Οι ΗΠΑ και το Ιράν ολοκλήρωσαν χθες Κυριακή στη Μουσκάτ τον τέταρτο κύκλο διαπραγματεύσεων για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, χωρίς να ανακοινώσουν μείζονα πρόοδο, πάντως εκφράζοντας συγκρατημένη αισιοδοξία.
Με φόντο την αντίθεση της Ουάσιγκτον στον εμπλουτισμό ουρανίου από Ιρανούς επιστήμονες, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Αμπάς Αραγτσί κι ο ειδικός απεσταλμένος της αμερικανικής προεδρίας για τη Μέση Ανατολή Στηβ Γουίτκοφ είχαν νέα σειρά συνομιλιών μέσω του σουλτανάτου του Ομάν, που μεσολαβεί.
Ο τέταρτος γύρος των συνομιλιών καταγράφτηκε πριν από την περιοδεία που θα κάνει ο Αμερικανός πρόεδρος στη Μέση Ανατολή, εντός της εβδομάδας. Αναμένεται στη Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα από τη 13η ως τη 16η Μαΐου.
«Οι διαπραγματεύσεις ήταν πολύ πιο σοβαρές και χωρίς περιστροφές απ’ ό,τι κατά τους τρεις προηγούμενους κύκλους» και «προχωρούν», συνόψισε ο κος Αραγτσί, ο οποίος αναμένεται σήμερα στα ΗΑΕ.
Τόνισε πως η χώρα του θα συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο και ότι δεν υπάρχει «χώρος για συμβιβασμό» ως προς αυτό. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η Τεχεράνη «μπορεί να φανεί ανοικτή στον περιορισμό του επιπέδου εμπλουτισμού, για να συμβάλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης».
Από την πλευρά του, ο Αμερικανός αξιωματούχος, που μίλησε υπό τον όρο να μην κατονομαστεί, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θεωρούν «θετικά τα αποτελέσματα των συνομιλιών» και περιμένουν «με ανυπομονησία την επόμενη συνάντηση».
Οι έμμεσες διαπραγματεύσεις, που άρχισαν τη 12η Απριλίου, έχουν στόχο να κλειστεί νέα συμφωνία ώστε να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο – κάτι που η Τεχεράνη αρνείται πάντα ότι επιδιώκει – με αντάλλαγμα την άρση μέρους των κυρώσεων που παραλύουν την ιρανική οικονομία.
Το Ιράν εμπλουτίζει το τρέχον διάστημα ουράνιο στο 60%, πολύ πάνω από το όριο του 3,67% δυνάμει της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμά του που είχε υπογραφτεί το 2015, αλλά και αρκετά κάτω από το επίπεδο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Τα αποθέματά του σε σχάσιμο υλικό ανησυχούν δυτικές κυβερνήσεις και το Ισραήλ.
Δυτικές δυνάμεις, με πρώτες τις ΗΠΑ και το Ισραήλ – το εβραϊκό κράτος, ορκισμένος εχθρός του Ιράν, θεωρείται από ειδικούς η μοναδική δύναμη με πυρηνικά όπλα στη Μέση Ανατολή – ερίζουν εδώ και χρόνια ότι η Ισλαμική Δημοκρατία έχει σκοπό να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο. Η Τεχεράνη διαψεύδει την κατηγορία κι υπερασπίζεται το κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα για πολιτικούς σκοπούς, ιδίως για την παραγωγή ενέργειας.
«Το Ιράν δεν θα αποκηρύξει τα κυριαρχικά δικαιώματά του όσον αφορά το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας» της χώρας, τόνισε χθες ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, μετά τις συνομιλίες στο Ομάν. Η απαίτηση «να διαλυθεί το σύνολο των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι απαράδεκτη για εμάς», επέμεινε.
Απαντούσε προφανώς σε δηλώσεις που έκανε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Breitbart News ο κος Γουίτκοφ. Ο ειδικός απεσταλμένος του Ντόναλτ Τραμπ τόνιζε στις δηλώσεις αυτές πως η Ουάσιγκτον εναντιώνεται σε οποιονδήποτε εμπλουτισμό. «Αυτό σημαίνει τη διάλυση, την απαγόρευση της στρατιωτικοποίησης, ότι το Νατάνζ, το Φορντό και το Ισφαχάν (σ.σ. οι ιρανικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού) θα πρέπει να διαλυθούν», είπε.
Εξάλλου, εν όψει των χθεσινών συνομιλιών, διεμήνυσε πως «αν δεν είναι παραγωγικές […] δεν θα συνεχιστούν, θα πάρουμε άλλον δρόμο».
Πάντως, στις χθεσινές διαπραγματεύσεις υπήρξε ανταλλαγή «χρήσιμων και πρωτότυπων ιδεών, που αντανακλούν τη βούληση (των δύο πλευρών) να καταλήξουν σε έντιμη συμφωνία», διαβεβαίωσε το Ομάν.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Τεχεράνης αναφέρθηκε σε «δύσκολες αλλά χρήσιμες» συνομιλίες, προκειμένου να «βρεθούν λογικοί και ρεαλιστικοί τρόποι να ξεπεραστούν οι αποκλίσεις».
Η ιρανική πλευρά είχε αναγγείλει πως θα ζητούσε χθες την άρση των κυρώσεων και την αναγνώριση του δικαιώματός της να συνεχίσει να έχει πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς.
Μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο κος Τραμπ έθεσε ξανά σε εφαρμογή τη λεγόμενη πολιτική «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, στοχοποιώντας ειδικά τον τομέα του πετρελαίου, και απαίτησε από την Ισλαμική Δημοκρατία να διαπραγματευτεί, απειλώντας να διατάξει βομβαρδισμούς των πυρηνικών εγκαταστάσεών της σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, οι ΗΠΑ είχαν αποχωρήσει μονομερώς από τη διεθνή συμφωνία του 2015 ανάμεσα στο Ιράν και τις μεγάλες δυνάμεις – επισήμως το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ) – που επέβαλε περιορισμούς στο ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας με αντάλλαγμα τη μερική άρση των διεθνών κυρώσεων. Η συμφωνία όμως μετατράπηκε σε αδειανό κέλυφος.
Η συμφωνία συμπεριλάμβανε ρήτρα για την επαναφορά των διεθνών κυρώσεων σε ισχύ σε περίπτωση μη τήρησης των δεσμεύσεών του από πλευράς Ιράν. Τυπικά εκπνέει τον Οκτώβριο.
Οι συνομιλίες του Ιράν και των ΗΠΑ, παρότι οι δύο χώρες δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις από το 1980, είναι οι πρώτες αυτού του επιπέδου μετά την μονομερή αποχώρηση της Ουάσιγκτον από τη συμφωνία.
Το Ισραήλ επανέλαβε για ακόμη μια φορά χθες πως το Ιράν δεν πρέπει να διατηρήσει τη δυνατότητα να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Το Ιράν είναι «το πιο επικίνδυνο καθεστώς στον κόσμο» και «δεν πρέπει να επιτραπεί να αποκτήσει τα πιο επικίνδυνα όπλα στον κόσμο», τόνισε ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γεδεών Σάαρ.
