Το ικαριώτικο είναι επί της ουσίας ένα τουρλού το οποίο μαγειρεύεται χωρίς την προσθήκη νερού ή σάλτσας. Το αποτέλεσμα είναι μελωμένα λαχανικά που κρατούν τη γεύση τους, δεμένα σε ένα άρτιο σύνολο.
Τα συστατικά είναι τα κλασικά καλοκαιρινά λαχανικά – μελιτζάνα, κολοκυθάκι, πιπεριά, ντομάτα – συν τα υλικά ‘βάσης’ (πατάτα, καρότο, κρεμμύδι, σκόρδο). Στην πραγματικότητα, ο συνδυασμός που θα κάνετε εξαρτάται από το τι βρίσκεται στο ψυγείο σας και από το τι σας αρέσει. Μπορείτε, π.χ., κάλλιστα να παραλείψετε το κολοκυθάκι ή την ντομάτα. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι αν παραλείψετε τη μελιτζάνα θα λείπει κάτι σημαντικό, αλλά αυτό είναι προσωπική σας υπόθεση. Μία ενδιαφέρουσα προσθήκη, που αποκλίνει από το κλασικό ικαριώτικο, είναι τα μανιτάρια. Αν θέλετε να έχει ντομάτα, δοκιμάστε τα τοματίνια, κομμένα στη μέση.
Το μυστικό είναι να κόψετε τα λαχανικά σας σε χοντρά κομμάτια, να τα λαδώσετε, αλατοπιπερώσετε και ανακατέψετε πολύ καλά. Μπορείτε να προσθέσετε άνηθο, μάραθο, μαϊντανό ή το μυρωδικό της προτίμησής σας κατά το μαγείρεμα (στα τελευταία λεπτά) ή να γαρνίρετε στο σερβίρισμα με φρέσκο μαϊντανό ή κολίανδρο. Συνοδεύεται θαυμάσια με φέτα.
Είναι ένα ιδανικό καλοκαιρινό φαγητό, ελαφρύ, και εύκολο και γρήγορο στην προετοιμασία και το μαγείρεμα. Προσοχή μόνο στο μαγείρεμα, να μην σας καεί.
Η συνταγή που ακολουθεί προτείνει κάποια βασικά υλικά, αλλά μπορείτε να πειραματιστείτε ανάλογα με τα αποθέματά σας και τις προτιμήσεις σας.
Ικαριώτικο
Υλικά
1 μεγάλη ή 2 μικρές μελιτζάνες
1 μεγάλη ή 2 μικρές πατάτες
1 κολοκυθάκι
1 καρότο
1 κρεμμύδι
1 πιπεριά κόκκινη ή πράσινη
1 ή 2 σκελίδες σκόρδο, λιωμένο
Αλάτι, πιπέρι
4 κ.σ. ελαιόλαδο
Μαϊντανό για γαρνιτούρα
Εκτέλεση
Κόβουμε όλα τα υλικά σε χοντρά κομμάτια και τα ρίχνουμε σε μία κατσαρόλα. Προσθέτουμε το λάδι και αλατοπιπερώνουμε κατά βούληση. Τα ανακατεύουμε πολύ καλά (ιδανικά με τα καθαρά μας χέρια), σκεπάζουμε την κατσαρόλα και τη βάζουμε σε μέτρια φωτιά.
Παρακολουθούμε το φαγητό. Όταν δούμε ότι τα λαχανικά έχουν αρχίσει να βγάζουν τα υγρά τους βάζουμε τη φωτιά πολύ χαμηλά και ξανασκεπάζουμε την κατσαρόλα. Αφήνουμε το φαγητό να σιγοβράσει, έχοντάς το στον νου μας. Συνήθως χρειάζεται 20-30΄για να γίνει, αλλά καλό είναι να το ελέγχουμε κατά διαστήματα, ανακατεύοντας. Ελέγχουμε και διορθώνουμε και το αλάτι, αν χρειάζεται.
Δοκιμάζουμε με πηρούνι και όταν δούμε ότι τα λαχανικά έχουν μαλακώσει και μελώσει, το φαγητό είναι έτοιμο.
Γαρνίρουμε με φρεσκοκομμένο μαϊντανό και σερβίρουμε.
ΛΟΝΔΙΝΟ – Η Εθνική Πινακοθήκη έκλεισε πέρυσι τα 200 της χρόνια. Στο πλαίσιο των ετήσιων εορτασμών για τα 200 χρόνια λειτουργίας της, η παγκοσμίου φήμης πινακοθήκη αναδιοργάνωσε τη συλλογή της και ανακαίνισε την είσοδο, το φουαγιέ και τον ημιώροφο της πτέρυγας Sainsbury.
Η ανακαινισμένη Πινακοθήκη άνοιξε στις 10 Μαΐου, στην 201η επέτειό της.
Το Κοινοβούλιο ίδρυσε την Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου στις 10 Μαΐου 1824, με μια συλλογή 38 πινάκων που στεγαζόταν στη διεύθυνση Pall Mall 100, το πρώην σπίτι του χρηματοδότη Τζον Τζούλιους Άνγκερσταϊν (1735-1823), ο οποίος είχε αποκτήσει τα έργα. Η Πινακοθήκη άνοιγε για το κοινό τέσσερις ημέρες την εβδομάδα και για τους καλλιτέχνες δύο ημέρες την εβδομάδα.
Το 1838, η συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης μετακόμισε σε νέο, ειδικά κτισμένο κτήριο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Ουίλλιαμ Ουίλκινς (1778-1839), στην πλατεία Τραφάλγκαρ.
Στις 24 Ιουλίου 1929, ο οικονομικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών, βαρόνος Φρέντερικ Πέθικ-Λώρενς, ανέδειξε τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης στο Κοινοβούλιο:
«Έχει μεγάλη σημασία να μην επιτραπεί σε έργα που αναγνωρίζονται ως αριστουργήματα να φύγουν από τη χώρα, αλλά να παραμείνουν κληρονομιά του λαού αυτών των νήσων – και, ακόμη περισσότερο, να μην κλειστούν σε κάποια ιδιωτική συλλογή, όπου θα τα βλέπουν μόνο λίγοι επιλεγμένοι άνθρωποι, αλλά να βρίσκονται σε δημόσιο χώρο, όπου οι άνθρωποι όλων των θέσεων στη ζωή, αν επιλέξουν να κάνουν τον κόπο, θα μπορούν να επωφεληθούν από την ευκαιρία να τα δουν.»
Σήμερα, η συλλογή ζωγραφικής του βρετανικού έθνους καλύπτει επτά αιώνες με περίπου 2.400 έργα.
Οι επισκέπτες της Εθνικής Πινακοθήκης μπορούν να δουν πάνω από 1.000 έργα δυτικοευρωπαϊκής τέχνης από τον 13ο έως τον 20ό αιώνα, συμπεριλαμβανομένων έργων των Μπελίνι, Λεονάρντο, Ραφαήλ, Ρέμπραντ, Ρούμπενς, Άντονι βαν Ντάικ και Ντιέγκο Βελάσκεθ.
Η πτέρυγα Sainsbury
Η πτέρυγα Sainsbury της Πινακοθήκης παρέμεινε κλειστή για πάνω από δύο χρόνια, για επισκευές και για να συνεργαστεί το αρχιτεκτονικό γραφείο Selldorf Architects με έδρα τη Νέα Υόρκη με τους αρχιτέκτονες πολιτιστικής κληρονομιάς του Λονδίνου Purcell για τη δημιουργία ενός πιο φιλόξενου φουαγιέ της κύριας εισόδου.
Το νέο, τεράστιο φουαγιέ εισόδου της πτέρυγας Sainsbury, με το χαμηλό ταβάνι, τις αυστηρές πέτρινες κολώνες και την ψηφιακή οθόνη πλάτους ~12 μ., μοιάζει περισσότερο με σαλόνι αεροδρομίου ή κομψό διαφημιστικό γραφείο παρά με την κύρια είσοδο μιας παγκοσμίου φήμης συλλογής ζωγραφικής.
Παρά την εταιρική και όχι αστική αίσθηση της ανακαίνισης, η σωτήρια χάρη είναι ότι το φουαγιέ οδηγεί στη σκάλα που εφάπτεται με παράθυρα ύψους διπλού ορόφου που πλημμυρίζουν τον χώρο με ηλιακό φως και προσμονή για το τι έπεται. Καθώς οι επισκέπτες ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια προς τους παλαιότερους πίνακες της συλλογής της Πινακοθήκης, τα παράθυρα προσφέρουν θέα στο αρχικό κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης του 1830, με τους μαρμάρινους παραστάδες και τους κορινθιακούς κίονες, και πέρα από αυτό, στην πλατεία Τραφάλγκαρ. Είναι μια ευπρόσδεκτη υπενθύμιση της εξέχουσας στέγης της Πινακοθήκης και της εξέχουσας ιστορίας της των 201 ετών.
Το φως του ήλιου οδηγεί τους επισκέπτες στη σκάλα της πτέρυγας Sainsbury της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου. (Phil Starling/Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου.)
Στην κορυφή της σκάλας, ένα νέο έργο τέχνης, ένας ήλιος από ιζήματα ποταμού, συμπληρώνει την εταιρική αίσθηση της εισόδου. Είναι μια περίεργη επιλογή για το πρώτο έργο τέχνης που συναντά το κοινό πριν εισέλθει σε μία πινακοθήκη μεσαιωνικής και πρώιμης αναγεννησιακής τέχνης για να συναντήσει παραδοσιακά κορυφαία έργα της δυτικής τέχνης.
Όλα συγχωρούνται κατά την είσοδο στην αίθουσα 51, με τη ζεστή υποδοχή των αγαπημένων έργων της γκαλερί, όπως η «Παναγία των βράχων» του Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519) και η «Παναγία του Μάντσεστερ» του Μιχαήλ Άγγελου (1475-1564), η οποία είναι ένας ημιτελής πίνακας με αυγοτέμπερα, ενδεικτικός όμως του ύφους του μεγάλου καλλιτέχνη
Λεονάρντο ντα Βίντσι, «Η Παναγία των βράχων», περ. 1491-1508, στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Δύο πόρτες σε κάθε πλευρά του πίνακα οδηγούν στο επόμενο έργο του Λεονάρντο. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Το φως εισέρχεται στις κύριες αίθουσες της πτέρυγας Sainsbury μέσω μιας σειράς φεγγιτών. Όπως σε μια εκκλησία, το φως του ήλιου κάνει τα επιχρυσωμένα σημεία να αστράφτουν, ενισχύοντας το ουράνιο αποτέλεσμα.
Οι επιμελητές παρουσιάζουν με περίσκεψη τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα εκκλησιαστικά έργα, τα ρετάμπλ [1], χρησιμοποιούνταν στην ιδιωτική και δημόσια λατρεία. Ένα σκοτεινό πλαϊνό δωμάτιο και ένας πάγκος σε εσοχή πίσω από την «Παναγία των βράχων» προσκαλεί κάποιον να καθίσει και να μελετήσει το «Σκίτσο για το σπίτι στο Μπέρλιγκτον» (“The Burlington House Cartoon”) του Λεονάρντο, μία μακέτα σχεδόν σε φυσικό μέγεθος για έναν άγνωστο βωμό που δεν καρποφόρησε ποτέ. Ένα άλλο ρετάμπλ στην πρώτη αίθουσα στέκει με τα φύλλα του ανοιχτά, αναπαράγοντας τη στιγμή που το εκκλησίασμα θα μπορούσε να βιώσει το άνοιγμά του. Το «Δίπτυχο του Ουίλτον», ένα φορητό δίπτυχο των τελών του 14ου αιώνα που κατασκευάστηκε για τον βασιλιά Ριχάρδο Β’, είναι κλεισμένο σε γυαλί, επιτρέποντας στους θεατές να δουν τον πλούσιο σε χρυσό και λάπις λάζουλι λατρευτικό θησαυρό στο σύνολό του, συμπεριλαμβανομένου του πίσω μέρους των δύο φύλλων. Σε αυτά απεικονίζονται τα βασιλικά όπλα και τα όπλα του Εδουάρδου του Ομολογητή μαζί σε ασπίδα, καθώς και ένα λευκό ελάφι, το έμβλημα του Ριχάρδου.
(αριστερά) «Το δίπτυχο του Ουίλτον», άγνωστου Άγγλου ή Γάλλου καλλιτέχνη. Αυγοτέμπερα σε ξύλο, 50 x 35 εκ. Αίθουσα 51 της πτέρυγας Sainsbury της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου. Η πτέρυγα Sainsbury στεγάζει τη συλλογή μεσαιωνικών και πρώιμων αναγεννησιακών (1250-1550) έργων ζωγραφικής του βρετανικού έθνους. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Όταν απέκτησε το δίπτυχο για την Πινακοθήκη το 1929, ο πολιτικός Άντριου ΜακΛάρεν δήλωσε σε κοινοβουλευτική συζήτηση: «Έχει απλότητα, έχει ενδείξεις ότι έγινε από έναν καλλιτέχνη όχι απλώς για πληρωμή αλλά για την τιμή και τη δόξα του Θεού. Μόνο με μια τέτοια παρόρμηση μπορεί να παραχθεί οποιοδήποτε μεγάλο έργο τέχνης».
Όπου είναι δυνατόν, τα ρετάμπλ είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να θυμίζουν το αρχικό θρησκευτικό τους περιβάλλον. Ειδικότερα, το εκπληκτικό ρετάμπλ του Σαν Πιερ Ματζόρε βρίσκεται στο μπροστινό μέρος της αίθουσας, σε ένα νεοσύστατο πλαίσιο που οι εθελοντές του προσωπικού της Πινακοθήκης έβαψαν με φύλλα χρυσού. Μπροστά του, μια πρεντέλα (ξύλινη βάση) από τον βωμό της μονής του Σαν Ντομένικο στο Φιέζολε είναι τοποθετημένη μέσα σε γυάλινη προθήκη. Απαιτεί ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή. Ο Φρα Αντζέλικο (περίπου 1395-1455) απεικόνισε την ιεραρχία του ουρανού: στον κεντρικό πίνακα, ο Χριστός περιβάλλεται από αγγέλους στον ουρανό· στον αριστερό πίνακα απεικονίζεται η «Παναγία με τους Αποστόλους και άλλους Αγίους» και στον δεξιό πίνακα οι «Πρόδρομοι του Χριστού με Αγίους και Μάρτυρες».
Το ρετάμπλ του Σαν Πιερ Ματζόρε, 1370-1371, από τον Τζακόπο ντι Τσιόνε και το εργαστήριό του. Αυγοτέμπερα σε ξύλο. Αίθουσα 57, πτέρυγα Sainsbury, Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Περνώντας σε μια παρακείμενη αίθουσα, οι επισκέπτες συναντούν έναν σταυρό των αρχών του 14ου αιώνα ο οποίος κρέμεται από την οροφή. Είναι μια πρωτιά της Πινακοθήκης, η οποία αναπαράγει τον τρόπο με τον οποίο ο σταυρός θα κρεμόταν αρχικά ψηλά στην εκκλησία. Ο καλλιτέχνης Σένια ντι Μποναβεντούρα (ενεργός περί το 1298, πέθανε γύρω στο 1326) ζωγράφισε τη μορφή του Χριστού ειδικά για να φαίνεται από κάτω, οπότε το να βλέπεις το έργο αναρτημένο από την οροφή είναι λογικό. Η τρισδιάστατη εικόνα του πληγωμένου σώματος του Χριστού είναι μία έντονα συγκινητική υπενθύμιση της θυσίας Του.
Νέες αίθουσες
Αφήνοντας τις αίθουσες με έργα του Μεσαίωνα και της Πρώιμης Αναγέννησης (1260-1550) της πτέρυγας Sainsbury, οι επόμενοι πίνακες ηλικίας 400 ετών που εκτίθενται βρίσκονται στο κτίριο της Πινακοθήκης που σχεδίασε ο Ουίλκινς, η πρόσβαση στο οποίο γίνεται μέσω μιας εσωτερικής γέφυρας.
Η Πινακοθήκη παραμένει χωρισμένη σε καλλιτεχνικές εποχές: Αναγέννηση (1500-1600) στις αίθουσες 2 έως 14, Μπαρόκ (1600-1700) στις αίθουσες 15 έως 32, Ροκοκό-Ρομαντισμός (1700-1800) στην κεντρική αίθουσα και στις αίθουσες 33 έως 37, και Προς τον Μοντερνισμό (μετά το 1800) στις αίθουσες 38 έως 46.
Ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν πλέον τις δικές τους ειδικές αίθουσες, όπως ο Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα (περ. 1415-1492) και ο Ρέμπραντ (1606-1669), επιτρέποντας στους επισκέπτες να εκτιμήσουν πλήρως την καλλιτεχνική τους εξέλιξη.
Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, «Η Βάπτιση του Χριστού», περ. 1437-1445. Αίθουσα 66, πτέρυγα Sainsbury, Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Άλλες, νέες αίθουσες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα είδη και μέσα. Υπάρχει μια αίθουσα αφιερωμένη στις νεκρές φύσεις. Έργα παστέλ συνυπάρχουν στην αίθουσα 42, τον πρώτο χώρο της Πινακοθήκης ειδικά για αυτό το μέσο, αποδεικνύοντας την ευρεία απήχηση, την ευελιξία και τα διαφορετικά στυλ της ζωγραφικής με παστέλ σε δύο διαφορετικές καλλιτεχνικές εποχές. Υπάρχουν έργα από καλλιτέχνες όπως ο Ζαν-Ετιέν Λιοτάρ (1702-1789), δεξιοτέχνης του παστέλ με έξοχα έργα όπως το «Πρωινό της οικογένειας Λαβέρν», έργο που μπορεί εύκολα να μπερδευτεί με ελαιογραφία, μέχρι ιμπρεσιονιστικούς πίνακες, μεταξύ των οποίων και μία από τις περίφημες συνθέσεις μπαλέτου του Εντγκάρ Ντεγκά ( 1834-1917).
Αγαπημένα έργα της συλλογής, όπως τα οικογενειακά πορτραίτα του Τόμας Γκέινσμπορο (1727-1788), παρουσιάζονται μαζί, σαν ένα οικογενειακό άλμπουμ. Ομοίως, το «Ψάθινο καπέλο» του Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς (1577-1640), προσωπογραφία της Σουζάννας Λούντεν κατά κοινή παραδοχή, βρίσκεται δίπλα στο «Αυτοπορτρέτο με ψάθινο καπέλο» της Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιγκέ λε Μπρυν (1755-1842), καταδεικνύοντας την επιρροή του παλιού δασκάλου στη Γαλλίδα ζωγράφο πάνω από 150 χρόνια μετά. Τέτοιες στοχαστικές και διορατικές διευθετήσεις διατρέχουν όλον τον χώρο της Πινακοθήκης, αναζωογονώντας τη συλλογή ακόμη και για τους βετεράνους επισκέπτες της.
Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, προσωπογραφία της Σουζάννας Λούντεν (;) ή «Το ψάθινο καπέλο», πιθανότατα 1622-1625. Λάδι σε ξύλο, 78 x 53,5 εκ. Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιγκέ λε Μπρυν, «Αυτοπροσωπογραφία με ψάθινο καπέλο», 1782. Λάδι σε καμβά, 96 x 68 εκ. Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Νέα αποκτήματα
Εκτός από την ήδη υπάρχουσα συλλογή, υπάρχουν περισσότερα από 20 νέα δάνεια και οκτώ νέα αποκτήματα για τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων της Πινακοθήκης. Μεταξύ των αποκτημάτων είναι ένα γαλλικό ή φλαμανδικό αγαλματίδιο των αρχών του 16ου αιώνα με τίτλο «Η Παναγία και το θείο Βρέφος, με τους Αγίους Λουδοβίκο και Μαργαρίτα», το «Μετά την ακρόαση» του Σερ Λώρενς Άλμα-Ταντέμα (1836-1912) και η «Θεία Ευχαριστία» του Νικολά Πουσέν (1594-1665).
«Η Παναγία και θείο Βρέφος, με τους Αγίους Λουδοβίκο και Μαργαρίτα», περ. 1510, από άγνωστο Φλαμανδό ή Γάλλο ζωγράφο. Λάδι σε ξύλο, 121 x 104 εκ. Αγοράστηκε με την υποστήριξη των Αμερικανών Φίλων της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου το 2025. Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Σερ Λώρενς Άλμα-Ταντέμα, «Μετά την ακρόαση», 1879. Λάδι σε ξύλο, 91 x 66 εκ. Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Ο πίνακας του Πουσέν που απεικονίζει τον Μυστικό Δείπνο με τίτλο «Θεία Ευχαριστία» είναι ένας από την πρώτη σειρά επτά πινάκων που απεικονίζουν τις ρωμαιοκαθολικές τελετές: Βάπτισμα, Μετάνοια, Θεία Ευχαριστία, Επιβεβαίωση, Γάμος, Χειροτονία και Χρίσμα. Έξι πίνακες της σειράς σώζονται, δύο εκ των οποίων βρίσκονται σε αμερικανικές συλλογές: Το «Βάπτισμα» στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον και η «Χειροτονία» στο Μουσείο Τέχνης Κίμπελ, στο Φορτ Ουόρθ του Τέξας.
Νικολά Πουσέν, «Θεία Ευχαριστία», περ. 1637-1640. Λάδι σε καμβά, 93 x 119 εκ. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου απέκτησε τον πίνακα με αφορμή την 200ή επέτειο από την ίδρυσή της. (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου)
Ο χειρισμός του φωτός από τον Πουσέν στη «Θεία Ευχαριστία», το πώς κατευθύνει το φως των κεριών από τη διπλή λυχνία και το κερί στο σκαμνί, είναι θαυμαστός. Μέσα σε αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια, ο Χριστός κάθεται στο κέντρο της συμμετρικής σύνθεσης και οι 12 απόστολοι τον πλαισιώνουν. Κρατάει το ψωμί και το κρασί στο ένα χέρι, ενώ υψώνει το άλλο σε μια χειρονομία ευλογίας. Ορισμένοι απόστολοι σηκώνουν τα χέρια τους σαν να δέχονται την ευλογία του Χριστού. Ο Ιούδας είναι ίσως η μόνη μορφή που έχει γυρίσει την πλάτη στον Χριστό, ίσως ενδεικτικό της προδοσίας του αποστόλου.
Ο ιδρυτής πρόεδρος της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών, Σερ Τζόσουα Ρέυνολντς, δήλωσε όταν είδε τη σειρά των επτά μυστηρίων του Πουσέν το 1785: «Οι Πουσέν είναι αντικείμενα πραγματικά εθνικής σημασίας».
Η αναδιαρθρωμένη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο τη βρετανική εθνική συλλογή ζωγραφικής και αποτελεί μαρτυρία της προσπάθειας και του πάθους ολόκληρης της επιμελητικής ομάδας για την κληρονομιά της δυτικής τέχνης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. ρετάμπλ: (από το λατινικό retrotabulum, αγγλ. Altarpiece, ισπ. Reredos, ιταλ. Pala d’altare): Κάθε εικόνα, γλυπτό η άλλη παράσταση τοποθετημένη για διακοσμητικούς λόγους πάνω και πίσω από την αγία τράπεζα (altar) μιας εκκλησίας. Έχει αποδοθεί ελληνικά και σαν «προσέρεισμα», «εικόνα βωμού», «εικονοστάσιο αγίας τράπεζας», «τέμπλο», κ.ά. αλλά δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να συγχέεται με ό,τι ονομάζουμε ορισμένες φορές τέμπλο και συχνότερα (και πιο σωστά) εικονοστάσιο στην Ορθόδοξη εκκλησία. […] Συνήθως, το ρετάμπλ έχει τη μορφή τρίπτυχου ή πολύπτυχου (με οξυκόρυφες απολήξεις), με μια sacra conversazione σαν βασική παράσταση και με σκηνές από τα Ευαγγέλια ή τη ζωή διαφόρων αγίων στη βάση του (πρεντέλα). (από το Λεξικό Καλλιτεχνικών Όρων)
Καθώς διασχίζει κανείς τα σοκάκια του Λιμένα και πλησιάζει στο κέντρο της αρχαίας πόλης της Θάσου, σχεδόν αβίαστα στρέφει το βλέμμα του σε ένα στιβαρό κτίριο, με λιτή νεοκλασσικιστική όψη και πολλά παράθυρα. Είναι το αρχαιολογικό μουσείο του νησιού.
Είναι το αρχαιότερο μουσείο της Περιφέρειας ΑΜΘ και παρά το γεγονός ότι κουβαλάει σχεδόν έναν αιώνα ζωής (ιδρύθηκε το 1935), εντούτοις πρόκειται για έναν σύγχρονο χώρο, μέσα στον οποίο το παρελθόν της Θάσου δεν εκτίθεται απλώς, αλλά «αναπνέει», διηγούμενο στον επισκέπτη σημαντικές στιγμές από τη λαμπρή ιστορία ενός τόπου που άκμασε σε πολλά επίπεδα. Η πλήρης αναδιαμόρφωση και επέκτασή του, το διάστημα 1989-20, δημιούργησε έναν σύγχρονο και φιλόξενο χώρο 1.500 τετραγωνικών μέτρων, στον οποίο φιλοξενούνται περισσότερα από 2.300 αντικείμενα.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου. (ΑΠΕ ΜΠΕ)
Από την αυλή ακόμα του μουσείου, με θέα στη θάλασσα, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται πως μπαίνει σε έναν χώρο που θα τον ταξιδέψει στην πολυσήμαντη ιστορία του νησιού. Στην αυλή εκτίθενται αρκετά μαρμάρινα αντικείμενα μεγάλων διαστάσεων. Σαρκοφάγοι, βωμοί, μυλόπετρες, πιεστήρια, μεγάλα ημίεργα γλυπτά, και αρχιτεκτονικά μέλη δίνουν μια πρώτη εικόνα της μεγάλης παραγωγής της αρχαίας Θάσου, με βάση το φημισμένο λευκό μάρμαρο που εξορυσσόταν, και εξορύσσεται μέχρι τις μέρες μας, στα λατομεία του νησιού. Στο κέντρο της αυλής τοποθετήθηκε ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό δάπεδο από μια ρωμαϊκή έπαυλη.
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, Σταυρούλα Δαδάκη, αποδείχθηκε η καλύτερη ξεναγός σε αυτήν τη μοναδική βόλτα στην πλούσια ιστορία του νησιού, όπως αποτυπώνεται μέσα από τα ενδιαφέροντα εκθέματα που παρουσιάζονται. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνει πως «ο σχεδιασμός της νέας μόνιμης έκθεσης, που εγκαινιάστηκε το 2010, βασίστηκε στην ιδέα ότι ένα μεγάλο σύγχρονο μουσείο σε άμεση επαφή με έναν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο θα πρέπει να λειτουργεί σπονδυλωτά και να προσφέρει πολλαπλούς τρόπους προσέγγισης της θεματολογίας του».
Ο εντυπωσιακός Κούρος που υποδέχεται τον επισκέπτη
Με το άνοιγμα της βαριάς, μεταλλικής, παλαιάς κοπής θύρας, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με ένα από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο άγαλμα – ο περίφημος Κούρος της Θάσου – ύψους σχεδόν 3,5 μέτρων, που κρατά ένα κριάρι στα χέρια του. Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αρχαϊκής γλυπτικής του 6ου αιώνα π.Χ. Η επιβλητικότητα του έργου, η συμμετρία, αλλά και η εκφραστικότητα του προσώπου του «καλωσορίζουν» τον επισκέπτη με τρόπο σχεδόν μυσταγωγικό.
Ο Κούρος της Θάσου. Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου. (Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου μέσω ΑΠΕ ΜΠΕ)
«Βρέθηκε το 1911, όταν η Γαλλική Σχολή άρχισε τις συστηματικές ανασκαφές στην Ακρόπολη. Ήταν επαναχρησιμοποιημένος σε πέντε κομμάτια στην αρχαιότητα ως οικοδομικό υλικό στο τμήμα του βυζαντινού τείχους. Μεταφέρθηκε με τα πρωτόγονα μέσα της εποχής εκείνης και αρχικά στήθηκε δίπλα στην εκκλησία. Στην ίδια αίθουσα εκτίθεται και το αρχαϊκό ανάγλυφο με θεά σε κόγχη που επαναπατρίστηκε ως προϊόν κλοπής, αλλά και η κεφαλή της σχολής του Σκόπα, δωρεά συλλέκτη. Πρόκειται για αναθηματικό ανάγλυφο του 490 π.Χ. που παριστάνει δύο νεαρές κοπέλες από αριστερά να φέρνουν δώρα σε μια θεά καθισμένη σε κόγχη», εξηγεί η κα Δαδάκη.
Συνεχίζοντας, η εκθεσιακή αφήγηση εξελίσσεται στην αρχή με βάση τις μεγάλες ιστορικές περιόδους: την προϊστορική, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική, ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική περίοδο του νησιού.
Εντύπωση προκαλεί η αίθουσα με τα κεραμικά της προϊστορικής περιόδου, τα οποία, αν και ταπεινότερα σε εμφάνιση, αφηγούνται ιστορίες χρήσης, τελετουργίας και καλλιτεχνικής εξέλιξης. Ανάμεσά τους, μικρά ειδώλια και αγγεία που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία στο νησί από τα βάθη της προϊστορίας. Την έκθεση πλουτίζουν πιστές αναπαραστάσεις ενός σπιτιού της Ύστερης Εποχής Χαλκού κι ενός λιθόκτιστου οικογενειακού τάφου της Εποχής Σιδήρου από τον οικισμό στο Καστρί Θεολόγου, ενώ εντυπωσιακές είναι και οι λίθινες ανθρωπόμορφες στήλες, οι περισσότερες από τις οποίες βρέθηκαν εντοιχισμένες στους περιβόλους σε τοίχους του προϊστορικού οικισμού στη Σκάλα Σωτήρος.
Το φως που μπαίνει από τα μεγάλα ανοίγματα της στέγης και των παραθύρων δημιουργεί ένα σχεδόν ιερό σκηνικό. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, Έλληνες και ξένοι, κινούνται αργά, με βλέμμα συγκεντρωμένο, άλλοτε πάνω στις πληροφοριακές πινακίδες, άλλοτε στις λεπτομέρειες των εντυπωσιακών μαρμάρινων γλυπτών. Ένα παιδί από τη Ρουμανία ρώτησε τη μητέρα του γιατί λείπει το χέρι ενός αγάλματος κι αυτή, με χαμόγελο, του ψιθύρισε πως έτσι είναι τα πράγματα, ο χρόνος δεν αφήνει τίποτα άθικτο.
Επιβλητικά αγάλματα και ταπεινές μαρτυρίες καθημερινής ζωής
Η κα Δαδάκη υπογραμμίζει πως κάθε χρόνο το μουσείο δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η επισκεψιμότητα στο νησί είναι μεγάλη. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται σημαντική αύξηση των επισκεπτών: τη χρονιά που πέρασε επισκέφθηκαν το μουσείο 20.000 άτομα, ενώ για το 2025, μέχρι τον Ιούλιο, πέρασαν από το αρχαιολογικό μουσείο του νησιού περί τους 6.000 επισκέπτες.
Σχέδια, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, φωτογραφίες και πληροφοριακά κείμενα διαφωτίζουν τη μορφή, εξέλιξη και λειτουργία των θασιακών σπιτιών. Σε μία από τις αίθουσες είναι ορατά και τμήματα από αρχαία σπίτια που διατηρούνται στο υπόγειο του μουσείου. Σε αυτό το σημείο της πόλης υπήρξε συνεχής κατοίκηση από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τον 5ο αιώνα μ.Χ.
Αντικείμενα από τον οικιακό εξοπλισμό (μαγειρικά σκεύη, οικοσκευή συμποσίων, εργαλεία, παιχνίδια) εικονογραφούν την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες των ανθρώπων που τα κατοικούσαν. Η έκθεση πλουτίζεται με έργα γλυπτικής, αγγειογραφίας και κοροπλαστικής, με παραστάσεις ανδρών και γυναικών σε τυπικές εκφάνσεις του καθημερινού τους βίου.
Από τα πιο ενδιαφέροντας εκθέματα του μουσείου είναι ο ιδιαίτερα επιβλητικός ανδριάντας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, που ευεργέτησε την πόλη. Υπάρχουν επίσης προτομές με προσωπογραφίες του Κλαύδιου, του Ιουλίου Καίσαρα και του Λεύκιου Καίσαρα.
Το γλυπτό του μουσείου που «ταξίδεψε» σε όλο τον κόσμο
Σε θεματικές ενότητες παρουσιάζεται ολοκληρωμένα η θρησκευτική ζωή των Θασίων και τα ευρήματα που την αφορούν. Ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται πως οι κάτοικοι του νησιού τιμούσαν ιδιαίτερα θεότητες όπως ο Απόλλωνας, η Αθηνά, η Δήμητρα και η Κόρη, ο Ποσειδώνας, η Άρτεμις, ο Ηρακλής, ο Θεαγένης, η Κυβέλη και πολλές ανατολικές θεότητες. Επίσης, παρουσιάζονται χαρακτηριστικοί τομείς της οικονομικής ζωής του νησιού, που βασίζονταν στις άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές του. Η οργάνωση της παραγωγής αντικατοπτρίζεται στα αντιπροσωπευτικά σύνολα νομισμάτων της Θάσου, που καλύπτουν όλες τις χρονικές περιόδους.
«Βασική καλλιέργεια, κυρίως στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια», επισημαίνει η κα Δαδάκη, «ήταν αυτή του αμπελιού. Η Θάσος παρήγε κρασί ανώτερης ποιότητας, διάσημο στον τότε γνωστό κόσμο. Η διαδικασία της παραγωγής και πώλησης του κρασιού βρισκόταν κάτω από στενό κρατικό έλεγχο. Αυτό φαίνεται τόσο από νόμους που σώθηκαν σε επιγραφές όσο και από τα σφραγίσματα στους αμφορείς στους οποίους συσκεύαζαν το κρασί για την παλαίωση και την πώλησή του».
Η Θάσος ήταν και παραμένει ένα νησί πλούσιο σε μαρμαροφόρα κοιτάσματα. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, ότι μια αίθουσα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στη γλυπτική σε μάρμαρο, που είναι ιδιαίτερα ανθούσα τέχνη στη Θάσο. Από τα πιο σημαντικά εκθέματα, αυτό της Αφροδίτης με το Δελφίνι, που έχει ταξιδέψει ως δάνειο σε όλο τον κόσμο, η κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προερχόμενη κατά μια άποψη από ένα ναό προς τιμή του, αλλά και η Σφίγγα.
Η επίσκεψη στο μουσείο ολοκληρώνεται με το πέρασμα στο υπερώο, από το οποίο οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν την πίσω όψη του εντυπωσιακού αγάλματος του Κούρου. Το αρχαιολογικό μουσείο της Θάσου δεν είναι απλώς ένας χώρος φύλαξης αρχαιοτήτων. Είναι ένα ζωντανό σύνολο μνήμης και αισθητικής, που συνδέει την τοπική ιστορία με τον ευρύτερο ελληνικό και μεσογειακό πολιτισμό. Μέσα από τα εκθέματά του, δίνει φωνή σε όσους έζησαν, δημιούργησαν, λάτρεψαν και θρήνησαν χιλιάδες χρόνια πριν. Φεύγοντας, ο επισκέπτης αισθάνεται πως δεν είδε απλώς ένα μουσείο. Συνομίλησε με την ίδια την ιστορία του τόπου.
Κινέζοι και Ρώσοι πράκτορες πληρώνουν άτομα επιρροής των κοινωνικών μέσων στην Αφρική για να διαδίδουν αντι-αμερικανικά μηνύματα σε όλο τον κόσμο, με την κυβέρνηση Τραμπ να αποτελεί τον κύριο στόχο, σύμφωνα με ειδικούς των μέσων ενημέρωσης.
Η έρευνά τους αποκαλύπτει ότι πολλά άτομα επιρροής που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα TikTok κερδίζουν εκατοντάδες έως χιλιάδες δολάρια το μήνα διαδίδοντας παραπληροφόρηση, ψευδείς πληροφορίες και προπαγάνδα που ωφελούν το Πεκίνο και τη Μόσχα.
Τα ευρήματα αυτά συνάδουν με όσα παρουσιάστηκαν στο αμερικανικό Κογκρέσο στις 22 Ιουλίου, κατά την ακρόαση του υποψήφιου επικεφαλής της Διοίκησης Αφρικής των ΗΠΑ (AFRICOM), αντιπτεράρχου Ντάγκβιν Άντερσον.
Αναλυτές αναφέρουν ότι η Κίνα, η Ρωσία και άλλοι κακόβουλοι παράγοντες εκμεταλλεύονται το κενό πληροφόρησης που δημιουργήθηκε από την απόφαση του Λευκού Οίκου να μειώσει την οικονομική βοήθεια προς την Αφρική, η οποία είχε αντίκτυπο στη χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης που προηγουμένως υποστηρίζονταν από την αμερικανική κυβέρνηση.
Το 2024, το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών για την Αφρική με έδρα την Ουάσιγκτον κατέγραψε σχεδόν 200 εκστρατείες στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης υπέρ του Κρεμλίνου και της Κίνας σε κάθε μεγάλη περιοχή της Αφρικής, με τους επηρεαστές του κινεζικού καθεστώτος να είναι ιδιαίτερα δραστήριοι στη Νότια και Δυτική Αφρική.
Μία από τις πιο δημοφιλείς προσωπικότητες των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης στην Αφρική δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι λαμβάνει χρήματα για να διανέμει πληροφορίες που κάνουν τη Ρωσία και την Κίνα «ευτυχισμένες».
«Πρόκειται κυρίως για μηνύματα σχετικά με τον Τραμπ», είπε, ζητώντας να μην αποκαλυφθεί το όνομά της, ώστε να μην «θυμώσει» τους εργοδότες της και χάσει το εισόδημά της. Είπε ότι οι επιρροή που εργάζονται για τη Μόσχα και το Πεκίνο λαμβάνουν πληρωμές διαδικτυακά μέσω ιστότοπων που διευκολύνουν τις πληρωμένες προωθήσεις, με το Lit της Νότιας Αφρικής να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή συστήματα.
«Τα χρήματα που βγάζουμε με αυτόν τον τρόπο μπορεί να είναι μερικές χιλιάδες δολάρια κάθε μήνα. Όλα εξαρτώνται από το πόσο δημοφιλείς είναι οι αναρτήσεις μας», είπε. «Δεν μπορώ να σας πω αν είναι Κινέζοι ή Ρώσοι ή ακόμα και από τον Άρη. Μου στέλνουν δεδομένα, τα επεξεργάζομαι σε τμήματα και μετά τα δημοσιεύω. Αν τους αρέσει αυτό που δημοσιεύω, με πληρώνουν», εξήγησε.
«Δεν είναι δύσκολη δουλειά, επειδή οι απόψεις τους συνάδουν με την παν-αφρικανική φιλοσοφία που έχω, και είμαι επίσης ένθερμη υποστηρίκτρια του σοσιαλισμού και αντίπαλος του δυτικού ιμπεριαλισμού. Νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο με προσέλαβαν, για να το πω έτσι. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα άτομα επιρροής».
Μια έρευνα της Κάρεν Άλεν, συμβούλου στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της Νότιας Αφρικής, διαπίστωσε επίσης ότι σημαντικές προσωπικότητες στον κλάδο της επιρροής στην Αφρική πληρώνονται για να συμμετέχουν σε αυτό που η ίδια ονόμασε «διακρατικές συντονισμένες εκστρατείες», με στόχο εν μέρει την υπονόμευση των δυτικών πρωτοβουλιών και ηγετών.
Μέρος της έκθεσης της Άλεν επικεντρώθηκε σε έναν επιρροή από τη Νότια Αφρική που είπε ότι Ρώσοι πράκτορες τον πλήρωσαν για να ενισχύσει αφηγήσεις που αποσκοπούσαν στην «αποσταθεροποίηση» της Νότιας Αφρικής κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2024.
Ένας χάρτης του 2024 δείχνει τους χορηγούς εκστρατειών παραπληροφόρησης στην Αφρική, οι οποίες έχουν τετραπλασιαστεί από το 2022, τροφοδοτώντας την αστάθεια και υπονομεύοντας τη δημοκρατία. (Africa Center for Strategic Studies/Στιγμιότυπο οθόνης μέσω The Epoch Times)
Ένα άλλο άτομο επιρροής παραδέχτηκε ότι πληρώθηκε για υλικό που ωφελούσε υποψηφίους που ήταν φιλοκινέζοι και φιλορώσοι, καθώς και για αναρτήσεις που δυσφημούσαν τα κόμματα που είχαν δυτική κατεύθυνση. Είπε ότι του δόθηκε «έτοιμο υλικό» και πληρώθηκε σχεδόν 3 δολάρια για κάθε αναρτήση του που έλαβε «like».
Ο καθηγητής Χέρμαν Βάσσερμαν, που διευθύνει το τμήμα δημοσιογραφίας και μέσων ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Stellenbosch της Νότιας Αφρικής, είναι ένας άλλος εμπειρογνώμονας που έχει αποκαλύψει τη χρήση ατόμων με επιρροή που πληρώνονται στην Αφρική.
Είπε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι αρκετοί «κακόβουλοι παράγοντες», κυρίως η Κίνα και η Ρωσία, ανταμείβουν αφρικανικές «διασημότητες» των κοινωνικών μέσων για να «διανέμουν οποιαδήποτε παραπληροφόρηση και λανθασμένη ή έγκυρη πληροφορία θεωρούν ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους» σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Ο Βάσσερμαν είπε ότι ο Τραμπ είναι «μεγάλος στόχος». «Ο Τραμπ είναι ο νούμερο ένα εχθρός της Κίνας και της Ρωσίας. Και ας το παραδεχτούμε, δίνει σε όλο τον κόσμο πολλά θέματα για συζήτηση», είπε. «Δεν είναι δύσκολο να φτιάξεις βίντεο για τον Τραμπ».
Ο Βάσσερμαν είπε ότι ορισμένοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης στην Αφρική «ξαφνικά έγιναν πολύ δραστήριοι ταυτόχρονα» όταν ο Τραμπ πρόσφατα επαίνεσε τον πρόεδρο της Λιβερίας για την άριστη γνώση της αγγλικής γλώσσας, που είναι η επίσημη γλώσσα της χώρας, κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης στο Λονδίνο.
«Ήταν μια υπέροχη μέρα γι’ αυτούς», είπε ο Βάσσερμαν, αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάστηκε ο Τραμπ για τα σχόλιά του. Ένα μεγάλο μέρος του υλικού ήταν στο TikTok.
Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο, το Ινστιτούτο Reuters του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπίστωσε ότι το TikTok είναι η κύρια πηγή παραπληροφόρησης στην Αφρική, μια ήπειρο όπου το Πεκίνο ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο στην πολιτική, τις επιχειρήσεις και την κοινή γνώμη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ συμμετέχει σε γεύμα με Αφρικανούς ηγέτες που επισκέπτονται τον Λευκό Οίκο στις 9 Ιουλίου 2025. (Jim Watson/AFP μέσω Getty Images)
Σύμφωνα με την έκθεση, η Αφρική φιλοξενεί τρεις χώρες που συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων με τους περισσότερους χρήστες TikTok, συγκεκριμένα την Κένυα, τη Νιγηρία και τη Νότια Αφρική. Αυτές είναι επίσης τρεις από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Αφρικής, στις οποίες η Κίνα επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια.
Καθώς η επιρροή της Κίνας επεκτείνεται στην Αφρική, είπε ο Βάσσερμαν, το ίδιο συμβαίνει και με το TikTok, με «βαθιές» επιπτώσεις στις ζωές των Αφρικανών, επειδή οι πληροφορίες που αφομοιώνουν είναι «σχεδιασμένες να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τα παγκόσμια γεγονότα και, το πιο σημαντικό, τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν την Κίνα».
Το άτομο με επιρροή που μίλησε ανώνυμα είπε ότι συχνά πληρώνεται για να δημοσιεύει πληροφορίες που παρουσιάζουν την Κίνα ως «θύμα του δυτικού ρατσισμού» και για υλικό που «ζωγραφίζει μια εικόνα του διεφθαρμένου Δυτικού κόσμου και του πόσο υποκριτικός είναι».
Αυτό συνάδει με έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα από ακαδημαϊκούς του London School of Economics and Political Science, του Duke Kunshan University στην Κίνα και του Gustave Eiffel University στη Γαλλία.
Προτείνουν ότι υπάρχουν «τέσσερα πλαίσια» που χρησιμοποιούνται από άτομα με επιρροή για να υπερασπιστούν ή να προωθήσουν την κομμουνιστική Κίνα.
Η «δυτική υποκρισία» κατηγορεί τη Δύση για διπλά πρότυπα. Η «δυτική απειλή» παρουσιάζει τη Δύση ως μια σημαντική απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια και ανάπτυξη. Η «ανωτερότητα του συστήματος» προωθεί το πολιτικό μοντέλο του κινεζικού καθεστώτος έναντι των δυτικών μοντέλων. Και η «κοινή μοίρα» οραματίζεται ένα ευημερούμενο μέλλον που μοιράζονται οι παγκόσμιοι εταίροι της κομμουνιστικής Κίνας.
«Υποστηρίζουμε ότι, αν και οι πολιτικές πεποιθήσεις αυτών των ατόμων με επιρροή παραμένουν ασαφείς και δύσκολο να προσδιοριστούν, έχουν καταστεί de facto συντελεστές στην προσπάθεια της Κίνας να αποκτήσει παγκόσμια φήμη στην ψηφιακή εποχή», γράφουν οι ειδικοί.
Ο Βάσσερμαν δήλωσε ότι συμφωνεί με τα ευρήματα.
«Είναι ακριβώς αυτό που βλέπω να διαδίδεται από αυτά τα άτομα με επιρροή: από βίαιες αντι-αμερικανικές απόψεις μέχρι πιο ήπιες απόψεις του τύπου «η Κίνα είναι ένα υπέροχο μέρος για διακοπές», είπε.
Ο Χαμζά Ιμπραήμ, ερευνητής μέσων ενημέρωσης και αναλυτής παραπληροφόρησης στη Νιγηρία, είπε ότι τα άτομα με επιρροή προτιμούν να χρησιμοποιούν το TikTok επειδή το θεωρούν «ασφαλές καταφύγιο». «Πιστεύουν ότι επειδή η πλατφόρμα ανήκει σε κινεζική εταιρεία και υποθέτοντας ότι οι διαχειριστές της είναι επίσης Κινέζοι, αισθάνονται ελεύθεροι να εκφράζουν φιλοκινεζικές απόψεις και να δημιουργούν περιεχόμενο στην πλατφόρμα», εξήγησε.
«Στην Αφρική, είναι ευρέως αποδεκτό ότι το TikTok είναι μια κινεζική εταιρεία που λειτουργεί με την ευλογία της κινεζικής κυβέρνησης, και δεν φαίνεται να τους πειράζει καθόλου», δήλωσε ο Ιμπραήμ στην Epoch Times.
Τα κεντρικά γραφεία της ByteDance, μητρικής εταιρείας της TikTok, στο Πεκίνο στις 16 Σεπτεμβρίου 2020. (Greg Baker/AFP μέσω Getty Images)
Η ByteDance, η εταιρεία με έδρα το Πεκίνο που είναι ιδιοκτήτρια του TikTok, έχει αρνηθεί ότι το κινεζικό καθεστώς έχει τον έλεγχο της.
Εν τω μεταξύ, η Human Rights Watch (HRW) είναι μία από τις πολλές ομάδες που αμφισβητούν την ανεξαρτησία του TikTok.
Σε δήλωση το 2023, η HRW ανέφερε ότι, ενώ η πλατφόρμα είναι επίσημα μια ιδιωτική επιχείρηση, «η άρνηση ελέγχου από την κινεζική κυβέρνηση μπορεί να μην είναι μια ασφαλής επιλογή για τα στελέχη της εταιρείας που εδρεύουν στην Κίνα, δεδομένου του ιστορικού της κυβέρνησης να τιμωρεί τα στελέχη επιχειρήσεων της χώρας που δεν ακολουθούν την γραμμή του κόμματος».
Το 2022, μια μελέτη του Ιδρύματος Mozilla διαπίστωσε ότι το TikTok χρησιμοποιήθηκε για τη διάδοση ρητορικής μίσους περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα πριν από τις εκλογές εκείνης της χρονιάς στην Κένυα, οι οποίες, όπως και άλλες στην χώρα, σημαδεύτηκαν από εθνοτικές βιαιότητες.
«Ενώ πιο ‘ώριμες’ πλατφόρμες όπως το Facebook και το Twitter δέχονται τη μεγαλύτερη κριτική σε αυτό το θέμα, το TikTok έχει σε μεγάλο βαθμό παραμείνει εκτός κριτικής — παρά το γεγονός ότι φιλοξενεί μερικές από τις πιο δραματικές εκστρατείες παραπληροφόρησης», ανέφερε το ίδρυμα στην έκθεσή του.
Το TikTok αναφέρει στον ιστότοπό του ότι έχει «αναπτύξει εργαλεία και τεχνολογία για τον εντοπισμό και την αφαίρεση επιβλαβούς περιεχομένου και συμπεριφοράς».
«Αυτά τα εργαλεία μας βοηθούν να προωθήσουμε την ασφάλεια της κοινότητάς μας και να διατηρήσουμε την ακεραιότητα της πλατφόρμας μας», σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές.
«Επιπλέον, θέτουμε υψηλότερα πρότυπα στους δημιουργούς που κερδοσκοπούν ή εκμεταλλεύονται με άλλο τρόπο την πλατφόρμα μας για να προωθήσουν τον εαυτό τους.
«Αναμένουμε από τους δημιουργούς στο TikTok να ακολουθούν τον κώδικα δεοντολογίας των δημιουργών μας και να συμπεριφέρονται με τρόπο που δεν θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των άλλων ή την ακεραιότητα της πλατφόρμας μας».
Ένας υποστηρικτής της συμμαχίας Azimio la Umoja διαμαρτύρεται κοντά σε ένα φλεγόμενο οδόφραγμα στο Μαθάρε της Κένυας, στις 15 Αυγούστου 2022. (Luis Tato/AFP μέσω Getty Images)
«Έχουμε επίσης δει σε χώρες όπως η Κένυα ότι η ρητορική μίσους εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά στο TikTok και σε άλλες πλατφόρμες, με τους διαχειριστές να είναι πολύ αργοί στην αφαίρεση των μισαλλόδοξων αναρτήσεων», σημείωσε.
Στο παρελθόν, η αμερικανική κυβέρνηση χρηματοδοτούσε το ραδιόφωνο και την τηλεόραση Voice of America (VOA), τα οποία, σύμφωνα με τον Ιμπραήμ, έκαναν «εξαιρετική δουλειά» στην αντιμετώπιση των αφηγημάτων που προωθούσαν το Πεκίνο και η Μόσχα.
«Είχαν ένα γραφείο στην Ουάσινγκτον που ασχολούνταν αποκλειστικά με την επαλήθευση των γεγονότων και κάθε μέρα απομυθοποιούσαν την παραπληροφόρηση και την ψευδή ενημέρωση», είπε.
Η κυβέρνηση Τραμπ ακύρωσε το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της VOA τον Μάρτιο, κατηγορώντας την υπηρεσία ότι είναι φερέφωνο «ριζοσπαστικής προπαγάνδας», «βάρος για τον Αμερικανό φορολογούμενο» και καταφύγιο για «συμπαθούντες των τρομοκρατών».
Τον Απρίλιο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, έκλεισε επίσης την υπηρεσία της Ουάσιγκτον που παρακολουθούσε τις ξένες εκστρατείες παραπληροφόρησης, το Κέντρο Αντιμετώπισης της Παραπληροφόρησης και της Παρεμβολής από το Εξωτερικό, κατηγορώντας την για λογοκρισία των Αμερικανών.
«Υπό την προηγούμενη κυβέρνηση, αυτό το γραφείο, το οποίο κόστιζε στους φορολογούμενους περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια για να σιωπήσει και να λογοκρίνει ενεργά τις φωνές των Αμερικανών που υποτίθεται ότι εξυπηρετούσε», δήλωσε ο Ρούμπιο σε ανακοίνωση.
Ο Ρούμπιο είπε επίσης κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης τον Απρίλιο με τον Μάικ Μπενζ ότι μετά το κλείσιμο του γραφείου, η αμερικανική κυβέρνηση θα συνεχίσει να προστατεύει την ελευθερία του λόγου και να χρηματοδοτεί «φιλοαμερικανικά μηνύματα».
«Θα ξοδέψουμε χρήματα για μηνύματα. Θα είναι φιλοαμερικανικά μηνύματα και θα ενθαρρύνουν και θα προστατεύουν την ελευθερία του λόγου, η οποία απειλείται σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που είναι σύμμαχοί μας», είπε.
«Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση είναι η ελευθερία του λόγου, είναι να διασφαλιστεί ότι η αλήθεια έχει ίσες ή μεγαλύτερες ευκαιρίες να επικοινωνηθεί σε σχέση με το ψέμα».
Η Epoch Times ζήτησε σχόλιο από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά δεν έλαβε απάντηση μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης.
Ο Μάρκο Ρούμπιο, καταθέτει ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων στο Καπιτώλιο. Ουάσιγκτον, στις 15 Ιανουαρίου 2025. (Madalina Vasiliu/The Epoch Times)
Στην κατάθεσή του κατά τη διάρκεια ακρόασης ενώπιον της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας στις 22 Ιουλίου στην Ουάσιγκτον, ο υποστράτηγος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ Ντάγκβιν Άντερσον δήλωσε ότι η Αφρική βρίσκεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο της αντιπαλότητας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και της τρομοκρατίας.
Αυτό, όπως υπογράμμισε, οφείλεται στο γεγονός ότι η Αφρική βρίσκεται σε στρατηγική θέση μεταξύ του Ατλαντικού Ωκεανού και της περιοχής του Ινδο-Ειρηνικού.
«Η Κίνα επεκτείνει την προσέγγισή της από την εστίαση στην οικονομική επιρροή σε μεγαλύτερες στρατιωτικές και πληροφοριακές επιχειρήσεις» στην Αφρική και διαδίδει κομμουνιστική προπαγάνδα, είπε, περιγράφοντας την κατάσταση ως «ανησυχητική».
Πρόκειται πράγματι για λόγο μεγάλης ανησυχίας, είπε ο Βάσερμαν, και πρόσθεσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν φαίνεται να κάνουν πολλά για αυτό». Πρόσθεσε ότι υπάρχει επί του παρόντος ένα «κενό πληροφοριών» στην Αφρική, το οποίο εκμεταλλεύονται η Κίνα και η Ρωσία.
«Επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια στη χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης στην Αφρική, συμπεριλαμβανομένων αμφίβολων εκστρατειών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να βασίζονται σε έναν μειούμενο αριθμό αμερικανικών πρεσβειών και ένα γραφείο στο Γιοχάνεσμπουργκ για να διαδώσουν το μήνυμά τους», είπε ο Βάσσερμαν.
«Δεν είναι καθόλου αρκετό για να αντιμετωπιστούν τα ψέματα και η προπαγάνδα που διαδίδονται από τις αντιδυτικές φωνές».
Ερευνώντας βαθύτερα τους κρυφούς τρόπους με τους οποίους επικοινωνούν τα φυτά, ερευνητές του Πανεπιστημίου Saitama παρατήρησαν οπτικά αλλά και κατέγραψαν σε βίντεο τη μετάδοση και λήψη «προειδοποιητικών» σημάτων από φυτά που έχουν υποστεί στρες ή τραυματισμό προς τα γειτονικά τους. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από τον τραυματισμό τους, εκπέμπουν μια λεπτή ομίχλη αερομεταφερόμενων ενώσεων, σηματοδοτώντας στα άλλα φυτά να ενισχύσουν τις άμυνές τους.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι επιστήμονες γνωρίζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των φυτών, που ονομάζεται «φυτική ωτακουσία».
Τα φυτά που έχουν υποστεί κάποια βλάβη, είτε από ανθρώπινο χέρι είτε από έντομα, εκπέμπουν πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) οι οποίες γίνονται αντιληπτές από άλλα φυτά που βρίσκονται εκεί κοντά. Ιτιές Σίτκα και λεύκες επέδειξαν αντιφυτοφάγες ιδιότητες όταν εκτέθηκαν σε VOC. Το ίδιο συνέβη και με 30 άλλα είδη φυτών, όπως τα φασόλια λίμα, ο καπνός, η ντομάτα, η αρτεμισία και η αραβίδοψις.
a. Η διάταξη του πειράματος. b. Αλλαγές στα ιόντα ασβεστίου που εκφράζονται οπτικά σε φυτά Arabidopsis. c. Ποσοτικοποίηση των ιχνών ιόντων ασβεστίου. (Ευγενική παραχώρηση των Masatsugu T., Aratani, Y., Uemura T., Hagihara T., κ.ά.)
Ωστόσο, αυτή η σηματοδότηση δεν είχε παρατηρηθεί σε πραγματικό χρόνο μέχρι πρόσφατα, πόσο μάλλον καταγραφεί σε βίντεο. Στη μελέτη που πραγματοποίησε, ο καθηγητής Μασατσούγκου Τογιότα [Masatsugu Toyota] του Πανεπιστημίου Saitama και η ομάδα του εξέθεσαν την αραβιδόψι, ένα φυτό μουστάρδας, σε δύο τύπους VOC – (Z)-3-hexenal και (E)-2-hexenal – και τα δύο αλδεΰδες με έξι άτομα άνθρακα. Αυτά είναι επίσης γνωστά ως πτητικές ουσίες πράσινων φύλλων (GLV) και εκπέμπουν μια έντονη μυρωδιά γρασιδιού.
Δεν ήταν μια φυσική κατάσταση. Οι κάμπιες, που είχαν συλληφθεί σε ένα μπουκάλι, τράφηκαν με φύλλα που κόπηκαν από φυτά τομάτας και εξετάστηκε το περιεχόμενο των αερίων. Η συγκέντρωση που προέκυψε στη συνέχεια διοχετεύθηκε με αέρα στο φυτό-δέκτη, εμποτίζοντάς το με πτητικές ενώσεις.
«Κατασκευάσαμε εξοπλισμό για να αντλούμε τις πτητικές οργανικές ενώσεις που εκπέμπονται από τα φυτά τα οποία τρώνε κάμπιες προς γειτονικά φυτά που δεν έχουν υποστεί ζημιά και τον συνδυάσαμε με ένα σύστημα φθορισμού ευρείας εμβέλειας σε πραγματικό χρόνο», δήλωσε ο κος Τογιότα, μοριακός βιολόγος και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, σε δημοσίευση που έχει αξιολογηθεί από ομοτίμους. «Εκτός από τις επιθέσεις εντόμων, οι VOC που εκλύονταν από τα φύλλα που είχαν σπάσει με το χέρι προκάλεσαν την εκπομπή σημάτων [ιόντων ασβεστίου] σε γειτονικά φυτά που δεν είχαν υποστεί ζημιά».
Τα φυτά αραβιδόψις τροποποιήθηκαν γενετικά έτσι ώστε ορισμένα κύτταρα να περιέχουν φθορίζοντες αισθητήρες πρωτεΐνης. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να παρατηρήσουν εκρήξεις φθορίζοντος πράσινου χρώματος να διαχέονται στα φύλλα του φυτού, καθώς ο αμυντικός μηχανισμός του ενεργοποιήθηκε από την έκθεση στην πτητική ένωση.
Στιγμιότυπο από το βίντεο στο οποίο αποτυπώνεται πώς τα φυτά ανταποκρίνονται σε σήματα κινδύνου. (Ευγενική παραχώρηση των Masatsugu T., Aratani, Y., Uemura T., Hagihara T., κ.ά.)
Οι φθορίζοντες αισθητήρες ανιχνεύουν μια αντίδραση στο στρες που είναι γνωστή εδώ και καιρό από άλλα πειράματα. Συγκεκριμένα, η σηματοδότηση με ιόντα ασβεστίου έχει συνδεθεί με την αντίληψη του στρες όχι μόνο στα φυτικά κύτταρα, αλλά και στους ανθρώπους. Τώρα, αυτά τα σήματα ασβεστίου – προειδοποιητικά σήματα για τα άλλα φυτά – μπορούν να παρατηρηθούν σε πραγματικό χρόνο.
Σχεδιασμένοι αποκλειστικά για τα φυτικά κύτταρα, τα μεσοφυλλικά κύτταρα και τα επιδερμικά κύτταρα, οι πρωτεϊνικοί αισθητήρες θα προσφέρουν ενδείξεις για το ποια κύτταρα ανταποκρίνονται πρώτα.
Στην επιφάνεια του φυτού, τα φυτικά κύτταρα είναι τα φασολόσχημα κύτταρα που σχηματίζουν τα στόματα (σ.τ.μ. stoma/stomata στα αγγλικά) – τους μικροσκοπικούς πόρους που συνδέουν το εσωτερικό του φυτού με την ατμόσφαιρα, επιτρέποντάς του να «αναπνέει». Τα μεσοφυλλικά κύτταρα αποτελούν τον εσωτερικό ιστό ενός φυτού, ενώ τα επιδερμικά κύτταρα είναι σαν κύτταρα του δέρματος, σχηματίζοντας το εξωτερικό του.
Έτσι, χρησιμοποιώντας ένα μικροσκόπιο, οι ερευνητές Γιούρι Αρατάνι [Yuri Aratani] και Τακούγια Ουεμούρα [Takuya Uemura] παρατήρησαν «προειδοποιητικά» σήματα που προέρχονταν από τα φύλλα μέσα σε περίπου ένα λεπτό από την έκθεση σε σήματα κινδύνου. Τα μεσοφυλλικά κύτταρα ανταποκρίθηκαν αργότερα.
a. Προεπεξεργασία με αβισικό οξύ (ABA) σε μεταλλαγμένα και μη μεταλλαγμένα φύλλα, b. Ποσοτικοποίηση των ιχνών ιόντων ασβεστίου σε δείγματα μεταλλαγμένων και μη μεταλλαγμένων φύλλων, c. Σύγκριση των μέγιστων μεταβολών ιόντων ασβεστίου που ανιχνεύθηκαν σε δείγματα μεταλλαγμένων και μη μεταλλαγμένων φύλλων. (Ευγενική παραχώρηση των Masatsugu T., Aratani, Y., Uemura T., Hagihara T., κ.ά.)
Περαιτέρω δοκιμές επέδειξαν ότι τα «ρουθούνια» του φυτού είναι τα στόματα. Η προ-επεξεργασία του φυτού με αβκισικό οξύ, μια φυτοορμόνη, έκλεισε αποτελεσματικά τα στόματα του φυτού, με συνέπεια σημαντική μείωση της εκπομπής σημάτων ασβεστίου.
«Τα φυτά δεν έχουν ‘μύτη’, αλλά τα στόματα λειτουργούν ως πύλη που μεσολαβεί στην ταχεία είσοδο του GLV στους ενδιάμεσους χώρους των ιστών των φύλλων», εξήγησε ο κος Τογιότα.
Η ίδια προεργασία με αβκισικό οξύ εφαρμόστηκε στη συνέχεια σε μεταλλαγμένα που είχαν μειωμένη λειτουργία στομάτων, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί μια φυσιολογική πράσινη λάμψη. Τα μεταλλαγμένα «ρουθούνια» παρέμειναν ανοιχτά και εμφανίστηκαν προειδοποιητικά σήματα παρά τη φυτοορμόνη.
«Τελικά αποκαλύψαμε την περίπλοκη ιστορία του πότε, πού και πώς ανταποκρίνονται τα φυτά στα «προειδοποιητικά μηνύματα» που μεταφέρονται μέσω του αέρα από τα επαπειλούμενα γειτονικά τους φυτά», δήλωσε ο κος Τογιότα.
«Αυτό το αιθέριο δίκτυο επικοινωνίας, κρυμμένο από τα μάτια μας, παίζει καθοριστικό ρόλο στην έγκαιρη προστασία των γειτονικών φυτών από επικείμενες απειλές.»
Γνωρίζοντας πολύ καλά πως η καθαριότητα – όπως λέει και ο λαός μας – «είναι μισή αρχοντιά», από αγάπη για τη γειτονιά του άρχισε να ασχολείται με την καθαριότητά της. Τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, αφού πρώτα φροντίζει για την καθαριότητα του πεζοδρομίου έξω από το σπίτι του αλλά και του δρόμου ακριβώς μπροστά, φροντίζει και τον χώρο όπου βρίσκονται οι κάδοι απορριμμάτων της γειτονιάς του. Μιας γειτονιάς στην περιοχή της Νέας Αλικαρνασού του Δήμου Ηρακλείου, της οποίας οι κάτοικοι γνωρίζουν καλά εδώ και χρόνια ότι το παράδειγμα του Κώστα Διγενή είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση.
Ξεκίνησε να καθαρίζει με τη σκούπα του καθημερινά τον χώρο γύρω από τους κάδους απορριμμάτων πριν από περίπου 20 χρόνια, όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το επάγγελμά του λόγω ενός πολύ σοβαρού εργατικού ατυχήματος. Τα τραύματά του τον κράτησαν στο σπίτι για καιρό, ωστόσο όταν άρχισε να βγαίνει και πάλι στον δρόμο και να κάνει μερικά βήματα μέχρι το καφενείο της γειτονιάς του, παρατήρησε το ζήτημα της καθαριότητας.
«Άρχισα να παρατηρώ τη συμπεριφορά που έχουμε ως πολίτες με τα απορρίμματα στα χέρια μας, αφού τα βγάλουμε από το σπίτι μας και τα πάμε στους κάδους. Μια συμπεριφορά που πραγματικά μου έκανε εντύπωση, καθώς είχε πολύ απροσεξία αλλά και πολύ αδιαφορία», ανέφερε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κος Διγενής, ο οποίος άρχισε να βλέπει ανθρώπους να πετούν μέσα από τα αυτοκίνητα και από απόσταση τα σκουπίδια ή και άλλους που όταν οι κάδοι ήταν γεμάτοι άφηναν τις τσάντες με τα σκουπίδια τους ακόμη και στον δρόμο. Μια τέτοια πραγματικότητα σε συνδυασμό με το πλήθος αδέσποτων ζώων, που συχνά αναζητούν στα σκουπίδια την τροφή τους, δημιουργούσε, όπως είπε, μια αποπνικτική και άκρως ανθυγιεινή κατάσταση γύρω από τους κάδους.
«Δεν ήταν ότι μέχρι τότε δεν το έβλεπα, ωστόσο το να μένω τόσες ώρες στο σπίτι με έκανε να δω αλλιώς την ίδια μου τη γειτονιά, αλλά και τους γείτονές μου», ανέφερε, περιγράφοντας πώς αποφάσισε χρόνια πριν να πει στον εαυτό του ότι «η καθαριότητα της γειτονιάς μας, της πόλης μας και της χώρας μας είναι μια προσπάθεια στην οποία όλοι μπορούμε να συμμετέχουμε».
Το πρώτο διάστημα που ξεκίνησε να φροντίζει για την καθαριότητα γύρω από τους κάδους, αιφνιδίασε τους πάντες. Στο ερώτημα «γιατί καθαρίζεις» έδινε την απάντηση ότι το επέλεξε αναζητώντας μια ασχολία ή ίσως και τη δυνατότητα να κάνει μέσα στην ημέρα λίγα βήματα παραπάνω.
Ο ίδιος ωστόσο γνώριζε ότι αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν να δει τη γειτονιά του καθαρότερη και σε αυτό να έχει συμβάλει και εκείνος.
«Αυτό που έβλεπα και αυτό που συνέβαινε δεν μου άρεσε καθόλου και ήθελα με κάποιο τρόπο, αυτό να αλλάξει. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να κάνω κάτι από μόνος μου και κάπως έτσι ξεκίνησα. Γνώριζα καλά ότι δεν θα ήταν πολύ μεγάλη αλλαγή, ήταν όμως μια αρχή», λέει ο κος Διγενής, ο οποίος, δύο δεκαετίες μετά, εξακολουθεί να βλέπει στην συμπεριφορά μας με τα απορρίμματα τα ίδια προβλήματα, όπως σημειώνει.
«Την τελευταία δεκαετία έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα οικιακά απορρίμματα. Ειδικά από την περίοδο της πανδημίας αλλά και μετά, οι όγκοι σκουπιδιών είναι μεγαλύτεροι, ενώ συχνά παρά τα όσα διαβάζουμε, ακούμε ή και συζητάμε για την ανακύκλωση, στην πράξη η διαδικασία της ανακύκλωσης δεν γίνεται σωστά, αφού μέσα σε αυτούς τους κάδους, ένα μεγάλο μέρος πολιτών πετάει και μη ανακυκλώσιμα απορρίμματα.»
Έτσι, με τη σκούπα ανά χείρας, ο Κώστας Διγενής κάνει ακόμη και τη διαλογή των απορριμμάτων όσο μπορεί και οδηγεί μακριά από τους κάδους της ανακύκλωσης τα υλικά που δεν ανακυκλώνονται. Το ίδιο προσπαθεί να κάνει και με κάποια ογκώδη απορρίμματα που δεν αφήνουν χώρο για να τοποθετηθούν μέσα στους κάδους άλλα.
«Το βράδυ μπαίνω στο σπίτι και γύρω από τους κάδους είναι όλα καθαρά· την επομένη το πρωί, μπορεί να δεις γύρω από τον κάδο μια ολόκληρη σπασμένη κρεβατοκάμαρα, σπασμένους καθρέπτες, στρώματα, πολυθρόνες. Είναι κάτι που με θλίβει, γιατί υπάρχει υπηρεσία που μπορείς να καλέσεις τηλεφωνικά και να περάσει από το σπίτι σου να πάρει τα ογκώδη αντικείμενα που δεν χρειάζεται κάποιος. Είναι όμως μια νοοτροπία που φοβάμαι ότι είναι βαθιά ριζωμένη.»
Μεγάλη χαρά για τον Κώστα Διγενή, όπως λέει, δίνουν τα μικρά παιδιά που είναι πολύ προσεχτικά όταν πλησιάζουν τους κάδους. Συχνά κάποιοι γονείς, ακόμη και μπροστά του, μιλούν στα παιδιά τους για αυτό που κάνει.
«Τα παιδικά μάτια κοιτούν με αθωότητα και πολλές φορές βλέπεις ότι ακολουθούν, [υιοθετώντας] μια πιο ευαίσθητη και υπεύθυνη συμπεριφορά. Όμως, αυτό δεν είναι ο κανόνας. Οι περισσότεροι στους κάδους βλέπουν απλά και μόνο ένα βρώμικο σημείο που αν μπορούσαν δεν θα το πλησίαζαν καθόλου», αναφέρει ο κος Διγενής, επισημαίνοντας ότι σε μια ιδεατή κοινωνία «οι πολίτες θα συμμετείχαν ενεργά στη φροντίδα και την αναβάθμιση της γειτονιάς και του τόπου τους, ενώ και η πολιτεία πριν από αυτούς θα φρόντιζε με σοβαρότητα και επάρκεια να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της καθημερινότητας, εμπνέοντας με το παράδειγμά της και τους πολίτες».
Μπορεί να βρισκόμαστε ακόμη οκτώ μήνες πριν από το επόμενο Mobile World Congress (MWC), που θα διεξαχθεί τον Μάρτιο του 2026 στη Βαρκελώνη, αλλά οι προετοιμασίες έχουν ήδη ξεκινήσει και η Ελλάδα θα είναι παρούσα για μία ακόμη φορά, όχι απλώς ως θεατής αλλά ως ένας από τους σταθερούς συμμετέχοντες σε ένα από τα εξέχοντα τεχνολογικά γεγονότα του πλανήτη.
Πίσω από κάθε εθνικό περίπτερο, κάθε επιχειρηματική αποστολή και κάθε νέα επιχείρηση που καταφέρνει να διεκδικήσει διεθνή προσοχή κρύβονται μήνες σχεδιασμού, συντονισμού και διακρατικής συνεργασίας. Για την ελληνική πλευρά, η παρουσία στο MWC είναι πλέον θεσμός και κάθε χρόνο ενδυναμώνεται.
Το Mobile World Congress είναι η μεγαλύτερη διεθνής έκθεση ψηφιακών τεχνολογιών, τηλεπικοινωνιών και καινοτομίας, με έδρα τη Βαρκελώνη και διοργανωτή την GSMA. Η έκθεση προσελκύει περισσότερους από 100.000 επαγγελματίες από όλον τον κόσμο, μεταξύ των οποίων εκπροσώπους κυβερνήσεων, τεχνολογικούς κολοσσοί, νεοφυείς εταιρείες, επενδυτές και δημοσιογράφους. Κάθε χρόνο, στο εκθεσιακό κέντρο Fira Gran Via, παρουσιάζονται οι τελευταίες εξελίξεις σε τομείς αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα δίκτυα 5G, το Internet of Things, οι έξυπνες πόλεις, η κυβερνοασφάλεια, το fintech και οι εφαρμογές κινητών. Παράλληλα με την έκθεση, το MWC φιλοξενεί συνέδρια, εργαστήρια, παρουσιάσεις προϊόντων και ένα ευρύ δίκτυο B2B συναντήσεων που καθιστούν τη Βαρκελώνη επίκεντρο της ψηφιακής καινοτομίας.
Το συνέδριο ξεκίνησε το 1987 στις Βρυξέλλες και μεταφέρθηκε για μια δεκαετία σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα το 1994, όταν ακόμα ονομαζόταν GSM World Congress. Από το 1996 έως το 2005 διεξαγόταν στις Κάννες, ενώ από το 2006 και μετά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Βαρκελώνη, όπου και αναβαθμίστηκε σε παγκόσμιο θεσμό. Η GSMA έχει επεκτείνει το brand και σε άλλες πόλεις όπως η Σαγκάη και το Ριάντ, όμως η ιστορική και κυρίαρχη διοργάνωση παραμένει η ισπανική.
Το MWC του 2025, με ελληνική συμμετοχή που διεξήχθη μεταξύ 3 και 6 Μαρτίου, επιβεβαίωσε τον ρόλο του ως μεγαλύτερου γεγονότος συνδεσιμότητας στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών, 109.000 επισκέπτες από 205 χώρες και περιοχές βρέθηκαν στη Βαρκελώνη, όπου συμμετείχαν 2.900 εκθέτες, χορηγοί και συνεργάτες. Περισσότεροι από 1.200 ομιλητές ανέβηκαν στις σκηνές του MWC, ενώ το GSMA Ministerial Programme συγκέντρωσε 188 κυβερνητικές αποστολές, 66 υπουργούς και 111 επικεφαλής ρυθμιστικών αρχών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη θέση της τεχνητής νοημοσύνης στην επιχειρηματική και κοινωνική ζωή, στο πώς η τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, και στη μετάβαση προς μια βιώσιμη ψηφιακή πραγματικότητα. Οι συζητήσεις και οι παρουσιάσεις κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από το edge computing και τις έξυπνες υποδομές μέχρι τη μελλοντική χρήση των AI-powered δικτύων και τη διαμόρφωση μιας υπεύθυνης ψηφιακής κοινωνίας.
Ιδιαίτερη θέση στη φετινή διοργάνωση κατείχε το 4YFN, η ειδική ζώνη για νεοφυείς επιχειρήσεις, όπου συμμετείχαν περισσότερες από 1.000 νέες εταιρείες και σχεδόν 900 επενδυτές, ενώ το νέο Talent Arena, το οποίο φιλοξενήθηκε στο Fira Montjuic, προσέλκυσε πάνω από 20.000 νέους επαγγελματίες και φοιτητές. Ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του MWC25 για την πόλη της Βαρκελώνης υπολογίστηκε στα 561 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένος σε σχέση με τα 502 εκατομμύρια του 2024, ενώ δημιουργήθηκαν περισσότερες από 13.000 θέσεις μερικής απασχόλησης. Από το 2006, η συνολική συνεισφορά του θεσμού στην τοπική οικονομία έχει ξεπεράσει τα 6,9 δισ. ευρώ.
Η ελληνική συμμετοχή στο MWC 2025 χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη και πιο δυναμική των τελευταίων ετών. Πάνω από 145 εκπρόσωποι και στελέχη από περισσότερες από 40 καινοτόμες εταιρείες συγκρότησαν την αποστολή που οργανώθηκε με τον συντονισμό του ΣΕΚΕΕ και τη συμβολή του Enterprise Greece, της ΕΕΤΤ, της Περιφέρειας Αττικής, του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Elevate Greece. Το ελληνικό περίπτερο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά της διοργάνωσης, προσέφερε ορατότητα σε ελληνικές λύσεις στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της υγείας, του ηλεκτρονικού εμπορίου, της κυβερνοασφάλειας και των έξυπνων δικτύων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΚΕΕ, πραγματοποιήθηκαν περίπου 450 επιχειρηματικές συναντήσεις και σχεδόν 500 νέες επαφές. Μάλιστα, η συντριπτική πλειονότητα των εταιρειών δήλωσε ότι σκοπεύει να συμμετάσχει και στην επόμενη έκθεση του 2026.
Όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ΣΕΚΕΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδας), Μάνος Μακρομάλλης, «τα σχόλια που λάβαμε μέχρι σήμερα από τις επιχειρήσεις είναι όχι απλώς ενθαρρυντικά, είναι εντυπωσιακά. Η φετινή ελληνική αποστολή ήταν η μεγαλύτερη που έχει οργανωθεί ποτέ. Οι επαφές που πραγματοποιήθηκαν ήταν στοχευμένες και ουσιαστικές, με ξεκάθαρες προοπτικές συνέχειας. Ήδη δρομολογούνται στρατηγικές συνεργασίες και συμμετοχές σε διεθνή πιλοτικά έργα». Ο ΣΕΚΕΕ, όπως εξηγεί, επιδιώκει να λειτουργήσει ως καταλύτης στη μετάβαση της Ελλάδας από καταναλωτή σε παραγωγό τεχνολογίας. Μέσα από τη συνεργασία, την εξωστρέφεια και την ανάδειξη της καινοτομίας, ενισχύεται η εθνική τεχνολογική ταυτότητα.
Στο ίδιο πνεύμα κινείται και ο Δρ Μαρίνος Γιαννόπουλος, διευθύνων συμβούλου της Enterprise Greece, ο οποίος επεσήμανε ότι το ελληνικό οικοσύστημα τεχνολογίας και καινοτομίας απκτά όλο και περισσότερο διεθνή υπόσταση. Η σταθερή συμμετοχή σε αυτήν τη διοργάνωση λειτουργεί σωρευτικά· δεν είναι στιγμιαία προβολή, αλλά μακροχρόνια επένδυση σε σχέσεις, γνώση και εξωστρέφεια.
Η αντίστροφη μέτρηση για το MWC 2026 έχει ξεκινήσει. Οι ελληνικοί φορείς έχουν ήδη αρχίσει να σχεδιάζουν τη νέα αποστολή, με στόχο την ακόμη πιο ουσιαστική παρουσία της χώρας, την ενίσχυση της προβολής των νέων επιχειρήσεων, την ένταξη σε θεματικά πάνελ και τη διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει απλώς· διαμορφώνει ταυτότητα. Από την πρώτη αποστολή του 2013 έως τη σημερινή θεσμική συμμετοχή, το ελληνικό περίπτερο έχει καταστεί σημείο αναφοράς, με ενιαίο branding, στρατηγική κατεύθυνση και θετικό αποτύπωμα.
Σε έναν κόσμο που κινείται με ταχύτητες τεχνολογικής έκρηξης, η συμμετοχή σε διεθνή γεγονότα, όπως επισημαίνουν οι διοργανωτές, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά στρατηγική ανάγκη. Το MWC δεν είναι απλώς μία έκθεση· είναι σκηνή, καθρέφτης και επιταχυντής για τις δυνάμεις του αύριο. Και η Ελλάδα, παρότι μικρή σε έκταση χώρα, έχει αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί μεγάλη στην καινοτομία όταν κινείται με σχέδιο, συνέπεια και εξωστρέφεια, όπως ακριβώς γίνεται κάθε Μάρτιο στη Βαρκελώνη.
Η εξάπλωση του ιού τσικουνγκούνια (chikungunya) στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ της Κίνας έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διεθνώς, καθώς οι αρχές εφαρμόζουν μέτρα που θυμίζουν εκείνα της πανδημίας COVID-19.
Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας, έως τις 31 Ιουλίου είχαν επιβεβαιωθεί επίσημα πάνω από 6.000 κρούσματα στην πόλη Φοσάν, με το πρώτο να εντοπίζεται στις 8 Ιουλίου. Μόνο την 1η Αυγούστου, οι τοπικές αρχές ανέφεραν 333 νέα κρούσματα.
Ο ιός τσικουνγκούνια μεταδίδεται κυρίως μέσω των κουνουπιών και τα συμπτώματά του μοιάζουν με εκείνα του δάγκειου πυρετού, περιλαμβάνοντας πυρετό, έντονους πόνους στις αρθρώσεις, μυαλγίες, πονοκέφαλο, κόπωση και εξανθήματα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αντιική θεραπεία, και ενώ ο θάνατος είναι σπάνιος, δεν αποκλείεται κιόλας, κυρίως σε ευάλωτες ομάδες.
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ ανακοίνωσε ότι επιβεβαιωμένα περιστατικά έχουν καταγραφεί σε περισσότερες από δέκα πόλεις της επαρχίας. Στις 31 Ιουλίου, η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας εξέδωσε επείγουσα οδηγία για τη διάγνωση και θεραπεία της νόσου, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο και ότι απαιτούνται μέτρα καραντίνας για ύποπτα και επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Στη Φοσάν, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη έξαρση, τέθηκε σε εφαρμογή Επίπεδο III κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία από τις 29 Ιουλίου. Στην κινεζική κλίμακα, το Επίπεδο Ι αντιστοιχεί σε «εξαιρετικά σοβαρή» κατάσταση και το Επίπεδο IV σε «γενική».
Κάτοικοι της περιοχής δήλωσαν σε τοπικά μέσα ότι έλαβαν επίσημη ειδοποίηση για μαζικά τεστ PCR διάρκειας τριών ημερών (29–31 Ιουλίου), ενώ αντίστοιχη ανακοίνωση έγινε και από την επιτροπή κατοίκων στο χωριό Σαμπιάν, στην κωμόπολη Λετσόνγκ της Φοσάν.
Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνονται πολίτες να σχηματίζουν ουρές για τεστ, ενώ συνεργεία απολύμανσης ψεκάζουν περιοχές για την καταπολέμηση των κουνουπιών.
Επέκταση πέρα από την επαρχία Γκουανγκντόνγκ
Οι τοπικές υγειονομικές αρχές ανέφεραν ότι ο ιός είχε ήδη εξαπλωθεί στο Μακάο και στο Πεκίνο. Στην πόλη Φουζού της επαρχίας Φουτζιάν, στις 29 Ιουλίου, αναρτήθηκε ανακοίνωση που ζητούσε από όσους επέστρεφαν από τη Φοσάν να παρακολουθούν την υγεία τους για 14 ημέρες.
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία επιπέδου 2 την 1η Αυγούστου, καλώντας όσους σχεδιάζουν να ταξιδέψουν στην Κίνα να «λάβουν αυξημένες προφυλάξεις» λόγω της έξαρσης του ιού στη Φοσάν.
Υπάλληλος του Εθνικού Ιδρύματος Υγείας της Βραζιλίας πραγματοποιεί απολύμανση κατά του κουνουπιού Aedes aegypti, φορέα του δάγκειου πυρετού, του πυρετού τσικουνγκούνια και του ιού ζίκα. Γκάμα, Βραζιλία, 17 Φεβρουαρίου 2016. (Evaristo Sa/AFP/Getty Images)
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέφρασε επίσης ανησυχίες, επισημαίνοντας ότι παρατηρούνται πρώιμα σημάδια που θυμίζουν την επιδημία του τσικουνγκούνια πριν από δύο δεκαετίες, όταν ο ιός ξεκίνησε από την Κένυα και εξαπλώθηκε στον Ινδικό Ωκεανό, τη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και σε τροπικές περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής, προσβάλλοντας πάνω από 5 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η γιατρός Ντιάνα Ρόχας Άλβαρεζ από τον ΠΟΥ δήλωσε ότι απαιτούνται άμεσα μέτρα πρόληψης ώστε να αποφευχθεί επανάληψη του φαινομένου, επισημαίνοντας πως δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και πως είναι κρίσιμο οι πολίτες να προστατεύονται από τα κουνούπια.
Εκτιμήσεις ειδικών
Ο λοιμωξιολόγος Τσενγκ Γιουάν-γιου από την Ταϊβάν ανέφερε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι σε περιοχές με υψηλό πληθυσμό του κουνουπιού Aedes aegypti, ένας και μόνο φορέας του ιού μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση άνω των 2.400 ατόμων μέσα σε έναν μήνα. Τόνισε επίσης πως, εάν η επιδημία επιδεινωθεί, είναι πιθανό να εκδοθούν περαιτέρω ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις, αλλά όχι απαγορεύσεις, καθώς η νόσος έχει χαμηλή θνησιμότητα και σπάνιες σοβαρές επιπλοκές.
Ο Σον Λιν, καθηγητής βιοϊατρικών επιστημών στο Feitian College και πρώην μικροβιολόγος του αμερικανικού στρατού, εξέφρασε παρόμοια άποψη, λέγοντας ότι δεν κρίνεται απαραίτητη η επιβολή καραντίνας, καθώς ο ιός δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά μέσω κουνουπιών. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο αποτελεσματικότερος τρόπος ελέγχου είναι η εξάλειψη των κουνουπιών και η διατήρηση καλών συνθηκών υγιεινής.
Όπως επεσήμανε, η πρόσφατη έξαρση πιθανώς συνδέεται με μεταβολές στον πληθυσμό των κουνουπιών και την ικανότητά τους να μεταφέρουν τον ιό, ενώ προσέθεσε ότι οι κινεζικές Αρχές δεν έχουν ακόμα εκδώσει έγκαιρη ερευνητική ανάλυση για την κατάσταση.
Αναφερόμενος στα μαζικά τεστ, ο Λιν υποστήριξε πως δεν είναι στην πραγματικότητα δωρεάν, καθώς σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, η καραντίνα συνοδεύεται από επιπλέον έξοδα. Όπως είπε, το βάρος αυτό το επωμίζονται εμμέσως οι πολίτες, ενώ οι φαρμακευτικές εταιρείες επωφελούνται. Εξέφρασε επίσης αμφιβολίες για την αξία των μαζικών τεστ, σημειώνοντας ότι, ελλείψει αποτελεσματικής θεραπείας, δεν υπάρχει πρακτικό όφελος από τη διάγνωση.
Ανησυχία για πιθανή απαγόρευση κυκλοφορίας
Πολλοί πολίτες στην Κίνα δημοσίευσαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμπειρίες που τους θυμίζουν τα μέτρα κατά της επιδημίας Covid-19. Κάτοικος της Φοσάν υποστήριξε σε βίντεο ότι του απαγορεύτηκε η έξοδος από νοσοκομείο μετά από αιμοληψία. Άλλος δήλωσε ότι τέθηκε σε υποχρεωτική καραντίνα υπό 24ωρη επιτήρηση επί τέσσερις ημέρες, ενώ σε βίντεο διακρίνονται φρουροί ασφαλείας στο κέντρο καραντίνας.
Άνθρωποι κάνουν ουρά για να υποβληθούν σε τεστ Covid-19 σε ένα κέντρο PCR. Σαγκάη, 21 Σεπτεμβρίου 2022. (Aly Song/Reuters)
Σχόλια για «ουρές στα τεστ» θύμισαν σε πολλούς την περίοδο της πανδημίας, ενώ πολίτες αναρωτήθηκαν αν επίκειται γενική απαγόρευση κυκλοφορίας και γιατί ζητείται ξανά η χρήση μάσκας σε καθημερινή βάση.
Στις 29 Ιουλίου, οι κινεζικές Αρχές πραγματοποίησαν τηλεδιάσκεψη για τον συντονισμό των μέτρων κατά της εξάπλωσης του τσικουνγκούνια. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται εκστρατεία εξολόθρευσης των κουνουπιών. Βίντεο που κυκλοφόρησε έδειξε παρουσία ένοπλων αστυνομικών στους ψεκασμούς, γεγονός που προκάλεσε σχόλια πολιτών περί «υπερβολικής σοβαρότητας» της κατάστασης.
Με τη συμβολή των Tang Bing και Luo Ya και πληροφορίες από το Reuters
Ένα τελευταίο «παράθυρο» για την ολοκλήρωση των σπουδών έμεινε ανοικτό για τους φοιτητές που έχουν ξεπεράσει το ανώτατο χρονικό περιθώριο φοίτησης στα ΑΕΙ, με τη θέσπιση ενός μηχανισμού τελευταίας ευκαιρίας, που νομοθετήθηκε την περασμένη Παρασκευή, με την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας.
«Η Πολιτεία στέλνει το πολιτικό μήνυμα ότι αναγνωρίζει και επιβραβεύει τη συνεπή προσπάθεια, επενδύει στη διάσωση του εκπαιδευτικού κεφαλαίου που έχει ήδη παραχθεί, αλλά ταυτόχρονα θέτει ένα σαφές, μετρήσιμο όριο: ο επιπλέον χρόνος είναι μια τελευταία ευκαιρία να κερδηθεί ο αγώνας, όχι να επαναληφθεί», ξεκαθάρισε, μιλώντας στη Βουλή η υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη.
Όπως σημείωσε, η νέα ρύθμιση «διασφαλίζει ότι όσοι έχουν προχωρήσει σημαντικά τις σπουδές τους, έχουν ευκαιρία να τις ολοκληρώσουν» και τη χαρακτήρισε «ρεαλιστική, ενισχυτική και παιδαγωγικά συνεπή».
Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση για τους «αιώνιους» φοιτητές
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τις δυνατότητες ολοκλήρωσης σπουδών στα ΑΕΙ, όπως ψηφίστηκε, προβλέπει ότι όσοι φοιτητές έχουν ολοκληρώσει το 70% των μαθημάτων ή πιστωτικών μονάδων και έχουν συμμετάσχει σε εξετάσεις τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια, θα έχουν δικαίωμα ολοκλήρωσης σπουδών εντός δύο επιπλέον εξαμήνων, κατόπιν υποβολής αίτησης, εντός 30 ημερών από την έκδοση των βαθμολογίων της εξεταστικής περιόδου του Σεπτεμβρίου κατά την οποία συμπληρώνεται η ανώτατη χρονική διάρκεια φοίτησης.
Σημειώνεται ότι η ρύθμιση δεν επηρεάζει ενεργούς φοιτητές ούτε όσους βρίσκονται εντός του νόμιμου χρονικού πλαισίου σπουδών (4+2 ή 5+3 έτη).
Από το υπουργείο τονίζεται ότι με αυτόν τον τρόπο προσφέρεται «μια τελευταία, αλλά ρεαλιστική, ευκαιρία να μετατρέψουν το συσσωρευμένο εκπαιδευτικό τους κεφάλαιο σε πτυχίο».
Από τη διαγραφή εξαιρούνται τα άτομα με αναπηρία άνω του 50%, ενώ προβλέπεται κατ’ εξαίρεση υπέρβαση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης για σοβαρούς λόγους υγείας.
Επιπρόσθετα, η πρόβλεψη για μερική φοίτηση αφορά σε γονείς παιδιών έως 8 ετών, εργαζόμενους (άνω των 20 ωρών εργασίας την εβδομάδα αποδεδειγμένα) και πρωταθλητές και αθλητές με εντατικό πρόγραμμα.
H ανακίνηση του ζητήματος από τους πρυτάνεις
Υπενθυμίζεται ότι, αν και ήδη από το 2022 έχει θεσμοθετηθεί η Ανώτατη Διάρκεια Φοίτησης, κατά το τελευταίο ακαδημαϊκό έτος, το τέλος του οποίου θα σήμαινε και την εφαρμογή μέσα στον Αύγουστο του 2025 του σχετικού νόμου περί διαγραφής όσων φοιτητών έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο και, παρ’ όλο που προβλέπονται ήδη εξαιρέσεις, η πανεπιστημιακή κοινότητα είχε ανακινήσει το θέμα ήδη από υπουργίας Κυριάκου Πιερρακάκη, ζητώντας βελτιωτικές ρυθμίσεις ως προς τις εξαιρέσεις του νόμου, αλλά και για τη θέσπιση μίας «δεύτερης ευκαιρίας» πριν από την οριστική διαγραφή.
Οι πρυτάνεις, οι οποίοι πραγματοποίησαν έκτακτη Σύνοδο την περασμένη Τετάρτη, εξέφρασαν ικανοποίηση που ελήφθησαν σε έναν βαθμό υπ’ όψιν οι προτάσεις τους στην τελική διαμόρφωση των άρθρων του νομοσχεδίου, ωστόσο επανέλαβαν στην ομόφωνη απόφασή τους την πρόταση να δίνεται η δυνατότητα στα πανεπιστήμια αιτιολογημένης αντιμετώπισης «ειδικών» περιπτώσεων φοιτητών που κινδυνεύουν με διαγραφή, εντός περιορισμένου ποσοστιαίου ορίου, που θα ορίζεται στον νόμο.
Οι αριθμοί
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), η οποία αφορά την ακαδημαϊκή χρονιά 2023-24 και δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, το σύνολο των ενεργών φοιτητών των ΑΕΙ ήταν 352.099.
Παράλληλα, οι εγγεγραμμένοι φοιτητές ήταν συνολικά 703.857, κάτι που συνεπάγεται ότι οι μη ενεργοί φοιτητές, κατά την ίδια περίοδο, ανήλθαν στους 351.758.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω αριθμητικά δεδομένα αφορούν τα 25 ΑΕΙ και τις τρεις Ανώτατες Στρατιωτικές Σχολές (ΑΣΕΙ) της Ελλάδας.
Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, υπολογίζεται ότι με τη νέα ρύθμιση που προτείνεται, περίπου 290.000 ανενεργοί φοιτητές θα διαγραφούν από τα μητρώα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Το νομικό πλαίσιο
«Αιώνιοι», «παλιοί», «λιμνάζοντες» ή «ανενεργοί», οι φοιτητές που δεν έχουν πάρει πτυχίο ενώ έχουν ξεπεράσει το χρονικό όριο ανώτατης φοίτησης απασχολούν τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας εδώ και δεκαετίες.
Η Ανώτατη Διάρκεια Φοίτησης θεσμοθετήθηκε με τον ν. 4957/2022, αποκαλούμενο και ως «νόμο Κεραμέως», ο οποίος όριζε ότι η ΔΑΦ για τα προγράμματα σπουδών διάρκειας 4 ετών ήταν τα 6 έτη (ν+2) και για τα 5ετή προγράμματα τα 8 έτη (ν+3). Μετά από τη συμπλήρωση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης, ο νόμος ανέφερε ότι «το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος εκδίδει πράξη διαγραφής».
Από τα παραπάνω, ο νόμος προέβλεπε εξαίρεση για «σοβαρούς λόγους υγείας που ανάγονται στο πρόσωπο του φοιτητή ή στο πρόσωπο συγγενούς πρώτου βαθμού εξ αίματος ή συζύγου ή προσώπου με το οποίο ο φοιτητής έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης».
Παράλληλα, προβλεπόταν το δικαίωμα μερικής φοίτησης, υπό προϋποθέσεις, το οποίο συνεπάγεται έως και διπλασιασμό του πραγματικού χρόνου φοίτησης, καθώς κάθε εξάμηνο μερικής φοίτησης προσμετράται ως μισό ακαδημαϊκό εξάμηνο.
Επιπλέον, δινόταν η δυνατότητα στους φοιτητές που το επιθυμούν και δεν έχουν υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης, να διακόψουν τις σπουδές τους από ένα εξάμηνο έως το πολύ για 2 χρόνια.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα όσα αφορούν τη μερική φοίτηση και τη διακοπή φοίτησης ισχύουν και με τη νέα ρύθμιση του νέου νόμου.
Η πρώτη προσπάθεια διαγραφής «αιωνίων» φοιτητών έγινε το 2007 (ν. 3549/2007), επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου. Στο άρθρο 14 του νόμου περιγραφόταν ότι «η ανώτατη διάρκεια φοίτησης στις προπτυχιακές σπουδές δεν μπορεί να υπερβαίνει τον ελάχιστο αριθμό εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη του πτυχίου, σύμφωνα με το ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών του τμήματος, προσαυξανόμενο κατά 100%». Προβλεπόταν, επίσης, «σε εξαιρετικές περιπτώσεις» και με απόφαση της Συγκλήτου για τα πανεπιστήμια και της Συνέλευσης για τα τότε ΤΕΙ, «ύστερα από πλήρως αιτιολογημένη εισήγηση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος και σχετική αίτηση φοιτητή ή σπουδαστή, η παράταση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης του αιτούντος, μέχρι δύο (2) εξάμηνα».
Επιπλέον, ο «νόμος Γιαννάκου» έδινε το δικαίωμα στους φοιτητές να να διακόψουν τις σπουδές τους, με έγγραφη αίτηση, για όσα εξάμηνα, συνεχόμενα ή μη, επιθυμούν, και «πάντως όχι περισσότερα από τον ελάχιστο αριθμό εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη πτυχίου σύμφωνα με το ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών». Τα εξάμηνα αυτά δεν προσμετρώνταν στην ανώτατη διάρκεια φοίτησης, ενώ οι φοιτητές ή σπουδαστές, που διέκοπταν τις σπουδές τους, έχαναν τη φοιτητική ιδιότητα καθ’ όλο το χρονικό διάστημα διακοπής των σπουδών τους, με τη λήξη της οποίας επανέρχονταν στο τμήμα τους.
Επόμενη προσπάθεια ρύθμισης αποτέλεσε ο ν. 4009/2011, ο επονομαζόμενος και «νόμος Διαμαντοπούλου». Ο νόμος καθόριζε ως «περίοδο κανονικής φοίτησης» τον ελάχιστο αριθμό των αναγκαίων για την απονομή του τίτλου σπουδών εξαμήνων, σύμφωνα με το ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών της σχολής, προσαυξημένο κατά τέσσερα εξάμηνα, (ν+2). Δινόταν, ωστόσο, η δυνατότητα εγγραφής στα εξάμηνα εφ’ όσον πληρούσαν τους όρους συνέχισης της φοίτησης που καθορίζονταν στον Οργανισμό κάθε ιδρύματος. Παράλληλα, ο νόμος προέβλεπε την αυτοδίκαια διαγραφή φοιτητών εφ’ όσον δεν είχαν εγγραφεί για δύο συνεχόμενα εξάμηνα.
Ακόμη, με τον «νόμο Διαμαντοπούλου» εισήχθη η πρόβλεψη μερικής φοίτησης για όσους φοιτητές αποδεδειγμένα εργάζονταν τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα. Στα ΑΕΙ εναπόκεινταν οι ειδικότερες προϋποθέσεις και οι λεπτομέρειες για τη διαδικασία διευκόλυνσης της φοίτησης των φοιτητών με αναπηρία. Στον νόμο παρέμεινε η πρόβλεψη για διακοπή φοίτησης, με τη διαφορά ότι οι φοιτητές που διέκοπταν λόγω υγείας ή ανωτέρας βίας αποδεδειγμένα, δεν έχαναν τη φοιτητική τους ιδιότητα.
Οι πέντε μεταλλωρύχοι που είχαν παγιδευτεί έπειτα από την κατάρρευση στοάς στο μεταλλείο Ελ Τενιέντε στη Χιλή εντοπίστηκαν νεκροί, ανακοίνωσε η τοπική εισαγγελία, σηματοδοτώντας τη λήξη των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης.
Ο περιφερειακός εισαγγελέας της Ο’ Χίγκινς, Ακίλες Κουμπίγιος, επιβεβαίωσε πως εντοπίστηκε και ο τελευταίος αγνοούμενος, τονίζοντας ότι πλέον ξεκινά η φάση της διερεύνησης των αιτίων της τραγωδίας.
Η κατάρρευση σημειώθηκε την Πέμπτη σε βάθος, σε σημείο της στοάς όπου είχαν συγκεντρωθεί οι εργαζόμενοι. Το δυστύχημα αποδίδεται σε «σεισμικό συμβάν», χωρίς να έχει διευκρινιστεί ακόμη αν πρόκειται για φυσικό σεισμό ή φαινόμενο που σχετίζεται με τις εργασίες εξερεύνησης.
Το μεταλλείο Ελ Τενιέντε, με υπόγειο δίκτυο στοών μήκους 4.500 χιλιομέτρων, είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα χαλκού του κόσμου και ανήκει στην κρατική μεταλλευτική εταιρεία Codelco. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, Μάξιμο Πατσέκο, θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να διαλευκανθεί τι ακριβώς συνέβη.
Ο πρόεδρος της Χιλής, Γκαμπριέλ Μπόριτς, επισκέφθηκε την περιοχή και κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Όπως δήλωσε, «το πιο οδυνηρό στάδιο ολοκληρώθηκε» και πλέον η έρευνα περνά στο δεύτερο στάδιο, αυτό της αποσαφήνισης των γεγονότων.
Πρόκειται για μία από τις σοβαρότερες τραγωδίες στο συγκεκριμένο μεταλλείο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι εργασίες στο Ελ Τενιέντε ανεστάλησαν από την Παρασκευή κατόπιν εντολής της κυβέρνησης, ενώ η υπουργός Ορυχείων και Μεταλλείων, Ορόρα Ουίλλιαμς, ανέφερε πως δεν έχει καθοριστεί ακόμη το πότε θα επαναληφθούν.
Το 2023, από το μεταλλείο εξορύχθηκαν 356.000 τόνοι χαλκού, αντιπροσωπεύοντας το 6,7% της συνολικής παραγωγής της Χιλής, η οποία παραμένει η μεγαλύτερη παραγωγός χαλκού παγκοσμίως. Η Codelco απασχολεί 4.000 εργαζομένους άμεσα και περίπου 15.000 μέσω υπεργολαβιών.
Παρά το τραγικό συμβάν, ο μεταλλευτικός τομέας της Χιλής θεωρείται από τους ασφαλέστερους στον κόσμο, με δείκτη θνησιμότητας μόλις 0,02% το 2024, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της εθνικής υπηρεσίας γεωλογίας και ορυχείων.
