Πέμπτη, 10 Ιούλ, 2025

Εμπλοκή της Κίνας σε επεισόδιο με λέιζερ κατά γερμανικού αεροσκάφους στην Ερυθρά Θάλασσα

Σοβαρό επεισόδιο σημειώθηκε στην Ερυθρά Θάλασσα, με τις γερμανικές Αρχές να καλούν τον πρέσβη της Κίνας στο Βερολίνο να δώσει εξηγήσεις για περιστατικό κατά το οποίο οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις φέρονται να χρησιμοποίησαν λέιζερ κατά γερμανικού πολεμικού αεροσκάφους, κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής επιχείρησης «Ασπίδες» (Operation Αspides).

Το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ στις 8 Ιουλίου, χαρακτήρισε το γεγονός «εντελώς απαράδεκτο», σημειώνοντας πως «η έκθεση του γερμανικού προσωπικού σε κίνδυνο και η διατάραξη της επιχείρησης είναι απολύτως ανεπίτρεπτες».

Η ακριβής χρονική στιγμή του συμβάντος δεν διευκρινίστηκε επισήμως, ωστόσο ακολούθησε η επίσημη κλήση του Κινέζου πρέσβη στο ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών την Τρίτη.

Το γερμανικό πλήρωμα συμμετείχε σε κοινοτική αποστολή που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο, ως απάντηση στις επιθέσεις των Χούθι κατά εμπορικών πλοίων, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό και τον Περσικό Κόλπο.

Η Κίνα διατηρεί στρατιωτική βάση στο Τζιμπουτί, το μικρό κράτος στο Κέρας της Αφρικής που ελέγχει τη νότια είσοδο προς την Ερυθρά Θάλασσα.

Η βάση δημιουργήθηκε το 2017 και, σύμφωνα με φετινή έκθεση του αμερικανικού Κογκρέσου, η συμφωνία με την κυβέρνηση του Τζιμπουτί αφορά δεκαετή ενοικίαση έναντι 20 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, με εγκαταστάσεις που φιλοξενούν αρκετές χιλιάδες στρατιώτες. Το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας έχει επισημάνει ότι η Κίνα επιδιώκει να ελέγχει τον εναέριο χώρο πάνω από τη βάση της.

Το 2018, Αμερικανοί αξιωματούχοι κατήγγειλαν πολλαπλά περιστατικά κατά τα οποία φώτα λέιζερ εκτοξεύθηκαν από την κινεζική βάση εναντίον στρατιωτικών αεροσκαφών των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα τραυματισμούς στα μάτια πιλότων – κάτι που η Κίνα διέψευσε.

Κλιμακώνεται η ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα

Εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Κίνας και δυτικών δυνάμεων στην Ερυθρά Θάλασσα, το Ισραήλ ενέτεινε τα πλήγματα κατά θέσεων των Χούθι στην Υεμένη.

Οι ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις ανακοίνωσαν ότι στις 7 Ιουλίου έπληξαν στόχους των Χούθι σε τρία λιμάνια – Χοντάιντα, Ρας Ίσα και Σαλίφ – καθώς και στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Ρας Κάντα. Πρόκειται για το πρώτο χτύπημα του Ισραήλ στην Υεμένη έπειτα από σχεδόν έναν μήνα.

Οι Χούθι, γνωστοί και ως Ανσάρ Αλλάχ, αποτελούν σιιτικό κίνημα που κατέλαβε την πρωτεύουσα Σαναά το 2014, εκδιώκοντας τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης και ελέγχοντας σήμερα περίπου το 80% της χώρας, που αριθμεί 32 εκατομμύρια κατοίκους.

Από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς στη Γάζα το 2023, οι Χούθι εξαπολύουν επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ και εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, δηλώνοντας πως ενεργούν σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστινίους.

Προειδοποίηση της Ταϊβάν για κινεζικές εφαρμογές λόγω σοβαρών απειλών κυβερνοασφάλειας

Το Εθνικό Γραφείο Ασφαλείας της Ταϊβάν εξέδωσε προειδοποίηση για σημαντικούς κινδύνους κυβερνοασφάλειας που συνδέονται με πέντε κινεζικές εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, εστιάζοντας στον κίνδυνο υπερβολικής συλλογής προσωπικών δεδομένων.

Η ανακοίνωση έγινε μετά από εκτενή έρευνα σε συνεργασία με το Γραφείο Ερευνών του Υπουργείου Δικαιοσύνης και το Τμήμα Εγκληματολογικών Ερευνών, με τα ευρήματα να γνωστοποιούνται στις 2 Ιουλίου.

Οι εφαρμογές που εντοπίστηκαν είναι οι εξής:  

  • Douyin (το κινεζικό αντίστοιχο του TikTok)  
  • RedNote  
  • Weibo  
  • WeChat  
  • Baidu Cloud  

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Εθνικού Γραφείου Ασφαλείας, διαπιστώνονται σοβαρά ζητήματα ασφαλείας στις παραπάνω εφαρμογές, κυρίως όσον αφορά την υπερβολική συλλογή δεδομένων και πιθανές παραβιάσεις της ιδιωτικότητας.

Στην αξιολόγησή του, το Γραφείο ανέφερε: «Οι πέντε εφαρμογές εξετάστηκαν βάσει 15 δεικτών σε πέντε κατηγορίες — συλλογή προσωπικών δεδομένων, υπερβολική χρήση δικαιωμάτων, μετάδοση και κοινοποίηση δεδομένων, εξαγωγή πληροφοριών συστήματος και πρόσβαση σε βιομετρικά δεδομένα».

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα:  

  • Το RedNote παραβίασε και τους 15 δείκτες.  
  • Τα Douyin και Weibo είχαν από 13 παραβάσεις το καθένα.  
  • Το WeChat είχε 10 παραβάσεις.  
  • Το Baidu Cloud είχε 9 παραβάσεις.  

Το Εθνικό Γραφείο Ασφαλείας υπογράμμισε: «Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι συγκεκριμένες κινεζικές εφαρμογές παρουσιάζουν κινδύνους κυβερνοασφάλειας που υπερβαίνουν κατά πολύ το εύλογο όριο που ακολουθούν συνηθισμένες εφαρμογές ως προς τις απαιτήσεις συλλογής δεδομένων».

Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι τα RedNote, Weibo και Douyin συλλέγουν χωρίς άδεια προσωπικά δεδομένα, περιλαμβανομένων ευαίσθητων πληροφοριών όπως δεδομένα τοποθεσίας, λίστες επαφών, περιεχόμενο πρόχειρου, στιγμιότυπα οθόνης και δεδομένα αποθηκευμένα στη συσκευή.

Το WeChat εμφάνισε παρόμοιες παραβάσεις, εξαιρουμένης της πρόσβασης σε δεδομένα πρόχειρου. Και οι πέντε εφαρμογές φάνηκε να αντλούν εσκεμμένα στοιχεία για τις εγκατεστημένες εφαρμογές και τις παραμέτρους της συσκευής. Πέραν του WeChat, οι υπόλοιπες παρατηρήθηκε ότι συλλέγουν και δεδομένα αναγνώρισης προσώπου.

Εντοπίστηκε επίσης πως όλες οι εφαρμογές μεταδίδουν πακέτα δεδομένων σε διακομιστές που εδρεύουν στην Κίνα, γεγονός που εντείνει την ανησυχία σχετικά με την πιθανή κατάχρηση προσωπικών δεδομένων από τρίτους. Το Εθνικό Γραφείο Ασφαλείας επισήμανε: «Αυτού του είδους οι μεταδόσεις δημιουργούν σοβαρές ανησυχίες για την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων από τρίτους».

Με βάση τη νομοθεσία περί κυβερνοασφάλειας και εθνικής πληροφόρησης στην Κίνα, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να παραδίδουν δεδομένα χρηστών στις αρχές, όταν αυτό ζητείται για λόγους εθνικής ή δημόσιας ασφάλειας ή για λόγους πληροφοριών. Αυτή η πρακτική εγείρει σοβαρούς φόβους για σημαντικές παραβιάσεις της ιδιωτικότητας των Ταϊβανών χρηστών, καθώς συγκεκριμένοι κινεζικοί φορείς ενδέχεται να συλλέγουν τα δεδομένα αυτά.

Τα ευρήματα ανέδειξαν ακόμη πως το RedNote είναι η μοναδική εφαρμογή που ανεβάζει αχρείαστα προσωπικά δεδομένα ακόμη κι όταν είναι ανενεργή. Επίσης, τόσο το RedNote όσο και το Weibo επικρίθηκαν για την επιβολή υποχρεωτικών αποδοχών σε παράλογους όρους απορρήτου. Ως απάντηση, το Εθνικό Γραφείο Ασφαλείας κάλεσε το κοινό να αποφεύγει τη λήψη εφαρμογών κινεζικής προέλευσης που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων ή των εταιρικών μυστικών.

Παράλληλα, η κυβέρνηση της Ταϊβάν έχει προχωρήσει σε απαγόρευση των Douyin, TikTok και RedNote σε υπηρεσιακές συσκευές και εντός δημόσιων υπηρεσιών. Οι αποκαλύψεις αυτές ενισχύουν τις ανησυχίες που εκφράζονται τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και διεθνώς για τους κινδύνους που εγκυμονούν οι κινεζικές εφαρμογές, ιδίως το TikTok, για την εθνική ασφάλεια.

Η αυστηρή εξέταση των κινεζικών εφαρμογών στην Ταϊβάν εντάθηκε τον περασμένο μήνα, έπειτα από δηλώσεις του Τζανγκ Γουέιγουέι, διευθυντή του Ινστιτούτου Κίνας του Πανεπιστημίου Φουντάν. Σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Ουχάν, ο Τζανγκ ισχυρίστηκε ότι η Ταϊβάν θα μπορούσε να διοικηθεί ευκολότερα σε σύγκριση με το Χονγκ Κονγκ, εάν ενοποιούνταν με την ηπειρωτική Κίνα, αφού οι νεαροί Ταϊβανοί επηρεάζονται ολοένα και περισσότερο από εφαρμογές όπως το RedNote.

Στο πλαίσιο κοινοβουλευτικής ακρόασης και ως απάντηση στις δηλώσεις του Τζανγκ, ο Τσιου Τσουιτσίνγκ, επικεφαλής του Συμβουλίου Υποθέσεων της Ηπειρωτικής Κίνας στην Ταϊβάν, δήλωσε ότι εντείνονται οι υποψίες ότι τέτοιες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένου του RedNote, αξιοποιούνται από το κινεζικό καθεστώς ως εργαλεία προπαγάνδας, στο πλαίσιο της στρατηγικής του Ενιαίου Μετώπου.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) θεωρεί την Ταϊβάν αποσχισθείσα επαρχία που πρέπει να επανενωθεί με την ηπειρωτική χώρα και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο χρήσης στρατιωτικής βίας για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Αντίθετα με τις εδαφικές διεκδικήσεις του Πεκίνου, η Ταϊβάν λειτουργεί ως de facto ανεξάρτητη χώρα, με δική της κυβέρνηση, σύνταγμα, νόμισμα και στρατό.

Η στρατηγική του Ενιαίου Μετώπου, υπό την καθοδήγηση του αντίστοιχου τμήματος του ΚΚΚ, στοχεύει στην αφομοίωση κοινωνικών ομάδων, στη συλλογή πληροφοριών, στη διαμόρφωση πολιτικού κλίματος σε ξένες χώρες και στον επηρεασμό της κοινής γνώμης.

Διπλωματικό επεισόδιο στη Λιβύη: «Ανεπιθύμητη» η ευρωπαϊκή αποστολή του Μεταναστευτικού

Σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο εκτυλίχθηκε στην ανατολική Λιβύη, όταν το καθεστώς του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ κήρυξε ανεπιθύμητη (persona non grata) την ευρωπαϊκή αποστολή υψηλού επιπέδου για το Μεταναστευτικό ζήτημα. Στην αποστολή συμμετείχαν ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης, οι υπουργοί Εσωτερικών της Ιταλίας και της Μάλτας Ματέο Πιαντεντόζι και Μπάιρον Καμιλέρι αντίστοιχα, καθώς και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ. Η προγραμματισμένη επίσκεψή τους στη Βεγγάζη ακυρώθηκε αιφνιδιαστικά κατά την άφιξή τους, με τις ανατολικές αρχές να τους διατάσσουν να εγκαταλείψουν άμεσα το λιβυκό έδαφος.

Η απόφαση Χαφτάρ: Ακύρωση επίσκεψης και αιτιάσεις περί κυριαρχίας

Με μια ιδιαίτερα αιχμηρή ανακοίνωση, η κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης (με έδρα τη Βεγγάζη και προσκείμενη στον Χαφτάρ) κατηγόρησε ευθέως τους Ευρωπαίους αξιωματούχους για «κατάφωρη παραβίαση της λιβυκής κυριαρχίας και της διπλωματικής δεοντολογίας». Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, η άφιξη των υπουργών και του Επιτρόπου στο αεροδρόμιο Μπενίνα της Βεγγάζης δεν ακολούθησε τις προβλεπόμενες διαδικασίες εισόδου, μετακίνησης και παραμονής ξένου διπλωματικού προσωπικού, παραβιάζοντας τόσο τη λιβυκή νομοθεσία όσο και διεθνείς συμβάσεις. Ως αποτέλεσμα, η προγραμματισμένη επίσκεψη ακυρώθηκε επί τόπου και στους Ευρωπαίους αξιωματούχους «γνωστοποιήθηκε η αναγκαιότητα να εγκαταλείψουν άμεσα τη λιβυκή επικράτεια», με ταυτόχρονη κήρυξή τους ως ανεπιθύμητων προσώπων.

Ο πρωθυπουργός της παράλληλης κυβέρνησης στη Βεγγάζη, Οσάμα Σαάντ Χαμάντ, υπογράφει την ανακοίνωση, επαναλαμβάνοντας την έκκληση προς όλους τους διπλωματικούς εκπροσώπους, διεθνείς αποστολές και ΜΚΟ να σέβονται αυστηρά τη λιβυκή νομοθεσία και την εθνική κυριαρχία. Τονίζεται ότι κάθε συνεργασία με την «κυβέρνηση της Λιβύης» (όπως αυτοαποκαλείται η ανατολική διοίκηση) θα πρέπει να γίνεται βάσει της αρχής της αμοιβαιότητας, όπως προβλέπεται από τις διεθνείς συμφωνίες και το διπλωματικό έθιμο.

Παρασκήνιο: Τι ενόχλησε τον Χαφτάρ και πώς φτάσαμε στην κρίση

Η οργισμένη αντίδραση του Χαφτάρ συνδέεται άμεσα με το διπλωματικό παρασκήνιο της επίσκεψης. Η ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία είχε επιλέξει να ξεκινήσει την περιοδεία της από την Τρίπολη, όπου εδρεύει η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον πρωθυπουργό Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα. Πράγματι, νωρίτερα την ίδια ημέρα ολοκληρώθηκαν επαφές της αποστολής στην Τρίπολη με αξιωματούχους της κυβέρνησης Ντμπέιμπα, με αντικείμενο τις αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές προς την Κρήτη. Σε αυτές τις συναντήσεις, ο υπουργός Θάνος Πλεύρης και ο Επίτροπος Μπρούνερ – εκπροσωπώντας την ΕΕ – έστειλαν μήνυμα ότι η Ευρώπη θα βοηθήσει τη Λιβύη να συγκρατήσει τους παράτυπους μετανάστες, να αποτρέψει την αναχώρησή τους προς την ΕΕ και να διευκολύνει την επιστροφή τους στις πατρίδες τους.

«Η Κρήτη δέχεται τεράστια πίεση από την ανατολική ακτή κι αυτό θέλουμε να το αποτρέψουμε», δήλωσε ο κος Πλεύρης μετά τη συνάντηση στην Τρίπολη.

Η επιλογή της Τρίπολης ως πρώτου σταθμού θεωρήθηκε από το καθεστώς της Βεγγάζης προσβλητική παράκαμψη. Ο Χαφτάρ εμφανίζεται να εξέλαβε την κίνηση αυτή ως περιφρόνηση προς την ανατολική πλευρά, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η ευρωπαϊκή αποστολή νομιμοποιεί την κυβέρνησή του αντιπάλου του (Ντμπέιμπα) και αγνοεί το δικό του status.

Όπως σχολίασε πηγή της λιβυκής ανατολικής διοίκησης, η παρουσία των Ευρωπαίων στην Τρίπολη πριν από οποιαδήποτε συνεννόηση με τη Βεγγάζη συνιστά υποτίμηση της θέσης της ανατολικής Λιβύης. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις μία ημέρα πριν την άφιξη της αντιπροσωπείας, η κυβέρνηση Χαμάντ στη Βεγγάζη είχε προειδοποιήσει πως κανένας ξένος αξιωματούχος ή διεθνής αποστολή δεν πρέπει να επισκέπτεται ή να μετακινείται στη Λιβύη χωρίς την προηγούμενη άδεια της ανατολικής κυβέρνησης . Η ευρωπαϊκή πλευρά φαίνεται πως δεν τήρησε αυτόν τον όρο – ή τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται ο Χαφτάρ – οδηγώντας στην απόφαση να τιναχθεί στον αέρα το σκέλος της επίσκεψης στη Βεγγάζη.

Επιπλέον, οι τοποθετήσεις της ευρωπαϊκής αποστολής στην Τρίπολη πιθανώς ενόχλησαν τον Χαφτάρ και για έναν ακόμη λόγο: φωτογράφιζαν την ανατολική Λιβύη ως πηγή του προβλήματος. Η ρητή αναφορά του Έλληνα υπουργού ότι η Κρήτη πιέζεται από τις ροές που ξεκινούν από την ανατολική ακτή της Λιβύης ουσιαστικά επιρρίπτει ευθύνες στην επικράτεια που ελέγχει ο στρατάρχης. Αυτό, σε συνδυασμό με τη διακήρυξη ότι θα εμποδιστούν οι αναχωρήσεις μεταναστών προς την ΕΕ, ενδέχεται να εκλήφθηκε από τον Χαφτάρ ως κίνδυνος να πληγούν δικά του συμφέροντα ή δίκτυα διακίνησης στην περιοχή του. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Χαφτάρ θέλησε έτσι να διαμηνύσει πως χωρίς τη δική του σύμφωνη γνώμη δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για το μεταναστευτικό στη Λιβύη – και πως δεν θα ανεχθεί να παρακαμφθεί από την ΕΕ προς όφελος της Τρίπολης.

Δηλώσεις και αντιδράσεις από τις εμπλεκόμενες πλευρές

Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε επίσημη δημόσια τοποθέτηση από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή της ελληνικής κυβέρνησης για το περιστατικό, ωστόσο είναι σαφές ότι θεωρείται σοβαρό διπλωματικό ολίσθημα της ανατολικής Λιβύης. Εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής αποστολής δεν σχολίασαν άμεσα το συμβάν όταν ζητήθηκε από διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Από την πλευρά της Ιταλίας – η οποία έχει ιδιαίτερα συμφέροντα στη Λιβύη – επιχειρήθηκε να πέσουν οι τόνοι. Διπλωματικές πηγές στη Ρώμη απέδωσαν το επεισόδιο σε «παρεξήγηση πρωτοκόλλου» κατά την επίσκεψη, σημειώνοντας ότι δεν υπήρχε πρόθεση προσβολής του Χαφτάρ και ότι «το πρόβλημα δεν αφορούσε τη στάση της ιταλικής αντιπροσωπείας ούτε τις διμερείς σχέσεις Ιταλίας-Λιβύης».

Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, δήλωσε ότι θα συζητήσει άμεσα με τον υπουργό Εσωτερικών Ματέο Πιαντεντόζι για όσα συνέβησαν στη Λιβύη , αφήνοντας να εννοηθεί ότι θα γίνει προσπάθεια αποκλιμάκωσης. Υπενθυμίζεται ότι η Ρώμη έχει επενδύσει στη συνεργασία με όλες τις πλευρές στη Λιβύη για το μεταναστευτικό και δεν επιθυμεί να διαρραγούν οι σχέσεις με τον Χαφτάρ.

Η Μάλτα, αν και μικρότερος παίκτης, συμμετείχε επίσης στην αποστολή μέσω του υπουργού Εσωτερικών της. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει ξεχωριστή επίσημη δήλωση από τη Βαλέτα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και η κυβέρνηση της Τρίπολης (δυτική Λιβύη) παρακολουθεί στενά την υπόθεση. Ο πρωθυπουργός Ντμπέιμπα, μετά τη συνάντηση με την ευρωπαϊκή αποστολή, ανακοίνωσε ότι ανέθεσε στο υπουργείο Εσωτερικών του να καταρτίσει ένα εθνικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, «βασισμένο σε πρακτική συνεργασία με τους εταίρους και με σαφή πολιτική βούληση για βιώσιμες λύσεις».

Επιπτώσεις στην πολιτική ΕΕ-Λιβύης για το Μεταναστευτικό

Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να έχει σημαντικές συνέπειες για τον σχεδιασμό της ΕΕ σχετικά με την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη. Ήδη η Κρήτη και γενικότερα η Ελλάδα βιώνουν αυξημένες αφίξεις από τα λιβυκά παράλια το τελευταίο διάστημα. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες καταγράφηκαν περίπου 1.500 αφίξεις μεταναστών σε διάστημα δύο ημερών στα νότια παράλια της Κρήτης από βάρκες που έφυγαν από τη Λιβύη. Σύμφωνα με στοιχεία του Λιμενικού, από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα έχουν φτάσει στην Κρήτη δεκάδες σκάφη με συνολικά πάνω από 2.200 ανθρώπους . Οι αριθμοί αυτοί καταδεικνύουν ότι έχει διαμορφωθεί μια νέα θαλάσσια οδός μεταναστευτικών ροών από την ανατολική Λιβύη προς την Ελλάδα, παρακάμπτοντας την παραδοσιακή διαδρομή προς την Ιταλία.

Η τάση αυτή συνδέεται και με τις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες. Πέρυσι, η Ιταλία προσπάθησε να εμπλέξει τον Χαφτάρ σε μια συμφωνία για τον περιορισμό των ροών προς την Ευρώπη. Τον Ιανουάριο του 2023, η κυβέρνηση Μελόνι είχε συνάψει μνημόνιο συνεργασίας με τον LNA (Λιβυκός Εθνικός Στρατός) του Χαφτάρ για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.

Ωστόσο, λιβυκές και διεθνείς πηγές ανέφεραν ότι η συμφωνία αυτή είχε την ανεπιθύμητη παρενέργεια να ανακατευθυνθούν οι διακινητές προς την Ελλάδα: ο λίβυος Τύπος συνέδεσε την αύξηση των ροών προς το νότιο άκρο της Ευρώπης (Γαύδο, Κρήτη) με τη συμφωνία Μελόνι-Χαφτάρ . Με άλλα λόγια, οι πιέσεις του Χαφτάρ στους διακινητές να μην στέλνουν βάρκες προς την Ιταλία φαίνεται ότι οδήγησαν σε μετατόπιση της δραστηριότητάς τους ανατολικότερα, προς τα ελληνικά νησιά.

Η τωρινή κίνηση του Χαφτάρ να διώξει την αντιπροσωπεία μπορεί να ερμηνευθεί και ως μήνυμα ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει το μεταναστευτικό ως μοχλό πίεσης. Εάν ο ισχυρός άνδρας της Κυρηναϊκής αισθάνεται ότι παραγκωνίζεται, ενδέχεται να επιλέξει να μην συνεργαστεί στην ανάσχεση των ροών ή ακόμη και να κλείσει τα μάτια σε διακινητές που δρουν από τα ανατολικά παράλια. Αυτό θα δυσκολέψει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες, καθώς χωρίς την εμπλοκή και των δύο λιβυκών πλευρών, ένα συνολικό σχέδιο διαχείρισης καθίσταται προβληματικό. Η ΕΕ θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα είτε να βρει διαύλους απευθείας συνεννόησης με τον Χαφτάρ (παρά το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζεται διεθνώς ως κυβερνήτης) είτε να ενισχύσει μονομερώς την κυβέρνηση της Τρίπολης, ρισκάροντας όμως έτσι να επιδεινώσει τον διχασμό στη Λιβύη.

Βραχυπρόθεσμα, ο στόχος της άμεσης αποκλιμάκωσης των ροών προς την Κρήτη και την υπόλοιπη ΕΕ δέχεται πλήγμα. Η ευρωπαϊκή αποστολή που διακόπηκε απότομα στη Βεγγάζη είχε σκοπό να ευθυγραμμίσει τις λιβυκές αρχές (ανατολής και δύσης) σε κοινές δράσεις: από την ενίσχυση των ακτοφυλακών μέχρι την καλύτερη επιτήρηση και τις επανεισδοχές μεταναστών.

Μετά το περιστατικό, τέτοιου είδους συντονισμός μοιάζει δύσκολος. Αναλυτές σημειώνουν ότι ο διχασμός της Λιβύης εξακολουθεί να υπονομεύει κάθε συνολική λύση – και το μεταναστευτικό γίνεται ακόμη ένα πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ ανατολής και δύσης στη χώρα.

Ευρωπαϊκή αποστολή στη Λιβύη για την αποκλιμάκωση των ροών προς την Κρήτη

Ευρωπαϊκή αποστολή υψηλού επιπέδου στις 8 Ιουλίου στη Λιβύη, με επικεφαλής τον Έλληνα υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνο Πλεύρη και τον αρμόδιο Επίτροπο της ΕΕ για τη Μετανάστευση, Μάγκνους Μπρούνερ.

Στην αποστολή συμμετέχουν επίσης οι υπουργοί Εσωτερικών της Ιταλίας και της Μάλτας, αντανακλώντας μια συντονισμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, Ευρωπαίος αξιωματούχος τόσο υψηλού επιπέδου επισκέπτεται τη Λιβύη, με διπλό σταθμό στην Τρίπολη (έδρα της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης Ντμπέιμπα) και στη Βεγγάζη (έδρα των ανατολικών αρχών υπό τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ).

Στόχος της επίσκεψης ήταν η άμεση αποκλιμάκωση των παράνομων μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη προς την Κρήτη, που το τελευταίο διάστημα έχουν λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. «Θα πάμε μαζί με την Ιταλία και την Ελλάδα στη Λιβύη, γιατί μαζί είμαστε πιο δυνατοί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Επίτροπος Μπρούνερ, υπογραμμίζοντας ότι η ΕΕ οφείλει να συνδιαλέγεται και με τις δύο κυβερνήσεις της Λιβύης για τη διαχείριση των ροών και των επιστροφών.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ελληνική πλευρά επιδιώκει μια πρακτική και ουσιαστική συνεργασία με τις λιβυκές αρχές, πέρα από απλή επίδειξη πολιτικής βούλησης, ώστε να ελεγχθούν αποτελεσματικά οι ροές μεταναστών. Η αποστολή αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική της Ελλάδας και της ΕΕ για σύσφιξη της συνεργασίας με χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών, με στόχο την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων.

Κατά τις επαφές στη Λιβύη θα συζητηθούν συγκεκριμένα μέτρα ανάσχεσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Ευρωπαίοι απεσταλμένοι προσήλθαν με πακέτο οικονομικών και άλλων κινήτρων προς τη λιβυκή πλευρά: επιδίωξή τους είναι να ενθαρρύνουν την κυβέρνηση της Τρίπολης να εντείνει τους ελέγχους και να εμποδίσει τις αναχωρήσεις μεταναστών από τις ακτές της.

Παράλληλα, εκτιμάται ότι ο ισχυρός άνδρας της Ανατολικής Λιβύης, Χαλίφα Χαφτάρ, ενδιαφέρεται πρωτίστως για οικονομική στήριξη – κάτι που οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται διατεθειμένοι να προσφέρουν. Σε αντάλλαγμα, φέρεται να ζητήθηκε από τον Χαφτάρ η δέσμευση για δημιουργία κέντρου υποδοχής μεταναστών στο έδαφος που ελέγχει, ώστε οι Αφρικανοί μετανάστες να παραμένουν στη Λιβύη αντί να συνεχίζουν προς την Ευρώπη. Πρόκειται ουσιαστικά για πρόταση ενίσχυσης της λιβυκής ακτοφυλακής και υποδομών, με την ΕΕ να παρέχει οικονομική και επιχειρησιακή στήριξη.

«Πρέπει να συνεχίσουμε να παρέχουμε οικονομική και επιχειρησιακή στήριξη στις λιβυκές αρχές, ιδίως στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης», τόνισε σε πρόσφατη επιστολή της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική ευρωπαϊκής συνεργασίας με τη Λιβύη. Η ίδια επιστολή, στα τέλη Ιουνίου, έκανε λόγο για «εργαλειοποίηση» του μεταναστευτικού από πλευράς Λιβύης, αναδεικνύοντας την ανάγκη εμπλοκής και της ανατολικής κυβέρνησης Χαφτάρ στις λύσεις.

Σημειώνεται ότι η επίσκεψη Πλεύρη-Μπρούνερ λαμβάνει χώρα στον απόηχο έντονου διπλωματικού παρασκηνίου. Μόλις δύο ημέρες πριν, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης είχε μεταβεί εκτάκτως στη Βεγγάζη, όπου συναντήθηκε με τον στρατηγό Χαφτάρ. Η κυβέρνηση κρατά κλειστά τα χαρτιά της για το αν συζητήθηκε το μεταναστευτικό και τι συμφωνήθηκε, όμως η χρονική συγκυρία δείχνει ότι η συνάντηση αποσκοπούσε στην προετοιμασία του εδάφους για την ευρωπαϊκή αποστολή.

Εξάλλου, είχε προηγηθεί επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όπου της εξέθεσε την κρισιμότητα της κατάστασης στην Κρήτη. Κατόπιν τούτου, η πρόεδρος της Κομισιόν σε εξασέλιδη επιστολή προς τους 27 ηγέτες της ΕΕ (24/6) ζήτησε την αποστολή της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας σε Δυτική και Ανατολική Λιβύη – εντολή που υλοποιείται τώρα με το ταξίδι Πλεύρη-Μπρούνερ.

Προηγούμενες επαφές Ελλάδας-Λιβύης στο μεταναστευτικό

Η Ελλάδα ιστορικά δεν είχε αναπτύξει στενές διμερείς συνεργασίες με τη Λιβύη στο μεταναστευτικό ζήτημα, κυρίως λόγω της χρόνιας αστάθειας στη λιβυκή πολιτική σκηνή και του γεγονότος ότι, μέχρι πρότινος, οι μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη αφορούσαν κυρίως την Ιταλία και τη Μάλτα.

Επί σειρά ετών η Αθήνα εστίασε στις ροές μέσω Τουρκίας και Ανατολικού Αιγαίου, ενώ για τη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου πρωτοστατούσαν άλλοι ευρωπαίοι παίκτες. Χαρακτηριστικά, η Ιταλία είχε συνάψει ήδη από το 2009 συμφωνία με τη Λιβύη για επαναπροωθήσεις μεταναστών που εντοπίζονταν στη θάλασσα , η οποία – μαζί με μεταγενέστερες ευρω-λιβυκές συμφωνίες – θεωρείται ότι συνέβαλε στον περιορισμό των ροών προς την Ιταλία.

Ανάλογες συνεργασίες τρίτων χωρών (όπως Ισπανίας-Μαρόκου) «έφραξαν» τις παραδοσιακές οδούς προς Ισπανία και Ιταλία, με αποτέλεσμα οι διακινητές να αναζητούν νέες διόδους και πολλοί μετανάστες πλέον «να κάνουν τον γύρο της Μεσογείου» εισερχόμενοι στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Αυτή η μετατόπιση του προβλήματος προς την ελληνική πλευρά έγινε ιδιαίτερα αισθητή τα τελευταία δύο χρόνια.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕ είχε αναγνωρίσει από νωρίς τον καθοριστικό ρόλο της Λιβύης στο μεταναστευτικό. Ήδη το 2017, οι ηγέτες της ΕΕ υιοθέτησαν τη «Διακήρυξη της Μάλτας» με επίκεντρο την αναχαίτιση των ροών στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου μέσω στενότερης συνεργασίας με τη Λιβύη, απ’ όπου τότε προερχόταν το 90% των μεταναστών της συγκεκριμένης οδού.

Στο πλαίσιο αυτό χρηματοδοτήθηκαν δράσεις για την εκπαίδευση της λιβυκής ακτοφυλακής και την ενίσχυση των θαλάσσιων συνόρων της Λιβύης. Ωστόσο, η επιδεινούμενη κατάσταση ασφαλείας στη χώρα και οι διχοτομημένες Αρχές (Τρίπολη-Βεγγάζη) περιόρισαν τα αποτελέσματα. Η ιταλο-λιβυκή συμφωνία του 2017 (αναβίωση του μνημονίου συνεργασίας), παρά τις έντονες επικρίσεις διεθνώς για τις συνθήκες κράτησης μεταναστών στη Λιβύη, θεωρείται ότι συνέβαλε σε δραστική μείωση των αφίξεων στην Ιταλία εκείνη την περίοδο.

Η Ελλάδα, αντίθετα, δεν είχε εμπλακεί άμεσα σε τέτοιες συμφωνίες, πέραν της συμμετοχής της σε επιχειρήσεις της ΕΕ (όπως η ναυτική επιχείρηση EUNAVFOR MED Sophia και μετέπειτα IRINI), οι οποίες εστίαζαν κυρίως στο εμπάργκο όπλων αλλά και στην εκπαίδευση της λιβυκής ακτοφυλακής.

Μετά το 2020, καθώς οι μεταναστευτικές πιέσεις στη νότια Κρήτη άρχισαν να φαίνονται στον ορίζοντα, ξεκίνησαν δειλά οι πρώτες επαφές. Η Αθήνα επανενεργοποίησε τις διπλωματικές σχέσεις με τη νέα κυβέρνηση της Τρίπολης το 2021, ανοίγοντας εκ νέου την πρεσβεία της, ενώ παράλληλα διατήρησε διαύλους επικοινωνίας με τις ανατολικές Αρχές (π.χ. άνοιγμα γενικού προξενείου στη Βεγγάζη). Όμως ουσιαστικός διάλογος για το μεταναστευτικό δεν καταγράφεται να είχε λάβει χώρα δημοσίως, εν πολλοίς λόγω της εύθραυστης σχέσης Ελλάδας-Τρίπολης (με σκιά το τουρκολιβυκό μνημόνιο) και της ιδιόμορφης θέσης της Ελλάδας που έως πρόσφατα δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα από τη λιβυκή πλευρά.

Μόλις το φθινόπωρο του 2023, όταν οι ροές από την Ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη άρχισαν να αυξάνονται, το ζήτημα τέθηκε επί τάπητος. Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, την περασμένη εβδομάδα οι επίτροποι Μάγκνους Μπρούνερ και Ντουμπράβκα Σούιτσα είχαν τηλεδιάσκεψη με τον Έλληνα ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτη για τις εξελίξεις στη Λιβύη και προετοίμασαν την κοινή δράση. Ο συντονισμός Αθήνας-Βρυξελλών εντάθηκε κατεπειγόντως, με αποκορύφωμα την τωρινή αποστολή στη Λιβύη.

Είναι νωρίς για απολογισμό αποτελεσμάτων, όμως κυβερνητικές πηγές εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία. Η ελληνική πλευρά χαρακτηρίζει θετικό το γεγονός ότι οι λιβυκές αρχές δέχθηκαν να συζητήσουν και μάλιστα ότι στην Ανατολική Λιβύη υπήρξε πρόσφατα πρόσκληση σε Έλληνες επενδυτές για συμμετοχή στην ανοικοδόμηση – ένδειξη διάθεσης βελτίωσης σχέσεων και συνεργασίας σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των συνόρων.

Ωστόσο, παραμένει σαφές πως απαιτείται καθημερινή επιβεβαίωση των καλών προθέσεων: όπως σχολιάζουν διπλωματικές πηγές, τα όποια συμφωνηθέντα με τη Λιβύη θα κριθούν στην πράξη, από το αν θα μειωθούν αισθητά οι αναχωρήσεις πλοιαρίων προς την Κρήτη τις επόμενες εβδομάδες. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, η Αθήνα έχει προειδοποιήσει ότι «αν χρειαστεί, θα αναλάβει άλλου είδους μέτρα», σκλήρυνση δηλαδή της στάσης της απέναντι στους παράνομους μετανάστες που φτάνουν.

Ήδη, ο Θάνος Πλεύρης προανήγγειλε αυστηρότερο νομοθετικό πλαίσιο: οι αιτούντες άσυλο που απορρίπτονται είτε θα επιστρέφουν άμεσα στις χώρες τους είτε θα αντιμετωπίζουν ποινικές κυρώσεις και κράτηση. Στόχος της κυβέρνησης είναι να στείλει ξεκάθαρο μήνυμα αποτροπής, παράλληλα με τη διπλωματική προσπάθεια στη λιβυκή ακτή.

Κρήτη: Νέος προορισμός μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη

Η Κρήτη και η Γαύδος έχουν αναδειχθεί αιφνιδίως σε νέα «πύλη εισόδου» μεταναστών στην Ευρώπη, με τις αφίξεις από τη Λιβύη να καταγράφουν ιστορικά υψηλά. Η μεταναστευτική πίεση από την Ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη ξεκίνησε να γίνεται αισθητή τον Σεπτέμβριο του 2023 – δεν αποτελεί εντελώς νέο φαινόμενο, όμως από τότε εντείνεται ραγδαία.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Λιμενικού, ενώ το φθινόπωρο του 2023 έφθαναν κατά μέσο όρο ~120 άτομα τον μήνα, οι αριθμοί εκτοξεύθηκαν μέσα στο 2024: ήδη από τον Φεβρουάριο του 2024 οι αφίξεις ανά μήνα ξεπέρασαν τις 500, ενώ το 2024 έκλεισε με περίπου 4.820 αφιχθέντες συνολικά (περίπου 400 τον μήνα κατά μέσο όρο). Το 2025, η κλιμάκωση συνεχίστηκε: μέχρι τις 30 Ιουνίου έφτασαν 7.124 άτομα στις νότιες ακτές της Κρήτης, με τον Ιούνιο μόνο να καταγράφει 2.564 αφίξειςνέο μηνιαίο ρεκόρ.

Ενδεικτικό της έκτασης του προβλήματος, την Κυριακή 6 Ιουλίου σημειώθηκε απόβαση-ρεκόρ 959 μεταναστών σε μία μόλις ημέρα σε παραλίες και λιμάνια της Κρήτης. Το ίδιο διήμερο (6-7 Ιουλίου), συνολικά πάνω από 1.800 άνθρωποι έφτασαν στο νησί, αριθμός πρωτοφανής για τα δεδομένα της περιοχής.

Οι τοπικές κοινωνίες και αρχές στην Κρήτη βρίσκονται σε κατάσταση «ασφυξίας», αδυνατώντας να διαχειριστούν τις συνεχείς καραβιές. Χαρακτηριστικές ήταν οι εικόνες από το λιμάνι του Ρεθύμνου, όπου το βράδυ της 6ης Ιουλίου 442 μετανάστες κοιμήθηκαν στην ύπαιθρο, καθώς δεν υπήρχαν διαθέσιμοι χώροι φιλοξενίας. Αντίστοιχο σκηνικό εκτυλίσσεται στην Παλαιόχωρα Χανίων, όπου ένα πρώην εκθεσιακό κέντρο έχει μετατραπεί πρόχειρα σε καταφύγιο – ήδη στις 7/7 φιλοξενούσε πάνω από 600 νεοαφιχθέντες, αριθμός που αυξάνεται συνεχώς.

«Καλούμαστε να διαχειριστούμε μια κρίση και ο αριθμός των αφίξεων αναμένουμε να αυξηθεί δραματικά» προειδοποίησε η αντιδήμαρχος Χανίων Ελένη Ζερβουδάκη, τονίζοντας ότι «εκατοντάδες χιλιάδες περιμένουν στα παράλια της Λιβύης για να μπουν σε βάρκες που θα βγουν στην Κρήτη» σύμφωνα με τις εκτιμήσεις λιμενικών αλλά και τις μαρτυρίες όσων φτάνουν.

Αν και ο αριθμός αυτός δεν μπορεί να επαληθευτεί, αποτυπώνει τον φόβο πως ένα τεράστιο κύμα μεταναστών από όλη την Αφρική ενδέχεται να κινηθεί μέσω Λιβύης προς την – πλέον διαδεδομένη μεταξύ διακινητών – «διαδρομή της Κρήτης».

Οι λόγοι που η Κρήτη αναδείχθηκε ως νέος προορισμός συνδέονται με γεωγραφικούς και συγκυριακούς παράγοντες. Η απόσταση από τα ανατολικά λιβυκά παράλια (περιοχή Τομπρούκ) έως τη νοτιοανατολική Κρήτη είναι μικρότερη συγκριτικά με το δρομολόγιο ως την Ιταλία, καθιστώντας το ταξίδι δυνητικά συντομότερο (συχνά περί τις 20 ώρες με πλοιάριο). Επιπλέον, οι επιτυχίες των ιταλο-λιβυκών περιπολιών και οι αυστηροί έλεγχοι στη διαδρομή προς τη Λαμπεντούζα φαίνεται να ώθησαν τα κυκλώματα διακινητών σε εναλλακτικές οδούς. «Το σκηνικό άλλαξε, όταν οι διακινητές άρχισαν να φέρνουν κόσμο με μεγάλα σκάφη, όπως τα αλιευτικά» σημειώνουν πηγές στην Κρήτη.

Πράγματι, από μεμονωμένες βάρκες με 20-30 άτομα, πλέον καταγράφονται περιπτώσεις υπερφορτωμένων καϊκιών με εκατοντάδες επιβαίνοντες: χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι σε ένα περιστατικό ανοικτά της Γαύδου εντοπίστηκε αλιευτικό με 442 άτομα πάνω στο κατάστρωμα, εικόνα που θύμισε το τραγικό ναυάγιο της Πύλου το 2023. Οι ελληνικές αρχές εκτιμούν ότι τα κυκλώματα εκμεταλλεύονται τη χαμηλή επιτήρηση στη λιβυκή ακτή της Κυρηναϊκής, όπου χιλιάδες υποψήφιοι μετανάστες συγκεντρώνονται περιμένοντας την ευκαιρία να σαλπάρουν.

Σύμφωνα με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, οι παράνομες διελεύσεις προς την ΕΕ προέρχονται πλέον κατά 93% από τη Λιβύη – ένδειξη ότι η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης της νέας οδού προς Ελλάδα) κυριαρχεί στις μεταναστευτικές ροές. Μάλιστα, η συνολική εικόνα στην Ευρώπη φέτος εμφανίζει μείωση αφίξεων σε άλλες οδούς (Ανατολική Μεσόγειος -28%, Δυτικά Βαλκάνια -56% το πρώτο εξάμηνο), αλλά αύξηση 7% στην Κεντρική Μεσόγειο και 173% αύξηση ειδικά των αφίξεων στην Ελλάδα από Ανατολική Λιβύη.

Συνεργασία ΕΕ-Λιβύης, FRONTEX και διεθνείς αντιδράσεις

Η ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης ενεργοποίησε άμεσα τα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκπρόσωπος της Κομισιόν δήλωσε ότι η Επιτροπή «βρίσκεται σε συνεχή επαφή» με τις ελληνικές αρχές για το θέμα και παρακολουθεί στενά τις αφίξεις από τη Λιβύη. Ήδη από την περασμένη εβδομάδα, οι Βρυξέλλες επιβεβαίωσαν ότι ο Επίτροπος Μπρούνερ θα ηγηθεί της ευρωπαϊκής αποστολής σε Λιβύη, με αποστολή τη «δέσμευση με παράγοντες-κλειδιά στη δυτική και ανατολική Λιβύη».

Αυτό αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη στροφή της ΕΕ προς τη λεγόμενη «διπλωματία της μετανάστευσης»: η Ένωση επιχειρεί να εμπλέξει τρίτες χώρες στην ανάσχεση των ροών, αξιοποιώντας έναν συνδυασμό πίεσης και στήριξης.

Η φον ντερ Λάιεν στην επιστολή της (27/6) υπογράμμισε τις γεωπολιτικές συνέπειες της κρίσης στη Λιβύη για την Ευρώπη και τη ζωτική σημασία της ευρωπαϊκής εμπλοκής. Κάλεσε, μάλιστα, τα κράτη-μέλη να υιοθετήσουν προσέγγιση τύπου «Team Europe» («Ομάδα Ευρώπη») απέναντι στη Λιβύη, επιμένοντας στην ενίσχυση της διαχείρισης συνόρων, την καταπολέμηση των δουλεμπόρων, αλλά και στην οργάνωση εθελοντικών επιστροφών μεταναστών από τη Λιβύη στις χώρες καταγωγής τους.

Στο πεδίο, ο ρόλος του Frontex (Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής) είναι ήδη ενεργός και κρίσιμος. Λόγω της γεωγραφίας, η Κρήτη ανήκει στην ευθύνη της δύναμης Frontex Poseidon (επιχείρηση στην ανατολική Μεσόγειο), και ευρωπαϊκά σκάφη συνδράμουν το Ελληνικό Λιμενικό στις περιπολίες νότια του νησιού. Τις τελευταίες ημέρες, αρκετές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης διεξήχθησαν με τη συνδρομή του Frontex: ενδεικτικά, στις 7 Ιουλίου, πλοίο του Frontex εντόπισε δύο λέμβους με ~230 άτομα νότια της Γαύδου, ξεκινώντας μεγάλη επιχείρηση διάσωσης.

Σε άλλη περίπτωση, σκάφη του Frontex και του Ελληνικού Λιμενικού συνεργάστηκαν για τη διάσωση συνολικά 489 μεταναστών σε ξεχωριστά περιστατικά ανοιχτά της Κρήτης και της Γαύδου μέσα σε μία ημέρα. Οι διασωθέντες μεταφέρονται ασφαλώς σε λιμένες της νότιας Κρήτης (Παλαιόχωρα, Αγία Γαλήνη κ.ά.), όμως η διαχείρισή τους στη συνέχεια αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Οι τοπικές αρχές ζητούν έκτακτη ενίσχυση πόρων και προσωπικού, καθώς και άμεση αποσυμφόρηση με μεταφορά μέρους των νεοαφιχθέντων στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Το πλαίσιο συνεργασίας ΕΕ-Λιβύης στο μεταναστευτικό υπήρξε ανέκαθεν αμφιλεγόμενο. Από τη μία, θεωρείται αναγκαίο εργαλείο για τη φύλαξη των συνόρων της Ευρώπης: η χρηματοδότηση και εκπαίδευση της λιβυκής ακτοφυλακής από την ΕΕ (μέσω Ιταλίας κυρίως) απέτρεψε αμέτρητα δρομολόγια φουσκωτών προς την Ιταλία την τελευταία πενταετία. Από την άλλη, διεθνείς οργανώσεις και φορείς – συμπεριλαμβανομένης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ – έχουν καταγγείλει τις συνθήκες κράτησης μεταναστών στα λιβυκά κέντρα, κάνοντας λόγο για κακομεταχείριση και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η πρακτική της Ιταλίας να επιστρέφει διασωθέντες απευθείας στη Λιβύη έχει χαρακτηριστεί ως παραβίαση της Σύμβασης της Γενεύης από την UNHCR. Αυτές οι αντιφατικές όψεις εξηγούν γιατί οι νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία «κέντρου φιλοξενίας μεταναστών» στη Λιβύη ή η παροχή αυξημένων κινήτρων σε τοπικούς ηγέτες, αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη από μερίδα της διεθνούς κοινότητας. Η Κομισιόν επιμένει ότι θα απαιτήσει από τη Λιβύη συμμόρφωση με βασικά πρότυπα προστασίας, ενώ παράλληλα προωθεί νόμιμες οδούς μετανάστευσης (συμφωνίες εργασίας) ώστε να στερήσει ευκαιρίες στους λαθρέμπορους.

Η διεθνής αντίδραση για όσα συμβαίνουν στην Κρήτη και τη Λιβύη είναι έντονη. Τα διεθνή ΜΜΕ αφιερώνουν ολοένα περισσότερο χώρο στο νέο αυτό μεταναστευτικό μέτωπο. Βίντεο που δείχνει δεκάδες μετανάστες να αποβιβάζονται σε παραλία των νοτίων Χανίων, ανάμεσα σε λουόμενους τουρίστες, διαδόθηκε παγκοσμίως, αναπαραγόμενο από μεγάλα πρακτορεία. Ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου περιγράφουν με δραματικούς τόνους την «απόβαση» στην Κρήτη και σημειώνουν πως η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα νέο προσφυγικό κύμα χωρίς να διαθέτει τις αναγκαίες δομές φιλοξενίας.

Η κυβέρνηση στην Αθήνα διαμηνύει ότι το ζήτημα ξεπερνά τις εθνικές δυνατότητες και απαιτεί ευρωπαϊκή λύση – μήνυμα που φαίνεται να εισακούεται, καθώς ήδη χώρες του Νότου (Ιταλία, Μάλτα, Ελλάδα) συντονίζονται. Στην πράξη, το αποτέλεσμα της πρόσφατης αποστολής στη Λιβύη θα φανεί σύντομα. Αν οι διακινητές συνεχίσουν ανενόχλητοι το έργο τους, τότε η πίεση θα αυξηθεί περαιτέρω για ουσιαστική ευρωπαϊκή παρέμβαση.

Όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, η Ελλάδα αναμένει από την ΕΕ να επιδείξει έμπρακτη αλληλεγγύη – τόσο μέσω επιχειρησιακής στήριξης (Frontex, κονδύλια έκτακτης ανάγκης) όσο και μέσω δίκαιης κατανομής ευθύνης.

Σε διαφορετική περίπτωση, προειδοποιούν, ελλοχεύει ο κίνδυνος η Κρήτη να μετατραπεί σε «νέα Λαμπεντούζα» της Ανατολικής Μεσογείου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανθρωπιστική και πολιτική διαχείριση της κρίσης.

Νέα αποστολή αμυντικών όπλων στην Ουκρανία με εντολή Τραμπ

Το Πεντάγωνο ανακοίνωσε το βράδυ της Δευτέρας την αποστολή επιπλέον αμυντικών όπλων στην Ουκρανία, εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου με τη Ρωσία. Σε σχετική ανακοίνωση, το υπουργείο Άμυνας ανέφερε:

«Κατόπιν εντολής του προέδρου Τραμπ, το υπουργείο Άμυνας αποστέλλει επιπρόσθετα αμυντικά όπλα στην Ουκρανία, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι Ουκρανοί μπορούν να προστατεύσουν τους εαυτούς τους όσο εργαζόμαστε για μια διαρκή ειρήνη και τον τερματισμό της αιματοχυσίας. Το πλαίσιο αξιολόγησης στρατιωτικών αποστολών ανά τον κόσμο εκ μέρους του προέδρου εξακολουθεί να ισχύει και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των προτεραιοτήτων της άμυνας ‘Πρώτα η Αμερική’».

Η ανακοίνωση έγινε λίγες ώρες μετά τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων κατά την έναρξη του δείπνου με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ανέφερε:

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στείλουν και άλλα όπλα στην Ουκρανία. Πρέπει να το κάνουμε. Πρέπει να μπορούν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Δέχονται σφοδρά χτυπήματα αυτή τη στιγμή. Πάρα πολλοί άνθρωποι σκοτώνονται σε αυτή τη σύγκρουση.»

Ο πρόεδρος διευκρίνισε επίσης ότι τα όπλα που θα παρασχεθούν από τις ΗΠΑ θα είναι κατά κύριο λόγο αμυντικά.

Στις 4 Ιουλίου, σύμφωνα με την Πολεμική Αεροπορία της Ουκρανίας, η χώρα δέχτηκε τη μεγαλύτερη αεροπορική επίθεση από τη Ρωσία μετά την εισβολή του Φεβρουαρίου του 2022. Υπολογίζεται ότι 539 ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed και 11 πύραυλοι στόχευσαν την ουκρανική πρωτεύουσα, το Κίεβο. Η Ρωσία πέτυχε πλήγματα σε οκτώ σημεία με εννέα πυραύλους και εξήντα τρία μη επανδρωμένα, ενώ τα υπόλοιπα αναχαιτίστηκαν. Μετά την επίθεση, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, δήλωσε:

«Η ουκρανική αεράμυνα, χάρη στη στήριξη από χώρες-εταίρους, ήταν καθοριστική για να αποτραπεί περαιτέρω καταστροφή κατά τη διάρκεια της επίθεσης.»

Την ίδια ημέρα, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Η Ουκρανία χρειάζεται συστήματα Patriot για την αυτοάμυνά της».

Δεν αναφέρθηκε εκ νέου στα συστήματα Patriot στις δηλώσεις του στις 7 Ιουλίου. Η Ουκρανία έχει ζητήσει επανειλημμένα από την Ουάσιγκτον να της παραχωρήσει περισσότερα συστήματα και πυραύλους Patriot, τα οποία θεωρεί απαραίτητα για την προστασία των πόλεών της από εντεινόμενες ρωσικές αεροπορικές επιδρομές.

Στις 2 Ιουλίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέστειλαν την αποστολή ορισμένων όπλων στην Ουκρανία, στο πλαίσιο επανεξέτασης δυνατοτήτων του Πενταγώνου για να διασφαλιστεί ότι η στρατιωτική βοήθεια συνάδει με τις αμερικανικές αμυντικές προτεραιότητες. Η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις από το Κίεβο, πως τυχόν καθυστερήσεις θα αποδυναμώσουν την ικανότητα της χώρας να αντιμετωπίσει ρωσικά χτυπήματα και προελάσεις στο μέτωπο.

Η Γερμανία ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την αγορά συστημάτων αεράμυνας Patriot υπέρ της Ουκρανίας, για την κάλυψη των αναγκών της. Ο Ζελένσκι επεσήμανε επίσης στις 4 Ιουλίου:

«Συμφωνήσαμε με τις Ηνωμένες Πολιτείες να εργαστούμε για την ενίσχυση της ικανότητας του Κιέβου να προστατεύει τον εναέριο χώρο του από ρωσικές επιθέσεις.»

Ο Ουκρανός πρόεδρος πρόσθεσε ότι στη συνομιλία του με τον Τραμπ συζητήθηκαν η κοινή αμυντική παραγωγή, νέες αγορές και επενδύσεις. Την προηγουμένη, ο Τραμπ είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, μετά την οποία ο Αμερικανός ηγέτης σχολίασε: «Δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος στον διάλογο μας».

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, ο Τραμπ έχει εκφράσει την επιθυμία να διαμεσολαβήσει για ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αλλά τα τελευταία 24ωρα δηλώνει πως δεν θεωρεί πλέον ότι η πρόθεση του Πούτιν για ειρήνη δεν είναι ειλικρινής.

Σε συνέντευξή του στη ουγγρική εφημερίδα Magyar Nemzet, που δημοσιεύτηκε στις 7 Ιουλίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, επανέλαβε τη θέση του Κρεμλίνου αναφορικά με τους όρους για οποιαδήποτε ειρηνευτική λύση:

«Οι απαιτήσεις της Ρωσίας παραμένουν ίδιες και περιλαμβάνουν τον αφοπλισμό της Ουκρανίας, την αλλαγή καθεστώτος –την οποία η Μόσχα αποκαλεί ‘αποναζιστικοποίηση’ – και την άρση των απειλών προς τη Ρωσία από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και τις φερόμενες διακρίσεις κατά των ρωσόφωνων στην Ουκρανία.»

Ο Λαβρόφ τόνισε ότι αυτές είναι, κατά τη Ρωσία, οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης. Απαίτησε ακόμα την αναγνώριση της προσάρτησης ουκρανικών εδαφών, την άρση των κυρώσεων και το ξεπάγωμα ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.

Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον, εκτίμησε ότι το Κρεμλίνο παραμένει αδιάφορο απέναντι σε καλόπιστες διαπραγματεύσεις ειρήνης ή σε οποιαδήποτε διευθέτηση που δεν ικανοποιεί απόλυτα τις απαιτήσεις του.

Εν τω μεταξύ, στις 3 Ιουλίου, σε συνάντησή της στις Βρυξέλλες με τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών Ουάνγκ Γι, η ύπατη εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλλας επεσήμανε τη σοβαρή απειλή που αντιπροσωπεύει για την ευρωπαϊκή ασφάλεια η στήριξη κινεζικών εταιρειών στον παράνομο πόλεμο της Ρωσίας, δηλώνοντας:

«Το Πεκίνο θα πρέπει άμεσα να σταματήσει κάθε υλική υποστήριξη που διατηρεί το ρωσικό στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα και να στηρίξει πλήρη, άνευ όρων κατάπαυση του πυρός και δίκαιη, διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία, στη βάση του απόλυτου σεβασμού του Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.»

Νεκρός από σφαίρα ο πρώην Ρώσος υπουργός Μεταφορών

Ο πρώην υπουργός Μεταφορών της Ρωσίας, Ρομάν Σταροβόιτ, βρέθηκε νεκρός από σφαίρα, κοντά στη Μόσχα, λίγες ώρες αφότου αποπέμφθηκε από τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Οι ρωσικές αρχές ανέφεραν τη Δευτέρα ότι το κυρίαρχο σενάριο είναι αυτό της αυτοκτονίας.

Το προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύθηκε νωρίτερα την ίδια ημέρα δεν παρείχε εξήγηση για την απομάκρυνσή του από το αξίωμα. Ωστόσο, πολιτικοί αναλυτές έσπευσαν να συνδέσουν την εξέλιξη με έρευνα για υπόθεση διαφθοράς στην περιφέρεια του Κουρσκ, την οποία ο Σταροβόιτ διοικούσε παλαιότερα.

Όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters, δεν υπήρξε ανεξάρτητη επιβεβαίωση αυτών των εικασιών. Πηγή του τομέα των μεταφορών, η οποία μίλησε ανώνυμα λόγω της ευαισθησίας του θέματος, ανέφερε ότι η θέση του Σταροβόιτ είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση εδώ και μήνες, εξαιτίας ερωτημάτων γύρω από την ίδια υπόθεση.

Η έρευνα φέρεται να επικεντρώνεται στη διάθεση 19,4 δισεκατομμυρίων ρουβλίων (περίπου 211 εκατ. ευρώ) που δόθηκαν το 2022 για την ενίσχυση των ρωσικών συνόρων με την Ουκρανία, και στο κατά πόσο τα κονδύλια αξιοποιήθηκαν ορθά ή υπεξαιρέθηκαν.

Η Ανακριτική Επιτροπή της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι εργάζεται για να εξακριβώσει τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του πρώην υπουργού.

Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης που επικαλούνται πηγές προσκείμενες στις διωκτικές αρχές, κοντά στο πτώμα  βρέθηκε ένα πιστόλι που ανήκε στον ίδιο τον Σταροβόιτ. Ορισμένα δημοσιεύματα σημείωσαν επίσης ότι το σώμα του εντοπίστηκε με τραύμα στο κεφάλι, σε θάμνους κοντά στο όχημα και όχι μέσα στο αυτοκίνητο.

Το όχημα είχε αφεθεί κοντά σε πάρκο, σε κοντινή απόσταση από την οικία του, στην περιφέρεια της Μόσχας.

Ο Σταροβόιτ είχε διατελέσει κυβερνήτης της περιοχής του Κουρσκ για σχεδόν πέντε χρόνια, προτού αναλάβει καθήκοντα υπουργού Μεταφορών τον Μάιο του 2024. Τρεις μήνες αργότερα, ουκρανικές δυνάμεις εισήλθαν στην περιφέρεια του Κουρσκ σε μία από τις μεγαλύτερες εισβολές ξένων στρατευμάτων σε ρωσικό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο –  επιχειρήσεις που τερματίστηκαν μόλις πρόσφατα, έπειτα από σφοδρές συγκρούσεις και εκτεταμένες καταστροφές.

Τον Απρίλιο του τρέχοντος, ο διάδοχος του Σταροβόιτ στην περιφέρεια και πρώην αναπληρωτής του, Αλεξέι Σμιρνόφ, κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση κονδυλίων που προορίζονταν για στρατιωτικούς σκοπούς. Οι κατηγορίες ανέφεραν ότι τα κεφάλαια που είχαν διατεθεί για την ενίσχυση των συνόρων υπεξαιρέθηκαν, καθιστώντας την περιοχή του Κουρσκ ευάλωτη σε ουκρανικές επιθέσεις.

Δημοσιεύματα ρωσικών μέσων τη Δευτέρα ανέφεραν ότι ο Σμιρνόφ κατέθεσε ενώπιον των αρχών πως ο Σταροβόιτ συμμετείχε επίσης στην απάτη. Το Reuters δεν κατόρθωσε να επιβεβαιώσει αυτή την πληροφορία. Ο δικηγόρος του Σμιρνόφ – ο οποίος αρνείται τις κατηγορίες – δήλωσε στο κρατικό πρακτορείο RIA ότι δεν μπορεί να σχολιάσει.

Προκλήσεις στον τομέα των μεταφορών

Η αποπομπή του Σταροβόιτ σημειώνεται σε μια περίοδο ιδιαίτερης πίεσης για τον τομέα των μεταφορών στη Ρωσία, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται στο τέταρτο έτος.

Η ρωσική αεροπορική βιομηχανία αντιμετωπίζει ελλείψεις ανταλλακτικών, ενώ οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι – ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας – πλήττονται από αυξανόμενο κόστος δανεισμού, ως αποτέλεσμα των υψηλών επιτοκίων που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

Παράλληλα, τακτικά πλήγματα από ουκρανικά μη επανδρωμένα μακράς εμβέλειας αναγκάζουν ρωσικά αεροδρόμια να αναστέλουν προσωρινά τη λειτουργία τους, προκαλώντας σημαντικές διαταραχές.

Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι καθήκοντα υπηρεσιακού υπουργού Μεταφορών αναλαμβάνει ο πρώην κυβερνήτης της περιοχής Νοβγκορόντ, Αντρέι Νικίτιν. Δημοσιεύθηκαν, μάλιστα, φωτογραφίες από τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Πούτιν στο Κρεμλίνο.

Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με την άμεση τοποθέτηση του Νικίτιν, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, ανέφερε ότι ο πρόεδρος Πούτιν θεωρεί πως διαθέτει τα κατάλληλα επαγγελματικά προσόντα και εμπειρία για τη θέση.

Το υπουργείο Μεταφορών δεν προέβη σε κάποιο σχόλιο.

Κατά τη συνάντησή του με τον Πούτιν, ο Νικίτιν τόνισε την πρόθεσή του να επικεντρωθεί στην ψηφιοποίηση του τομέα των μεταφορών, με στόχο τη μείωση της συμφόρησης στη μεταφορά φορτίων και την καλύτερη διακίνηση εμπορευμάτων στα σύνορα.

Με τη συμβολή των Gleb Stolyarov και Andrew Osborn

Αλ. Παπαδοπούλου: Ατόπημα η φωτογράφηση Ελλήνων, μελών Ελληνοτουρκικού Φόρουμ με Τατάρ και κατοχικά σύμβολα

«Η εξωτερική πολιτική της χώρας εκφράζεται από τον πρωθυπουργό και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών και όχι από ιδιώτες», δήλωσε στη Βουλή η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, χαρακτηρίζοντας «ατόπημα», «ατυχέστατη» και «εσφαλμένη», «την ενέργεια των Ελλήνων, μελών του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ, να φωτογραφηθούν με τον αυτοαποκαλούμενο πρόεδρο του ψευδοκράτους, Ερσίν Τατάρ, δίπλα στα σύμβολα του κατοχικού καθεστώτος».

Παράλληλα, η κα Παπαδοπούλου ανέφερε ότι «το υπουργείο Εξωτερικών ουδεμία σχέση έχει με αυτό το θέμα ούτε ενημερώθηκε», ενώ επεσήμανε ότι η επίλυση του Κυπριακού βρίσκεται στην αιχμή των δράσεων και πρωτοβουλιών της ελληνικής κυβέρνησης και είναι σε διαρκή επικοινωνία και απόλυτη συναντίληψη με την Κυπριακή Δημοκρατία, υποστηρίζοντας τις πρωτοβουλίες του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ και της προσωπικής του απεσταλμένης για την επανέναρξη των συνομιλιών με στόχο τη βιώσιμη και λειτουργική επίλυση του κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου.

Αφορμή ήταν οι επίκαιρες ερωτήσεις του προέδρου της «ΝΙΚΗΣ» Δημήτρη Νατσιού και του ανεξάρτητου βουλευτή Γιάννη Κόντη, σχετικά με τη συμμετοχή στελεχών του ΕΛΙΑΜΕΠ σε εκδηλώσεις στα κατεχόμενα της Κύπρου και ο ρόλος του Ιδρύματος στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής.

Τόσο ο κος Νατσιός όσο και ο κος Κόντης, έκαναν λόγο για αδικαιολόγητη αδράνεια του υπουργείου Εξωτερικών, τονίζοντας ότι τα μέλη του ΕΛΙΑΜΕΠ έδρασαν αντεθνικά και ανθελληνικά, συμμετέχοντας σε ένα Ελληνοτουρκικό Φόρουμ στις 18 Ιουνίου, όπου και συνομίλησαν με τον ψευδοηγέτη των Τουρκοκυπρίων και στη συνέχεια φωτογραφήθηκαν με τα σύμβολα του κατοχικού καθεστώτος δίπλα στον κο Τατάρ.

«Η ενέργεια των Ελλήνων μελών του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ να φωτογραφηθούν με τον αυτοαποκαλούμενο πρόεδρο του ψευδοκράτους δίπλα στα σύμβολά του, ήταν προφανέστατα ατόπημα, αλλά και ένα επικοινωνιακό παιχνίδι της άλλης πλευράς που δεν εξυπηρετεί την ουσία, που παραμένει η επίλυση του κυπριακού και η επανένωση της Κύπρου», τόνισε χαρακτηριστικά η κα Παπαδοπούλου και συμπλήρωσε:

«Τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καταδικάζουν την παράνομη αποσχιστική οντότητα και τέτοιες ενέργειες, σαν αυτή των μελών του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ, λειτουργούν εν τέλει αντιπαραγωγικά και στις όποιες προσπάθειες δημιουργίας συνθηκών που θα οδηγήσουν στην επανέναρξη διαπραγματεύσεων για την επανένωση της Κύπρου.

Σε κάθε περίπτωση, είμαι βέβαιη ότι όσοι φωτογραφήθηκαν δίπλα στα σύμβολα του ψευδοκράτους έχουν ήδη κατανοήσει ότι η ενέργεια ήταν ατυχέστατη και εσφαλμένη. Ωστόσο, το υπουργείο Εξωτερικών ουδεμία σχέση με αυτό, δεν ενημερώθηκε ούτε φυσικά οι ίδιοι οι συμμετέχοντες ήταν υποχρεωμένοι να μας ενημερώσουν.

Η ελληνική κυβέρνηση, σε κάθε συνάντηση με ξένους ομολόγους, θέτει με συνέπεια στην ατζέντα των συζητήσεων την ανάγκη εφαρμογής του διεθνούς δικαίου, την καταδίκη της παράνομης τουρκικής εισβολής του 1974 και την αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας της Κύπρου».

Ο κος Νατσιός, υποστήριξε ότι «το ΕΛΙΑΜΕΠ ακολουθεί την πολιτική κατευνασμού που είναι καταστροφική και έχει εκφράσει κατά καιρούς απαράδεκτες θέσεις για τα εθνικά θέματα», ενώ ζήτησε να ξεκαθαρίσει το υπουργείο Εξωτερικών αν είχε ενημερωθεί για την απαράδεκτη συμμετοχή και στάση του στην τουρκοκυπριακή προπαγάνδα.

«Το θέμα αυτό το έχουμε ήδη καταδικάσει ως λάθος και ως εκούσια -πιστεύω- συμμετοχή σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι της άλλης πλευράς που δεν εξυπηρετεί την ουσία, που παραμένει η επίλυση του κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και η επανένωση της νήσου», αντέτεινε η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών.

Όπως τόνισε, «το Κυπριακό βρίσκεται στην αιχμή των δράσεων και πρωτοβουλιών της εξωτερικής μας πολιτικής και πιστεύουμε ότι έστω και με καθυστέρηση 50 και πλέον ετών, έχουν ωριμάσει οι συνθήκες να τερματιστεί ο ακρωτηριασμός της Κύπρου».

«Όντως η διεθνής συγκυρία είναι κρίσιμη, όντως γίνονται μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές γύρω μας, και για αυτό πιστεύουμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή η διεθνής κοινότητα να στηρίξει ακόμα πιο πολύ ενεργά τις πρωτοβουλίες των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό.

Άλλωστε, αποτελεί πεποίθησή μας ότι βιώσιμη λύση του Κυπριακού είναι προς το συμφέρον και των Ελληνοκυπρίων, αλλά και της τουρκοκυπριακής κοινότητας», επεσήμανε και συμπλήρωσε:

«Η κυβέρνηση είναι σε διαρκή επικοινωνία και απόλυτη συναντίληψη με την Κυπριακή Δημοκρατία και υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες το γενικού γραμματέα του ΟΗΕ και της προσωπικής του απεσταλμένης για την επανέναρξη των συνομιλιών με στόχο τη βιώσιμη και λειτουργική επίλυση του κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου.

»Αυτός είναι ο στόχος όχι μόνο της Ελλάδος, αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας και της διεθνούς κοινότητας στο σύνολο της, όπως εκφράζεται συντεταγμένα μέσω των Ηνωμένων Εθνών.

»Άλλωστε, στο πρόσφατο ψήφισμα του Ιανουαρίου για την ανανέωση της ΟΥΝΦΙΚΙΠ περιγράφεται ακριβώς το συμφωνηθέν πλαίσιο, που είναι διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μία διεθνή προσωπικότητα σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.»

Τέλος, η κα Παπαδοπούλου ανέφερε ότι «το υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει σχέση με τη λειτουργία και τη σύνθεση μελών και οργάνων του ΕΛΙΑΜΕΠ και του Ελληνοτουρκικού Φόρουμ, καθώς πρόκειται για δύο οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που χαίρουν ελευθερίας έκφρασης».

«Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η κυβέρνηση θεωρεί ότι η ιστορική του διαδρομή του ΕΛΙΑΜΕΠ έχει θετικό αποτύπωμα και τιμά τα μέλη του, τα οποία είναι διακεκριμένα και καταξιωμένα στελέχη της κοινωνίας και της πανεπιστημιακής κοινότητας.

»Εξάλλου, στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα εξωτερική πολιτική δεν ασκούν μόνο οι κυβερνήσεις, αλλά και οι δεξαμενές σκέψεις που διαμορφώνουν τις βάσεις εξωτερικής πολιτικής κάτι που γίνεται σε όλο τον κόσμο», σημείωσε η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών.

Της Νατάσας Θωμά

Τραμπ για Ισραήλ-Ιράν: «Πιθανόν ο πόλεμος να έχει τελειώσει» – Ο Νετανιάχου προτείνει τον Τραμπ για Νόμπελ Ειρήνης

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, υποδέχθηκε τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, στο πλαίσιο επαφών με αντικείμενο την προώθηση συμφωνίας για κατάπαυση πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με δήλωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού, έχει προτείνει με επιστολή του την υποψηφιότητα του Αμερικανού προέδρου για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Κατά την έναρξη της συνάντησης, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός προχωρούν θετικά και ότι, σύμφωνα με την αμερικανική πλευρά, η παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς επιδιώκει την επίτευξη εκεχειρίας. Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι η κυβέρνησή του συνεχίζει τις προσπάθειες για την επιστροφή των ομήρων και τον τερματισμό των συγκρούσεων.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη έμμεσες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στην Ντόχα, με τη μεσολάβηση του Κατάρ, της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με παλαιστινιακές πηγές που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο, έχουν διεξαχθεί δύο γύροι συνομιλιών χωρίς σημαντική πρόοδο.

Η πρόταση που εξετάζεται περιλαμβάνει κατάπαυση του πυρός διάρκειας 60 ημερών, την απελευθέρωση περίπου δέκα ομήρων που φέρονται να είναι ακόμη ζωντανοί, καθώς και την παράδοση των σωμάτων των νεκρών ομήρων. Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ εξετάζει την αποφυλάκιση Παλαιστινίων κρατουμένων. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι διαπραγματευτικές ομάδες συμμετέχουν σε ξεχωριστές αίθουσες.

Παλαιστινιακή πηγή ανέφερε ότι η Χαμάς προσέρχεται στις συνομιλίες με πρόθεση συμφωνίας, υπό την προϋπόθεση ότι το Ισραήλ θα επιδείξει «καλή πίστη» στη διαδικασία.

Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι πέντε στρατιώτες σκοτώθηκαν και δύο τραυματίστηκαν σοβαρά κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας. Την ίδια ημέρα, το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης της Χαμάς ανέφερε ότι δώδεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν σε ισραηλινές επιθέσεις, εκ των οποίων οι έξι σε κλινική της Γάζας.

Σύμφωνα με στοιχεία του ισραηλινού στρατού, κατά την επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023 σκοτώθηκαν 1.219 άτομα στο Ισραήλ, κυρίως άμαχοι. Η Χαμάς απήγαγε 251 άτομα, εκ των οποίων 49 παραμένουν στη Γάζα, ενώ 27 έχουν δηλωθεί νεκροί.

Ο Νετανιάχου, κατά τη διάρκεια δηλώσεών του τη Δευτέρα, επανέλαβε ότι το Ισραήλ δεν προτίθεται να αποδεχθεί την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους και ότι θα διατηρήσει τον έλεγχο της ασφάλειας στη Γάζα.

Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στηβ Γουίτκοφ, αναμένεται να μεταβεί στην Ουάσιγκτον εντός της εβδομάδας για διαβουλεύσεις. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι η επίτευξη συμφωνίας για τον τερματισμό των εχθροπραξιών και την επιστροφή των ομήρων παραμένει προτεραιότητα της αμερικανικής κυβέρνησης.

Την ίδια ημέρα, συγγενείς ομήρων πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας μπροστά από το παράρτημα της αμερικανικής πρεσβείας στο Τελ Αβίβ, ζητώντας την παρέμβαση του προέδρου Τραμπ για την επιστροφή των δικών τους και τον τερματισμό των συγκρούσεων.

Βουλή: Κατά της άρσης της ασυλίας των 14 βουλευτών της ΝΔ που συμμετείχαν στην προανακριτική για τον Χρ. Τριαντόπουλο, τάσσεται η επιτροπή δεοντολογίας

Να μην αρθεί η ασυλία των 14 βουλευτών της ΝΔ, που συμμετείχαν στην προανακριτική επιτροπή για τον Χρ. Τριαντόπουλο εισηγείται στην ολομέλεια της Βουλής η αρμόδια επιτροπή κοινοβουλευτικής δεοντολογίας, που συνεδρίασε το πρωί της Τρίτης, 8 Ιουλίου 2025. Κατά της άρσης τάχθηκε η ΝΔ, «παρών» δήλωσαν ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και Νέα Αριστερά, ενώ Ελληνική Λύση, ΚΟ Νίκη και Πλεύση Ελευθερίας ψήφισαν «Ναι». Πηγές της πλειοψηφίας έκριναν ότι η στάση, ακόμα και συστημικών κομμάτων, για ποινική αξιολόγηση της ψήφου των βουλευτών, δημιουργεί «κακό προηγούμενο», όταν μάλιστα το Σύνταγμα προβλέπει ότι «ο βουλευτής δεν καταδιώκεται ούτε εξετάζεται με οποιονδήποτε τρόπο για γνώμη ή ψήφο που έδωσε κατά την άσκηση των βουλευτικών καθηκόντων».

Το αίτημα άρσης ασυλίας είχε υποβληθεί κατόπιν της από 10-4-2025 μηνυτήριας αναφοράς της Μαρίας Καρυστιανού, για τις φερόμενες ως τελεσθείσες αξιόποινες πράξεις α) της παράβασης καθήκοντος (άρθρο 259 του Ποινικού Κώδικα), β) της κατάχρησης εξουσίας (άρθρο 239 του Ποινικού Κώδικα) και γ) της εσχάτης προδοσίας (άρθρο 134 του Ποινικού Κώδικα), λόγω του ότι οι εν λόγω βουλευτές «υπερψήφισαν και υπέγραψαν το από 04-04-2025 πόρισμα για την άσκηση ποινικής δίωξης κατά του Χρήστου Τριαντόπουλου».

Οι 14 βουλευτές για τους οποίους είχε κατατεθεί αίτημα άρσης ασυλίας είναι οι Παναγής Καππάτος, Μαρία Αντωνίου, Γεώργιος Βρεττάκος, Αγγελική Δεληκάρη, Αθανάσιος Ζεμπίλης, Κωνσταντίνα Καραμπατσώλη, Μαρία-Αλεξάνδρα Κεφάλα, Κωνσταντίνος Κεφαλογιάννης, Νεοκλής Κρητικός, Περικλής Μαντάς, Αλέξανδρος Μαρκογιαννάκης, Τζίνα Οικονόμου, Σταύρος Παπασωτηρίου και Ασημίνα Σκόνδρα.

Η απόφαση για άρση ή μη της ασυλίας των βουλευτών θα ληφθεί από την ολομέλεια της Βουλής, σε συνεδρίασή της την επόμενη εβδομάδα.

Ο Ερντογάν συναντάται με το φιλοκουρδικό κόμμα για να συζητήσει τον αφοπλισμό του PKK

Κλειστή συνάντηση με την ηγεσία του Κόμματος Δημοκρατικών Περιοχών (DEM), που στηρίζεται στους Κούρδους, πραγματοποίησε στις 7 Ιουλίου ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με επίκεντρο τον αφοπλισμό της τρομοκρατικής οργάνωσης Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).

Σε ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά, το κόμμα DEM υπογράμμισε ότι «στη συνάντηση με τον Τούρκο ηγέτη τονίστηκε η αμοιβαία βούληση για πρόοδο της διαδικασίας».

Το κόμμα, ωστόσο, δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες, ενώ ούτε το γραφείο του Ερντογάν προχώρησε σε κάποιο σχόλιο. Πρόκειται για τη δεύτερη συνάντηση της DEM με τον Ερντογάν, μετά το δημόσιο κάλεσμα του Αμπντουλάχ Οτσαλάν —του κρατούμενου ηγέτη του PKK— τον Απρίλιο, για αφοπλισμό της οργάνωσης.

Το PKK διεξάγει από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 ένοπλο αγώνα κατά του τουρκικού κράτους, προκαλώντας τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων πολλοί άμαχοι. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζουν εδώ και χρόνια το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση.

Την ίδια ημέρα με τη συνάντηση Ερντογάν-DEM, το πρακτορείο ειδήσεων Rudaw με έδρα το Ερμπίλ μετέδωσε ότι μία πρώτη ομάδα μαχητών του PKK, 20-30 άτομα, αναμένεται να παραδώσει τα όπλα τις επόμενες ημέρες στη Σουλεϊμανίγια του Ιράκ, αν και η εφημερίδα The Epoch Times δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα την πληροφορία.

Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) Ομέρ Τσελίκ, είχε εκτιμήσει ότι ο αφοπλισμός της οργάνωσης μπορεί να ξεκινήσει «εντός λίγων ημερών».

Κομβικό σημείο

Τον Φεβρουάριο, ο Οτσαλάν είχε απευθύνει ιστορικό κάλεσμα στους μαχητές του PKK να καταθέσουν τα όπλα. Η ηγεσία της οργάνωσης αντέδρασε θετικά, επιβεβαιώνοντας εκ νέου τις προθέσεις της σε έκτακτο συνέδριο τον Μάιο.

Ως αντάλλαγμα για τον αφοπλισμό, τόσο το PKK όσο και το κόμμα DEM ζητούν από την Άγκυρα να ξεκινήσει πρόγραμμα δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με δήλωση του DEM, «σε αυτό το ιστορικά κομβικό σημείο, όλα τα δημοκρατικά πολιτικά θεσμικά όργανα, και πρωτίστως η Τουρκική Εθνοσυνέλευση, καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους για την επίλυση του Κουρδικού και την ουσιαστική εκδημοκράτιση της Τουρκίας».

Ως τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, το DEM διαδραματίζει κομβικό ρόλο ως μεσολαβητής μεταξύ του Οτσαλάν, της ηγεσίας του PKK στο Ιράκ και των τουρκικών αρχών.

Υποστηρικτές του PKK κρατούν μια εικόνα του φυλακισμένου ηγέτη του, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, σε συγκέντρωση όπου ακούστηκε ζωντανά η δήλωσή του, στο Ντιγιάρμπακιρ. Τουρκία, 27 Φεβρουαρίου 2025. (Metin Yoksu/AP)

 

Στις 6 Ιουλίου, η ηγεσία του DEM επισκέφθηκε τον Οτσαλάν, ο οποίος με δήλωσή του επισήμανε ότι αποδίδει «ιδιαίτερη βαρύτητα» στη συνάντηση με τον Ερντογάν, τη χαρακτηρίζοντας «ιστορική». Την ίδια ώρα, η Άγκυρα αντιμετωπίζει τον αφοπλισμό του PKK ως εκστρατεία εξάλειψης της τρομοκρατίας και όχι ως «ειρηνευτική διαδικασία» με την τρομοκρατική οργάνωση.

Ο Οτσαλάν, που ίδρυσε το PKK το 1978 για να διεκδικήσει τη δημιουργία κουρδικού κράτους, αργότερα επεδίωξε καθεστώς αυτονομίας για τους Κούρδους στη νοτιοανατολική Τουρκία. Από τη σύλληψή του το 1999 παραμένει στη φυλακή, ωστόσο εξακολουθεί να θεωρείται de facto ηγέτης του PKK.

Η Άγκυρα, οι ΗΠΑ, η ΕΕ και χώρες της περιοχής υποδέχθηκαν το κάλεσμα του PKK για αφοπλισμό ως «ιστορική ευκαιρία». Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, Τόμας Πίγκοτ, χαρακτήρισε την απόφαση «νίκη του πολιτισμού», εκφράζοντας την ελπίδα για μεγαλύτερη σταθερότητα στην περιοχή.

Ωστόσο, ο Ερντογάν παραδέχθηκε σε δηλώσεις του στις 30 Ιουνίου στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ότι η διαδικασία αφοπλισμού συναντά αντιξοότητες, τονίζοντας πως «ορισμένα στοιχεία» εντός Τουρκίας και PKK «δυσχεραίνουν με σαμποτάζ» την πρόοδο.

Δεν δόθηκαν περαιτέρω πληροφορίες για τα εν λόγω στοιχεία ούτε αποκαλύφθηκαν ονόματα.

Με πληροφορίες από το Reuters