Τρίτη, 28 Οκτ, 2025

Οχυρό Λίσσε, ένα μνημείο ελευθερίας, δύναμης και διαχρονικής μνήμης

Στο Κάτω Νευροκόπι της Δράμας, εκεί όπου η ιστορία ανασαίνει μέσα από το βουνό, στέκει το οχυρό Λίσσε, ένα από τα πιο ηρωικά οχυρά της περίφημης «Γραμμής Μεταξά». Αγέρωχο, αυστηρό και συνάμα συγκινητικά ανθρώπινο, το Λίσσε αποτελεί σύμβολο αντίστασης, μνήμης και ελευθερίας.

Εδώ, στις 6 Απριλίου 1941, γράφτηκε ένα από τα πιο λαμπρά κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Οι στρατιώτες του οχυρού αντιστάθηκαν με απαράμιλλο θάρρος απέναντι στις γερμανικές δυνάμεις, υπερασπιζόμενοι κάθε μέτρο γης, κάθε πέτρα, κάθε στοά. Το οχυρό δεν κατελήφθη ποτέ στη μάχη· παραδόθηκε μόνο όταν η Θεσσαλονίκη είχε ήδη πέσει.

Το λευκό μάρμαρο και οι ασβεστωμένοι τοίχοι του μνημείου ακτινοβολούν κάτω από το φως του ήλιου, στο ύψωμα πάνω από την ομώνυμη τοπική κοινότητα Οχυρού του Δήμου Κάτω Νευροκοπίου. Είναι δύσκολο ο επισκέπτης να μην κοντοσταθεί, καθώς από μακριά το μνημείο μοιάζει με κυκλαδίτικο εξωκκλήσι πάνω σε έναν πρασινισμένο λόφο.

Η αντίθεση των χρωμάτων είναι το πρώτο δυνατό συναίσθημα που γεννιέται καθώς ο επισκέπτης ανηφορίζει προς το οχυρό του Λίσσε. Ογδόντα τέσσερα χρόνια μετά, παραμένει ένα σημαντικό κέντρο ιστορικής μνήμης και αλήθειας, με καθηλωτική θέα σε όλο το οροπέδιο του Κάτω Νευροκοπίου. Στην πραγματικότητα, εκείνο που χαρακτηρίζει σήμερα τον χώρο αυτό —το πιο δυνατό του σημείο— είναι το ιδιαίτερο «πάντρεμα» που έχει επιτευχθεί ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, χάρη στη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας.

Η ιστορία ζωντανεύει με την τεχνολογία

Παραμονή της 28ης Οκτωβρίου, μια επίσκεψη στο οχυρό Λίσσε αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Είναι τόπος όπου το «Όχι» του 1940 αντηχεί ξανά, μέσα από τις φωνές και τις σκιές εκείνων που δεν λύγισαν. Είναι ένα μάθημα ελευθερίας που δεν περιορίζεται σε μια επέτειο, αλλά συνεχίζει να εμπνέει, να συγκινεί, να ενώνει. Το «Όχι» του 1940 μετατράπηκε εδώ, στην εσχατιά της Ελλάδας, λίγους μήνες αργότερα, σε πράξη ανδρείας, σε θυσία, σε σιωπηλό όρκο ελευθερίας.

Η επίσκεψη στο Οχυρό Λίσσε σήμερα δεν είναι μια απλή περιήγηση. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας Εικονικής Πραγματικότητας (VR), ο επισκέπτης φορά την ειδική μάσκα και ταξιδεύει πίσω στον χρόνο. Βλέπει μπροστά του την κατασκευή των οχυρών, περπατά μέσα στα υπόγεια τούνελ και ακούει τις αφηγήσεις των γεγονότων όπως ακριβώς συνέβησαν.

(Αρχείο ΑΠΕ-ΜΠΕ)

 

Η ιστορία παύει να είναι απλή αφήγηση και γίνεται εμπειρία. Μέσα στις στοές, μια ολογραφική προβολή στρατιώτη του 1941 υποδέχεται τον επισκέπτη. «Μιλά» σαν να είναι εκεί, τώρα, περιγράφοντας τη ζωή, τις αγωνίες και τη δύναμη ψυχής όσων πολέμησαν. Η τεχνολογία εδώ δεν αντικαθιστά τη μνήμη — αντίθετα, τη φωτίζει με τρόπο που αγγίζει τον επισκέπτη βαθιά. Χάρη στον κ. Νίκο Πάχτα και τη δημιουργική ομάδα της Digital Innovations, η ολογραφική απεικόνιση του υπερασπιστή των οχυρών, ο οποίος σε μια ανάπαυλα της μάχης εξιστορεί ιδιαίτερα γλαφυρά τα γεγονότα, εντυπωσιάζει και συγκινεί μικρούς και μεγάλους.

Μια μεγάλη προσπάθεια αναγέννησης

Πίσω από αυτή τη νέα εποχή του Οχυρού βρίσκεται μια συντονισμένη προσπάθεια της διοίκησης του Δήμου Κάτω Νευροκοπίου. Ο Ησαΐας Χατζηκωνσταντίνου, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και υπεύθυνος για την οργάνωση και λειτουργία του Οχυρού, μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με περηφάνια και ευθύνη για όσα έχουν επιτευχθεί.

«Τον τελευταίο χρόνο καταβάλλουμε μια συστηματική προσπάθεια να οργανώσουμε το Οχυρό Λίσσε σωστά, όπως του αξίζει. Δεν είναι μόνο ένας ιστορικός χώρος, αλλά ένα ζωντανό μνημείο που οφείλουμε να προστατεύσουμε, να αναδείξουμε και να μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές», τονίζει ο κ. Χατζηκωνσταντίνου.

Παράλληλα, συνεχίζεται μια σημαντική πρωτοβουλία συλλογής και τεκμηρίωσης αρχειακού υλικού. «Ξεκινήσαμε», αναφέρει, «να συγκεντρώνουμε πολύτιμα τεκμήρια, φωτογραφίες, επιστολές, αντικείμενα και μαρτυρίες που σχετίζονται με τη μάχη και τους ανθρώπους του Οχυρού. Κάθε νέο στοιχείο που προστίθεται κάνει την αφήγηση πιο πλήρη και πιο ανθρώπινη. Καταφέραμε να συγκεντρώσουμε σπάνιο φωτογραφικό υλικό, το οποίο έχουμε ψηφιοποιήσει, και σύντομα ο επισκέπτης θα μπορεί να το δει σε μια συσκευή αφής. Πρόκειται για ένα φωτογραφικό άλμπουμ του Γερμανού Λοχία Αντόν Μπλάζιους (Anton Blasius), το οποίο περιέχει φωτογραφίες από τη στρατιωτική του ζωή (Γαλλία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ελλάδα), από την κατάταξή του στον γερμανικό στρατό μέχρι την επιστροφή του στη Γερμανία ως τραυματία από το ρωσικό μέτωπο. Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από την επιχείρηση κατάληψης των οχυρών, στην οποία συμμετείχε ο ίδιος. Οι φωτογραφίες αυτές φέρουν ημερομηνία 6 Απριλίου 1941. Ογδόντα τέσσερα χρόνια μετά, στις 6 Απριλίου 2025, οι φωτογραφίες παραδόθηκαν εκεί όπου τραβήχτηκαν, στον σημερινό Δήμο Κάτω Νευροκοπίου».

(Αρχείο ΑΠΕ-ΜΠΕ)

 

«Επιπλέον», επισημαίνει ο δραστήριος πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, «σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Ελληνικού Στρατού, επιχειρούμε να παραλάβουμε τον οπλισμό του οχυρού και τις αυθεντικές στολές των αξιωματικών που συνέδεσαν το όνομά τους με τη λαμπρή ιστορία αυτού του χώρου».

Το αποτέλεσμα αυτής της συστηματικής δουλειάς και συλλογικής προσπάθειας είναι ήδη εμφανές. Η επισκεψιμότητα του οχυρού αυξήθηκε εντυπωσιακά, φτάνοντας από την αρχή του έτους τους 10.000 επισκέπτες, ανάμεσά τους και αρκετούς ξένους.

«Το Οχυρό Λίσσε έχει πλέον προσελκύσει επισκέπτες και από άλλες χώρες. Έρχονται για να γνωρίσουν από κοντά αυτό το κομμάτι της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας. Είναι συγκινητικό να βλέπεις ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων να στέκονται με σεβασμό μπροστά σε αυτό το μνημείο», αναφέρει ο κ. Χατζηκωνσταντίνου.

Η μνήμη ως πυξίδα του μέλλοντος

Η εμπειρία στο Οχυρό Λίσσε δεν σταματά στη μνήμη. Στις αίθουσές του φιλοξενούνται αυθεντικά αντικείμενα του 1941: στολές, κράνη, προσωπικά είδη στρατιωτών, σπάνιες φωτογραφίες και τεκμήρια. Η συλλογή εμπλουτίζεται συνεχώς, ώστε κάθε φορά ο επισκέπτης να ανακαλύπτει κάτι νέο.

Το πρόθυμο και καταρτισμένο προσωπικό του οχυρού υποδέχεται τους επισκέπτες με γνώση και σεβασμό, προσφέροντας όχι απλώς μια ξενάγηση, αλλά μια ανθρώπινη εμπειρία φιλοξενίας. Εδώ, η ιστορία δεν είναι μακρινή· παραμένει ζωντανή και γίνεται οικεία μέσα από τα εκθέματα και τη σύγχρονη τεχνολογία.

Το Οχυρό Λίσσε έχει χαρακτηριστεί ως «ναυαρχίδα» της Γραμμής Μεταξά, όπου ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε εναντίον των γερμανικών και βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 και 7 Απριλίου 1941. Παρά τις σφοδρές επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά της περιοχής δεν καταλήφθηκαν και παραδόθηκαν μόνο μετά τη Συνθηκολόγηση της Ελλάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι έντεκα από τα συνολικά είκοσι ένα οχυρά της Γραμμής Μεταξά, από τον Στρυμόνα μέχρι την Κομοτηνή, βρίσκονται σήμερα στον Δήμο Κάτω Νευροκοπίου Δράμας.

(Αρχείο ΑΠΕ-ΜΠΕ)

 

Οι οχυρώσεις του Λίσσε αποτελούνται από τέσσερις ομάδες στοών («χελώνες») σε όλη την έκταση του λόφου, με υπόγειες στοές που ξεπερνούν τα 950 μέτρα συνολικά. Δύο από τα συμπλέγματα στοών επικοινωνούν με υπόγειες διαβάσεις, ενώ τα άλλα δύο αποτελούν αυτόνομες αμυντικές εγκαταστάσεις.

Το οχυρό διέθετε πολυβολεία, εγκαταστάσεις για διαμονή και αποθήκευση, δεξαμενές νερού, ηλεκτρογεννήτριες, οπλισμό και θέσεις για στρατιωτικά οχήματα. Η δύναμή του αποτελούνταν από 12 αξιωματικούς και 457 οπλίτες. Λόγω της απαραίτητης μυστικότητας και της ανάγκης για καμουφλάζ, οι εγκαταστάσεις είναι δυσδιάκριτες από την εξωτερική πλευρά και η πρόσβαση σε αρκετές από τις εισόδους είναι δύσκολη. Επισκέψιμη σήμερα είναι μόνο μία «χελώνη».

Του Β. Λωλίδη

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Λέσβος τιμά τον ήρωα του 1940 Γιώργο Κουβελίδη

Στην επέτειο των 85 χρόνων από το έπος του 1940, ο Δήμος Δυτικής Λέσβου, οι συγχωριανοί του στον Πολιχνίτο, οι Μικρασιάτες αλλά και οι Κρητικοί της Λέσβου θυμούνται έναν δικό τους «μικρό ήρωα».

Το 19χρονο προσφυγόπουλο από τη Σμύρνη, Γιώργο Κουβελίδη, που αντί της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία είχε εισαχθεί, στις 2 Οκτωβρίου 1940 – μόλις 26 ημέρες πριν από την έναρξη του πολέμου – παρουσιάστηκε στη Σχολή Ευελπίδων, «επειδή η πατρίδα κινδυνεύει». Ήταν ο πρώτος νεκρός, σχεδόν αμούστακο παιδί, στη Μάχη της Κρήτης, στο αεροδρόμιο του Μάλεμε, πολεμώντας τα ναζιστικά στρατεύματα κατά την αποβίβασή τους στο νησί.

Σήμερα, Δευτέρα 27 Οκτωβρίου, στις 5 το απόγευμα, στην πλατεία του Ηρώου του Πολιχνίτου, στη διάρκεια εκδήλωσης τιμής για το έπος του 1940 και παρουσία σημερινών συναδέλφων του, αντιπροσωπίας της Σχολής Ευελπίδων, ο Γιώργος Κουβελίδης θα περάσει «αφηρωισμένος» στην αιωνιότητα. Θα πραγματοποιηθούν τα αποκαλυπτήρια του μνημειακού χώρου με την προτομή του, έργο που αποφάσισε ο Δήμος Δυτικής Λέσβου και υλοποιήθηκε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με επιστημονικά υπεύθυνο τον εικαστικό καθηγητή Χάρη Κοντοσφύρη. Η προτομή αποτελεί έργο του καθηγητή Χρήστου Τσώτσου.

Οι στίχοι του Κωνσταντίνου Καβάφη «…και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κι οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε» είναι σμιλεμένοι σε ντόπιο ηφαιστειογενή ιγνιμβρίτη και κυριαρχούν στον χώρο. «Η σύνθεση του γλυπτικού συνόλου, δίπλα στο μνημείο πεσόντων, και η ελαφρά προς δυσμάς στροφή του βάθρου οδηγούν το βλέμμα του ήρωα προς την ανηφόρα του Καρδώνα, την κατοικία Κουβελίδη και το πρατήριο καυσίμων του πατέρα του, αμέσως μετά το ξενοδοχείο. Το βάθρο, επίσης από ιγνιμβρίτη, σε συνδυασμό με τον τοπικό λευκό βράχο του Πολιχνίτου, δημιουργεί μια ισχυρή μνημονική παρουσία. Σκιές λιθίνες ιγνιμβρίτη απλώνονται προς το πίσω μέρος του βάθρου, προοπτικά αναρριχούμενες στο κράσπεδο του κήπου — καμπυλωτά ακανόνιστες, ως το ‘εκρέον αίμα’ που φέρει ανάγλυφα ο καβαφικός στίχος — προκειμένου να συνδεθούν με τον επανατοποθετημένο λευκό βράχο ιγνιμβρίτη του Πολιχνίτου. Το εξαιρετικό τεμάχιο λευκής κίσσηρης, μεγαλοπρεπές στην τυχαία τομή του, φέρει έναν διακριτικό σπειροειδή σχηματισμό πορφυρού ιζήματος, στην παλμικότητα της καρδιάς του ήρωα τη στιγμή του πυροβολισμού» αναφέρει για το έργο τέχνης ο εικαστικός που το επιμελήθηκε, καθηγητής Χάρης Κοντοσφύρης.

Όσον αφορά την προτομή του, ο κ. Κοντοσφύρης συμπληρώνει: «Η προτομή του Κουβελίδη, φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη Χρήστο Τσώτσο, δεν είναι απλή αναθηματική γλυπτική. Κατασκευασμένη από ορείχαλκο, αναδεικνύει το βλέμμα του ήρωα πίσω από τα γυαλιά του: στο δεξί γυαλί αποτυπώνονται οι ορίζοντες των τελευταίων θαλασσών που είδε – το Κυθήρειο, το Αιγαίο, το Ιόνιο και το Κρητικό πέλαγος. Στο αριστερό, οι σπασμένες αμφίρροπες γραμμές σχηματίζουν έναν σταυρό, αναδεικνύοντας τη στιγμή και την πτώση του νεαρού ήρωα. Ο γλύπτης δεν εξωράισε το βλέμμα, αλλά συνέθεσε την κακοτοπιά του θανάτου σαν μια στιγμή που βιώνουμε ξανά και ξανά, παρακολουθώντας το γλυπτικό πορτρέτο. Οι γραμμικές υπογραμμίσεις και τα ίχνη από τα εργαλεία ζωντανεύουν τη μορφή του, δίνοντάς της σχεδόν ζωγραφική και σχεδιαστική διάσταση. Το μνημείο επιτρέπει στον θεατή να αντιληφθεί τον ήρωα ως ενήλικο, πλήρη ημερών, παρά τη νεαρή του ηλικία — ένα μοναδικό εύρημα για μνημείο νέου ήρωα».

Αναφερόμενος συνολικά στο έργο, ο κ. Κοντοσφύρης καταλήγει: «Η σύνθεση στον χώρο και το φως δίνει τη δυνατότητα η παρουσία του Κουβελίδη να γίνεται αισθητή από κάθε γωνιά. Το μνημείο δεν τιμά μόνο έναν νεαρό που έπεσε για την πατρίδα, αλλά ενσαρκώνει την ιδέα της αρετής, της γενναιότητας και της αυτοθυσίας. Η θυσία του Γεωργίου Κουβελίδη παραμένει ζωντανή και σήμερα, όχι ως αφηρημένο γεγονός, αλλά ως ενεργό μήνυμα ηθικής και ιστορικής μνήμης — μια διαρκής υπενθύμιση ότι η αρετή και η πίστη στο καθήκον έχουν αξία, ακόμα και απέναντι στην ήττα και στο σκοτάδι της εποχής».

Των αποκαλυπτηρίων θα ακολουθήσει, στην αίθουσα του Πολυκέντρου Πολιχνίτου, ομιλία του Συνταγματάρχη (ΠΖ) Παναγιώτη Νάκου, ιστορικού της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, με θέμα «Η Μάχη της Κρήτης και ο ήρωας Εύελπις Γιώργος Κουβελίδης».

Σε δήλωσή του για το έργο που παραδίδει σήμερα ο Δήμος Δυτικής Λέσβου, ο δήμαρχος Ταξιάρχης Βέρρος αναφέρει:

«Τιμάμε, με καθυστέρηση των τοπικών κοινωνιών ομολογουμένως, τον Εύελπη Γιώργο Κουβελίδη. Ένα προσφυγόπουλο στον Πολιχνίτο, από τα άγια χώματα της Ιωνικής Σμύρνης, που τον Σεπτέμβριο του 1940 διάλεξε τον δύσκολο δρόμο της Σχολής Ευελπίδων αντί για τον εύκολο, για την εποχή, δρόμο της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Που έχυσε το αίμα του για αυτή την πατρίδα στα άγουρα ακόμα νιάτα του. “Ωραίος ως Έλληνας”, καταπώς λέει ο ποιητής.

Δεν εξοφλούμε όμως το χρέος τιμής του τόπου στον ήρωα. Το χρέος αυτό δεν εξοφλήθηκε ούτε με την ανακατασκευή του μνήματός του στο νεκροταφείο του Πολιχνίτου, φέτος τον Μάιο, όπου τοποθετήσαμε τα λείψανά του μαζί με εκείνα των γονιών του. Γιατί τόσα χρόνια, τόσοι και τόσοι, έλεγαν αλλά δεν έπρατταν.

Δεν εξοφλείται με την κατασκευή του μνημείου του στην πλατεία του Ηρώου και της προτομής του, τη δημιουργία των οποίων αναθέσαμε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και στους καθηγητές της Χρήστο Τσώτσο και Χάρη Κοντοσφύρη, οι οποίοι μας παραδίδουν ένα αληθινό έργο τέχνης.

Δεν θα εξοφληθεί όμως ούτε και με το επόμενο βήμα μας, αυτό της συντήρησης της οικίας Κουβελίδη —τελευταίας προσφοράς της προσφυγικής οικογένειας στον τόπο μας— ώστε να στεγαστεί εκεί, εκτεθειμένη μουσειολογικά και σύγχρονα, η λαογραφική συλλογή του Πολιχνίτου, μαζί με μια αίθουσα αφιερωμένη στην ιστορία του Γιώργου και των γονιών του, στην ιστορία των Μικρασιατών του Πολιχνίτου.

Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου καταθέτει ένα δάφνινο στεφάνι μνήμης στον μνημειακό χώρο για τον δικό μας ‘μικρό ήρωα’ και τον παραδίδει στη νέα γενιά ως αφορμή έμπνευσης και πίστης στη συνέχεια ενός τόπου που γεννά ήρωες».

Για τον Γιώργο Κουβελίδη

Ο γεννημένος στη Σμύρνη πρόσφυγας στον Πολιχνίτο, Γιώργος Κουβελίδης, παιδί του Νικόλαου και της Ευανθίας από το Αξάρι της Μικρασίας, συνδύαζε μοναδικά τη ζωντάνια και τον ενθουσιασμό του νέου με μια βαθύτερη αίσθηση καθήκοντος και ηθικής που θα ταίριαζε σε κάποιον μεγαλύτερό του.

Από ένα απόσπασμα έκθεσής του στο σχολείο αποκαλύπτεται ένας έφηβος εραστής της ειρήνης, της δημιουργίας, της ανθρωπιάς και της συνειδητής υπακοής στους νόμους της πολιτείας. Η αγωνία και η απορία του ήταν ποια πρέπει να είναι η στάση του ανθρώπου μετά τον πόλεμο. Για τη στάση του ανθρώπου στον πόλεμο δεν είχε απορία.

Μαθαίνει ξένες γλώσσες, γράφεται σε φυσιολατρικό σύλλογο, συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις, γράφει θεατρικά έργα, μεταφράζει, γράφει πεζά και ποιήματα, μαθαίνει χορούς με άλλους συμμαθητές του, εκδίδει λογοτεχνικό περιοδικό, κάνει μαθήματα κιθάρας, αριστεύει στο σχολείο. Καθοριστικό ρόλο για όλες αυτές τις δραστηριότητες, πέρα από την οικογένειά του – που του μετέδωσε το κοσμοπολίτικο πνεύμα του Μικρασιάτη – έπαιξε το περιβάλλον μιας μεγάλης πόλης όπως η Μυτιλήνη, όπου βρέθηκε για να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Γυμνάσιο, καθώς και οι δάσκαλοί του.

Ο Γιώργος Κουβελίδης κατατάχθηκε στη Σχολή Ευελπίδων στις 2 Οκτωβρίου 1940. Έτσι, την 28η Οκτωβρίου, κατά την έναρξη του πολέμου, ήταν μόλις 26 ημερών Εύελπις. Ως πρωτοετής της Σχολής δεν συμμετείχε στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, αλλά εκπαιδευόταν έως και τη συνθηκολόγηση και την κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα.

Σύμφωνα με τον Στρατηγό Γ. Π. Μπερδέκλη, «Η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων θα υφίστατο την τύχη των άλλων εις Αθήνας στρατιωτικών μονάδων και καταστημάτων, παραδιδόμενη αμαχητί εις τον εχθρόν. Οι Ευέλπιδες, φλεγόμενοι υπό πατριωτικού ενθουσιασμού, δεν ηδυνήθησαν να πεισθώσι όπως καταθέσωσι τα όπλα και θεωρήσωσι την Ελλάδα υποκύπτουσα εις την εχθρικήν δύναμιν. Ο πατριωτισμός των οδήγησεν τούτους εις στάσιν. Κατήργησαν την διοίκησιν και τους αξιωματικούς, οι οποίοι συντάχθηκαν με την άποψη της παραδόσεως, και ανηγόρευσαν προσωρινόν Διοικητήν τον Λοχαγόν πολεμικής διαθεσιμότητας Δανίκαν Θεμιστοκλή, υπηρετούντα εις την Σχολήν τότε λόγω του πολέμου. Ο Λοχαγός ούτος μετά των κατώτερων αξιωματικών, οίτινες ετέθησαν επικεφαλής των στασιασάντων Λόχων και Διμοιριών Ευελπίδων, έφτασαν εις την Κρήτην (μαχόμενοι, πορευόμενοι και βομβαρδιζόμενοι καθ’ οδόν)…».

Μεταξύ των Ευελπίδων που μετακινήθηκαν στην Κρήτη ήταν και ο Γιώργος Κουβελίδης. Η μάχη για την κατάληψη της Κρήτης διήρκεσε περίπου 20 ημέρες. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης σκοτώθηκε ο Εύελπις Κουβελίδης.

Το στρατόπεδο του Πολιχνίτου φέρει το όνομά του: «Στρατόπεδο Γεωργίου Κουβελίδη». Το πατρογονικό του σπίτι δωρίθηκε στον τότε Δήμο Πολιχνίτου και στεγάζει τη λαογραφική συλλογή, η οποία πρόκειται σύντομα να επισκευαστεί από τον Δήμο Δυτικής Λέσβου.

Τον περασμένο Μάιο, με φροντίδα του Δήμου Δυτικής Λέσβου, πραγματοποιήθηκε η ανακομιδή των λειψάνων του ήρωα, τα οποία τοποθετήθηκαν μαζί με τα λείψανα των γονιών του σε νέο τάφο που κατασκευάστηκε σε περίοπτη θέση στο νεκροταφείο του Πολιχνίτου.

Του Στρατή Μπαλάσκα

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά εναλλακτικές πηγές για τα σπάνια μέταλλα της Κίνας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επιδιώκει να απεξαρτηθεί από τα σπάνια μέταλλα που προμηθεύεται από την Κίνα, όπως δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Μιλώντας στο Berlin Global Dialogue, στις 25 Οκτωβρίου, η φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι η ΕΕ εργάζεται πάνω σε ένα νέο σχέδιο με την ονομασία RESource EU, το οποίο θα βασίζεται στο πρότυπο της πρωτοβουλίας REPower, που είχε εγκαινιαστεί το 2022 με στόχο τη σταδιακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια.

Η πρόεδρος της Κομισιόν εξήγησε ότι σκοπός του νέου σχεδίου είναι να διασφαλίσει την πρόσβαση των ευρωπαϊκών βιομηχανιών σε εναλλακτικές πηγές κρίσιμων πρώτων υλών βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Ο αντίκτυπος των κινεζικών περιορισμών

Στις 9 Οκτωβρίου, το κινεζικό καθεστώς προχώρησε σε αυστηροποίηση των ελέγχων στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και υλικών για μπαταρίες, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης εμπορικής αντιπαράθεσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι αυτή η απόφαση έχει «τεράστιο αντίκτυπο» στη βιομηχανία της ΕΕ, ιδιαίτερα στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, των ημιαγωγών, της αεροδιαστημικής και της άμυνας, προειδοποιώντας πως πάνω από το 90% των αναγκών της Ένωσης σε μαγνήτες σπάνιων γαιών καλύπτεται από κινεζικές εισαγωγές. Σύμφωνα με την ίδια, η εξάρτηση αυτή «εγκυμονεί σημαντικό κίνδυνο» για την ΕΕ.

Χωρίς να κατονομάσει συγκεκριμένη χώρα, η πρόεδρος της Επιτροπής υπογράμμισε ότι «τα παραδοσιακά εργαλεία της διπλωματίας χρησιμοποιούνται για να μετατραπεί η αλληλεξάρτηση σε όπλα και να αξιοποιηθούν οι συμμαχίες ως μέσα άσκησης πίεσης σε χώρες και βιομηχανίες, προκειμένου να επιβληθεί έλεγχος και καταναγκασμός».

Η φον ντερ Λάιεν σημείωσε ότι η ΕΕ θα επιδιώξει να συνεργαστεί με Κινέζους αξιωματούχους για την εξεύρεση βραχυπρόθεσμων λύσεων, ενώ παράλληλα θα συνεργαστεί με τους εταίρους της Ομάδας των Επτά (G7) για έναν συντονισμένο τρόπο αντιμετώπισης.

Όπως ανέφερε, το σχέδιο RESource EU θα περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας «κυκλικής οικονομίας», μέσω ανακύκλωσης των υλικών. Επεσήμανε ότι ορισμένες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να ανακυκλώνουν έως και το 95% των κρίσιμων πρώτων υλών και των μπαταριών, κάτι που σημαίνει, όπως είπε, επαναξαγωγή πολύτιμων υλικών, μείωση των αποβλήτων και προώθηση βιώσιμης διαχείρισης των πόρων.

Άλλες πτυχές του σχεδίου, πρόσθεσε, θα περιλαμβάνουν κοινές αγορές, δημιουργία αποθεμάτων και επενδύσεις σε έργα τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι σπάνιες γαίες και οι παγκόσμιες ελλείψεις

Από τα 17 σπάνια μέταλλα στα οποία η Κίνα έχει επιβάλει περιορισμούς εξαγωγής, τα 12 θεωρούνται κρίσιμα για προϊόντα όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, οι κινητήρες αεροσκαφών και τα στρατιωτικά ραντάρ. Οι εξαγωγικοί περιορισμοί που τέθηκαν σε ισχύ από τον Απρίλιο είχαν προκαλέσει ελλείψεις παγκοσμίως, πριν μια σειρά συμφωνιών με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες συμβάλλει στην ανακούφιση της κρίσης εφοδιασμού.

Οι νέοι κινεζικοί περιορισμοί στις εξαγωγές υλικών για μπαταρίες και σπάνιων γαιών αναμένεται να τεθούν σε ισχύ στις 8 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου, αντίστοιχα.

Παράλληλα, Ευρωπαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων προειδοποιούν για σοβαρές διαταραχές στην παραγωγή τους, εάν το Πεκίνο συνεχίσει να απαγορεύει τις εξαγωγές μικροτσίπ από τη Nexperia China, λόγω της διαμάχης της εταιρείας με τα κεντρικά της στην Ολλανδία.

Στις 21 Οκτωβρίου, ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς και ο υπουργός Εμπορίου της Κίνας, Γουάνγκ Γουεντάο, συμφώνησαν να πραγματοποιηθούν συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα σχετικά με τους ελέγχους στις εξαγωγές.

Αμερικανική στρατιωτική ενίσχυση στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική

Ανάλυση ειδήσεων

Η παρουσία αμερικανικών ναυτικών δυνάμεων στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική εντείνεται ραγδαία, καθώς η Ουάσιγκτον προχωρά σε αλλεπάλληλες στρατιωτικές αναπτύξεις που αποσκοπούν στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και των καρτέλ ναρκωτικών – αλλά ταυτόχρονα αναζωπυρώνουν τις γεωπολιτικές εντάσεις με τη Βενεζουέλα και τις όμορες χώρες.

Οι κινήσεις αυτές, που ξεκίνησαν στα μέσα Οκτωβρίου, συνθέτουν πλέον μια σαφή εικόνα στρατιωτικής κλιμάκωσης υπό την καθοδήγηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, με την περιοχή να μετατρέπεται σε θέατρο επιδείξης ισχύος και πολιτικών αντιπαραθέσεων.

Από το USS Gerald R. Ford στην Καραϊβική

Στις 24 Οκτωβρίου, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι η ομάδα μάχης του αεροπλανοφόρου Gerald R. Ford αναχωρεί για την περιοχή ευθύνης της Νότιας Διοίκησης (SOUTHCOM), που καλύπτει τη Νότια και Κεντρική Αμερική καθώς και την Καραϊβική. Η ανάπτυξη αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη εκστρατεία κατά των ναρκωτικών, η οποία τους τελευταίους μήνες έχει λάβει πιο επιθετικό χαρακτήρα.

Η Ουάσιγκτον έχει χαρακτηρίσει δεκατρείς λατινοαμερικανικές εγκληματικές οργανώσεις ως ξένες τρομοκρατικές ομάδες και έχει προχωρήσει σε τουλάχιστον δέκα φονικά πλήγματα εναντίον πλοίων που μετέφεραν ναρκωτικά σε Καραϊβική και Ειρηνικό. Οι επιχειρήσεις αυτές εντάσσονται σε ένα νέο δόγμα που αντιμετωπίζει τα καρτέλ ως «παράνομους μαχητές» και συνδέεται άμεσα με τη ρητορική του Τραμπ περί «ναρκοτρομοκρατίας».

Η ανάπτυξη του Gerald R. Ford προσθέτει στην περιοχή μια δύναμη πολλαπλών αποστολών: μαχητικά F/A-18 Super Hornet, αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου E/A-18G Growler και ελικόπτερα για ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις. Η δύναμη συνοδεύεται από αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων πυραύλων, ενισχύοντας τις ήδη υπάρχουσες ναυτικές ομάδες που επιχειρούν στην περιοχή από τον Αύγουστο.

Δύο ημέρες αργότερα, στις 26 Οκτωβρίου, το αντιτορπιλικό USS Gravely κατέπλευσε στην πρωτεύουσα των Τρινιντάντ και Τομπάγκο για κοινές ασκήσεις με τις τοπικές Ένοπλες Δυνάμεις. Η επίσημη ανακοίνωση της αμερικανικής πρεσβείας έκανε λόγο για συνεργασία με σκοπό την αντιμετώπιση του διακρατικού εγκλήματος και την ενίσχυση της ασφάλειας στην Καραϊβική.

Το αντιτορπιλικό USS Gravely ετοιμάζεται να δέσει στο λιμάνι του Πορτ-οφ-Σπέιν, πρωτεύουσας του συμπλέγματος των δύο νήσων, για στρατιωτικές ασκήσεις. Τρινιντάντ και Τομπάγκο, 26 Οκτωβρίου 2025. (Robert Taylor/AP Photo)

 

Η επιτετραμμένη Τζέννιφερ Νέιντχαρτ ντε Ορτίθ ανέφερε ότι η συνεργασία αυτή «αντανακλά τη δύναμη της περιφερειακής ενότητας» και ότι η κοινή δράση ΗΠΑ-Τρινιντάντ εξασφαλίζει μεγαλύτερη σταθερότητα στην περιοχή.

Ωστόσο, η παρουσία του Gravely συνέπεσε με την ανακοίνωση για την αποστολή του Gerald R. Ford, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις στη Βενεζουέλα, η οποία θεωρεί την ταυτόχρονη ανάπτυξη πλοίων και ασκήσεων ως άμεση απειλή.

Η Βενεζουέλα μιλά για «στρατιωτική πρόκληση»

Η αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας Ντέλσι Ροδρίγκες κατήγγειλε στις 26 Οκτωβρίου ότι οι κοινές ασκήσεις Ηνωμένων Πολιτειών-Τρινιντάντ αποτελούν «σοβαρή απειλή για τη σταθερότητα» της Καραϊβικής. Το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο κατηγόρησε ανοιχτά την Τρινιντάντ για «στρατιωτική πρόκληση» σε συνεργασία με τη CIA και ισχυρίστηκε πως βρίσκεται σε εξέλιξη προβοκατόρικη επιχείρηση με στόχο την πρόκληση στρατιωτικής σύγκρουσης.

Η κυβέρνηση της Βενεζουέλας ανακοίνωσε ότι συνέλαβε «ομάδα μισθοφόρων» με πληροφορίες από την αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών, χωρίς ωστόσο να παρουσιάσει αποδείξεις. Η Ουάσιγκτον δεν σχολίασε τους ισχυρισμούς αυτούς, ούτε η CIA απάντησε σε σχετικό ερώτημα της εφημερίδας The Epoch Times.

Οι εξελίξεις αυτές συμπίπτουν με τη σκληρή ρητορική του προέδρου Τραμπ απέναντι στο καθεστώς Μαδούρο. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δηλώσει ότι έχει εγκρίνει μυστικές επιχειρήσεις της CIA στη Βενεζουέλα και κατηγορεί τον Μαδούρο ότι «έχει αδειάσει τις φυλακές της χώρας του στις Ηνωμένες Πολιτείες», καθώς και ότι «το καθεστώς εμπλέκεται στη διακίνηση ναρκωτικών».

Στιγμιότυπο λίγο πριν από στρατιωτικό πλήγμα των Ηνωμένων Πολιτειών σε πλοίο που φερόταν να μεταφέρει ναρκωτικά σε διεθνή ύδατα κοντά στη Βενεζουέλα, στις 14 Οκτωβρίου 2025. (@realDonaldTrump, Truth Social)

 

Η Βενεζουέλα απάντησε χαρακτηρίζοντας τις δηλώσεις παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και προσπάθεια «αλλαγής καθεστώτος» για την εξασφάλιση πετρελαϊκών πόρων. Ο Μαδούρο, για τον οποίο έχει εκδοθεί αμερικανικό ένταλμα σύλληψης για διακίνηση ναρκωτικών και επικήρυξη 50 εκατομμυρίων δολαρίων, έθεσε τις Ένοπλες Δυνάμεις και τις Πολιτοφυλακές σε κατάσταση συναγερμού από τον Αύγουστο.

Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα στις 24 Οκτωβρίου, κατηγόρησε τον Τραμπ ότι «κατασκευάζει έναν νέο, αιώνιο πόλεμο» και επανέλαβε πως «η Βενεζουέλα δεν παράγει φύλλα κόκας».

Περιφερειακές εντάσεις και διπλωμακές αντιπαραθέσεις

Η κλιμάκωση δεν περιορίζεται στη Βενεζουέλα. Στις 18 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος της Κολομβίας Γουστάβο Πέτρο κατηγόρησε τις αμερικανικές δυνάμεις ότι σκότωσαν αθώο ψαρά κατά τη διάρκεια επιχείρησης στη θάλασσα. Ο Τραμπ απάντησε χαρακτηρίζοντάς τον «ηγέτη παράνομων ναρκωτικών» και προανήγγειλε περικοπή αμερικανικών επιδοτήσεων και αύξηση δασμών προς την Κολομβία.

Η αντιπαράθεση αυτή δείχνει ότι η στρατηγική της Ουάσιγκτον στοχεύει σε μια ευρύτερη αναδιάταξη ισχύος στην περιφέρεια. Με την ανάπτυξη αεροπλανοφόρων, αντιτορπιλικών και αμφίβιων δυνάμεων, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρούν να ελέγξουν τις θαλάσσιες οδούς της Καραϊβικής και να αποτρέψουν την επιρροή αυταρχικών καθεστώτων και εγκληματικών δικτύων που συνεργάζονται με αυτά.

Η συνδυασμένη αποστολή του Gerald R. Ford και του USS Gravely θυμίζει σε πολλούς αναλυτές τη ναυτική πολιτική επιβολής ισχύος που χαρακτήριζε την Ουάσιγκτον στις αρχές του 20ού αιώνα. Η παρουσία μεγάλων πλοίων στην Καραϊβική λειτουργεί ως μήνυμα στρατηγικής αποφασιστικότητας, αλλά και ως προειδοποίηση προς τα καθεστώτα που αμφισβητούν την αμερικανική επιρροή.

Αν και η Ουάσιγκτον παρουσιάζει τις κινήσεις αυτές ως καθαρά επιχειρησιακές, η χρονική σύμπτωση με τις πολιτικές δηλώσεις του Τραμπ και τις κατηγορίες κατά του Μαδούρο δείχνει ότι η στρατιωτική ισχύς χρησιμοποιείται και ως εργαλείο πολιτικής πίεσης.

Μένει να φανεί αν η συγκέντρωση αυτών των δυνάμεων θα παραμείνει μέσο αποτροπής ή αν θα εξελιχθεί σε ευρύτερη στρατιωτική αντιπαράθεση στην Καραϊβική.

Των Ryan Morgan και Aldgra Fredly

Με τη συμβολή του Jack Phillips και πληροφορίες από το Associated Press

Ο Μιλέι κερδίζει καθοριστική νίκη στις ενδιάμεσες εκλογές της Αργεντινής

Το κόμμα του προέδρου της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι πέτυχε μια ξεκάθαρη εκλογική νίκη – την πρώτη του πολιτική δοκιμασία από την εκλογή του το 2023 – σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα.

Το κυβερνών κόμμα La Libertad Avanza συγκέντρωσε 40,8% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, στις εκλογές για την ανανέωση της κάτω βουλής του Κογκρέσου, σύμφωνα με τα στοιχεία που μετέδωσαν τα τοπικά μέσα, βασισμένα σε δεδομένα των εκλογικών αρχών. Τα αποτελέσματα, που αναπαράχθηκαν ευρέως, έδειξαν επίσης ότι το κόμμα του Μιλέι κέρδισε έξι από τις οκτώ επαρχίες όπου διεξήχθησαν εκλογές για την ανανέωση του ενός τρίτου της Γερουσίας. Αντίθετα, η αντιπολίτευση των Περονιστών, που κινείται ιδεολογικά προς τα αριστερά, έλαβε το 31,7% των ψήφων.

Συνολικά, το ήμισυ των εδρών του Εθνικού Κογκρέσου της Αργεντινής τέθηκε σε αναμέτρηση, 127 στη Βουλή και 24 στη Γερουσία.

Οι εκλογές είχαν καθοριστική σημασία για τον Μιλέι, ο οποίος εφαρμόζει ένα ευρύ φιλελεύθερο πρόγραμμα, με στόχο τη μείωση των ρυθμίσεων, των κρατικών δαπανών και του κρατικού παρεμβατισμού. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η αναμέτρηση αυτή αποτέλεσε δημοψήφισμα για τις «μεταρρυθμίσεις-ηλεκτροσόκ» και τη λεγόμενη «οικονομία του αλυσοπρίονου» που εφαρμόζει ο πρόεδρος Μιλέι. Η προσέγγισή του στην οικονομική διακυβέρνηση έχει αποσπάσει την υποστήριξη του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου η κυβέρνηση έχει προσφέρει στην Αργεντινή οικονομικά κίνητρα, εφόσον συνεχίσει την τρέχουσα πολιτική της πορεία.

Το κόμμα του Μιλέι, La Libertad Avanza, παραμένει το δεύτερο μεγαλύτερο στη νομοθετική εξουσία. Οι Περονιστές, κύριοι αντίπαλοί του, μπήκαν στην εκλογική μάχη με το μεγαλύτερο αριθμό εδρών. Ακόμη και στο πιο ευνοϊκό σενάριο, η παράταξη του Μιλέι δεν θα μπορούσε να εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Ωστόσο, η επίτευξη του ενός τρίτου των ψήφων θεωρείται σημαντικό κέρδος για την κυβέρνηση, καθώς της επιτρέπει να αποτρέπει προσπάθειες της αντιπολίτευσης να ανατρέψει τα προεδρικά βέτο.

Με μια σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων, η κυβέρνηση Μιλέι έχει προχωρήσει σε ριζικές μεταρρυθμίσεις που αλλάζουν το οικονομικό τοπίο της χώρας – από βαθιές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες μέχρι δραστική μείωση του μεγέθους των κρατικών θεσμών. Αν και οι ενέργειες αυτές υλοποιούν τις προεκλογικές του δεσμεύσεις του 2023, τα αποτελέσματα των προηγούμενων επαρχιακών εκλογών έδειξαν ότι ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών αντιδρά στην κυβερνητική  πολιτική της λιτότητας.

Η εκλογική νίκη ενδέχεται να αποφέρει και οικονομικά οφέλη για την Αργεντινή. Στις αρχές του μήνα, ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσσεντ ανακοίνωσε ένα πακέτο διάσωσης ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με στόχο την ενίσχυση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας και τη σταθεροποίηση του πέσο εν μέσω νομισματικής κρίσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προχώρησαν επίσης σε αγορές πέσο, αυξάνοντας τη συνολική οικονομική στήριξή τους προς την Αργεντινή στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραμπ προειδοποίησε ότι η συνέχεια της αμερικανικής στήριξης θα εξαρτηθεί από το εκλογικό αποτέλεσμα στη τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής. Σύμφωνα με όσα είπε στους δημοσιογράφους στις 14 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια διμερούς συνάντησης με τον Μιλέι στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ ανέφερε ότι στηρίζει τον Αργεντινό πρόεδρο επειδή συμφωνεί με τη φιλοσοφία του, εκτιμώντας πως με τη νίκη του θα διατηρηθεί η αμερικανική υποστήριξη, ενώ με μια ήττα θα ακυρωθεί. Όπως εξήγησε, «αν κερδίσει ένας σοσιαλιστής, η επενδυτική διάθεση θα είναι τελείως διαφορετική». Ο υπουργός Μπέσσεντ επιβεβαίωσε τη θέση του προέδρου, λέγοντας στον Τύπο ότι ενδεχόμενη επιστροφή σε «περονιστικές πολιτικές» θα οδηγούσε σε αναθεώρηση της στάσης των Ηνωμένων Πολιτειών.

Του Joseph Lord

Με τη συμβολή του Andrew Moran και πληροφορίες από το Associated Press

Στο Τόκυο ο Τραμπ, έπονται Ν. Κορέα, Κίνα

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναχώρησε σήμερα από το διεθνές αεροδρόμιο της Κουάλα Λουμπούρ, ολοκληρώνοντας την επίσκεψή του στη Μαλαισία και αναχωρώντας για την Ιαπωνία, δεύτερο σταθμό της περιοδείας του στην Ασία.

Στο Τόκυο, ο Τραμπ αναμένεται να έχει συνομιλίες με τη νέα πρωθυπουργό Σανάι Τακαΐτσι και να γίνει δεκτός από τον αυτοκράτορα Ναρουχίτο. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι στην ατζέντα περιλαμβάνονται η ασφάλεια στον Ινδο-Ειρηνικό, οι αλυσίδες εφοδιασμού υψηλής τεχνολογίας και οι έλεγχοι εξαγωγών σε κρίσιμους τομείς, όπως οι προηγμένοι ημιαγωγοί.

Μετά την Ιαπωνία, ο Αμερικανός πρόεδρος θα μεταβεί στη Νότια Κορέα για τη σύνοδο του APEC. Στο περιθώριο των εργασιών, αναμένεται κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, με στόχο την αποκλιμάκωση των εντάσεων και την πρόοδο προς μια εμπορική συμφωνία Ουάσιγκτον-Πεκίνου. Αμερικανοί αξιωματούχοι μιλούν για «πραγματιστικές» συζητήσεις σε θέματα δασμών, πρόσβασης στις αγορές και προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.

Η περιοδεία πραγματοποιείται σε μια περίοδο αυξημένης γεωοικονομικής αβεβαιότητας, με τις αγορές να παρακολουθούν στενά ενδεχόμενα μηνύματα για σταθεροποίηση των εμπορικών σχέσεων. Αναλυτές εκτιμούν ότι τυχόν πρόοδος στις συνομιλίες Τραμπ-Σι θα μπορούσε να βελτιώσει το κλίμα για τις επενδύσεις στην περιοχή και να μειώσει τον κίνδυνο διαταραχών στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι ρυθμίσεις που «ξεκλειδώνουν» τα κλειστά σπίτια – Όλα τα κίνητρα για ιδιοκτήτες και τα οφέλη για ενοικιαστές

Μεγαλύτερο κίνητρο για να ανοίξουν και να διατεθούν προς ενοικίαση χιλιάδες κατοικίες που παραμένουν κλειστές επί χρόνια ή διατίθενται μόνο μέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης έως τώρα, δίνουν στους ιδιοκτήτες ακινήτων οι νέες ρυθμίσεις που θέτει σε εφαρμογή η κυβέρνηση από τον Νοέμβριο.

Με βάση τους νέους όρους τους οποίους προβλέπει διάταξη στο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο εισάγει προς ψήφιση στη Βουλή το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, από τον επόμενο μήνα προβλέπεται να ισχύσουν οι εξής αλλαγές:

— ενισχύονται, παρατείνονται και επεκτείνονται τα κίνητρα για όσους ιδιοκτήτες ακινήτων ανοίξουν και εκμισθώσουν με μακροχρόνια σύμβαση, κατοικίες οι οποίες ήταν κενές ή είχαν μετατραπεί σε Airbnb

— παρέχεται στους ιδιοκτήτες πλήρης απαλλαγή από φόρο ενοικίων για 3 χρόνια

— διευρύνεται το πλήθος των ιδιοκτητών αλλά και το είδος των κατοικιών που επωφελούνται της φοροαπαλλαγής, ενώ αποκλείονταν μέχρι σήμερα

— ενισχύεται η προστασία του ιδιοκτήτη, ώστε να μη χάνει το όφελος όταν «σπάει» το συμβόλαιο ο ενοικιαστής.

 Αλλαγές με άμεση ισχύ

Ως ιδέα, το κίνητρο ισχύει ήδη από τον Δεκέμβριο του 2024: οι ιδιοκτήτες δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος για τρία ολόκληρα χρόνια, εάν ανοίξουν «κενά» σπίτια και τα διαθέσουν για μακροχρόνια μίσθωση. Αυτό σημαίνει ότι για ετήσιο μίσθωμα π.χ. 8.000 ευρώ το χρόνο, ο ιδιοκτήτης γλιτώνει 1.200 ευρώ φόρο (15% ετησίως) ή συνολικά 3.600 ευρώ στην τριετία.

Ωστόσο, ενώ το μέτρο θα έληγε τον ερχόμενο Δεκέμβριο, στην πράξη πολλοί δικαιούχοι της φοροαπαλλαγής δεν αξιοποίησαν το κίνητρο, επειδή «σκόνταφταν» στις εξαιρέσεις και στα «ψιλά γράμματα» του νόμου (άρθρο 72, παρ. 91 του ν.4172), τα οποία καθιστούσαν τον ιδιοκτήτη εν δυνάμει «όμηρο» της βούλησης και των ενεργειών του ενοικιαστή του (π.χ. πρόωρη αποχώρηση).

Ως αποτέλεσμα, σήμερα σε όλη τη χώρα υπολογίζεται ότι 700.000 έως 900.000 διαμερίσματα παραμένουν κενά, όπως επεσήμανε ο γενικός γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, Κωνσταντίνος Γλούμης-Ατσαλάκης, μιλώντας στο συνέδριο Prodexpo 2025.

Η νέα ρύθμιση, όμως, την οποία φέρνει προς ψήφιση το υπουργείο Οικονομικών, βελτιώνει και παρατείνει το μέτρο για ένα έτος, δηλαδή έως τις 31.12.2026.

Συγκεκριμένα, με τις νέες διατάξεις εισάγονται τρεις καίριες τροποποιήσεις που προβλέπεται να ισχύσουν άμεσα μέσα τον Νοέμβριο – μόλις δημοσιευθούν σε ΦΕΚ – αλλάζοντας άρδην τα δεδομένα στην αγορά ενοικίων, προκειμένου το μέτρο να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά σε όλη τη χώρα.

Τα καινούργια δεδομένα

Για να τύχει 36μηνης απαλλαγής από φόρο, ο ιδιοκτήτης επιτρέπεται να συνάψει νέα σύμβαση μακροχρόνιας μίσθωσης έως 31 Δεκεμβρίου 2026. Το ακίνητο πρέπει να ήταν δηλωμένο ως «κενό» στο Ε2 της Εφορίας για τουλάχιστον 3 χρόνια πριν ή ως «τύπου Airbnb» στην πλατφόρμα βραχυχρόνιων μισθώσεων επί τουλάχιστον 1 χρόνο πριν.

Το μισθωτήριο πρέπει να αφορά σε ακίνητο που συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για φοροαπαλλαγή και να έχει ελάχιστη διάρκεια μίσθωσης τριών ετών.

Θεσπίζεται ευελιξία ενοικίασης, ακόμα και μικρότερης της τριετίας, για ειδικές κατηγορίες μισθωτών/δημοσίων υπαλλήλων που μετακινούνται συχνά με μεταθέσεις. Αντί για αυστηρή τριετία, επιτρέπεται ελάχιστο όριο ενοικίασης έξι μηνών αν ο ενοικιαστής είναι ιατρός ή νοσηλευτής του δημοσίου, εκπαιδευτικός όλων των βαθμίδων ή ένστολος.

Έτσι, αντί για μία και μόνη μίσθωση τριετίας, η απαλλαγή θα χορηγείται και για διαδοχικές μισθώσεις μέσα στην τριετία (π.χ. ανά σχολική χρονιά για εκπαιδευτικούς) χωρίς ο ιδιοκτήτης να χάνει το κίνητρο. Αυτό λύνει ένα πάγιο πρόβλημα, ειδικά σε νησιά όπου οι ιδιοκτήτες αναγκάζονταν να στρέφονται μέχρι σήμερα αποκλειστικά σε βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb.

Επεκτείνεται η φοροαπαλλαγή και σε κατοικίες άνω των 120 τ.μ. (που ως τώρα αποκλείονταν συλλήβδην) εφόσον ενοικιάζονται σε τρίτεκνες ή πολύτεκνες οικογένειες. Προστίθενται 20 τ.μ. για κάθε επιπλέον παιδί μετά το δεύτερο. Έτσι, για παράδειγμα, διαμέρισμα 140 τ.μ. μπορεί να τύχει τριετούς απαλλαγής αν νοικιαστεί σε οικογένεια με τρία παιδιά, ενώ κατοικία 160 τ.μ. είναι επιλέξιμη για πολύτεκνους με τέσσερα τέκνα, 200 τ.μ. για οικογένεια με 6 παιδιά, κ.ο.κ. Αυτό λύνει τα χέρια σε ιδιοκτήτες με μεγαλύτερα σπίτια τα οποία μέχρι τώρα ήταν εκτός του μέτρου και παρέμεναν κλειστά.

Τυχόν πρόωρη αποχώρηση του μισθωτή δεν μηδενίζει πια το όφελος για τα ενοίκια που έχει ήδη εισπράξει ο ιδιοκτήτης. Επιπλέον, δίνεται προθεσμία τριών μηνών στον ιδιοκτήτη για να βρει νέο ενοικιαστή, ώστε να συνεχιστεί το ευεργέτημα της φοροαπαλλαγής και για το υπόλοιπο της τριετίας.

Μέχρι σήμερα, αν ο ενοικιαστής έφευγε νωρίτερα (από επιλογή του ή για λόγους ανωτέρας βίας) τότε αυτομάτως ο ιδιοκτήτης έχανε ή επέστρεφε στο δημόσιο το φορολογικό όφελος που είχε. Ο κίνδυνος αυτός απέτρεπε πολλούς από το να μπουν στο σύστημα.

Πλέον ο ιδιοκτήτης δεν κινδυνεύει να επιστρέψει λεφτά στο δημόσιο ενώ, με την αυξημένη ζήτηση για στέγαση που καταγράφεται σήμερα, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα δυσκολευτεί να βρει τον επόμενο μέσα σε τρεις μήνες για να παρατείνει το ευεργέτημα.

Ωστόσο, διευκρινίζεται ότι αυτή η ευκαιρία αναζήτησης επόμενου ενοικιαστή σε περίπτωση πρόωρης αποχώρησης του ενοικιαστή, χορηγείται άπαξ μέσα στην τριετία. Αν και άλλος ενοικιαστής μετά εγκαταλείψει πρόωρα το σπίτι, ο ιδιοκτήτης δεν χάνει την φοροαπαλλαγή για όσα ενοίκια εισέπραξε, αλλά δεν μπορεί να την επεκτείνει εκ νέου και σε επόμενα ενοίκια, μέχρι της συμπλήρωσης της τριετίας.

Ποιοι ιδιοκτήτες κερδίζουν περισσότερα

Οι ιδιοκτήτες που θα εκμισθώσουν κατοικία η οποία παρέμενε κενή τουλάχιστον τα προηγούμενα τρία χρόνια, απαλλάσσονται για 36 συνεχόμενους μήνες από το φόρο εισοδήματος επί των ενοικίων.

Το «δώρο» αυτό από την Εφορία μεταφράζεται σε χιλιάδες ευρώ καθαρό κέρδος. Για έναν ιδιοκτήτη που εισπράττει 1.000 ευρώ τον μήνα από ένα ή περισσότερα ακίνητα τα οποία κρατά κλειστά μέχρι σήμερα, το συνολικό φορολογικό όφελος στην τριετία μπορεί να φτάσει τις 5.400 ευρώ, αν φορολογείτο για αυτά με 15%.

Ωστόσο, αν εισπράττει κάποιος και άλλα ενοίκια από περισσότερα ακίνητα, τα οφέλη είναι πολλαπλάσια, επειδή όλα τα εισοδήματα αυτά αθροίζονται και επιβαρύνονται με φόρο 35% ή 45%, και όχι μόνο με 15%. Συνεπώς, ο μηδενικός φόρος καθιστά για πρώτη φορά ελκυστική τη μακροχρόνια μίσθωση, ιδίως για ιδιοκτήτες με πολλά ακίνητα.

Για να πληρούνται οι όροι, το ακίνητο θα πρέπει να είχε δηλωθεί ως «κενό» στο Ε2 τρία συνεχόμενα έτη πριν τη μίσθωση: δηλαδή για ενοικίαση που θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο ή Δεκέμβριο του 2025, χρειάζεται να δηλωνόταν ότι ήταν κενό κατά τα έτη 2022, 2023 και 2024.

Εναλλακτικά, για ακίνητα που ήταν σε βραχυχρόνια μίσθωση, αρκεί να είχαν δηλωθεί στο σχετικό μητρώο για τουλάχιστον ένα χρόνο πριν αλλάξουν χρήση σε μακροχρόνια.

Πρακτικά, ο φόρος για τα ενοίκια των κατοικιών αυτών μηδενίζεται. Για τα ενοίκια από τα ακίνητα αυτά, ο ιδιοκτήτης δεν θα πληρώσει φόρο ξανά, παρά μόνον το 2029 (για ενοίκια των ετών 2025-2027 αν προλάβει να βρει ενοικιαστή από εφέτος) ή το 2030 αν δώσει σπίτι προς ενοικίαση από το 2026 έως και το 2028.

Παράλληλα όμως – και για όσα άλλα ακίνητα τυχόν διαθέτουν οι ιδιοκτήτες προς μίσθωση αλλά δεν εμπίπτουν σε αυτό το καθεστώς της μη φορολόγησης – από το 2026 ο φόρος που πληρώνουν μειώνεται κατά 10 μονάδες, από 35% σε 25%, για εισόδημα από ενοίκια ύψους 12.000-24.000 ευρώ.

Πώς ωφελούνται οι ενοικιαστές

Οι ενοικιαστές κερδίζουν πρόσβαση σε περισσότερα διαμερίσματα στην αγορά, καθώς εκτιμάται ότι χιλιάδες κλειστές κατοικίες θα διατεθούν για μακροχρόνια μίσθωση. Η φοροαπαλλαγή καθιστά πιο συμφέρουσα πλέον τη μακροχρόνια ενοικίαση για τους ιδιοκτήτες, οι οποίοι θα μπορούν να προσφέρουν και πιο ανταγωνιστικά μισθώματα λόγω της απαλλαγής τους από το φορολογικό βάρος. Ειδικά οι τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, που μέχρι σήμερα δυσκολεύονταν να βρουν μεγάλες κατοικίες, θα έχουν περισσότερες επιλογές με πιο προσιτές τιμές, αφού τα σπίτια άνω των 120 τ.μ. δεν αποκλείονται και μπαίνουν πλέον δυναμικά στο «παιχνίδι» των κινήτρων.

Παράλληλα, επωφελούνται ειδικές κατηγορίες επαγγελματιών που μετακινούνται συχνά. Γιατροί, εκπαιδευτικοί, στρατιωτικοί, αστυνομικοί και νοσηλευτές που υπηρετούν σε απομακρυσμένες περιοχές ή νησιά θα βρίσκουν ευκολότερα κατοικία, καθώς οι ιδιοκτήτες έχουν κίνητρο να τους φιλοξενήσουν ακόμα και για έξι μήνες – ενώ πριν τις αλλαγές αυτές έχαναν πλήρως την φοροαπαλλαγή, αφού δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν τριετή διαμονή του ενοικιαστή τους στην εκμισθούμενη κατοικία.

Επιπλέον, υπό όρους που καλύπτουν το 80% των περιπτώσεων, στους ενοικιαστές αυτούς θα καταβάλλεται επιπλέον στις 30 Νοεμβρίου κάθε έτους και «ένα ενοίκιο δώρο», σε μόνιμη βάση, ως επιστροφή ενοικίου.

Τα ψιλά γράμματα και οι κίνδυνοι

Από τις διατάξεις ανακύπτουν και ορισμένοι σημαντικοί περιορισμοί, τους οποίους πρέπει να γνωρίζουν οι ιδιοκτήτες. Αν ο ενοικιαστής αποχωρήσει και δεν βρεθεί νέος εντός τριών μηνών, η απαλλαγή παύει να ισχύει για ενοίκια που θα εισπράττει από τότε και μετά. Ο ιδιοκτήτης δεν θα επιστρέψει μεν τους φόρους που γλίτωσε για το χρονικό διάστημα που το σπίτι ήταν ενοικιασμένο, αλλά χάνει το δικαίωμα απαλλαγής για τους υπόλοιπους μήνες της τριετίας. Έτσι, όπως επισημαίνει η ΠΟΜΙΔΑ, εμμέσως ο ιδιοκτήτης καθίσταται «όμηρος» του δεύτερου μισθωτή, αντί του πρώτου.

Η επιλεξιμότητα του ακινήτου απαιτεί επίσης μεγάλη προσοχή. Για να «κλειδώσει» η απαλλαγή, το ακίνητο πρέπει να ήταν δηλωμένο ως κενό στο Ε2 για τρία συνεχόμενα φορολογικά έτη πριν από τη σύναψη της σύμβασης. Ένα διαμέρισμα που ήταν κενό μόνο το 2023, 2024 και 2025 (και όχι το 2022) δεν δικαιούται την απαλλαγή αν μισθωθεί τον Νοέμβριο του 2025. Θα την αποκτήσει, αν η μίσθωση γίνει από την 1η Ιανουαρίου 2026. Επιπλέον όλα τα συμβόλαια πρέπει να συναφθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026, οπότε το «παράθυρο» εφαρμογής δεν είναι απεριόριστο.

Από την άλλη, όπως κατέδειξε η δημόσια διαβούλευση των σχετικών διατάξεων, «γκρίζα ζώνη» για τους ιδιοκτήτες θεωρείται και το τι θα συμβεί:

α) αν αλλάξει ο ιδιοκτήτης του ακινήτου (π.χ. σε περίπτωση κληρονομιάς ή μεταβίβασης ποσοστού από έναν συνιδιοκτήτη σε άλλον) εντός της τριετίας.

β) αν κάποιος είχε μεν «κλειστό» σπίτι τα έτη 2022, 2023 και 2024 (βάσει του Ε2 το οποίο έχει υποβάλει) αλλά το ενοικίασε εφέτος πριν την ψήφιση του νόμου – π.χ. από το καλοκαίρι ήδη.

Απαντήσεις σε τέτοια ζητήματα αναμένεται να δώσει η ερμηνευτική εγκύκλιος που θα εκδοθεί μετά την ψήφιση του νόμου.

Ο πιο κρίσιμος περιορισμός, όμως, αφορά την απαγόρευση βραχυχρόνιας μίσθωσης του σπιτιού. Αν το ακίνητο διατεθεί έστω και πρόσκαιρα για Airbnb εντός της τριετίας, το ευεργέτημα χάνεται πλήρως και μπορεί να υπάρξουν αναδρομικές φορολογήσεις και πρόστιμα.

Για παράδειγμα, απαγορεύεται ιδιοκτήτης σε νησί να νοικιάσει σε εκπαιδευτικό για το σχολικό έτος αλλά, όταν το καλοκαίρι μείνει κενό, να το διαθέσει και με μισθώσεις τύπου Airbnb. Αυτή η κίνηση θα του κοστίσει όλη την απαλλαγή – και αναδρομικά ενδεχομένως, με βάση όσα θα ορίζει η σχετική ερμηνευτική εγκύκλιος.

Πώς αλλάζουν οι συμφωνίες

Σε κάθε περίπτωση, ιδιοκτήτες και ενοικιαστές θα πρέπει να είναι ενήμεροι για να σταθμίσουν τα νέα δεδομένα.

Ο ιδιοκτήτης που θα ανοίξει ένα κλειστό σπίτι των 85 τ.μ. για μακροχρόνια μίσθωση το 2026 (εφόσον ήταν δηλωμένο ως κενό τα έτη 2023, 2024 και 2025) θα εισπράττει για 36 μήνες ολόκληρο το ενοίκιο χωρίς να πληρώνει φόρο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προσφέρει χαμηλότερο μίσθωμα, καθώς δεν χάνει το 15%-45% του εισοδήματός του σε φόρους, όπως συμβαίνει σήμερα.

Σε ένα άλλο σενάριο, ιδιοκτήτρια με διαμέρισμα 150 τ.μ. που το κρατούσε κλειστό επειδή θεωρούσε επικίνδυνη και ασύμφορη τη μακροχρόνια ενοικίαση, τώρα μπορεί να το νοικιάσει σε πολύτεκνη οικογένεια με τέσσερα παιδιά, ξέροντας όμως πλέον ότι, ακόμα και αν π.χ. μετά από δύο χρόνια οι ενοικιαστές φύγουν, δεν κινδυνεύει να χάσει το όφελος για τα χρήματα που ήδη έλαβε, ενώ θα έχει και ακόμα τρεις μήνες περιθώριο να βρει νέους ενοικιαστές για να διατηρήσει τη φοροαπαλλαγή μέχρι να συμπληρωθούν 36 μήνες από την αρχική ενοικίαση. Αυτή η ασφάλεια δημιουργεί τις συνθήκες για πιο εύκολη διαπραγμάτευση μεταξύ ιδιοκτήτη και ενοικιαστή.

Παράλληλα, τρίτεκνοι και πολύτεκνοι θα αποτελούν πλέον ελκυστική επιλογή για ιδιοκτήτες μεγαλύτερων ακινήτων που μέχρι χθες παρέμεναν κλειστά. Ένα σπίτι 140 τ.μ., που έμενε ανεκμετάλλευτο επειδή ο ιδιοκτήτης δεν ήθελε να πληρώνει υψηλούς φόρους, τώρα μπορεί να το νοικιάσει σε τρίτεκνη οικογένεια και να απολαύσει πλήρη φοροαπαλλαγή. Η λογική είναι αμοιβαία επωφελής: η οικογένεια βρίσκει ευκολότερα μεγάλο σπίτι, ενώ ο ιδιοκτήτης εισπράττει εισόδημα χωρίς φόρους.

Για ειδικές κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων (γιατρούς, εκπαιδευτικούς, στρατιωτικούς, αστυνομικούς, νοσηλευτές) η ευελιξία σύμβασης των έξι μηνών αλλάζει επίσης τα δεδομένα.

Στα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι μεταθέσεις είναι συχνές, οι ιδιοκτήτες κατέφευγαν στο Airbnb επειδή δεν μπορούσαν να «δέσουν» τους ενοικιαστές για τρία χρόνια. Πλέον θα μπορούν όμως να ενοικιάσουν π.χ. σε καθηγητή για μία σχολική χρονιά (οκτώ μήνες), να τον αντικαταστήσουν με γιατρό ή ένστολο λιμενικό για τους καλοκαιρινούς και τους επόμενους μήνες, ώστε να συνεχίσουν να απολαμβάνουν την απαλλαγή για όλη την τριετία. Αυτό λύνει τα χέρια τόσο των εργαζομένων που χρειάζονται προσωρινή στέγη όσο και των ιδιοκτητών που θέλουν να αξιοποιήσουν το ακίνητό τους.

Μαχητικό αεροσκάφος και ελικόπτερο των ΗΠΑ κατέπεσαν στην Νότια Σινική Θάλασσα

Ένα ελικόπτερο και ένα μαχητικό αεροσκάφος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ κατέπεσαν στη Νότια Σινική Θάλασσα, σε δυο διαφορετικά ατυχήματα την Κυριακή, όπως ανακοίνωσε σήμερα ο αμερικανικός στόλος του Ειρηνικού.

Αρχικά, ένα ελικόπτερο MH-60R Sea Hawk, που εκτελούσε «επιχείρηση ρουτίνας» από το αεροπλανοφόρο Nimitz, έπεσε στη Νότια Σινική Θάλασσα. Οι τρεις επιβαίνοντες διασώθηκαν, σύμφωνα με την ενημέρωση.

Περίπου μισή ώρα αργότερα, ένα μαχητικό αεροσκάφος F/A-18F Super Hornet, το οποίο είχε επίσης απονηωθεί από το USS Nimitz, κατέπεσε στην ίδια θαλάσσια περιοχή. Τα δύο μέλη του πληρώματος πρόλαβαν να εγκαταλείψουν εγκαίρως το αεροσκάφος και αργότερα διασώθηκαν, σύμφωνα με την ίδια πηγή.

«Όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι ασφαλείς και σε σταθερή κατάσταση», αναφέρει η ανακοίνωση του αμερικανικού στόλου στον Ειρηνικό, συμπληρώνοντας ότι τα αίτια των δύο ατυχημάτων διερευνώνται.

Η απώλεια ενός μαχητικού αεροσκάφους και ενός ελικοπτέρου στη Νότια Σινική Θάλασσα σημειώθηκε την ώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται σε περιοδεία στην Ασία, την πρώτη μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.

Τα ατυχήματα αυτά δεν είναι τα πρώτα που σημειώνονται φέτος· έχουν ήδη καταγραφεί οι πτώσεις δύο μαχητικών F/A-18 Super Hornet, που είχαν απονηωθεί από το αεροπλανοφόρο Harry S. Truman στην Ερυθρά Θάλασσα. Τα δύο αεροσκάφη έπεσαν με διαφορά οκτώ ημερών: το ένα κατά τη διαδικασία προσνήωσης και το άλλο κατά τη διάρκεια ελιγμού για τη μετακίνησή του στο κατάστρωμα.

Έκλεισαν δύο αεροδρόμια της Μόσχας εξαιτίας ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών

Η ρωσική αντιαεροπορική άμυνα κατέρριψε το βράδυ της Κυριακής δεκάδες ουκρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drone) που κατευθύνονταν προς τη Μόσχα, ενώ για λόγους ασφαλείας έκλεισαν δύο από τα τέσσερα αεροδρόμια της ρωσικής πρωτεύουσας, όπως ανακοίνωσαν οι αρχές.

Μέσα σε διάστημα έξι ωρών, η αντιαεροπορική άμυνα κατέρριψε 34 εχθρικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ανέφερε ο δήμαρχος της ρωσικής πρωτεύουσας Σεργκέι Σομπιάνιν σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Telegram.

Λίγο τα μεσάνυχτα (ώρα Ελλάδος) έκλεισαν για περίπου 2,5 ώρες τα αεροδρόμια Ντομοντέντοβο και Ζουκόφσκι, όπως ανακοίνωσε η ρωσική υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας (Rosaviatsiya) επικαλούμενη λόγους ασφαλείας.

Νοτιότερα, στην περιφέρεια Τούλα, καταρρίφθηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας 24 μη επανδρωμένα αεροσκάφη, όπως ενημέρωσε ο περιφερειάρχης Ντμίτρι Μιλιάεφ μέσω ανάρτησής του στην πλατφόρμα Telegram.

Δεν υπήρξαν αναφορές για ζημιές κατά την επιδρομή των ουκρανικών drone. Οι ρωσικές αρχές δεν αποκαλύπτουν την πλήρη κλίμακα των ζημιών εξαιτίας ουκρανικών επιθέσεων στη χώρα, εκτός εάν αφορούν πλήγματα σε μη στρατιωτικούς στόχους.

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει επίσημη ανακοίνωση από ουκρανικής πλευράς. Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι οι επιθέσεις του αποσκοπούν στην καταστροφή υποδομών που θεωρούνται ζωτικής σημασίας για τη διεξαγωγή των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία.

Η σιωπηλή ολομέλεια του Πεκίνου: Η Κίνα ανάμεσα σε εκκαθαρίσεις, οικονομική κρίση και σκιές σύγκρουσης

Ανάλυση ειδήσεων

Η Δ΄ Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ), που ολοκληρώθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2025 στο Πεκίνο, σηματοδότησε μια νέα, αλλά αινιγματική φάση στην κινεζική πολιτική. Ενώ θα έπρεπε να είναι μια εσωτερική διαδικασία επικύρωσης του νέου, 15ου Πενταετούς Σχεδίου (2026-2030), μετατατράπηκε σε μια επίδειξη ισχύος του Σι Τζινπίνγκ και σε μια σαφή ένδειξη ότι το καθεστώς βρίσκεται σε φάση εσωτερικής ανασφάλειας.

Η κύρια λειτουργία των ολομελειών είναι η ευθυγράμμιση των κομματικών αξιωματούχων γύρω από κοινούς πολιτικούς στόχους, προβάλλοντας την εικόνα της συλλογικής διακυβέρνησης.

Στη σκιά σημαντικών εκκαθαρίσεων στην κορυφή του στρατιωτικού μηχανισμού και ευρύτερων πολιτικών ανακατατάξεων, η Ολομέλεια ενέκρινε – μεταξύ άλλων – τις προτάσεις για το 15ο Πενταετές Σχέδιο και επιβεβαίωσε την περαιτέρω πορεία της Κίνας προς τεχνολογική αυτάρκεια, εσωτερική σταθερότητα και αυστηρό έλεγχο. Η σύνοδος αυτή ακολουθεί το χρονοδιάγραμμα που έχει θεσπιστεί από την εποχή του Μάο, για να καθοδηγήσει την ανάπτυξη της Κίνας από το 2026-2030.

Προφανώς, δεν διακυβεύονται μόνο οι οικονομικές πολιτικές (ένα ήδη εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα στο τρέχον κλίμα), αλλά και οι αποφάσεις σχετικά με τις στρατηγικές προτεραιότητες. Επομένως, η συζήτηση γύρω από το Πενταετές Σχέδιο αποτελεί μια κρίσιμη στιγμή για να δοκιμαστεί η ισχύς της ηγεσίας του Σι Τζινπίνγκ. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι τις τελευταίες εβδομάδες, οι φήμες (που δεν μπορούν να επαληθευτούν) έχουν πολλαπλασιαστεί σχετικά με εσωτερικές διαφωνίες, ακόμη και για την υγεία του Σι Τζινπίνγκ.

Οι Ολομέλειες διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών, επομένως πολύ λίγα είναι γνωστά για το τι συζητήθηκε στην πραγματικότητα.

Το τελικό ανακοινωθέν δεν έδωσε πολλές κατευθύνσεις· γεμάτο γνωστά ιδεολογικά συνθήματα, εστίασε στη «σταθερότητα και την αποφασιστική ηγεσία» του Σι. Πίσω από αυτά, το πραγματικό μήνυμα ήταν ένα: o γενικός γραμματέας ενισχύει τον απόλυτο έλεγχο του Κόμματος, αντιμετωπίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Κατά τα λοιπά, επαινεί τα εξαιρετικά αποτελέσματα της πενταετούς περιόδου που λήγει το 2025.

Οι εκκαθαρίσεις στον στρατό: Μήνυμα φόβου και πειθαρχίας

Η πιο ηχηρή εξέλιξη ήταν η νέα σειρά εκκαθαρίσεων που έπληξαν κορυφαίους αξιωματούχους του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΛΑΣ).

Μεταξύ αυτών και ο Χε Γουεϊντόνγκ, μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, μια θέση που τον κατέτασσε τρίτο στην ιεραρχία των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων. Η αποπομπή του, όπως και άλλων ανώτατων διοικητών, υποτίθεται πως σχετίζεται με «σοβαρές παραβιάσεις πειθαρχίας και νόμου». Όμως, πολιτικοί αναλυτές βλέπουν πίσω από αυτές τις κινήσεις μια προσπάθεια εξουδετέρωσης πιθανών εσωτερικών αντιπάλων του Σι, μετά από φήμες για αυξανόμενη δυσαρέσκεια στους στρατιωτικούς κύκλους, ειδικά μετά τις αποτυχίες στο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των πυραυλικών δυνάμεων και στη διαχείριση της άμυνας των συνόρων.

Το νέο Πενταετές Σχέδιο παρουσιάζεται ως «οδικός χάρτης» προς τη «μοντέρνα σοσιαλιστική οικονομία». Πίσω από τη ρητορική περί «καινοτομίας», «πράσινης μετάβασης» και «τεχνολογικής αυτάρκειας», πολλοί ειδικοί βλέπουν μια απομονωτική στρατηγική που στοχεύει στην ανθεκτικότητα απέναντι στις κυρώσεις και στον περιορισμό της εξάρτησης από τη Δύση.

Η Global Times, επίσημο όργανο του Πεκίνου, κάνει λόγο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 35 τρισεκατομμύρια γουάν ως το 2025, επιμένοντας πως η Κίνα θα παραμείνει όαση στην παγκόσμια σταθερότητα. Ωστόσο, τα στοιχεία των τελευταίων μηνών δείχνουν το αντίθετο: πτώση εξαγωγών, φυγή κεφαλαίων, απώλεια της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών και αυξανόμενη ανεργία μεταξύ των νέων.

Μαζί με τον Χε απομακρύνθηκε και ο ναύαρχος Μιάο Χούα, πρώην διευθυντής του πολιτικού τμήματος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (CMC), ο οποίος είχε τεθεί υπό έρευνα από το 2024. Συνολικά, σύμφωνα με διεθνή ρεπορτάζ, περίπου οκτώ στρατηγοί συνδέονται με τις πρόσφατες εκκαθαρίσεις.

Στην Ολομέλεια, η Κεντρική Επιτροπή αντικατέστησε 11 μέλη – ο υψηλότερος αριθμός αναπληρωματικών προσώπων που εισέρχονται ως τακτικά μέλη από το 2017. Μάλιστα, ο Τζανγκ Σεμίν, μέχρι σήμερα επικεφαλής της στρατιωτικής αντιδιαφθοράς, προήχθη σε θέση αντιπροέδρου της CMC, παίρνοντας τη θέση του Χε Γουεϊντόνγκ. Αυτός ο διορισμός στέλνει ξεκάθαρα το μήνυμα ότι η στρατιωτική πειθαρχία και η απόλυτη αφοσίωση στην ηγεσία είναι κεντρικά στοιχεία της νέα στρατηγικής.

Αυτές οι κινήσεις δεν είναι μεμονωμένες, αντιθέτως αποτελούν συνέχεια μιας πιο ευρείας εκστρατείας ελέγχου, που εντάθηκε ιδιαίτερα από το 2023.

Από την πλευρά της στρατηγικής, η εκκαθάριση κορυφαίων στρατιωτικών προσώπων λειτουργεί ως μέσο ελέγχου και εκκαθάρισης από ομάδες που πιθανόν να μην είναι απολύτως πιστές ή να έχουν δημιουργήσει εστίες εξουσίας ανεξαρτήτως της κεντρικής γραμμής. Είναι επίσης μια υπενθύμιση ότι κανείς, όσο ισχυρός και να είναι, δεν είναι υπεράνω του κόμματος.

Επιπλέον, η επιλογή του Τζανγκ, που είχε αντιμετωπίσει ή συνδέθηκε με τις έρευνες κατά της παράταξης πυραύλων (Rocket Force) και αναγνωρίζεται ως άτομο στενής εμπιστοσύνης προς τον Σι, δείχνει ότι η ηγεσία προτιμά να γεμίζει κρίσιμες θέσεις με ήδη ελεγμένους συμμάχους .

Οι προτάσεις για το 15ο Πενταετές Σχέδιο: Ανάμεσα στις διακηρύξεις και τις προκλήσεις

Η Ολομέλεια ενέκρινε το έγγραφο «Προτάσεις της Κεντρικής Επιτροπής για τη διαμόρφωση του 15ου Πενταετούς Σχεδίου». Το συνέδριο έκανε λόγο για την ανάγκη αυτοδυναμίας και αυτοβελτίωσης στους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, ενισχύοντας την έμφαση στην καινοτομία και την τεχνολογική αυτάρκεια ως πυλώνες του νέου κύκλου ανάπτυξης.

Στο επίκεντρο του κειμένου ήταν επίσης οι έννοιες της σταθερότητας, της ασφάλειας, της περιβαλλοντικής προστασίας και της κοινωνικής ευημερίας, σε ευθυγράμμιση με τις προηγούμενες πενταετείς πολιτικές.

Αξιοσημείωτο είναι ότι για πρώτη φορά εισήχθη – έστω ως προτροπή – η ένταξη των δυνάμεων εθνικής άμυνας (ο στρατός) στον σχεδιασμό πενταετούς ανάπτυξης. Αυτό συμβαδίζει με την τάση του καθεστώτος να συνδέει ακόμη πιο στενά την αμυντική και πολιτική διάσταση υπό τον έλεγχο του Κόμματος.

Παράλληλα η Ολομέλεια τόνισε ότι πρέπει να «τρεφόμαστε από το εσωτερικό», δηλαδή να ενισχυθεί η ζήτηση εντός Κίνας, να προστατευθεί η βιομηχανική βάση, και να εξισορροπηθεί η πίεση από τις διεθνείς αναταράξεις.

Ωστόσο, πολλά παραμένουν γενικά και χωρίς συγκεκριμένα μέτρα, χαρακτηριστικό των επίσημων διακηρύξεων, που στη φάση αυτή λειτουργούν ως πλοηγός και συμβολικά πλαίσια, αφήνοντας την υλοποίηση σε κατώτερα επίπεδα και σε επόμενα θεσμικά όργανα.

Η Ολομέλεια, μάλιστα, αναφέρει ότι η Κίνα βρίσκεται στα πρόθυρα της εκπλήρωσης των κύριων στόχων του 14ου Πενταετούς σχεδίου, γεγονός που επιχειρεί να δημιουργήσει αίσθηση ομαλής συνέχειας και υπερηφάνειας.

Προς μια πιο σκληρή διακυβέρνηση

Μια λέξη-κλειδί που επαναλαμβάνεται στο ανακοινωθέν είναι η λέξη «μάχη», η ανάγκη να αντιμετωπίζονται «μεγάλες δοκιμασίες», «κίνδυνοι και προκλήσεις» με πνεύμα ιστορικής πρωτοβουλίας  όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στα κείμενα «Νέα εποχή του Σι Τζινπίνγκ», εννοώντας ότι το Κόμμα και ο λαός της Κίνας δεν αντιδρούν απλώς στα γεγονότα της Ιστορίας, αλλά αναλαμβάνουν ενεργά να τη διαμορφώσουν. Ταυτόχρονα, μεταφέρει ένα μήνυμα προς όλη τη διοικητική πυραμίδα: κάθε πρωτοβουλία που υπονομεύει τη γραμμή του κόμματος θα αντιμετωπίζεται αυστηρά.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο έλεγχος γίνεται διττός. Προς τα πάνω (στρατός, υψηλόβαθμα στελέχη) και προς τα κάτω (περιφερειακές δομές, τοπικά γραφεία). Η στρατηγική είναι να μην αφήνεται χώρος επέκτασης αυτόνομων ομάδων εξουσίας.

Οι πρόσφατες εκκαθαρίσεις, σε συνδυασμό με τον έλεγχο του στρατού και τη συσχέτιση της τεχνολογικής ανάπτυξης με την κομματική γραμμή, ενισχύουν την αντίληψη ότι ο Σι Τζινπίνγκ επιδιώκει μια πιο συγκεντρωτική κυριαρχία. Το μήνυμα είναι ότι η εξουσία του δεν είναι προσωρινή ή διαπραγματεύσιμη, αλλά είναι συνδεδεμένη με την ίδια την επιβίωση του συστήματος.

Μια τόσο βαθιά εκκαθαριστική στρατηγική ενέχει κινδύνους υπερβολής και αντιδράσεων. Πιθανότητα εσωτερικών αντιδράσεων, μυστικής αντίστασης ή συγκρουόμενων ομάδων που αισθάνονται αποκλεισμένες. Αν το σύστημα υπερφορτωθεί με εσωτερικό έλεγχο, η ευελιξία στην αντιμετώπιση κρίσεων ενδέχεται να μειωθεί.

Διεθνής αντίκτυπος

Οι στρατιωτικές εκκαθαρίσεις, ιδίως η απομάκρυνση του Χε Γουεϊντόνγκ, στέλνουν ηχηρό μήνυμα προς τις ΗΠΑ, την Ταϊβάν και τους συμμάχους της κινεζικής αντιπολίτευσης: το Πεκίνο δεν ανέχεται καν ανεξέλεγκτο στρατιωτικό παράγοντα.

Αν και η Ολομέλεια δεν ανέφερε ανοιχτά την Ταιβάν, το ζήτημα ήρθε στο προσκήνιο, καθώς η έμφαση στην «εθνική ενοποίηση» και στην «προστασία της κυριαρχίας» δείχνει πως η στρατηγική πίεση προς την Ταϊπέι παραμένει κεντρική. Η Δημοκρατία της Ταϊβάν, η οποία διαχειρίζεται το νησί με δημοκρατικό σύστημα, έχει ήδη εντείνει την προετοιμασία της για την ασφάλεια και την άμυνα.

Αναλυτές της RAND και  CSIS επισημαίνουν ότι η απομάκρυνση του Χε Γουεϊντόνγκ, ενός στρατηγού με εμπειρία σε επιχειρήσεις κατά της Ταϊβάν, ίσως προαναγγέλει αναδιάταξη του στρατιωτικού σχεδιασμού στο Στενό της Ταϊβάν. Την ίδια στιγμή, δορυφορικές εικόνες δείχνουν αυξημένες ασκήσεις αποβατικών δυνάμεων στις ακτές του Φουτζιάν, ενώ οι κινεζικές περιπολίες γύρω από το νησί έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε συχνότητα μέσα στο 2025.

Η κυβέρνηση της Ταϊβάν, μέσω του προέδρου Λάι Τσινγκ-τε, κατήγγειλε το Πεκίνο για στρατιωτικό εκφοβισμό και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να προστατεύσει το δικαίωμα του λαού της Ταϊβάν να ζει ελεύθερα.

Ταυτόχρονα στο διεθνές πεδίο, σε ομιλία του στις ΗΠΑ, ο επικεφαλής του Ταϊβανικού Συμβουλίου για τις υποθέσεις της Ηπειρωτικής Κίνας, Τσιου Τσούι-τσενγκ, προειδοποίησε για ντόμινο στην περιοχή αν η Κίνα επιχειρήσει την κατάληψη της Ταιβάν, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ταϊβανικής τεχνολογίας.

Το Πεκίνο, μέσω εκπροσώπων του υπουργείου Εξωτερικών, επαναλαμβάνει ότι η επίλυση της ταϊβανικής υπόθεσης είναι εσωτερικό θέμα και ότι η Κίνα διατηρεί το δικαίωμα χρήσης βίας. Σε σχετικές δηλώσεις τονίζει: «Οι επισκέψεις και επίσημες επαφές των ΗΠΑ με την Ταϊβάν υπονομεύουν τη σταθερότητα του Στενού της Ταιβάν».

Οι στρατιωτικές ασκήσεις του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) γύρω από την Ταϊβάν, η είσοδος πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών στην αμυντική ζώνη της Ταϊβάν και η χρήση γκρίζων τακτικών έχουν αυξηθεί. Η εντεινόμενη πίεση δημιουργεί ανησυχία όχι μόνο στο νησί αλλά και στη διεθνή κοινότητα.

Η Ουάσιγκτον, ήδη σε πορεία ψυχρής αντιπαράθεσης με το Πεκίνο, αντέδρασε άμεσα. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε τις εκκαθαρίσεις «ανησυχητική ένδειξη εσωτερικής αναταραχής» και επανέλαβε ότι «η σταθερότητα στο Στενό της Ταϊβάν είναι ζωτικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια». Οι ΗΠΑ παραμένουν ο κυριότερος εξωτερικός υποστηρικτής της Ταϊβάν, και οι εξοπλισμοί, οι στρατηγικές δηλώσεις και τα αμυντικά προγράμματα προς το νησί συνεχίζονται.

Οι ΗΠΑ επίσης συνεργάζονται διπλωματικά και στρατιωτικά με συμμάχους στην περιοχή, ενώ στο πλαίσιο διαλόγου για την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού υποστήριξαν ότι η Κίνα αποτελεί απειλή για την ασφάλειά της.

Η Κίνα απαντά με έντονη ρητορική και απευθύνει προειδοποιήσεις όπως «μην παίζετε με τη φωτιά», όταν ΗΠΑ και Ταϊβάν επιχειρούν πρόσθετη συνεργασία.

Οι κινεζικές δηλώσεις τονίζουν επίσης ότι οι ΗΠΑ υποθάλπουν δυνάμεις ανεξαρτησίας του νησιού και παραβιάζουν το πλαίσιο των τριών Κοινών Κινητοποιήσεων (Joint Communiques) με την Κίνα. Στην Ουάσιγκτον, το Κογκρέσο συζητά ήδη νέο πακέτο στήριξης για την Ταϊβάν, με έμφαση στην αεράμυνα και στα πυραυλικά συστήματα θαλάσσιας αποτροπής. Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ δήλωσε ότι «η Κίνα δεν πρέπει να υποτιμά την αποφασιστικότητα των δημοκρατιών της περιοχής».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και χώρες όπως η Ιαπωνία εξέφρασαν ανησυχία για τις μονομερείς κινήσεις του Πεκίνου και για τις ασκήσεις γύρω από την Ταιβάν, επισημαίνοντας ότι αλλαγές στο status quo με χρήση ισχύος θα είχαν ευρείες συνέπειες.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε νέες κυρώσεις σε κινεζικές εταιρείες  που κατηγορούνται ότι ενισχύουν τη Ρωσία στις εξαγωγές πετρελαίου, ενώ η Ιαπωνία και η Αυστραλία ενίσχυσαν τις κοινές ασκήσεις με τον αμερικανικό στόλο στον Ειρηνικό.

Ένας ηγέτης σε αναζήτηση νομιμοποίησης

Η ρητορική της Ολομέλειας επαναλαμβάνει τη γνωστή φόρμουλα του Πεκίνου: όλα βαίνουν καλώς χάρη στην ηγεσία του Κόμματος και του Σι Τζινπίνγκ. Στην πραγματικότητα όμως το καθεστώς φαίνεται πιο ευάλωτο από ποτέ.

Ο Σι επιχειρεί να συνδυάσει εθνικιστική κινητοποίηση, τεχνολογική αυτάρκεια και στρατιωτική υπεροχή, προκειμένου να αντισταθμίσει την οικονομική στασιμότητα και τη δυσαρέσκεια εντός των ελίτ.

Όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, η εσωτερική κάθαρση είναι ταυτόχρονα εργαλείο φόβου και μηχανισμός επιβίωσης ενός ηγέτη που έχει απομονωθεί ακόμη και μέσα στο ίδιο του το κόμμα.

Η Δ΄ Ολομέλεια του 2025 δεν ήταν απλώς μια κομματική διαδικασία, αλλά ένα βαρόμετρο της κρίσης του κινεζικού καθεστώτος. Με το βλέμμα στραμμένο στο 2030, ο Σι Τζινπίνγκ προχωρά σε μια επικίνδυνη ισορροπία, να επιβάλει πλήρη εσωτερική πειθαρχία, να διατηρήσει οικονομική σταθερότητα και, ταυτόχρονα, να διαχειριστεί μια αυξανόμενη εξωτερική απομόνωση.

Το αν θα καταφέρει να κρατήσει το σύστημα όρθιο χωρίς να το οδηγήσει σε νέα κρίση, είτε στρατιωτική είτε πολιτική, παραμένει το μεγάλο ερώτημα.