SUGGESTED

Το παρόν αποτελεί το έκτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Σε ένα εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας, κάτω από τη λάμψη των φώτων, ένα νήπιο – ακόμα πολύ μικρό για να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη πρόταση – καθόταν μπροστά σε ένα μικρό μπολ με κρακεράκια και ένα λούτρινο κουκλάκι με το όνομα «Mαϊμουδάκι».

Όταν του ζητήθηκε να μοιραστεί ένα κράκερ, το παιδί έκανε κάτι που μπορεί να εκπλήξει όποιον πιστεύει ότι τα μικρά παιδιά είναι εγγενώς εγωκεντρικά. Αντί να μαζέψει τη λιχουδιά, άπλωσε το μικροσκοπικό του χέρι και έδωσε στο Μαϊμουδάκι ένα κράκερ, εκφέροντας ένα φιλικό «Μαμ!».

Κάθε φορά που το νήπιο έδινε στο Μαϊμουδάκι ένα από τα κρακεράκια του, το πρόσωπό του φωτιζόταν από υπέρμετρη χαρά. Αυτό δείχνει κάτι που η επιστήμη έχει αρχίσει να τεκμηριώνει με όλο και περισσότερα στοιχεία: Η προσφορά και η γενναιοδωρία μπορεί να προκαλέσουν βαθιά χαρά και να οδηγήσουν σε μετρήσιμη ευημερία σε οποιαδήποτε ηλικία.

Μια αστείρευτη πηγή ευτυχίας

Το πείραμα με τα κρακεράκια φανέρωσε ποιο είδος προσφοράς είναι πιο ικανοποιητικό για τον δότη. Για να το πετύχουν αυτό, οι ερευνητές διαφοροποίησαν τις συνθήκες. Μερικές φορές, τα παιδιά παραιτούνταν από ένα από τα δικά τους γλυκά, ενώ άλλες φορές έδιναν ένα επιπλέον που «έβρισκε» ο ερευνητής. Σκοπός αυτής της διαφοροποίησης ήταν να διακρίνουν τη διαφορά, αν υπάρχει, μεταξύ τού να δίνεις κάτι παραπανίσιο και τού να δίνεις θυσιάζοντας κάτι προσωπικά πολύτιμο.

Όπως ήταν αναμενόμενο, τα νήπια εκδήλωσαν χαρά στην πρώτη συνάντηση με το λούτρινο ζωάκι ή όταν τους δόθηκε ένα παιχνίδι. Οι ερευνητές κατέγραψαν τη χαρά των παιδιών μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς και της ανάλυσης του προσώπου.

Η ευτυχία τους, όμως, εκτοξεύονταν στα ύψη, με εκδηλώσεις «ζεστής λάμψης», όταν η προσφορά τους είχε προσωπικό κόστος, όταν δηλαδή μοιράζονταν το δικό τους κέρασμα με την κούκλα αντί να δωρίσουν το επιπλέον κέρασμα που τους παρείχε ο ερευνητής.

Η προσωπική εμπειρία ορισμένων μπορεί να αμφισβητήσει αυτά τα ευρήματα, καθώς η αγαπημένη έκφραση των περισσότερων νηπίων φαίνεται να είναι το «δικό μου!». Επιπλέον, τα νήπια σε αυτό το πείραμα ήταν Καναδοί, γεγονός που ωθεί ορισμένους να ισχυριστούν ότι η πολιτισμική διαμόρφωση έχει επηρεάσει τη γενναιοδωρία τους. Ωστόσο, αυτό το πείραμα με τις κούκλες έχει επαναληφθεί και σε ένα αγροτικό χωριό στο Βανουάτου, ένα μικρό, απομονωμένο νησί στον Νότιο Ειρηνικό, καθώς και στις Κάτω Χώρες και την Κίνα, με παρόμοια αποτελέσματα, δείχνοντας ότι τα νήπια αδιακρίτως απολαμβάνουν περισσότερο να μοιράζονται τις δικές τους λιχουδιές.

Μελέτη με 200.000 ερωτηθέντες από 136 χώρες, -από εύπορες όπως ο Καναδάς μέχρι λιγότερο εύπορες όπως η Ουγκάντα – έδειξε ότι η προσφορά χρημάτων σε κάποιον που έχει ανάγκη έκανε τους ανθρώπους σταθερά πιο ευτυχισμένους. Η τάση αυτή έχει παρουσιαστεί σε διαφορετικές συνθήκες και κοινότητες και δεν περιορίζεται στα μετρητά.

Ένα φάρμακο καλύτερο από τα χάπια

Η γενναιοδωρία ξεπερνά την υποκειμενική ευημερία: αποδεικνύεται ότι κάνει καλό και στην καρδιά.

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Health Psychology, οι ερευνητές ζήτησαν από ηλικιωμένους ενήλικες με υψηλή αρτηριακή πίεση να ξοδέψουν χρήματα για άλλους επί τρεις εβδομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Η αρτηριακή πίεση των συμμετεχόντων μειώθηκε κατά μεγέθη συγκρίσιμα με εκείνα που παρατηρούνται με την έναρξη μιας νέας φαρμακευτικής αγωγής, την τακτική άσκηση ή τις σημαντικές αλλαγές στη διατροφή, σύμφωνα με τους συγγραφείς.

Γιατί η προσφορά μειώνει την καρδιακή επιβάρυνση; Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι οι πράξεις γενναιοδωρίας πυροδοτούν έναν καταρράκτη ηρεμιστικών, «αισθαντικών» ορμονών, όπως η ωκυτοκίνη, η οποία μειώνει το στρες και την πίεση στις αρτηρίες και τις φλέβες.

Μια έρευνα ζήτησε από τους συμμετέχοντες να εκτελέσουν μια απλή γενναιόδωρη πράξη, όπως το να γράψουν ένα υποστηρικτικό σημείωμα σε έναν φίλο, πριν αντιμετωπίσουν ένα στρεσογόνο έργο (π.χ. προετοιμασία και εκφώνηση ομιλίας με χρονική προσθεσμία).

Η «γενναιόδωρη» ομάδα είχε σημαντικά μικρότερους δείκτες σχετικούς με το στρες συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου. Για παράδειγμα, είχαν μικρότερη αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεση, κάτι που μετριάζει την καρδιαγγειακή αντίδραση στο στρες. Επιπλέον, είχαν χαμηλότερα επίπεδα α-αμυλάσης του σάλιου, ενός ενζύμου που συνδέεται με την αντίδραση «μάχης ή φυγής», γεγονός που υποδηλώνει μικρότερη ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Η γενναιοδωρία συχνά πηγάζει από τον αλτρουισμό – το ανιδιοτελές ενδιαφέρον για την ευημερία των άλλων – και αντανακλά μία βαθύτερη ανθρώπινη ικανότητα να ενεργεί κανείς προς όφελος των άλλων χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Η Αμπιγκέιλ Μαρς, νευροεπιστήμονας και ειδική στον αλτρουισμό, υπογραμμίζει ότι οι ανιδιοτελείς άνθρωποι είναι λιγότερο ευαίσθητοι στα αρνητικά συναισθήματα και έχουν «μειωμένη ανταπόκριση στο θυμό, κάτι που είναι καλό καθώς η ευερεθιστότητα μπορεί να οδηγήσει σε εχθρότητα και επιθετικότητα», δήλωσε στην Epoch Times.

Η συναισθηματική επιλεκτικότητα ενός αλτρουιστή μπορεί να εξηγεί γιατί η γενναιοδωρία μειώνει το στρες, αντανακλώντας την ανθεκτικότητά τους στα αρνητικά ερεθίσματα.

Ανακούφιση από τον πόνο

Η προσφορά στους άλλους έχει και ένα άλλο απροσδόκητο όφελος: την ανακούφιση από τον σωματικό πόνο.

Εργασία που δημοσιεύθηκε στο PNAS έδειξε ότι η γενναιόδωρη συμπεριφορά μειώνει την αντίληψη του πόνου και βελτιώνει ακόμη και την ανοχή στον πόνο. Σε ένα παράδειγμα, οι αιμοδότες ανέφεραν ότι αισθάνονταν σημαντικά λιγότερη δυσφορία κατά το τρύπημα της βελόνας από ό,τι εκείνοι που έδιναν αίμα για δικές τους ιατρικές εξετάσεις.

Σε ένα άλλο παράδειγμα, οι ερευνητές επαλήθευσαν το φαινόμενο της ανοχής στον πόνο μέσω της δοκιμής ψυχρής πίεσης, κατά την οποία οι συμμετέχοντες βύθισαν τα χέρια τους σε παγωμένο νερό για να δουν για πόση ώρα μπορούσαν να ανεχθούν το κρύο.

Εκείνοι που μόλις είχαν προσφερθεί εθελοντικά να αναθεωρήσουν ένα εγχειρίδιο για τα παιδιά των μεταναστών εργατών, χωρίς αμοιβή, ανέφεραν σημαντικά λιγότερο πόνο και υπέμειναν το κρύο για πολύ περισσότερο από εκείνους που είτε αρνήθηκαν να προσφέρουν εθελοντικά είτε ολοκλήρωσαν την εργασία ως υποχρεωτική ανάθεση (ομάδα ελέγχου). Κατά μέσο όρο, η ομάδα που προσφέρθηκε εθελοντικά να βοηθήσει ανέχτηκε τον πόνο για σχεδόν διπλάσιο χρόνο από την ομάδα ελέγχου.

Είναι εντυπωσιακό ότι από όλους τους συμμετέχοντες, μόνο το 11,6% κατάφερε να ανεχτεί το παγωμένο νερό για το μέγιστο χρονικό διάστημα των τριών λεπτών. Ποιοι ήταν αυτοί οι αξιοσημείωτα ανθεκτικοί λίγοι; Ανήκαν όλοι στην ομάδα των γενναιόδωρων εθελοντών.

Η ίδια μελέτη εφάρμοσε αυτό το φυσικό ανακουφιστικό του πόνου αποτέλεσμα σε καρκινοπαθείς, βάζοντάς τους να βοηθούν άλλους για τρεις εβδομάδες. Αυτό περιελάμβανε την προετοιμασία γευμάτων για άλλους ασθενείς και τον καθαρισμό δημόσιων χώρων μέσα στο νοσοκομείο. Το αποτέλεσμα; Οι καρκινοπαθείς ανέφεραν σημαντική κλινική μείωση του χρόνιου πόνου και γενικότερη βελτίωση, διάρκειας αρκετών εβδομάδων.

Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματα δείχνουν ότι οι πράξεις που έχουν προσωπικό κόστος προς όφελος άλλων μπορεί να συμπληρώσουν τις τρέχουσες θεραπείες πόνου, προάγοντας την ευημερία όσων υποφέρουν από χρόνιους πόνους.

Η νευροεπιστήμη της γενναιοδωρίας: Δεν είναι όλα «δούναι και λαβείν»

Η Μαρς εξήγησε ότι περιοχές του εγκεφάλου όπως το κοιλιακό ραβδωτό σώμα και η κοιλιακή τμηματική περιοχή είναι έντονα ενεργές όταν οι άνθρωποι δείχνουν γενναιοδωρία. Πρόκειται για τις περιοχές που ενεργοποιούνται και κατά τη διάρκεια ευχάριστων εμπειριών, όπως ένα γεύμα ή η επίτευξη ενός στόχου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η γενναιοδωρία προσφέρει μία εσωτερική ανταμοιβή σε νευρολογικό επίπεδο.

Κατά συνέπεια, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γενναιοδωρία με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το κίνητρο πίσω από αυτήν. Σύμφωνα με τη Μαρς, τα διαφορετικά κίνητρα της γενναιοδωρίας – αγαθοεργία, δικαιοσύνη ή καθαρός αλτρουισμός – συνδέονται με διαφορετικά μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Για παράδειγμα, η προσφορά βοήθειας για χάρη της δικαιοσύνης (θέλοντας, π.χ. να διασφαλίσουμε την ισότητα) ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη σκέψη βάσει κανόνων. Από την άλλη πλευρά, οι αμιγώς αλτρουιστικές ενέργειες – η προσφορά βοήθειας από συμπόνια ή ενσυναίσθηση – ενεργοποιούν δίκτυα που συνδέονται με τη συναισθηματική κατανόηση και σύνδεση.

Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι κάνουν εξαιρετικές προσπάθειες για να βοηθήσουν άλλους, ακόμη και αγνώστους, χωρίς να περιμένουν κανένα αντάλλαγμα;

Η έρευνα της Μαρς για τους ανώνυμους δωρητές νεφρών αμφισβητεί την κοινή παραδοχή ότι οι άνθρωποι προσφέρουν μόνο από εγωιστική παρόρμηση.

«Υπήρχαν κάποια δεδομένα που έδειχναν ότι όταν οι άνθρωποι επιλέγουν να προσφέρουν σε άλλους, αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή καταπιέζουν ενεργά την επιθυμία να είναι εγωιστές», δήλωσε. «Αλλά εξετάσαμε αυτό το ερώτημα σε αλτρουιστές δωρητές νεφρών και δεν βρήκαμε καμία ένδειξη ότι ισχύει.»

Τα άτομα αυτά παρουσίασαν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση. Η εγκεφαλική τους δραστηριότητα «καθρέφτιζε» τον εγκέφαλο του ξένου με έναν τρόπο πολύ παρόμοιο με αυτόν που είχαν όταν βίωναν οι ίδιοι πόνο. Η Μαρς βρήκε ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ανιδιοτελείς άνθρωποι είχαν μεγαλύτερη αμυγδαλή – η περιοχή του εγκεφάλου που παίζει βασικό ρόλο στα συναισθήματα – σε αντίθεση με αυτούς που είναι ψυχοπαθητικά ή άκρως αδιάφοροι. Η απόφαση των δωρητών αντανακλούσε το γνήσιο ενδιαφέρον τους για την ευημερία των άλλων.

«Με άλλα λόγια, βοηθούν τους άλλους επειδή θεωρούν σημαντική την ευημερία τους», δήλωσε η Μαρς.

Ο Ουίλλιαμ Τσόπικ, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας της προσωπικότητας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, υποστηρίζει ότι η γενναιοδωρία συνδέει τους ανθρώπους μεταξύ τους, προωθώντας την καλή προαίρεση και τη συνεργασία.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν μια αλήθεια σχετικά με τη γενναιοδωρία: δεν έχει πάντα να κάνει με το να παίρνεις κάτι πίσω, δεν είναι πάντα «δούναι και λαβείν». Για πολλούς, βασίζεται στις αξίες τους, στην ενσυναίσθηση και στη χαρά που παίρνουν όταν βοηθούν κάποιον ή όταν μοιράζονται. Και πράγματι, σε σύγκριση με τα ζώα, οι άνθρωποι ξεχωρίζουν για την ικανότητά τους να νοιάζονται βαθιά για ένα ευρύ φάσμα ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των αγνώστων. Φαίνεται ότι είμαστε φτιαγμένοι έτσι ώστε να βιώνουμε μία εσωτερική ανταπόδοση από τη τέλεση γενναιόδωρων πράξεων, πρόσθεσε η Μαρς.

Στην αντίθετη πλευρά του φάσματος, η απληστία – η λαχτάρα για το περισσότερο, είτε πρόκειται για χρήματα, υλικά αγαθά ή αναγνώριση – φαίνεται να έχει λιγότερο ευνοϊκές επιπτώσεις στην υγεία και την ευτυχία. Τα άπληστα άτομα μπορεί να βιώνουν προσωρινή ικανοποίηση από την απόκτηση κάτι καινούργιου, ίσως και ένα αίσθημα υπερηφάνειας και επίτευξης. Ωστόσο, το συναίσθημα αυτό ξεθωριάζει γρήγορα. Φαίνεται ότι στους άπληστους ανθρώπους  το εσωτερικό τους σύστημα ανταμοιβής είναι απορρυθμισμένο  αντίστοιχα με αυτό των ατόμων με εθισμό, το οποίο τείνει να οδηγεί σε δυσαρέσκεια και περισσότερο άγχος.

Τα όρια της γενναιοδωρίας

Είναι όλες οι προσφορές ισοδύναμες; Φαίνεται πως όχι.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Collabra: Psychology διαπίστωσε ότι το είδος της προσφοράς, το αντιληπτό αποτέλεσμα της προσφοράς και το πλαίσιο αυτής καθορίζουν σημαντικά τα οφέλη της γενναιοδωρίας.

Για παράδειγμα, η προσφορά μίας εμπειρίας, όπως το να βγάλεις κάποιον για δείπνο ή να τον κεράσεις σε μια συναυλία, τείνει να ισχυροποιεί τους κοινωνικούς δεσμούς. Από την άλλη, τα υλικά δώρα, αν και εκτιμώνται, ενισχύουν λιγότερο τις σχέσεις, εκτός εάν είναι βαθιά εξατομικευμένα ή συνδέονται με κοινές εμπειρίες.

Η μελέτη υποδηλώνει ότι οι διαφορές αυτές προκύπτουν επειδή οι εμπειρίες  συνήθως δημιουργούν ουσιαστικές συνδέσεις, ευχάριστες αναμνήσεις και μια αίσθηση κοινής χαράς. Αντίθετα, τα υλικά δώρα μπορεί μερικές φορές να φαίνονται συναλλακτικά ή λιγότερο προσωπικά.

Επιπλέον, το περισσότερο δεν είναι πάντα καλύτερο. Η γενναιοδωρία υπόκειται στον νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Ακριβώς όπως το κέικ γίνεται λιγότερο απολαυστικό μετά από πολλές φέτες, η αφθονία των δώρων – ή τα υπερβολικά πλούσια δώρα – δεν αποδίδει απαραίτητα περισσότερη ευτυχία. Μια μικρή χειρονομία, όπως η αγορά ενός φλιτζανιού, μπορεί να προσφέρει την ίδια συναισθηματική ανάταση.

Η αυθεντικότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση της γενναιοδωρίας. Η γνήσια, αυτόνομη προσφορά ενισχύει την ευτυχία – ωστόσο, η προσφορά για εξωγενείς λόγους, όπως η πίεση ή η υποχρέωση, μπορεί να μειώσει ή ακόμη και να ακυρώσει όλα τα οφέλη.

Για παράδειγμα, ένας συμμετέχων σε μια μελέτη του 2022 περιέγραψε μία περίπτωση όπου ο δωρητής αισθάνθηκε πιεσμένος από ένα υπερβολικά επίμονο μέλος φιλανθρωπικής οργάνωσης, έξω από ένα παντοπωλείο. Παρόλο που η δωρεά ήταν για καλό σκοπό, η πίεση έκανε την εμπειρία απογοητευτική και συναισθηματικά μη ικανοποιητική. Αντίθετα, ένας άλλος συμμετέχων περιέγραψε την κάλυψη του ενοικίου ενός φίλου από φροντίδα για εκείνον, τονίζοντας τον εθελοντικό χαρακτήρα της πράξης και αποδίδοντας υψηλότερο συναισθηματικό όφελος.

Η πίεση της υποχρέωσης μπορεί να είναι ιδιαίτερα αισθητή κατά τη διάρκεια των εορτών, ενισχύοντας τους στρεσογόνους παράγοντες, που εκδηλώνονται ως οικονομική πίεση ή ως παρόρμηση να ξεπεράσει κανείς τους άλλους. Ωστόσο, αυτή είναι και μία ευκαιρία για να προβληματιστούμε σχετικά με την αρετή της γενναιοδωρίας έναντι της απληστίας.

Μελέτη του 2019 διαπίστωσε μάλιστα ότι ενώ θα περίμενε κανείς να αυξάνεται η γενναιοδωρία τον Δεκέμβριο, στην πραγματικότητα τείνει να μειωθεί, με τους ανθρώπους που αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους που σχετίζονται με τις γιορτές να δίνουν λιγότερα απ’ ό,τι θα έδιναν σε άλλες εποχές του έτους.

Από τα νήπια μέχρι τους ενήλικες, η επιστήμη δείχνει ότι η γενναιοδωρία συνδέεται με τη βελτίωση της υγείας και της ευτυχίας. Η προσφορά δεν χρειάζεται να είναι συγκλονιστική. Μπορούμε να είμαστε γενναιόδωροι στην καθημερινή μας ζωή με μικρές, απλές πράξεις, δήλωσε ο Τσόπικ στην Epoch Times: Βοηθήστε έναν γείτονα να βγάλει τα σκουπίδια, κάντε μια μικρή δωρεά σε φιλανθρωπικό ίδρυμα, εργαστείτε εθελοντικά σε ένα συσσίτιο ή απλά ακούστε έναν φίλο σε μια δύσκολη στιγμή.

Του Makai Allbert

Σημείωση του συγγραφέα: Σήμερα, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις στην κοινωνία, την ιατρική και το εργασιακό πεδίο. Το παραπάνω άρθρο αποτελεί σύνθεση εμπειριών συναδέλφων μας και άλλων επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου. Οι προκλήσεις και οι ανταμοιβές που παρουσιάζονται σε αυτήν είναι πραγματικές. Προστιθέμενα στις αυξανόμενες υποχρεώσεις, τις εξελίξεις της κοινωνίας και τις απαιτήσεις από τον εαυτό τους, τα ηθικά διλήμματα και τα ζητήματα αυθεντικότητας επιβαρύνουν και δοκιμάζουν περαιτέρω τον σύγχρονο άνθρωπο. Πιστεύουμε ότι η αλήθεια θα σας απελευθερώσει πραγματικά!

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις των συγγραφέων και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 2ο: Το τίμημα των ψεμάτων

Μέρος 3ο: Το ‘μαγικό ραβδί’ της συγχώρεσης

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Μέρος 7ο: Διαμορφώνοντας τον εαυτό μας με θάρρος

Μέρος 8ο: Αντί για αντικαταθλιπτικά, αισιοδοξία

Μέρος 9ο: Αγάπη, βάλσαμο καρδιάς

Μέρος 10ο: Ελπίδα, το τελευταίο καταφύγιο

Το παρόν αποτελεί το πέμπτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

«Δέος είναι το συναίσθημα που νιώθουμε όταν βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι τεράστιο, κάτι που υπερβαίνει την τρέχουσα κατανόηση του κόσμου», γράφει ο Ντάχερ Κέλτνερ στο βιβλίο του «Δέος: Η νέα επιστήμη του καθημερινού θαύματος και πώς μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή σας».

Αυτό το συναίσθημα συνδέεται συνήθως με την παρατήρηση του μεγαλείου της φύσης: μεγάλα βουνά, δέντρα, απέραντοι αμμόλοφοι και ο ευρύς ορίζοντας του ωκεανού.

Ωστόσο, η φύση δεν είναι η μόνη πηγή δέους ούτε η πιο συνηθισμένη. Επιπλέον, το δέος εκτείνεται πολύ πέρα από ένα στιγμιαίο αίσθημα θαυμασμού, επηρεάζοντας την υγεία μας με τουλάχιστον πέντε τρόπους.

Πηγές δέους

Οι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν δέος μπροστά σε μία φιλοσοφική ιδέα, μία επιστημονική ανακάλυψη, μία μουσική, ένα εικαστικό έργο, την πνευματικότητα ή τη θρησκεία. Ακόμη και οι πληροφορίες για άλλους ενδιαφέροντες ανθρώπους διεγείρουν το δέος. Έρευνα δείχνει ότι όταν οι συμμετέχοντες παρακολουθούν σε βίντεο ξεχωριστούς ανθρώπους όπως η Μητέρα Τερέζα μπορεί να νιώσουν ένα αίσθημα δέους.

Για να προσδιορίσει την πιο κοινή πηγή δέους, ο Κέλτνερ διεξήγαγε ένα πείραμα ζητώντας από τους συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο να γράψουν ιστορίες που τους προκαλούσαν δέος.

Από τις 2.600 ιστορίες που συγκεντρώθηκαν, προέκυψε ότι η πιο κοινή πηγή δέους παγκοσμίως είναι η ηθική ομορφιά: η εξαιρετική αρετή και ένας χαρακτήρας που χαρακτηρίζεται από καθαρότητα και καλοσύνη στην πρόθεση και τη δράση. Αυτό περιλαμβάνει και το να είμαστε μάρτυρες περιπτώσεων επίδειξης θάρρους, καλοσύνης, δύναμης ή υπέρβασης των δυσκολιών – για παράδειγμα, να ακούμε ιστορίες ανθρώπων που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να σώσουν αγνώστους ή πράξεις ανιδιοτέλειας κατά τη διάρκεια καταστροφών.

Η ηθική ομορφιά περιλαμβάνει επίσης το πώς οι άνθρωποι αισθάνονται δέος μπροστά στην αρχή – ή το τέλος – της ζωής. Πολλές μητέρες σημειώνουν ότι η γέννηση είναι η σημαντικότερη πηγή δέους. Ο Kέλτνερ καταγράφει στο βιβλίο του την περίπτωση μίας μητέρα από την Ιαπωνία: «Συγκινήθηκα βαθιά από τη συνειδητοποίηση και την ευθύνη του να γίνεις γονιός, καθώς και από την αξία της ζωής. Από εδώ και στο εξής ένιωθα ότι θα ζούσα απεγνωσμένα μόνο και μόνο για να προστατεύω αυτή τη ζωή.»

Μία μητέρα από τη Ρωσία ήθελε να «αγκαλιάσει όλο τον κόσμο» μετά τον τοκετό. Οι πατέρες αισθάνονται επίσης δέος. Ένας άνδρας από την Ινδονησία έγραψε: «Δεν μπορούσα να πιστέψω τι όμορφο και υπέροχο δώρο χάρισε ο Θεός στη γυναίκα μου και δεν μπορούσα να σταματήσω να χαμογελάω και να νιώθω δέος και ευγνωμοσύνη προς τον Θεό που μας έδωσε έναν γιο.»

Σύμφωνα με τον Κέλτνερ, τα χρήματα και τα υλικά αγαθά δεν προέκυψαν ως παράγοντες που εμπνέουν στο δέος. Στη έρευνα, η οποία επί του παρόντος βρίσκεται υπό αξιολόγηση από ομοτίμους, κανείς δεν ανέφερε έναν φορητό υπολογιστή, το Facebook ή το smartphone του. Επίσης, κανείς δεν ανέφερε τα νέα της Nike, της Tesla ούτε καν μία τσάντα Gucci. Ο Κέλτνερ επισημαίνει: «Το δέος εμφανίζεται σε μια σφαίρα ξεχωριστή από τον κοσμικό κόσμο του υλισμού, του χρήματος, της απόκτησης και της σηματοδότησης της κατάστασης – μια σφαίρα πέρα από το βέβηλο που πολλοί αποκαλούν ιερό».

Μία γλώσσα που μιλούν όλοι

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature διαπίστωσε ότι σε δώδεκα διαφορετικές περιοχές του κόσμου, το δέος διεγείρει μία μοναδική αντίδραση του προσώπου, παρόμοια με άλλες παγκόσμιες εκφράσεις όπως η διασκέδαση, η ικανοποίηση και ο πόνος.

Διαπολιτισμικά, όταν μας κατακλύζει το δέος, το πρόσωπό μας μεταμορφώνεται, παίρνοντας μία συγκεκριμένη έκφραση: τα φρύδια υψώνονται ψηλά και τα μάτια διευρύνονται σαν να προσπαθούν να απορροφήσουν κάθε λεπτομέρεια του υπέροχου θεάματος. Το σαγόνι χαλαρώνει, το στόμα είναι ελαφρώς ανοιχτό, παγωμένο σε μια στιγμή άφωνου θαυμασμού. Ένα μειδίαμα παίζει στις γωνίες των χειλιών και το κεφάλι γέρνει ελαφρώς προς τα πίσω, σαν να τραβιέται από μια αόρατη κλωστή.Μελέτη εξέτασε τις φωνητικές εκφράσεις δεκαέξι συναισθημάτων, όπως δέος, θυμό, φόβο, θλίψη κ.ά., σε δέκα διαφορετικούς πολιτισμούς, φθάνοντας μέχρι και σε ένα απομακρυσμένο χωριό στο Μπουτάν. Επιφωνήματα δέους όπως το «Ωωω» και το «Αααα» αναγνωρίστηκαν με ακρίβεια περίπου 90%, καθιστώντας το δέος ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα συναισθήματα παγκοσμίως.

Πώς επηρεάζει το δέος την υγεία

Το δέος προάγει την ευεξία με πέντε τρόπους. Ο πρώτος είναι μέσω μίας μεταβολής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Οι κυτταροκίνες είναι χημικοί αγγελιοφόροι που δίνουν σήμα στο ανοσοποιητικό σύστημα να εργαστεί σκληρότερα. Είναι σημαντικές για μια προ-φλεγμονώδη απόκριση που σκοτώνει παθογόνους μικροοργανισμούς και επουλώνει πληγές. Ωστόσο, μια υπερδραστήρια απόκριση κυτταροκινών σχετίζεται με κακή υγεία και διαταραχές όπως η αρθρίτιδα, η νόσος Αλτσχάιμερ και η κλινική κατάθλιψη. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια, η «καταιγίδα κυτταροκινών» που παρατηρείται σε ασθενείς με COVID-19 έχει γίνει συνώνυμο της σοβαρότητας της κατάστασης και της κακής έκβασης.

Οι αναδυόμενες έρευνες αρχίζουν να αναγνωρίζουν τον ρόλο των θετικών συναισθημάτων στη σωματική μας υγεία. Μελέτη του 2015 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Emotion έδειξε ότι τα θετικά συναισθήματα, όπως η χαρά και η αγάπη, μειώνουν τα επίπεδα της κυτταροκίνης ιντερλευκίνη-6 (IL-6), ενός δείκτη των επιπέδων φλεγμονής.

Ωστόσο, ο μεγαλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τη μείωση των επιπέδων των κυτταροκινών, έως και τρεις φορές περισσότερο από τη χαρά, ήταν το αίσθημα του δέους.

Μια διαχρονική μελέτη 22 ημερών, που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports, παρακολούθησε ενήλικες και επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο καθημερινό δέος βίωναν οι άνθρωποι τόσο λιγότερο άγχος βίωναν και τόσο λιγότερα προβλήματα υγείας είχαν (π.χ. πονοκέφαλοι και προβλήματα ύπνου).

Οι μελέτες αυτές υποδηλώνουν ότι το δέος μπορεί να ωφελήσει τα άτομα με φλεγμονή σε περιπτώσεις οξέος αλλά και χρόνιου στρες, όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Το δέος ενισχύει την υγεία και μέσω της αυξημένης κοινωνικής ενσωμάτωσης, της φιλοκοινωνικότητας, της αυξημένης αίσθησης του νοήματος και της μειωμένης αίσθησης του εαυτού.

Μικρότερο ‘Εγώ’

Η καθηγήτρια Γιανγκ Μπάι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ και η ομάδα της διεξήγαγαν μια μελέτη στο Εθνικό Πάρκο Yosemite. Μέσα σε λίγες ημέρες προσέγγισαν περισσότερους από 1.100 ταξιδιώτες από 42 χώρες, ζητώντας τους να ζωγραφίσουν τον εαυτό τους και να γράψουν ‘εγώ’ δίπλα στη ζωγραφιά τους, έχοντας τον ανοικτό ορίζοντα της κοιλάδας Γιόσεμαϊτ μπροστά τους.

Στη συνθήκη ελέγχου, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κάνουν το ίδιο σε μία προβλήτα στο Σαν Φρανσίσκο, έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό.

Εκείνοι που βρίσκονταν στο Γιόσεμαϊτ ζωγράφισαν τον εαυτό τους κατά 33% μικρότερο, ενώ και η λέξη ‘εγώ’ ήταν επίσης μικρότερη. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το μέγεθος του ζωγραφισμένου εαυτού και το πόσο μεγάλη γράφει κανείς τη λέξη ‘εγώ’ είναι αρκετά καλοί δείκτες για το πόσο επικεντρωμένο στον εαυτό του είναι το άτομο.

Αυτή η αλλαγή της αντίληψη του εαυτού οδηγεί σε σημαντικά κοινωνικά αποτελέσματα. Σε ένα πείραμα, οι συμμετέχοντες που πέρασαν ένα λεπτό κοιτάζοντας ψηλά δέντρα ήταν πιο πιθανό να βοηθήσουν κάποιον που του έπεσαν τα πράγματά του από ό,τι η ομάδα ελέγχου που πέρασε ένα λεπτό κοιτάζοντας ένα σύγχρονο επιστημονικό κτίριο.

Εκείνοι που ένιωσαν δέος έλαβαν επίσης λιγότερα χρήματα για τη συμμετοχή τους στη μελέτη και ανέφεραν ότι αισθάνονταν λιγότερο ναρκισσιστικά και λιγότερο εστιασμένοι στα δικαιώματά τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι το δέος μπορεί να αυξήσει τη κοινωνικότητα, να μειώσει τον εγωκεντρισμό και να ελαττώσει το ενδιαφέρον για το προσωπικό κέρδος.

Η Ανουσέχ Ανσάρι, μία τουρίστρια του διαστήματος, μίλησε για το δέος που βιώσε στο διάστημα: «Η πραγματική εμπειρία ξεπερνά όλες τις προσδοκίες και είναι δύσκολο να την περιγράψεις με λόγια […] Μειώνει κατά κάποιο τρόπο τα πράγματα σε ένα μέγεθος που νομίζεις ότι όλα είναι διαχειρίσιμα […] Όλα αυτά τα πράγματα που μπορεί να φαίνονται μεγάλα και αδύνατα […] Μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Ειρήνη στη Γη – κανένα πρόβλημα. Δίνει στους ανθρώπους αυτού του είδους την ενέργεια […] αυτού του είδους τη δύναμη, και το έχω βιώσει αυτό.»

Ίσως, λοιπόν, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το δέος μας βοηθά να γίνουμε πιο πνευματικοί. Σε μελέτη του 2013, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν βιώσει δέος σημείωσαν υψηλότερη πνευματική βαθμολογία από εκείνους που δεν είχαν βιώσει κάτι παρόμοιο.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εμπειρίες που προκαλούν δέος αυξάνουν το κίνητρό μας να κατανοήσουμε τον κόσμο, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει την πίστη στο υπερφυσικό.

Αυτή η πνευματική διέγερση αυξάνει περαιτέρω την ψυχική και σωματική υγεία.

«Το σώμα μας ανταποκρίνεται σε υγιείς δόσεις δέους, όπως ανταποκρινόμαστε σε ένα νόστιμο και θρεπτικό γεύμα, σε έναν καλό ύπνο, σε ένα δροσιστικό ποτό νερού ή σε μια ευχάριστη συνάντηση με φίλους ή την οικογένεια: νιώθουμε ενισχυμένοι, ενδυναμωμένοι και ζωντανοί», γράφει ο Κέλτνερ. Μειώνεται επίσης η πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, αυτοάνοσων νοσημάτων, διαβήτη, κατάθλιψης, διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) και το άγχος, καθώς και τους καθημερινούς πόνους.

«Το αίσθημα του δέους είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη», σημειώνει ο Κέλτνερ. Μπορούμε να ανοιχτούμε σε αυτό προσεγγίζοντας τη ζωή με περιέργεια – παρατηρώντας τα θαύματα της φύσης που βρίσκονται δίπλα μας και τις συγκινητικές εκδηλώσεις ανθρώπινης καλοσύνης που μας περιβάλλουν.

Του Makai Allbert

Σημείωση του συγγραφέα: Σήμερα, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις στην κοινωνία, την ιατρική και το εργασιακό πεδίο. Το παραπάνω άρθρο αποτελεί σύνθεση εμπειριών συναδέλφων μας και άλλων επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου. Οι προκλήσεις και οι ανταμοιβές που παρουσιάζονται σε αυτήν είναι πραγματικές. Προστιθέμενα στις αυξανόμενες υποχρεώσεις, τις εξελίξεις της κοινωνίας και τις απαιτήσεις από τον εαυτό τους, τα ηθικά διλήμματα και τα ζητήματα αυθεντικότητας επιβαρύνουν και δοκιμάζουν περαιτέρω τον σύγχρονο άνθρωπο. Πιστεύουμε ότι η αλήθεια θα σας απελευθερώσει πραγματικά!

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις των συγγραφέων και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 2ο: Το τίμημα των ψεμάτων

Μέρος 3ο: Το ‘μαγικό ραβδί’ της συγχώρεσης

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Μέρος 7ο: Διαμορφώνοντας τον εαυτό μας με θάρρος

Μέρος 8ο: Αντί για αντικαταθλιπτικά, αισιοδοξία

Μέρος 9ο: Αγάπη, βάλσαμο καρδιάς

Μέρος 10ο: Ελπίδα, το τελευταίο καταφύγιο

Το παρόν αποτελεί το τέταρτο και τελευταίο μέρος μίας σειράς άρθρων με θέμα τις επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει για να βρεθούν απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν τη συνείδηση, την ύπαρξη και αυτό που υπάρχει παραπέρα.

Ο Δρ Έμπεν Αλεξάντερ βρισκόταν στο απόγειο της καριέρας του ως νευροχειρουργός. Με διδακτορικό στην ιατρική από το Πανεπιστήμιο Duke και ειδικότητα από το Χάρβαρντ, πίστευε ότι κατανοούσε τη συνείδηση και τον εγκέφαλο. Ωστόσο, στις 10 Νοεμβρίου 2008, μια σπάνια και σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη έπληξε τον εγκέφαλό του, αλλάζοντας όλα όσα γνώριζε.

Έπεσε σε κώμα και επτά ημέρες αργότερα ξύπνησε σε πλήρη σωματική ανάρρωση. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια εκείνων των επτά ημερών, το μυαλό του δεν ήταν αδρανές. Θυμάται ότι η συνείδησή του είχε μεταβεί σε μια άλλη διάσταση – ένα μέρος με σύννεφα, ακτινοβόλα όντα και αιθέρια τοπία.

«Βρισκόμουν σε ένα μέρος με σύννεφα. Μεγάλα, φουσκωτά, λευκορόδινα, που ξεχώριζαν έντονα στον βαθύ μπλε ουρανό. Πιο ψηλά από τα σύννεφα – πολύ πιο ψηλά – [πετούσαν] σμήνη από διαφανείς σφαίρες, αστραφτερά όντα που διέγραφαν τόξα στον ουρανό, αφήνοντας πίσω τους μακριές, λαμπερές γραμμές», έγραψε ο Αλεξάντερ στο βιβλίο του «Μια απόδειξη του ουρανού».

«Είδα αυτό το βασίλειο σε όλο του το μεγαλείο», αφηγήθηκε ο Aλεξάντερ κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στην Epoch Times. «Αν και δεν ήξερα πού ήμουν ούτε καν τι ήμουν, ήμουν απολύτως σίγουρος για ένα πράγμα: αυτό το μέρος στο οποίο είχα ξαφνικά βρεθεί ήταν απολύτως πραγματικό», τόνισε.

Παρομοίως, ο Δρ Σαμ Πάρνια, ιατρός και ερευνητής, παρατήρησε ότι το 7% των ασθενών που επέστρεψαν στη ζωή είπαν ότι βρέθηκαν σε μια απόκοσμη διάσταση κατά τη διάρκεια της επιθανάτιας εμπειρίας τους – εμπειρία που οι άνθρωποι θυμούνται συνήθως πολύ καλά όταν επανέρχονται. Ο Δρ Πιμ βαν Λόμμελ, καρδιολόγος από την Ολλανδία, ανέφερε ότι το 29% των ανθρώπων που είχαν μία επιθανάτια εμπειρία περιγράφουν την είσοδο σε ένα τεράστιο, όμορφο βασίλειο πέρα από τον φυσικό μας κόσμο.

Αυτά τα κοινά στοιχεία έχουν κινήσει το ενδιαφέρον των ειδικών σχετικά με την προέλευση της συνείδησης. Μπορεί η συνείδησή μας να συνδεθεί και να ταξιδέψει σε μια διάσταση απρόσιτη στα ανθρώπινα μάτια; Αν και οι θρήσκοι άνθρωποι λένε ότι γνωρίζουν ήδη αυτές τις απαντήσεις, οι γιατροί εξακολουθούν να ερευνούν και οι φυσικοί ισχυρίζονται ότι βρίσκονται κοντά στην απάντηση.

Πολλαπλές διαστάσεις

Οι φυσικοί αναγνωρίζουν ότι μπορεί να υπάρχουν πολλές διαστάσεις. Η σύγχρονη φυσική αποδέχεται την έννοια του πολυδιάστατου χώρου και των παράλληλων συμπάντων ως σοβαρή επιστημονική ιδέα.

Οι κορυφαίες θεωρίες περιλαμβάνουν τη θεωρία των χορδών και τη θεωρία Μ. Η θεωρία των χορδών υποστηρίζει ότι τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία του σύμπαντος δεν είναι σωματίδια αλλά μικροσκοπικά, δονούμενα νήματα ή «χορδές».

Φανταστείτε να αναλύετε ένα μήλο. Καθώς το μεγεθύνετε, ανακαλύπτετε στρώματα δομής μέχρι τα κύτταρα, τα μόρια και τα άτομα. Οι συμβατικές θεωρίες συνήθως σταματούν στα υποατομικά σωματίδια. Η θεωρία των χορδών υποστηρίζει ότι τα απειροελάχιστα μικρά υποατομικά σωματίδια είναι στην πραγματικότητα χορδές ενέργειας που δονούνται σε διαφορετικά μοτίβα, όπως οι χορδές ενός βιολιού. Κάθε ξεχωριστή δόνηση παράγει μοναδικά σωματίδια, δημιουργώντας μια κοσμική συμφωνία που αποτελεί όλη την ύλη.

Η θεωρία των χορδών κερδίζει την εμπιστοσύνη μας επειδή παρέχει ένα πλαίσιο για την ενοποίηση των θεμελιωδών δυνάμεων της φύσης – της βαρύτητας, της ηλεκτρομαγνητικής δύναμης και της πυρηνικής δύναμης – σε μια συνεπή θεωρία. Ωστόσο, η θεωρία χορδών προϋποθέτει ένα σύμπαν με τουλάχιστον δέκα διαστάσεις ως αναπόσπαστο στοιχείο της διατύπωσης και της μαθηματικής της συνέπειας.

Η θεωρία Μ είναι μια έννοια της φυσικής που συνδυάζει διαφορετικές θεωρίες για μικροσκοπικές χορδές, οι οποίες θεωρείται ότι αποτελούν τον ιστό του σύμπαντος. Προτείνει έντεκα διαστάσεις αντί των τεσσάρων που βιώνουμε (τρεις διαστάσεις του χώρου – πλάτος, ύψος και βάθος – και μία του χρόνου), επιδιώκοντας να εξηγήσει πώς οι δυνάμεις της φύσης, συμπεριλαμβανομένης της βαρύτητας, λειτουργούν μαζί σε ένα ενιαίο πλαίσιο, καθιστώντας την μια πιθανή «θεωρία των πάντων».

Ενώ και οι δύο αυτές θεωρίες είναι κομψά, μαθηματικά πλαίσια που βοηθούν στην εξήγηση ορισμένων πτυχών της σωματιδιακής φυσικής και της βαρύτητας, δεν έχουν εμπειρικά επαληθεύσιμες προβλέψεις.

Παρ’ όλα αυτά, στο σύνολό τους, τα φαινόμενα αυτά ανοίγουν την πόρτα στην ιδέα των πολλαπλών διαστάσεων: άλλες διαστάσεις, αν και αόρατες, μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα ανάμεσά μας.

Έξω από τον «πίνακα»

Ο Τζον Μπερκ, ο οποίος έχει πτυχίο μηχανικού και είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων σχετικά με τις επιθανάτιες εμπειρίες, προσέφερε μια αναλογία: φανταστείτε ότι ζούμε μέσα σε έναν επίπεδο, δισδιάστατο ασπρόμαυρο πίνακα. Σε ένα τέτοιο σενάριο, θα βιώναμε μόνο το μήκος και το πλάτος – πάνω και κάτω και από άκρη σε άκρη – αλλά όχι το βάθος.

«Δεν θα μπορούσαμε καν να το συλλάβουμε», είπε στην Epoch Times σε συνέντευξή του.

Ο Μπερκ πρότεινε ότι οι επιθανάτιες εμπειρίες μπορεί να είναι σαν η δισδιάστατη συνείδησή μας να ξεκολλάει από αυτόν τον επίπεδο πίνακα και να εισέρχεται σε έναν τρισδιάστατο κόσμο, ένα βασίλειο που πάντα υπήρχε, πέρα από την αντίληψή μας. Από αυτή τη νέα οπτική γωνία, θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τον επίπεδο κόσμο μας ως μέρος μιας μεγαλύτερης διαστατικής πραγματικότητας.

Όταν η συνείδησή μας εγκαταλείπει το σώμα, είναι πιθανό να εισέλθει σε αυτούς τους ευρύτερους, πολυδιάστατους χώρους, δήλωσε στην Epoch Times ο Μιχαήλ Πραβίκα, ο οποίος έχει διδακτορικό στη φυσική συμπυκνωμένης ύλης από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας.

Η σήραγγα

Τα άτομα που είχαν μία επιθανάτια εμπειρία συχνά περιγράφουν ότι περνούν μέσα από κάτι που μοιάζει με σήραγγα φωτεινή στην άκρη, πριν εισέλθουν στην άλλη διάσταση.

Ο Νεντ Ντόχερτυ, πρώην διευθυντής της Διεθνούς Ένωσης για τη Μελέτη Επιθανάτιων Εμπειριών, έγραψε για την προσωπική του εμπειρία σε αυτή τη σήραγγα  στο βιβλίο του «Fast Lane to Heaven» («Ο γρήγορος δρόμος για τον Παράδεισο»). Σε αυτό εξηγεί ότι αφού έχασε τη φυσική του συνείδηση, τον τράβηξε μια τεράστια σήραγγα. Στο μακρινό άνοιγμα της σήραγγας, είδε ένα άλλο σύμπαν.

«Αναλογίστηκα τον σκοπό της σήραγγας. Φαινόταν να εκτείνεται από τη Γη στο σύμπαν σε μια απόσταση που μετριέται σε έτη φωτός», έγραψε ο Ντόχερτυ.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι σήραγγες που περιγράφουν οι άνθρωποι που είχαν επιθανάτιες εμπειρίες  παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με μια έννοια που διερευνάται στη θεωρία των χορδών: τις ‘σκουληκότρυπες‘ που συνδέουν διαφορετικές διαστάσεις.

Επιπλέον, όπως συζητήθηκε στο α΄ μέρος αυτής της σειράς, ο φυσικός Ρότζερ Πένροουζ και ο αναισθησιολόγος Στούαρτ Χάμεροφ πρότειναν ότι οι μικροσωληνίσκοι στον εγκέφαλο μπορεί να χρησιμεύουν ως κβαντικοί δέκτες της συνείδησης. Αυτοί οι μικροσωληνίσκοι έχουν επίσης μια μοναδική δομή, παρόμοια με αυτή των πραγμάτων που μοιάζουν με σήραγγες.

Σε μελέτη του 2022, που δημοσιεύθηκε στα Annals of the New York Academy of Sciences, ο Σαμ Πάρνια και μια ομάδα ιατρικών εμπειρογνωμόνων από διακεκριμένα πανεπιστήμια παρείχαν την πρώτη ολοκληρωμένη ιατρική συμφωνία που τεκμηριώνει την πραγματικότητα των επιθανάτιων εμπειρίων.

Ειδικότερα, η ομάδα προσδιόρισε τις εμπειρίες στη σήραγγα ως ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των επιθανάτιων εμπειριών.

Η σήραγγα, σύμφωνα με τη μελέτη, φαίνεται να παρέχει μια σύνδεση με μια άλλη διάσταση, στην οποία οι άνθρωποι βλέπουν υπέροχα, φωτεινά όντα και ξαναζούν ολόκληρη τη ζωή τους με τρόπο που δεν περιορίζεται από τον χρόνο – ένα φαινόμενο που ονομάζεται «ανασκόπηση ζωής».

Μια «ολόκληρη ζωή» έξω από τον χρόνο

Από τις 617 επιθανάτιες εμπειρίες που συλλέχθηκαν από το Ίδρυμα Έρευνας για τις Επιθανάτιες Εμπειρίες, που δημοσιεύθηκε σε μελέτη του 2014, το 14% των ατόμων που είχαν μία επιθανάτια εμπειρία είδαν τη ζωή τους, σαν να βλέπουν μία στερεοσκοπική ταινία.

Συνολικά, το 50% των επιζώντων με επιθανάτια εμπειρία από τον σεισμό της Τανγκσάν, το 1976, στην Κίνα, ανέφεραν ότι είδαν τη ζωή τους.

Σύμφωνα με τον Μπέρναρντ Καρ, ομότιμο καθηγητή μαθηματικών και αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, πολλά στοιχεία των επιθανάτιων εμπειριών, όπως το φαινόμενο της σήραγγας, το έντονο φως και η ανασκόπηση, ευθυγραμμίζονται με την ιδέα της μετάβασης ή της αλληλεπίδρασης με ανώτερες διαστάσεις. Ερμηνεύει αυτές τις εμπειρίες όχι ως παραισθήσεις ή εγκεφαλικά φαινόμενα, αλλά ως ματιές στην αληθινή, πολυδιάστατη φύση της πραγματικότητας.

Στο βιβλίο του «Αποδείξεις της μεταθανάτιας ζωής» ο Δρ Τζέφρυ Λονγκ, εν ενεργεία ογκολόγος ακτινοβολίας και ερευνητής που μελετά τις επιθανάτιες εμπειρίες για περισσότερα από 25 χρόνια, κατέγραψε την περίπτωση ενός άνδρα ονόματι Ρότζερ, ο οποίος επιστρέφοντας από το Κεμπέκ είχε μια εξωσωματική εμπειρία, μετά από ένα τροχαίο δυστύχημα.

«Άρχισα να βλέπω ολόκληρη τη ζωή μου να ξεδιπλώνεται μπροστά μου σαν ταινία που προβάλλεται σε οθόνη, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή. Ήταν τόσο αληθινό!», θυμάται ο Ρότζερ.

Είπε ότι η εμπειρία ήταν πιο ρεαλιστική από μια τρισδιάστατη ταινία, καθώς μπορούσε να νιώσει τα συναισθήματα των ανθρώπων τους οποίους συνάντησε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια, καθώς και τα καλά ή άσχημα συναισθήματα που τους προκάλεσε.

Όσοι βλέπουν τη ζωή τους να περνά μπροστά από τα μάτια τους κατά τη διάρκεια μιας επιθανάτιας εμπειρίας, την αφηγούνται με μια βαθιά αίσθηση ρεαλισμού. Ξεχασμένα από καιρό γεγονότα βιώνονται εκ νέου, συνοδευόμενα από μια βαθιά κατανόηση των σκέψεων και των συναισθημάτων των άλλων κατά τη διάρκεια όλων των παρελθοντικών αλληλεπιδράσεων.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Missouri Medicine, οι ανασκοπήσεις ζωής είναι σταθερά ακριβείς.

Επιπλέον, φαίνεται να συμβαίνουν σε μια διάσταση όπου όλα τα γεγονότα καταγράφονται στο σύνολό τους και ο χρόνος λειτουργεί διαφορετικά, επιτρέποντας στο άτομο να επανεξετάσει ολόκληρη τη ζωή του άμεσα.

Το βιβλίο «Μαθήματα από το φως», με συγγραφέα τον Κέννεθ Ρινγκ, ομότιμο καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, ο οποίος δημοσίευσε σχεδόν 100 εργασίες σχετικά με τις επιθανάτιες εμπειρίες, κατέγραψε την περίπτωση ενός άνδρα που ανέφερε ότι ξαναέζησε κάθε γεγονός των 22 χρόνων της ζωής του.

«Η φωτεινότητα μού έδειξε κάθε δευτερόλεπτο όλων αυτών των ετών, με εξαιρετικές λεπτομέρειες, σε αυτό που φαινόταν να είναι μόνο μια στιγμή», είπε.

«Είναι μια αναβίωση των γεγονότων, όχι απλώς μια ανάμνηση των γεγονότων», δήλωσε ο Αλεξάντερ. Ο ίδιος εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια της ανασκόπησης της ζωής σας, αν είχατε ενεργήσει εγωιστικά απέναντι στους άλλους κατά τη διάρκεια της ζωής σας, θα βιώσετε ξανά αυτά τα γεγονότα, αλλά τώρα από τη σκοπιά των ανθρώπων που βίωσαν τον πόνο.

Πιστεύει ότι από εδώ προέρχεται η έννοια της «κόλασης» – εκείνοι που προκάλεσαν πόνο και δυστυχία κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και να βιώσουν τον ίδιο πόνο κατά τη διάρκεια της ανασκόπησης της ζωής τους. Αυτό πρέπει να ωθήσει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι «είμαστε πραγματικά όλοι μαζί και πρέπει να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον και να τα πηγαίνουμε καλά», είπε.

Αναμνήσεις πριν από τη γέννηση

Καθώς οι επιθανάτιες εμπειρίες εμπεριέχουν ενδείξεις για άλλες διαστάσεις, οι μελέτες σχετικά με τις αναμνήσεις πριν από τη γέννηση έχουν επίσης δώσει ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Ο Δρ Ακίρα Ικεγκάβα είναι μαιευτήρας-γυναικολόγος στην Ιαπωνία. Μεταξύ 2002-2003, εξέτασε 3.061 ζευγάρια γονέων και παιδιών στο Ναγκάνο της Ιαπωνίας. Η έρευνά του σχετικά με τις προγεννητικές αναμνήσεις είχε ως στόχο την παροχή κατευθυντήριων γραμμών για την προγεννητική φροντίδα και εκπαίδευση. Κατά τη διάρκεια των ερευνών του, πήρε συνεντεύξεις από πολλά παιδιά και γονείς από όλη την Ιαπωνία, συλλέγοντας αναμνήσεις από την προγεννητική περίοδο. Ανακάλυψε ότι το 33% των παιδιών που έδωσαν συνέντευξη θυμόντουσαν ότι βρίσκονταν στη μήτρα πριν από τη γέννησή τους, ενώ το 20,7% θυμόντουσαν την εμπειρία της γέννησής τους. Τα περισσότερα παιδιά που θυμόντουσαν ήταν ηλικίας 2-3 ετών, με τις αναμνήσεις να ξεθωριάζουν στις μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ παιδιά άνω των 6 ετών δεν είχαν σχεδόν καμία ανάμνηση.

Προς έκπληξή του, ένα επαναλαμβανόμενο θέμα των προγεννητικών αναμνήσεων ήταν ότι τα παιδιά περιέγραφαν ότι προέρχονταν από ένα μέρος «πάνω από τα πολύχρωμα σύννεφα», όπου συνυπήρχαν με αγγέλους και νεράιδες.

Ο Ικεγκάβα κατέγραψε αυτά τα ευρήματα στα βιβλία της έρευνάς του, όπως το «Όταν βλέπω τη μαμά μου στα σύννεφα».

Τα παιδιά θυμόντουσαν ότι βρίσκονταν σε ένα σύννεφο σε μια ανώτερη διάσταση, μαζί με αγγέλους και νεράιδες. Όταν έβρισκαν τις μητέρες τους, άφηναν τα σύννεφα και πετούσαν στη μήτρα εκείνων των γυναικών.

Για παράδειγμα, ένα αγόρι ονόματι Γιουίτσι ήταν τριών ετών όταν κοίταξε μια γαμήλια φωτογραφία των γονιών του και είπε στη μαμά του: «Το έβλεπα από τον ουρανό».

Το αγόρι πρόσθεσε ότι είδε τη μαμά και τον μπαμπά του να είναι μαζί και στην παραλία τότε. Η μητέρα του επιβεβαίωσε ότι μετά τη γαμήλια τελετή είχαν πάει στην παραλία.

Ένα κορίτσι με το όνομα Νατσούμι αφηγήθηκε ότι πριν γεννηθεί, ήταν ένα από τα αγγελάκια που πετούν πάνω από τα σύννεφα, αναζητώντας τη μελλοντική τους μητέρα.

«Είμασταν έξι», είπε. «Η μαμά που είδα τότε περπατούσε στο πεζοδρόμιο φορώντας ένα σκούρο μπλε φόρεμα με λευκές πιτσιλιές». Η μαμά της Νατσούμι επιβεβαίωσε ότι όντως είχε ένα φόρεμα εγκυμοσύνης με αυτό το χρώμα και σχέδιο.

Υψηλότερες διαστάσεις

Ο Δρ Πήτερ Τ. Ουόλινγκ, από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Baylor, δήλωσε στην Epoch Times ότι για να κατανοήσουμε πραγματικά την ανθρώπινη συνείδηση, «θα πρέπει να εξετάσουμε τις υψηλότερες διαστάσεις».

Παρομοίως, ο Πραβίκα υποστηρίζει επίσης την ιδέα ότι η εξέταση υψηλότερων διαστάσεων είναι ένας λογικός τρόπος για να κατανοήσουμε τη συνείδηση.

«Μπορώ να εξηγήσω σχεδόν τα πάντα σε αυτό το σύμπαν με μία εξαίρεση, και αυτή είναι η συνείδηση». Διευκρίνισε ότι ενώ οι φυσικές αρχές μπορούν να περιγράψουν μεγάλο μέρος της πραγματικότητάς μας, αποτυγχάνουν να εξηγήσουν την ταυτόχρονη επίγνωση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.

Σύμφωνα με τον Πραβίκα, μπορούμε επίσης να κατανοήσουμε την έννοια των πολλών διαστάσεων μέσω μιας άλλης προσέγγισης.

«Το μυαλό είναι η παιδική χαρά του απείρου», δήλωσε ο Πραβίκα στην Epoch Times. «Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε υψηλότερες διαστάσεις – πέραν των τεσσάρων που βιώνουμε – υποδηλώνει την ύπαρξή τους. Αν μπορούμε να σκεφτούμε αυτές τις διαστάσεις, πιθανότατα έχουν μια βάση στην πραγματικότητα, ακόμη και αν δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε άμεσα.»

Ο Πραβίκα υποστηρίζει ότι μπορούμε να αντιληφθούμε την έννοια των πολλαπλών διαστάσεων μέσω διεπιστημονικών προσεγγίσεων, συμπεριλαμβανομένων των μαθηματικών, της φιλοσοφίας και του στοχασμού.

Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται καθαρά θεωρητικό, ένας συγκεκριμένος τύπος εμπειρικής μέτρησης του εγκεφάλου υποδηλώνει τη σύνδεση μεταξύ της συνείδησης και των ανώτερων διαστάσεων.

Κύματα γάμμα

Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) του ανθρώπινου εγκεφάλου έχει πέντε κοινούς τύπους κυμάτων, από τα οποία τα κύματα γάμμα έχουν την ταχύτερη συχνότητα (έως 32-100 Hz) και το μικρότερο πλάτος.

Τα κύματα γάμμα σχετίζονται με γνωστικές λειτουργίες υψηλότερου επιπέδου, όπως η αντίληψη, η επίλυση προβλημάτων και η συνείδηση. Εμφανίζονται συχνά όταν ένα άτομο βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα συγκεντρωμένη κατάσταση βαθιάς ψυχικής γαλήνης και ηρεμίας.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο PNAS από την Τζίμο Μπόρτζιγκιν, συνεργαζόμενη καθηγήτρια στο Τμήμα Νευρολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, ανέφερε μια απροσδόκητη αύξηση των κυμάτων γάμμα στον ετοιμοθάνατο εγκέφαλο δύο ασθενών – γεγονός που συνέβη μετά την απόσυρση της αναπνευστικής τους υποστήριξης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι δύο ασθενείς εμφάνισαν εκρήξεις εγκεφαλικής δραστηριότητας σε διαφορετικά μήκη κύματος σε μια συγκεκριμένη περιοχή στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, η οποία θεωρείται απαραίτητη για τη συνειδητή μας επίγνωση.

Ωστόσο, η προέλευση αυτών των κυμάτων γάμμα δεν μπορεί να εξηγηθεί από την εγκεφαλική δραστηριότητα, καθώς τα σώματα των ασθενών πέθαιναν και οι εγκέφαλοί τους ήταν υποξικοί – στερημένοι από οξυγόνο.

Κατά την άποψη του Δρος Αλεξάντερ, ο εγκέφαλος «λειτουργεί ως πομποδέκτης», λαμβάνοντας σήματα από μια άλλη διάσταση με την οποία συνδέεται η συνείδηση. Η έξαρση των κυμάτων γάμμα που παρατηρείται όταν οι άνθρωποι πεθαίνουν, υποδηλώνει μια αλλαγή στη διάσταση με την οποία συνδέεται η συνείδηση.

Τα κύματα γάμμα είναι συνηθισμένα σε ταλαντούχους μουσικούς, κορυφαίους αθλητές και άλλους ανθρώπους με υψηλές επιδόσεις. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι όσοι κάνουν διαλογισμό για καιρό εμφανίζουν σημαντικά περισσότερα κύματα γάμμα, τα οποία κυριαρχούν στις μετρήσεις του ΗΕΓ τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη θεωρία των μικροσωληναρίων του Χάμεροφ, οι πληροφορίες που σχετίζονται με τη συνείδηση μεταδίδονται από ένα κβαντικό πεδίο σε συχνότητες πολύ υψηλότερες από τις ακτίνες γάμμα (βλ. α΄μέρος).

Το ουράνιο σπίτι

Στα προηγούμενα τρία άρθρα της σειράς παραθέσαμε μεγάλο όγκο σύγχρονων βιοϊατρικών ερευνών για ανθρώπους που ζουν με ελάχιστη εγκεφαλική ύλη, για τις επιθανάτιες εμπειρίες και για τις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές, υλικό που υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλός μας δεν αποτελεί προϋπόθεση της συνείδησής μας και ότι η συνείδηση είναι μη τοπική, μη φυσική και συνεχής.

Όλες αυτές οι αναφορές και μελέτες προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την προέλευση της συνείδησης, η οποία φαίνεται να συνδέεται στενά με έναν ανώτερο προορισμό.

Στη μελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στα Χρονικά της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης, εκτός από τη σήραγγα και την ανασκόπηση της ζωής, πολλοί άνθρωποι με επιθανάτιες εμπειρίες ανέφεραν ότι επέστρεφαν «στο σπίτι» – ένα μέρος που συχνά περιγράφεται ως μέρος με ουράνιες οντότητες και ουράνια τοπία.

«Επέστρεφα στην αρχή μου και στην αρχή των πάντων», ανέφερε ένας συμμετέχων στη μελέτη.

Των Yuhong Dong M.D., Ph.D. & Makai Allbert

* * * * *

Όλα τα άρθρα της σειράς:

α΄ μέρος: Μπορεί να υπάρξει συνείδηση χωρίς εγκέφαλο;

β΄μέρος: Πού πηγαίνει η συνείδηση αν δεν πηγαίνει στον τάφο;

γ΄ μέρος: Το ποτάμι της συνείδησης, μέσα στον χώρο και τον χρόνο

δ΄μέρος: Η σχέση της συνείδησης με τις ανώτερες διαστάσεις

Το παρόν αποτελεί το τρίτο μέρος μίας σειράς τεσσάρων άρθρων με θέμα τις επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει για να βρεθούν απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν τη συνείδηση, την ύπαρξη και αυτό που υπάρχει παραπέρα.

Στις 11 Οκτωβρίου 2002, στη Λαφαγιέτ της Λουιζιάνα, ο Μπρους Λάινινγκερ καθάριζε την αυλή του μετά τον τυφώνα Λίλι. Όταν στάθηκε μια στιγμή για να ξεκουραστεί, πήρε τον τετράχρονο γιο του, Τζέημς, στην αγκαλιά του και του είπε: «Είσαι πολύ καλός γιος».

Ο Τζέημς κοίταξε τον πατέρα του και απάντησε: «Γι’ αυτό σας διάλεξα. Ήξερα ότι θα ήσασταν καλοί γονείς.»

Μπορεί αυτό να ακούγεται σαν μία παιδική σκέψη, αλλά η συνέχεια της συζήτησης προβλημάτισε τον Μπρους.

«Πού μας βρήκες;», ρώτησε ο Μπρους. «Σε ένα μεγάλο ροζ ξενοδοχείο στη Χαβάη», απάντησε ο Τζέιμς.

«Τι κάναμε όταν μας διάλεξες;», ρώτησε ο Μπρους.

«Δειπνούσατε στην παραλία το βράδυ», δήλωσε ο Τζέιμς με σοβαρότητα.

Ο Μπρους και η σύζυγός του, η Αντρέα, έμειναν έκπληκτοι. Στα τέλη Μαΐου έως τις αρχές Ιουνίου του 1997, είχα γιορτάσει την πέμπτη επέτειο του γάμου τους στο ξενοδοχείο «Χαβάη Ρουαγιάλ», ένα ξενοδοχείο με ροζ πρόσοψη στη Χονολουλού, όπου είχαν πράγματι απολαύσει ένα δείπνο στην παραλία μια νύχτα.

Εκείνο το ταξίδι δεν είχε συζητηθεί ποτέ μπροστά στον Τζέημς. Επιπλέον, είχε γίνει τέσσερις με πέντε εβδομάδες πριν η Αντρέα μείνει έγκυος. Δεν υπήρχε περίπτωση ο Τζέημς να γνώριζε αυτές τις προσωπικές λεπτομέρειες.

Οι συζητήσεις αυτές καταγράφηκαν στο «Η συνείδηση επιβιώνει του φυσικού θανάτου», ένα βραβευμένο άρθρο που υποβλήθηκε στο Ινστιτούτο Μπίγκελοου, το οποίο χρηματοδοτείται από την Αεροδιαστημική Μπίγκελοου και ανήκει στον Ρόμπερτ Μπίγκελοου.

Οι αναμνήσεις του Τζέημς δεν εξαντλούνται στην επιλογή των γονέων του. Είναι ένα από τα πολλά παιδιά με αναμνήσεις πέρα από αυτή τη ζωή. Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας δείχνει ότι η συνείδηση μεταφέρει αναμνήσεις από ζωή σε ζωή.

Ένας πιλότος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Από τη γέννησή του, ο Τζέημς ένιωθε μια ασυνήθιστη έλξη για τα αεροπλάνα.

Στην ηλικία των δύο ετών, άρχισε να βλέπει εφιάλτες γύρω από ένα αεροπορικό δυστύχημα, όπου περιέγραφε τον εαυτό του ως Αμερικανό πιλότο, του οποίου το αεροπλάνο καταρρίφθηκε από τους Ιάπωνες.

Ο Τζέημς παρείχε λεπτομέρειες όπως το όνομα του αεροπλανοφόρου, το όνομα του φίλου του που βρισκόταν μαζί του στο πλοίο, καθώς και την τοποθεσία και συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τη συντριβή. Οι λεπτομέρειες αντιστοιχούσαν στο θάνατο του πιλότου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Τζέημς ΜακΚρήντυ Χιούστον Τζούνιορ.

Επιπλέον, το παιδί γνώριζε συγκεκριμένες, ιστορικά ακριβείς λεπτομέρειες που ούτε οι γονείς του ούτε το ευρύ κοινό θα γνώριζαν. Σε ηλικία δύο ετών, αναγνώρισε το όνομα του πλοίου, το USS Natoma Bay, από το οποίο πέταξε το αεροπλάνο του Χιούστον, καθώς και έναν συνάδελφό του, τον πιλότο Τζακ Λάρσεν.

Η οικογένεια του Τζέημς Χιούστον επαλήθευσε τις δηλώσεις του μικρού Τζέημς σχετικά με την υποτιθέμενη προηγούμενη προσωπική του ζωή. Για παράδειγμα, γνώριζε το παρατσούκλι που είχε βγάλει ο Χιούστον στην αδελφή του και το οποίο χρησιμοποιούσε μόνον εκείνος.

Ο Δρ Τζιμ Τάκερ, ένας ψυχίατρος από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια που ανέφερε την υπόθεση σε μια δημοσίευση του 2016, κατέληξε στο συμπέρασμα: «Εκ πρώτης όψεως, η πιο προφανής εξήγηση για αυτή τη σύνδεση είναι ότι έζησε ως Τζέημς Χιούστον Τζούνιορ πριν γεννηθεί με την τωρινή του ταυτότητα. Τα γεγονότα της υπόθεσης δείχνουν ότι αυτή η εξήγηση απαιτεί σοβαρή εξέταση.»

Το φαινόμενο των αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές αντιστοιχεί στο φαινόμενο της μετενσάρκωσης στο οποίο αναφέρονται ορισμένες ασιατικές θρησκείες και φιλοσοφίες, σύμφωνα με το οποίο η συνείδηση γεννιέται σε ένα άλλο σώμα μετά τον σωματικό θάνατο.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, η μετενσάρκωση προσέλκυσε το ενδιαφέρον πολλών επιστημόνων.

Ο Καρλ Σάγκαν, διακεκριμένος επιστήμονας και ιδρυτικό μέλος της Επιτροπής για την Επιστημονική Διερεύνηση των Ισχυρισμών του Παραφυσικού, έγραψε στο βιβλίο του « Ο κόσμος που καταδιώκεται από δαίμονες» ότι «υπάρχουν τρεις ισχυρισμοί στον τομέα της ESP [παραψυχολογίας] που, κατά τη γνώμη μου, αξίζουν σοβαρή μελέτη», με τον τρίτο να είναι «ότι τα μικρά παιδιά μερικές φορές αναφέρουν λεπτομέρειες μιας προηγούμενης ζωής, οι οποίες αποδεικνύονται ακριβείς και τις οποίες δεν θα μπορούσαν να γνωρίζουν με κανέναν άλλο τρόπο εκτός από τη μετενσάρκωση».

2.500 περιπτώσεις: «Στοιχεία που δεν μπορούν να αγνοηθούν»

Η συζήτηση σχετικά με τη μνήμη της προηγούμενης ζωής έχει ξεπεράσει τα όρια της θρησκείας και έχει επεκταθεί στον επιστημονικό τομέα.

Ο Δρ Ίαν Στήβενσον (1918-2007), πρόεδρος του Τμήματος Ψυχιατρικής και Νευρολογίας του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, ήταν ο πρώτος επαγγελματίας της ιατρικής που ερεύνησε σοβαρά τη μετενσάρκωση.

Σε έναν διαγωνισμό της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών, η οποία μελετά τα παραφυσικά ψυχικά φαινόμενα, ο Στήβενσον επέλεξε να αναλύσει 44 άτομα με αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές. Η εργασία του κέρδισε την πρώτη θέση.

Κατά τη διεξαγωγή της έρευνάς του, του έκαναν εντύπωση οι ομοιότητες σε περιπτώσεις από διαφορετικές χώρες και πηγές και αισθάνθηκε υποχρεωμένος να ερευνήσει περαιτέρω. Τελικά, αφιέρωσε περισσότερα από 30 χρόνια στη συστηματική μελέτη του φαινομένου των αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές. Στο βιβλίο του «Μετενσάρκωση και Βιολογία» κατέγραψε σχολαστικά  περισσότερες από 2.500 περιπτώσεις παιδιών από όλο τον κόσμο που ισχυρίζονταν ότι θυμούνταν προηγούμενες ζωές τους.

Μία από τις μελέτες του , που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Medical Hypotheses, αφορούσε 856 περιπτώσεις αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές, εκ των οποίων το 67% χαρακτηρίστηκαν ως «λυμένες». Σύμφωνα με τη μεθοδολογία του Στήβενσον, μια «λυμένη» περίπτωση σημαίνει ότι οι ερευνητές εντόπισαν ένα αποθανόν άτομο του οποίου οι λεπτομέρειες της ζωής και του θανάτου ταίριαζαν ακριβώς με τις αναμνήσεις που αφηγήθηκε το παιδί.

Η έρευνα του Στήβενσον έγινε σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως η Ινδία, η Σρι Λάνκα, η Τουρκία, ο Λίβανος, η Ταϊλάνδη, η Μιανμάρ και χώρες της Βόρειας και Νότιας Αμερικής και της Ευρώπης.

Εστίασε τις μελέτες του σε παιδιά για δύο λόγους. Πρώτον, τα μικρά παιδιά ήταν λιγότερο πιθανό να κατασκευάσουν αναμνήσεις από την προηγούμενη ζωή με υψηλό επίπεδο επαληθεύσιμων λεπτομερειών. Δεύτερον, είχαν συνήθως περιορισμένη έκθεση σε εξωτερικές πηγές πληροφοριών, γεγονός που καθιστά απίθανο να είχαν αποκτήσει λεπτομερή γνώση για τους αποθανόντες με συνήθη μέσα.

Τα άρθρα του περιγράφουν κάθε βήμα της διαδικασίας του και καλούν τους αναγνώστες να εξετάσουν τις μεθόδους και τα αποτελέσματά του.

Ο Στήβενσον ήταν ένας εξέχων επιστήμονας, με περίπου 60 δημοσιεύσεις στην κυρίαρχη ιατρική κοινότητα. Οι ερευνητικές του μέθοδοι είναι ευρέως σεβαστές ως πρότυπο για τη μελέτη περιπτώσεων αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές. Η συνεισφορά του τού χάρισε τον τίτλο του «καθηγητή έδρας», μια διάκριση που απονέμεται σε ιδιαίτερα διακεκριμένους επιστήμονες.

«Έχει συλλέξει με επιμέλεια και χωρίς συναισθηματισμούς μια λεπτομερή σειρά περιπτώσεων», παρατήρησε ο Δρ Λέστερ Σ. Κινγκ για την έρευνα του Στήβενσον σε άρθρο του 1975 στο JAMA. «Μπορεί να μην πείθει τους σκεπτικιστές, αλλά [ο Στήβενσον] έχει καταγράψει μεγάλο όγκο δεδομένων που δεν μπορούν να αγνοηθούν.»

Η Δρ Έμιλι Κέλλυ, συνεργάτιδα του Στήβενσον επί σειρά ετών, έγραψε σε άρθρο της στην BMJ το 2007: «Πίστευε [ο Στήβενσον] ότι τα στοιχεία ήταν επαρκή για να επιτρέψουν σε ένα λογικό άτομο να πιστέψει στη μετενσάρκωση».

Ένα τέτοιο στοιχείο – που τράβηξε την προσοχή του Μαχάτμα Γκάντι – είναι η περίπτωση της Σάντι Ντέβι στην Ινδία.

Η υπόθεση που καθήλωσε τον Γκάντι

Η Σάντι Ντέβι ήταν ένα κορίτσι που ζούσε στο Δελχί από τη γέννησή της, το 1926. Όταν ήταν τριών ετών, άρχισε να θυμάται την προηγούμενη ζωή της ως γυναίκα με το όνομα Λούγκντι. Αρχικά, οι γονείς της απέρριψαν τις έντονες αναμνήσεις της ως παιδικές φαντασιώσεις.

Καθώς η Ντέβι μεγάλωνε, ζητούσε επίμονα να επισκεφθεί τον πρώην σύζυγό της, Κεντάρ Ναθ, στη Μαθούρα, 162 χιλιόμετρα μακριά από εκεί που ζούσε. Νιώθοντας την περιέργειά τους εξημμένη, οι γονείς της εντόπισαν και έγραψαν στον Ναθ, ο οποίος τελικά επισκέφθηκε την Ντέβι. Προς έκπληξή του, το εννιάχρονο κορίτσι αναγνώρισε με ακρίβεια τον ίδιο και άλλους συγγενείς, αφηγούμενο λεπτομέρειες της ζωής τους που δεν θα μπορούσε να γνωρίζει.

Το δημοσίευμα των μέσων ενημέρωσης για την Ντέβι τράβηξε την προσοχή του Μαχάτμα Γκάντι. Όταν η Ντέβι ήταν 10 ετών, ο Γκάντι συγκρότησε μια «επιτροπή έρευνας» αποτελούμενη από 15 διακεκριμένα μέλη – μεταξύ των οποίων δικηγόροι, δημοσιογράφοι, πολιτικοί ηγέτες και μέλη του Κογκρέσου – για να διερευνήσει τους ισχυρισμούς της.

Η επιτροπή επιβεβαίωσε ότι η Ντέβι δεν είχε φύγει ποτέ από το Δελχί. Αργότερα τη συνόδευσαν στη Μαθούρα, όπου αναγνώρισε το σπίτι του Ναθ και το σπίτι του πεθερού της και περιέγραψε τη διαρρύθμισή του.

Επιπλέον, η Ντέβι έδειξε μια γωνιά του δωματίου και ισχυρίστηκε ότι είχε θάψει χρήματα εκεί. Όταν οι μάρτυρες έσκαψαν την περιοχή, ανακάλυψαν μια θήκη που προοριζόταν για την αποθήκευση τιμαλφών, αλλά ήταν άδεια. Η Ντέβι επέμεινε ότι είχε αφήσει χρήματα εκεί και τελικά ο Ναθ παραδέχθηκε ότι είχε βρει και είχε πάρει τα χρήματα μετά τον θάνατο της συζύγου του.

Ο Στήβενσον σημείωσε ότι τουλάχιστον 24 από τους ισχυρισμούς της επιβεβαιώθηκαν – μία καταλυτική απόδειξη ότι οι αναμνήσεις της δεν ήταν φαντασιώσεις.

Τελικά, η επιτροπή δημοσίευσε μια 26σέλιδη έκθεση το 1936, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η Ντέβι ήταν όντως μετενσάρκωση της Λούγκντι. Η υπόθεση παρουσιάστηκε επίσης στο τεύχος της 12ης Δεκεμβρίου 1937 του American Weekly.

Γνώσεις και δεξιότητες

Σύμφωνα με τον Στήβενσον, οι αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές εμφανίζονται συνήθως μεταξύ των 2 και 4 ετών. Τα παιδιά αυτά αφηγούνται αυθόρμητα λεπτομέρειες από προηγούμενες ζωές, ακόμη και αν βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο όπου συνέβησαν τα γεγονότα, δώδεκα ή περισσότερα χρόνια πριν. Αυτές οι λεπτομέρειες είναι συχνά κατά 90% ακριβείς.

Αυτό το σημάδι μετενσάρκωσης περιλαμβάνει «αναφορές σε πράγματα που δεν υπάρχει απολύτως κανένας τρόπος στον κόσμο αυτά τα παιδιά να γνωρίζουν σε αυτή την ηλικία», δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times η Κάρολ Μπόουμαν, θεραπεύτρια αναδρομής σε προηγούμενες ζωές, η οποία ερευνά το φαινόμενο των αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές σε αμερικανικές οικογένειες εδώ και 35 χρόνια.

Σύμφωνα με την Μπόουμαν, αυτά τα παιδιά συνήθως δεν έχουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Οι προηγούμενες ζωές τους συχνά αφορούν συνηθισμένες οικογένειες και όχι διάσημους ανθρώπους ή διασημότητες, οπότε δεν υπάρχει κίνητρο να πουν ψέματα.

Η Μπόουμαν περιέγραψε ένα τρίχρονο κορίτσι ονόματι Μέγκαν που μίλησε για την προηγούμενη ζωή της ως άντρας (Τζον) του οποίου η γυναίκα (Μαίρη) πέθανε από «ανάλωση» – όπως συνήθιζαν να αποκαλούν τη φυματίωση τη δεκαετία του 1800. Η Μέγκαν είπε επίσης ότι λόγω της ασθένειας της Μαίρης και της αδυναμίας της να γεννήσει παιδί, ήταν πολύ λυπημένη. Πώς θα μπορούσε αυτό το μικρό κορίτσι να μάθει ιατρικές γνώσεις σχετικά με την ασθένεια της και την υπογονιμότητα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας μικρής ζωής της;

Τα παιδιά που θυμούνται προηγούμενες ζωές μπορεί συχνά να έχουν δεξιότητες που δεν έχουν διδαχθεί. Η Ντέβι μιλούσε με φυσικότητα την τοπική διάλεκτο της Μαθούρα, όπου είχε ζήσει στην προηγούμενη ζωή της, παρόλο που δεν είχε πάει ποτέ εκεί και δεν την είχε ακούσει ποτέ στη ζωή της.

Η Μπόουμαν ανέφερε και την περίπτωση ενός τετράχρονου αγοριού, του Τόμι, που είχε ράψει ένα κουμπί στο παντελόνι του με μεγάλη επιδεξιότητα. Όταν η μητέρα του τον ρώτησε πού έμαθε να ράβει τόσο καλά, της απάντησε: «Λοιπόν, το κάναμε συνέχεια στο πλοίο μου» και άρχισε να περιγράφει την προηγούμενη ζωή του ως ναυτικός.

«Μεταπηδούν σε έναν πολύ σοβαρό τρόπο έκφρασης, πολύ ουσιαστικό, σοβαρό, αμετακίνητα στην αλήθεια των όσων λένε», επισημαίνει η Μπόουμαν.

Μια συστηματική αναθεώρηση, που δημοσιεύθηκε το 2021, ανέλυσε 78 μελέτες παρατήρησης και διαπίστωσε ότι από τα παιδιά με μνήμες από προηγούμενες ζωές, το 23% είχε δεξιότητες που δεν είχε διδαχθεί. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι το 37% είχε εκ γενετής σημάδια ή ελαττώματα που αντιστοιχούσαν σε πληγές από προηγούμενες ζωές.

Τα εκ γενετής σημάδια είναι συνηθισμένα – πώς μπορεί λοιπόν ένα εκ γενετής σημάδι να συνδέει μια προηγούμενη ζωή με την τωρινή;

Εκ γενετής σημάδια και ελαττώματα

Σε μια μελέτη 895 παιδιών με αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές, το 35% είχε ασυνήθιστα εκ γενετής σημάδια ή εκ γενετής ελαττώματα, σύμφωνα με τον Στήβενσον.

Η έρευνα του Στήβενσον δείχνει ένα σημαντικό ποσοστό συνέπειας 88% μεταξύ πληγών και εκ γενετής σημαδιών με περιπτώσεις προηγούμενων ζωών, που υποστηρίζονται από εκθέσεις νεκροψίας ή άλλα επιβεβαιωτικά έγγραφα.

Για παράδειγμα, ένα αγόρι από την Τουρκία είχε γεννηθεί με παραμορφωμένο το δεξί του αυτί. Το αγόρι θυμόταν ότι είχε πυροβοληθεί στη δεξιά πλευρά του κρανίου του σε μια προηγούμενη ζωή. Ο Στήβενσον εντόπισε την προηγούμενη ζωή και επιβεβαίωσε την αιτία θανάτου εξετάζοντας τα αρχεία του νοσοκομείου.

Η Μπόουμαν έχει επίσης συλλέξει στοιχεία που σχετίζονται με τα εκ γενετής σημάδια και τις συμπεριφορές. Για παράδειγμα, το πρώτο παιδί της Κάθυ, (που επίσης ονομαζόταν) Τζέημς, πέθανε με τραγικό τρόπο από νευροβλάστωμα λίγο μετά τα δεύτερα γενέθλιά του. Ο μικρός Τζέημς είχε προβλήματα με το αριστερό του μάτι, το δεξί του αυτί και το αριστερό του πόδι, ενώ μια ενδοφλέβια ένεση άφησε μια ουλή στο λαιμό του.

Δώδεκα χρόνια μετά το θάνατο του μικρού Τζέημς, γεννήθηκε ο άλλος γιος της Κάθυ, ο Τσαντ. Ο Τσαντ άρχισε να παρουσιάζει εντυπωσιακές σωματικές ομοιότητες με τον Τζέημς. Ο Τσαντ παρουσίασε τύφλωση στο αριστερό του μάτι, είχε πρόβλημα με το δεξί του αυτί, αντιμετώπιζε αναπηρία στο αριστερό του πόδι και έφερε μια ουλή στο ίδιο ακριβώς σημείο του λαιμού του, όπως και ο Τζέημς.

Επιπλέον, ο Τσαντ είχε μια ήσυχη και νευρική συμπεριφορά παρόμοια με εκείνη του Τζέημς. Σε ηλικία τεσσάρων ετών, ο Τσαντ άρχισε να λέει ότι ζούσε σε ένα σπίτι με έπιπλα στο χρώμα της σοκολάτας και έπαιζε με συγκεκριμένα παιχνίδια, ισχυρισμοί που ταίριαζαν απόλυτα με κάθε λεπτομέρεια της ζωής του Τζέημς.

Οι εκθέσεις νεκροψίας και τα ιατρικά αρχεία επιβεβαιώνουν ότι ο τρόπος θανάτου στην προηγούμενη ζωή συνάδει με τα σημάδια γέννησης της επομένης, κάτι που είναι πέρα από σύμπτωση.

Εναλλακτικές ερμηνείες

Οι διαφορετικές ερμηνείες για τις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές περιλαμβάνουν τη διαστρέβλωση της μνήμης, τη γονική επιρροή και την πολιτιστική ή κοινωνική διαμόρφωση. Ωστόσο, αυτές οι υποθέσεις έχουν αδυναμίες.

Μια μελέτη του 2007 πρότεινε ότι οι αναμνήσεις προηγούμενων ζωών φαίνεται να προκαλούνται από σύγχυση της μνήμης ή ψευδείς αναμνήσεις. Ωστόσο, η σύγχυση μνήμης δεν μπορεί να εξηγήσει την ακρίβεια και τις επαληθεύσιμες λεπτομέρειες που καταδεικνύονται σε πολλές καλά τεκμηριωμένες περιπτώσεις.

Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι η αρχική στάση των μητέρων απέναντι στις αναμνήσεις της προηγούμενης ζωής των παιδιών τους ποικίλλει. Συνολικά, το 51% των μητέρων ήταν ουδέτερες ή ανεκτικές απέναντι στις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές, το 28% ήταν αποθαρρυντικές και το 21% ενθαρρυντικές.

Ορισμένοι αποδίδουν τα εκ γενετής σημάδια σε εντυπώσεις της μητέρας του παιδιού. Δηλώνουν ότι η επίγνωση των τραυμάτων ενός νεκρού προσώπου από μια έγκυο γυναίκα, θα μπορούσε να επηρεάσει το αναπτυσσόμενο έμβρυο, με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση φυσικών χαρακτηριστικών που αντιστοιχούν σε αυτά τα τραύματα.

Σύμφωνα με την έρευνα του Στήβενσον, οι μητέρες των παιδιών συνήθως δεν γνώριζαν για τις πληγές της προηγούμενης ζωής τους. Η υπόθεση δεν μπορούσε επίσης να εξηγήσει πώς οι σκέψεις της μητέρας θα μπορούσαν να τροποποιήσουν το σώμα του αγέννητου παιδιού της ή γιατί τα παιδιά θα είχαν αυτές τις αναμνήσεις.

Όσον αφορά την υπόθεση της πολιτισμικής ή κοινωνικής προσαρμογής, η συστηματική ανασκόπηση του 2021 διαπίστωσε ότι περιπτώσεις των αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές δεν προέρχονταν μόνο από ασιατικές χώρες όπου οι άνθρωποι πιστεύουν στη μετενσάρκωση, αλλά και από την Αμερική και την Ευρώπη, γεγονός που υποδηλώνει ένα διαπολιτισμικό φαινόμενο.

Άλλοι άνθρωποι εξηγούν τις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές ως τυχαία γεγονότα – ότι ένα εκ γενετής σημάδι ή ελάττωμα εμφανίζεται τυχαία και το άτομο στη συνέχεια μαθαίνει για έναν αποθανόντα με παρόμοιο σημάδι. Η ομοιότητα τούς κάνει να αισθάνονται συνδεδεμένοι με αυτό το άτομο. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία και αυτό φαίνεται απίθανο, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότερες περιπτώσεις των αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές συμβαίνουν σε νηπιακή ηλικία.

Οι σκεπτικιστές συχνά απορρίπτουν τα εκ γενετής σημάδια ή ελαττώματα ως ενδείξεις προηγούμενων ζωών ως απλή σύμπτωση.

Πόσες συμπτώσεις όμως πρέπει να τύχουν για να τεκμηριωθεί μια μεμονωμένη περίπτωση αναμνήσεων από προηγούμενες ζωές, όταν τα τεκμηριωμένα γεγονότα ευθυγραμμίζονται με τις αναμνήσεις που εκφράζονται; Όσο πιο λεπτομερείς και επαληθεύσιμοι είναι οι συσχετισμοί τόσο πιο δύσκολο γίνεται να απορρίψει κανείς τέτοιους ισχυρισμούς ως σύμπτωση.

Ο Δρ Έμπεν Αλεξάντερ είναι ένας διάσημος νευροχειρουργός που έχει μελετήσει τον εγκέφαλο για δεκαετίες και είχε και ο ίδιος μια επιθανάτια εμπειρία. Σε συνέντευξή του, είχε δηλώσει στην Epoch Times: «Θα έλεγα ότι η ανθρώπινη συνείδησή μας μπορεί να είναι αρκετά περιορισμένη λόγω των προκαταλήψεων και των υποθέσεών μας, όταν νομίζουμε ότι καταλαβαίνουμε τα πράγματα, αλλά δεν δίνουμε προσοχή σε όλα τα στοιχεία».

Η αναδρομή σε προηγούμενη ζωή ως θεραπεία ασθενειών

Όταν οι άνθρωποι έχουν μια τραυματική ανάμνηση σε προηγούμενο στάδιο της τρέχουσας ζωής τους, μπορεί να έχει επιπτώσεις στη σωματική ή ψυχική τους υγεία, συμβάλλοντας συχνά στο σύνδρομο μετατραυματικού στρες (PTSD). Οι ψυχολόγοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη θεραπεία συζήτησης για να βοηθήσουν τους ασθενείς να απελευθερώσουν τον τραυματισμό του σώματός τους και να θεραπευτούν ψυχικά και σωματικά. Τέτοιες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις συμπληρώνουν τη φαρμακολογική θεραπεία που συνταγογραφείται από ψυχίατρο.

Ομοίως, ορισμένοι επαγγελματίες υγείας έχουν διερευνήσει τη θεραπεία με αναδρομή σε προηγούμενες ζωές, ένα είδος υπνοθεραπείας, για τη θεραπεία ασθενειών. Όπως και η θεραπεία της PTSD, η θεραπεία αναδρομής προηγούμενων ζωών βασίζεται σε καθοδηγούμενο διάλογο υπό ύπνωση, με τον θεραπευτή να βοηθά τον ασθενή να εξερευνήσει αυτό που πιστεύει ότι είναι αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές.

Ενώ υπάρχει συνεχής συζήτηση γύρω από την αποτελεσματικότητα της θεραπείας με αναδρομή σε προηγούμενες ζωές, υπάρχουν τεκμηριωμένοι ασθενείς που έχουν επωφεληθεί από αυτή τη θεραπεία.

Ο Δρ Τζέησον Λιου, ένας ολιστικός επαγγελματίας υγείας στην Καλιφόρνια με διδακτορικό στις νευροεπιστήμες, δήλωσε στους Epoch Times ότι υπήρξε μάρτυρας μίας ασθενούς με ινομυαλγία, η οποία επανήλθε σε υγιή κατάσταση μετά από θεραπεία με αναδρομή σε προηγούμενες ζωές.

Η Μέριλυν, μια 46χρονη γυναίκα, υπέφερε για χρόνια από συνεχή, εξουθενωτικό χρόνιο πόνο, με αποτέλεσμα μία απόπειρα αυτοκτονίας. Εκτός από την ινομυαλγία, πάλευε με συνυπάρχουσες καταστάσεις, όπως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, το άγχος, την κατάθλιψη και την αϋπνία.

Αν και ο σύζυγός της ήταν γιατρός,οι συμβατικές θεραπείες δεν τη βοηθούσαν. Ο Λιου αποφάσισε να δοκιμάσει τη θεραπεία αναδρομής σε προηγούμενες ζωές.

Υπό ύπνωση με τη χρήση εγκεφαλικών κυμάτων Θήτα, η Μέριλυν εισήλθε σε μια ειρηνική κατάσταση ύπνωσης. Στην αυτήν την κατάσταση, απέκτησε πρόσβαση σε μία ανάμνηση σύμφωνα με την οποία ήταν στρατιώτης σε έναν πόλεμο και δεχόταν επίθεση. Μέσα από μια σειρά συνομιλιών με τον Λιου, κατάφερε να καταλάβει ότι οι έντονοι φόβοι που είχε βιώσει στην προηγούμενη ζωή της συνδέονταν με τους σωματικούς πόνους από τους οποίους υπέφερε στην παρούσα ζωή της.

Με την ευγενική καθοδήγηση του Δρος Λιου, η Μέριλυν κατάφερε να διαχωρίσει το συναισθηματικό τραύμα της προηγούμενης ζωής της από την τρέχουσα. Από τότε, αισθάνεται σημαντικά πιο γαλήνια και αισιόδοξη. Τα σωματικά και ψυχικά της συμπτώματα παρουσίασαν θεαματική βελτίωση που κατέληξε σε πλήρη ανάρρωση.

Ο γιος της Μπόουμαν είχε επίσης αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές. Ανέπτυξε χρόνιο έκζεμα και φοβία για τους δυνατούς θορύβους όταν ήταν πέντε ετών.

«Όταν τον ρωτήσαμε περί τίνος επρόκειτο, άρχισε να μας λέει, σε πρώτο πρόσωπο, ότι ήταν στρατιώτης και σκοτώθηκε σε ένα πεδίο μάχης πίσω από ένα κανόνι», δήλωσε η Μπόουμαν.

Αφού ο γιος της μίλησε για την ανάμνηση της προηγούμενης ζωής του, η σωματική του κατάσταση με το χρόνιο έκζεμα εξαφανίστηκε και η φοβία του για τους δυνατούς θορύβους εξαφανίστηκε.

«Υπάρχει κάποια [είδος] σωματικής μνήμης, που σχετίζεται με αυτές τις αναμνήσεις», ανέφερε η Μπόουμαν, υποδηλώνοντας ότι η προηγούμενη ζωή μπορεί να αποθηκεύεται στη συνείδηση και το σώμα μας.

Σαν ποτάμι που ρέει

Ένα ποτάμι μεταφέρει άμμο, θρεπτικά συστατικά και υδρόβια ζωή καθώς κυλά από τις κορυφές του βουνού στον προορισμό του. Παρομοίως, οι μελέτες που σχετίζονται με τις αναμνήσεις προηγούμενων ζωών υποδηλώνουν ότι η συνείδησή μας είναι σαν ένα ποτάμι, που μεταφέρει αναμνήσεις, εμπειρίες και την ουσία της ψυχής μας από τη μια ζωή στην άλλη, συνδέοντάς μας με το μωσαϊκό της ύπαρξης.

«Νομίζω ότι [αυτό] είναι συναρπαστικό επειδή, όπως [είπε] και ο Ίαν Στήβενσον, η τωρινή μας κατάσταση, η τωρινή μας προσωπικότητα, μπορεί να προέρχεται από εμπειρίες προηγούμενων ζωών», δήλωσε η Μπόουμαν στην Epoch Times.

«Η συνείδηση επιβιώνει του θανάτου», πρόσθεσε, «όπως και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τα συναισθήματα και τα σωματικά χαρακτηριστικά. Αυτά μεταφέρονται σε ένα άλλο σώμα, σε μια άλλη ζωή, υπό διαφορετικές συνθήκες, αλλά όλα συνδέονται. Υπάρχει μια συνέχεια από τη μια ζωή στην άλλη.»

Μετά τον θάνατο του Στήβενσον, ο διάδοχός του, ο Δρ Τζιμ Τάκερ, καθηγητής ψυχιατρικής και νευροσυμπεριφορικών επιστημών Bonner-Lowry και διευθυντής του τμήματος αντιληπτικών μελετών στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, συνέχισε τις μελέτες του προκατόχου του γύρω από τις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές.

Ο Δρ Μπράιαν Λ. Βάις και ο Δρ Μπρους Γκρέισον ασχολούνται επίσης με την έρευνα γύρω από τις αναμνήσεις από προηγούμενες ζωές. Ο Βάις είναι διάσημος ψυχίατρος, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κολούμπια και της Ιατρικής Σχολής του Γέιλ και ομότιμος πρόεδρος της ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο Mount Sinai στο Μαϊάμι. Ο Γκρέισον είναι ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής και νευροσυμπεριφορικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.

Η συσσώρευση στοιχείων στα τρία πρώτα άρθρα αυτής της σειράς υπαινίσσεται την πιθανότητα η συνείδηση να εκτείνεται πέρα από τη φυσική μας πραγματικότητα.

Όλοι τελικά πεθαίνουν. Ωστόσο, αν η συνείδησή μας είναι αιώνια και οι αναμνήσεις των εμπειριών της προηγούμενης ζωής μας επιμένουν, θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει σημαντική σημασία για την ευημερία μας σε αυτή τη ζωή και στο μέλλον.

Αν οι αναμνήσεις συνδέουν τις ζωές μας, τίθεται το ερώτημα πού βρίσκεται η συνείδησή μας μεταξύ δύο ζωών; Πού είναι η προέλευση και η τελική κατοικία της συνείδησής μας;

Στο επόμενο και τελευταίο άρθρο, θα διερευνήσουμε την πιθανή προέλευση της συνείδησης υπό το πρίσμα πολλαπλών γραμμών επιστημονικής έρευνας.

Των Yuhong Dong M.D., Ph.D. & Makai Allbert

* * * * *

Όλα τα άρθρα της σειράς:

α΄ μέρος: Μπορεί να υπάρξει συνείδηση χωρίς εγκέφαλο;

β΄μέρος: Πού πηγαίνει η συνείδηση αν δεν πηγαίνει στον τάφο;

γ΄ μέρος: Το ποτάμι της συνείδησης, μέσα στον χώρο και τον χρόνο

δ΄μέρος: Η σχέση της συνείδησης με τις ανώτερες διαστάσεις

Η Σελέστ ήταν μια νεαρή γυναίκα με αθλητική ζωή, δραστήρια και παρούσα σε έναν έντονο, συχνά αγχωτικό, επαγγελματικό ρυθμό. Στο τέλος της ημέρας κοιμόταν βαθιά, αλλά σπάνια ονειρευόταν.

Αν και αποτελεσματική στη δουλειά της, όσο αυξανόταν το στρες, άρχιζε να νιώθει συναισθηματικά μουδιασμένη. Καμιά φορά δυσκολευόταν να συνδεθεί με τους άλλους ή αισθανόταν πως η ζωή περνούσε δίπλα της, σαν σε κυλιόμενη ταινία – με την ίδια σε ρόλο αποστασιοποιημένου παρατηρητή. Μακάρι να μπορούσε τότε κάποιος να της μεταφέρει αυτό που γνωρίζουμε σήμερα.

Ο ύπνος δεν έχει να κάνει μόνο με το πόσο κουρασμένοι νιώθουμε. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος ρυθμίζει τις λειτουργίες του κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πέρα από τον «βαθύ ύπνο» και τα γνωστά πλέον οφέλη του, συμβαίνουν κι άλλα πράγματα εξίσου σημαντικά.

Ένας μικροσκοπικός αλλά καθοριστικός πυρήνας στον εγκέφαλο, ο υπομέλας τόπος (locus coeruleus), ο οποίος ρυθμίζει την απόκριση στο στρες, διαδραματίζει ρόλο-κλειδί στο πότε και αν θα μπούμε σε φάση ύπνου ραγδαίων κινήσεων των ματιών (Rapid Eye Movement-REM) — δηλαδή τη φάση των ονείρων. Ωστόσο, η σημασία του REM υπερβαίνει τις αλλόκοτες αφηγήσεις του ύπνου. Η ψυχική υγεία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτήν τη φάση.

Αν όμως η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη στρες, ο υπομέλας τόπος μπορεί να διαταράξει τον φυσιολογικό ρυθμό του ύπνου, στερώντας μας πολύτιμο REM χρόνο.

Ο ύπνος ξεκινά πριν πέσουμε στο κρεβάτι

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο υπομέλας τόπος, ένας μικρός σχηματισμός στον εγκεφαλικό στέλεχο, παράγει νοραδρεναλίνη — μια ουσία παρόμοια με την αδρεναλίνη, αλλά λιγότερο έντονη. Η αδρεναλίνη κινητοποιεί το σώμα σε καταστάσεις κινδύνου, ενώ η νοραδρεναλίνη αυξάνει την εγρήγορση και την εστίαση σε καθημερινές προκλήσεις.

Αν και απαραίτητες για τη λειτουργία μας, η υπερπαραγωγή αυτών των ουσιών μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση και δυσλειτουργία. Επιπλέον, ενεργοποιούν την κορτιζόλη, την «ορμόνη του στρες», επηρεάζοντας αρνητικά την αρτηριακή πίεση, το ανοσοποιητικό σύστημα, τη μικροχλωρίδα του εντέρου και τον κύκλο ύπνου/αφύπνισης για μέρες.

Η σχέση μεταξύ στρες και απόδοσης ακολουθεί μια παραβολική καμπύλη. Μέτριο στρες μπορεί να βελτιώσει την απόδοση, αλλά όταν είναι έντονο ή παρατεταμένο, υπερδιεγείρει τον υπομέλα τόπο, επηρεάζοντας τη μνήμη εργασίας και τον έλεγχο της προσοχής.

Έτσι, όταν φτάνει η ώρα του ύπνου, ο εγκέφαλος μπορεί να είναι εξαντλημένος αλλά όχι έτοιμος να κοιμηθεί. Είναι σαν να προσπαθείτε να στρίψετε απότομα με καράβι – οι αλλαγές είναι αργές, και ο εγκέφαλος μπορεί ακόμα να κινείται στη «λεωφόρο δράσης» αντί στον «δρόμο του ύπνου».

Ο «ελεγκτής κυκλοφορίας» του ύπνου

Ο υπομέλας τόπος καθοδηγεί το αυτόνομο νευρικό σύστημα και λειτουργεί σαν ελεγκτής κυκλοφορίας, καθορίζοντας την είσοδο στις διάφορες φάσεις του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο εγκέφαλος «καθαρίζει» και αποκαθιστά λειτουργίες, επεξεργάζεται μνήμες και συναισθήματα.

Οι δύο βασικές φάσεις ύπνου είναι ο NREM (μη ραγδαία κίνηση ματιών – βαθύς ύπνος) και ο REM (ύπνος με όνειρα). Η πρώτη βοηθά στην αποθήκευση πληροφοριών, η δεύτερη στη συναισθηματική επεξεργασία τους.

Στην NREM φάση, ο ιππόκαμπος — η περιοχή της μνήμης — μεταφέρει γεγονότα της ημέρας σε περιοχές μακροπρόθεσμης αποθήκευσης. Στην REM, συνεργάζεται με την αμυγδαλή (συναισθηματικό κέντρο) για να επεξεργαστεί το πώς νιώσαμε για αυτά τα γεγονότα.

Το εντυπωσιακό είναι ότι πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι ο υπομέλας τόπος παίζει αποφασιστικό ρόλο για το πόσο ύπνο REM μπορεί να λάβετε, επειδή πρέπει να απενεργοποιηθεί για να καταστεί δυνατή η μετάβαση από τον ύπνο NREM στον ύπνο REM. Σε καταστάσεις έντονου στρες, όμως, παραμένει ενεργός, περιορίζοντας τον REM ύπνο. Έτσι, μπορεί να αναρρώνουμε σωματικά, αλλά να παραμένουμε συναισθηματικά και κοινωνικά εξαντλημένοι.

Ο ρόλος του REM στη συναισθηματική ευεξία

Ίσως αναρωτιέστε: «Και τι έγινε αν δεν βλέπω όνειρα; Δεν τα θυμάμαι ούτως ή άλλως». Όλοι βιώνουμε REM ύπνο, περίπου 90-120 λεπτά κάθε νύχτα, αλλά η ανάκληση των ονείρων διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Παρόλα αυτά, η έλλειψη επαρκούς REM ύπνου μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις:

Μειωμένη επεξεργασία συναισθημάτων: Κατά την REM, το επίπεδο νοραδρεναλίνης πέφτει, επιτρέποντας στον εγκέφαλο να «δουλέψει» συναισθηματικά φορτισμένες εμπειρίες χωρίς υπερβολικές αντιδράσεις. Όταν αυτή η φάση διαταράσσεται, χάνουμε την ευκαιρία να ενσωματώσουμε τα συναισθήματα στη μνήμη μας, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνουμε παρόμοιες εμπειρίες χωρίς να τις επεξεργαζόμαστε ουσιαστικά.

Αυξημένη συναισθηματική αντίδραση και άγχος: Η φάση REM ενισχύει τη διασύνδεση μεταξύ λογικών και συναισθηματικών περιοχών του εγκεφάλου, βελτιώνοντας τη ρύθμιση των συναισθημάτων. Η απουσία αυτής της διαδικασίας μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος και δυσκολία στον έλεγχο των αντιδράσεων.

Κενά συναισθηματικής μνήμης: Η REM προσδίδει συναισθηματικό νόημα στις εμπειρίες. Χωρίς αυτήν, μπορεί να θυμόμαστε το τι συνέβη, αλλά όχι πώς νιώσαμε — ένα είδος αποσύνδεσης μεταξύ γεγονότων και συναισθημάτων. Σε ακραίες περιπτώσεις, όπως στη διαταραχή μετατραυματικού στρες (Post-Traumatic Stress Disorder – PTSD), αυτή η αποσύνδεση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα έντονη.

Επιπλέον, η μειωμένη φάση REM μπορεί να δυσκολέψει την κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων, καθώς η συναισθηματική μνήμη μάς βοηθά να ερμηνεύουμε εμπειρίες πέρα από τις δικές μας.

Η μακροχρόνια σύνδεση μεταξύ υπερδραστηριότητας του υπομέλανος τόπου, περιορισμένου REM και αυξημένης συναισθηματικής αντιδραστικότητας ενδέχεται να οδηγήσει σε φαύλο κύκλο.

Διαφορετικοί δρόμοι για έναν ήρεμο ύπνο

Κάποιοι μπορεί να πουν: «Τι να κάνουμε; Το άγχος είναι μέρος της ζωής». Και πράγματι, δεν μπορούμε πάντα να ελέγξουμε τι μας επιφυλάσσει η καθημερινότητα. Ωστόσο, μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα ανταποκριθούμε. Η λύση δεν είναι να αποφεύγουμε κάθε στρεσογόνο κατάσταση ούτε να μην αισθανόμαστε ποτέ άγχος, αλλά να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να τις διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά.

Ακολουθούν μερικές προσεγγίσεις που μπορεί να βοηθήσουν, εάν εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο χρειάζεστε περισσότερο ύπνο REM:

Ενσυνειδητότητα και διαλογισμός

Ο διαλογισμός ενσυνειδητότητας φαίνεται να βοηθά σημαντικά την υπερδραστήρια λειτουργία του υπομέλανος τόπου, με ελάχιστες παρενέργειες. Ενισχύει την ικανότητα συναισθηματικής ρύθμισης ενδυναμώνοντας τις εκτελεστικές περιοχές του προμετωπιαίου φλοιού και βοηθά τον οργανισμό να χρησιμοποιεί την νοραδρεναλίνη πιο αποδοτικά όταν χρειάζεται, και να τη μειώνει όταν δεν χρειάζεται.

Η λειτουργία του υπομέλανος τόπου και η αποκατάσταση των ορμονών του στρες βελτιώνονται σχετικά γρήγορα με τον διαλογισμό, και τα οφέλη του μπορεί να διαρκέσουν για ώρες ή ακόμα και ημέρες. Με τακτική εξάσκηση, ο εγκέφαλος αναδιοργανώνεται και λειτουργεί πιο αποδοτικά.

Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT)

Τα συναισθήματα είναι περίπλοκα, και το πώς ερμηνεύουμε και ανταποκρινόμαστε σε ένα ερέθισμα καθορίζει αν θα νιώσουμε στρες ή ενθουσιασμό. Η CBT βοηθά στον εντοπισμό και την τροποποίηση μη βοηθητικών σκέψεων και συμπεριφορών, αντικαθιστώντας τις με πιο λειτουργικές.

Ένα παράδειγμα αρνητικής σκέψης είναι ένας μαθητής που αστοχεί στα πρώτα του σουτ στο μπάσκετ και καταλήγει να σκέφτεται ότι δεν είναι καλός, αποφεύγοντας σταδιακά το άθλημα. Ένα συχνό γνωστικό σφάλμα είναι η σκέψη «άσπρο ή μαύρο» —η αντίληψη ότι αν δεν τα καταφέρνουμε τέλεια, τότε αποτυγχάνουμε εντελώς. Η CBT θα ενθάρρυνε τον μαθητή να εξετάσει εναλλακτικά σενάρια και να δει τη βελτίωση ως σταδιακή διαδικασία.

Μερικές πρακτικές τεχνικές περιλαμβάνουν την παρακολούθηση του εσωτερικού διαλόγου. Για παράδειγμα, η σκέψη «Η καρδιά μου χτυπάει δυνατά, δεν αντέχω άλλο!» μπορεί να αναδιατυπωθεί ως «Τέλεια, προετοιμάζομαι για να ανταποκριθώ!». Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν «κάρτες αντιμετώπισης» για δύσκολες στιγμές, όπως: «Όταν μου μιλήσει με αυτό τον τόνο, θα κάνω ένα διάλειμμα 5 λεπτών και θα πάρω βαθιές ανάσες πριν απαντήσω».

Φαρμακευτικές παρεμβάσεις

Η νοραδρεναλίνη από τον υπομέλανα τόπο διασχίζει το σώμα ενεργοποιώντας υποδοχείς άλφα-2 που πυροδοτούν αποκρίσεις στρες σε διάφορους ιστούς. Ορισμένα φάρμακα, όπως η κλονιδίνη — που χρησιμοποιείται για την υπέρταση και τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής — μπλοκάρουν αυτούς τους υποδοχείς και ενδέχεται να περιορίσουν την επίδραση ενός υπερδραστήριου υπομέλανος τόπου.

Άλλα φάρμακα, όπως τα αντιισταμινικά, οι βενζοδιαζεπίνες ή η ζολπιδέμη (Ambien), δεν επηρεάζουν απευθείας τη νοραδρεναλίνη, αλλά ενδέχεται να προωθούν την κατάσταση «ξεκούρασης και χώνευσης» έναντι της «μάχης ή φυγής». Ωστόσο, αυτά προσφέρουν κυρίως βραχυπρόθεσμα κατασταλτικά οφέλη — και απαιτείται πάντα η συμβουλή γιατρού.

Επειδή τα φάρμακα αυτά δρουν στα συμπτώματα και όχι στη ρίζα του προβλήματος, ο οργανισμός μπορεί να παραμένει διχασμένος: ο υπομέλας τόπος εξακολουθεί να παράγει νοραδρεναλίνη, ενώ άλλες φαρμακολογικές εντολές προσπαθούν να τον κατευνάσουν. Το αποτέλεσμα είναι πως ο ύπνος REM ενδέχεται να παραμείνει διαταραγμένος.

Επιπλέον, φάρμακα όπως οι βενζοδιαζεπίνες ενέχουν τον κίνδυνο εξάρτησης ή ανοχής, με την αποτελεσματικότητά τους να φθίνει γρήγορα και τα συμπτώματα στέρησης να δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα. Δεν συνιστώνται για μακροχρόνια χρήση, καθώς μπορεί τελικά να επιδεινώσουν την ποιότητα του ύπνου.

Τα συμπληρώματα μελατονίνης βοηθούν στο να αποκοιμηθεί κανείς — μια καλή αρχή — αλλά δεν εγγυώνται περισσότερο ύπνο REM. Μάλιστα, σε υψηλές δόσεις, μπορεί να διαταράξουν τους κύκλους ύπνου, να προκαλέσουν υπνηλία το πρωί, πονοκεφάλους και έντονα όνειρα ή εφιάλτες, κατακερματίζοντας τον ύπνο.

Τέλος, η επαρκής λήψη μαγνησίου μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή λειτουργία του υπομέλανος τόπου, ενώ γενικά υποστηρίζει τη νευρωνική λειτουργία.

Συμπέρασμα

Ένας καλός ύπνος δεν εξαρτάται μόνο από το πόσες ώρες περνάμε στο κρεβάτι, αλλά από το αν το μυαλό μας έχει τις σωστές συνθήκες για να επαναρυθμιστεί και να ανανεωθεί. Ο υπομέλας τόπος, ο «θυροφύλακας» του ύπνου μας, ανταποκρίνεται στις εμπειρίες της ημέρας και επηρεάζει το πόσο βαθιά ξεκουραζόμαστε και πόσο συναισθηματικά ισορροπημένοι νιώθουμε την επόμενη. Με την κατάλληλη διαχείριση του στρες, την υιοθέτηση τεχνικών χαλάρωσης και την προσοχή στην «ψυχική διατροφή» που καταναλώνουμε, μπορούμε να ενισχύσουμε τους κύκλους REM — και κατ’ επέκταση να χτίσουμε μια πιο ανθεκτική, συναισθηματικά ικανοποιητική ζωή.

Σημείωμα του συγγραφέα:

Το στρες είναι ένα σύνθετο νευροβιολογικό φαινόμενο, με βαθιές επιπτώσεις σε όλα τα συστήματα του οργανισμού. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την έκφρασή του και η αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων λύσεων διαφέρει από άτομο σε άτομο. Επομένως, αν σας ενδιαφέρουν τα εργαλεία που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο, μην τα θεωρήσετε ως ιατρική συμβουλή. Συμβουλευτείτε έναν γιατρό με εξειδίκευση στον ύπνο, ώστε να βρείτε την κατάλληλη προσέγγιση για εσάς.

Του Robert Backer, Ph.D.

Ο Robert Backer, Ph.D., είναι ψυχολόγος, νευροεπιστήμονας, ακαδημαϊκός ερευνητής και σύμβουλος. Το έργο του έχει καλύψει πολλά ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ, το Κολούμπια, το Γέιλ, το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και το NIH. Το υπόβαθρό του περιλαμβάνει κλινική ψυχολογία και υγειονομική περίθαλψη, καθώς και κοινωνική, γνωστική και οργανωτική ψυχολογία. Του αρέσει η κλασική ανατολική και δυτική τέχνη, ο διαλογισμός και η εξερεύνηση του ανθρώπινου δυναμικού.

Η παραγωγική σκέψη, η φιλοσοφία, εμφανίζεται από την αρχαιότητα και έρχεται να ερμηνεύσει τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό κόσμο.

Ανά την ιστορία, ο τίτλος του φιλοσόφου (φίλος της σοφίας) έχει δοθεί σε διάφορα πρόσωπα, με πρώτον τον Πυθαγόρα, ο οποίος και εισήγαγε τον όρο. Ο Πυθαγόρας πέρα από φιλόσοφος ήταν επίσης, μαθηματικός, γεωμέτρης, θεωρητικός της μουσικής και ιδρυτής της πυθαγόρειας σχολής.

Παρόλο που δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσοι ήταν οι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι, ο Ιάμβλιχος αναφέρει πως οι γυναίκες πλειοψηφούσαν των αντρών. Παρακάτω, θα δούμε κάποιες από αυτές.

Θεανώ

Η Θεανώ από τον Κρότωνα, ήταν αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός, αστρονόμος και σύζυγος του Πυθαγόρα. Δίδαξε στις πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνα. Θεωρείται η ψυχή της θεωρίας των αριθμών, που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλεία. Επίσης, λέγεται ότι εκείνη διατύπωσε τη θεωρία της «χρυσής τομής» και τη θεωρία της «αρμονίας των σφαιρών», καθώς και άλλες κοσμογονικές θεωρίες.

Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα, η Θεανώ ανέλαβε ως επικεφαλής στην Πυθαγόρεια κοινότητα και με τη βοήθεια των παιδιών της επιμελήθηκε τη διάδοση του έργου του συζύγου της στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο.

Αριγνώτη, Μυία, Δαμώ

Η Αριγνώτη, η Μυία και η Δαμώ ήταν κόρες του Πυθαγόρα και της Θεανούς.

Η Δαμώ δίδαξε τα Πυθαγόρεια δόγματα στη σχολή του Κρότωνα. Ο πατέρας της της είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του με την προϋπόθεση να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους. Για ένα χρονικό διάστημα κράτησε την υπόσχεση της, ώσπου δημοσίευσε τη γεωμετρική διδασκαλία. Επίσης, βρίσκονται αναφορές ότι η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και του κύβου οφείλονται στη Δαμώ.

Η Αριγνώτη, φιλόσοφος, συγγραφέας και μαθηματικός, έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα, καθώς και το βιβλίο «Περί αριθμών», το οποίο δυστυχώς χάθηκε.

Η Μυία δίδαξε στη σχολή του Κρότωνα. Ήταν γνώστρια γεωμετρίας και της αποδίδεται η επινόησης της τρίτης (ή εστηκυίας) μεσότητος, δηλαδή αναλογίας.

Φίντυς

Η Φίντυς, η οποία αναφέρεται και ως Φίλτυς, δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνα. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητος που συνδέει τις Πυθαγόρειες τριάδες.

Τιμύχα

Η Τιμύχα, γυναίκα του Κροτωνιάτη Μυλλίου, Σπαρτιάτισσα γεννημένη στον Κρότωνα, από πολύ νωρίς έγινε μέλος της Πυθαγόρειας κοινότητας και αργότερα σύμβολο θάρρους μπροστά στις αντιξοότητες.

Η φιλοσοφία του Πυθαγόρα κήρυττε την αθανασία της ψυχής και την ιερότητα της ζωής και έτσι οι Πυθαγόρειοι ήταν αυστηρά χορτοφάγοι – επιπλέον, απαγορευόταν να τρώνε κουκιά. Ο ακριβής λόγος γι’ αυτό δεν είναι γνωστός, αλλά θεωρείται ότι πίστευαν πως το σχήμα των κουκιών, όπως και της φάβας, λειτουργούσε ως μέσο για την επιστροφή των ψυχών στη γη. Η μετενσάρκωση (που την αποκαλούσαν μετανάστευση των ψυχών) ήταν θεμελιώδης πεποίθηση των Πυθαγορείων, που πίστευαν ότι οι ψυχές επέστρεφαν από τον κάτω κόσμο μέσω της γης και ιδιαίτερα μέσω των κουκιών. Αυτή η γνώση, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της πυθαγόρειας διδασκαλίας, προοριζόταν για τους μυημένους στα μυστήρια και δεν έπρεπε να αποκαλύπτεται στον καθένα.

Μετά την πτώση της σχολής του Πυθαγόρα, η Τιμύχα κατέφυγε στις Συρακούσες.

Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος απαίτησε από την Τυμίχα να του αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλίας έναντι μεγάλης αμοιβής. Αυτή αρνήθηκε κατηγορηματικά και μάλιστα έκοψε με τα δόντια τη γλώσσα της και την έφτυσε στο πρόσωπο του Διονυσίου.

Αισάρα

Η Αισάρα της Λουκανίας ήταν Πυθαγόρεια φιλόσοφος, η οποία έζησε περίπου τον 4ο ή 3ο αιώνα π.Χ. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τη ζωή της. Είναι γνωστή μόνο για ένα απόσπασμα των γραπτών της, του φιλοσοφικού της έργου, με τίτλο «Περί Ανθρώπινης Φύσης» που διασώθηκε από τον Ιωάννη Στοβαίο (συγγραφέας που έζησε τον 5ο αιώνα μ.Χ).

Το μόνο που πραγματικά γνωρίζουμε για την Αισάρα είναι ότι καταγόταν από τη Λουκανία, μία αρχαία περιοχή της νότιας Ιταλίας και μέρος της Μεγάλης Ελλάδας, όπου υπήρχαν πολλές πυθαγόρειες κοινότητες. Το έργο της ήταν γραμμένο στη δωρική διάλεκτο που χρησιμοποιούταν περίπου μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ., δεν αποκλείεται όμως το ενδεχόμενο να γράφτηκε αργότερα.

Η Αισάρα υποστηρίζει ότι μελετώντας την ανθρώπινη φύση (και, συγκεκριμένα, την ανθρώπινη ψυχή) μπορούμε να κατανοήσουμε τη φιλοσοφική βάση για τον φυσικό νόμο και την ηθική. Συγκεκριμένα, χωρίζει την ψυχή σε τρία μέρη: το μυαλό που ασκεί κρίση και σκέψη, το πνεύμα που περιέχει θάρρος και δύναμη, και την επιθυμία που παρέχει αγάπη και φιλικότητα. Σύμφωνα με την Αισάρα, αυτά τα πράγματα, όντας θεϊκά, είναι οι λογικές, μαθηματικές και λειτουργικές αρχές που λειτουργούν στην ψυχή. Η θεωρία της του φυσικού δικαίου, αφορά τρεις εφαρμογές της ηθικής, οι οποίες αφορούν το άτομο, την οικογένεια και τους κοινωνικούς θεσμούς.

Ο Πυθαγόρας όχι μόνο επηρέασε, αλλά και επηρεάστηκε. Η Θεμιστόκλεια, γνωστή και ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια, φημιζόταν για τις μαθηματικές της γνώσεις και δίδασκε στον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς όποιον είχε την διάθεση να μάθει. Πέρα από μαθηματικά, δίδασκε επίσης, γεωμετρία και ήθος. Ο Πυθαγόρας την μνημόνευε σαν δασκάλα του και λέγεται ότι έλαβε από αυτή γνώσεις σχετικά με την ηθική, τη γεωμετρία και την αριθμοσοφία.

Πέρα από τις γυναίκες που αναφέραμε παραπάνω, υπάρχουν και άλλες Πυθαγόρειες φιλόσοφοι, όπως η Δεινώ, η Ελορίς, η Μελίσσα, η Πτολεμαΐς κ.ά.

Τέλος, υπάρχουν πολλές ακόμα γυναίκες που κέρδισαν τον τίτλο της Φιλοσόφου στην ιστορία, και οι οποίες αποτελούν έμπνευση και για τις γυναίκες του σήμερα.

Πηγές

1. Αρχαία Ελλάδα: Οι γυναίκες μαθηματικοί της αρχαιότητας, AlfaVita, 2022
2. terpsykeraunos, An Impressive List of Female Authors from Antiquity, sententiae antiquae ΕΥΔΟΞΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΚΑΤΑΓΕΛΑΣΤΑ, 2016
3. A woman to know: Aesara of Lucania, BARING THE AEGIS, 2016
4. Αθανασίου. Αθ., Οι μεγάλοι Πυθαγόρειοι φιλόσοφοι και μαθηματικοί ήταν κυρίως… γυναίκες, 2014
5. admin, Θεανώ η Θουρία , η σύζυγος του Πυθαγόρα, Ο κόσμος των μαθηματικών, 2021
6. Joshua J, Mark μεταφρασμένο από Christina Garila, Δέκα ευγενείς και διαβόητες γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας, World History Encyclopedia, 2014
7. Δημήτρης Συμεωνίδης, Θεμιστόκλεια, η Δασκάλα του Πυθαγόρα, greekradiofl.com, 2024