Σχολιασμός
Η ανύψωση του Καρδινάλιου Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, 69 ετών, στη θέση του πάπα είναι κυρίως σημαντική επειδή είναι ο πρώτος Αμερικανός που κατέχει ποτέ αυτή τη θέση. Αυτό και μόνο το γεγονός έχει υπερισχύσει όλων των άλλων εικασιών σχετικά με την πολιτική, τη θεολογία και τον ιδεολογικό του προσανατολισμό.
Το άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό αυτού του πάπα είναι η επιλογή του ονόματος: Λέων ΙΔ΄. Είναι παραδοσιακό και έρχεται σε αντίθεση με το όνομα του προκατόχου του, Φραγκίσκου Α΄, του οποίου η περίοδος έγινε σημαντική πηγή διχασμού στην Καθολική Εκκλησία και τον κόσμο. Αυτό συνέβη επειδή έκλινε καθαρά προς τα αριστερά, αντιστρέφοντας μέρος του έργου του προκατόχου του για την διευκρίνιση του δόγματος, την ηθική και τη λειτουργία μετά από δεκαετίες σύγχυσης.
Θα ισορροπήσει αυτός ο πάπας το πλοίο και θα το επιστρέψει στην πορεία του;
Το όνομα κάθε νέου πάπα αποτίει φόρο τιμής στην ιστορία και τη σημασία μιας εποχής και μιας προηγούμενης παπικής εμπειρίας. Έτσι, ο Ιωάννης Παύλος Α΄ και ο Β΄ σκόπευαν να δηλώσουν τιμή στον Ιωάννη ΚΓ΄ και τον Παύλο ΣΤ΄, των οποίων οι παπισμοί έβαλαν τέλος στην αναταραχή της Δεύτερης Συνόδου του Βατικανού. Το όνομα Βενέδικτος ΙΣΤ΄ σηματοδοτούσε την αποκατάσταση της ευσέβειας και της παράδοσης στην μοναστική παράδοση.
Το όνομα Λέων ΙΔ΄ υποδηλώνει φόρο τιμής στην εξαιρετικά σημαντική παπική θητεία του Λέοντα ΙΓ΄, ο οποίος κατείχε τη θέση από το 1878 έως το 1903, μια περίοδο δραματικών αλλαγών στη βιομηχανία, τα δημογραφικά στοιχεία, την τεχνολογία και την πολιτική πρακτική σε όλο τον κόσμο.
Ήταν μια περίοδος που είδε την άνοδο του ηλεκτρισμού, των ακτίνων Χ, του τηλεφώνου, των πτήσεων, του φωνογράφου, των λαμπτήρων, των κινητήρων εσωτερικής καύσης στα αυτοκίνητα, του χάλυβα στα οικοδομικά υλικά και επομένως των ουρανοξυστών και των νέων γεφυρών, και πολλών άλλων. Η δημοκρατία ως θεσμός εδραιωνόταν. Το εισόδημα αυξανόταν και εξαπλωνόταν, παρέχοντας σε όλο και περισσότερους ανθρώπους πρόσβαση σε υλικά αγαθά και επιλογή διαμονής. Το εργατικό κίνημα βρισκόταν σε άνοδο. Οι καθολικές παραδόσεις και οι δομές πεποιθήσεων αντιμετώπιζαν προκλήσεις από όλες τις πλευρές.
Ο Πάπας Λέων ΙΓ΄ είναι κυρίως γνωστός για τις δυναμικές δηλώσεις του σε κοινωνικά ζητήματα που εξισορρόπησαν μια πεποίθηση που ευνοούσε τα δικαιώματα των εργατών με ισχυρή υποστήριξη της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και αντίθεση στον σοσιαλισμό, ο οποίος ήταν ανάθεμα. Μεταξύ των πιο ενδιαφερόντων εγγράφων του είναι το «Libertas» του 1888.
Κράτησε το καλύτερο για το τέλος:
«Ούτε η Εκκλησία καταδικάζει εκείνους που, αν αυτό μπορεί να γίνει χωρίς παραβίαση της δικαιοσύνης, επιθυμούν να κάνουν τη χώρα τους ανεξάρτητη από οποιαδήποτε ξένη ή δεσποτική δύναμη. Ούτε κατηγορεί εκείνους που επιθυμούν να αναθέσουν στο Κράτος την εξουσία της αυτοδιοίκησης και στους πολίτες του το μεγαλύτερο δυνατό μέτρο ευημερίας. Η Εκκλησία πάντα ενθάρρυνε με τη μεγαλύτερη πιστότητα την πολιτική ελευθερία».
Να, λοιπόν: οι προτάσεις που αρχικά προσδίδουν κάτι σαν παπική ευλογία στην ιδέα των δημοκρατικών μορφών και της δημοκρατίας ευρύτερα, ίσως με τις Ηνωμένες Πολιτείες ιδιαίτερα υπόψη. Σε κάθε περίπτωση, έτσι ερμηνεύτηκε η δήλωση εκείνη την εποχή. Ήταν μια μνημειώδης δήλωση. Βεβαίως, η επισημοποίηση της ιδέας της θρησκευτικής ελευθερίας ως δικαιώματος δεν ήρθε παρά τρία τέταρτα του αιώνα αργότερα («Dignitatis Humanae», 1965), αλλά εδώ ήταν η αρχή.
Αυτό που σήμαινε ήταν η ετοιμότητα και η προθυμία του παπισμού και της Καθολικής Εκκλησίας γενικά να διεκδικήσουν αυτό που ονομάζεται κοσμική εξουσία. Αυτή η ενδιαφέρουσα φράση σημαίνει το δικαίωμα και το καθήκον της εκκλησίας να κυβερνά το κράτος. Στην πράξη, σημαίνει ευλογία και στέψη κοσμικών ηγετών που κυβερνούν σε συνεργασία με αξιωματούχους του Βατικανού. Σημαίνει, εν ολίγοις, τη δύναμη του σπαθιού.
Στις μέρες μας, σχεδόν κανείς δεν υπερασπίζεται πραγματικά την ιδέα της εκκλησίας ως καταναγκαστικής δύναμης τρίτου μέρους, αλλά πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο χρόνο για να καταλάβουμε πώς προέκυψε. Η ιδέα εμφανίστηκε τον τέταρτο αιώνα με το Διάταγμα του Μιλάνου υπό τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α’ και διαμορφώθηκε από τον πέμπτο αιώνα έως τον όγδοο αιώνα, με αποκορύφωμα το 800 μ.Χ., όταν ο Πάπας Λέων Γ’ έστεψε τον Καρλομάγνο αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η Ρωμαϊκή Εκκλησία κράτησε αυτό το σπαθί για την χιλιετία που ακολούθησε.
Η πεποίθηση και η πρακτική δέχτηκαν πυρά τον 19ο αιώνα, όταν η Καθολική Εκκλησία έπρεπε να αντιμετωπίσει αλλαγές στις πολιτικές και οικονομικές εποχές. Ο προκάτοχος του Λέοντα ΙΓ΄ ήταν ο Πίος Θ΄, ο οποίος είχε την θέση από το 1846 έως το 1878. Αυτά ήταν τα χρόνια της μεγάλης αλλαγής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν κατακλυστεί από τον Εμφύλιο Πόλεμο, αλλά η Ευρώπη είχε άλλα φλέγοντα ζητήματα να ασχοληθεί, δηλαδή την άνοδο του εθνικισμού και της δημοκρατίας μετά τη σταδιακή κατάρρευση των μεγάλων πολυεθνικών μοναρχιών.
Ο Πίος Θ΄ ανέβηκε στην παπική εξουσία με φιλελεύθερο πνεύμα, το οποίο από την άποψη του Καθολικισμού σήμαινε ανοχή στον εθνικισμό και ετοιμότητα προσαρμογής στις πολιτικές συνθήκες του σύγχρονου κόσμου.
Τα γεγονότα του 1848 μεταμόρφωσαν εντελώς την άποψή του. Ο γραμματέας του Πάπα, Πελεγκρίνο Ρόσσι, δολοφονήθηκε από έναν αδίστακτο επαναστάτη, αναγκάζοντας τον Πάπα να φύγει κρυφά από το Βατικανό ντυμένος ως απλός ιερέας. Κατέφυγε στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου έζησε για δύο χρόνια, αναλογιζόμενος το νόημα της δολοφονίας και τα κινήματα που την είχαν υποστηρίξει.
Μετά από αυτή την καταστροφή και το χάος που ακολούθησε, ο Πάπας επανεμφανίστηκε ως αλλαγμένος άνθρωπος. Μη παίζοντας πλέον με την φιλελεύθερη ανοχή, άλλαξε κατεύθυνση, με την αποφασιστικότητα να ενισχύσει την κοσμική εξουσία και να καταδικάσει τον φιλελευθερισμό σε κάθε του δήλωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα δύο εξαιρετικά σημαντικές ενέργειες: «Το Πρόγραμμα Σπουδών των Λαθών» του 1864, το οποίο καταδίκασε τη θρησκευτική ελευθερία με σαφήνεια, και τη σύγκληση μιας συνόδου του Βατικανού που διήρκεσε από το 1869 έως το 1870.
Η σύνοδος έχει μείνει στην ιστορία ως η εποχή που η εκκλησία ανακήρυξε τον πάπα αλάθητο. Αυτή είναι η λαϊκή αντίληψη, αλλά είναι μια πλήρης διαστρέβλωση. Η αληθινή ιστορία είναι ότι επίσκοποι από όλο τον κόσμο δεν είχαν ιδέα για το τι επρόκειτο να γίνει στη σύνοδο, αλλά οι περισσότεροι υπέθεταν ότι είχε κάποια σχέση με ορισμένα χαρακτηριστικά του «Προγράμματος σπουδών των λαθών.»
Οι επίσκοποι των ΗΠΑ, ειδικότερα, το βίωσαν ως σοβαρή ταλαιπωρία να απομακρύνονται από τις επισκοπές εν μέσω της καταστροφής μετά τον πόλεμο, των κυμάτων μετανάστευσης και των προκλήσεων της αστικοποίησης. Βρέθηκαν κολλημένοι για σχεδόν ένα χρόνο σε μικρά διαμερίσματα στη Ρώμη, παρακολουθώντας καθημερινές διαδικασίες που πραγματοποιούνταν σε μια γλώσσα που μετά βίας καταλάβαιναν.
Μόνο στο τέλος της συνόδου εμφανίστηκε η αυξανόμενη αίσθηση ότι ο πάπας θα ζητούσε από τους επισκόπους να απαιτήσουν αλάθητο σε τρεις τομείς: δόγμα, ηθική, και πολιτική. Το τρίτο μέρος ήταν το σημείο τριβής και ολόκληρος ο λόγος για τον οποίο ο πάπας είχε συγκαλέσει τη σύνοδο εξαρχής.
Η κύρια ανησυχία του πάπα σχετιζόταν με την απώλεια των ιταλικών παπικών κρατών, ένα θέμα που δεν ενδιέφερε τους Αμερικανούς. Αυτό ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους Αμερικανούς, φυσικά, αλλά και για τους Άγγλους επισκόπους, οι οποίοι εργάζονταν για την απόκτηση νέων ελευθεριών υπό την αγγλικανική μοναρχία. Μια δήλωση του πάπα ότι ήταν πολιτικά αλάθητος σίγουρα θα καταδίκαζε την υπόθεσή τους.
Μια σημαντική δύναμη αντίστασης είχε εγκατασταθεί στη Ρώμη για να αναφέρει νέα για την κατά τα άλλα μυστική σύνοδο. Ήταν ο Τζον Έμερικ Έντουαρντ Ντάλμπεργκ-Άκτον, 1ος Βαρόνος Άκτον, επίσης γνωστός ως Λόρδος Άκτον. Διανοούμενος υψηλού κύρους σε όλη την Αγγλία και την Ευρώπη, ήταν σταθερά στο πλευρό αυτού που τότε ονομαζόταν καθολικός φιλελευθερισμός, που σήμαινε αντίθεση στην κοσμική εξουσία και υιοθέτηση ρεπουμπλικανικών μορφών διακυβέρνησης.
Ήταν σε αυτή την περίοδο που ο Λόρδος Άκτον έγραψε τη διάσημη φράση του: «Η εξουσία τείνει να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα». Συνήθως πιστεύεται ότι αναφέρεται στην κυβέρνηση, αλλά το ιστορικό πλαίσιο είναι διαφορετικό. Μιλούσε για την απόλυτη εξουσία του πάπα!
Για να περάσουμε στο θέμα, τα αιτήματα του Πίου Θ΄ τελικά απορρίφθηκαν από τους επισκόπους και μόνο η εναλλακτική θέση κωδικοποιήθηκε, η οποία είναι ότι ο πάπας διατηρεί την εξουσία επί της πίστης και της ηθικής όταν μιλάει «ex cathedra», δηλαδή «από την έδρα του αγίου Πέτρου». Με λίγα λόγια, η εκκλησία βρισκόταν στο δρόμο της προς την υιοθέτηση σύγχρονων μορφών διακυβέρνησης και την κατάθεση του σπαθιού που κρατούσε για χίλια χρόνια.
Ο Πάπας Λέων ΙΓ΄ ήταν ο διάδοχός του και ο πρώτος πάπας που κυβέρνησε στη νέα εποχή — ο πρώτος από τον τέταρτο αιώνα που δεν είχε σπαθί, αλλά μόνο πνευματική δύναμη. Υπήρχε ένα βαθύ ερώτημα εκείνη την εποχή σχετικά με το εάν και σε ποιο βαθμό η καθολική πίστη θα μπορούσε και θα διατηρούσε την εξουσία και την επιρροή της χωρίς να καταφύγει στη λήψη πολιτικών αποφάσεων στον νέο κόσμο που ανέτειλε. Η παποσύνη του απέδειξε την ιδέα: Μπορούσε και το έκανε.
Μετά από όλα αυτά τα χρόνια, αντιμετωπίζουμε ένα άλλο σημείο καμπής. Παρά τα όσα λένε τα παλιά μέσα ενημέρωσης, η παποσύνη του Φραγκίσκου ήταν εξαιρετικά διχαστική. Αντέστρεψε το άνοιγμα που είχε κάνει ο προκάτοχός του στις παραδοσιακές λειτουργικές μορφές. Έκανε μια σειρά από ματιές επιδοκιμασίας προς woke (αριστερά) ζητήματα που σχετίζονται με το φύλο και τον γάμο. Έφτασε ακόμη και στο σημείο να κλείσει τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για το κοινό για τις λειτουργίες του Πάσχα και των Χριστουγέννων κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, να επιβάλει τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 στους αξιωματούχους του Βατικανού και να ενθαρρύνει κάθε επίσκοπο και ιερέα να κάνει το ίδιο. Από πολλές απόψεις, κατέληξε ως ο αντι-Βενέδικτος ΙΣΤ΄, προς μεγάλη ενόχληση των καλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Αυτό που χρειάζεται τώρα η εκκλησία είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόταν την εποχή του Λέοντα ΙΓ΄: θεραπεία μετά από μια εξαιρετικά διχαστική και καθοδηγούμενη από ατζέντα παποσύνη, έναν πάπα που ενώνει τους πιστούς, ασπάζεται την παράδοση και ασκεί πνευματική επιρροή σε έναν διαλυμένο κόσμο. Αυτές είναι μερικές πολύ μεγάλες ελπίδες. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η δουλειά πέφτει σε έναν Αμερικανό, καθώς οι Αμερικανοί στην ιστορία του Καθολικισμού υπήρξαν ταυτόχρονα περιθωριοποιημένοι και δυνάμεις που προμήνυαν το μέλλον.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι γνώμες του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.
