Οι ουκρανικές δυνάμεις άρχισαν να εκκενώνουν στρατιώτες από το τελευταίο τους προπύργιο στην πολιορκημένη πόλη Μαριούπολη στις 16 Μαΐου, σηματοδοτώντας πιθανότατα το τέλος της σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας που διήρκεσε 82 ημέρες και σηματοδοτώντας μια σημαντική ήττα για την Ουκρανία.
Περίπου 600 μέλη του τάγματος Αζόφ εκτιμάται ότι βρίσκονταν για εβδομάδες μέσα στο εργοστάσιο χάλυβα της σοβιετικής εποχής Azovstal στο ανατολικό τμήμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων τραυματιών, πολλοί από τους οποίους δεν διέθεταν επαρκείς προμήθειες τροφίμων και νερού.
Στην ανατολική Ουκρανία βρίσκονται δύο φιλορωσικά αυτονομιστικά κράτη -η Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και η Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ- που αναγνωρίζονται από τη Ρωσία ως ανεξάρτητα από την Ουκρανία, αλλά θεωρούνται από το τάγμα Αζόφ ως κατοχικά τρομοκρατικά κράτη.
Σε ανάρτησή του στο Facebook στις 16 Μαΐου, το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι 53 «σοβαρά τραυματισμένοι» στρατιώτες απομακρύνθηκαν και μεταφέρθηκαν στην πόλη Νοβοαζόφσκ, η οποία κατέχεται από αντάρτες που υποστηρίζονται από τη Ρωσία. Άλλοι 211 μεταφέρθηκαν μέσω ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου στην Ολενίβκα για να ανταλλαγούν με Ρώσους αιχμαλώτους.
Τα μέτρα για τη διάσωση των υπόλοιπων στρατιωτών συνεχίζονται, δήλωσε το Γενικό Επιτελείο.
Η ανακοίνωση δεν περιέγραψε την απόσυρση ως παράδοση, αλλά ανέφερε ότι οι διοικητές των μονάδων που εδρεύουν στο εργοστάσιο Azovstal διατάχθηκαν να «σώσουν τις ζωές του προσωπικού».
«Οι υπερασπιστές της Μαριούπολης είναι οι ήρωες της εποχής μας», δήλωσε το Γενικό Επιτελείο. «Θα μείνουν για πάντα στην ιστορία. Πρόκειται για μια ξεχωριστή ομάδα ειδικού σκοπού ‘Azov’, [sic] 12η ταξιαρχία της Εθνικής Φρουράς της Ουκρανίας, 36η ξεχωριστή ταξιαρχία πεζοναυτών, συνοριοφύλακες, αστυνομικούς, εθελοντές και δυνάμεις εδαφικής άμυνας της Μαριούπολης».
Το τάγμα Αζόφ ξεκίνησε το 2014 ως εθελοντική παραστρατιωτική οργάνωση κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία μεταξύ φιλορώσων αυτονομιστών και φιλοουκρανικών δυνάμεων, μετά την ανατροπή της φιλορωσικής ουκρανικής κυβέρνησης στην επανάσταση του 2014.
Το τάγμα ενσωματώθηκε αργότερα επίσημα ως σύνταγμα στην Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας, αλλά όχι χωρίς αντιπαραθέσεις σχετικά με τους νεοναζιστικούς δεσμούς της ομάδας και τη χρήση του συμβόλου wolfsangel, το οποίο χρησιμοποιήθηκε επίσης από τις ναζιστικές δυνάμεις στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει επικαλεστεί τα νεοναζιστικά στοιχεία του τάγματος Αζόφ στη δικαιολόγηση της εισβολής του στην Ουκρανία, ζητώντας την “αποναζιστικοποίηση” της περιοχής.
Διατηρώντας τη θέση τους στη χαλυβουργία, οι στρατιώτες του Αζόφ σταμάτησαν τις ρωσικές δυνάμεις από το να καταλάβουν γρήγορα τη νότια πόλη Ζαπορίζια, αναφέρει η ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου της Ουκρανίας.
Περίπου δώδεκα λεωφορεία που φαίνονταν να μεταφέρουν Ουκρανούς μαχητές εθεάθησαν από το εργοστάσιο στη Μαριούπολη στις 16 Μαΐου από το Reuters. Ένα από τα λεωφορεία έφερε το λατινικό γράμμα “Ζ”, συντομογραφία της φράσης “για τη νίκη”, και μετέφερε τραυματίες που κείτονταν σε φορεία.
Εκατοντάδες άμαχοι είχαν επίσης καταφύγει στο εργοστάσιο, αλλά ο Ουκρανός αναπληρωτής πρωθυπουργός Ίρινα Βερεστσούκ ανακοίνωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι είχαν εκκενωθεί.
Λίγες ώρες πριν αρχίσει η εκκένωση, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δήλωσε ότι είχε καταλήξει σε συμφωνία για την απομάκρυνση των τραυματιών στρατιωτών.
«Έχει ανοίξει ένας ανθρωπιστικός διάδρομος μέσω του οποίου οι τραυματισμένοι Ουκρανοί στρατιώτες μεταφέρονται σε μια ιατρική εγκατάσταση στο Νοβοαζόφσκ», ανέφερε το υπουργείο.
Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε προσωπικά εγγυηθεί ότι οι αιχμάλωτοι θα τύχουν μεταχείρισης σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε την 16η Μαΐου “δύσκολη” ημέρα κατά την οποία «η 82η ημέρα της άμυνάς μας φτάνει στο τέλος της».
«Όμως αυτή η ημέρα, όπως και όλες οι άλλες, αποσκοπεί ακριβώς στη διάσωση της χώρας μας και του λαού μας», ανέφερε σε δήλωσή του.
«Χάρη στις ενέργειες του ουκρανικού στρατού – των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, των μυστικών υπηρεσιών, της διαπραγματευτικής ομάδας, της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού και των Ηνωμένων Εθνών, ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να σώσουμε τις ζωές των παιδιών μας. Ανάμεσά τους είναι και οι σοβαρά τραυματίες, στους οποίους παρέχεται ιατρική βοήθεια».
«Θέλω να τονίσω: Η Ουκρανία χρειάζεται τους Ουκρανούς ήρωες ζωντανούς. Αυτή είναι η αρχή μας. Νομίζω ότι κάθε επαρκής άνθρωπος θα καταλάβει αυτά τα λόγια», πρόσθεσε.
Ο Ζελένσκι τόνισε επίσης ότι η επιχείρηση και οι διαπραγματεύσεις για να «επιστρέψουν τα παιδιά στην πατρίδα» συνεχίζονται και χρειάζονται «λεπτότητα και χρόνο».
Η χαλυβουργία ήταν το τελευταίο προπύργιο που κατείχε η Ουκρανία στην πόλη-λιμάνι της Μαριούπολης, η οποία κάποτε φιλοξενούσε πληθυσμό άνω των 400.000 κατοίκων.
Η πόλη τώρα βρίσκεται σε ερείπια μετά από μήνες βομβαρδισμών από τις ρωσικές δυνάμεις, οι οποίοι, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, άφησαν πίσω τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, αν και έχει αναφερθεί ότι περίπου 100.000 άμαχοι παραμένουν, αν και με μειωμένες προμήθειες τροφίμων, νερού, ηλεκτρισμού και θέρμανσης.
Ενώ οι εκκενώσεις των Αζόφ ήταν σε εξέλιξη, οι μάχες συνεχίζονταν στις γραμμές του μετώπου σε ολόκληρη την Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ, Αμερικανοί αξιωματούχοι υποσχέθηκαν να επισπεύσουν την αίτηση της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, αφού η χώρα ανακοίνωσε ότι θα υποβάλει αίτημα στη συμμαχία, ακολουθώντας τα βήματα της Φινλανδίας, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της ασφάλειας εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
