Η Υπηρεσία Αντιπυραυλικής Άμυνας των ΗΠΑ αναζητά ήδη τεχνολογίες αιχμής για την αντιπυραυλική άμυνα μετά την υπογραφή εκτελεστικού διατάγματος από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ που ζητά ένα «Iron Dome για την Αμερική».
Το εκτελεστικό διάταγμα έδωσε στο υπουργείο Άμυνας 60 ημέρες για να αξιολογήσει το δίκτυο αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ και να το αναβαθμίσει με αισθητήρες υπερηχητικών όπλων, διαστημικούς αναχαιτιστές πυραύλων και άλλες αποκαλούμενες «μη κινητικές» δυνατότητες αντιπυραυλικής άμυνας.
Ο Τραμπ ανέθεσε επίσης στους στρατιωτικούς ηγέτες να επινοήσουν νέους τρόπους για να σταματήσουν τις εισερχόμενες απειλές νωρίτερα από ποτέ, ακόμη και πριν από την εκτόξευσή τους.
Τέσσερις ημέρες αφότου ο Τραμπ υπέγραψε τη διαταγή, η Υπηρεσία Αντιπυραυλικής Άμυνας δημοσίευσε αίτημα για πληροφορίες από γνώστες της βιομηχανίας όπλων σχετικά με τις πολλά υποσχόμενες εξελίξεις για την ικανοποίηση της έκκλησης του Τραμπ για μια καλύτερη αντιπυραυλική ασπίδα.
Η ταχεία μεταστροφή υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει επειγόντως προηγμένες νέες στρατηγικές άμυνες σε μια στιγμή αυξανόμενου ανταγωνισμού των ΗΠΑ με τη Ρωσία και την Κίνα.
Και τα δύο έθνη έχουν σημειώσει πρόοδο στην τεχνολογία των επιθετικών στρατηγικών όπλων τα τελευταία χρόνια και ο αμερικανικός στρατός αγωνίζεται να συμβαδίσει.
Ενώ η διαταγή του Τραμπ απαιτεί αρκετές νέες δυνατότητες αντιπυραυλικής άμυνας, μεγάλη έμφαση δίνεται στην αξιολόγηση των ήδη υπαρχόντων συστημάτων και στο κατά πόσον αυτά αναπτύσσονται με τον κατάλληλο τρόπο για την προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών και των αμερικανικών στρατευμάτων και συμμάχων που βρίσκονται σε εμπροσθοφυλακή.
Ο Ντάνιελ Φλες, ανώτερος πολιτικός αναλυτής του Κέντρου Εθνικής Ασφάλειας Allison στο Ίδρυμα Heritage, περιέγραψε τη διαταγή του Τραμπ ως μια ολιστική προσέγγιση που επεκτείνει τις δυνατότητες που έχει ήδη ο αμερικανικός στρατός.
«Πού είναι τα κενά και πού πρέπει να αναπτύξουμε ή να επενδύσουμε;», δήλωσε ο Φλες στην Epoch Times.
Η τροχιά εκτόξευσης ενός στρατηγικού όπλου, όπως ένας πυρηνικός διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος (Intercontinental ballistic missile-ICBM), χωρίζεται γενικά σε τρεις φάσεις.
Η «φάση ώθησης» είναι το αρχικό στάδιο καθώς ένα όπλο χρησιμοποιεί το προωθητικό του κατά την εκτόξευση. Αφού ένας βαλλιστικός πύραυλος καταναλώσει το μεγαλύτερο μέρος του προωθητικού του κατά την εκτόξευση, αρχίζει την κύρια πορεία πτήσης του προς τον στόχο του, γνωστή ως «μέση πορεία».
Τέλος, αφού φθάσει στην κορυφή της τροχιάς του, ένας βαλλιστικός πύραυλος θα πέσει προς τον στόχο του σε αυτό που είναι γνωστό ως «τελική φάση» της τροχιάς του.
Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ διαθέτει επί του παρόντος τόσο χερσαίες όσο και ναυτικές παραλλαγές του πυραύλου SM-3, οι οποίες μπορούν να αναχαιτίσουν εχθρικούς βαλλιστικούς πυραύλους στο διάστημα, στο ύψος της πτήσης τους στο μέσο της πορείας. Ο αμερικανικός στρατός διαθέτει επίσης επίγειους αναχαιτιστές για αναχαιτίσεις στο μέσο της πορείας.
Για αναχαιτίσεις βαλλιστικών πυραύλων στην τελική φάση της πτήσης, το Πολεμικό Ναυτικό διαθέτει τον πύραυλο SM-6 με βάση τα πλοία, ενώ ο Στρατός διαθέτει το σύστημα Terminal High Altitude Area Defense και νεότερες παραλλαγές του πυραυλικού συστήματος αεράμυνας Patriot.
Η μεσαία πορεία παρουσιάζει το μεγαλύτερο παράθυρο για αναχαίτιση, αλλά απαιτεί εξελιγμένους αναχαιτιστές ικανούς να προσεγγίζουν βαλλιστικούς πυραύλους σε μεγάλα ύψη, συμπεριλαμβανομένου του διαστήματος.
Οι αναχαιτιστές της τελικής φάσης δεν χρειάζεται να φτάσουν τόσο ψηλά όσο οι αναχαιτιστές μέσης πορείας, αλλά είναι ένα στενό και υψηλού κινδύνου παράθυρο για να σταματήσει ένας βαλλιστικός πύραυλος πριν φτάσει στον τελικό του στόχο.
Η φάση ώθησης παρουσιάζει μια ελκυστική ευκαιρία να σταματήσει μια πυραυλική απειλή, επειδή ο πύραυλος είναι λιγότερο ικανός να αποφύγει τους αναχαιτιστές ή να αναπτύξει αντιπερισπασμούς, αλλά η ανίχνευση μιας εκτόξευσης σε αυτό το πρώιμο στάδιο είναι δύσκολη, όπως και η ύπαρξη ενός αποτελεσματικού συστήματος σε θέση να τη σταματήσει.
Μαζί με νέους και βελτιωμένους αισθητήρες για την παρακολούθηση της τροχιάς των όπλων καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης τους, η διαταγή του Τραμπ προβλέπει ένα δίκτυο διαστημικών αναχαιτιστικών συστημάτων που θα μπορούσαν να σταματήσουν τις απειλές στη φάση της ώθησής τους.
Οι ερευνητές των όπλων έχουν από καιρό εξετάσει τα λέιζερ υψηλής ισχύος ως μια πιθανή επιλογή για αναχαιτίσεις στη φάση ώθησης.
Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το Ισραήλ έχουν σημειώσει πρόοδο με τα λέιζερ για την αναχαίτιση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων, αλλά μπορεί να χρειαστούν περισσότερες βελτιώσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εξελιγμένων βαλλιστικών πυραύλων.
Η εντολή του Τραμπ θα μπορούσε ενδεχομένως να ανανεώσει την ανάπτυξη ενός αερομεταφερόμενου συστήματος λέιζερ για αναχαιτίσεις σε φάση ώθησης, όπως το αερομεταφερόμενο αεροσκάφος λέιζερ Boeing YAL-1 της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ που έχει τεθεί στο συρτάρι.
Συνέχεια του «Πόλεμου των Άστρων»
Το Iron Dome του Τραμπ για την Αμερική εμπνέεται άμεσα από τη Στρατηγική Αμυντική Πρωτοβουλία (Strategic Defense Initiative-SDI), ένα πρόγραμμα αντιπυραυλικής άμυνας που έθεσε σε εφαρμογή ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν το 1983.
«Ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν προσπάθησε να οικοδομήσει μια αποτελεσματική άμυνα κατά των πυρηνικών επιθέσεων, και ενώ το πρόγραμμα αυτό οδήγησε σε πολλές τεχνολογικές προόδους, ακυρώθηκε προτού μπορέσει να υλοποιηθεί ο στόχος του», αναφέρει η διαταγή του Τραμπ.
Το SDI επεδίωκε πράγματι να αναπτύξει διαστημικές και μη κινητικές δυνατότητες αναχαίτισης, τις οποίες πολλοί επικριτές απέρριψαν ως αποκυήματα επιστημονικής φαντασίας. Η πρωτοβουλία αναφερόταν, συχνά περιπαικτικά, ως το πρόγραμμα «Πόλεμος των Άστρων» του Ρήγκαν.
Η ιδέα του Τραμπ για ένα δίκτυο διαστημικών αναχαιτιστών έχει μεγάλη ομοιότητα με τουλάχιστον μια ιδέα της SDI, με την κωδική ονομασία «Brilliant Pebbles», η οποία προέβλεπε την ανάπτυξη δυνητικά χιλιάδων μικρών δορυφόρων, ο καθένας από τους οποίους θα ήταν οπλισμένος με αναχαιτιστές που θα σταματούσαν τους εχθρικούς βαλλιστικούς πυραύλους στη φάση της ώθησης.
Ο Έρικ Γκόμεζ, ανεξάρτητος αναλυτής που στο παρελθόν ερευνούσε θέματα ελέγχου των εξοπλισμών και πυρηνικής σταθερότητας για το Ινστιτούτο Cato, δήλωσε ότι ένα βελτιωμένο στρώμα αισθητήρων με βάση το διάστημα για την παρακολούθηση βαλλιστικών πυραύλων είναι από τις πιο εφικτές τεχνολογικές εξελίξεις που περιγράφει η διαταγή του Τραμπ, ενώ οι αναχαιτιστές με βάση το διάστημα είναι από τις πιο δύσκολες να επιτευχθούν.
Ο Γκόμεζ εκτίμησε ότι η διαταγή του Τραμπ μπορεί να επιφέρει κάποια ανανέωση της έρευνας σχετικά με την τεχνολογία των διαστημικών αναχαιτιστικών συστημάτων, αλλά εξέφρασε αμφιβολίες ότι τα συστήματα αυτά θα είναι έτοιμα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Σημείωσε, ωστόσο, ότι ιδιωτικές επιχειρήσεις όπως η Space X έχουν αποδείξει την ικανότητα να θέτουν σε τροχιά εκτεταμένα δίκτυα δορυφόρων.
«Ιστορικά, μέρος του προβλήματος με αυτές είναι ότι η τεχνολογία ήταν πραγματικά δύσκολο να λειτουργήσει και το κόστος για την εκτόξευση ήταν υψηλό», δήλωσε ο Γκόμεζ στην Epoch Times.
«Τώρα το κόστος εκτόξευσης μειώνεται με εταιρείες όπως η Space X».
Η Space X διοικείται από τον Ίλον Μασκ, ο οποίος έχει υπάρξει στενός σύμμαχος του Τραμπ τους τελευταίους μήνες.
Ο Φλες, ομοίως, χαρακτήρισε τις διαστημικές δυνατότητες αναχαίτισης ως ένα πιο φουτουριστικό κομμάτι της διαταγής του Τραμπ, ενώ αναγνώρισε ότι οι πρόοδοι των ιδιωτικών επιχειρήσεων έχουν μειώσει το κόστος εκτόξευσης στο διάστημα τα τελευταία χρόνια.
Οι Γκόμεζ και Φλες σημείωσαν επίσης τις προκλήσεις που περιβάλλουν την αποτελεσματικότητα των μη κινητικών συστημάτων αναχαίτισης, όπως τα λέιζερ. Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες, όπως οι υδρατμοί, θα καθιστούσαν τα συστήματα αναχαίτισης με λέιζερ λιγότερο αποτελεσματικά σε μεγαλύτερες αποστάσεις.
Ένα αεροσκάφος θα μπορούσε δυνητικά να φέρει ένα λέιζερ υψηλής ισχύος σε αποτελεσματική εμβέλεια για να αναχαιτίσει μια πυραυλική απειλή κατά την εκτόξευσή της, αλλά ο Φλες σημείωσε ότι απαιτούνται αρκετά μεγάλα αεροσκάφη για να υποστηρίξουν ένα λέιζερ αρκετά ισχυρό ώστε να καταστρέψει έναν βαλλιστικό πύραυλο, και τα αεροσκάφη αυτά θα έπρεπε να πετούν σε τακτικές βάρδιες για να είναι σε θέση για έναν τέτοιο σκοπό.
Στην ομιλία του στις 23 Μαρτίου 1983, με την οποία ανακοίνωσε την Στρατηγική Αμυντική Πρωτοβουλία, ο Ρήγκαν αναγνώρισε πλήρως ότι η τεχνολογία που οραματιζόταν θα χρειαζόταν χρόνια, αν όχι δεκαετίες για να ωριμάσει. «Μιλάμε για μια διαδικασία που μπορεί να μην φθάσει σε καρποφορία πριν από την αλλαγή του αιώνα», είπε τότε ο Ρήγκαν.
Η θεωρία MAD
Καθώς η Σοβιετική Ένωση προστέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πυρηνικά εξοπλισμένη δύναμη και εγκαινίασε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η θεωρία της πυρηνικής αποτροπής γρήγορα επικεντρώθηκε σε μια έννοια γνωστή ως Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή (Mutual Assured Destruction-MAD).
Στην ουσία, η θεωρία MAD σήμαινε ότι αυτό που εμπόδιζε τους Σοβιετικούς να εξαπολύσουν πυρηνική επίθεση κατά των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν η γνώση ότι η Ουάσιγκτον θα απαντούσε στην επίθεση, παίρνοντας μαζί της και τους Σοβιετικούς.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να αναπτύξουν τα μέσα για την αποτελεσματική και συνεπή αναχαίτιση της πλειοψηφίας των εχθρικών πυρηνικών επιθέσεων, μπορούν να απομακρυνθούν από ένα μοντέλο αποτροπής που βασίζεται στην αμοιβαία τρωτότητα.
Ακόμη και πριν από την SDI του Ρήγκαν, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούσαν τρόπους για να παρακάμψουν τη δυσχερή θέση της MAD.
Ο πρώτος αντιβαλλιστικός πύραυλος των ΗΠΑ, ο Nike Zeus, είδε την ανάπτυξη στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και συνεπαγόταν τη χρήση ενός πυρηνικού όπλου χαμηλής απόδοσης για να παρέχει αρκετή ακτίνα έκρηξης ώστε να καταστρέψει έναν εισερχόμενο εχθρικό βαλλιστικό πύραυλο.
Τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας μπορεί να απομονώσουν ένα έθνος από τις συνέπειες μιας αμοιβαίας ανταλλαγής πυρηνικών χτυπημάτων με έναν αντίπαλο, αλλά η ανάπτυξη αυτών των αμυντικών συστημάτων θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τη δυσπιστία με πυρηνικά εξοπλισμένους ανταγωνιστές όπως η Ρωσία και η Κίνα.
«Εάν οι ΗΠΑ έχουν ένα σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας που είναι πολύ καλύτερο από το σοβιετικό, τότε θα μπορούσαμε ενδεχομένως να εξαπολύσουμε ένα πρώτο πλήγμα στη Σοβιετική Ένωση και να είμαστε σε καλύτερη θέση για να ακυρώσουμε τα αντίποινα», δήλωσε ο Γκόμεζ.
Το 1972, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση συνήψαν τη Συνθήκη για την Αντιβαλλιστική Πυραυλική Προστασία (Anti-Ballistic Missile-ABM), με την οποία και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να περιορίσουν τον αριθμό των όπλων που θα χρησιμοποιούσαν για να αντιμετωπίσουν μια πιθανή πυρηνική επίθεση από την άλλη πλευρά.
Ο Γκόμεζ δήλωσε ότι η Συνθήκη ΑΒΜ είχε ως στόχο να θέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση σε ίση βάση όσον αφορά τις αμυντικές τους ικανότητες, ώστε να μειωθεί η πίεση που ασκείται σε κάθε πλευρά για την παραγωγή μεγαλύτερων επιθετικών δυνατοτήτων.
Η Συνθήκη ΑΒΜ ήταν ένα προϊόν των συνομιλιών του 1969 για τον περιορισμό των στρατηγικών όπλων, οι οποίες περιλάμβαναν επίσης μια ενδιάμεση συμφωνία για τον περιορισμό των επιθετικών πυρηνικών οπλοστασίων των δύο πλευρών.
Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους διέταξε τη μονομερή απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη ΑΒΜ τον Δεκέμβριο του 2001, δηλώνοντας ότι η συμφωνία εμπόδιζε την ικανότητα της αμερικανικής κυβέρνησης να αναπτύσσει άμυνες κατά των επιθέσεων από τρομοκράτες και κακοποιά κράτη.
Ο Γκόμεζ δήλωσε ότι η διάβρωση των προηγούμενων συνθηκών ελέγχου των εξοπλισμών έχει ήδη εμπνεύσει τους ανταγωνιστές να αναπτύξουν νέες πυρηνικές επιθετικές δυνατότητες και προειδοποίησε ότι η νέα ώθηση του Τραμπ για διευρυμένες αμυντικές δυνατότητες θα μπορούσε να τροφοδοτήσει περαιτέρω δυσπιστία.
Σημείωσε ότι η Ρωσία ανέπτυξε και επέδειξε πρόσφατα νέες επιθετικές δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων τορπιλών με πυρηνική κεφαλή.
Η Ρωσία χτύπησε επίσης την Ουκρανία τον Νοέμβριο με μια νέα παραλλαγή βαλλιστικού πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς, την οποία ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει καυχηθεί ότι τα σύγχρονα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας θα δυσκολευτούν να αναχαιτίσουν.
Η τέχνη της συμφωνίας
Η προσπάθεια του Τραμπ να ανανεώσει την αμερικανική αντιπυραυλική άμυνα θα μπορούσε να συνδυαστεί με τα σχέδια για την επίτευξη νέων συμφωνιών ελέγχου των εξοπλισμών τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Κίνα.
Έθιξε αυτή ακριβώς την προοπτική καθώς απηύθυνε εικονική ομιλία στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας στις 23 Ιανουαρίου.
«Θέλουμε να δούμε αν μπορούμε να αποπυρηνικοποιήσουμε, και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ πιθανό. Και μπορώ να σας πω ότι ο πρόεδρος Πούτιν ήθελε να το κάνει. Αυτός και εγώ θέλαμε να το κάνουμε. Είχαμε μια καλή συζήτηση με την Κίνα», δήλωσε ο Τραμπ μέσω βιντεοκλήσης.
«Θα συμμετείχαν και αυτό θα ήταν κάτι απίστευτο για τον πλανήτη».
Ο Ρήγκαν είχε απορρίψει τα αιτήματα του Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να διακόψει το πρόγραμμα πυραυλικής άμυνας SDI, αλλά είχε προσφερθεί να μοιραστεί τεχνολογία από το πρόγραμμα με τους Σοβιετικούς ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης στην πορεία προς την αποπυρηνικοποίηση.
Η πλήρης αποπυρηνικοποίηση δεν επικράτησε ποτέ, αλλά ο Ρήγκαν και ο Γκορμπατσόφ συμφώνησαν στη Συνθήκη για τις Μεσαίας Εμβέλειας Πυρηνικές Δυνάμεις, με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση συμφώνησαν να καταργήσουν τους επίγειους πυραύλους με βεληνεκές μεταξύ 500 και 5.500 χιλιομέτρων.
«Αν αυτός είναι ο στόχος της κυβέρνησης, να υπάρξει μια συνθήκη ή συζήτηση για τη μείωση των εξοπλισμών, τότε αυτό μπορεί σίγουρα να βοηθήσει σε αυτό», δήλωσε ο Φλες για τη διαταγή του Τραμπ για την αντιπυραυλική άμυνα.
Ο Γκόμεζ εξέτασε επίσης την πιθανότητα το διάταγμα του Τραμπ για την αντιπυραυλική άμυνα να διευκολύνει περαιτέρω συνομιλίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών, αλλά εξέφρασε αμφιβολίες ότι υπάρχει αρκετή εμπιστοσύνη για να γίνει μια συμφωνία που θα περιλαμβάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και την Κίνα.
Εκτίμησε ότι η Κίνα πιθανότατα θα επιθυμεί να συσσωρεύσει περισσότερες πυρηνικές κεφαλές, για να επιτύχει σχετική ισοτιμία με τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, προτού ενταχθεί σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας μείωσης των πυρηνικών όπλων.
«Είμαι γενικά απαισιόδοξος για τις προοπτικές», δήλωσε ο Γκόμεζ.
