Δευτέρα, 01 Δεκ, 2025

Αντιδράσεις των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στους νέους κινεζικούς ελέγχους εξαγωγών

Οι κινεζικοί έλεγχοι στις εξαγωγές ωθούν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να αναζητούν εναλλακτικές πηγές προμηθειών, σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα, που δημοσιοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου.

Η λομπίστικη οργάνωση παρουσίασε τα αποτελέσματα ταχείας έρευνας στην οποία συμμετείχαν 131 μέλη της, εκ των οποίων οι 75 δήλωσαν ότι αναμένουν να επηρεαστούν ή ήδη έχουν επηρεαστεί από τους συγκεκριμένους ελέγχους.

«Περισσότεροι από ένας στους τρεις δήλωσαν ότι σκοπεύουν να συνεργαστούν με προμηθευτές για την ανάπτυξη δυνατοτήτων εκτός Κίνας», αναφέρεται στην έκθεση. Ωστόσο, σημαντικός αριθμός παραμένει αναποφάσιστος, καθώς το 43% των μελών ανέφερε πως δεν έχει ακόμη λάβει στρατηγική απόφαση ως απάντηση στους ελέγχους.

Ο Γενς Έσκαλουντ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα, σχολίασε την κατάσταση λέγοντας: «Οι κινεζικοί έλεγχοι στις εξαγωγές έχουν εντείνει την αβεβαιότητα που βιώνουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα, με τις εταιρείες να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο επιβράδυνσης ή ακόμη και διακοπής της παραγωγής τους».

Πρόσθεσε επίσης ότι οι έλεγχοι στις εξαγωγές έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τους εμπορικούς εταίρους του Πεκίνου, ενισχύοντας τις πιέσεις σε ένα ήδη επιβαρυμένο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν αρνητικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία της Κίνας ως εξαγωγικού κόμβου, επισημαίνοντας ότι το 60% αναμένει μέτριες έως σημαντικές διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, όταν τεθούν σε ισχύ τα σχεδιαζόμενα μέτρα του Πεκίνου. Επιπλέον, το 13% εκτιμά ότι θα αντιμετωπίσει διακοπές ή επιβραδύνσεις στην παραγωγή.

Ο χρόνος παράδοσης επηρεάζεται επίσης από τη διαδικασία έγκρισης των αδειών, με το 6% να αναφέρει ότι αυξάνεται κατά λιγότερο από έναν μήνα, το 34% κατά έναν έως δύο μήνες και το 40% κατά περισσότερο από δύο μήνες. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι κανένας συμμετέχων δεν ανέφερε πως η διαδικασία είχε παρατείνει τις παραδόσεις.

Σε ό,τι αφορά τον οικονομικό αντίκτυπο, το Επιμελητήριο σημειώνει: «Αν και οι εκτιμήσεις για την επίδραση των κινεζικών ελέγχων στις εξαγωγές στα οικονομικά των εταιρειών διαφέρουν σημαντικά, για όσες επηρεάζονται άμεσα, η κατάσταση είναι ζοφερή». Ένας ερωτηθείς εκτίμησε αύξηση κόστους κατά 20% των συνολικών του εσόδων για το 2025, ενώ άλλος προέβλεψε δαπάνες άνω των 250 εκατ. ευρώ.

Όσον αφορά την επέκταση των ελέγχων στις εξαγωγές, το κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε στις 9 Οκτωβρίου ότι θα συμπεριλάβει σε αυτούς ορισμένες τεχνολογίες σπανίων γαιών, μπαταρίες ιόντων λιθίου και τεχνητά διαμάντια.

Ωστόσο, μετά τη συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ στη Σύνοδο APEC στη Νότια Κορέα, το Πεκίνο αποφάσισε να αναστείλει τους περιορισμούς αυτούς για έναν χρόνο. Η αναστολή ισχύει και για την Ε.Ε., με τον επίτροπο Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς να επιβεβαιώνει ότι Κινέζοι αξιωματούχοι τον ενημέρωσαν πως η αναστολή αφορά και τις ευρωπαϊκές αγορές.

Σε συνέντευξή του στους Financial Times στις 31 Οκτωβρίου, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπεζάντ, σχολίασε: «Η Κίνα έχει προειδοποιήσει τους πάντες για τον κίνδυνο. Έχει διαπράξει σοβαρό λάθος. Είναι άλλο να αφήνεις το όπλο πάνω στο τραπέζι, κι άλλο να ρίχνεις προειδοποιητικές βολές».

Με τη συμβολή των Ντόροθι Λι και Τομ Οζίμεκ

Η Ρωσία καταδικάζει τις απειλές προληπτικού πλήγματος από το ΝΑΤΟ

Ως «εξαιρετικά ανεύθυνες» χαρακτήρισε η Ρωσία τις δηλώσεις του Αντιναυάρχου Τζουζέπε Καβοντραγκόνε, επικεφαλής της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ, σχετικά με το ενδεχόμενο προληπτικής επίθεσης της Συμμαχίας.

Στις 1 Δεκεμβρίου, ο Ιταλός Αντιναύαρχος Καβοντραγκόνε ανέφερε πως το ΝΑΤΟ εξετάζει το ενδεχόμενο να υιοθετήσει πιο επιθετική στάση έναντι των «υβριδικών πολέμων» που, σύμφωνα με τη Δύση, εφαρμόζει η Μόσχα.

«Μελετάμε τα πάντα. Στον τομέα του κυβερνοπολέμου, συνήθως αντιδρούμε εκ των υστέρων. Η σκέψη μας πλέον στρέφεται προς το να γίνουμε πιο επιθετικοί ή να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία, αντί να κινούμαστε πάντα αντιδραστικά», δήλωσε στους Financial Times ο Αντιναύαρχος. Τόνισε μάλιστα πως ένα προληπτικό πλήγμα θα μπορούσε να εκληφθεί ως αμυντική ενέργεια, αν και αναγνώρισε πως μια τέτοια προσέγγιση αποκλίνει από την παραδοσιακή γραμμή του ΝΑΤΟ.

«Το βασικό ζητούμενο για το ΝΑΤΟ είναι η αποτροπή μελλοντικής επιθετικότητας. Με ποιον τρόπο θα επιτευχθεί αυτό — με αντεκδίκηση ή με προληπτικό πλήγμα — είναι ζήτημα που απαιτεί ενδελεχή ανάλυση, καθώς στο μέλλον είναι πιθανό να ενταθεί η πίεση επ’ αυτού», σημείωσε.

Το ΝΑΤΟ ορίζει τον υβριδικό πόλεμο ως συνδυασμό συμβατικών και μη μεθόδων —υπονόμευση, αποσταθεροποίηση, επιθέσεις που συχνά δεν είναι ευδιάκριτες— και συνήθως κινείται στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» κάτω από το όριο μιας μετωπικής σύρραξης. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι κυβερνοεπιθέσεις, τα πλήγματα σε κρίσιμες υποδομές και η κατασκοπεία.

Σχολιάζοντας τις παραπάνω δηλώσεις, η εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα χαρακτήρισε τα λεγόμενα Καβοντραγκόνε ως «εξαιρετικά ανεύθυνο βήμα» και τα ερμήνευσε ως ένδειξη της πρόθεσης του ΝΑΤΟ να οξύνει περαιτέρω τις εντάσεις.

«Διακρίνουμε εδώ μια σκόπιμη προσπάθεια υπονόμευσης των προσπαθειών για υπέρβαση της ουκρανικής κρίσης», δήλωσε η κ. Ζαχάροβα, προσθέτοντας πως όσοι διατυπώνουν τέτοιες τοποθετήσεις θα πρέπει να αναλογιστούν τους κινδύνους και τις πιθανές συνέπειες για τα ίδια τα μέλη της Συμμαχίας.

Ειδικότερα, η Ζαχάροβα επέκρινε τη συζήτηση περί προληπτικών πληγμάτων κατά της Ρωσίας, σημειώνοντας: «Αντιμετωπίζουμε τη δήλωση του Τζουζέπε Καβοντραγκόνε για ενδεχόμενα προληπτικά πλήγματα εναντίον της Ρωσίας ως εξαιρετικά ανεύθυνο βήμα, που καταδεικνύει την ετοιμότητα της Συμμαχίας να συνεχίσει τους επικίνδυνους πειραματισμούς με κλιμάκωση. Πρόκειται για εσκεμμένη προσπάθεια παρεμπόδισης της επίλυσης της ουκρανικής κρίσης. Όσοι προβαίνουν σε τέτοιες δηλώσεις οφείλουν να γνωρίζουν τόσο τους κινδύνους που ανακύπτουν όσο και τις πιθανές συνέπειες – ακόμα και για τα ίδια τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ».

Παράλληλα, κατηγόρησε τη Συμμαχία ότι καλλιεργεί «αντιρωσική υστερία» παρουσιάζοντας υποτιθέμενη άμεση απειλή από τη Μόσχα, και υποστήριξε πως δηλώσεις σαν του Καβοντραγκόνε δυναμιτίζουν όσες προσπάθειες υπάρχουν για αποκλιμάκωση.

Το ζήτημα του ρωσικού υβριδικού πολέμου έχει αναδειχθεί σε κεντρικό θέμα τόσο για το ΝΑΤΟ όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα μετά από διαδοχικά επεισόδια παραβάσεων του εναέριου χώρου — ακόμη και με drones ή αεροσκάφη — σε χώρες όπως η Πολωνία, η Ρουμανία, η Εσθονία και η Λιθουανία. Αντίστοιχα κρούσματα ύποπτων δραστηριοτήτων έχουν σημειωθεί και στη Δυτική Ευρώπη — Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Βέλγιο, Σουηδία και Δανία.

Σε απάντηση, το ΝΑΤΟ εκκίνησε την 12η Σεπτεμβρίου την ευρείας κλίμακας αεροπορική επιχείρηση «Eastern Sentry», με στόχο την ενίσχυση της άμυνας της ανατολικής του πτέρυγας.

Στην επιχείρηση συμμετέχουν δανέζικα, γαλλικά, γερμανικά και βρετανικά μαχητικά, συνεχίζοντας την προηγούμενη επιχείρηση «Baltic Sentry», την οποία είχε ανακοινώσει νωρίτερα εφέτος ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε για την προστασία των υποθαλάσσιων καλωδίων στη Βαλτική Θάλασσα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παράλληλα εφαρμόζει νέα μέτρα για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών.

Σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 8 Οκτωβρίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξέφρασε έντονη ανησυχία για την αυξανόμενη απειλή κατά της ευρωπαϊκής ασφάλειας έξω από τα παραδοσιακά όρια πολέμου – όπως δολιοφθορές και κυβερνοεπιθέσεις.

«Ήρθε η ώρα να το ονομάσουμε με το όνομά του: πρόκειται για υβριδικό πόλεμο. Πρέπει να το λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας. Δεν αρκεί να αντιδρούμε. Πρέπει να αποτρέπουμε, γιατί αν διστάζουμε να δράσουμε, η “γκρίζα ζώνη” θα μεγαλώσει», ανέφερε, χωρίς να κατονομάσει ευθέως τη Ρωσία, αν και αναγνώρισε τον ρόλο της στη διάσπαση της Ευρώπης.

Στις 16 Οκτωβρίου, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για Θέματα Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους, παρουσίασε τον «Οδικό Χάρτη Διατήρησης της Ειρήνης – Αμυντική Ετοιμότητα 2030», δίνοντας έμφαση στην ανάγκη αποτροπής της ρωσικής επιθετικότητας, πρόληψης συγκρούσεων και διαφύλαξης της ειρήνης.

Ο οδικός χάρτης προβλέπει τέσσερις βασικές στρατηγικές: Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Άμυνα έναντι Drones, Παρακολούθηση της Ανατολικής Πτέρυγας, Ευρωπαϊκή Αεράμυνα και Ευρωπαϊκή Ασπίδα Διαστήματος.

Παρά τους διαρκείς προβληματισμούς και τις επισημάνσεις της Δύσης, η Μόσχα απορρίπτει σταθερά κάθε κατηγορία περί παραβιάσεων του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ ή εμπλοκής σε πράξεις δολιοφθοράς και επιθέσεις σε ευρωπαϊκές υποδομές.

Η «Ασπίδα Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας» εγείρει ανησυχίες για την ελευθερία του λόγου

Η «Ασπίδα Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ισχυρίζεται ότι θα «αντιμετωπίσει τη χειραγώγηση πληροφοριών και την παραπληροφόρηση» και θα ενισχύσει τη δημοκρατική ανθεκτικότητα μέσω «προσέγγισης ολόκληρης της κοινωνίας».

Οι επικριτές προειδοποιούν ότι συγκεντρώνοντας τον έλεγχο στις Βρυξέλλες, η ΕΕ κινδυνεύει να εκχωρήσει την ελευθερία του Τύπου σε φορείς που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση και να μετατρέψει τον δημοκρατικό διάλογο σε ένα σύστημα διαχειριζόμενης πληροφόρησης.

Στις 11 Νοεμβρίου, η ΕΕ παρουσίασε αυτό που αποκάλεσε «μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων για την ενδυνάμωση, την προστασία και την προώθηση ισχυρών και ανθεκτικών δημοκρατιών σε όλες» τις 27 χώρες-μέλη της Ένωσης.

Οι υποστηρικτές λένε ότι η «Ασπίδα Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας» αποτελεί αναγκαίο προπύργιο ενάντια στην ξένη κακόβουλη επιρροή, μια καθυστερημένη απάντηση στη Ρωσία και σε άλλα αυταρχικά καθεστώτα.

Η Ασπίδα

Η ΕΕ υποστηρίζει ότι «τα αυταρχικά καθεστώτα προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις διαιρέσεις, να σπείρουν δυσπιστία και να περιορίσουν δημοκρατικούς φορείς όπως τα ελεύθερα μέσα ενημέρωσης και η κοινωνία των πολιτών».

Η Ασπίδα θα επιδιώξει να «απο-χρηματοδοτήσει την παραπληροφόρηση, αφαιρώντας τα διαφημιστικά έσοδα που ανταμείβουν το ψευδές περιεχόμενο», δήλωσε η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Τεχνολογική Κυριαρχία, Ασφάλεια και Δημοκρατία, Χένα Βίρκουνεν.

Πρόσθεσε ότι «ένα πανευρωπαϊκό, ανεξάρτητο δίκτυο ανάλυσης» είναι ζωτικής σημασίας για την υπεράσπιση της ακεραιότητας της πληροφορίας.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει ανοίξει νέους δρόμους για έκφραση, αλλά και «νέες ευπάθειες», δήλωσε ο Επίτροπος της ΕΕ για τη Δημοκρατία, τη Δικαιοσύνη, το Κράτος Δικαίου και την Προστασία των Καταναλωτών, Μάικλ ΜακΓκραθ.

«Η παραπληροφόρηση, η αλγοριθμική χειραγώγηση, η οικονομική πίεση στα ΜΜΕ και τα εργαλεία ΑΙ τώρα απειλούν τον δημοκρατικό τρόπο μας», είπε.

Η Ασπίδα ενισχύει επίσης την ικανότητα της ΕΕ να ασκεί πίεση στις διαδικτυακές πλατφόρμες, μέσω του  Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA), για να κατεβάζουν αναρτήσεις που εμπίπτουν σε αυτούς τους ορισμούς.

Μέρος του σχεδίου ενισχύει επίσης τον ρόλο της ΕΕ στην παρακολούθηση εκλογών και μέσων ενημέρωσης και εισάγει έναν συντονισμένο μηχανισμό απόκρισης κρίσεων για τη διασφάλιση «της ακεραιότητας του πληροφοριακού χώρου».

Προς αυτόν τον στόχο, ένα νέο ευρωπαϊκό δίκτυο ελεγκτών θα λειτουργεί σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ, ενώ το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων θα επεκτείνει το έργο του στην ανάλυση εκλογικών αφηγήσεων και τάσεων στα μέσα ενημέρωσης.

Έλεγχος του αφηγήματος

Η κινητήρια δύναμη της πολιτικής ηγεσίας πίσω από την Ασπίδα είναι «ο φόβος», δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times ο Αντόνιο Τάνγκερ Κορέα, αντιπρόεδρος της ομάδας Patriots for Europe και συντονιστής της ομάδας στην επιτροπή EDS. Η ομάδα Patriots for Europe είναι μια συντηρητική συμμαχία και η τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο Κορέα, ο οποίος είναι επίσης αντιπρόεδρος του Chega, του δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος στην Πορτογαλία, αναγνώρισε ότι υπάρχει «κάποια παραπληροφόρηση» και «ψευδή νέα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» αλλά είπε ότι οι Βρυξέλλες ανησυχούν για την απώλεια του ελέγχου του αφηγήματος όσον αφορά μέσα ενημέρωσης που δεν επιδοτούνται.

«Δηλαδή, ποιος Τύπος μπορεί να είναι ανεξάρτητος μετά τη λήψη εκατομμυρίων; Φυσικά, ξέρουμε τι προσπαθούν να κάνουν, αλλά χάνουν έδαφος», παρατήρησε. Ορισμένα μέσα ενημέρωσης συνεχίζουν να αναπτύσσονται επειδή «δεν παραπλανούν τον κόσμο. […] Είναι πραγματικά καλοί άνθρωποι, και αυτό προκαλεί φόβο».

Κρατικά καθοδηγούμενα όρια

Μια τέτοια «επέκταση της θεσμικής εξουσίας εγείρει σοβαρές ανησυχίες για θεσμική υπέρβαση και διάβρωση του πλουραλισμού», είπε η Αντίνα Πορτάρου, ανώτερη νομική σύμβουλος για την Ευρώπη στο ADF International στις Βρυξέλλες, μια αμερικανική θρησκευτική νομική οργάνωση.

Η πρόταση της Επιτροπής επεκτείνει σημαντικά την εξουσία της ΕΕ να «διαμορφώνει, να επιβλέπει και να παρεμβαίνει σε δημόσια αφηγήματα και διαδικτυακές ροές πληροφοριών, με το πρόσχημα της υπεράσπισης της δημοκρατίας», είπε σε δήλωση που εστάλη με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην Epoch Times.

Με αυτήν την πρόφαση, πρόσθεσε η Πορτάρου, η Επιτροπή «εξοπλίζει ουσιαστικά τον εαυτό της με διευρυμένες εξουσίες για να επηρεάζει τον λόγο, να ρυθμίζει τα τεχνολογικά οικοσυστήματα και να κατευθύνει τη δημόσια συζήτηση. Αυτά τα αλληλένδετα καθεστώτα θα διαβρώσουν τις θεμελιώδεις ελευθερίες, ομαλοποιώντας όρια πολιτικής έκφρασης καθοδηγούμενα από το κράτος και αντιμετωπίζοντας τη διαφωνία ως ρυθμιστικό κίνδυνο αντί ως δημοκρατική αναγκαιότητα», τόνισε.

Η αντίδραση των ΗΠΑ

Ο Αμερικανός δικηγόρος Πρέστον Μπερν δήλωσε στην Epoch Times ότι θεωρεί ότι οι νόμοι της ΕΕ είναι κατά της ελευθερίας του λόγου. «Η Ασπίδα θα παραβιάσει τα δικαιώματα της Πρώτης Τροπολογίας Αμερικανών πολιτών και εταιρειών στο διαδίκτυο», είπε σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Ο Μπερν έχει συνεργαστεί με αμερικανικές εταιρείες που έλαβαν επιστολές από την Ofcom, τον βρετανικό ρυθμιστή που είναι υπεύθυνος για την επιβολή του Νόμου για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο (Online Safety Act – OSA).

Ο OSA έχει ήδη δώσει στους ρυθμιστές σαρωτικές εξουσίες να υποχρεώνουν τις πλατφόρμες να αφαιρούν περιεχόμενο που θεωρείται επιβλαβές, ενώ η ΕΕ ακολουθεί παρόμοιο μοντέλο σε πανευρωπαϊκή κλίμακα μέσω του DSA.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επισημάνει ότι η προσέγγιση των Βρυξελλών στην αστυνόμευση της διαδικτυακής ομιλίας είναι «ασύμβατη» με την αμερικανική θέση για την ελευθερία του λόγου.

«Είμαι σίγουρος ότι θα ρίξουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε αυτό, όπως η Ofcom έριξε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στον μηχανισμό επιβολής του Νόμου για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο», δήλωσε ο Μπερν, ο οποίος πιστεύει ότι μπορεί να σταματήσει την Ασπίδα «στην αμερικανική ακτογραμμή με μηδενικό κόστος», αναφερόμενος σε ένα νομοσχέδιο που έχει προτείνει σε νομοθέτες του Νιου Χάμσαϊρ, και το οποίο θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως «πρότυπο για την αμερικανική αντίσταση κατά της παγκόσμιας λογοκρισίας, εάν προσαρμοστεί για ομοσπονδιακή χρήση».

«Αν ο νόμος GRANITE που εφαρμόζουμε αυτή τη στιγμή σε επίπεδο Πολιτείας υιοθετηθεί και εφαρμοστεί ομοσπονδιακά, θα μπορέσουμε να επιβάλουμε σκληρές οικονομικές κυρώσεις σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αν προσπαθήσουν να παρέμβουν στις Ηνωμένες Πολιτείες με την Ασπίδα. Δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι θα υπάρξει ομοσπονδιακή δράση, αλλά είμαι αισιόδοξος ότι η δράση των πολιτειών θα την προκαλέσει», είπε.

Χρηματοδότηση

Μεγάλο μέρος της χάραξης πολιτικής της Ασπίδας προέρχεται από ΜΚΟ που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από οικονομική στήριξη της ΕΕ.

Για παράδειγμα, η κοινοπραξία Media Freedom Rapid Response δήλωσε ότι καλωσορίζει την εστίαση της Ασπίδας στα ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα, στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και στα «υγιέστερα οικοσυστήματα πληροφορίας» για την προστασία των ευρωπαϊκών αξιών και της ασφάλειας. Συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ.

Τον Απρίλιο, η Transparency International EU παρότρυνε την ΕΕ να χρησιμοποιήσει την Ασπίδα για να προστατεύσει την Ευρώπη από «τη Ρωσία του Πούτιν και την κυβέρνηση Τραμπ —και από εσωτερικές δυνάμεις που επιδιώκουν να αποδομήσουν τις δημοκρατικές αρχές». Χρηματοδοτείται από την ΕΕ.

Ο συνασπισμός Democracy for Transition Coalition, μια ομάδα οργανώσεων που εργάζονται σε ζητήματα δημοκρατίας και περιβάλλοντος και συγχορηγείται από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (European Environmental Bureau – EEB), υποστήριξε τον Μάιο ότι πρέπει να ενισχυθούν οι δικλείδες ασφαλείας μέσα στην Ασπίδα, αλλά «ο προστατευτικός εξοπλισμός δεν είναι αρκετός». Το ίδιο το EEB δηλώνει ότι «χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Ελεγκτές γεγονότων

Η ΕΕ ανακοίνωσε ότι πρόκειται να δημιουργηθεί ένα «ανεξάρτητο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελεγκτών Γεγονότων», για να ενισχύσει την ικανότητα επαλήθευσης γεγονότων σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Ακόμα δεν έχει δημοσιοποιηθεί ποιοι οργανισμοί θα είναι μέρος και θα ηγηθούν του δικτύου

Το 2022 και το 2023, οργανισμοί επαλήθευσης γεγονότων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ έγραψαν τον «οδηγό κανόνων» για το τι θεωρείται ανεξάρτητη δημοσιογραφία επαλήθευσης, που τώρα ετοιμάζεται να εφαρμοστεί σε όλο τον ευρωπαϊκό πληροφοριακό χώρο.

Στο πλαίσιο του European Fact-Checking Standards Project, το AFP Fact Check, που αξιολογήθηκε ότι έχει αριστερές τάσεις από την AllSides, εργάστηκε μαζί με την Correctiv.org στη Γερμανία και την Maldita.es στην Ισπανία, οι οποίες αμφότερες χαρακτήρισαν τη θεωρία διαρροής από εργαστήριο για τη διάδοση της επιδημίας του COVID ως «φάρσα».

Δίκτυο ατόμων επιρροής

«Αυτό δημιουργεί ένα σύστημα στο οποίο η ΕΕ επηρεάζει το ποιος θεωρείται αξιόπιστος και ποια πληροφορία είναι επιθυμητή», είπε η Γερμανίδα πολιτικός Κριστίν Άντερσον, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το συντηρητικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην Epoch Times.

«Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δεν πρέπει να κάνουν κάτι τέτοιο, επειδή μια τόσο ελεγχόμενη δημόσια σφαίρα αντιβαίνει σε μια πλουραλιστική κοινωνία. Μου είναι εντελώς ακατανόητο πώς η Επιτροπή σκέφτηκε ακόμη και την ιδέα να δημιουργήσει ένα δίκτυο ατόμων επιρροής για να προωθεί τα δικά της αφηγήματα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι μια κοινωνία πολιτών «που πληρώνεται από πολιτικούς δεν μπορεί πλέον να ελέγχει ανεξάρτητα την πολιτική εξουσία· αυτό θυμίζει περισσότερο την Κίνα παρά μια φιλελεύθερη δημοκρατία».

«Η δημοκρατία δεν χρειάζεται επιδοτούμενους φύλακες, αλλά ενημερωμένους πολίτες. Όσοι θέλουν να προστατεύσουν τη δημοκρατία από την κριτική και τα διαφορετικά αφηγήματα την αποδυναμώνουν», τόνισε η Άντερσον.

Τεχνικές διαδικτυακής χειραγώγησης

Η Epoch Times ρώτησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ποια δημοκρατική εποπτεία θα αποτρέψει τον Κόμβο Παρακολούθησης Πληροφοριών (Monitoring Centre) από το να διευρύνει την αρμοδιότητά του στην επιτήρηση της γενικής πολιτικής ομιλίας.

Και επίσης, πώς θα μπορούσε η Επιτροπή να εγγυηθεί ιδεολογική ισορροπία και συμπερίληψη επικριτών στο πλαίσιο, εάν οι ΜΚΟ που συμβουλεύουν λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ.

Μια εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε στην Epoch Times μέσω email ότι «η ενίσχυση της ακεραιότητας του πληροφοριακού χώρου είναι το κλειδί για τη στήριξη δικαιωμάτων όπως η ελευθερία της έκφρασης. [Οι πολίτες] πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση και να συμμετέχουν σε έναν αξιόπιστο και έμπιστο χώρο πληροφορίας — ελεύθερο από παρεμβολές. Άτομα, πολιτικοί, μέσα ενημέρωσης ή άλλοι φορείς έχουν το δικαίωμα να εκφράζονται ελεύθερα, ακόμη και με τρόπο που κάποιοι μπορεί να θεωρούν σοκαριστικό ή ανατρεπτικό».

Ταυτόχρονα, όμως, προσέθεσε, υπάρχει «αύξηση των τεχνικών διαδικτυακής χειραγώγησης», συμπεριλαμβανομένης της «μη αυθεντικής» χρήσης λογισμικών ή ψεύτικων λογαριασμών, ιστοσελίδων σχεδιασμένων να μιμούνται επίσημες πηγές, καθώς και παραποιημένων βίντεο και τεχνητής ενίσχυσης περιεχομένου.

«Εδώ εστιάζουμε στις οργανωμένες εκστρατείες μέσω των οποίων εχθρικοί παράγοντες στοχεύουν στη χειραγώγηση πληροφοριών και στη διαμόρφωση των απόψεων των ανθρώπων για να παρέμβουν στη δημοκρατική σφαίρα και στις δημοκρατικές διαδικασίες στην ΕΕ και στους γείτονές της», σημείωσε.

Η κοινοπραξία Media Freedom Rapid Response, η Transparency International EU και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB) δεν απάντησαν στο αίτημα της Epoch Times για σχόλιο.

Του Owen Evans

Η ΕΕ εγκρίνει δραστικές μειώσεις δασμών σε αμερικανικά αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε εκτεταμένες μειώσεις δασμών σε αμερικανικά αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα, πλησιάζοντας ένα ακόμη βήμα προς την πλήρη κατάργηση των δασμών και την παροχή προνομιακής πρόσβασης σε σειρά αμερικανικών εξαγωγών.

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που ανακοινώθηκε στις 28 Νοεμβρίου, ανοίγει τον δρόμο για συνομιλίες με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τους κανονισμούς που υλοποιούν πλευρές της Κοινής Δήλωσης ΕΕ–ΗΠΑ της 21ης Αυγούστου, με στόχο τη σταθεροποίηση των διατλαντικών εμπορικών σχέσεων και τη μείωση των εντάσεων.

Σύμφωνα με την πρώτη πρόταση κανονισμού, καταργούνται οι εναπομείναντες δασμοί της Ε.Ε. επί των αμερικανικών βιομηχανικών προϊόντων. Παράλληλα, θεσπίζονται ποσοστώσεις για δασμολογικούς συντελεστές σε αμερικανικά θαλασσινά και μη ευαίσθητα αγροτικά προϊόντα, μεταξύ των οποίων ξηροί καρποί, γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά και χοιρινό κρέας.

Δεύτερος κανονισμός επεκτείνει την πενταετή αναστολή δασμών σε ζωντανό και κατεψυγμένο αστακό πέραν της λήξης της τον Ιούλιο του 2025 και διευρύνει το μέτρο για να καλύψει και μεταποιημένο αστακό.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι περιέγραψαν το πακέτο ως κομβικό βήμα για την αποκατάσταση της σταθερότητας στις εμπορικές σχέσεις ΕΕ–ΗΠΑ, που καλύπτουν το 30% του παγκόσμιου εμπορίου, με τις αμοιβαίες επενδύσεις να αγγίζουν τα 5,4 τρισ. δολάρια το 2023.

Σε ανταπόκριση σε σχετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εισάγουν νέες προστασίες για ευαίσθητους εγχώριους τομείς, συμπεριλαμβανομένου ενός ενισχυμένου μηχανισμού διμερούς προστασίας για ταχεία αντίδραση σε κύματα εισαγωγών, ενώ καλούν την Επιτροπή να καταθέσει έκθεση για τις οικονομικές επιπτώσεις των μέτρων απελευθέρωσης του εμπορίου έως το τέλος του 2028.

Μετά την έγκριση αυτών των εντολών, η Ε.Ε. θα ξεκινήσει τριμερείς διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την οριστικοποίηση της συμφωνίας, πιθανώς στις αρχές του επόμενου έτους. Η πρωτοβουλία αυτή συνιστά μείζονα αναπροσανατολισμό των εμπορικών σχέσεων ΕΕ–ΗΠΑ, με τις δύο πλευρές να επιδιώκουν ταχεία εφαρμογή έπειτα από παρατεταμένες εντάσεις σε πληθώρα θεμάτων.

Το συνολικό πακέτο περιλαμβάνει δεσμεύσεις της Ε.Ε. για κατάργηση δασμών στα αμερικανικά βιομηχανικά προϊόντα και επέκταση της πρόσβασης των αγροτικών προϊόντων, καθώς και αμερικανικές δεσμεύσεις για περιορισμό δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα.

Επίσης, οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αναζητήσουν κοινές λύσεις σε ζητήματα όπως η παγκόσμια υπερπροσφορά χάλυβα, ενώ η Ε.Ε. αναλαμβάνει να αγοράσει σημαντικές ποσότητες αμερικανικής ενέργειας και τεχνολογικών προϊόντων έως το 2028.

Η Ευρώπη εγκρίνει ιστορικό προϋπολογισμό 22 δισ. ευρώ για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενέκριναν χρηματοδοτικό πακέτο-ρεκόρ ύψους 22,1 δισ. ευρώ για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), στηρίζοντας ενισχυμένα προγράμματα επιστήμης, ασφάλειας και εξερεύνησης.

Οι υπουργοί των 23 κρατών-μελών και συνεργαζόμενων χωρών της ESA, που συνεδρίασαν στη Βρέμη στις 27 Νοεμβρίου, συμφώνησαν στην υψηλότερη συμβολή που έχει δοθεί ποτέ στην ιστορία του Οργανισμού.

Ο γενικός διευθυντής της ESA, Γιόζεφ Άσμπαχερ, χαρακτήρισε το αποτέλεσμα «μεγάλη επιτυχία για την Ευρώπη και πραγματικά σημαντική στιγμή για την αυτονομία και την ηγεσία μας στην επιστήμη και την καινοτομία». Όπως σημείωσε, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν σε «αύξηση 32% σε σχέση με τις υπουργικές δεσμεύσεις του 2022 ή 17% προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό».

Τόνισε επίσης ότι η συμφωνία αντανακλά τις αυξημένες προσδοκίες των κυβερνήσεων από την ESA να υλοποιεί προγράμματα που θα εδραιώσουν την ευρωπαϊκή πρωτοπορία στο διάστημα και θα ενισχύσουν τις δυνατότητες τόσο στη Γη όσο και στο απώτερο διάστημα.

Ο κ. Άσμπαχερ υπενθύμισε πως η 50ή επέτειος της ESA ανέδειξε τα επιτεύγματα του παρελθόντος, προσθέτοντας ωστόσο ότι «η δουλειά τώρα ξεκινάει».

Οι χρηματοδοτικές αποφάσεις αποτελούν το πρώτο μεγάλο βήμα υλοποίησης της Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής 2040 της ESA, η οποία σκιαγραφεί τις ευρωπαϊκές επιστημονικές και βιομηχανικές φιλοδοξίες στο διάστημα και τις αναγκαίες τεχνολογίες για την επίτευξή τους.

Η Γερμανία συνεισέφερε 5,4 δισ. ευρώ, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε με 1,7 δισ. λίρες για τα προγράμματα της ESA. Η Γερμανίδα υπουργός Διαστήματος Ντόροθεε Μπαρ δήλωσε στις 27 Νοεμβρίου: «Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης της ESA, η οποία πλέον υιοθετεί παραδειγματικό μετασχηματισμό με περισσότερο ανταγωνιστικές, προσανατολισμένες στον χρήστη και στην εφαρμογή προσεγγίσεις. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζουμε κυριαρχία στο διάστημα και δημιουργούμε ανταγωνιστικότητα και προστιθέμενη αξία στη γερμανική οικονομία, τόσο στη διαστημική όσο και πέραν αυτής».

Η Βρετανίδα υπουργός Διαστήματος, Λιζ Λόιντ CBE, επεσήμανε: «Ο διαστημικός τομέας αποτελεί βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και εθνικής ασφάλειας για το Ηνωμένο Βασίλειο».

Σχέδια και προγράμματα της ESA

Η ESA εξασφάλισε ετήσια πραγματική αύξηση 3,5% για την επιστήμη, ενισχύοντας αποστολές όπως LISA και New Athena και ξεκινώντας τεχνολογική προετοιμασία για το φιλόδοξο σχέδιο Voyage 2050, που περιλαμβάνει καιρική αποστολή στον Εγκέλαδο για αναζήτηση ζωής.

Οι υπουργοί ενέκριναν επίσης την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Ανθεκτικότητας από το Διάστημα, με στόχο την αύξηση της διττής χρήσης δορυφορικών δυνατοτήτων για αντιμετώπιση κρίσεων και ασφαλείς επικοινωνίες.

Η αρχική χρηματοδότηση αφορά την ανάπτυξη ενοποιημένου συστήματος δορυφορικής απεικόνισης υψηλής ανάλυσης, καθώς και νέων συστημάτων πλοήγησης χαμηλής τροχιάς (LEO) και υπηρεσιών διασύνδεσης, όπως ανακοίνωσε η ESA.

Μια αχρονολόγητη εικόνα του πυραύλου Ariane 6 στην τοποθεσία εκτόξευσης της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας. Ευγενική παραχώρηση της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας.

 

Επιπλέον, ενισχύεται η προσπάθεια απεξάρτησης από μη ευρωπαϊκές τεχνολογίες, η υποστήριξη των Ariane 6 και Vega-C, καθώς και η περαιτέρω ενδυνάμωση των εμπορικών προγραμμάτων. Περίπου 3,6 δισ. ευρώ προορίζονται για συγχρηματοδοτούμενα έργα, ενώ συνεχίζεται η ανάπτυξη των νέας γενιάς δορυφόρων Copernicus και τα ερευνητικά προγράμματα Παρατήρησης της Γης.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη διαστημική εξερεύνηση, με προτεραιότητες όπως το ρόβερ Rosalind Franklin για τον Άρη το 2028, η σεληνιακή γεωπλατφόρμα Argonaut και τεχνολογίες για επιχειρήσεις χαμηλής τροχιάς. Τα ευρωπαϊκά κράτη επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στην εξερεύνηση: το ρόβερ Rosalind Franklin, σε συνεργασία με τη Roscosmos, χρηματοδοτείται πλέον για εκτόξευση προς Άρη το 2028, ενώ η γεωπλατφόρμα Argonaut θα στηρίξει τη διαρκή παρουσία στη Σελήνη.

Η ESA ανακοίνωσε επίσης δύο δοκιμαστικές πτήσεις υπηρεσίας επιστροφής φορτίου από χαμηλή τροχιά, σχεδιασμένες να συνδεθούν με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό πριν την προγραμματισμένη απόσυρσή του το 2030. Προβλέπεται ενδιάμεση υπουργική ανασκόπηση πριν το 2028 για επανεκτίμηση των διεθνών συνεργασιών.

Το χαρτοφυλάκιο της ESA για την ασφάλεια στο διάστημα επικεντρώνεται σε τρεις αποστολές: Ramses, που θα αναχαιτίσει τον αστεροειδή Άποφις το 2029, το παρατηρητήριο διαστημικής μετεωρολογίας Vigil και την αποστολή RISE για συντήρηση σε τροχιά και μείωση διαστημικών απορριμμάτων.

Τέλος, ο Οργανισμός εξετάζει τη δημιουργία νέων κέντρων στην Πολωνία για εφαρμογές ασφάλειας και στη Νορβηγία για διαστημικές επιχειρήσεις στην Αρκτική.

Μερτς: Προτεραιότητα η χρηματοδότηση της Ουκρανίας με ρωσικά κεφάλαια

Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, υπογράμμισε στις 28 Νοεμβρίου ότι η ανάγκη να χρησιμοποιηθούν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας της Ουκρανίας καθίσταται «όλο και πιο επείγουσα».

Σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο με τον Σλοβένο πρωθυπουργό Ρόμπερτ Γκόλουμπ, σημείωσε: «Βλέπω αυτή την ανάγκη ως ολοένα και πιο επιτακτική. Η Ουκρανία χρειάζεται τη στήριξή μας. Οι ρωσικές επιθέσεις εντείνονται. Ο χειμώνας πλησιάζει — ή μάλλον, έχουμε ήδη μπει στον χειμώνα. Υπό αυτό το πρίσμα, ελπίζω πως θα καταλήξουμε σε κοινή λύση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Αντίστοιχο μήνυμα έστειλε και ο Γκόλουμπ, χαρακτηρίζοντας τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως «το ισχυρότερο όπλο που διαθέτει η Ε.Ε. για να επιτύχει ειρήνη στην Ουκρανία», σύμφωνα με τη σλοβενική εφημερίδα Delo.

Η Ε.Ε. έχει δεσμεύσει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας έως και 250 δισ. δολαρίων από την επιβολή κυρώσεων κατά της Κεντρικής Τράπεζας και του Υπουργείου Οικονομικών της Ρωσίας, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Μέχρι στιγμής, αξιοποιείται μόνο ο τόκος που παράγεται από τα δεσμευμένα αυτά κεφάλαια.

Προς το παρόν, εντός της Ε.Ε. βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις σχετικά με τους τρόπους χρήσης των «παγωμένων» ρωσικών πόρων για τη στήριξη της άμυνας και ανοικοδόμησης του Κιέβου, χωρίς την πλήρη κατάσχεσή τους, λόγω νομικών εμποδίων.

Ο Μερτς είχε παρουσιάσει από τον Σεπτέμβριο την πρότασή του: η Ε.Ε. να παράσχει στην Ουκρανία άτοκο δάνειο σχεδόν 140 δισ. ευρώ. Αν και αρκετές χώρες στηρίζουν το εν λόγω σχέδιο, άλλες — όπως το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και η Ουγγαρία, μαζί με θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα — εκφράζουν επιφυλάξεις.

Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ, βασικός πολέμιος του σχεδίου, ζήτησε από την Ε.Ε. τρεις εγγυήσεις πριν δώσει τη συγκατάθεσή του: πλήρη αμοιβαιοποίηση του κινδύνου (με ρητή ανάληψη από κάθε κράτος-μέλος της υποχρέωσης αποπληρωμής) και συντονισμένη δράση όλων των χωρών όπου υπάρχουν δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Την παραμονή, 27 Νοεμβρίου, το Financial Times μετέδωσε ότι ο Ντε Βέβερ διαμήνυσε στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πως η προώθηση αυτού του δανειακού σχήματος θα μπορούσε να υπονομεύσει κάθε προοπτική ειρηνευτικής συμφωνίας.

«Η βεβιασμένη προώθηση του προτεινόμενου σχεδίου αποζημιώσεων θα είχε ως παράπλευρη απώλεια ότι, ως Ε.Ε., ουσιαστικά θα εμποδίζαμε το ενδεχόμενο ειρηνευτικής συμφωνίας», ανέφερε στην επιστολή του.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε στις 28 Νοεμβρίου ότι έλαβε την επιστολή Ντε Βέβερ και ότι οι εντατικές διαβουλεύσεις, ιδίως με το Βέλγιο, συνεχίζονται.

Εκπρόσωπος της Κομισιόν, Πάουλα Πίνιο, δήλωσε: «Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά· είναι φυσικό να τίθενται ερωτήματα, να εκφράζονται ανησυχίες, και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπάρξει ικανοποιητική απάντηση».

Σχολιάζοντας τις ενστάσεις Βελγίου και Βερολίνου, ο Μερτς ανέφερε πως συνομίλησε με τον Ντε Βέβερ και κατανοεί τις ανησυχίες του, αλλά υπογράμμισε, σύμφωνα με τη Delo, ότι «είναι απαραίτητη η χρήση των ‘παγωμένων’ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων». Τόνισε δε ότι οποιαδήποτε απόφαση πρέπει να ληφθεί ομόφωνα.

Η Ρωσία έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι η αξιοποίηση των δεσμευμένων κεφαλαίων της υπέρ της Ουκρανίας θα θεωρηθεί κλοπή, αφήνοντας να εννοηθεί πως θα απαντήσει αναλόγως εάν η Ε.Ε. επιμείνει. Στις 20 Νοεμβρίου, η ρωσική Δούμα ενέκρινε ψήφισμα που ζητά λήψη μέτρων κατά του Βελγίου, της Euroclear και άλλων «μη φιλικών επενδυτών» σε περίπτωση που τα περιουσιακά στοιχεία κινητοποιηθούν.

Με τη συμβολή του Reuters

Η Γαλλία ζητά τρίμηνη αναστολή της ιστοσελίδας της Shein για προώθηση σεξουαλικών ομοιωμάτων ανηλίκων και όπλων

Η γαλλική κυβέρνηση θα ζητήσει από δικαστή του Παρισιού να εγκρίνει τρίμηνη αναστολή της ιστοσελίδας της Shein, καθώς όπλα και ομοιώματα σεξουαλικού περιεχομένου με παιδική όψη εντοπίστηκαν στην πλατφόρμα από ανεξάρτητους πωλητές, όπως ανέφερε στις 25 Νοεμβρίου κυβερνητικός αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών.

Η πρόσβαση στο ηλεκτρονικό κατάστημα είχε ήδη ανασταλεί τον Νοέμβριο, όταν εντοπίστηκαν προς πώληση τα συγκεκριμένα ομοιώματα. Η αναστολή της 5ης Νοεμβρίου είχε στόχο να δώσει στη Shein χρόνο να αποδείξει ότι όλο το περιεχόμενο συμμορφώνεται με τη γαλλική νομοθεσία και τους κανονισμούς, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών και Οικονομίας της Γαλλίας.

Στις αρχές του μήνα, Γάλλοι αξιωματούχοι είχαν επίσης ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την εκτελεστική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ξεκινήσει επίσημη έρευνα για την εταιρεία.

Η ακρόαση ορίστηκε από δικαστήριο του Παρισιού για τις τις 26 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο επιταχυμένης δικαστικής διαδικασίας που ξεκίνησε η κυβέρνηση. Στη διαδικασία έχει κλητευθεί η εταιρεία Infinite Styles Services, η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Δουβλίνο και διαχειρίζεται τις ευρωπαϊκές δραστηριότητες της Shein. Παρόντες αναμένεται να είναι και οι νομικοί εκπρόσωποι της εταιρείας. Η Γαλλία έχει επίσης καλέσει σημαντικούς παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου, ζητώντας τους να μπλοκάρουν την πρόσβαση στην ιστοσελίδα της Shein.

Η Shein και η Infinite Styles Services δεν απάντησαν σε αίτημα σχολιασμού μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης.

Η ενέργεια της γαλλικής κυβέρνησης βασίζεται στο Άρθρο 6.3 του νόμου για την ψηφιακή οικονομία, το οποίο επιτρέπει σε δικαστή να διατάξει μέτρα που αποσκοπούν στην πρόληψη ή τον τερματισμό ζημίας σχετιζόμενης με διαδικτυακό περιεχόμενο.

Το δικαστήριο θα πρέπει να αποφασίσει εάν η αναστολή είναι δικαιολογημένη και εάν ευθυγραμμίζεται με το δίκαιο της ΕΕ. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι διαδικτυακές πλατφόρμες — ως ενδιάμεσοι — δεν θεωρούνται άμεσα υπεύθυνες για προϊόντα που πωλούν τρίτοι, αλλά υποχρεούνται να αφαιρούν παράνομα προϊόντα μόλις λάβουν γνώση της ύπαρξής τους.

Ο αξιωματούχος του υπουργείου ανέφερε ότι η κυβέρνηση γνωρίζει πόσο ισχυρή είναι η Shein σε τεχνικό επίπεδο, επισημαίνοντας τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή. Επεσήμανε ότι, βάσει αυτού, η κυβέρνηση θεωρεί πως η εταιρεία διαθέτει την τεχνική, τεχνολογική και οικονομική δυνατότητα να πραγματοποιεί τους αναγκαίους ελέγχους· το γεγονός ότι δεν τους πραγματοποιεί αποτελεί πρόβλημα, προσέθεσε.

Διαδηλωτές μπροστά από το πολυκατάστημα Bazar de l’Hôtel de Ville. Παρίσι,  5 Νοεμβρίου 2025. (Dimitar Dilkoff/AFP μέσω Getty Images)

 

Στις 5 Νοεμβρίου, ο Γάλλος βουλευτής Αντουάν Βερμορέλ-Μαρκέ ανέδειξε επίσης με ανάρτησή του στο X καταχωρίσεις για σιδερογροθιές και άλλα όπλα στην πλατφόρμα της Shein.

Ο υπουργός Εμπορίου και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων Σερζ Παπέν δήλωσε στη γαλλική Εθνοσυνέλευση στις 5 Νοεμβρίου ότι η κατάσταση έχει εκτραπεί, τονίζοντας πως μετά τα σεξουαλικά ομοιώματα ανηλίκων βρίσκονται πλέον και όπλα. Ο ίδιος στη συνέχεια διέταξε την αναστολή της πλατφόρμας, σύμφωνα με το γαλλικό μέσο TF1 Info.

Αυστηρότεροι έλεγχοι για τη Shein και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού

Η Shein ιδρύθηκε στην Κίνα αλλά μετέφερε την έδρα της στη Σιγκαπούρη το 2022. Είναι ευρέως γνωστή για το μοντέλο χαμηλού κόστους «γρήγορης μόδας» και λειτουργεί επίσης ηλεκτρονικό κατάστημα που φιλοξενεί ανεξάρτητους πωλητές.

Σε δήλωση που εστάλη στην Epoch Times στις 6 Νοεμβρίου, η εταιρεία ανέφερε ότι είχε λάβει γνώση της ανακοίνωσης της γαλλικής κυβέρνησης για την αναστολή και τόνισε πως δεσμεύεται να αντιμετωπίσει άμεσα κάθε σχετική ανησυχία.

Η Shein ανέφερε επίσης ότι προχώρησε σε προσωρινή αναστολή των καταχωρίσεων από ανεξάρτητους τρίτους πωλητές στη γαλλική πλατφόρμα της, προκειμένου να επανεξετάσει και να ενισχύσει τον τρόπο λειτουργίας αυτών των πωλητών.

Η εταιρεία αντιμετωπίζει επίσης αυστηρότερους ελέγχους και από Αμερικανούς νομοθέτες, που ζήτησαν την περασμένη εβδομάδα από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Shein, τον Σου Γιανγκτιάν, να διευκρινίσει πώς κατέστη δυνατόν να εμφανιστούν στην πλατφόρμα σεξουαλικά ομοιώματα ανηλίκων.

Οι βουλευτές Βερν Μπιουκάναν (R-Fla.) και Ντέμπι Γουάσσερμαν Σουλτς (D-Fla.), μαζί με ακόμη 32 μέλη του Κογκρέσου, ανέφεραν σε κοινή επιστολή ότι, σύμφωνα με τις ίδιες τις πολιτικές της Shein, παράνομα ή απαγορευμένα προϊόντα αποκλείονται από την ιστοσελίδα· σε αυτές τις κατηγορίες περιλαμβάνονται αντικείμενα που προωθούν την κακοποίηση και εκμετάλλευση παιδιών.

Οι νομοθέτες εξέφρασαν τον φόβο ότι προϊόντα αντίστοιχα με εκείνα που εντοπίστηκαν στη γαλλική πλατφόρμα ενδέχεται να είναι διαθέσιμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Της Evgenia Filimianova

Με τη συμβολή του Guy Birchall και πληροφορίες από το Reuters

Η Φινλανδία παραμένει η πιο ευτυχισμένη χώρα παρά τη βαθιά οικονομική κρίση

Οι ισχυρές οικονομικές πιέσεις έχουν δημιουργήσει μια ψυχρή ατμόσφαιρα στην πιο ευτυχισμένη χώρα του κόσμου. Ωστόσο, ο 33χρονος Γιούχο-Πέκκα Παλόμα, μετά από 1.000 ημέρες ανεργίας, δεν έχει επιτρέψει ακόμη στα προβλήματα της Φινλανδίας να τον καταβάλουν.

Η χώρα αντιμετωπίζει οικονομική στασιμότητα, αυξανόμενη ανεργία και πιεσμένα δημόσια οικονομικά, αλλά κατάφερε για όγδοη συνεχόμενη χρονιά να παραμείνει στην κορυφή της ετήσιας έκθεσης World Happiness Report.

Η επιτυχία αυτή, όπως επισημαίνουν ειδικοί, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γενναιόδωρο κοινωνικό κράτος — το οποίο όμως πλέον περικόπτεται, καθώς οι υπουργοί βρίσκονται αντιμέτωποι με το αυξανόμενο κοινωνικό κόστος ενός γηράσκοντος πληθυσμού.

Ο Παλόμα, πρώην παραγωγός βίντεο, ανέφερε ότι ήταν ευγνώμων για το «δίχτυ ασφαλείας» και την κοινωνική στήριξη που τον βοήθησαν οικονομικά, υποστηρίζοντας πως ίσως δεν είναι πιο δυστυχισμένος από πριν. Ωστόσο, πρόσθεσε πως δεν αισθάνεται ότι μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Έχει υποβάλει αμέτρητες αιτήσεις εργασίας και έχει περάσει από έντεκα ανεπιτυχείς συνεντεύξεις. Παρότι τα επιδόματα ανεργίας έχουν μειωθεί, η κυβέρνηση έχει αφήσει ανέγγιχτες τις «σχεδόν ιερές» συντάξεις, όπως παραπονέθηκε.

Κατάρρευση της Nokia, κυρώσεις στη Ρωσία

Η εξαρτημένη από τις εξαγωγές φινλανδική οικονομία δυσκολεύεται από τότε που ο άλλοτε πανίσχυρος τομέας τηλεφωνίας της Nokia — που είχε αναδειχθεί η εταιρεία με τη μεγαλύτερη αξία στην Ευρώπη — κατέρρευσε το 2014, καθώς δεν προσαρμόστηκε εγκαίρως στην εποχή των κινητών με οθόνη αφής.

Οι κυρώσεις σε βάρος της γειτονικής Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία έχουν πλήξει περαιτέρω τις εξαγωγές και τον τουρισμό, ενώ η αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς και το διεθνές εμπόριο δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις.

Η Τράπεζα της Φινλανδίας προβλέπει οικονομική ανάπτυξη 0,3% για φέτος, έναντι του 0,4% το 2024. Η ανεργία βρίσκεται ανάμεσα στις υψηλότερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αγγίζοντας σχεδόν το 10%, ενώ στους νέους 15-24 ετών φτάνει το 21,2%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να αποφασίσει στις 25 Νοεμβρίου 2025 εάν θα προτείνει την υπαγωγή της Φινλανδίας σε «Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος», καθώς οι προβλέψεις δείχνουν ότι το δημοσιονομικό της έλλειμμα θα παραμείνει πάνω από το όριο του 3% της ΕΕ για τα επόμενα τρία χρόνια.

Ήδη, τα ασθενή δημόσια οικονομικά έχουν οδηγήσει την κυβέρνηση να περικόψει τμήματα του κοινωνικού κράτους, όπως επιδόματα ανεργίας και στέγασης, αλλά και ορισμένες ιατρικές δομές.

Η 54χρονη άνεργη Χάνα Τάιμιο, η οποία συμμετείχε στην εκδήλωση του Παλόμα, εξέφρασε τον φόβο ότι ίσως να μην μπορέσει ποτέ να εργαστεί ξανά, σημειώνοντας ότι οι συνεχείς περικοπές είναι πραγματικά τρομακτικές.

Η δεξιά κυβερνητική συμμαχία που βρίσκεται στην εξουσία από το 2023 στοχεύει, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Ματίας Μάρττινεν, στο να ενισχύσει τα δημόσια οικονομικά και να θέσει υπό έλεγχο το αυξανόμενο χρέος. Ο υπουργός χαρακτήρισε το υψηλό ποσοστό ανεργίας «μια πραγματικά άσχημη κατάσταση», υπερασπιζόμενος παράλληλα την απόφαση της κυβέρνησης να διευκολύνει τις απολύσεις ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος προσλήψεων για τις επιχειρήσεις και, τελικά, να αυξηθεί η απασχόληση.

Κάποιοι επικριτές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι τα μέτρα λιτότητας έχουν επιδεινώσει τις οικονομικές προκλήσεις και την απαισιοδοξία των καταναλωτών. Ο Λάουρι Χόλαππα, διευθυντής του Φινλανδικού Κέντρου Νέας Οικονομικής Ανάλυσης, αναφέρθηκε σε προσομοιώσεις που δείχνουν ότι η δημοσιονομική προσαρμογή ίσως να έχει οδηγήσει ακόμη και σε αύξηση του δημόσιου χρέους.

Η ανθεκτικότητα των Φινλανδών

Η ευτυχία, ωστόσο, δεν εξαρτάται μόνο από τους οικονομικούς δείκτες.

Ο συνιδρυτής και επιμελητής της έκθεσης, ομότιμος καθηγητής Τζον Χέλλιγουελ, σημείωσε ότι οι αξιολογήσεις ζωής που καταγράφει η έκθεση επηρεάζονται κυρίως από παράγοντες όπως η ανθεκτικότητα και η ικανότητα των πολιτών να αντιμετωπίζουν δύσκολες εποχές συλλογικά και εποικοδομητικά, παρά από τις εθνικές οικονομικές συνθήκες. Και τόνισε πως η Φινλανδία διαθέτει υψηλά επίπεδα ανθεκτικότητας.

Στοιχεία από την επόμενη χρονιά, συλλεγμένα από τη Gallup και ελεγμένα από το Reuters, δεν δείχνουν σημαντικές διακυμάνσεις στην αναφερόμενη ευτυχία των Φινλανδών. Η έρευνα λαμβάνει υπ’ όψιν βασικούς δείκτες όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, την κοινωνική στήριξη και το προσδόκιμο υγιούς ζωής.

Προσπαθώντας να μετριάσει το οικονομικό πλήγμα της μακράς ανεργίας, ο Παλόμα έχει βρει καταφύγιο σε μια δωρεάν κοινοτική σάουνα, που λειτουργεί χάρη σε εθελοντές, στις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας στο Ελσίνκι.

Επεσήμανε ότι η σάουνα είναι ένα μέρος όπου όλοι είναι ίσοι και ότι από την εμφάνιση κανείς δεν μπορεί να μαντέψει το επάγγελμα ή την ταυτότητα του άλλου.

Όταν ρώτησε τους ακολούθους του στα κοινωνικά μέσα τι θα έπρεπε να κάνει την 1.000ή ημέρα της ανεργίας του, συγκέντρωσε ένα εκατομμύριο προβολές και ένα κύμα προτάσεων —ανάμεσά τους και μια ανοικτή συνάντηση στην οποία όλοι έφεραν κάτι για να μοιραστούν, την οποία τελικά διοργάνωσε στα σκαλιά του κοινοβουλίου.

Καθώς μοίραζε τα σπιτικά του γλυκά μέσα στη βροχερή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα, ανέφερε ότι βρέθηκε εκεί για να γιορτάσει κάτι που ποτέ δεν ήθελε να γιορτάσει. Ωστόσο τόνισε ότι αποφάσισε να δει τη συγκεκριμένη ημέρα ως τη δική του στιγμή, μια σημαντική στιγμή για την οποία έπρεπε να κάνει κάτι.

Της Anne Kauranen 

Δημοψήφισμα στη Σλοβενία αναστέλλει τον νόμο για την υποβοηθούμενη αυτοκτονία

Οι ψηφοφόροι στη Σλοβενία απέρριψαν νομοσχέδιο που επεδίωκε να νομιμοποιήσει την υποβοηθούμενη αυτοκτονία για άτομα σε τελικό στάδιο ασθένειας στη χώρα.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της εκλογικής επιτροπής, περίπου το 53% των ψηφοφόρων καταψήφισε το νομοσχέδιο στο δημοψήφισμα της 23ης Νοεμβρίου, ενώ το 46% το υποστήριξε.

Το αποέλεσμα αναστέλλει ουσιαστικά την εφαρμογή του νόμου. Το κοινοβούλιο της Σλοβενίας είχε αρχικά εγκρίνει το νομοσχέδιο τον Ιούλιο του 2024, μετά την υποστήριξή του από τους ψηφοφόρους στο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα εκείνης της χρονιάς.

Το πρόσφατο δημοψήφισμα διεξήχθη όταν πολέμιοι του νόμου συγκέντρωσαν περισσότερες από 40.000 υπογραφές, ζητώντας νέα ψηφοφορία.

Ο Άλες Πριμτς, ο ακτιβιστής που ηγήθηκε της εκστρατείας κατά της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, ανέφερε μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ότι «η συμπόνια νίκησε» και ότι η Σλοβενία «απέρριψε τη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης για την υγεία, τις συντάξεις και την κοινωνική πολιτική, η οποία βασιζόταν στον θάνατο μέσω δηλητηρίασης».

Βάσει του νομοσχεδίου, άνθρωποι με ανίατες ασθένειες που αντιμετώπιζαν αφόρητους πόνους ή δεν είχαν προοπτική ανάρρωσης θα αποκτούσαν το δικαίωμα στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Θα μπορούσαν να χορηγήσουν μόνοι τους τη θανατηφόρο φαρμακευτική ουσία, αφού λάμβαναν έγκριση από δύο γιατρούς και ολοκλήρωναν μια περίοδο συμβουλευτικής. Ο νόμος δεν κάλυπτε ασθενείς με ψυχικές παθήσεις.

Ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας, Ρόμπερτ Γκόλομπ, είχε καλέσει τους πολίτες να στηρίξουν τη νομοθεσία, υποστηρίζοντας ότι ο νόμος θα επέτρεπε σε ασθενείς τελικού σταδίου να αποφασίζουν πώς και πότε θα τερματίσουν τα βάσανά τους.

Μετά την ψηφοφορία, ο Γκόλομπ ανέφερε σε δήλωσή του προς τα μέσα ενημέρωσης ότι το θέμα «ανέκαθεν δεν ήταν πολιτικό, αλλά ζήτημα αξιοπρέπειας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικής επιλογής».

Στους αντιπάλους περιλαμβάνονταν συντηρητικές οργανώσεις, ορισμένοι ιατρικοί σύλλογοι και η Καθολική Εκκλησία. Υποστήριζαν ότι ο νόμος παραβιάζει το σύνταγμα της Σλοβενίας και ότι το κράτος θα πρέπει να επενδύσει σε καλύτερη παρηγορική φροντίδα.

Πριν από την ψηφοφορία, η πρόεδρος της Σλοβενίας, Νατάσσα Πιρτς Μούσαρ, είχε τονίσει τη σημασία της συμμετοχής των πολιτών στο δημοψήφισμα. Σύμφωνα με την Κρατική Εκλογική Επιτροπή, σχεδόν το 41% από τα 1,7 εκατομμύρια των δικαιούχων ψήφου προσήλθαν στις κάλπες.

Στις δηλώσεις της ανέφερε ότι «είναι σωστό ως άτομα να εκφράζουμε τη θέση μας για ένα ζήτημα» και ότι «είναι σωστό να λέμε στους πολιτικούς τι θεωρούμε σωστό και τι λάθος».

Τουλάχιστον εννέα ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν κάποια μορφή υποβοηθούμενης αυτοκτονίας για ασθενείς τελικού σταδίου, ανάμεσά τους και η Αυστρία, η οποία νομιμοποίησε την πρακτική το 2022 μετά την άρση της απαγόρευσης από το συνταγματικό της δικαστήριο.

Σε χώρες όπως η Αγγλία, η παροχή βοήθειας σε πάσχοντα που θέλει να τερματίσει τη ζωή του μπορεί να οδηγήσει σε ποινική δίωξη, ακόμη κι αν ο άνθρωπος είναι σε τελικό στάδιο, σύμφωνα με τον ιστότοπο της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Campaign for Dignity in Dying.

Με πληροφορίες από το Associated Press

Η Ουκρανία έπληξε ρωσικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης στην περιφέρεια της Μόσχας

Η Ουκρανία έπληξε σήμερα σημαντικό σταθμό θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας στην περιφέρεια της Μόσχας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πυρκαγιά και να διακοπεί η παροχή θέρμανσης σε χιλιάδες νοικοκυριά σε μια από τις μεγαλύτερες έως τώρα επιθέσεις του Κιέβου σε σταθμό παραγωγής ενέργειας βαθιά στο έδαφος της Ρωσίας.

Στον τέταρτο χρόνο της πλέον πολυαίμακτης σύγκρουσης στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ρωσία σφυροκοπά τις υποδομές ηλεκτροδότησης και θέρμανσης της Ουκρανίας ενώ το Κίεβο έχει έως τώρα επικεντρωθεί κυρίως στα διυλιστήρια, τους τερματικούς σταθμούς αργού και τους αγωγούς της Ρωσίας.

Ωστόσο, νωρίς σήμερα, ουκρανικά drones έπληξαν σήμερα τον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Σατούρα, που βρίσκεται περίπου 120 χλμ. ανατολικά της ρωσικής πρωτεύουσας, δήλωσε ο κυβερνήτης της περιφέρειας της Μόσχας Αντρέι Βορομπιόφ.

«Κάποια από τα drones καταστράφηκαν από τις δυνάμεις αντιαεροπορικής άμυνας. Αρκετά έπεσαν στον χώρο του σταθμού. Στη μονάδα ξέσπασε πυρκαγιά», δήλωσε ο Βορομπιόφ.

Σε βίντεο που αναρτήθηκε στο Telegram, του οποίου η αυθεντικότητα δεν έχει επαληθευτεί, ακούγονται ισχυροί κρότοι και φαίνονται φλόγες και καπνός να υψώνονται στον ουρανό.

Ο Βορομπιόφ δήλωσε ότι στην περιοχή, όπου επικρατούν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ενεργοποιήθηκαν εφεδρικά ενεργειακά συστήματα.

«Καταβάλλονται όλες οι προσπάθειες για να αποκατασταθεί άμεσα η παροχή θέρμανσης», δήλωσε ο Βορομπιόφ. Η πόλη Σατούρα έχει πληθυσμό περίπου 33.000 κατοίκων.

Δεν υπήρξε άμεσα σχόλιο από την ουκρανική πλευρά.

Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε σήμερα ότι κατέρριψε 75 ουκρανικά drones, συμπεριλαμβανομένων 36 στη Μαύρη Θάλασσα και αρκετών στην περιφέρεια της Μόσχας. Στο ρωσικό αεροδρόμιο Βνούκοβο ανεστάλησαν οι πτήσεις.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ