ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗ — Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχώρησε την Πέμπτη σε νέα μείωση επιτοκίων, όπως αναμενόταν, ωστόσο άφησε να εννοηθεί ότι ενδέχεται να υπάρξει παύση στον κύκλο χαλάρωσης που ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο, καθώς ο πληθωρισμός επανήλθε στον στόχο του 2%.
Η ΕΚΤ έχει μειώσει συνολικά τα επιτόκια οκτώ φορές από τον Ιούνιο του 2023, κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες συνολικά, στην προσπάθειά της να στηρίξει την οικονομία της ευρωζώνης, η οποία εμφάνιζε αδυναμίες ακόμη και πριν από τις επιπτώσεις των ασταθών οικονομικών και εμπορικών πολιτικών των ΗΠΑ.
Καθώς ο πληθωρισμός διαμορφώνεται πλέον λίγο κάτω από το 2%, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε ότι η Τράπεζα βρίσκεται σε «καλή θέση» σε ό,τι αφορά την τρέχουσα πορεία επιτοκίων – ένδειξη, σύμφωνα με τις αγορές, ότι ενδέχεται να ακολουθήσει παύση στις μειώσεις, αν όχι τερματισμός της νομισματικής χαλάρωσης. Αν και απέφυγε να το δηλώσει ευθέως, άφησε να εννοηθεί πως δεν αναμένονται αλλαγές στην πολιτική της ΕΚΤ κατά την επόμενη συνεδρίαση.
Στη συνέντευξη Τύπου ανέφερε ότι, μετά τη μείωση των 25 μονάδων βάσης και δεδομένων των σημερινών επιπέδων επιτοκίων, η Τράπεζα θεωρεί πως βρίσκεται σε ευνοϊκή θέση.
Οι χρηματαγορές ερμήνευσαν τη δήλωσή της ως ένδειξη παύσης τον Ιούλιο και πιθανής ακόμη μιας μείωσης μέχρι το τέλος του έτους, ενδεχομένως τον Δεκέμβριο. Η ίδια σημείωσε πως ο κύκλος νομισματικής πολιτικής που ανταποκρίθηκε σε πολλαπλά σοκ – όπως η πανδημία COVID-19, ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον οποίο χαρακτήρισε «παράνομο», και η ενεργειακή κρίση – πλησιάζει στο τέλος του.
Ορισμένοι οικονομολόγοι εξέλαβαν τα σχόλια αυτά ως σαφή ένδειξη παύσης και εκτίμησαν ότι ενδέχεται να έχει ολοκληρωθεί ο πιο επιθετικός κύκλος χαλάρωσης της ΕΚΤ από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008–2009.
Η Nordea, σε σημείωμα προς τους πελάτες της, ανέφερε ότι θεωρεί πως η ΕΚΤ έχει ολοκληρώσει τον κύκλο μειώσεων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές αρνητικές εκπλήξεις και πως η οικονομική προοπτική θα ενισχυθεί σταδιακά σύμφωνα με τις προβλέψεις της Τράπεζας.
Η απόφαση της Πέμπτης ήταν σχεδόν ομόφωνη, με μόνη εξαίρεση, σύμφωνα με πηγές, τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Αυστρίας, Ρόμπερτ Χόλτσμαν, ο οποίος δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Η HSBC σχολίασε ότι η μείωση της Πέμπτης είναι πιθανότατα η τελευταία για το άμεσο μέλλον.
Η Λαγκάρντ επεσήμανε επίσης ότι η ευρωζώνη φαίνεται να προσελκύει περισσότερες ξένες επενδύσεις, εξέλιξη που ερμηνεύεται ως ένδειξη αυξημένης εμπιστοσύνης και που συμβάλλει στην ενίσχυση του ευρώ – τάση που σχετίζεται και με την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Ωστόσο, η ίδια προειδοποίησε ότι οι προοπτικές περιβάλλονται από εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα.
Σημείωσε επίσης ότι ενδέχεται η πτώση των τιμών ενέργειας και η ενίσχυση του ευρώ να ασκήσουν πρόσθετες καθοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό. Αυτή η επίδραση θα μπορούσε να ενισχυθεί σε περίπτωση που οι υψηλότεροι δασμοί οδηγήσουν σε μείωση της ζήτησης για εξαγωγές της ευρωζώνης και ανακατεύθυνση της πλεονάζουσας παραγωγής προς την ευρωπαϊκή αγορά.
Η ΕΚΤ, αναγνωρίζοντας την αβεβαιότητα, προχώρησε σε μια ασυνήθιστη κίνηση δημοσιεύοντας εναλλακτικά σενάρια ως προς τις προβλέψεις της, σημειώνοντας ότι η εξέλιξη του εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ θα μπορούσε να διαφοροποιήσει σημαντικά τόσο τον πληθωρισμό όσο και την ανάπτυξη.
Το σενάριο παύσης
Το βασικό επιχείρημα υπέρ μιας παύσης βασίζεται στο ότι οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ευρωζώνης ενδέχεται να αποκλίνουν σημαντικά, απαιτώντας διαφοροποιημένες πολιτικές απαντήσεις.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει πρόσκαιρα κάτω από τον στόχο της ΕΚΤ το 2025, αλλά η αύξηση των κρατικών δαπανών και τα υψηλότερα εμπορικά εμπόδια ενδέχεται να ενισχύσουν τις πληθωριστικές πιέσεις μεσοπρόθεσμα.
Πρόσθετος παράγοντας πολυπλοκότητας είναι το γεγονός ότι η νομισματική πολιτική επηρεάζει την οικονομία με καθυστέρηση 12 έως 18 μηνών – γεγονός που σημαίνει ότι η στήριξη που εγκρίνεται σήμερα μπορεί να αποδίδει σε μια περίοδο όπου δεν είναι πλέον αναγκαία.
Ο διαχειριστής χαρτοφυλακίων της PIMCO, Κονσταντίν Βάιτ, ανέφερε ότι στο βασικό σενάριο η ΕΚΤ αναμένεται να κάνει παύση τον Ιούλιο και να προχωρήσει σε μία τελευταία μείωση τον Σεπτέμβριο. Πρόσθεσε ότι για να επισπευθούν ή να επεκταθούν οι μειώσεις, θα πρέπει να υπάρξει πιο έντονη ύφεση στην οικονομία.
Αναγνωρίζοντας τη βραχυπρόθεσμη αδυναμία, η ΕΚΤ μείωσε την πρόβλεψη για τον πληθωρισμό του επόμενου έτους. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει κάτω από τον στόχο του 2% το 2025, προκαλώντας ανησυχίες για επιστροφή στο προπανδημικό μοτίβο σταθερής υστέρησης έναντι του στόχου – παρά το γεγονός ότι οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις δείχνουν επιστροφή στον στόχο το 2027.
Στο πιο μακρινό μέλλον, οι προοπτικές αλλάζουν σημαντικά. Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν μόνιμους δασμούς, η ΕΕ ενδέχεται να απαντήσει με αντίποινα, γεγονός που θα αυξήσει το κόστος του εμπορίου. Οι επιχειρήσεις μπορεί να μεταφέρουν μέρος των δραστηριοτήτων τους για να αποφύγουν τα εμπόδια, ωστόσο δεν αποκλείεται οι αλλαγές στις εφοδιαστικές αλυσίδες να οδηγήσουν σε αύξηση κόστους.
Η ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών – ιδίως της Γερμανίας – και το κόστος της πράσινης μετάβασης εκτιμάται ότι θα προσθέσουν πιέσεις στον πληθωρισμό, ενώ η μείωση του ενεργού πληθυσμού λόγω γήρανσης αναμένεται να διατηρήσει τις πιέσεις στους μισθούς.
Η σχέση μεταξύ του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του διευθύνοντος συμβούλου της Tesla, Έλον Μασκ, κατέρρευσε δημόσια και σε πραγματικό χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αφορμή τη διαφωνία τους σχετικά με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις ενός βασικού νομοσχεδίου της κυβέρνησης Τραμπ.
Το πρωί της 5ης Ιουνίου, στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξέφρασε την απογοήτευσή του για τον Μασκ, κατηγορώντας τον ότι επιτίθεται στο νομοσχέδιο επειδή προβλέπει κατάργηση φορολογικών ελαφρύνσεων για την καθαρή ενέργεια. Ο Μασκ απάντησε άμεσα μέσω του X, δηλώνοντας ότι εξετάζει ακόμα και το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός νέου, τρίτου κόμματος.
Ο Τραμπ ανταπάντησε από το Truth Social, απειλώντας να ακυρώσει τα κυβερνητικά συμβόλαια με τις εταιρείες του Μασκ. Η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε ταχύτατα, με εκατέρωθεν βαριές εκφράσεις και επικρίσεις.
Η ρήξη αυτή συνέβη λίγες μόλις ημέρες αφότου ο Μασκ αποχώρησε από τον ρόλο του ειδικού συμβούλου στο υπουργείο Αποδοτικότητας της Κυβέρνησης (DOGE), θέση που είχε αναλάβει ως ένδειξη συνεργασίας με την κυβέρνηση. Μέχρι πρότινος, οι δύο άνδρες διατηρούσαν στενή σχέση, η οποία ξεκίνησε το 2024, μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Τραμπ στο Μπάτλερ της Πενσυλβάνια.
Η διάσπαση γύρω από το νομοσχέδιο «One Big Beautiful Bill Act»
Το ρήγμα φάνηκε να βαθαίνει τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς ο Μασκ εξέφραζε όλο και πιο έντονα τη διαφωνία του για το νομοσχέδιο που ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων με τίτλο «One Big Beautiful Bill Act» – μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων για την υλοποίηση της ατζέντας Τραμπ. Αν και το νομοσχέδιο στηρίζεται ευρέως από τους Ρεπουμπλικανούς, επικρίθηκε από τον Μασκ και ορισμένα άλλα στελέχη του κόμματος για τις πιθανές επιπτώσεις του στο δημοσιονομικό έλλειμμα.
Ο Τραμπ, σε συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο, τόνισε πως είναι απογοητευμένος από τη στάση του Μασκ: «Είχαμε μια εξαιρετική σχέση. Δεν ξέρω αν θα εξακολουθήσουμε να έχουμε.»
Ο Μασκ απάντησε σχεδόν άμεσα, γράφοντας στο X ότι η στήριξή του ήταν καθοριστική για τη νίκη του Τραμπ το 2024: «Χωρίς εμένα, ο Τραμπ θα είχε χάσει, οι Δημοκρατικοί θα ήλεγχαν τη Βουλή και η Γερουσία θα ήταν 51-49 υπέρ τους. Τόση αχαριστία.»
Στις εκλογές του 2024, ο Μασκ είχε προσφέρει 300 εκατομμύρια δολάρια για την προεκλογική καμπάνια του Τραμπ. Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε ότι έμεινε άναυδος από την αντίθεση του Μασκ στο νομοσχέδιο, επισημαίνοντας ότι ο επιχειρηματίας γνώριζε πολύ καλά το περιεχόμενό του.
Ο Τραμπ υπαινίχθηκε ότι η αντίδραση του Μασκ οφείλεται εν μέρει στην πρόβλεψη του νομοσχεδίου για κατάργηση των φορολογικών κινήτρων για ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία είχαν θεσπιστεί με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού του 2022. Το νομοσχέδιο προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση του κινήτρου, ύψους $7.500, για EV μέχρι το τέλος του 2026 και ταχύτερη κατάργηση άλλων φοροαπαλλαγών καθαρής ενέργειας.
Ο Μασκ, ωστόσο, αρνήθηκε ότι αυτός είναι ο λόγος της αντίθεσής του: «Ό,τι να ‘ναι. Κρατήστε τις περικοπές στα EV/solar, παρόλο που δεν αγγίζετε καθόλου τις επιδοτήσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο (εντελώς άδικο!!), αλλά πετάξτε το ΒΟΥΝΟ ΤΩΝ ΑΗΔΙΑΣΤΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ από το νομοσχέδιο.»
Απειλές Τραμπ για κρατικά συμβόλαια της SpaceX
Ο Τραμπ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, απειλώντας ότι θα ακυρώσει τα κρατικά συμβόλαια της SpaceX ως μέτρο εξοικονόμησης πόρων: «Ο πιο εύκολος τρόπος να εξοικονομήσουμε δισεκατομμύρια από τον προϋπολογισμό είναι να τερματίσουμε τις κρατικές επιδοτήσεις και τα συμβόλαια του Έλον».
Ο Μασκ ανταπάντησε ότι η SpaceX «θα ξεκινήσει άμεσα την απόσυρση του διαστημόπλοιου Dragon», το οποίο χρησιμοποιείται από τη NASA για τη μεταφορά πληρωμάτων και φορτίου στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η εταιρεία του έχει συνάψει συμβόλαια αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη NASA και το Πεντάγωνο.
Η αντιπαράθεση για το έλλειμμα
Η ρίζα της διαφωνίας φαίνεται να είναι η εκτίμηση για τον αντίκτυπο του νομοσχεδίου στο ομοσπονδιακό έλλειμμα. Η Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) εκτίμησε, στις 4 Ιουνίου, ότι το νομοσχέδιο θα αυξήσει το έλλειμμα κατά 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ο Τραμπ, ωστόσο, υποστήριξε ότι η ανάλυση δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τις αναπτυξιακές επιπτώσεις του σχεδίου.
Ο διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού, Ρας Βόουτ, υποστήριξε ότι οι υπολογισμοί του CBO είναι «θεμελιωδώς παραπλανητικοί». Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής, Μάικ Τζόνσον, δήλωσε ότι το CBO χρησιμοποιεί «ιστορικά χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης» στις προβλέψεις του.
Ο Λευκός Οίκος επισημαίνει επιπλέον ότι τα έσοδα από τους τελωνειακούς δασμούς του Τραμπ αναμένεται να μειώσουν το έλλειμμα κατά 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή επικοινωνίας του Λευκού Οίκου, Άλεξ Φάιφερ, ο συνδυασμός των μέτρων αυτών οδηγεί τελικά σε μείωση του ελλείμματος κατά 500 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σε ανάρτησή του στο Truth Social, ο Τραμπ χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «ένα από τα σπουδαιότερα που έχουν παρουσιαστεί στο Κογκρέσο». «Πρόκειται για ιστορική μείωση δαπανών ύψους 1,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και για τη μεγαλύτερη φορολογική ελάφρυνση που έχει δοθεί ποτέ», έγραψε.
Ο Μασκ από την πλευρά του χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «αηδιαστική ντροπή», αμφισβητώντας ότι μπορεί να είναι και «μεγάλο» και «όμορφο». Κάλεσε τους υποστηρικτές του να πιέσουν τους νομοθέτες να «ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ».
Αβέβαιο το μέλλον του νομοσχεδίου στη Γερουσία
Παραμένει άγνωστο το πώς θα επηρεάσει η διαμάχη τη μοίρα του νομοσχεδίου στη Γερουσία. Ο Τραμπ επιδιώκει την ψήφισή του έως τις αρχές Ιουλίου. Ωστόσο, αρκετοί Ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές – μεταξύ αυτών οι Ραντ Πολ (Κεντάκι), Ρον Τζόνσον (Ουισκόνσιν) και Μάικ Λι (Γιούτα) – έχουν εκφράσει παρόμοιες ανησυχίες για τις επιπτώσεις του στην οικονομία.
Ο Τραμπ θα πρέπει να περιορίσει τις διαρροές σε τρεις γερουσιαστές το πολύ για να περάσει το νομοσχέδιο. Με δεδομένη τη ρευστότητα της κατάστασης και τις εντεινόμενες εσωκομματικές εντάσεις, αναμένονται ουσιαστικές τροποποιήσεις στο κείμενο του νομοσχεδίου στη Γερουσία.
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας βρίσκονται σε κατάσταση εντεινόμενης αντιπαράθεσης, με ειδικούς να επισημαίνουν πως ο ανταγωνισμός εκτείνεται πλέον σε όλα τα στρατηγικά πεδία εκτός του κλασικού στρατιωτικού πολέμου – από την οικονομία έως τον κυβερνοχώρο και τον πληροφοριακό πόλεμο. Σύμφωνα με Αμερικανούς και Κινέζους αναλυτές, ένα ζήτημα παραμένει εν πολλοίς ανεκμετάλλευτο ως δυνητικός μοχλός πίεσης προς το Πεκίνο: η διεθνώς τεκμηριωμένη πρακτική των εξαναγκαστικών αφαιρέσεων οργάνων από κρατουμένους συνείδησης, κυρίως οπαδούς του πνευματικού κινήματος Φάλουν Γκονγκ.
Την ίδια ώρα που στη Δύση διστάζουν να επενδύσουν σε εις βάθος διεθνείς έρευνες γύρω από αυτό το φαινόμενο, Κινέζοι αξιωματούχοι καταβάλλουν συστηματικές προσπάθειες για τη φίμωση και τη σπίλωση των καταγγελλόντων, θεωρώντας το θέμα υπαρξιακή απειλή για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας.
Όπως τεκμηριώνεται από πολυάριθμες μαρτυρίες, από το 2006 και έπειτα αυξάνονται συνεχώς οι αποδείξεις ότι στην Κίνα κρατούμενοι συνείδησης – κυρίως μέλη του Φάλουν Γκονγκ και άλλων ομάδων πολιτικών ή θρησκευτικών αντιφρονούντων – υφίστανται βίαιες αφαιρέσεις οργάνων προς εξυπηρέτηση των αναγκών της ταχέως αναπτυσσόμενης κινεζικής βιομηχανίας μεταμοσχεύσεων. Η πρακτική αυτή επιβεβαιώθηκε το 2019 από ανεξάρτητο δικαστήριο στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι καταγγελίες ισχύουν «πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας».
Ο Σον Λιν, πρώην μικροβιολόγος του αμερικανικού στρατού και μέλος του ανεξάρτητου φορέα Committee on the Present Danger: China, δηλώνει χαρακτηριστικά: «Το σκοτεινότερο έγκλημα που διαπράττουν αυτή τη στιγμή είναι η αφαίρεση οργάνων. Ίσως να υφίστανται και χειρότερα, αλλά οι Κινέζοι φοβούνται υπερβολικά την προβολή αυτής της υπόθεσης στη διεθνή κοινότητα.»
(από αριστερά) Ο Ρόμπερτ Ντέστρο, πρώην βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών για τη Δημοκρατία, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Εργασία, ο Τσενγκ Πέιμινγκ, ένας ασκούμενος του Φάλουν Γκονγκ που υπέστη μερική αφαίρεση οργάνου στην Κίνα, και ο Δρ Τσαρλς Λι, ερευνητής αναγκαστικών οργάνων, μιλούν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Ουάσιγκτον, στις 9 Αυγούστου 2024. (Madalina Vasiliu/The Epoch Times)
Παρά τον καταλογισμό διεθνών ευθυνών, καμία δυτική κυβέρνηση έως σήμερα δεν έχει ολοκληρώσει και δημοσιοποιήσει επίσημη, αναλυτική έκθεση για την έκταση του ζητήματος. Όπως αναφέρει ο αναλυτής Ναμ Σου, «η Δύση δεν έδωσε εξαρχής τη δέουσα προσοχή στις πληροφορίες· επικράτησε η πεποίθηση πως με την ενίσχυση της οικονομικής ελευθερίας στην Κίνα, θα ερχόταν και η πολιτική αλλαγή». Όμως, τρία γεγονότα άλλαξαν άρδην το πλαίσιο: η διαχείριση της πανδημίας COVID-19, η καταπάτηση των ελευθεριών του Χονγκ Κονγκ και η κινεζική σύμπραξη με τη Ρωσία στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Το αμερικανικό Κογκρέσο έχει εγκρίνει ψηφίσματα εναντίον της εξαναγκαστικής αφαίρεσης οργάνων, αλλά «κανένα από αυτά δεν είχε ουσιαστικό αντίκρισμα», υποστηρίζει ο Ναμ Σου. Οι ειδικοί τονίζουν ότι μόνο μέσα από μια σοβαρή, κρατική επένδυση σε διεθνή έρευνα και πλήρη διαφάνεια θα αντιμετωπίσει η Κίνα έντονη πολιτική πίεση. Ήδη η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε μέτρα όπως τον Νόμο για την Προστασία του Φάλουν Γκονγκ (Falun Gong Protection Act) και τον Νόμο για τον Τερματισμό των Βίαιων Αφαιρέσεων Οργάνων (Stop Forced Organ Harvesting Act), που προβλέπουν κυρώσεις και ποινικούς περιορισμούς, εφόσον επιβληθούν οριστικά. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει την πρώτη σοβαρή απόπειρα ανάδειξης του ζητήματος σε κορυφαίο γεωπολιτικό διακύβευμα.
Η ηθική ευκρίνεια του θέματος είναι κεντρικό επιχείρημα των υποστηρικτών της δράσης. Ο Χενγκ Χε, αναλυτής της κινεζικής πολιτικής, σημειώνει πως «πάνω σε ζητήματα όπως το διεθνές εμπόριο ή τη στρατιωτική επεκτατική πολιτική, το Πεκίνο έχει περιθώριο άμυνας – όχι όμως όταν τίθεται υπό κατηγορία για εξαναγκαστική αφαίρεση οργάνων. Κανείς δεν μπορεί να δικαιολογήσει κάτι τέτοιο.»
Η δυναμική ανάδειξη του θέματος θέτει το Πεκίνο σε θέση ευάλωτη ως προς τη νομιμοποίησή του, σε μια συγκυρία όπου οι παραδοσιακές πηγές κύρους – είτε μέσω οικονομικής ανάπτυξης είτε μέσω εσωτερικής καταστολής – δείχνουν κάθε άλλο παρά σταθερές. Η φθίνουσα οικονομία της Κίνας, σε συνδυασμό με τις πιέσεις από τον εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ και την κρίση εμπιστοσύνης στο εσωτερικό, εντείνει το φόβο του Κομμουνιστικού Κόμματος για τυχόν διεθνή κατακραυγή με αφορμή τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Παράλληλα, η Ουάσιγκτον οφείλει να σταθμίσει τις γεωπολιτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας κίνησης: η χρήση ηθικών ζητημάτων ως μέσων στρατηγικής πίεσης ενέχει τον κίνδυνο κινεζικής αντεπίθεσης, είτε σε διπλωματικό είτε σε οικονομικό επίπεδο, και ενδεχομένως θα πυροδοτήσει περαιτέρω όξυνση του ανταγωνισμού. Ωστόσο, εκτιμάται πως η ανάδειξη του ζητήματος θα ισχυροποιήσει τη δυτική διαπραγματευτική θέση, προσδίδοντάς της ένα σαφές, αδιαμφισβήτητο ηθικό έρεισμα.
Η διαλεύκανση του εγκλήματος των εξαναγκαστικών αφαιρέσεων οργάνων στην Κίνα ίσως αποτελεί το πλέον ηχηρό «όπλο» στα χέρια των ΗΠΑ στη σύγχρονη αντιπαράθεση με το Πεκίνο, καθώς, πέρα από πολιτικές ή οικονομικές διαφωνίες, το ζήτημα συνασπίζει τη διεθνή κοινότητα. Η σύνδεση της γεωπολιτικής με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένει ένα κρίσιμο στοίχημα, τόσο για την αποτελεσματικότητα της αμερικανικής στρατηγικής όσο και για το μέλλον της διεθνούς αντίδρασης σε εγκληματικές πρακτικές που κρατούνται μυστικές.
Τριανταέξι χρόνια συμπληρώθηκαν από την τραγική σφαγή της πλατείας Τιανανμέν, όταν στις 4 Ιουνίου 1989 οι κινεζικές αρχές κατέστειλαν αιματηρά τις φιλοδημοκρατικές διαδηλώσεις, χρησιμοποιώντας τανκς και οπλισμό εναντίον χιλιάδων διαδηλωτών που ζητούσαν πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Το ιστορικό εκείνο γεγονός, το οποίο χαρακτηρίζεται ως η σφαγή της πλατείας Τιανανμέν και παραμένει αυστηρά λογοκριμένο στην Κίνα, αποτέλεσε αντικείμενο τιμητικής αγρυπνίας που διοργάνωσαν ακτιβιστές στην Ουάσιγκτον το βράδυ της Τετάρτης, καλώντας ταυτόχρονα τη διεθνή κοινότητα να απαιτήσει λογοδοσία από το καθεστώς που ευθύνεται για τους φόνους.
«Θυμόμαστε πως στη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και σε πολλές άλλες χώρες, τα ψέματα και η ανομία του κομμουνισμού τελικά κατέρρευσαν», τόνισε ο Έρικ Πάτερσον, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ιδρύματος Μνήμης Θυμάτων του Κομμουνισμού, που φιλοξένησε την αγρυπνία. «Αυτό που συνέβη σ’ αυτά τα καθεστώτα με γεμίζει ελπίδα ότι κάποτε θα ξημερώσει μία νέα ημέρα και για την Κίνα», πρόσθεσε.
Η Ρούσαν Αμπάς, εκτελεστική διευθύντρια της οργάνωσης Campaign for Uyghurs, με έδρα στην Ουάσιγκτον, υπενθύμισε ότι τα γεγονότα του 1989 αποκάλυψαν σε όλο τον κόσμο τις δυνατότητες καταστολής που διαθέτει το κινεζικό καθεστώς. «Σήμερα, η καταπίεση κυλά στα μαύρα κελιά του Θιβέτ, στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ, και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Σινγιάνγκ», δήλωσε, σημειώνοντας ότι η μαύρη σκιά της Κίνας διαπερνά ακόμη και τις Ηνωμένες Πολιτείες με απειλές και διεθνική καταστολή: «Οι μέθοδοι του ΚΚΚ αλλάζουν, οι στόχοι μετακινούνται, αλλά ο σκοπός παραμένει: υπακοή χωρίς αλήθεια, σιωπή χωρίς ειρήνη, δίωξη χωρίς λογοδοσία».
Αναφερόμενη στην υπόθεση της αδελφής της, Γκιουλσάν Αμπάς – που συνελήφθη το 2018 στην Κίνα και καταδικάστηκε σε 20 χρόνια φυλάκισης – κάλεσε τους παρευρισκόμενους να τιμήσουν τα θύματα με ένα όραμα δικαιοσύνης όχι μόνο για την τραγωδία της Τιεν Αν Μεν αλλά και για τους Ουιγούρους, τους Θιβετιανούς, τους αντιφρονούντες, τους κατοίκους του Χονγκ Κονγκ και τους ασκούμενους της Φάλουν Γκονγκ.
Αντικείμενο πολιτικής παρέμβασης αποτέλεσε η επέτειος και για τον Αμερικανό βουλευτή Κρις Σμιθ, που εισήγαγε σχέδιο νόμου για την επιβολή κυρώσεων και νομικών εργαλείων κατά της κινεζικής λογοκρισίας και για την προστασία των πολιτών και μόνιμων κατοίκων των ΗΠΑ από κινεζικές πιέσεις και εκφοβισμούς.
Η ιστορικός Ροβένα Χε, συγγραφέας του «Tiananmen Exiles: Voices of the Struggle for Democracy in China», περιέγραψε πώς, όταν εμφανίστηκε με μαύρο περιβραχιόνιο σε πανεπιστήμιο του Γκουανγκζού μετά τη σφαγή, της έγινε ξεκάθαρο πως η αλήθεια ήταν απαγορευμένη: «Αν δεν το αφαιρέσεις, κανείς δεν θα σε προστατεύσει», την προειδοποίησε ο καθηγητής της.
Παρά το γεγονός ότι κάθε χρόνο το Χονγκ Κονγκ τιμούσε την επέτειο με μαζικές αγρυπνίες έως το 2019, οι αρχές απαγόρευσαν κάθε σχετική συνάθροιση μετά την επιβολή του νόμου για την εθνική ασφάλεια και φυλάκισαν τους οργανωτές.
«Η αλήθεια ακόμη δεν έχει αποκαλυφθεί, η δικαιοσύνη δεν έχει αποδοθεί», τόνισε η Χε. Παρομοίασε τη συγκάλυψη της Τιανανμέν με εκείνη που επιχειρήθηκε στην πανδημία του κορονοϊού: «Αυτό κατέληξε να παραβιάζει τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου στη γη… Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η Τιανανμέν αφορούν εμάς, εδώ και τώρα».
Ο Πιέρο Τότσι, διευθυντής της διακομματικής επιτροπής για την Κίνα του Κογκρέσου, υπογράμμισε ότι το μάθημα του 1989 δεν αφορούσε μόνο την Κίνα: «Η φύση του καθεστώτος αποκαλύφθηκε τότε και παραμένει αμετάβλητη, μόνο που σήμερα είναι ισχυρότερο, οικονομικά και στρατιωτικά». Σχολίασε την παραχώρηση, το 2000, μόνιμο υπέρ-ευνοϊκού καθεστώτος εμπορίου στην Κίνα από το Κογκρέσο, που διευκόλυνε την είσοδο της χώρας στον ΠΟΕ: «Υπήρχε η ευκαιρία να σπάσει το καθεστώς, όμως το σώσαμε. Και τώρα το τέρας μεγάλωσε».
Η Φράνσις Χούι, συντονίστρια συνηγορίας του CFHK Foundation, είπε πως η ενηλικίωσή της ταυτίστηκε με την αποκάλυψη της σφαγής της Τιεν Αν Μεν. «Κατάλαβα ότι ήδη από τότε οι Κινέζοι ήθελαν μια δημοκρατική Κίνα. Όπως και οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ, παλεύουμε ακόμη γι’ αυτήν». Εξέφρασε την αισιοδοξία της ότι το βάρος της μνήμης μεταβιβάζεται τώρα στον ελεύθερο κόσμο, επιχειρηματολογώντας πως «όσο θυμόμαστε, η δικαιοσύνη, έστω και καθυστερημένα, θα έρθει».
Ο Ντέιβιντ Γιου, πρόεδρος του June 4th Massacre Memorial Association, δήλωσε πως παρά τη φαινομενική ισχύ του, του καθεστώς αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα: «Καταπιέζονται και δεν τους βλέπει κανείς. Το πότε θα εκραγούν είναι θέμα χρόνου.»
Η Χούι έκλεισε με ένα ηχηρό μήνυμα: «Δεν υπάρχει τίποτε αιώνιο στην εξουσία. Πιστεύω ακράδαντα πως κάθε αυταρχισμός οδηγείται στο τέλος του.»
Η επέτειος της σφαγής της Τιεν Αν Μεν μετατρέπεται σήμερα σε έναν διαρκή αγώνα για ανθρώπινα δικαιώματα όχι μόνο εντός της Κίνας, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Οι ακτιβιστές συνδέουν τις πρακτικές της καταστολής στην κινεζική επικράτεια με τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις, θέτοντας παράλληλα ενώπιον της διεθνούς κοινότητας το διακύβευμα της λογοδοσίας και των κυρώσεων.
Η συμμετοχή πολιτικών θεσμών, όπως η κατάθεση νομοσχεδίων για κυρώσεις, δείχνει ότι το ζήτημα της ελεύθερης έκφρασης και του δικαιώματος στη μνήμη αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, καθώς και στο ευρύτερο πλαίσιο της παγκόσμιας αντιπαράθεσης δημοκρατίας και αυταρχισμού.
Καθώς οι φωνές των ακτιβιστών προβάλλουν την ελπίδα για το «τέλος του κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος», γίνεται σαφές ότι η διεθνής κοινότητα καλείται να θυμάται τα εγκλήματα του παρελθόντος και να στηρίζει τις μελλοντικές διεκδικήσεις ελευθερίας.
Η επέτειος της σφαγής της Τιεν Αν Μεν λειτουργεί έτσι ως σημείο αναφοράς όχι μόνο για την υπεράσπιση της δημοκρατίας στην Κίνα, αλλά και για την ενίσχυση των οικουμενικών αξιών, σε μια εποχή αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων και παραβιάσεων δικαιωμάτων, διατηρώντας ζωντανή τη φλόγα της μνήμης και της ελπίδας για δικαιοσύνη.
Δορυφορικές φωτογραφίες, που ανέλυσε το Associated Press την Τετάρτη, καταγράφουν το εκτεταμένο μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσε η ουκρανική επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη ρωσική αεροπορική βάση Μπέλαγια, στην ανατολική Σιβηρία. Η βάση, που αποτελεί σημαντικό κέντρο της ρωσικής στρατηγικής αεροπορίας μεγάλου βεληνεκούς, χτυπήθηκε με μια από τις πλέον τολμηρές επιχειρήσεις που έχει πραγματοποιήσει η Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου.
Οι εικόνες, οι οποίες παρασχέθηκαν από τον δορυφορικό οργανισμό Planet Labs PBC, καταγράφουν συντρίμμια αεροσκαφών και εκτεταμένες καμένες εκτάσεις στον αεροδιάδρομο της βάσης. Σύμφωνα με την ανάλυση, τουλάχιστον τρία βομβαρδιστικά τύπου Tu-95 και τέσσερα τύπου Tu-22M έχουν καταστραφεί ολοσχερώς πάνω στον διάδρομο της Μπέλαγια. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη αποτελούν τον πυρήνα των επιχειρήσεων μακρού πλήγματος της ρωσικής αεροπορίας.
Η επίθεση φαίνεται να πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 3ης προς 4η Ιουνίου 2025, σύμφωνα με τις ημερομηνίες λήψης των φωτογραφιών. Στην πρώτη φωτογραφία, που τραβήχτηκε στις 17 Μαΐου 2025, τα αεροσκάφη διακρίνονται ανέπαφα στις θέσεις τους. Σε αντίθεση, η φωτογραφία της 4ης Ιουνίου δείχνει σαφή ίχνη καταστροφής, με τα αεροσκάφη να έχουν παραμορφωθεί ή μετατραπεί σε σωρούς καμένων μετάλλων.
Η αεροπορική βάση Μπέλαγια θεωρείται ένα από τα βασικά επιχειρησιακά κέντρα της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας στην ανατολική Σιβηρία, φιλοξενώντας μεγάλο αριθμό στρατηγικών βομβαρδιστικών. Τα Tu-95 και Tu-22M συμμετέχουν, σύμφωνα με ρωσικές και ουκρανικές πηγές, σε πληθώρα επιθέσεων κατά ουκρανικών στόχων, χρησιμοποιώντας πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Η ουκρανική πλευρά είχε ήδη ανακοινώσει ότι πραγματοποίησε επιχείρηση εναντίον της βάσης με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτει λεπτομέρειες για τον αριθμό των χαμένων ρωσικών αεροσκαφών. Οι συγκεκριμένες δορυφορικές εικόνες επιβεβαιώνουν την ουσιαστική επιτυχία της ουκρανικής επιχείρησης και επισημαίνουν το μέγεθος του πλήγματος που αποτελεί μια από τις σοβαρότερες απώλειες για τη στρατηγική πολεμική αεροπορία της Ρωσίας μετά την έναρξη της σύγκρουσης.
Οι ρωσικές αρχές δεν έχουν προβεί επισήμως σε αναφορά για το συμβάν ή για τον αριθμό των απωλειών σε αεροπορικό υλικό στην Μπέλαγια. Σύμφωνα όμως με διεθνείς αναλυτές, η απώλεια τόσων μονάδων μεγάλης αξίας αναμένεται να επηρεάσει την επιχειρησιακή ετοιμότητα και τη δυνατότητα της Ρωσίας να πραγματοποιεί μεγάλες επιθέσεις από αέρος κατά της Ουκρανίας.
Η ουκρανική αυτή επίθεση έγινε σε μια περίοδο εντάσεων, με το Κίεβο να επιδιώκει να μεταφέρει τον πόλεμο και στο εσωτερικό της Ρωσίας, πλήττοντας κρίσιμες στρατιωτικές υποδομές ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως η ανατολική Σιβηρία. Αυτό καταδεικνύει αφ’ ενός τις δυνατότητες της Ουκρανίας να εκτελεί επιχειρήσεις μεγάλου βεληνεκούς αφ’ ετέρου επιτείνει την πίεση στη στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας για την οργάνωση της άμυνας, ακόμα και σε περιοχές που θεωρούνταν απρόσβλητες έως πρόσφατα.
Διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν ότι τέτοιου είδους πλήγματα δυσχεραίνουν τον στρατηγικό σχεδιασμό της Μόσχας και ενισχύουν ψυχολογικά και πολιτικά την ουκρανική πλευρά. Ωστόσο, η απάντηση της ρωσικής ηγεσίας απέναντι σε αυτές τις νέες τακτικές παραμένει ασαφής, με το ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης να παραμένει ανοιχτό.
Η επιχειρησιακή συνέχεια των αεροπορικών επιχειρήσεων της Ρωσίας ενδέχεται να αναπροσαρμοστεί, είτε με τη μεταστάθμευση βομβαρδιστικών σε άλλες βάσεις είτε με την ενίσχυση των μέτρων αεράμυνας και αντι-drone συστημάτων, σε μια προσπάθεια αποτροπής αντίστοιχων επιθέσεων.
Η επίθεση κατά της βάσης Μπέλαγια και η καταστροφή επτά στρατηγικών βομβαρδιστικών, όπως καταγράφεται σε δορυφορικές εικόνες, σηματοδοτεί μια νέα φάση στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας. Το πλήγμα αυτό υπογραμμίζει τη μεταβαλλόμενη υφή της σύγκρουσης, όπου η τεχνολογική καινοτομία και η διεύρυνση του θεάτρου επιχειρήσεων εκτός μετώπου διαμορφώνουν νέες συνθήκες για όλους τους εμπλεκομένους. Το ουκρανικό μήνυμα είναι σαφές: κανένα σημείο του ρωσικού εδάφους δεν θεωρείται πλέον απρόσβλητο.
Με αυτοπεποίθηση εμφανίστηκε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πητ Χέγκσεθ, την Πέμπτη, στις Βρυξέλλες, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα ανταποκριθούν στην απαίτηση της Ουάσιγκτον για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ. Η δήλωση του Χέγκσεθ πραγματοποιήθηκε λίγο πριν από την έναρξη της συνεδρίασης των υπουργών Άμυνας των χωρών-μελών της συμμαχίας.
«Για να είσαι συμμαχία, χρειάζεται να είσαι περισσότερα από σημαίες. Χρειάζεται να υπάρχει σχηματισμός. Χρειάζεται να είσαι περισσότερα από συνέδρια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, επισημαίνοντας την ανάγκη να δοθεί ουσιαστικό περιεχόμενο στη στρατιωτική συνεργασία εντός του ΝΑΤΟ.
Η πρόταση των ΗΠΑ – για αύξηση των αμυντικών δαπανών κάθε κράτους-μέλους στο 5% του ΑΕΠ – αποτελεί κομβικής σημασίας αλλαγή, δεδομένου ότι το υφιστάμενο όριο που έχουν δεσμευθεί να τηρούν τα περισσότερα μέλη ανέρχεται στο 2% του ΑΕΠ. Το μέτρο προωθείται από την Ουάσιγκτον με στόχο τη θωράκιση της συλλογικής ασφάλειας, ιδίως σε μία περίοδο διαρκών και πολύπλευρων απειλών κατά της ευρωατλαντικής συμμαχίας.
Η τοποθέτηση του Πητ Χέγκσεθ έρχεται σε μία κομβική συγκυρία, με τις συζητήσεις για το ποσοστό των αμυντικών δαπανών να αποτελούν σημείο τριβής εντός του ΝΑΤΟ τα τελευταία χρόνια. Ορισμένα μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας αλλά και άλλων ευρωπαϊκών κρατών, συχνά εκφράζουν επιφυλάξεις για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της αύξησης, επικαλούμενα δημοσιονομικούς περιορισμούς.
«Για να υπάρχουν αποτελεσματικές συμμαχίες σε περίοδο διεθνών απειλών, χρειάζεται η ουσιαστική στρατιωτική συνεισφορά όλων, κι όχι μόνο η συμβολική συμμετοχή», υπογράμμισε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, εστιάζοντας στην αναγκαιότητα πρακτικής ενίσχυσης της επιχειρησιακής ετοιμότητας.
Το ενδεχόμενο γενικευμένης αύξησης των αμυντικών δαπανών απασχολεί έντονα την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και κρατικές ηγεσίες διατυπώνουν ενστάσεις σχετικά με την αναλογία αμυντικών δαπανών προς κοινωνικές ανάγκες, ιδίως σε χώρες που ήδη βιώνουν αυστηρές δημοσιονομικές συνθήκες. Ωστόσο, η προοπτική ενίσχυσης της αποτρεπτικής ικανότητας της συμμαχίας, κυρίως έναντι αναδυόμενων απειλών, φαίνεται να αποτελεί το κύριο επιχείρημα της Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ παραδοσιακά διατηρούν τον ρόλο του ηγέτη εντός ΝΑΤΟ, συμβάλλοντας με το μεγαλύτερο ποσοστό στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων αλλά και στις στρατιωτικές δυνάμεις. Η θέση Χέγκσεθ καταδεικνύει την πρόθεση της αμερικανικής ηγεσίας να αναδιανείμει το βάρος της συλλογικής άμυνας ανάμεσα στα μέλη.
Η αποδοχή ή απόρριψη της πρότασης για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ έχει πολυδιάστατες συνέπειες. Μια τέτοια απόφαση θα προκαλέσει σοβαρές ανακατατάξεις στα δημόσια οικονομικά των ευρωπαϊκών κρατών-μελών, ενδεχομένως σε βάρος κοινωνικών προγραμμάτων. Την ίδια στιγμή, η υλοποίηση του στόχου αυτού ενδέχεται να ενισχύσει καταλυτικά την αποτρεπτική ισχύ, σε μια συγκυρία κατά την οποία η Ρωσία και άλλες αναθεωρητικές δυνάμεις αυξάνουν την επιθετικότητά τους.
Η πρωτοβουλία του Αμερικανού υπουργού Άμυνας για γενικευμένη αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ στο ΝΑΤΟ, θέτει τα μέλη της συμμαχίας μπροστά σε κρίσιμα διλήμματα και στρατηγικές επιλογές. Η πολιτική, οικονομική και στρατιωτική ισορροπία που θα επιτευχθεί κατά τις επερχόμενες διαβουλεύσεις θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της συλλογικής ασφάλειας στην ευρωατλαντική ζώνη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση Αυτοκινητοβιομηχανίας αντιμετωπίζει πρωτοφανείς διακοπές λειτουργίας μετά την επιβολή από την Κίνα περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, βασικού υλικού για την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων και προηγμένων τεχνολογικών εξαρτημάτων. Σύμφωνα με τη δήλωση που εξέδωσε στις 4 Ιουνίου η CLEPA, ο σύνδεσμος Ευρωπαίων προμηθευτών αυτοκινήτων που εκπροσωπεί πάνω από 3.000 εταιρείες, αρκετές γραμμές παραγωγής και εργοστάσια σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν ήδη σταματήσει τη λειτουργία τους, ενώ αναμένονται περαιτέρω διαταραχές καθώς εξαντλούνται τα αποθέματα τις επόμενες εβδομάδες.
Η συνθήκη αυτή πλήττει ιδιαίτερα τον ευρωπαϊκό κλάδο προμηθευτών αυτοκινήτων, ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενες κινεζικές πρώτες ύλες για την παραγωγή ηλεκτροκινητήρων, μπαταριών και διάφορων εξαρτημάτων ηλεκτροκίνησης. Όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας της CLEPA, Μπέντζαμιν Κρίγκερ, «οι κινεζικοί εξαγωγικοί περιορισμοί ήδη οδηγούν σε κλείσιμο παραγωγικών μονάδων στον τομέα των ευρωπαϊκών προμηθευτών».
Οι σπάνιες γαίες — μια ομάδα 17 μετάλλων με ζωτική σημασία για την πράσινη μετάβαση και την τεχνολογική πρόοδο — χρησιμοποιούνται σε ισχυρούς μαγνήτες και διάφορες ηλεκτρονικές εφαρμογές. Η Κίνα ελέγχει περίπου το 60% της παγκόσμιας παραγωγής και πάνω από το 80% της επεξεργασίας αυτών των μεταλλευμάτων, γεγονός που προσδίδει στη χώρα κρίσιμο στρατηγικό πλεονέκτημα και τεράστια επιρροή στην παγκόσμια βιομηχανική αλυσίδα.
Οι επιπτώσεις των κινεζικών μέτρων στους ευρωπαϊκούς προμηθευτές εμφανίζονται ήδη. Η ανεπάρκεια σπάνιων γαιών δυσχεραίνει τη συνέχιση της παραγωγής σε κρίσιμους τομείς, από ηλεκτρικά αυτοκίνητα έως ανεμογεννήτριες και ηλεκτρονικά είδη υψηλής τεχνολογίας. Σύμφωνα με την CLEPA, η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί όσο τα ήδη περιορισμένα αποθέματα εξαντλούνται, οδηγώντας σε περαιτέρω διακοπές και ενδεχομένως σε προσωρινές απολύσεις προσωπικού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει πολλές φορές την ανάγκη περιορισμού της εξάρτησης της Ένωσης από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες, όμως η ταχεία μετάβαση προς την ηλεκτροκίνηση και οι αυξημένες επιταγές για πράσινη ενέργεια έχουν αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση τέτοιων υλικών. Εναλλακτικές πηγές εισαγωγής ή ανάπτυξης ευρωπαϊκών μονάδων εξόρυξης και επεξεργασίας χρειάζονται χρόνο και σημαντικές επενδύσεις, γεγονός που στέλνει σήμα συναγερμού στην ευρωπαϊκή βιομηχανία.
«Η τρέχουσα κρίση καταδεικνύει πόσο ευάλωτη είναι η ευρωπαϊκή εφοδιαστική αλυσίδα σε γεωπολιτικές εντάσεις και μονοπωλιακές πρακτικές», ανέφερε εκπρόσωπος της CLEPA. Με τις σπάνιες γαίες να αποτελούν το «κλειδί» για την τεχνολογική και πράσινη αυτονομία της Ευρώπης, το ζήτημα έχει αποκτήσει κεντρική γεωστρατηγική διάσταση για το μέλλον της αυτοκινητοβιομηχανίας και όχι μόνο.
Οι επιπτώσεις αυτής της στρατηγικής εξάρτησης από την Κίνα δεν περιορίζονται μόνο στην οικονομική σταθερότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, αλλά επηρεάζουν ευρύτερα την ικανότητα της ΕΕ να ανταγωνιστεί τη διεθνή αγορά πράσινων και ψηφιακών τεχνολογιών. Η έξαρση παγκόσμιων τεχνολογικών ανταγωνισμών φέρνει στο προσκήνιο τη συστημική αδυναμία της ΕΕ μπροστά σε αιφνίδιες μεταβολές του διεθνούς εμπορίου πρώτων υλών.
Για τους ευρωπαίους νομοθέτες και τα στελέχη της βιομηχανίας, η κρίση αυτή αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για διαφοροποίηση των εφοδιαστικών πηγών και την ενίσχυση της εσωτερικής παραγωγικής βάσης. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση αυτής της δομικής εξάρτησης ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω βιομηχανικής αποδυνάμωσης, απώλειας θέσεων εργασίας και υποβάθμισης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.
Συνοψίζοντας, οι κινεζικοί περιορισμοί στις σπάνιες γαίες επαναφέρουν με δραματικό τρόπο το ζήτημα της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με άμεσα και κρίσιμα διλλήματα ως προς τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της, ενώ το ζητούμενο παραμένει η ευρεία πολιτική συναίνεση για επενδύσεις σε νέες πηγές και τεχνολογίες, ώστε να αποτραπούν μελλοντικές παρόμοιες κρίσεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε σήμερα πως το ζήτημα των κινεζικών περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών έχει πλέον επιλυθεί, μετά από απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία με τον Kινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ το πρωί της Πέμπτης. Σύμφωνα με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Truth Social, ο πρόεδρος Τραμπ ανέφερε πως η συζήτηση ήταν «πολύ καλή» και ότι οι δύο ηγέτες αναφέρθηκαν σε «ορισμένες από τις λεπτομέρειες» της εμπορικής συμφωνίας που επετεύχθη πρόσφατα στη Γενεύη, τον προηγούμενο μήνα.
Η είδηση έρχεται σε συνέχεια των πρόσφατων εντάσεων που είχαν προκύψει λόγω των κινέζικων περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, κρίσιμων ορυκτών τα οποία αποτελούν βασικό συστατικό για τις σύγχρονες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της αμυντικής βιομηχανίας, των ΑΠΕ και των ηλεκτρονικών. Η Κίνα, ως κυριότερος παραγωγός σε παγκόσμιο επίπεδο, είχε μειώσει δραστικά τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ στο πλαίσιο εμπορικής αντιπαράθεσης, προκαλώντας ανησυχίες τόσο στον βιομηχανικό όσο και στον κυβερνητικό τομέα των ΗΠΑ.
«Ήταν μια πολύ εποικοδομητική και φιλική συζήτηση με τον πρόεδρο Σι, κατά την οποία εξετάσαμε κάποιες λεπτομέρειες της εμπορικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε στη Γενεύη», ανέφερε ο Ντόναλντ Τραμπ, προσθέτοντας ότι το ζήτημα των σπάνιων γαιών πλέον οδεύει προς οριστική λύση. Παράλληλα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποκάλυψε ότι δέχθηκε πρόσκληση από τον Kινέζο ομόλογό του να επισκεφθεί το Πεκίνο, κάτι το οποίο ενδέχεται να επηρεάσει περαιτέρω τις διμερείς σχέσεις στα προσεχή διαπραγματευτικά βήματα.
Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, η συμφωνία που διαμορφώθηκε στη Γενεύη τον Μάιο έβαλε τα θεμέλια για αποκλιμάκωση της εμπορικής κόντρας ΗΠΑ-Κίνας, ωστόσο πτυχές όπως οι σπάνιες γαίες είχαν μείνει εκκρεμείς μέχρι την πρόσφατη παρέμβαση σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Οι ΗΠΑ παραμένουν εξαιρετικά εξαρτημένες από τις κινέζικες εισαγωγές σπάνιων γαιών, γεγονός που είχε πυροδοτήσει συζητήσεις εντός της Ουάσιγκτον για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και διαφοροποίηση των προμηθειών.
Από κινεζικής πλευράς, η διάθεση να βρεθεί λύση στο θέμα εκφράστηκε με την πρόσκληση προς τον Aμερικανό πρόεδρο για επίσκεψη στο Πεκίνο. Τον προηγούμενο μήνα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, είχε καταγραφεί πρόοδος ως προς τις τελωνειακές ρυθμίσεις και το άνοιγμα αγορών, με τις δύο πλευρές να εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία για συνολικότερη εξομάλυνση των εμπορικών σχέσεων.
Αναλύσεις εκτιμούν ότι η άρση των περιορισμών μπορεί να αποτρέψει ελλείψεις σε κρίσιμες αλυσίδες παραγωγής στις ΗΠΑ, καθώς οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στην κατασκευή ηλεκτρονικών, αυτόνομων οχημάτων, συστημάτων άμυνας αλλά και πράσινων τεχνολογιών. Αντίστοιχα, το Πεκίνο διατηρεί την επιρροή του ως αναντικατάστατος παγκόσμιος παίκτης στον τομέα αυτό, αλλά αποφεύγει να διογκώσει περαιτέρω την εμπορική διένεξη, επιδιώκοντας σταθερότητα και συνέχιση της οικονομικής συνεργασίας.
Για τους αμερικανούς βιομηχάνους και στρατηγικούς αναλυτές, η επίλυση του ζητήματος θεωρείται καίριας σημασίας όσον αφορά τη διατήρηση της τεχνολογικής πρωτοπορίας αλλά και της εθνικής ασφάλειας. Η πρόσφατη προσέγγιση σε επίπεδο κορυφής ενδέχεται να λειτουργήσει ως παράδειγμα επίλυσης διαφορών και στα υπόλοιπα εκκρεμή ζητήματα του διμερούς εμπορίου, όπως τα τέλη στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ή τη μεταφορά τεχνολογίας.
Συνοψίζοντας, η ανακοίνωση του προέδρου Τραμπ για την επίλυση του ζητήματος των σπάνιων γαιών και η επικείμενη πιθανή επίσκεψη του στο Πεκίνο σηματοδοτούν ένα νέο στάδιο στις αμερικανοκινεζικές σχέσεις, με έμφαση στην αποκλιμάκωση των εντάσεων και την εξεύρεση πρακτικών λύσεων σε θέματα στρατηγικής σημασίας. Η εξέλιξη αυτή μένει να αποδειχθεί αν θα αποτελέσει βάση για μια πιο σταθερή και προβλέψιμη εμπορική σχέση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη.
Στο πρώτο μισό του 15ου αιώνα, η Δυτική Ευρώπη βρισκόταν στο τέλος του Εκατονταετούς Πολέμου μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας για την κατάκτηση του ισχυρού βασιλείου της Γαλλίας. Ο πόλεμος και η πανούκλα ήταν διάχυτοι, το ίδιο και η αναταραχή, ο πόνος και η απελπισία.
Κανείς δεν έμεινε αλώβητος.
Σε τέτοιες ταραχώδεις εποχές, η ισχυρή πίστη και η συγκέντρωση κάποιας μορφής ελπίδας είναι απαραίτητες για την καθημερινή επιβίωση. Η εναλλαγή της ημέρας και της νύχτας, το φαινομενικό πέρασμα του χρόνου, είναι μία από τις λίγες σταθερές που έχουμε σε αυτόν τον κόσμο, και ένα ημερολόγιο πολλές φορές μάς βοηθά να προχωρήσουμε χωρίς να χάνουμε τον βηματισμό μας και διατηρώντας την ελπίδα μας για ένα καλύτερο μέλλον.
Στη δυτική τέχνη, ένα από τα πιο εκλεπτυσμένα ημερολόγια βρίσκεται στην αρχή του λατρευτικού χειρογράφου του 15ου αιώνα «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ» (Les Très Riches Heures du duc de Berry). Το ημερολόγιο περιέχει πλούσια διακοσμημένες, ειδυλλιακές σκηνές της μεσαιωνικής αυλικής και ποιμενικής ζωής, καθώς και εκπληκτικές λεπτομέρειες της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής — όλα ζωγραφισμένα με ζωηρά και συχνά σπάνια χρώματα, διακοσμημένα με χρυσό.
Αυτό το περίτεχνο αριστούργημα του 15ου αιώνα, προϊόν της τέχνης των Ολλανδών αδελφών Λίμπουρχ, θεωρείται ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα του ύστερου γοτθικού στυλ εικονογράφησης, με τις εικόνες του να έχουν τεράστια επίδραση όχι μόνο στο στυλ των εικονογραφημένων χειρογράφων που το ακολούθησαν, αλλά και στη διαδικασία της ζωγραφικής συνολικά.
Για παράδειγμα, ο ιστορικός τέχνης E. H. Γκόμπριχ, στο βιβλίο του «Η ιστορία της τέχνης», είπε για τον εξέχοντα ζωγράφο του 15ου αιώνα από τις Κάτω Χώρες, Γιαν βαν Άυκ: «Ακολούθησε μάλλον τις μεθόδους των αδελφών Λίμπουρχ και τις έφερε σε τέτοιο επίπεδο τελειότητας που άφησε πίσω τις ιδέες της μεσαιωνικής τέχνης».
Ο Βαν Άυκ μπορεί να άφησε πίσω του τη μεσαιωνική τέχνη, αλλά η τέχνη των αδελφών Λίμπουρχ συνέχισε να εμπνέει τους καλλιτέχνες. Για παράδειγμα, οι Φλαμανδοί καλλιτέχνες του 16ου αιώνα αντέγραφαν όχι μόνο τις φιγούρες αλλά και ολόκληρες συνθέσεις από το ημερολόγιο.
Το βιβλίο των ωρών
Στην Ευρώπη, τα βιβλία των ωρών ήταν πολύ δημοφιλή μεταξύ του 1350 και του 1480. Στη Γαλλία, τα χειρόγραφα έγιναν δημοφιλή το 1400, με ευσεβείς προστάτες να αναθέτουν σε καλλιτέχνες να δημιουργήσουν για εκείνους μοναδικά και προσωπικά βιβλία των ωρών: μια λαϊκή έκδοση του ευρετηρίου που χρησιμοποιούσαν οι κληρικοί και που αποτελείται από προσευχές και αναγνώσματα που διαβάζονταν σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της νύχτας (τις κανονικές ώρες της λειτουργικής ημέρας).
Γενικά, κάθε βιβλίο των ωρών περιέχει, στην αρχή, ένα ημερολόγιο με τις εκκλησιαστικές γιορτές και τις ημέρες των αγίων, συχνά διακοσμημένο με τις Εργασίες των Μηνών. Η σειρά των προσευχών και των λατρευτικών πρακτικών διαφέρει από βιβλίο σε βιβλίο, ανάλογα με τον ιδιοκτήτη του βιβλίου και την περιοχή από την οποία προέρχεται. Από όλες τις ώρες, οι Ώρες της Παναγίας θεωρούνταν οι πιο σημαντικές και συνήθως ήταν και οι πιο πλούσια διακοσμημένες.
Αδελφοί Λίμπουρχ, «Η Στέψη της Παναγίας», από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 60, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
«Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ»
Γνωστοί ως οι αδελφοί Λίμπουρχ (Gebroeders van Limburg), οι τρεις Φλαμανδοί μικρογράφοι και ετεροθαλείς αδελφοί Πωλ, Χέρμαν και Ζαν, ανέλαβαν την παραγγελία του Ιωάννη, δούκα του Μπερρύ, και δημιούργησαν για εκείνον τις «Πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ».
Ο θείος τους, ο Ζαν Μαλουέλ, ήταν ο αυλικός ζωγράφος του Φιλίππου του Τολμηρού, Δούκα της Βουργουνδίας. Για δύο χρόνια, ο Πολ και ο Ζαν εργάστηκαν επίσης για τον δούκα και, όταν αυτός πέθανε το 1404, τα τρία αδέλφια άρχισαν να εργάζονται για τον αδελφό του, τον πρίγκιπα Ιωάννη, Δούκα του Μπερρύ, τρίτο γιο του βασιλιά Καρόλου Ε΄ της Γαλλίας.
Ο δούκας ήταν ένας μανιώδης συλλέκτης έργων τέχνης, ο οποίος είχε συγκεντρώσει μια τεράστια συλλογή από εικονογραφημένα χειρόγραφα και είχε δημιουργήσει μία εξαιρετική βιβλιοθήκη με αστρονομικές πραγματείες, χαρτογραφικά φύλλα, Βίβλους, ψαλτήρια, λειτουργικά και βραχιονολόγια, συμπεριλαμβανομένων 15 βιβλίων ωρών.
Αδελφοί Λίμπουρχ, «Ο Χριστός οδηγείται στο πραιτώριο», από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 143, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Τέμπερα σε περγαμηνή. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Ο δούκας ανέθεσε στους αδελφούς τη δημιουργία δύο εικονογραφημένων χειρόγραφων. Το πρώτο ήταν «Οι όμορφες ώρες του Ιωάννη της Γαλλίας, Δούκα του Μπερρύ», που σήμερα φυλάσσεται στο The Met Cloisters στη Νέα Υόρκη. Στη συνέχεια, μεταξύ του 1412 και του 1416, οι αδελφοί δημιούργησαν τις «Πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ» στη Γαλλία, που σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Κοντέ, στο Σαντιγί της Γαλλίας.
Η δημιουργία του βιβλίου σταμάτησε το 1416, όταν οι τρεις αδελφοί (όλοι κάτω των 30 ετών) και ο προστάτης τους, ο Δούκας του Μπερρύ, πέθαναν, πιθανότατα από την πανώλη. Το βιβλίο περιγράφεται ως «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ» σε έναν κατάλογο μετά το θάνατο του Δούκα του Μπερρύ, εξαιτίας της περίτεχνης διακόσμησής του και για να διακρίνεται το ημιτελές βιβλίο από τα υπόλοιπα 15 βιβλία ωρών της συλλογής του δούκα.
Αδελφοί Λίμπουρχ, «Το θαύμα με τα ψάρια», από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 168, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Τέμπερα σε περγαμηνή, 27 × 21 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Πολλοί άγνωστοι καλλιτέχνες, όπως καλλιγράφοι, επιχρυσωτές και καλλιτέχνες ειδικευμένοι σε διακοσμητικά περιγράμματα, άφησαν το στίγμα τους στις «Πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπερρύ».
Όσον αφορά ειδικά την εικονογράφηση, είναι γνωστό ότι δύο ακόμα καλλιτέχνες δούλεψαν στο χειρόγραφο. Ο ένας πιστεύεται ότι ήταν ο Ολλανδός Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ, αν και ορισμένοι μελετητές διαφωνούν και τον θεωρούν «ενδιάμεσο ζωγράφο», που ολοκλήρωσε μερικές από τις ημιτελείς εικονογραφήσεις, γύρω στο 1440. Στη συνέχεια, μεταξύ 1485 και 1489, ο Δούκας της Σαβοΐας ανέθεσε στον Γάλλο μικρογράφο Ζαν Κολόμπ να ολοκληρώσει ορισμένες μικρογραφίες για το βιβλίο. Οι μελετητές διακρίνουν τους διαφορετικούς καλλιτέχνες από το στυλ και τα κοστούμια που φορούν οι φιγούρες.
Πρωτοποριακές μικρογραφίες
Το στυλ των εικονογραφήσεων των αδελφών Λίμπουρχ ήταν πρωτοποριακό και οι εικονογραφήσεις τους καθόρισαν την ανάπτυξη των βόρειων παραδόσεων της τοπιογραφίας και της ζωγραφικής του είδους. Στα 206 φύλλα που περιέχει το βιβλίο «Οι πολύ πλούσιες ώρες του Δούκα του Μπέρι», υπάρχει ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός εικονογραφήσεων: 66 μεγαλύτερες μινιατούρες και 65 μικρότερες.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο Visual Arts Cork, όταν ο Πολ επισκέφθηκε την Ιταλία, εμπνεύστηκε από τις τοιχογραφίες των Ιταλών ζωγράφων Ταντέο Γκάντι (θεός του Τζιόττο) και Αμβρότζιο Λορέντζετι. Μετά το ταξίδι του, οι εικονογραφήσεις του Πολ μιμήθηκαν και ξεπέρασαν τις φυσιοκρατικές αποδόσεις και την απλή γραμμική προοπτική των Ιταλών ζωγράφων. Επιπλέον, και οι τρεις αδελφοί επηρεάστηκαν από τη βυζαντινή τέχνη, την οποία παρατήρησαν στη σχολή ζωγραφικής της Σιένα, που διατηρούσε τη βυζαντινή παράδοση.
Τα αδέλφια ζωγράφιζαν χρησιμοποιώντας την προοπτική και αποτύπωναν την πραγματικότητα με μεγαλύτερη ακρίβεια, ενσωματώνοντας συμπαγείς μορφές, αρχιτεκτονικά στοιχεία, ακόμη και σκιές. Ωστόσο, οι μορφές εξακολουθούσαν να έχουν το επίμηκες σχήμα που ήταν χαρακτηριστικό του γοτθικού ύφους.
Επιπλέον, αντί να ενσωματώνουν τις εικονογραφήσεις του ημερολογίου στο κείμενο, όπως ήταν η παράδοση, οι αδελφοί συμπεριέλαβαν αυτόνομες μινιατούρες που ξεχώριζαν από την καλλιγραφία.
Το ημερολόγιο
Στην κορυφή κάθε εικονογράφησης του ημερολογίου βρίσκονται η ηλιακή άμαξα, οι ημέρες του μήνα και το ζώδιο.
Χειμώνας
Κανονικά, ο Δεκέμβριος θα έδειχνε ένα γουρούνι που κυνηγούν για το χριστουγεννιάτικο γλέντι του δούκα. Αντ’ αυτού, ο Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ απεικόνισε μια σκηνή βαθιά στο δάσος, όπου κυνηγόσκυλα καθηλώνουν ένα αγριογούρουνο. Το κάστρο του Βενσάν, γενέτειρα του δούκα, ξεπροβάλλει πάνω από τις κορυφές δέντρα.
Δεκέμβριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 12, πίσω, περίπου 1440. Εικονογράφηση του Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Στον Ιανουάριο, οι αδελφοί Λίμπουρχ απεικονίζουν ένα πλούσιο γεύμα με ακριβά φαγητά, ποτά και επιτραπέζια σκεύη. Ο Δούκας του Μπερρύ κάθεται στο τραπέζι στα δεξιά, φορώντας ένα χαρακτηριστικό γούνινο καπέλο και ένα βαθύ μπλε μανδύα με χρυσά μοτίβα. Ψηλά, σε μια ταπισερί, απεικονίζονται λουλούδια και κύκνοι. Η ταπισερί στο βάθος υποδηλώνει τις μάχες που έχουν κερδηθεί στο παρελθόν.
Ιανουάριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 1, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση των αδελφών Λίμπουρχ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Ο Φεβρουάριος δείχνει τους υπηρέτες του δούκα να εργάζονται σε ένα χιονισμένο τοπίο, στο αποκορύφωμα του χειμώνα. Οι αγρότες έχουν φροντίσει τα πρόβατα στη στάνη τους και υπάρχουν και μελίσσια. Ένας άνδρας σπρώχνει έναν γάιδαρο που ανεβαίνει στο λόφο,, μεταφέροντας εμπορεύματα στο χωριό, ένας άλλος κόβει ένα δέντρο για καυσόξυλα και άλλοι βρίσκονται μέσα και ζεσταίνονται δίπλα στη φωτιά.
Φεβρουάριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 2, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση των αδελφών Λίμπουρχ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Άνοιξη
Ο Μάρτιος είναι αφιερωμένος στην προετοιμασία της γης. Ένας άνδρας οργώνει με δύο βόδια, ένας άλλος ετοιμάζει τους σπόρους, ενώ άλλοι φαίνεται να φροντίζουν τα αμπέλια της προηγούμενης χρονιάς. Μακρύτερα, σε ένα άλλο χωράφι, ένας βοσκός φροντίζει τα πρόβατά του.
Μάρτιος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 3, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416, και στη συνέχεια περίπου 1440. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ και τον Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Στην επάνω δεξιά γωνία της εικόνας, ένας φτερωτός δράκος πετά πάνω από το κάστρο του Δούκα του Μπερρύ στο Κάστρο Λουζινιάν (Πουατού), σύμβολο της νεράιδας Μελουσίνας. Στη λαϊκή παράδοση της Γαλλίας, των Κάτω Χωρών και της Κύπρου, η Μελουσίνα είναι μισή γυναίκα και μισή ψάρι ή φίδι.
Τον Απρίλιο, ένα ζευγάρι αρραβωνιάζεται και ανταλλάσσει δαχτυλίδια μπροστά σε μάρτυρες. Η σκηνή είναι γεμάτη χαριτωμένες φιγούρες, τόσο στην ενδυμασία όσο και στη στάση, που τονίζονται από τα λεπτά ακροδάκτυλά τους. Το κάστρο στο βάθος μπορεί να είναι το κάστρο του Ντουρντάν, που σώζεται ακόμα, ή το κάστρο του Πιερφόν.
Απρίλιος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 4, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Συνεχίζοντας την ευθυμία του Απριλίου, τον Μάιο οι τρομπετίστες οδηγούν μια ομάδα νέων στο δάσος για να μαζέψουν κλαδιά και φύλλα για να φτιάξουν κορώνες και περιδέραια, μια ανοιξιάτικη παράδοση στη μεσαιωνική Γαλλία. Το κτίριο στο βάθος μπορεί να είναι το Παλάτι της Πόλης στο Παρίσι, όπου έζησαν οι βασιλιάδες της Γαλλίας από τον 6ο έως τον 14ο αιώνα.
Μάιος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 5, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Καλοκαίρι
Τον Ιούνιο, αγρότες στις όχθες του Σηκουάνα κόβουν τα χόρτα σε μια αρμονική σύνθεση. Οι άνδρες στα δεξιά κόβουν ρυθμικά τα χόρτα με δρεπάνια και οι γυναίκες τα μαζεύουν με τσουγκράνες σε θημωνιές. Περισσότεροι άνθρωποι διακρίνονται σε μια βάρκα, μαζί με τις σκιές τους, ενώ στα δεξιά της βάρκας, στον διάδρομο του κάστρου, άνθρωποι ανεβαίνουν τις σκάλες στο βάθος.
Ιούνιος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 6, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ, Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ και Ζαν Κολόμπ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Στο βάθος, διακρίνεται το Παλάτι της Πόλης στο Παρίσι (που φαίνεται και στην εικονογράφηση του Απριλίου). Ο πύργος της εκκλησίας στα δεξιά είναι το παλάτι-παρεκκλήσι, η Σαιντ-Σαπέλ, ένα γοτθικό αριστούργημα.
Οι ποιμενικές σκηνές συνεχίζονται τον Ιούλιο, με την κουρά των προβάτων και τον θερισμό, ενώ στο βάθος φαίνεται το Παλάτι του Πουατιέ.
Ιούλιος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 7, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416 ή περίπου 1440. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ ή τον Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Τον Αύγουστο, μια ομάδα ιππέων, με επικεφαλής έναν πεζοπόρο γερακάρης, βγαίνει για κυνήγι. Ο γερακάρης κρατά ένα ραβδί για να χτυπήσει τους θάμνους και να τρομάξει τα πουλιά ώστε να πετάξουν. Τα κυνηγόσκυλα είναι εκεί επίσης για να αναγκάσουν τα πουλιά να βγουν από τις κρυψώνες τους, αλλά και για να πιάσουν τα πουλιά που θα πέσουν κάτω.
Αύγουστος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 8, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Στο βάθος φαίνεται το κάστρο Ετάμπ, ενώ στο μέσο του πίνακα αγρότες εργάζονται στα χωράφια, θερίζοντας στάχυα – πιθανότατα σιτάρι.
Φθινόπωρο
Οι αδελφοί Λίμπουρχ, ο Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ και ο Ζαν Κολόμπ συνέβαλαν όλοι στην εικόνα του Σεπτεμβρίου, αφιερωμένη στον τρύγο. Οι φιγούρες των τρυγητών θεωρείται ότι ζωγραφίστηκαν από τον Κολόμπ και δεν φαίνονται τόσο κομψές όσο αυτές των αδελφών Λίμπουρχ και του βαν Άυκ – αντίθετα, προσδίδουν μια μάλλον χιουμοριστική νότα στο ημερολόγιο.
Σεπτέμβριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 9, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416, περίπου 1440, και μεταξύ 1485 και 1486, από τους αδελφούς Λίμπουρχ, τον Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ και τον Ζαν Κολόμπ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Το κάστρο του Σωμύρ, στην Ανζού, απεικονίζεται με εξαιρετική λεπτομέρεια: μέχρι και οι ανεμοδείκτες με τα κρίνα διακρίνονται στους πύργους του.
Τον Οκτώβριο, αγρότες στις όχθες του Σηκουάνα, στο Παρίσι, οργώνουν και σπέρνουν τη γη. Έχει δοθεί προσοχή σε κάθε μικρή λεπτομέρεια: οι πατημασιές που αφήνει ο άνδρας που σπέρνει σπόρους στο υγρό χώμα, οι σκιές που ρίχνουν οι τρεις βάρκες στο ποτάμι… Στο βάθος απεικονίζεται το κάστρο του Λούβρου. Το κάστρο δεν υπάρχει πλέον – στη θέση του βρίσκεται σήμερα το Παλάτι του Λούβρου.
Οκτώβριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 10, πίσω, μεταξύ 1412 και 1416 ή περίπου 1440. Εικονογράφηση από τους αδελφούς Λίμπουρχ ή τον Μπαρτέλεμυ βαν Άυκ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 x 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
Ο Κολόμπ ζωγράφισε την εικόνα του Νοεμβρίου, η οποία είναι λιγότερο ραφιναρισμένη από τη δουλειά των άλλων καλλιτεχνών. Ο Κολόμπ απεικόνισε έναν χωρικό με το σκυλί του που οδηγεί τα γουρούνια του στη βοσκή. Με το ραβδί του χτυπάει τα δέντρα για να πέσουν τα βελανίδια.
Νοέμβριος, από το βιβλίο προσευχών «Οι πολύ πλούσιες ώρες του δούκα του Μπερρύ», Φύλλο 11, πίσω, μεταξύ 1485 και 1486. Εικονογράφηση από τον Ζαν Κολόμπ. Τέμπερα σε περγαμηνή, 22,3 × 13,5 εκ. (Μουσείο Κοντέ, Γαλλία)
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα υποδεχθεί σήμερα, 5 Ιουνίου, τον Γερμανό καγκελάριο, Φρήντριχ Μερτς, στον Λευκό Οίκο, σε μια συνάντηση υψηλής σημασίας σχετικά με τις διατλαντικές σχέσεις. Στο επίκεντρο των συνομιλιών αναμένεται να βρεθούν ο πόλεμος της Ουκρανίας, οι αμυντικές δαπάνες και οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρόκειται για την πρώτη επίσημη επίσκεψη του Μερτς στην Ουάσιγκτον από την ανάληψη των καθηκόντων του, τον Μάιο, ως ηγέτης της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU). Σημειώνεται πως, σύμφωνα με γερμανικά μέσα ενημέρωσης, οι δύο ηγέτες έχουν αναπτύξει μια προσωπική σχέση, γεγονός που αναμένεται να δώσει ιδιαίτερο βάρος στις συζητήσεις.
Η συνάντηση λαμβάνει χώρα λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής της G7 στον Καναδά, όπου Τραμπ και Μερτς θα συναντηθούν εκ νέου, σε δύο εβδομάδες.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στη WDR, ο Μερτς μίλησε για την τακτική επικοινωνίας του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ: «Είναι σημαντικό να είσαι σύντομος και να του δίνεις χώρο να μιλήσει», επεσήμανε, προσθέτοντας πως «πρέπει να προσαρμόζεσαι, χωρίς ποτέ να υποτιμάς τη θέση σου – δεν είμαστε ικέτες».
Ουκρανία: Στο επίκεντρο η ασφάλεια
Η συνάντηση γίνεται σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, καθώς κλιμακώνεται η ένταση στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεσμεύθηκε πρόσφατα να απαντήσει σε ουκρανικές επιθέσεις με drone σε ρωσικά αεροδρόμια. Ο Τραμπ, σε ανάρτησή του στο Truth Social στις 4 Ιουνίου, ανέφερε ότι συζήτησε επί μακρόν με τον Πούτιν για τη σύγκρουση, τονίζοντας πως «η συζήτηση ήταν καλή, χωρίς ωστόσο να οδηγεί σε άμεση ειρήνη». Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δεν είχε ενημερωθεί νωρίτερα για τις ουκρανικές επιθέσεις.
Ο Τραμπ έχει καλέσει επανειλημμένα Ρωσία και Ουκρανία να διαπραγματευτούν μια μόνιμη ειρήνη, την ώρα που οι συγκρούσεις, ιδιαίτερα οι πρόσφατες επιθέσεις βαθιά εντός ρωσικού εδάφους, δυναμιτίζουν κάθε τέτοια προοπτική.
Εμπορικές εντάσεις: Στο προσκήνιο οι δασμοί
Στον τομέα του εμπορίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει αντιμέτωπη με αμερικανικούς δασμούς 10% στα περισσότερα προϊόντα της, με τον Τραμπ να διακηρύσσει νέα αύξηση – 50% – που επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή από 1η Ιουνίου. Ωστόσο, έπειτα από συνομιλία με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η έναρξη της επιβολής παρατάθηκε έως τις 9 Ιουλίου. Η Γερμανία θίγεται ιδιαίτερα από τους δασμούς, κυρίως στους τομείς των αυτοκινήτων, του χάλυβα, των ημιαγωγών, των αεροσκαφών και των φαρμακευτικών προϊόντων.
Η Πέννυ Νάας, του German Marshall Fund, επισημαίνει πως ενδεικτική των εμπορικών δυσκολιών είναι η αύξηση των δασμών στα αυτοκίνητα στο 25% και στον χάλυβα/αλουμίνιο στο 50%. Επιπλέον, τεχνικά εμπόδια της ΕΕ δυσχεραίνουν τις αμερικανικές εξαγωγές, καθώς περιφερειακά πρότυπα ασφαλείας, ποιότητας και περιβαλλοντικής προστασίας περιορίζουν ακόμα και προϊόντα που συμμορφώνονται με διεθνή κριτήρια.
Σύμφωνα με τη Νάας, ο Μερτς αναμένεται να διεκδικήσει μέσα από τις συνομιλίες στον Λευκό Οίκο απλοποίηση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος στην ΕΕ, προς όφελος της ανταγωνιστικότητας – με ιδιαίτερη αναφορά στις διαδικασίες υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας.
Αμυντικές δαπάνες: Πιέσεις για μεγαλύτερες συνεισφορές στο ΝΑΤΟ
Ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι αναμένει από τις ευρωπαϊκές χώρες να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες στο πλαίσιο της συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεπουλ, εξέφρασε σε σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Τουρκία την υποστήριξή του στη γραμμή Τραμπ, ζητώντας να ανέλθει ο ελάχιστος στόχος για τις αμυντικές δαπάνες από το 2% στο 5% του ΑΕΠ κάθε κράτους-μέλους, πρόταση που συμπληρώνει τις προτροπές του ΓΓ του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, για αύξηση των επενδύσεων στις στρατιωτικές υποδομές.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Μερτς αναμένεται να εστιάσει στην ενίσχυση των προσωπικών δεσμών του με τον Τραμπ, υπενθυμίζοντας μάλιστα και την πρόσκληση επίσκεψης στο Κάλστατ – το χωριό καταγωγής του παππού του Αμερικανού προέδρου.
