην ανθρώπινη επαφή και θλίψη. Νομίζω ότι μέσα στα επόμενα χρόνια πολλοί άνθρωποι θα χρειαστεί να δουλέψουν με ανάλογα τραύματα βαθιά μέσα τους – με το ότι δεν μπόρεσαν να είναι με τους αγαπημένους τους όταν αυτοί έφευγαν από τη ζωή ή με το ότι δεν τους αποχαιρέτησαν με την κατάλληλη τελετή.
Όπως και οι γυναίκες που είχαν δύσκολο τοκετό και δεν μπορούσαν να έχουν τη συμπαράσταση του συζύγου τους και μετά υπέφεραν από μεταγεννητική κατάθλιψη. Θα υπάρξουν πολλές τέτοιες μικρές αλλά επικών διαστάσεων για τους πρωταγωνιστές τους ιστορίες. Οι απώλειες δεν περιορίζονται σε αυτούς που έχασαν τη ζωή τους από τον COVID. Απώλειες υπήρξαν σε πολλά επίπεδα, απώλειες που θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει.
J.J.: Λώρα, στο βιβλίο σας αναφέρετε κι ένα άλλο πολύ σημαντικό βιβλίο, το «They Thought They Were Free: The Germans, 1933-45» [«Νόμιζαν πως ήταν ελεύθεροι: οι Γερμανοί, 1933-45», του Μίλτον Μάγιερ]. Δεν ξέρω πολλούς που το έχουν διαβάσει. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η επιλογή σας, γιατί ο συγγραφέας κάνει μια πραγματική προσπάθεια να κατανοήσει και να εμβαθύνει στο φαινόμενο του ναζισμού.
Ήταν κάποιος που πήγε τόσο στη ναζιστική όσο και στη μεταπολεμική Γερμανία και πήρε πολλές συνεντεύξεις από απλούς ανθρώπους, προκειμένου να μπορέσει να καταλάβει πώς σκέφτονταν ξεκινώντας τον πόλεμο. Μπόρεσε επίσης να κρατήσει μια απροκατάληπτη στάση και αυτό αποτυπώνεται στο βιβλίο του. Πώς αποφασίσατε να το συμπεριλάβετε στο δικό σας έργο;
«Νόμιζαν πως ήταν ελεύθεροι: οι Γερμανοί, 1933-45», του Μίλτον Μάγιερ
L.D.: Υπάρχει μια πολύ συγκινητική παράθεση ενός Γερμανού καθηγητή, που περιγράφει τον αδιόρατο τρόπο με τον οποίο συμβαίνουν οι αλλαγές σε μια κοινωνία, χωρίς να τις παρατηρεί κανείς. Τις παρομοιάζει με το μεγάλωμα του καλαμποκιού στο χωράφι. Το καλαμπόκι μεγαλώνει μέρα με τη μέρα χωρίς να το παρατηρούμε, μέχρι που έχει ξεπεράσει τα κεφάλια μας.
Υπήρξαν φορές την τελευταία διετία που ένιωσα απόγνωση για την κατάντια της ανθρωπότητας, βλέποντας πόσο έχει χαθεί η ανθρωπιά και η συμπόνια και ότι κυριαρχούν ο παραλογισμός, οι άνευ νοήματος κανόνες και η ψευδαίσθηση του ελέγχου. Και όπως ανέφερα και πριν, το σημαντικότερο κίνητρό μου για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν η διερεύνηση του ερωτήματος «τι είναι αυτό που μας παρακινεί να κάνουμε αυτά που κάνουμε;», ο ανθρώπινος ψυχολογικός παράγοντας.
Υπάρχει η ιδέα των κυκλικών περιόδων, ότι τα πράγματα επαναλαμβάνονται ανά τακτές περιόδους στις κοινωνίες. Πότε φτάσαμε στο σημείο όπου το καλαμπόκι έχει ξεπεράσει τα κεφάλια μας; Αν μιλάμε για τον COVID, νομίζω ότι έφτασε τα όριά του. Δεν ξεπέρασε τα κεφάλια μας ακόμα, αλλά ίσως μας έφτασε μέχρι το στήθος.
Τα πράγματα θα μπορούσε να είχαν εξελιχθεί και χειρότερα. Ευτυχώς η μετάλλαξη Όμικρον είχε ηπιότερα συμπτώματα, ενώ ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού εμβολιάστηκε, κάτι που περιόρισε σε ένα βαθμό την αύξηση του αριθμού των βαριά νοσούντων. Εκτός αυτού, στη Βρετανία είχαμε και το πολιτικό σκάνδαλο του Partygate3, που προκάλεσε τη μήνιν πολλών πολιτών κατά της κυβέρνησης.
Δεν μπορώ να πω πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα αν είχε γίνει ο εμβολιασμός υποχρεωτικός και αν είχαν αρχίσει να εκδίδονται διαβατήρια εμβολιασμένων πολιτών, αν είχαν κάνει την εμφάνισή τους φαινόμενα αποανθρωποποίησης και στιγματισμού ενός μέρους της κοινωνίας ως ‘ακάθαρτου’ και ‘ανυπάκουου’ βάσει της (έλλειψης) πειθαρχίας του σε αυτά τα μέτρα. Υπήρξαν κάποια δημοσιεύματα που μιλούσαν για το πώς ‘οι ανεμβολίαστοι δεν ζουν όπως εμείς’. Δεν μπορούσα να το πιστέψω ότι διάβαζα τέτοια πράγματα εν έτει 2022, μετά από όσα έχουμε μάθει από άλλες κοινωνίες.
Αυτοί είναι οι λόγοι που συμπεριέλαβα τη παράθεση του Γερμανού καθηγητή, γιατί τα πράγματα τείνουν να επανεμφανίζονται στις ανθρώπινες κοινωνίες και συμπεριφορές. Λίγο πριν ξεκινήσει η συνέντευξή μας, αναφέρατε ότι στη Νέα Υόρκη τα παιδιά ακόμα φορούν μάσκες στο σχολείο. Μου φάνηκε εξαιρετικά λυπηρό να συμβαίνει αυτό, ιδίως την ώρα της εκπαίδευσης, όταν το πρόσωπο, οι εκφράσεις του και η επικοινωνία παίζουν εξέχοντα ρόλο.
Επίσης είναι εντελώς παράλογο να επιβάλλεται η χρήση της μάσκας στην πιο ακατάλληλη κατηγορία ανθρώπων – πώς μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί να φροντίζει σωστά και να φορά σωστά τη μάσκα του, να τη διατηρεί καθαρή σύμφωνα με τις υγειονομικές υποδείξεις; Είναι ένα απολύτως παράλογο και ανάρμοστο μέτρο, όσον αφορά τα παιδιά.
Αλλά τα λογικά επιχειρήματα δεν έχουν αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση. Είναι σαν να προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε στους Μάγιας ότι δεν χρειάζεται να ρίχνουν τα παιδιά μέσα στις τσενότες4 για να έρθουν οι θεοί της βροχής. Ανά την ιστορία, οι άνθρωποι πάντα θυσίαζαν τα παιδιά για πολλούς και διάφορους μη επιστημονικούς λόγους. Κάπως έτσι βλέπω και την υποχρεωτική χρήση της μάσκας από τα παιδιά σήμερα: σαν ένα είδος θυσίας.
Ίσως ενοχληθούν αρκετοί στις ΗΠΑ με αυτό, καθώς σε σας η χρήση της μάσκας είναι ακόμα εκτεταμένη, αλλά πραγματικά πιστεύω ότι είναι ένα σκληρό για τα παιδιά μέτρο. Θα επηρεάσει τη μαθησιακή διαδικασία και την κοινωνικοποίησή τους. Είναι άσχημο. Τι μαθαίνουν για τον κόσμο; Ότι όλοι κυκλοφορούν με ακάλυπτα πρόσωπα, εκτός από αυτά;
J.J.: Θίγετε ένα σημαντικό για την κοινωνία σημείο. Όπως το καταλαβαίνω, θεωρείται ότι είναι αναγκαίο να ερευνηθεί η χρήση των συμπεριφορικών μεθόδων. Στη Νέα Υόρκη ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού φορά ακόμα μάσκα, ακόμα και σε εξωτερικούς χώρους. Πιστεύουν ότι είναι κάτι καλό, ότι τους βοηθά.
Αλλά, απ’ όσα διάβασα σχετικά με τις μάσκες, δεν υπάρχει κανένα σημαντικό όφελος. Είναι όμως και πολύ δύσκολο να πείσεις τους ανθρώπους να παραδεχτούν ότι ‘την πάτησαν’ – μου διαφεύγει δυστυχώς ποιος το είπε αυτό. Είναι πιο εύκολο να τους κοροϊδέψεις παρά να τους αποδείξεις ότι πιάστηκαν κορόιδα ή ότι έκαναν λάθος. Ιδίως όταν έχουν παρασυρθεί ενθουσιωδώς, προσθέτω εγώ.
Το βρίσκω έντονα ανησυχητικό, γιατί έχω δει ανθρώπους συγκεντρωμένους μπροστά από το Δημαρχείο της Νέας Υόρκης, να υποστηρίζουν τραγουδώντας ότι κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να φορά μάσκα. Επειδή φοβούνται έχουν σχηματίσει την πεποίθηση ότι όλοι πρέπει να κυκλοφορούμε με μάσκα.
Νιώθουν ότι απειλούνται και αναρωτιούνται πώς μπορούν να προχωρήσουν ως κοινωνία. Έχω την αίσθηση ότι κάτι ‘έσπασε’ εδώ αλλά δεν έχω ιδέα ούτε για το τι ακριβώς είναι ούτε για το πώς μπορεί να διορθωθεί.
L.D.: Συμφωνώ μαζί σας. Τα δυο τελευταία χρόνια μας συνέβη κάτι πολύ αφύσικο. Ενώ είμαστε κοινωνικό είδος, παρεμποδίστηκε η κοινωνικότητα και η ανθρώπινη επαφή. Δεν περιορίστηκε μόνο η επικοινωνία, περιορίστηκε ένα θεμελιώδες, το πιο ιερό ανθρώπινο δικαίωμα. Φυσικά και έχουμε αλλάξει.
Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οι μάσκες εμποδίζουν τη διάδοση ενός αερομεταφερόμενου ιού – σίγουρα όχι οι υφασμάτινες ή οι χειρουργικές μάσκες. Οι FFP3 και οι N95 ναι, βοηθούν. Εφόσον όμως χρησιμοποιούνται σωστά και εφαρμόζουν καλά.
Γι’ αυτό είναι γελοίο το να περιμένουμε να έχουν αποτέλεσμα στα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά. Δεν ήταν όμως αυτός ο σκοπός τους. Το πραγματικό νόημα της χρήσης της μάσκας είναι ότι σηματοδοτεί έναν κίνδυνο. Όταν φοράς τη μάσκα, επισημαίνεις τον κίνδυνο. Υπάρχει μια επιδημία, προσέξτε όλοι σας! Πέραν αυτού όμως, η χρήση της μάσκας έχει εξελιχθεί και σε σύμβολο ηθικής και αρετής. Είναι οι καλοί που φοράνε μάσκα, οι καλοί άνθρωποι ενός ορισμένου επιπέδου, μιας ορισμένης τάξης και μιας ορισμένης νοοτροπίας. Οι καλοί άνθρωποι που σκέφτονται κατ’ αρχάς το καλό των άλλων.
Δεν είναι τυχαία αυτή η πεποίθηση, ότι χρησιμοποιώντας μάσκα προστατεύουμε τους άλλους. Είναι κάτι που προωθήθηκε επί τούτου γιατί, σύμφωνα με τις συμπεριφορικές επιστήμες, το καλό των άλλων αποτελεί ισχυρότερο κίνητρο από την προσωπική προστασία και ασφάλεια. Στο βιβλίο μου έχω περιλάβει αρκετές συνεντεύξεις όπου συζητείται το πώς ακριβώς λειτουργούν οι μάσκες ως σύμβολα και σήματα. Υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται χρόνο για να αλλάξουν σκεπτικό και να μεταβούν από μια κατάσταση σε μια άλλη. Δεν μπορούν όλοι να νιώσουν άνετα, βγάζοντας αμέσως τη μάσκα τους. Είναι σαν ένα δεκανίκι.
Τώρα είναι η ενδυμασία των πιστών. Πάντα διερωτώμουν για το πώς καθιερώθηκαν τα διάφορα στοιχεία μιας θρησκευτικής ενδυμασίας. Μήπως σε στιγμές παραλογισμού; Γιατί φοράμε αυτά που φοράμε; Δυστυχώς οι μάσκες μου φαίνονται σαν θρησκευτικά ρούχα, που προσφέρουν μια αίσθηση ασφάλειας μεν, χωρίς όμως να προσφέρουν πραγματική ασφάλεια δε. Εν τέλει, πρόκειται για τη συμβολική τους αξία. Έχουν ιεροποιήσει την αρετή.
J.J.: Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να συνεχίσουμε από εδώ και πέρα; Ας μιλήσουμε για τον τομέα στον οποίο εστιάσατε και η ίδια. Προτείνετε να γίνουν σοβαρές έρευνες για τις συμπεριφορικές επιστήμες και τη χρήση των μεθόδων τους από τις κυβερνήσεις. Φαντάζομαι ότι παρόμοια αιτήματα θα εγερθούν και στις ΗΠΑ, αν και δεν γνωρίζουμε πολλά για τη χρήση τους εδώ. Τουλάχιστον όχι μέχρι τώρα.
L.D.: Αυτή έλλειψη πληροφοριών για το συγκεκριμένο θέμα είναι ένα ενδιαφέρον σημείο. Σίγουρα μπορείτε ψάχνοντας να ανακαλύψετε αρκετά πράγματα, μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Κας Σάνσταϊν, ο οποίος διευθύνει την Ομάδα Συμπεριφοριστικών Γνώσεων του ΠΟΥ (Behavioural Insights Team), η οποία απ’ όσο γνωρίζω συνδέεται με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Αλλά δεν νομίζω ότι θα γίνουν αυτές οι έρευνες, όχι αν δεν γίνει μεγάλος ντόρος και δεν το απαιτήσουν οι άνθρωποι. Οι συμπεριφορικές επιστήμες είναι εξαιρετικά χρήσιμες στις κυβερνήσεις. Τις βοηθούν να παρακάμπτουν δύσκολους δημόσιους διαλόγους, να αποφεύγουν να επιστρατεύουν την τέχνη της πειθούς, ακόμα και να αποφεύγουν να θεσπίζουν νόμους. Με τις συμπεριφορικές επιστήμες, απλώς ‘σπρώχνουν’ διακριτικά τον κόσμο προς την κατεύθυνση που αυτοί θέλουν.
Είναι ένας πολύ φτηνός, αρκετά αποτελεσματικός αλλά σχετικά ύπουλος τρόπος να κάνουν τους ανθρώπους να κάνουν αυτό που η κυβέρνηση θέλει. Έτσι, δεν πιστεύω ότι οι κυβερνήσεις θα δεχτούν να γίνουν ουσιαστικές έρευνες προς αυτή την κατεύθυνση. Προσωπικά, έχω ήδη απευθύνει μια επιστολή στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης Συνταγματικών Υποθέσεων (Public Administration and Constitutional Affairs Committee) της κυβέρνησης του Ουέστμινστερ, η οποία μου απάντησε ότι επί του παρόντος δεν θα διεξαχθούν έρευνες σχετικά με τις συμπεριφορικές επιστήμες.
Πιθανόν να ενταχθούν στις γενικότερες έρευνες που θα γίνουν για τον COVID, διότι κατά γενική ομολογία η τρομοκρατία ξεπέρασε τα όρια και ελπίζω ότι το βιβλίο μου συνέτεινε προς αυτή την κατεύθυνση. Οι πολίτες πρέπει να αναλάβουν δράση. Και εσείς πρέπει να γράψετε στον αντιπρόσωπό σας και να ρωτήσετε σχετικά. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στις κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν ελεύθερα τέτοια αθέμιτα μέσα. Κάθε πολίτης έχει δύναμη.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι εμείς δίνουμε στις κυβερνήσεις την εξουσία. Κι ας δείξουμε κατανόηση ο ένας προς τον άλλον. Είναι εύκολο να εξοργιζόμαστε με αυτούς που δεν φορούν μάσκα ή το αντίστροφο. Είναι οι διαφορετικοί, οι Άλλοι, οι ‘ηθικοί’ κόντρα στους ‘κορωνοχαζούς’ ή οι ‘πονηροί που δεν έχαψαν το παραμύθι’ κόντρα στα ‘πρόβατα με τη μάσκα’… Οι διαχωρισμοί έγιναν πολύ έντονοι.
Ωστόσο, κάποια στιγμή πρέπει να ξαναβρούμε τον τρόπο να συνυπάρχουμε αρμονικά παρά τις διαφορές μας. Καθώς η πανδημία τελειώνει, οι άνθρωποι χρειάζονται μια ομαλή μετάβαση και ορισμένοι θα χρειαστούν χρόνο μέχρι να νιώσουν καλά και πάλι χωρίς μάσκα. Η τρομοκρατία ήταν υπερβολική.
Ένας ψυχολόγος επινόησε τον όρο «Σύνδρομο άγχους COVID» διαπιστώνοντας ότι περίπου 20% των ανθρώπων συνεχίζουν να εφαρμόζουν ψυχαναγκαστικά μέτρα υγιεινής και να παρακολουθούν τις ειδήσεις, χωρίς να είναι έτοιμοι να επιστρέψουν στην κανονική ζωή. Γι’ αυτό, πρέπει να είμαστε ανεκτικοί.
J.J.: Θα σας διαβάσω μια επικεφαλίδα από την Ντέηλυ Μέηλ: «Πιστέψαμε ότι o COVID είναι χειρότερος απ’ ό,τι είναι λόγω ελαττωματικών PCR τεστ; Η Βρετανία οργάνωσε την αντίδρασή της βάσει αυτών των αποτελεσμάτων – αλλά ένας επιστήμονας ισχυρίζεται ότι αυτά τα μέτρα έπρεπε να έχουν εγκαταλειφθεί τουλάχιστον έναν χρόνο πριν.»
Στο Twitter διάβασα μια σειρά απαντήσεων Βρετανών στον παραπάνω τίτλο, όπου κάποιος το σχολίασε σαν σπρώξιμο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Πραγματικά, το μήνυμά του φαίνεται πολύ διαφορετικό από όσα λαμβάναμε τα τελευταία δυο χρόνια. Τι πιστεύετε εσείς;
L.D.: Υπάρχει μια θεωρία ότι τα μεγάλα εργαστήρια έχουν συνάψει οικονομικές συμφωνίες με την κυβέρνηση βάσει των οποίων η εργασία τους πρέπει να υποστηρίζεται για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Συνεπώς, τα τεστ έπρεπε να συνεχιστούν – είναι η λογική του ‘αφού τα πληρώσαμε, ας τα χρησιμοποιήσουμε’.
Είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι υπάρχει και η παρώθηση προς την αντίθετη κατεύθυνση και αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει πρώτη φορά στη Μεγάλη Βρετανία. Εκτός από εμένα, υπήρξαν κι άλλοι που αμφισβήτησαν την αξιοπιστία των μοριακών τεστ για τον καθορισμό της μεταδοτικότητας της νόσου. Και φυσικά όσοι δεν τάχθηκαν ανεπιφύλακτα υπέρ των κυβερνητικών μέτρων χλευάζονταν, υποτιμούνταν ή λογοκρίνονταν πριν από έναν περίπου χρόνο.
Τον Ιανουάριο του 2021 προσπάθησα να ερευνήσω τις πληροφορίες που μας έδιναν για την περίθαλψη των ασθενών με COVID, μέσω μιας γνωριμίας που είχα στο ΕΣΥ. Κοιτάζοντας τους αριθμούς, ήταν σαφές ότι τα μεγάλα νούμερα, που αντιστοιχούσαν στους ανθρώπους που έκαναν εισαγωγή κάθε μέρα, αφορούσαν τόσο τους ασθενείς με συμπτώματα COVID όσο και αυτούς που όντως νοσούσαν. Αυτοί συνιστούν τον πραγματικό αριθμό νοσηλευόμενων περιστατικών, σωστά;
Στα νούμερα όμως που διάβαζα περιλαμβάνονταν και περιστατικά που είχαν πάει στο νοσοκομείο για κάτι άσχετο με τον COVID, αλλά βρέθηκε ότι νοσούσαν και από κορωνοϊό. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε για αυτούς, ώστε να νοσηλεύονται μεν απαλείφοντας τον κίνδυνο να μεταδώσουν τον ιό και σε άλλους δε. Ωστόσο, οι αριθμοί δεν ενδιαφέρονταν για αυτό. Ο αριθμός των νοσηλευομένων δημοσιευόταν για να αποκομίζουμε την εντύπωση ότι τα περιστατικά που χρήζουν νοσηλείας είναι πολλά. Η καταγραφή δεν αποσκοπούσε στη σωστή διευθέτηση και οργάνωση των νοσοκομειακών τμημάτων.
Επιπλέον, περιελάμβανε και άτομα που κόλλησαν κορωνοϊό μέσα στο νοσοκομείο. Τελικά, ο αριθμός που δινόταν στη δημοσιότητα αφορούσε τρεις διαφορετικές κατηγορίες ασθενών. Αυτές τις πληροφορίες τις απέκτησα μετά από πολλές προσπάθειες και πήγαινε-έλα στο ΕΣΥ. Δεν ήταν πληροφορίες που ήθελαν να μοιραστούν με άλλους, που μπορεί να τις υπέβαλλαν σε εξονυχιστική ανάλυση.
Ωστόσο, τελευταία έχει αρχίσει να συζητιέται το πώς ο συνολικός αριθμός νοσηλευομένων από COVID δεν είναι ένας συμπαγής αριθμός, αλλά διαιρείται σε τρεις υποκατηγορίες. Ο λόγος που μας δίνουν τώρα αυτές τις πληροφορίες είναι για να αρχίσουν να απομακρύνουν λίγο λίγο τον φόβο.
Κι αυτό γιατί, άπαξ και έχεις τρομάξει τους ανθρώπους, οι μόνες εναλλακτικές είναι είτε να αλλάξεις απότομα αυτά που λες είτε να τους βγάλεις σιγά σιγά από το καθεστώς του φόβου αντιστρέφοντας τις διαδικασίες. Αυτό όμως είναι ψυχολογική χειραγώγηση και εξαπάτηση αρκετά ύπουλη καθώς προϋποθέτει να κάνεις τους άλλους να αμφιβάλλουν για την αντίληψή τους, τη μνήμη τους και τη λογική τους.
Όσο μεγάλοι κι αν μας φαίνονταν οι αριθμοί νοσηλευομένων, όσο σοβαροί, ήταν ακριβώς αυτό που έπρεπε να είναι για να φοβηθούμε όσο χρειαζόταν. Τώρα πρέπει να ξεφοβηθούμε, έτσι οι ιστορίες και οι αναλύσεις που δημοσιεύονται λειτουργούν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Αυτό όμως είναι απλά μια υπόθεση.
J.J.: Φυσικά. Υπάρχουν και πολλοί που θεωρούν ότι τώρα χρησιμοποιείται ο πόλεμος στην Ουκρανία για να αποσπάσει την προσοχή μας από την πανδημία. Μπορεί αυτό να είναι κάτι καλό που θα βοηθήσει τους ανθρώπους να συνεχίσουν τη ζωή τους;
L.D.: Δεν το πολυπιστεύω, γιατί υπάρχουν ερωτήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα. Στη Βρετανία πρέπει να συζητήσουμε για τα αποθέματα προϊόντων ατομικής προστασίας, για την αξιοπιστία των μοριακών τεστ και για τη διαφάνεια των στοιχείων που δίνει το ΕΣΥ στη δημοσιότητα. Χρειάζεται να γίνει μια έντιμη έρευνα.
Δεν είναι σωστό να τα κρύψουμε κάτω από το χαλάκι εξαιτίας του πολέμου. Δεν θα έλεγα ότι ο πόλεμος έγινε για να τραβήξει την προσοχή μας, αλλά σίγουρα χρησιμοποιείται τεχνηέντως για να καλύψει τα κακώς κείμενα, κάτι που δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί.
J.J.: Θα θέλατε να μοιραστείτε κάποιες τελευταίες σκέψεις μαζί μας; Το βιβλίο σας, αν κι έχει περάσει ένας χρόνος από την κυκλοφορία του, φαίνεται να κερδίζει παρά να χάνει από την ετεροχρονισμένη ανάγνωση. Όσοι ενδιαφέρονται για το θέμα πρέπει οπωσδήποτε να το διαβάσουν.
L.D.: Σας ευχαριστώ. Δεν έχω κάτι να προσθέσω, νομίζω ότι η συζήτησή μας ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και κάλυψε τις περισσότερες πτυχές του ζητήματος. Σας ευχαριστώ και για το σχόλιό σας για την αναδρομική τεκμηρίωση του βιβλίου και για την επιβεβαίωση του ενδιαφέροντος που ακόμα παρουσιάζει. Αυτό ήλπιζα άλλωστε, γιατί αν και γραμμένο με αφετηρία και αφορμή τα τεκταινόμενα στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην πραγματικότητα αυτά συνδέονται στενά με όσα έγιναν σε παγκόσμια κλίμακα.
Το βιβλίο έχει ήδη μεταφραστεί στα ισπανικά για την Ισπανία και πρόκειται να πάει και σε άλλες χώρες, καθώς φαίνεται να εκδηλώνεται μια κατά κάποιο τρόπο συγχρονισμένη τάση της συμπεριφορικής ψυχολογίας ανά την υφήλιο. Άλλωστε, ο φόβος είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο συναίσθημα, το πιο δυνατό απ’ όλα, ανεξάρτητο φυλής, κουλτούρας και κοινωνικής τάξης.
J.J.: Λώρα Ντόντσγουορθ, σας ευχαριστούμε θερμά για τη συμμετοχή σας στην εκπομπή American Thought Leaders.
L.D.: Εγώ σας ευχαριστώ, για την πρόσκληση και τη φιλοξενία.
Η μετάφραση έγινε από την απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη της Λώρας Ντόντσγουορθ στον JanJekielek στην τηλεοπτική εκπομπή της EpochTV “AmericanThoughtLeaders”, στις 19 Μαρτίου 2022, όπως δημοσιεύτηκε στην EpochTimes.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
σελ.20, ‘παίρνω το κόκκινο χάπι’: Έκφραση από την ταινία «The Matrix», που σημαίνει ότι κάποιος επιλέγει να αντιμετωπίσει την αλήθεια, όσο δυσάρεστη κι αν είναι, αντί να παραμείνει στη μακαριότητα της άγνοιάς του.
σελ.21, ‘φαινόμενο Στρέιζαντ’: Έκφραση που σημαίνει τη δημοσιότητα που λαμβάνει κάτι μετά από και εξαιτίας των προσπαθειών που γίνονται για την αποσιώπησή του (από τη δικαστική υπόθεση της ηθοποιού Μπάρμπρα Στρέιζαντ, το 2003).
σελ. 26, ‘Partygate’: πολιτικό σκάνδαλο (παράφραση του Watergate, πολύκροτου πολιτικού σκανδάλου στις ΗΠΑ, τη δεκαετία του 1970) στη Βρετανία κατά της διάρκεια της πανδημίας (2020-21), όταν εν μέσω καραντίνας μέλη της κυβέρνησης πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις και πάρτι σε κυβερνητικά κτίρια, περιλαμβανομένης της Ντάουνινγκ Στρητ.
cenotes: φυσικές δεξαμενές νερού σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, που απαντούν στο Μεξικό.
