Από τον Daniel Lacalle
Σχολιασμός
Το σχέδιο ανάκαμψης των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ (833 δισεκατομμύρια δολάρια) που ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε δεκτό από πολλούς μακροοικονομικούς αναλυτές και επενδυτικές τράπεζες με χαρά. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί.
Γιατί; Πολλοί υποστηρίζουν ότι μια γρήγορη και αποφασιστική απάντηση στην κρίση με μια ένεση ρευστότητας που αποφεύγει μια οικονομική κατάρρευση και μια ισχυρή δημοσιονομική ώθηση που ενισχύει την ανάκαμψη είναι εξαιρετικά θετικά μέτρα. Η ιστορία και η εμπειρία μας λένε ότι, πράγματι, ο κίνδυνος απογοήτευσης σχετικά με τον θετικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία δεν είναι μικρός.
Η ιστορία των σχεδίων ανάκαμψης στην ευρωζώνη θα πρέπει να μας προειδοποιεί απέναντι στην υπερβολική αισιοδοξία.
Όπως ίσως θυμάστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούλιο του 2009 ξεκίνησε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ανάπτυξη και την απασχόληση που ονομαζόταν «Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης της Οικονομίας». Ένα πακέτο ανάκαμψης 1,5% του ΑΕΠ έγινε για να «δημιουργηθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας» σε υποδομές, έργα πολιτών, διασυνδέσεις και στρατηγικούς τομείς. Η Ευρώπη επρόκειτο να βγει από την κρίση ισχυρότερη από τις Ηνωμένες Πολιτείες χάρη στην κεϋνσιανή ώθηση των δημοσίων δαπανών.
Ωστόσο, 4,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας καταστράφηκαν και το έλλειμμα σχεδόν διπλασιάστηκε ενώ η οικονομία πάγωσε. Αυτό συνέβη μετά τον διπλασιασμό του ισολογισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μεταξύ 2001 και 2008. Όχι μόνο αυτό το τεράστιο σχέδιο δεν βοήθησε την ευρωζώνη να αναδυθεί ισχυρότερη από την κρίση, αλλά μπορεί και να συζητηθεί εάν την παρέτεινε, εφόσον το 2019 υπήρχαν ακόμη σημάδια αδυναμίας. Η αύξηση των φόρων και τα εμπόδια στην ιδιωτική δραστηριότητα που συνόδευαν αυτό το μεγάλο πακέτο δαπανών καθυστέρησαν την ανάκαμψη, η οποία σε κάθε περίπτωση ήταν πιο αργή από τις συγκρίσιμες οικονομίες.
Πρέπει επίσης να διαλύσουμε την ιδέα ότι η ΕΚΤ δεν υποστήριξε την οικονομία στην κρίση του 2008. Υπήρχαν δύο τεράστια προγράμματα εξαγοράς κρατικών ομολόγων, ενώ ο Ζαν-Κλωντ Τρισέ ήταν πρόεδρος της ΕΚΤ, τα επιτόκια μειώθηκαν από 4,25% σε 1% από το 2008 και υπήρχαν αγορές άνω των 115 δισεκατομμυρίων ευρώ (128 δισεκατομμύρια δολάρια) σε κρατικά ομόλογα. Στο τέλος του 2011, η ΕΚΤ ήταν ο μεγαλύτερος κάτοχος του ισπανικού χρέους, ενώ κατηγορήθηκε για αδράνεια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ισοζύγιο της ΕΚΤ ήταν μεγαλύτερο από αυτό της Ομοσπονδιακής Τράπεζας σε σχέση με το ΑΕΠ, και τον Μάιο του 2020 ανερχόταν στο 44% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 30% στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τα πακέτα ανάκαμψης δεν έχουν σταματήσει ποτέ στην ευρωζώνη. Ένα επιπλέον σχέδιο εξαγοράς της ΕΚΤ εκτός από τα προγράμματα ρευστότητας TLTRO υπό τον Μάριο Ντράγκι έφερε κρατικά ομόλογα στις χαμηλότερες αποδόσεις της ιστορίας και οδήγησε την ΕΚΤ να αγοράσει σχεδόν το 20% του συνολικού χρέους των κύριων κρατών. Αυτό ήταν ένα τόσο υπερβολικό σχέδιο επέκτασης ισολογισμού που, στα τέλη Μαΐου 2020, το πλεόνασμα ρευστότητας στην ΕΚΤ ήταν 2,1 τρισεκατομμύρια ευρώ (2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια). Το πλεόνασμα ρευστότητας ήταν μόλις 125 δισεκατομμύρια ευρώ (139 δισεκατομμύρια δολάρια) όταν ξεκίνησε το λεγόμενο σχέδιο ανάκαμψης του 2014.
Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη, την παραγωγικότητα και την απασχόληση αυτών των τεράστιων σχεδίων ήταν κάτι περισσότερο από απογοητευτικό.
Εκτός από μια σύντομη περίοδο ευφορίας το 2017, οι πτωτικές αναθεωρήσεις στην ανάπτυξη της ευρωζώνης ήταν σταθερές, με αποκορύφωμα το τέταρτο τρίμηνο του 2019 με τη Γαλλία και την Ιταλία σε στασιμότητα, τη Γερμανία στα πρόθυρα της ύφεσης και μια σημαντική επιβράδυνση στην Ισπανία. Η χρήση δικαιολογιών του Brexit και του εμπορικού πολέμου δεν συγκάλυψε το γεγονός ότι το οικονομικό αποτέλεσμα του πακέτου ανάκαμψης ήταν ήδη περισσότερο από απογοητευτικό.
Έχουμε ένα άλλο σημαντικό παράδειγμα που επισύρει την ανάγκη προσοχής μας. Το λεγόμενο «Σχέδιο Γιούνκερ» ή «Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη», που θεωρείτο η λύση στην έλλειψη ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχε επίσης ένα εξαιρετικά κακό αποτέλεσμα. Κινητοποίησε 360 δισεκατομμύρια ευρώ (400 δισεκατομμύρια δολάρια), πολλά για έργα χωρίς πραγματική οικονομική απόδοση ή πραγματική επίδραση στην ανάπτυξη. Οι εκτιμήσεις για την ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ μειώθηκαν απότομα, η αύξηση της παραγωγικότητας σταμάτησε και η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 στο χαμηλότερο επίπεδο των πρόσφατων ετών.
Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί με τα πράσινα σχέδια. Όλοι μας είμαστε υπέρ μιας σοβαρής και ανταγωνιστικής ενεργειακής μετάβασης, αλλά δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ένα σημαντικό μέρος του «πράσινου» σχεδίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτίθεται στη ζήτηση μέσω φορολογικών αυξήσεων και προστατευτικών μέτρων, όπως π.χ τον συνοριακό φόρο σε χώρες που δεν έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού (αλλά όχι σε όσους δεν συμμορφώνονται · αυτοί δεν έχουν κανέναν κίνδυνο). Αυτό περιορίζει τις δυνατότητες ανάκαμψης και αυξάνει την πιθανότητα ενός πρόσθετου εμπορικού πολέμου.
Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον αρνητικό αντίκτυπο στη βιομηχανία και την απασχόληση των μαζικών «πράσινων» σχεδίων πολιτικής της ζώνης του ευρώ την περίοδο 2004–2018, τα οποία ανάγκασαν τα νοικοκυριά της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποφέρουν λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου που ήταν διπλάσιοι από αυτών στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η ανάπτυξη παρεμποδίστηκε.
Ποιο είναι το πρόβλημα με τα ευρωπαϊκά σχέδια ανάκαμψης σε σύγκριση με αυτά των Ηνωμένων Πολιτειών; Το πρώτο και πιο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι προέρχονται από έναν κεντρικό σχεδιασμό κατευθυνόμενης οικονομίας. Αυτά είναι σχέδια με ισχυρή συνιστώσα την πολιτική λήψη αποφάσεων σχετικά με το πού και πώς επενδύονται τα χρήματα. Ο πολιτικός σχεδιασμός είναι ουσιαστικό μέρος των μεγαλύτερων τμημάτων αυτών των πακέτων ανάκαμψης, και ως εκ τούτου, δημιουργούν κακή ανάπτυξη και μικρά αποτελέσματα.
Έτσι, ένα από τα μεγάλα προβλήματα είναι ότι οι τομείς που ήδη υποφέρουν από πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα «τονώνονται» ή δημιουργείται ένα ψευδές σήμα ζήτησης μέσω επιδοτήσεων, το οποίο στη συνέχεια δημιουργεί προβλήματα κεφαλαίου κίνησης και ανησυχητική αύξηση του αριθμού των εταιρειών ζόμπι. Σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, ο αριθμός των εταιρειών ζόμπι στην Ευρώπη έχει εκτιναχθεί εν μέσω σχεδίων ανάκαμψης. Το παρελθόν ξελασπώνεται και η οικονομία μετατρέπεται σε ζόμπι.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι λανθασμένοι τομείς τονώνονται ενώ χιλιάδες μικρές εταιρείες που δεν έχουν πρόσβαση σε πίστωση ή πολιτική εύνοια καταστρέφονται. Δεν είναι τυχαίο ότι η ευρωζώνη καταστρέφει περισσότερες καινοτόμες εταιρείες ή τις εμποδίζει να αναπτυχθούν όταν η ρύθμιση αναγκάζει το 80% της πραγματικής οικονομίας να χρηματοδοτηθεί μέσω των τραπεζών, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν φτάνει το 30%. Μπορείτε να φανταστείτε μια εταιρεία όπως η Apple ή το Netflix να αναπτύσσεται μέσω τραπεζικών δανείων; Αδύνατο.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η εμμονή με την αναδιανομή. Κυρώνοντας φορολογικά την αξία και την επιτυχία και διατηρώντας τις δημόσιες δαπάνες πάνω από το 40% του ΑΕΠ με οποιοδήποτε κόστος μέσω υψηλότερων φόρων, ενώ παράλληλα επιδοτεί τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση διατρέχει τεράστιο κίνδυνο κακής επένδυσης όταν ανταμείβει τους επιδοτούμενους τομείς ή εκείνους που βρίσκονται κοντά στην πολιτική εξουσία, ενώ τα άτομα με υψηλή παραγωγικότητα τιμωρούνται. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρώπη δεν έχει τεχνολογικούς πρωταθλητές. Τους φοβίζει διαιωνίζοντας τους παρωχημένους εθνικούς πρωταθλητές και τιμωρώντας την αμοιβή και τις εναλλακτικές επενδύσεις μέσω της φορολογίας.
Τίποτα από τα οποία συζητήσαμε δεν αλλάζει στο πακέτο των πρόσφατων ανακοινώσεων Είναι το ίδιο, αλλά πολύ μεγαλύτερο. Και δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικό. Ενώ μας λένε για πράσινα σχέδια, η συντριπτική πλειοψηφία της οικονομικής διάσωσης θα διατίθεται σε αλουμίνιο και χάλυβα, αυτοκίνητα, αεροπορικές εταιρείες και διυλιστήρια. Εν τω μεταξύ, μια τεράστια φορολογική αύξηση στις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις μπορεί να πνίξει περαιτέρω τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, τις επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη και τις καινοτόμες εταιρείες.
Το πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν ποτέ η έλλειψη πακέτων ανάκαμψης, αλλά μάλλον η υπερβολική χρήση τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αλυσοδέσει το ένα κρατικό σχέδιο ανάκαμψης μετά το άλλο από την ίδρυσή της. Αυτή η κρίση χρειαζόταν μια ισχυρή ώθηση στην αξία, την καινοτομία, το ιδιωτικό κεφάλαιο και την επιχειρηματικότητα με μέτρα εφοδιασμού. Φοβάμαι ότι, πάλι, αποφασίστηκε να σωθούν τα πάντα από το παρελθόν και να αφήσει το μέλλον να πεθάνει.
Ο Ντάνιελ Λακάλ, Ph.D., είναι επικεφαλής οικονομολόγος στο hedge fund Tressis και συγγραφέας του “Freedom or Equality”, “Escape from the Central Bank Trap” και “Life in the Financial Markets”.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι οι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της The Epoch Times.
Ακολουθήστε την Epoch Times στο Twitter: @EpochTimesGr
Γνωρίζατε ότι είμαστε ανεξάρτητοι;
Η Epoch Times είναι ανεξάρτητη από οποιαδήποτε επιρροή από εταιρείες, κυβερνήσεις ή πολιτικά κόμματα. Ο μόνος μας στόχος είναι να δίνουμε στους αναγνώστες μας ακριβείς πληροφορίες και να είμαστε υπεύθυνοι προς το κοινό.
