Τα τουρκικά μέσα μεταδίδουν την πληροφορία ότι η Ρωσία έπληξε τουρκικό δεξαμενόπλοιο που μετέφερε 4.000 τόνους υγραερίου (LPG) και ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι του Ισμαηλίου (Ισμαήλ), στην περιοχή της Οδησσού της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Γενικής Διεύθυνσης Ναυτιλίας της Τουρκίας τα 16 άτομα του πληρώματος του δεξαμενόπλοιου μεταφοράς LPG “Orinda” που επλήγη, πρόλαβαν να απομακρυνθούν με ασφάλεια και είναι καλά στην υγεία τους. Πυροσβεστικές δυνάμεις προσπαθούν να σβήσουν την πυρκαγιά που ξέσπασε στο πλοίο, αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Βίντεο που δημοσιεύτηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχνε φλόγες και καπνό να υψώνονται στον ουρανό από το πλοίο, το οποίο μετέφερε έως και 4.000 τόνους υγραερίου, σύμφωνα με αναφορές.
Οι αρχές της γειτονικής Ρουμανίας διέταξαν την απομάκρυνση κατοίκων από την περιοχή Πλαούρου, στην απέναντι όχθη του Δούναβη, λόγω της εγγύτητας του πλοίου, μετά την πυρκαγιά που ξέσπασε σε αυτό. Οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στο κοντινό χωριό Τσατάλκιοϊ, σύμφωνα πληροφορίες που δημοσιεύει στον δικτυακό του τόπο το Newsweek.
Η επαρχία Τούλτσεα της Ρουμανίας, μέλους του ΝΑΤΟ, συνορεύει με την Ουκρανία και βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το ουκρανικό λιμάνι του Ισμαηλίου.
Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Αντρίι Σιμπίχα, δήλωσε, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, ότι ένα πλοίο που μετέφερε υγραέριο υπέστη ζημιές κατά την διάρκεια ρωσικής επίθεσης στην περιοχή της Οδησσού στη νότια Ουκρανία.
Ο ίδιος έγραψε σε ανάρτηση του στην πλατφόρμα Χ ότι η επίθεση ανάγκασε τις αρχές της Ρουμανίας να διατάξουν την εκκένωση ενός παραμεθόριου χωριού, χωρίς να υπεισέλθει σε περαιτέρω λεπτοτμέρειες.
Η ΕΚΤ εργάζεται συστηματικά προκειμένου να διασφαλίσει από τεχνικής πλευράς την έκδοση του ψηφιακού ευρώ διαβεβαίωσε σήμερα το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Πιέρο Τσιπολόνε, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Όπως είπε, τελική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ σχετικά με την έκδοση ψηφιακού ευρώ θα ληφθεί μόνο μετά την έγκριση της νομοθεσίας. Υποθέτοντας ότι οι Ευρωπαίοι νομοθέτες θα εγκρίνουν τον κανονισμό για τη θέσπιση του ψηφιακού ευρώ κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πιλοτική εφαρμογή και να διενεργηθούν οι πρώτες συναλλαγές από τα μέσα του 2027, ενώ το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να είναι έτοιμο για πρώτη έκδοση το 2029.
Ο Π. Τσιπολόνε δήλωσε ότι οι καταναλωτές, οι έμποροι και οι τράπεζες «θα επωφεληθούν όλοι», ενώ η μείωση της εξάρτησης από μη ευρωπαϊκούς παρόχους θα ενισχύσει επίσης την ανθεκτικότητα, την αυτονομία και την οικονομική ασφάλεια της ηπείρου.
Ο ίδιος δεν συμμερίστηκε τις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί από την πλευρά των τραπεζών για τη επαγόμενη αύξηση του κόστους συναλλαγών από την έλευση του ψηφιακού ευρώ, αναφέροντας ότι επί του παρόντος οι ευρωπαϊκές τράπεζες ήδη χάνουν προμήθειες από τα διεθνή συστήματα καρτών, και πληρωμών. Με το ψηφιακό ευρώ, όπως τόνισε, «το μοντέλο αποζημίωσης θα διασφαλίσει ότι οι τράπεζες θα επωφελούνται».
«Το ψηφιακό ευρώ θα παρέχει μια ψηφιακή μορφή μετρητών που θα συμπληρώνει τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα με τα οποία είμαστε εξοικειωμένοι, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι πληρωμές -τόσο οι φυσικές όσο και οι ψηφιακές- θα συνεχίσουν να λειτουργούν ανά πάσα στιγμή, χωρίς να εξαρτώνται από αποφάσεις που λαμβάνονται εκτός Ευρώπης.
Το ψηφιακό ευρώ θα είναι μια ευρωπαϊκή λύση ψηφιακών πληρωμών που θα βασίζεται σε ευρωπαϊκή υποδομή – όλοι οι πάροχοι που έχουμε επιλέξει είναι υπήκοοι της ΕΕ και ελέγχονται από υπηκόους της ΕΕ.
Παράλληλα θα προστατεύσει τη νομισματική μας κυριαρχία ακόμη και με την επέκταση των σταθερών νομισμάτων -τα οποία επί του παρόντος είναι κυρίως εκφρασμένα σε ξένα νομίσματα- και των κρυπτονομισμάτων χωρίς αντίκρισμα» ανέφερε o κ. Τσιπολόνε.
«Οι λειτουργίες του ψηφιακού ευρώ online και offline θα αλληλοσυμπληρώνονται, συνδυάζοντας την ευκολία των ψηφιακών πληρωμών με την ανθεκτικότητα και την προσβασιμότητα των μετρητών, επιτρέποντας τη χρήση του ψηφιακού ευρώ σε οποιαδήποτε κατάσταση, από πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου έως απομακρυσμένες περιοχές χωρίς κάλυψη δικτύου», προσέθεσε.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι προχώρησε τη Δευτέρα, 17 Νοεμβρίου, στη Γαλλία, στην υπογραφή συμφωνίας για την αγορά 100 μαχητικών αεροσκαφών Rafale, με στόχο την ενίσχυση της αεράμυνας της χώρας του.
Η επιστολή πρόθεσης υπεγράφη από τον ίδιο τον Ζελένσκι και τον Γάλλο ομόλογό του, Εμανουέλ Μακρόν, στη βάση Βιλακόμπλε, λίγο έξω από το Παρίσι, κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους το πρωί της Δευτέρας.
Κεντρικό στοιχείο της συμφωνίας αποτελεί η προμήθεια 100 μαχητικών Rafale, που κατασκευάζονται από τη γαλλική Dassault Aviation.
«Θα πρόκειται για την ισχυρότερη αεράμυνα, μία από τις κορυφαίες παγκοσμίως», δήλωσε ο Ζελένσκι μετά την υπογραφή της επιστολής πρόθεσης, σύμφωνα με το γαλλικό ειδησεογραφικό κανάλι LCI.
Από την πλευρά του, ο Μακρόν υπογράμμισε: «Εκατό Rafale, είναι τεράστιος αριθμός. Αλλά είναι αυτό που χρειάζεται για την αναγέννηση του ουκρανικού στρατού», όπως μετέδωσε το ίδιο μέσο.
Η αγορά των αεροσκαφών θα υλοποιείται σταδιακά μέσα στην επόμενη δεκαετία. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης συστήματα αεράμυνας SAMP/T, ραντάρ αεράμυνας, πυραύλους αέρος-αέρος και αεροπορικές βόμβες, σύμφωνα με το περιεχόμενο της επιστολής πρόθεσης. Επίσης, η συμφωνία προβλέπει δυνατότητα μεταφοράς τεχνολογίας και κοινής παραγωγής αεροσκαφών με τοπικοποίηση στην Ουκρανία, όπως αναφέρει ανακοίνωση του γραφείου του Ζελένσκι.
Ευγνωμοσύνη προς τη γαλλική πλευρά εξέφρασε ο Ζελένσκι, δηλώνοντας: «Είμαι πολύ ευγνώμων στη Γαλλία για την πρώτη μου επίσκεψη. Ευχαριστώ τον Εμανουέλ Μακρόν και ολόκληρο τον γαλλικό λαό. Όμως αυτή η στιγμή είναι εξαιρετικής σημασίας και πραγματικά ιστορική και για τα δύο έθνη μας. Νέα αεροσκάφη, ενίσχυση, νέα βήματα για την ισχυροποίηση του στρατού και της χώρας μας».
Ο Μακρόν αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα της συμφωνίας, υπογραμμίζοντας: «Η συμφωνία καλύπτει εύρος αναγκών, βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων, και τους χρειάζεται όλους. Ακόμη κι αν η ειρήνη επιτυγχανόταν αύριο, πάλι θα ήταν απαραίτητα, διότι η εγγύηση της ειρήνης είναι ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός, ικανός να υπερασπιστεί τη χώρα. Αυτές οι δυνατότητες θα προσφέρουν αυτή την ασφάλεια».
Αυτή ήταν η ένατη επίσκεψη του Ζελένσκι στη Γαλλία μετά την έναρξη του πολέμου με τη Ρωσία, τον Φεβρουάριο του 2022.
Εδώ και εβδομάδες βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για το πώς το Παρίσι θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τα ουκρανικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, παρά την πολιτική αστάθεια και τις δημοσιονομικές ανησυχίες στη Γαλλία, που θέτουν ερωτήματα για το πραγματικό περιθώριο της χώρας να προσφέρει επιπλέον υποστήριξη.
Τον Οκτώβριο, ο Μακρόν είχε δηλώσει ότι θα προσφέρει ακόμη περισσότερα μαχητικά Mirage, πέραν των έξι που είχε ήδη υποσχεθεί, καθώς και νέα σειρά πυραύλων εδάφους-αέρος Astra 30, που παράγονται από τον ευρωπαϊκό όμιλο MBDA και προορίζονται για τις αντιαεροπορικές συστοιχίες SAMP/T που χειρίζεται το Κίεβο.
Προσερχόμενος στην επίσκεψη αυτή, το γραφείο του Μακρόν είχε επισημάνει ότι στόχος του ταξιδιού ήταν να αξιοποιηθεί η γαλλική πρωτοπορία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας υπέρ της άμυνας της Ουκρανίας, ώστε να αποκτήσει τα απαραίτητα συστήματα για την αντιμετώπιση της ρωσικής επιθετικότητας.
Στο πλαίσιο της παραμονής του στη Γαλλία, ο Ζελένσκι επρόκειτο να ενημερωθεί το πρωί της Δευτέρας από εκπροσώπους διαφόρων κατασκευαστών, σύμφωνα με πρόγραμμα που ανακοινώθηκε από την προεδρία της Γαλλίας, όπως μετέδωσε το γαλλικό δίκτυο TFI. Το απόγευμα ήταν προγραμματισμένο ειδικό φόρουμ, όπου ουκρανικές και γαλλικές εταιρείες του τομέα των drones θα συζητούσαν για τη δυνατότητα συνεργασίας τους.
Μετά τη Γαλλία, ο Ζελένσκι θα επισκεφθεί την Ισπανία στις 18 Νοεμβρίου, για συνομιλίες με τη Μαδρίτη για το ίδιο θέμα, σύμφωνα με ανακοίνωση στην πλατφόρμα X που αναρτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου.
Η Γαλλία, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, ηγείται του σχηματισμού ενός συνασπισμού περίπου 30 χωρών που δηλώνουν διατεθειμένες να αποστείλουν στρατεύματα και πρόσθετη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία ειρήνης με τη Ρωσία.
Η επίσκεψη του Ζελένσκι πραγματοποιείται σε μια περίοδο που η Ουκρανία συγκλονίζεται από σκάνδαλο διαφθοράς στον τομέα της ενέργειας, το οποίο έχει προκαλέσει αντιδράσεις εντός και εκτός της χώρας.
Το σκάνδαλο αφορά φερόμενο κύκλωμα διαφθοράς στη δημόσια επιχείρηση Ενεργοντόμ, που διαχειρίζεται και τους τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας. Σύμφωνα με το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης Διαφθοράς της Ουκρανίας, οι εργολάβοι της Ενεργοντόμ καταγγέλλουν ότι αναγκάζονταν να καταβάλουν προμήθειες και μίζες στα μέλη του κυκλώματος, ώστε να διατηρήσουν το καθεστώς τους ως προμηθευτές, καθώς και για να μην αποκλειστούν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μέσω του συστήματος αυτού διοχετεύτηκαν περίπου 100 εκατομμύρια ουκρανικές γρίβνιες, ή περίπου 2,3 εκατ. δολάρια.
Το σκάνδαλο φέρεται να εμπλέκει αρκετά επιφανή στελέχη της κυβέρνησης Ζελένσκι, ανάμεσά τους τον πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλεξέι Τσερνισόφ, την υπουργό Ενέργειας Σβετλάνα Γκρντσούκ, τον υπουργό Δικαιοσύνης Γκερμάν Χαλασένκο και τον πρώην υπουργό Άμυνας και νυν γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας Ρουστάμ Γιούμαροφ.
Στις 12 Νοεμβρίου, τόσο ο Χαλασένκο όσο και η Γκρντσούκ υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους, μία ημέρα αφότου ο Ζελένσκι ζήτησε την απομάκρυνσή τους και χαρακτήρισε τη διαφθορά στον τομέα της ενέργειας ως «απολύτως αφύσικη» εν καιρώ πολέμου.
Ο Πολωνός Πρωθυπουργός χαρακτήρισε πράξη δολιοφθοράς την έκρηξη στη σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τη Βαρσοβία με τη νοτιοανατολική Πολωνία. Το περιστατικό σημειώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, με τον Πρωθυπουργό να προβαίνει στη σχετική ανακοίνωση στις 17 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων της Πολωνίας, μηχανοδηγός αμαξοστοιχίας εντόπισε ανωμαλίες στις ράγες κοντά στο χωριό Μίκα, περίπου 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Βαρσοβίας, στις 07:39 το πρωί της 16ης Νοεμβρίου. Κλιμάκιο έκτακτης ανάγκης έσπευσε στο σημείο και διαπίστωσε ότι δύο ράγες είχαν υποστεί ζημιές.
Ευτυχώς, παρότι στην πρωινή αμαξοστοιχία επέβαιναν δύο επιβάτες και αρκετά μέλη πληρώματος, δεν υπήρξαν τραυματισμοί. Η συγκεκριμένη σιδηροδρομική γραμμή θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς συνδέει την πολωνική πρωτεύουσα με τα σύνορα της Ουκρανίας.
Ο Ντόναλντ Τουσκ, ηγέτης της αντιπολίτευσης, διατύπωσε μέσω της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter) τη βαθιά ανησυχία του: «Η ανατίναξη της σιδηροδρομικής γραμμής στη διαδρομή Βαρσοβίας – Λούμπλιν είναι μια πρωτοφανής πράξη δολιοφθοράς, που στοχεύει άμεσα στην ασφάλεια του πολωνικού κράτους και των πολιτών του. Η γραμμή αυτή έχει επίσης καθοριστική σημασία για τη διανομή βοήθειας στην Ουκρανία. Οι δράστες θα εντοπιστούν, όποιοι κι αν είναι».
Παράλληλα, ο Τουσκ ανακοίνωσε ότι η Κυβερνητική Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας θα συνέλθει εκτάκτως το πρωί της 18ης Νοεμβρίου, με συμμετοχή στρατιωτικών διοικητών, επικεφαλής υπηρεσιών ασφαλείας και εκπροσώπου της Προεδρίας.
Ο Τόμας Σιμονιάκ, συντονιστής ειδικών υπηρεσιών της Πολωνίας, επανέλαβε μέσω Χ: «Όποιος απειλεί την ασφάλεια της Δημοκρατίας και των πολιτών της θα λογοδοτήσει με όλη την αυστηρότητα του νόμου και τα μέσα που διαθέτει το πολωνικό κράτος. Οι υπηρεσίες ήδη ενεργούν και θα συνεχίσουν να δρουν με αποτελεσματικότητα».
Ο Πολωνός υφυπουργός Εσωτερικών Ματσιέι Ντούσικ συνέστησε αυτοσυγκράτηση στην απόδοση ευθυνών στη Ρωσία για το συμβάν. Μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο Polsat στις 16 Νοεμβρίου, ανέφερε: «Η Ρωσία δεν είναι τόσο ισχυρή ώστε κάθε πυρκαγιά ή τέτοιο περιστατικό να προκαλείται απαραιτήτως από τη Ρωσία», αν και παραδέχθηκε ότι αυτό το ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Πέρα από την πολωνική υπόθεση, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σχολίασε την εντεινόμενη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Σε ανάρτησή της στο Χ τόνισε: «Οι απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι πραγματικές και αυξάνονται – η ήπειρος πρέπει επειγόντως να ενισχύσει την ικανότητα προστασίας του εναέριου χώρου και των υποδομών της».
Ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ (δεύτερος από δεξιά) επισκέπτεται το σημείο της σιδηροδρομικής γραμμής Mika που υπέστη ζημιές από σαμποτάζ στην Πολωνία στις 17 Νοεμβρίου 2025. KPRM/AP Photo
Οι δηλώσεις της ήρθαν ως αντίδραση στη σειρά αναφορών για μη επανδρωμένα αεροσκάφη πάνω από την Ευρώπη, που ξεκίνησαν με παραβιάσεις στον εναέριο χώρο της Πολωνίας τον Σεπτέμβριο και καταγράφηκαν σε Ρουμανία, Βέλγιο, Σουηδία και Δανία.
Παρά τις κατηγορίες Ευρωπαίων αξιωματούχων για ενδεχόμενη ρωσική εμπλοκή σε αυτά τα περιστατικά, η Μόσχα αρνείται κάθε ανάμειξη. Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τις χώρες-μέλη να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους για νέες μορφές πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της δολιοφθοράς σε υποθαλάσσια καλώδια, τις κυβερνοεπιθέσεις και τις εισβολές μη επανδρωμένων.
Με αφορμή την επέτειο της Βελούδινης Επανάστασης του 1989, πραγματοποιούνται σήμερα στην Τσεχία και τη Σλοβακία αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, με πολίτες να κατηγορούν τους ηγέτες τους ότι απομακρύνονται από τις δημοκρατικές αξίες που ενέπνευσαν την απομάκρυνση των χωρών αυτών από τον κομμουνισμό.
Στις 17 Νοεμβρίου 1989, οι κομμουνιστικές αρχές της τότε Τσεχοσλοβακίας είχαν καταστείλει ειρηνική φοιτητική πορεία στο κέντρο της Πράγας, γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή της Βελούδινης Επανάστασης, η οποία οδήγησε στην ανατροπή του καθεστώτος και στη σταδιακή μετάβαση στη δημοκρατία. Η χώρα διασπάστηκε το 1993 σε Τσεχική Δημοκρατία και Σλοβακία, με τις δύο νέες δημοκρατίες να εντάσσονται αργότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σήμερα, τμήμα των κοινωνιών και των δύο χωρών εκφράζει έντονη δυσαρέσκεια απέναντι στους ηγέτες τους, τον Τσέχο δισεκατομμυριούχο Αντρέι Μπάμπις και τον Σλοβάκο πρωθυπουργό Ρόμπερτ Φίτσο. Οι διαδηλωτές τούς κατηγορούν ότι υπονομεύουν τις αξίες της δημοκρατικής μετάβασης και ότι ενισχύουν πρακτικές που προσβάλλουν τη θεσμική λειτουργία των κρατών.
Στην Πράγα, ο διοργανωτής της συγκέντρωσης, Μικουλάς Μινάρ, αμφισβήτησε κατά πόσο η χώρα παραμένει ένα κράτος όπου η πολιτική ηγεσία λογοδοτεί ενώπιον του νόμου, διερωτώμενος: «Θέλουμε πραγματικά να ζούμε σε ένα κράτος όπου οι πολιτικοί είναι υπεράνω του νόμου;»
Το 2019, το κίνημα του Μινάρ είχε συγκεντρώσει περίπου 250.000 ανθρώπους κατά του Μπάμπις, σε μία από τις μεγαλύτερες αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις της μετακομμουνιστικής περιόδου. Παρά το εύρος των κινητοποιήσεων, ο Μπάμπις κέρδισε ξανά τις εκλογές τον περασμένο μήνα και βρίσκεται στη διαδικασία σχηματισμού νέας κυβέρνησης. Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκεται η συνεργασία του με το κόμμα SPD και η απόφασή του να προτείνει τον επικεφαλής του, Τόμιο Οκαμούρα — ο οποίος διώκεται για υποκίνηση μίσους — για την προεδρία του κοινοβουλίου.
Ο Μπάμπις, πρώην μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, αντιμετωπίζει επίσης κατηγορίες για απάτη σχετικά με ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, τις οποίες ο ίδιος αρνείται, κάνοντας λόγο για στοχευμένη εκστρατεία εις βάρος του.
Στη Σλοβακία, διαδηλώσεις πραγματοποιούνται σε πολλές πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Μπρατισλάβα. Οι διοργανωτές κατηγορούν τον Φίτσο ότι λαμβάνει μέτρα που, όπως υποστηρίζουν, «μας γυρίζουν πίσω, πριν από το 1989». Ο 61 ετών πρωθυπουργός, επίσης πρώην μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, κυβερνά χάρη στη στήριξη του SNS.
«Οι ηγέτες μας ανήκουν στην ίδια κάστα ανθρώπων χωρίς αξίες που ανταλλάσσουν μεταξύ τους τις θέσεις», δήλωσε ο συνταξιούχος Σλαβομίρ Χορβάτ, εκφράζοντας απογοήτευση για την πολιτική κατάσταση στη χώρα.
Ο Φίτσο έχει επικριθεί για πολιτικές που στοχεύουν τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, για παρεμβάσεις στον πολιτιστικό τομέα και για πρωτοβουλίες που θεωρείται ότι περιορίζουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης. Παράλληλα, έχει επιδιώξει πιο στενές σχέσεις με τη Ρωσία, παρά την εισβολή στην Ουκρανία, την οποία αρνείται να υποστηρίξει στρατιωτικά.
Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται αυτόν τον μήνα από τη Συμφωνία του Ντέιτον, η οποία έθεσε τέλος σε έναν εμφύλιο πόλεμο διάρκειας άνω των τριών ετών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με 100.000 νεκρούς.
Η συμφωνία διατήρησε το ενιαίο κράτος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αλλά το διαίρεσε στη σερβική Δημοκρατία Σέρπσκα και στην Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, όπου κατοικούν κυρίως Βόσνιοι Μουσουλμάνοι και Κροάτες.
Η Δημοκρατία Σέρπσκα πρόκειται να διεξαγάγει προεδρικές εκλογές στις 23 Νοεμβρίου, για την αντικατάσταση του Μίλοραντ Ντόντικ—στενού συμμάχου του Κρεμλίνου—ο οποίος απομακρύνθηκε από το αξίωμα μετά από παρέμβαση του Ύπατου Εκπροσώπου (OHR), θεσμού που διορίζεται από διεθνή όργανα υπό την επιρροή του ΟΗΕ, της ΕΕ και μελών του ΝΑΤΟ.
Τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν αποκτήσει καίρια σημασία, καθώς η Κροατία —μέλος της ΕΕ— συνορεύει με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Σερβία, σύνορα τα οποία αξιοποιούν δίκτυα παράνομης διακίνησης προς την ΕΕ.
Στις 22 Οκτωβρίου, η βρετανική κυβέρνηση επέβαλε κυρώσεις σε δύο κυκλώματα διακινητών με έδρα το Κόσοβο και την Κροατία. Σε ανακοίνωσή του, το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε ότι το δεύτερο κύκλωμα, υπό τον Νουσρέτ Σεφερόβιτς, είχε «προμηθεύσει πλαστά κροατικά διαβατήρια σε βαλκανικές συμμορίες για να διευκολύνει την είσοδό τους σε ευρωπαϊκές χώρες».
Το υπουργείο πρόσθεσε ότι ο Σεφερόβιτς είχε εξασφαλίσει τα πλαστά διαβατήρια, τα οποία πωλήθηκαν σε οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα, μεταξύ των οποίων οι συμμορίες Σκάλιαρι και Καβάλτς του Μαυροβουνίου.
Τον Οκτώβριο, η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Υβέτ Κούπερ υπογράμμισε ότι «η ασφάλεια στα Δυτικά Βαλκάνια επηρεάζει συνολικά την ασφάλεια της Ευρώπης».
Τα παράπονα των Σέρβων της Βοσνίας
Ο Κρίστιαν Σμιτ (Christian Schmidt), Ύπατος Εκπρόσωπος για τη Βοσνία–Ερζεγοβίνη και πρώην Γερμανός υπουργός, διορίστηκε από την ΕΕ το 2021, αλλά συγκρούστηκε επανειλημμένα με τον Ντόντικ, ο οποίος επιδιώκει την απόσχιση της Δημοκρατίας Σέρπσκα και την ένταξή της στη Σερβία.
Ο Ντόντικ, που εξελέγη πρόεδρος της Δημοκρατίας Σέρπσκα τον Νοέμβριο 2022, συναντήθηκε πολλές φορές φέτος με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ η Μόσχα έχει στηρίξει συστηματικά τον Βόσνιο Σέρβο ηγέτη στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Τον Φεβρουάριο, ο Ντόντικ καταδικάστηκε σε έναν χρόνο φυλάκιση και αποκλείστηκε από την πολιτική για έξι χρόνια, μετά από απόφαση του Δικαστηρίου της Βοσνίας–Ερζεγοβίνης ότι αγνόησε τις εντολές του Ύπατου Εκπροσώπου.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, καταδίκασε την απόφαση, αναφέροντας ότι θα μπορούσε να έχει «πολύ αρνητικές συνέπειες» για τα Βαλκάνια. Επισήμανε επίσης ότι η δίωξη ήταν «απολύτως πολιτική» και στρεφόταν όχι μόνο κατά του Ντόντικ, αλλά και «όλων των πατριωτικών σερβικών δυνάμεων», κάτι που χαρακτήρισε «απαράδεκτο».
Στις 6 Αυγούστου, ο Ντόντικ απομακρύνθηκε από το αξίωμα, αφού αρνήθηκε να συμμορφωθεί με απόφαση του Εφετείου που επικύρωνε την ποινή. Αργότερα η ποινή μετατράπηκε σε χρηματικό πρόστιμο, το οποίο κατέβαλε.
Ο ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Indikt, Αλεξάνταρ Γκρμπιτς, δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι η απομάκρυνση του Ντόντικ ήταν «αντιδημοκρατική». Υποστήριξε ότι καμία απόφαση Ύπατου Εκπροσώπου δεν μπορεί να θεωρηθεί δημοκρατική, «καθώς το ίδιο το αξίωμα στερείται δημοκρατικής νομιμοποίησης». Κατηγόρησε επίσης την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ότι έχουν επιδείξει μεροληψία εις βάρος των Σέρβων τις τελευταίες δεκαετίες και ότι οι αποφάσεις του OHR «έχουν σταθερά λειτουργήσει εις βάρος των Σέρβων».
Σε συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στις 25 Οκτωβρίου, ο Σμιτ τόνισε ότι η αποστολή του είναι «να υπερασπιστεί το Ντέιτον». Παράλληλα, κατηγόρησε τον Ντόντικ ότι χρησιμοποιείται «ως πιόνι» από τον Πούτιν.
Ο ρόλος της Ρωσίας
Η θρησκευτική αντιπαλότητα βρίσκεται στη ρίζα της σύγκρουσης. Οι Σέρβοι της Βοσνίας είναι κυρίως χριστιανοί ορθόδοξοι, οι Κροάτες καθολικοί και οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι.
Η Ρωσία, ως ορθόδοξη χριστιανική υπερδύναμη, θεωρεί εδώ και δεκαετίες ότι αποτελεί προστάτιδα των Σέρβων, μια αντίληψη που ανάγεται σε εποχές πριν από το 1914, όταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε μετά τη δολοφονία του αρχιδούκα της Αυστροουγγαρίας, Φραγκίσκου Φερδινάνδου, στο Σαράγεβο από τον Γαβρίλο Πρίντσιπ, Σερβοβόσνιο.
Ο Ντένις Τζίντιτς (Denis Dzidic), εκτελεστικός διευθυντής του Balkan Investigative Reporting Network, το οποίο χρηματοδοτείται από κυβερνήσεις κρατών-μελών της ΕΕ, δήλωσε στην Epoch Times ότι ο Σμιτ «απέδωσε απολύτως σωστά» τον ρόλο του Ντόντικ. Εξήγησε ότι ο τελευταίος «επηρεάζεται άμεσα από το Κρεμλίνο» και ότι πολλές αποσταθεροποιητικές κινήσεις του γίνονται «με τη βεβαιότητα ότι θα έχει τη ρωσική στήριξη».
Στις 8 Ιανουαρίου 2025, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα για την ανάσχεση προσπαθειών που «αμφισβητούν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα κρατών των Δυτικών Βαλκανίων». Εννέα ημέρες αργότερα, το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις σε συνεργάτες του Ντόντικ.
Στις 17 Οκτωβρίου, η κυβέρνηση Τραμπ ήρε τις κυρώσεις σε τέσσερα από αυτά τα πρόσωπα —Ντανιέλ Ντραγκίσεβιτς, Γιέλενα Πάγιτς Μπαστινάτς, Ντιάνα Μιλάνκοβιτς και Γκόραν Ράκοβιτς— και στις 29 Οκτωβρίου ήρε τις κυρώσεις και από τον ίδιο τον Ντόντικ, χωρίς εξήγηση.
Σε συνάντηση στο Κρεμλίνο στις 2 Οκτωβρίου, ο Πούτιν σημείωσε ότι ο Ντόντικ είχε «συμβάλει προσωπικά» στη βελτίωση των σχέσεων με τη Ρωσία.
Στις 18 Οκτωβρίου, το κοινοβούλιο των Σέρβων της Βοσνίας όρισε την Άνα Τρίσιτς Μπάμπιτς ως προσωρινή πρόεδρο έως τις νέες εκλογές. Το κόμμα του Ντόντικ, SNSD, υποστήριξε τον Σίνισα Κάραν για διάδοχο, ενώ η αντιπολίτευση προωθεί τον Μπράνκο Μπλάνουσα.
Οι ηγέτες των κρατών της περιοχής —Σερβίας, Κροατίας, Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Μαυροβουνίου, Κοσόβου και Βόρειας Μακεδονίας— συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής του Berlin Process στις 22 Οκτωβρίου, που στοχεύει στην «προώθηση περιφερειακής συνεργασίας και ασφάλειας».
Χάρτης που δείχνει τα όρια του ομοσπονδιακού κράτους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και των γειτονικών του χωρών. (Google Maps/Screenshot μέσω The Epoch Times)
Η «Διαδικασία του Βερολίνου» πραγματοποιείται τριάντα χρόνια μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον, η οποία επιτεύχθηκε στη Βάση της Πολεμικής Αεροπορίας Wright–Patterson, κοντά στο Ντέιτον του Οχάιο, τον Νοέμβριο του 1995, και υπεγράφη επισήμως τον επόμενο μήνα στο Παρίσι.
Ο καθηγητής νομικής Ρον Σλάι (Ron Slye), από το Πανεπιστήμιο του Σιάτλ, ανέφερε στην Epoch Times ότι ο Πούτιν επιδιώκει στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, θέλοντας «να αποδυναμώσει και να αποσταθεροποιήσει τη Δύση ή την Ευρώπη» και ότι η πρώην Γιουγκοσλαβία αποτελεί μέρος αυτής της επιδίωξης.
Ανέφερε ότι παγκοσμίως επικρατεί ένταση μεταξύ της ιδέας ενός «πιο καθαρού εθνικού κράτους» και ενός «πολυπολιτισμικού μοντέλου πλούσιου σε μετανάστες», κάτι που αναπόφευκτα αντανακλάται και στους Σέρβους της Βοσνίας.
Ο Τζίντιτς πρόσθεσε ότι η Μόσχα αντιμετωπίζει τα Δυτικά Βαλκάνια ως «παιχνιδότοπο αποσταθεροποίησης», επιδιώκοντας όχι απαραίτητα πόλεμο, αλλά αναταραχή.
Ο Γκρμπιτς, από την πλευρά του, απέδωσε την τρέχουσα ένταση στις αποφάσεις του Σμιτ.
Η Συμφωνία του Ντέιτον
Η συμφωνία αρχικά ξεκίνησε στις 21 Νοεμβρίου 1995 και υπογράφηκε επισήμως στις 14 Δεκεμβρίου 1995 από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Κροατία και τη Γιουγκοσλαβία, η οποία υπέγραψε «εκ μέρους της Δημοκρατίας Σέρπσκα». Είχε προηγηθεί η σφαγή της Σρεμπρένιτσα, όπου έως και 8.000 Βόσνιοι μουσουλμάνοι σκοτώθηκαν από σερβικές δυνάμεις.
Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία ήταν μάρτυρες της συμφωνίας, χωρίς ωστόσο να την εγγυώνται.
Δύο χρόνια αργότερα, ο Ύπατος Εκπρόσωπος απέκτησε τις λεγόμενες «Εξουσίες της Βόννης», που του επιτρέπουν να παύει εκλεγμένους αξιωματούχους, να επιβάλλει νομοθεσία, να προχωρά σε δικαστικές μεταρρυθμίσεις και ακόμη και να ακυρώνει αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου.
Ο Γκρμπιτς ανέφερε ότι ο Σμιτ άρχισε να ασκεί πιο ενεργά τις λεγόμενες «Εξουσίες της Βόννης», γεγονός που, όπως είπε, ενέτεινε τη σύγκρουση που υπήρχε ήδη ανάμεσα στον ίδιο και τον Μίλοραντ Ντόντικ. Πρόσθεσε ότι, υπό πολιτική πίεση και με το ενδεχόμενο δίωξης να βρίσκεται ανοιχτό, ο Ντόντικ είχε ανακοινώσει πως θα απαντούσε αναλόγως.
Το Μνημείο Ποτοτσάρι, κοντά στη Σρεμπρένιτσα, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στις 20 Μαρτίου 2016. (Amel Emric/AP Photo)
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, επισκεπτόμενος το Σαράγεβο τον Μάρτιο, διαβεβαίωσε ότι το ΝΑΤΟ «παραμένει σταθερά προσηλωμένο στη σταθερότητα της περιοχής». Παρότι ο Ρούτε δεν κατονόμασε τη Ρωσία, σημείωσε ότι ολόκληρη η περιοχή θα ωφεληθεί από μια πραγματική δέσμευση στη συμφιλίωση και στη διαρκή ειρήνη, υπογραμμίζοντας πως μεταφέρει το ίδιο μήνυμα σε όλους τους παράγοντες της περιοχής.
Η ΕΕ προχωρεί σε ενταξιακές διαπραγματεύσεις με Αλβανία, Μαυροβούνιο και Σερβία, ενώ τον Δεκέμβριο 2023 αποφάσισε να ανοίξει διαπραγματεύσεις και με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, «όταν επιτευχθεί ο αναγκαίος βαθμός συμμόρφωσης με τα κριτήρια ένταξης».
Ο Τζίντιτς σχολίασε ότι «η Ρωσία έχει δηλώσει ξεκάθαρα» πως αντιμετωπίζει πλέον την ΕΕ όπως και το ΝΑΤΟ· ως αντίπαλο. Θεωρεί ότι η Μόσχα επιθυμεί τα Δυτικά Βαλκάνια «κατακερματισμένα, αποσταθεροποιημένα και φορτισμένα εθνοτικά», ώστε να λειτουργήσουν ως «ωρολογιακή βόμβα εντός της ΕΕ».
Η Γιουγκοσλαβία διασπάστηκε σε Σερβία και Μαυροβούνιο το 2003, δύο χρόνια μετά τη σύλληψη και έκδοση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στη Χάγη. Η Συμφωνία του Ντέιτον προέβλεπε ότι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα αποτελείται από δύο οντότητες· την Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και τη Δημοκρατία Σέρπσκα, χωρίς σύνορα μεταξύ τους, με πρωτεύουσα το Σαράγεβο.
Ο Γκρμπιτς σχολίασε ότι, για τους Σέρβους, η Συμφωνία του Ντέιτον αρχικά αντιμετωπίστηκε με έντονη κριτική αλλά τελικά έγινε αποδεκτή ως μόνιμο πλαίσιο συνύπαρξης των τριών εθνοτήτων.
Θεσμοθετημένος διαχωρισμός
Ο Γκρμπιτς παρατήρησε ότι τα προβλήματα προέκυψαν αργότερα, καθώς δύο θεσμοί που δημιουργήθηκαν από τη συμφωνία —το Συνταγματικό Δικαστήριο και το Γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου— και οι οποίοι, όπως είπε, επηρεάζονται έντονα από δυτικές πολιτικές ελίτ, αναδιαμόρφωσαν ουσιαστικά τις πρόνοιές της, σε βαθμό που η αρχική της μορφή έγινε σχεδόν αγνώριστη.
Ο Σλάι, ο οποίος το 1996 είχε συγγράψει ακαδημαϊκό άρθρο για τη συνταγματική δομή του νέου τότε κράτους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ανέφερε ότι το σύστημα του είχε φανεί «παράξενο». Εξήγησε ότι η ψηφοφορία εξαρτιόταν από το αν κάποιος ανήκε σε συγκεκριμένη εθνότητα και κατοικούσε σε συγκεκριμένη περιοχή.
Επεσήμανε ότι το πλαίσιο «έμοιαζε να θεσμοθετεί τον διαχωρισμό» μεταξύ των εθνοτικών ομάδων, αντί να ενθαρρύνει την ανάμειξή τους, και πρόσθεσε ότι, όπως είχε κατανοήσει συνομιλώντας με άτομα που συμμετείχαν στις τότε διαπραγματεύσεις, αυτή η επιλογή θεωρήθηκε «πραγματιστική και ρεαλιστική».
Τόνισε επίσης ότι οι διαπραγματευτές του Ντέιτον πίστευαν πως δεν θα κατέληγαν σε συμφωνία εάν δεν υπήρχε κάποιος βαθμός προστασίας για τις ομάδες που επιθυμούσαν μια μορφή «διαχωρισμού».
Ο Γκρμπιτς σημείωσε ότι οι Σέρβοι δεν επιδιώκουν «ανατροπή της Συμφωνίας του Ντέιτον», αλλά ότι η δυσαρέσκειά τους προέρχεται από τις παρεμβάσεις του Ύπατου Εκπροσώπου και του Συνταγματικού Δικαστηρίου —με ξένους δικαστές— οι οποίες έχουν, όπως είπε, μεταβάλει επανειλημμένα την αρχική συμφωνία και έχουν αφαιρέσει αρμοδιότητες από τη Δημοκρατία Σέρπσκα.
Ο Τζίντιτς σχολίασε ότι, ως ειρηνευτικό πλαίσιο, η Συμφωνία του Ντέιτον υπήρξε εντυπωσιακά επιτυχημένη, αλλά ως δομή διακυβέρνησης δημιούργησε «ένα εξαιρετικά δυσλειτουργικό σύστημα» για τη λειτουργία ενός δημοκρατικού κράτους.
Ο Γκρμπιτς πρόσθεσε ότι ο Ντόντικ και ο Πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, φαίνεται να διατηρούν στενή σχέση και ότι είναι «απολύτως φυσικό» το Βελιγράδι να στηρίζει τους Σέρβους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, τονίζοντας πως «στο κάτω κάτω, αποτελούν τον ίδιο λαό». Ωστόσο, υπογράμμισε ότι δεν θα υπερέβαλλε όσον αφορά την πιθανότητα σύγκρουσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, καθώς του φαίνεται «ιδιαίτερα απίθανη» στο παρόν στάδιο.
Η Epoch Times έχει επικοινωνήσει με το γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου στο Σαράγεβο και το γραφείο του πρώην Προέδρου Ντόντικ, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει λάβει απάντηση.
Το ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα διέκοψε σήμερα προσωρινά τις εξαγωγές πετρελαίου, οι οποίες αντιστοιχούν σε 2,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ή περίπου στο 2% της παγκόσμιας προσφοράς, σύμφωνα με πηγές του κλάδου. Η διακοπή ακολούθησε συντονισμένη επίθεση ουκρανικών πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η επίθεση συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες που έχουν πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες εναντίον ρωσικών υποδομών εξαγωγής πετρελαίου και έρχεται μετά την ένταση των ουκρανικών πλήγματων σε διυλιστήρια από τον Αύγουστο, στο πλαίσιο της στρατηγικής του Κιέβου να περιορίσει τις οικονομικές δυνατότητες της Μόσχας για τη χρηματοδότηση του πολέμου.
Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου κατέγραψαν άνοδο άνω του 2%, καθώς οι αγορές αντέδρασαν με ανησυχία στη διακοπή της ροής.
Οι ουκρανικές επιθέσεις με αεροπορικά και θαλάσσια μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας έχουν επανειλημμένως διαταράξει φέτος τις ρωσικές ενεργειακές υποδομές, στοχεύοντας λιμάνια της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας, αγωγούς και διυλιστήρια.
Η Ουκρανία εκτόξευσε πυραύλους κρουζ
Το Γενικό Επιτελείο των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων ανέφερε ότι χρησιμοποιήθηκαν πύραυλοι κρουζ Neptune και διάφοροι τύποι μη επανδρωμένων αεροσκαφών κρούσης στην επίθεση στο Νοβοροσίσκ, «στο πλαίσιο των προσπαθειών μείωσης του στρατιωτικού και οικονομικού δυναμικού του Ρώσου εισβολέα».
Η Ουκρανία ανακοίνωσε επίσης ότι έπληξε ξεχωριστά ένα διυλιστήριο στην περιοχή Σαράτοφ και μια εγκατάσταση αποθήκευσης καυσίμων στην πόλη Ένγκελς κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο Reuters, η ρωσική εταιρεία αγωγών Transneft ανέστειλε τις προμήθειες προς το λιμάνι. Η εταιρεία αρνήθηκε να σχολιάσει.
Παράλληλα, η Κοινοπραξία Αγωγών της Κασπίας, που εξάγει πετρέλαιο από το Καζακστάν μέσω του γειτονικού τερματικού Γιούζναγια Οζερέεβκα, ανέστειλε προσωρινά τις φορτώσεις και τις επανέλαβε μετά την άρση του αεροπορικού συναγερμού. Η κοινοπραξία σχεδιάζει να εξάγει 1,45 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως μέσα στον μήνα.
Το πρακτορείο Interfax μετέδωσε ότι συντρίμμια μη επανδρωμένων αεροσκαφών έπεσαν στον τερματικό σταθμό σιτηρών NKHP, ο οποίος συνέχισε να λειτουργεί κανονικά.
Ρώσοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η επίθεση προκάλεσε ζημιές σε ελλιμενισμένο πλοίο, πολυκατοικίες και σε αποθήκη πετρελαίου, με τρία μέλη του πληρώματος του πλοίου να τραυματίζονται.
Η εταιρεία Delo ανακοίνωσε ότι συντρίμμια από μη επανδρωμένο αεροσκάφος κατέπεσαν στον τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων, χωρίς επιπτώσεις στη λειτουργία του.
Η βρετανική εταιρεία ναυτιλιακής ασφάλειας Ambrey ανέφερε ότι ένας γερανός και αρκετά εμπορευματοκιβώτια υπέστησαν ζημιές. Επίσης, ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων δέχθηκε παράπλευρες ζημιές, χωρίς να τραυματιστεί κανείς, καθώς το πλήρωμα είχε καταφύγει σε ασφαλές σημείο.
Σημαντικές ζημιές στο Νοβοροσίσκ
Οι εξαγωγές αργού πετρελαίου από τον τερματικό Τσεσκάρις ανήλθαν σε 3,22 εκατομμύρια τόνους τον Οκτώβριο — περίπου 761.000 βαρέλια ημερησίως — ενώ για το διάστημα Ιανουαρίου–Οκτωβρίου έφτασαν τους 24,716 εκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με πηγές του κλάδου.
Οι εξαγωγές προϊόντων πετρελαίου τον Οκτώβριο ανήλθαν σε 1,794 εκατομμύρια τόνους και οι συνολικές ποσότητες για το δεκάμηνο σε 16,783 εκατομμύρια τόνους.
Τρεις πηγές ανέφεραν ότι η ουκρανική επίθεση έπληξε δύο προβλήτες στο Τσεσκάρις, προκαλώντας ζημιές στους προβλήτες 1 και 1Α, οι οποίοι εξυπηρετούν δεξαμενόπλοια χωρητικότητας 40.000 και 140.000 τόνων αντίστοιχα.
Δύο από τις πηγές είπαν ότι το δεξαμενόπλοιο Arlan, με σημαία Σιέρα Λεόνε, επλήγη επίσης.
Ο κυβερνήτης της περιοχής Κρασνοντάρ, Βενιαμίν Κοντράτιεφ, δήλωσε ότι «το Νοβοροσίσκ υπέστη το μεγαλύτερο πλήγμα», προσθέτοντας ότι περισσότεροι από 170 άνθρωποι και 50 μονάδες εξοπλισμού εργάστηκαν στη διάρκεια της νύχτας για την κατάσβεση πυρκαγιών και την παροχή βοήθειας στους κατοίκους. Τρία μέλη πληρώματος του πληγέντος πλοίου νοσηλεύονται.
Τοπικοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι η πυρκαγιά σε αποθήκη πετρελαίου στον τερματικό σταθμό Τσεσκάρις κατασβέστηκε, ενώ ζημιές εντοπίστηκαν και σε παράκτιες εγκαταστάσεις.
Η ουκρανική πλευρά ανέφερε ότι επλήγησαν επίσης ρωσικό σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας S-400 και εγκατάσταση αποθήκευσης πυραύλων, προκαλώντας έκρηξη και πυρκαγιά.
Το Reuters δεν έχει μπορέσει να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες από ανεξάρτητες πηγές.
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να τερματίσουν ήδη από το επόμενο έτος το καθεστώς ατέλειας για τα φθηνά δέματα, αντί για το 2028 όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Βάσει του κανόνα για τα ελάχιστα (de minimis), τα εισαγόμενα αγαθά αξίας μικρότερης των 150 ευρώ απαλλάσσονται από τελωνειακούς δασμούς. Ο κανόνας αυτός έχει ωφελήσει ηλεκτρονικές πλατφόρμες που πωλούν φθηνά προϊόντα από την Κίνα, όπως οι AliExpress, Amazon, Shein και Temu.
Ανακοινώνοντας την απόφαση για επίσπευση της κατάργησης του ορίου των 150 ευρώ, ο επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ, Μάρος Σέφκοβιτς, ανέφερε ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ζητούν κατ’ επανάληψη να καταργηθεί ο κανόνας «χωρίς καθυστέρηση». Σημείωσε πως οι υπουργοί εμφανίζονται «αποφασισμένοι» να τον καταργήσουν «το συντομότερο δυνατό μέσα στο επόμενο έτος».
Ο Σέφκοβιτς τόνισε ότι η επίτευξη πολιτικής συμφωνίας για την κατάργηση του ισχύοντος ορίου για τα ελάχιστα στα 150 ευρώ εκπέμπει «ισχυρό μήνυμα» ότι η Ευρώπη είναι σοβαρή ως προς τη δίκαιη ανταγωνιστικότητα και την προστασία των συμφερόντων των επιχειρήσεών της.
Η ΕΕ σχεδίαζε αρχικά να καταργήσει το όριο το 2028 στο πλαίσιο συνολικής αναμόρφωσης του τελωνειακού της συστήματος. Σύμφωνα με το νέο σχέδιο, θα εφαρμοστεί μια «απλή, προσωρινή» λύση για την είσπραξη δασμών από τα ηλεκτρονικά δέματα έως το 2028, οπότε και θα τεθεί σε ισχύ η τελωνειακή μεταρρύθμιση.
Οι αλλαγές θα χρειαστούν έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Κατακόρυφη αύξηση των φθηνών αποστολών
Η Επιτροπή ανέφερε ότι 4,6 δισεκατομμύρια δέματα χαμηλής αξίας στάλθηκαν σε καταναλωτές της ΕΕ το 2024, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με το 2023 (2,4 δισ.) και υπερτριπλάσια σε σχέση με το 2022 (1,4 δισ.).
Από αυτά, τα 4,17 δισεκατομμύρια —δηλαδή το 91%— προήλθαν από την Κίνα, έναντι 1,9 δισ. το 2023.
Η Επιτροπή τόνισε ότι η έκρηξη αυτή συμπίπτει με την εξαιρετικά ταχεία ανάπτυξη ορισμένων διαδικτυακών αγορών· ιδιαίτερα η Temu και η Shein αναπτύχθηκαν εκθετικά στην αγορά της ΕΕ, φθάνοντας πάνω από 75 εκατομμύρια χρήστες μέσα σε λίγους μήνες το 2024.
Ο ευρωβουλευτής Ντιρκ Γκότινκ, εισηγητής για τη νέα τελωνειακή νομοθεσία, σημείωσε ότι έχει ήδη παραληφθεί μεγαλύτερος όγκος δεμάτων από ό,τι σε ολόκληρο το 2024, ενώ η Black Friday και τα Χριστούγεννα βρίσκονται προ των πυλών.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε ότι ο κανόνας για τα ελάχιστα έχει ενθαρρύνει μη ευρωπαϊκές εταιρείες να διαχωρίζουν τις αποστολές τους σε μικρότερα δέματα, προκαλώντας περιβαλλοντικές ανησυχίες. Πρόσθεσε ότι ο κανόνας έχει τύχει εκμετάλλευσης, καθώς εκτιμάται ότι το 65% των μικρών δεμάτων δηλώνονται σε χαμηλότερη αξία από την πραγματική.
Η εφημερίδα The Epoch Times έχει επικοινωνήσει με τις Alibaba Group, Amazon, Shein και Temu για σχόλιο.
Νωρίτερα φέτος, η ΕΕ διαπίστωσε ότι η Temu και η AliExpress δεν αξιολόγησαν ούτε μετρίασαν κινδύνους που σχετίζονται με τη διάδοση παράνομων προϊόντων. Η Shein βρίσκεται αυτήν την περίοδο στο επίκεντρο αντιδράσεων έπειτα από την ανεύρεση στην ιστοσελίδα της σεξουαλικών ομοιωμάτων που θύμιζαν παιδιά.
Το σχέδιο επίσπευσης του τέλους της ατέλειας για τα φθηνά δέματα έγινε δεκτό θετικά σε όλη την ήπειρο.
Η υπουργός Οικονομίας της Δανίας, Στέφανι Λόζε, δήλωσε ότι η κατάργηση της εξαίρεσης θα κλείσει μακροχρόνια «παραθυράκια» που έχουν συστηματικά αξιοποιηθεί για την αποφυγή τελωνειακών δασμών.
Η Zalando, διαδικτυακός λιανέμπορος από τη Γερμανία, υπογράμμισε ότι η κατάργηση πρέπει να επισπευσθεί. Ενώσεις λιανικού εμπορίου και ηλεκτρονικού εμπορίου από τη Σουηδία και τη Γερμανία χαρακτήρισαν το μέτρο πρώτο βήμα προς δικαιότερο ανταγωνισμό, ενώ ο Λούκα Σμπουρλάτι, πρόεδρος της Confindustria Moda, του ιταλικού λόμπι της μόδας, δήλωσε ότι η επιβολή δασμών σε δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ είναι «ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του κλάδου υφάσματος και ένδυσης».
Εθνικές χρεώσεις και ενιαία αγορά
Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατήργησαν τη δική τους πολιτική για τα ελάχιστα, που επέτρεπε την αδασμολόγητη είσοδο δεμάτων αξίας κάτω των 800 δολαρίων, γεγονός που προκάλεσε ανησυχίες ότι τα φθηνά κινεζικά προϊόντα θα κατευθυνθούν περισσότερο προς την Ευρώπη.
Οι χώρες της ΕΕ έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν εθνικές χρεώσεις διαχείρισης, πιέζοντας την ΕΕ να κινηθεί ταχύτερα στην κατάργηση του δικού της κανόνα για τα ελάχιστα. Η Ρουμανία έχει προτείνει επιβολή χρέωσης 25 λέι (5,73 δολαρίων) για δέματα χαμηλής αξίας, ενώ η Ιταλία εξετάζει την επιβολή φόρου για την προστασία της βιομηχανίας μόδας της, σύμφωνα με όσα δήλωσε την Τετάρτη ο υπουργός Βιομηχανίας Αντόλφο Ούρσο.
Η EuroCommerce, λόμπι λιανέμπορων και χονδρεμπόρων της Ευρώπης, προειδοποίησε ότι η επιβολή διαφορετικών εθνικών χρεώσεων αντί μίας ενιαίας για ολόκληρη την ΕΕ θα μπορούσε να υπονομεύσει την ενιαία αγορά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε χρέωση 2 ευρώ, αλλά δεν είναι σαφές πότε θα εφαρμοστεί ή αν θα είναι αποτελεσματική.
Ο Αλεξάντρ Μπομπάρ, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Carrefour, υποστήριξε ότι χρέωση 2 ευρώ για δέματα χαμηλής αξίας αποτελεί «αστείο». Ο Ματέο ντελ Φάντε, διευθύνων σύμβουλος της Poste Italiane, εταιρείας που διαχειρίζεται εκατομμύρια δέματα ετησίως, ανέφερε την Πέμπτη ότι συνήθως η αγορά αυτορυθμίζεται και ότι «ένα ή δύο ευρώ δεν θα αλλάξουν πραγματικά την ελκυστικότητα αυτών των πλατφορμών».
Θραύσματα ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) έπληξαν χθες, Πέμπτη, τον πυρηνικό σταθμό του Νοβοβορόνεζ, στη νοτιοδυτική Ρωσία, διακόπτοντας για λίγο τη λειτουργία του, δήλωσε σήμερα ο διευθυντής της ρωσικής υπηρεσίας πυρηνικής ενέργειας Rosatom.
«Περίπου οκτώ drones κατευθύνθηκαν, γι΄αυτό δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, προς τον πυρηνικό σταθμό του Νοβοβορόνεζ», δήλωσε ο Αλεξέι Λικατσόφ σε συνέντευξη Τύπου. Τα drones καταρρίφθηκαν είπε, αλλά «μερικά συντρίμμια θραύσματα και προκάλεσαν ζημιές στον γενικό μηχανισμό διανομής», πρόσθεσε.
«Για προληπτικούς λόγους, τρεις μονάδες του σταθμού (…) αποσυνδέθηκαν από το δίκτυο και η ικανότητά τους μειώθηκε κάτω από το 50%», διευκρίνισε, προσθέτοντας πως οι εργασίες αποκατάστασης επέτρεψαν στη συνέχεια τη γρήγορη επανάληψη της παραγωγής στον σταθμό με πλήρη ισχύ.
Ο σταθμός του Νοβοβορόνεζ βρίσκεται απέχει περίπου 500 χιλιόμετρα από τη Μόσχα.
Υπέρ μιας αμοιβαία επωφελούς κατάστασης για το σύνολο του Κυπριακού λαού, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή τάχθηκε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης και έκανε λόγο για «σημαντικό» ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει το Βερολίνο. Να συμμετάσχει ενεργά στην προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών προσφέρθηκε ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, επισημαίνοντας ότι γνωρίζει τις ανησυχίες της Λευκωσίας και χαρακτηρίζοντας «εξαιρετικά εποικοδομητική» την προσέγγισή της από τη θέση της επόμενης προεδρεύουσας του Συμβουλίου της ΕΕ.
Κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι δύο ηγέτες, νωρίτερα σήμερα στην καγκελαρία, ο κ. Χριστοδουλίδης τόνισε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά καταβάλλει «εντατικές» προσπάθειες για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, «πάντα στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και των αρχών και αξιών της ΕΕ» και ανέδειξε την ανάγκη ανάληψης πρωταγωνιστικού ρόλου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία, όπως είπε, «έχει τα εργαλεία και τα κίνητρα για να οδηγηθούμε σε μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση πραγμάτων για το σύνολο του κυπριακού λαού, για την Τουρκία και τις ευρωτουρκικές σχέσεις και την ευρύτερη περιοχή».
Ο κύπριος πρόεδρος υπογράμμισε ακόμη ότι «εδώ έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει η Γερμανία». Από την πλευρά του ο καγκελάριος χαρακτήρισε τιμητική την έμφαση που αποδίδει η κυπριακή πλευρά στον ρόλο του Βερολίνου και προσωπικά του ιδίου και αναφέρθηκε σε διαφορετικές επιλογές και συγκεκριμένες προτάσεις που τέθηκαν κατά τη διάρκεια της σημερινής συνάντησης, λόγω της καλής διμερούς σχέσης της Γερμανίας με την Τουρκία. «Τις προσεχείς εβδομάδες θα προσπαθήσουμε να επιτύχουμε τα πρώτα βήματα προόδου. Και είμαι διατεθειμένος να αναλάβω αυτό το καθήκον και να βοηθήσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο», δήλωσε ο κ. Μερτς.
Κληθείς πάντως να σχολιάσει πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν περί «λύσης» δύο κρατών στην Κύπρο, ο κ. Χριστοδουλίδης υπογράμμισε ότι, «εάν ο κ. Ερντογάν επιμένει για λύση δύο κρατών, η Τουρκία σίγουρα δεν θα έρθει κοντά στην ΕΕ, άρα από την Τουρκία εξαρτάται εάν θα έρθει κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Το σημαντικό είναι, συνέχισε ο κύπριος πρόεδρος, πως «ό,τι και αν λέει ο κ. Ερντογάν, η λύση του Κυπριακού είναι στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και των αρχών και αξιών της ΕΕ». Ερωτώμενος μάλιστα σχετικά με ενδεχόμενη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE της ΕΕ, ο κ. Χριστοδουλίδης επισήμανε ότι «για να μπορεί μια τρίτη χώρα να συμμετάσχει στο SAFE, θα πρέπει να έχει συμφωνία ασφάλειας με την ΕΕ και αυτή τη στιγμή η Τουρκία δεν έχει τέτοια συμφωνία».
Σε ερώτηση σχετικά με την στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την στήριξη της Ουκρανίας, ο Νίκος Χριστοδουλίδης διευκρίνισε ότι η Λευκωσία δεν είναι αρνητική, ζητά όμως να βρεθεί η σωστή νομική οδός για αυτό. Με το βλέμμα μάλιστα στην ‘Αγκυρα τόνισε ότι θα πρέπει ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η πλήρης εφαρμογή των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας – «όχι μόνο από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και από όσους επιθυμούν θεσμικές σχέσεις με την ΕΕ». Σε αυτό το θέμα, «μπορούν να γίνουν σαφώς περισσότερα», είπε χαρακτηριστικά.
Την παράκαμψη των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί καταδίκασε από την πλευρά του και ο Φρίντριχ Μερτς λέγοντας ότι η Τουρκία γνωρίζει τι περιμένουμε από αυτήν και ότι το θέμα συζητείται «συνεχώς» με την τουρκική πλευρά. Τάχθηκε μάλιστα υπέρ νέου πακέτου κυρώσεων, με στόχο να κλείσουν όλα τα κενά. «Γνωρίζουμε ότι οι κυρώσεις λειτουργούν», πρόσθεσε και, αναφερόμενος και πάλι στην Τουρκία, έκανε λόγο για «σημαντικό» εταίρο και σύμμαχο, αναγνώρισε τον ρόλο της στην Γάζα, αλλά τόνισε: «Αν θέλει όμως την επαφή της και την εντατικοποίηση της επαφής της, πρέπει να τηρήσει τα κριτήρια Κοπεγχάγης, τα οποία είναι ξεκάθαρα σε ό,τι αφορά τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου».
Ερωτηθείς ακόμη ο κ. Χριστοδουλίδης, κατά πόσο η Ανατολική Μεσόγειος θα μπορούσε να αναπτυχθεί ως εναλλακτικός ενεργειακός διάδρομος για την Ευρώπη, δήλωσε ότι η Κύπρος συνεργάζεται με τα γειτονικά κράτη, κυρίως με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, με στόχο το 2027 να μπορεί να εξαχθεί στην Ευρώπη το πρώτο κυπριακό φυσικό αέριο.
