Το σάμαλι είναι ένα σιροπιαστό γλυκό της Ανατολής. Πρωτοπαρασκευάστηκε στη Δαμασκό της Συρίας, εκεί όπου άνθιζαν τα αρωματικά τριαντάφυλλα στις κουζίνες.
Η Δαμασκός (Şam) ήταν γνωστή για τα αρωματικά τριαντάφυλλά της, τα ρόδα της Δαμασκού, που έδιναν το φημισμένο ροδόνερο. Στη Συρία, το σάμαλι μοσχοβολούσε ροδόνερο – αλλά δεν λεγόταν σάμαλι εκεί.
Την εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ταξιδευτές μετέφεραν το γλυκό στη Σμύρνη και την Πόλη, όπου πήρε το σημερινό του όνομα για να δηλωθεί η προέλευσή του και αρωματίστηκε με το ιδιαίτερο μυρωδικό του παλατιού, τη μαστίχα.
Όταν ήρθε στην Ελλάδα, το πολίτικο σάμαλι πωλείτο στον δρόμο, από πλανόδιους σαμαλιτζήδες, αντίστοιχους με τους χαλβατζήδες και τους σαλεπιτζήδες. Υπήρξε αγαπημένο γλυκό των παιδιών, που τα χόρταινε και τους έδινε χαρά.
Για να είναι φθηνό, φτιαχνόταν με σιμιγδάλι, νερό και ζάχαρη, αν και η κανονική συνταγή του θέλει γιαούρτι νερουλό, σιμιγδάλι και ζάχαρη.
Αν προσθέσετε αυγά, μπορείτε να μετατρέψετε το σάμαλι σε ραβανί ή, αν βάλετε αλεύρι, θα έχετε μια υπέροχη γιαουρτόπιτα .
Η συνταγή που ακολουθεί είναι από το βιβλίο Ζαχαροπλαστικής της Βέφας Αλεξιάδου.
Σε ένα μπολ βάζω τα σιμιγδάλια, τη ζάχαρη και τα μυρωδικά και σε ένα άλλο το γιαούρτι με τη σόδα.
Ενώνω όλα τα υλικά, τα ανακατεύω καλά και βουτυρώνω γενναιόδωρα ένα ταψί στρογγυλό (με διάμετρο 35 εκ.) ή ορθογώνιο. Το ύψος του ταψιού πρέπει να είναι περίπου 2 εκ.
Ρίχνω το μίγμα και το αφήνω 1-2 ώρες, να φουσκώσει καλά το σιμιγδάλι.
Το βάζω στο φούρνο για 40 λεπτά, στους 180 βαθμούς.
Συγχρόνως, κάνω το σιρόπι.
Μόλις βγει το γλυκό ροδοκόκκινο στην επιφάνεια το βουτυρώνω με το λιωμένο βούτυρο και ρίχνω το σιρόπι. Το στολίζω με τα αμύγδαλα και το κόβω σε κομματάκια.
Πριν από τέσσερεις χιλιάδες τετρακόσια χρόνια, o φαραώ της 5ης δυναστείας Τανχέρης (ή Djedkar Isesi) ζήτησε από τον σοφό σύμβουλό του Πταχοτέπ να καταγράψει τις γνώσεις του για την επόμενη γενιά, ως οδηγό που θα βοηθούσε τους νέους να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικοι.
Το έργο που προέκυψε ήταν αρκετά μικρό – ένας κύλινδρος μόλις 16 σελίδων – και ονομάστηκε «Οδηγίες του Πταχοτέπ». Αποτελεί μέρος ενός ενιαίου πάπυρου και βρέθηκε στον τάφο ενός φαραώ της 17ης Δυναστείας στην αρχαία αιγυπτιακή πόλη Θήβα, στη δυτική όχθη του Νείλου.
Οι κάτοικοι της περιοχής που ανακάλυψαν τον πάπυρο τον έδωσαν στον Γάλλο αιγυπτιολόγο και εξερευνητή Εμίλ Πρις ντ’ Αβέν (Émile Prisse d’Avesnes, 1807-1879), προς τιμήν του οποίου ονομάστηκε το αρχαίο έγγραφο.
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου. (Wikimedia Commons)
Ο Πάπυρος του Πρις αποκτήθηκε και εκδόθηκε από την Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου (Nationale Bibliothèque de Paris) το 1847. Πρόσφατα έγινε μια επιτυχημένη μετάφραση του αρχαίου κειμένου από τον αιγυπτιολόγο Δρα Μπιλ Μάνλεϋ [Dr Bill Manley].
Οι «Οδηγίες του Πταχοτέπ» ανήκουν στο αρχαίο αιγυπτιακό λογοτεχνικό είδος sebayt (σεμπαΐτ – που σημαίνει «οδηγία», «διδασκαλία»), αποτελώντας μια συλλογή από ηθικές αρχές για έναν ενάρετο τρόπο ζωής.
Πάντα επίκαιρη διδασκαλία
Παρά το γεγονός ότι οι «Οδηγίες του Πταχοτέπ» γράφτηκαν 4.400 χρόνια πριν, το περιεχόμενό τους παραμένει πάντα επίκαιρο. Η ταπεινοφροσύνη, ο γάμος, ο φθόνος, η επιτυχία, η ανατροφή των παιδιών, η ηγεσία, η ειλικρίνεια είναι θέματα που αφορούν τους ανθρώπους κάθε εποχής και φυλής.
Οι γνώσεις μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Πολλές από τις γνώσεις της αρχαίας Αιγύπτου μεταφέρθηκαν στην αρχαία Ελλάδα μέσω των σχέσεων που συνέδεαν τους δύο γειτονικούς λαούς και από εκεί σε ολόκληρο τον λεγόμενο δυτικό κόσμο. Δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, ο Πταχοτέπ κληροδοτούσε τις ανεκτίμητες γνώσεις του που είχε αναμφίβολα λάβει από τους προγόνους του και εκείνοι από τους δικούς τους προγόνους.
Όταν ο φαραώ Τανχέρης, κατανοώντας ότι «κανείς δεν γεννιέται σοφός», απευθύνθηκε στον Πταχοτέπ, τον πιο δίκαιο σύμβουλό του, ζητώντας του να γράψει όσα έπρεπε να γνωρίζουν οι επόμενες γενιές για την υποδειγματική συμπεριφορά, εκείνος – ο οποίος έζησε μέχρι 110 ετών – ήταν ήδη μεγάλος. Το βιβλίο περιέχει 36 διδασκαλίες, που περιγράφουν τα βασικότερα σημεία που πρέπει να προσέχει ένας άνθρωπος στη ζωή του.
1. Περί σεμνότητας
Ο Πταχοτέπ μιλάει για τη σεμνότητα, την πιο σημαντική αξία, σε πολλά κεφάλαια του βιβλίου:
«Μην είσαι αλαζονικός λόγω της ανώτερης μόρφωσής σου – να συμβουλεύεσαι τους απλούς ανθρώπους σαν να συμβουλεύεσαι μορφωμένους ανθρώπους. Δεν υπάρχει τέχνη της οποίας τα όρια να μπορούν να εξαντληθούν ούτε καλλιτέχνης που να έχει επιτύχει την πλήρη έκφραση. Αυτοί που αγαπούν τον εαυτό τους και πιστεύουν ότι έχουν κάνει σπουδαία πράγματα στη ζωή τους σφάλλουν, γιατί ο Θεός τους έδωσε το ταλέντο τους και ο Θεός τους κατεύθυνε. Μπορεί να γίνατε πλούσιος μετά από πολλά χρόνια φτώχειας. Μην αποδίδεται τα επιτεύγματά σας στον εαυτό σας· η επιτυχία σας είναι δώρο από τον Θεό.»
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου.
Η έλλειψη σεμνότητας εμφανίζεται ακόμα και στις απλές καθημερινές συναναστροφές μας. Παραδείγματος χάριν, πόσες φορές δεν ανυπομονούμε να μιλήσουμε, να εκφράσουμε τη σκέψη μας, μόνο και μόνο για να ανακαλύψουμε ύστερα ότι αυτό που βιαστήκαμε να μοιραστούμε, διακόπτοντας ίσως άλλους, δεν ήταν μια βαθυστόχαστη κατανόηση, αλλά κάτι το επιφανειακό και φευγαλέο. Ωστόσο, η επιθυμία να επιδείξουμε την εξυπνάδα μας μας στερεί και από το κριτήριό μας, αλλά και από την εγκράτεια, τη σεμνότητα και την ταπεινοφροσύνη, αρετές που αποτελούν τα θεμέλια ενός καλού χαρακτήρα και βίου.
2. Περί κουτσομπολιού και φθόνου
Όταν σχολιάζουμε τους άλλους ή κουτσομπολεύουμε ή κοροϊδεύουμε ή μεταφέρουμε φήμες αντί να περιοριζόμαστε στα γεγονότα στα οποία οι ίδιοι ήμαστε μάρτυρες, στην πραγματικότητα εκδηλώνουμε ζήλια.
«Αν θέλεις να μάθεις τον χαρακτήρα κάποιου, μην ζητάς τη γνώμη των άλλων. Πήγαινε να το διαπιστώσεις εσύ ο ίδιος. Αφιέρωσε λίγο χρόνο σε εκείνον τον άνθρωπο, προκειμένου να σχηματίσεις μια προσωπική γνώμη για αυτόν.»
Οι σχέσεις των ανθρώπων οφείλουν να διέπονται από αμοιβαίο σεβασμό και ειλικρίνεια. Η αγαθότητα και η καλή προαίρεση είναι επίσης ουσιώδεις. Η ευχαρίστηση που μπορεί να αντλούμε μιλώντας για άλλους είναι μια βλαβερή συνήθεια, που δεν θίγει τόσο εκείνους όσο υποβαθμίζει τον ίδιο μας τον εαυτό και την ποιότητα των σχέσεών μας.
Ο σεβασμός μας απέναντι στους άλλους πρέπει να εκφράζεται ακόμα κι όταν μας εκμυστηρεύονται κακές πράξεις – ίσως μάλιστα ιδιαίτερα τότε, αφού σε μια τέτοια στιγμή ο άλλος εκτίθεται και η αξιοπρέπειά του εξαρτάται από τις αντιδράσεις μας. Σε ανάλογες περιπτώσεις, ο Πταχοτέπ μας συμβουλεύει να μην θυμώσουμε και να μην τον ταπεινώσουμε – έχει ήδη ταπεινωθεί από την ίδια τη διάπραξη της κακής του πράξης.
3. Περί πεπρωμένου και επιτυχίας
Ο Πταχοτέπ πιστεύει ότι η ανθρώπινη ζωή ακολουθεί ένα προκαθορισμένο μονοπάτι:
«Ό,τι είναι ότι θα συμβεί, θα συμβεί. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό που του επιφυλάσσει η μοίρα.»
Το ζήτημα του πεπρωμένου είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της παραδοσιακής οπτικής. Στις «Οδηγίες του Πταχοτέπ» εμφανίζεται ως καθοριστικός ρυθμιστικός παράγοντας σε πολλούς τομείς της ζωής, όπως στο θέμα της επιτυχίας ή της αποτυχίας. Ο Πταχοτέπ ορίζει την ατομική επιτυχία από μια ευρεία προοπτική – ηθική, κοσμολογική και κοινωνική.
«Αν μπορείς να καλλιεργήσεις λουλούδια σε ένα βάλτο, σημαίνει ότι ο Θεός κάνει κάτι υπέροχο μέσω εσού», γράφει, αναφέροντας το ανθρώπινο περιβάλλον ως βάλτο όπου η επιτυχία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της ουράνιας υποστήριξης ή εξαιτίας ενός θεϊκού σχεδίου.
Συνεπώς, δεν είναι σωστό να υπερηφανευόμαστε για όσα πετυχαίνουμε, νομίζοντας ότι πρόκειται για προσωπικά μας επιτεύγματα, αλλά να είμαστε ταπεινοί και να μην ξεχνάμε πως όλα όσα έχουμε προέρχονται από τις θείες ευλογίες.
«Μην καυχιέστε στους συγγενείς σας, είναι καλύτερα να σιωπάτε με αξιοπρέπεια. Όταν ένας πλούσιος είναι και έντιμος άνθρωπος, θα χαίρει σεβασμού από όλη την κοινωνία.»
Μόνο όταν η ευημερία βιώνεται με σεμνότητα και εντιμότητα, μπορεί να ανυψώσει τον άνθρωπο και να μην τον παρασύρει σε αλαζονικές ή αυταρχικές πράξεις, έτσι ώστε από αυτόν, τα πλούτη και το ήθος του να επωφελείται το σύνολο του ευρύτερου περιβάλλοντός του.
Τμήμα από τον Πάπυρο του Πρις. Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίου.
Σε άλλο κεφάλαιο, ο Πταχοτέπ προσθέτει:
«Το πόσα λαμβάνει ένας άνθρωπος εξαρτάται από το σχέδιο του Θεού και μόνο οι αμόρφωτοι παραπονιούνται.»
Γιατί ο Πταχοτέπ λέει ότι όταν ένας άνθρωπος μορφώνεται δεν παραπονιέται; Με ποια λογική συνδέονται αυτά τα δύο; Το να παραπονιόμαστε είναι αρκετά συνηθισμένο στη κοινωνία μας. Πολλοί από εμάς μιλάμε για τα προβλήματά μας για να προκαλέσουμε τη συμπάθεια των άλλων. Λίγοι όμως είναι αυτοί που σκέπτονται ότι όταν παραπονιόμαστε φέρνουμε τον συνομιλητή μας σε δύσκολη θέση, καθώς είναι στην πραγματικότητα ανήμπορος να μας βοηθήσει.
Από αυτό προκύπτει και το ζήτημα της ευθύνης. Τελικά, μορφωμένος είναι αυτός που έχει διδαχθεί τις ανώτερες αρχές, που μπορεί να ορίζει τη συμπεριφορά του αναλογιζόμενος τον αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις και τα λόγια του στους άλλους και που μπορεί να απέχει από κάθε τι που βλάπτει τους άλλους.
Οι αρχαίοι Έλληνες, επίσης, όριζαν τον άνθρωπο σε σχέση με το επίπεδο της ηθικής του. Άνθρωπος χωρίς ηθικές αρχές δεν νοούνταν άνθρωπος αλλά μάλλον δίποδο ζώο, καθώς «η αξία της ηθικής έγκειται κυρίως στη συνειδητή επιλογή μιας ενέργειας με γνώμονα το πρέπον, το προσήκον, το ενδεδειγμένο, το δέον γενέσθαι. Ως μόνη αμοιβή της έχει την εσωτερική ικανοποίηση ότι με την πράξη αυτή ορθώνεται το καλό. Η ηθική είναι σχέση προς τον άλλο, σεβασμός των δικαιωμάτων, των αναγκών και των επιθυμιών του, που έχει σαν αποτέλεσμα την αμοιβαία εμπιστοσύνη.» [1]
4. Σχετικά με την ανατροφή των παιδιών και την εκπαίδευση
Το πεπρωμένο αφορά και το ζήτημα της τεκνοποιΐας, συνεπώς για τον Πταχοτέπ είναι ουσιώδες ότι:
«Δεν πρέπει να υποτιμάτε κάποιον που δεν έχει παιδιά, μην τον ταπεινώνετε σε αυτό το θέμα.»
Ο Πταχοτέπ εξηγεί ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ένα παιδί δεν γεννιέται απλώς σε μια οικογένεια ικανή να του δώσει καλή εκπαίδευση. Υπάρχει ένας λόγος για τη γέννηση ενός παιδιού, που «καθορίστηκε στη μήτρα». Ήταν προγραμματισμένο να λάβει αυτή την εκπαίδευση και να την καταλάβει.
«Πρέπει να αφήσετε την εσωτερική τους σοφία να ρέει από μέσα τους, [τότε] η παρουσία της ψυχής τους θα σας επιτρέψει να ωφεληθείτε επίσης.»
Το αντίθετο ισχύει επίσης – δεν είναι τυχαίο όταν ένα παιδί γεννιέται σε μια οικογένεια που δεν είναι σε θέση να του δώσει καλή εκπαίδευση. Γράφει ότι αυτοί που έχουν λάβει οδηγίες δεν θα αποτύχουν και ότι όσοι δεν έχουν λάβει μία κατεύθυνση, απλά δεν αναζητούσαν πέρασμα.
Πήλινο γλυπτό που απεικονίζει έναν Αιγύπτιο αξιωματούχο με τη γυναίκα του. Στη βάση του γλυπτού αναπαρίστανται τα δύο παιδιά τους, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, που κάνουν με το δάκτυλό τους το σήμα της σιωπής. Αυτό υποδηλώνει ότι στην αρχαία Αίγυπτο τα παιδιά θα έπρεπε να κάνουν ησυχία όταν ήταν κοντά στους γονείς τους. Αρχαιολογικό Μουσείο Καΐρου. Πηγή: Μηχανή του χρόνου
Ως καλή εκπαίδευση, ο Πταχοτέπ ορίζει την καλλιέργεια της σχέσης του παιδιού με τα θεία:
«Αν είσαι σοφός άνθρωπος, θα πρέπει να μεγαλώσεις το παιδί σου να είναι πιστό και έχουν φόβο Θεού. Εάν [το παιδί] είναι αξιοπρεπές και ταπεινό, ακολουθεί το παράδειγμά σου και υποστηρίζει τις πράξεις σου, κάνε ό,τι είναι καλύτερο για αυτό. Αυτό είναι το παιδί σου, ανήκει στο ρεύμα της ψυχής σου, δεν μπορείς να το θεωρήσεις δεδομένο.»
Τι πρέπει να κάνετε, όμως, εάν ένα παιδί αντιστέκεται στις συμβουλές σας; Ο Πταχοτέπ γράφει:
«Αν ένα παιδί πάρει λάθος δρόμο, πάει ενάντια στις συμβουλές σας, αντιτίθεται σε ό,τι λέτε και οι δηλώσεις σας γίνονται άχρηστες λέξεις, τιμωρήστε το όπως χρειάζεται.»
Η ανοχή του κακού και του λάθους όχι μόνο δεν βοηθά τα παιδιά, αντιθέτως λειτουργεί καταστρεπτικά για αυτά.
Αλλά η κύρια συμβουλή του Πταχοτέπ προς τους παιδαγωγούς είναι η εξής:
«Διδάξτε σε έναν άνθρωπο αυτό που θα τον κάνει να μεταμορφωθεί.»
5. Περί ειλικρίνειας και ανθρωπίνων σχέσεων
Ο Πταχοτέπ υπογραμμίζει τη σημασία της ειλικρίνειας σε πολλά επίπεδα: προειδοποιεί τα άτομα σε ηγετικές θέσεις να μην αναλώνονται σε συγκρούσεις συμφερόντων, τους συναδέλφους να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους, να μην επιδεικνύουν τα πλούτη τους και να μην είναι τσιγκούνηδες με τους φίλους τους, επειδή οι φίλοι είναι πιο σημαντικοί από οποιοδήποτε υλικό αγαθό.
Ο σοφός συμβουλεύει επίσης τους ανθρώπους να «μην κλέβουν τη δουλειά των συναδέλφων τους ούτε να αντιγράφουν τις ενέργειες του ατόμου που συνεργάζεται μαζί τους».
Επιπλέον, τονίζει τη σημασία του χαμόγελου και της ανοιχτής έκφρασης του προσώπου:
«Να χαμογελάς όλες τις ημέρες της ζωής σου. Όταν κάποιος βγάζει κακία, αδειάζει το στομάχι του. Οι κατηγορίες προκύπτουν φυσικά· μη δίνετε σε κανέναν λόγο να σας κατηγορήσει. Είθε να σε θυμούνται με χαρά, ακόμη και πολλά χρόνια μετά τον θάνατό σου.»
Όταν νιώθουμε μέσα μας ευγνωμοσύνη για όσα μας δίνει ο Θεός και δεν αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες με παράπονο, η προσήνειά μας και η ευδιαθεσία μας μεταδίδονται στους άλλους. Ως αποτέλεσμα, η ύπαρξή μας αποκτά θετικό πρόσημο, γίνεται ευεργετική και ωφέλιμη για τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία.
6. Περί γάμου
«Αν είσαι σοφός και φροντίζεις το σπίτι σου, πρέπει να αγαπάς σωστά τη γυναίκα σου. Γέμισε την κοιλιά της και ντύσε την πλάτη της. Το άρωμα είναι απόλαυση για το σώμα. Κάνε την ευτυχισμένη όσο σε έχει.»
Άνω τμήμα αγαλμάτων ζευγαριού Αιγυπτίων, από τη 18η Δυναστεία. Από τη συλλογή της Amelia Edwards. Αρχαιολογικό Αιγυπτιακό Μουσείο Petrie , Λονδίνο. (Wikimedia Commons)
Στην αρχαία Αίγυπτο, τόσο τα παιδιά όσο και οι γυναίκες κατείχαν σημαντική θέση στην κοινωνία και έχαιραν σεβασμού και φροντίδας. Οι Αιγύπτιες παντρεύονταν πολύ νέες, λίγο μετά την ήβη, γι’ αυτό και συνήθως έκαναν αρκετά παιδιά. Ο γάμος τους ήταν προϊόν της ελεύθερης βούλησής τους ή ακόμη και πρωτοβουλία τους, με εξαίρεση τα μέλη των δυναστειών, όπου οι γάμοι γίνονταν υποχρεωτικά μεταξύ τους. Η ακίνητη περιουσία μεταβιβαζόταν από τη γραμμή της γυναίκας, δηλαδή από μητέρα σε κόρη. [2]
Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς της αρχαιότητας, στον αιγυπτιακό πολιτισμό η γυναίκα δεν θεωρούνταν κατώτερη των αντρών ούτε υφίστατο ειδικούς περιορισμούς. Το σκεπτικό αυτό ανακλάται στην αιγυπτιακή τέχνη και στις ιστορικές περιγραφές, όπως και στις «Οδηγίες του Πταχοτέπ»:
«Δεν πρέπει να την αναγκάσετε να επιλέξει ανάμεσα σε πράγματα που είναι σημαντικά για εκείνη – αφαιρέστε τον έλεγχο που την περιορίζει. Τα μάτια της μπορεί να γεμίσουν θυμό όταν μάθει ότι την ακολουθούν. Αυτό έχει να κάνει με την ικανότητά σας να την κρατάτε και να διατηρείτε την πίστη της. Αν έχει όλα όσα ήλπιζε να πάρει, η αφοσίωσή της δεν θα έχει όρια.»
Ο αλληλοσεβασμός και οι φροντίδες του κάθε συζύγου για τον άλλον είναι τα θεμέλια ενός ευτυχισμένου και μακρόβιου γάμου. Οι ευτυχισμένοι γάμοι δημιουργούν μεγάλες και δυνατές οικογένειες, οι οποίες με τη σειρά τους συνθέτουν το ψηφιδωτό μιας υγιούς, ακμάζουσας κοινωνίας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το γνώριζαν αυτό.
7. Περί φόβου
Ο Πταχοτέπ προειδοποιεί πολύ σοβαρά για το πρόβλημα του φόβου και τις συνέπειές του:
«Δεν πρέπει να σκορπίζετε τον φόβο στους ανθρώπους. Ο Θεός ανταποκρίνεται ανάλογα. Όταν κάποιος λέει “έχω δύναμη”, αυτό που πραγματικά λέει είναι “είμαι παγιδευμένος από τη δική μου σημασία”. Όταν κάποιος επιδιώκει να νικήσει ένα άλλο άτομο, ουσιαστικά προσπαθεί να υποτάξει αυτό που δεν μπορεί να ελέγξει.»
Τι δεν μπορεί να ελέγξει ένας άνθρωπος; Ο Πταχοτέπ εξηγεί: αυτό που δεν έχει ακόμα συμβεί.
«Αυτό που φοβούνται οι άνθρωποι είναι αυτό που δεν έχει ακόμα συμβεί. Εφόσον, όμως, συμβαίνει μόνο αυτό που θέλει ο Θεός, η λύση είναι να ζεις χαρούμενα και ό,τι είναι να σου δοθεί, θα έρθει.»
Με άλλα λόγια, ο φόβος, σύμφωνα με τον Πταχοτέπ, είναι μια παγίδα που κάνει έναν άνθρωπο να πιστεύει σε κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα ή μια παγίδα που στήνει ένας ηγέτης στους υπηκόους του για να τους κάνει να πιστέψουν σε κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, ωστόσο, είναι δύσκολο για ένα άτομο ή μια κοινωνία να ζήσει πραγματικά ευτυχισμένα και να ευημερήσει.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο φόβος δείχνει έλλειψη πίστης στον Θεό, ακόμα και έλλειψη ταπεινοφροσύνης. Όταν το άτομο έχει ευλαβική καρδιά, εμπιστεύεται τη θεϊκή βούληση και πορεύεται δίχως φόβο.
Στο τέλος του βιβλίου του, ο Πταχοτέπ καλεί τον αναγνώστη να ακούσει προσεκτικά τα μαθήματά του, τα οποία, κατά τη γνώμη του, είναι το κλειδί για τη σωστή, την αληθινή ζωή:
«Αν ακούσεις αυτά που λέω, οι δυνατότητές σου θα βελτιωθούν. Η αξία των δυνατοτήτων σας βρίσκεται στην αλήθεια.»
«Σοφός είναι αυτός που τελειοποιεί την ψυχή του, συνειδητοποιώντας στη γη το ιδανικό “εγώ” που βρίσκεται μέσα του. Ο σοφός άνθρωπος είναι σοφός εξαιτίας όσων έχει μάθει.»
Ο Πταχοτέπ κλείνει το βιβλίο με ένα μήνυμα στις μελλοντικές γενιές:
«Όποιος είναι δάσκαλος, ανάλογα με το πώς ενεργεί και συμπεριφέρεται, περνάει πολλά στην επόμενη γενιά. Διορθώστε τον χαρακτήρα σας. Μην μεταδίδετε τα ελαττώματά σας. Αφήστε την αλήθεια να γίνει ορατή για να μπορέσει η επόμενη γενιά να ευδοκιμήσει.»
Έχοντας μάθει την τέχνη της χειροποίητης δαντέλας από τη μητέρα της, η 30χρονη Κάρολ Ντ’Σίλβα, μηχανικός και δαντελοποιός κι η ίδια, έφτιαξε το δικό της εντυπωσιακό νυφικό – φόρο τιμής στην παράδοση και τον πολιτισμό – χρησιμοποιώντας οβάλ δαντέλες από δαντελοποιούς από 15 διαφορετικές χώρες του κόσμου.
Η κα Ντ’Σίλβα γεννήθηκε στην ινδική πόλη Γκόα και μετακόμισε στο Γκολντ Κόουστ, στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας, ως έφηβη και τώρα ζει στο Μπρίσμπεϊν. Ανέκαθεν ήξερε ότι ήθελε να φτιάξει το δικό της νυφικό. Όταν γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, Μαρκ Γουίμερς, μπόρεσε να το βάλει σε εφαρμογή.
«Θέλω να διατηρήσω ζωντανή την παραδοσιακή τέχνη της δαντέλας με μασούρια (κοπανέλι). Σήμερα, τα πάντα κατασκευάζονται από μηχανήματα γρήγορα και εύκολα. Αλλά θεωρώ σημαντικό να κρατήσουμε ζωντανές αυτές τις παραδόσεις», δήλωσε στους Epoch Times.
«Το μπροστινό μέρος του νυφικού μου το επέλεξε κατά κάποιον τρόπο ο σύζυγός μου, ο Μαρκ, εν αγνοία του. Τον ρώτησα πώς με φανταζόταν την ώρα που θα πήγαινα να τον συναντήσω στην εκκλησία και του ζήτησα να μου στείλει μερικές φωτογραφίες – αλλά δεν του είπα ποια διάλεξα!»
Το νυφικό της Κάρολ Ντ’Σίλβα ζυγίζει περίπου 8,5 κιλά και αποτελείται από δαντέλες κατασκευασμένες από δαντελοποιούς από 15 διαφορετικές χώρες. Η κα Ντ’Σίλβα έχει, επίσης, ετοιμάσει ένα βιβλίο για το κομμάτι κάθε δαντελοποιού. (Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Η Κάρολ Ντ’Σίλβα με τον σύζυγό της, Μαρκ Γουίμερς. (Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Σχεδιάζοντας το φόρεμα
Αναζητώντας τρόπους να αναδείξει τη χειροποίητη δαντέλα στο νυφικό της, ανακάλυψε ένα νυφικό στο διαδίκτυο σχεδιασμένο από τον Λιβανέζο σχεδιαστή Ζουχέιρ Μουράντ (Zuhair Murad), το οποίο την ενέπνευσε να διακοσμήσει την ουρά του φορέματός της με τη δαντέλα. Δεδομένου ότι πολλές από τις παιδικές της φίλες ζούσαν εκτός Αυστραλίας και δεν θα μπορούσαν να παρευρεθούν στο γάμο λόγω της πανδημίας και της μεγάλης απόστασης, είχε μια ιδέα: ζήτησε από μερικές από αυτές, που έφτιαχναν δαντέλα με μασούρια, να δημιουργήσουν οβάλ κομμάτια για το φόρεμα, αναπληρώνοντας τρόπον τίνα και την απουσία τους.
Μαζί με τη μητέρα της, την 65χρονη Νελίντα Ντα Σίλβα, η κα Ντ’Σίλβα ανέπτυξε την ιδέα σε ένα πιο μεγαλεπήβολο έργο, για να αποτίσει φόρο τιμής στην κοινή τους αγάπη για τη δαντελοπλεκτική. Ήρθαν σε επαφή με γνωστές σε αυτές δαντελοποιούς ανά τον κόσμο και με κυβερνητικά υποστηριζόμενες ενώσεις δαντέλας σε 15 διαφορετικές χώρες.
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
«Το νυφικό αποτελείται από δαντέλες δαντελοποιών από 15 χώρες: Αυστραλία, Ινδία, Πολωνία, Ρωσία, Ιταλία, Ισπανία, Καναδά, Σλοβακία, Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Κροατία, Βέλγιο, Βουλγαρία και Ελβετία. Το μοτίβο της δαντέλας της Κροατίας περιλαμβάνεται στην πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO και προστατεύεται», δήλωσε η κα Ντ’Σίλβα.
«Μου πήρε περίπου ενάμιση χρόνο για να το ολοκληρώσω. Ξεκίνησα σχεδιάζοντας το φόρεμα – τη φούστα, το μπούστο, τα μανίκια, όλα – και στη συνέχεια το πίσω μέρος με τη δαντέλα, επειδή έπρεπε να ξέρω πού θα έμπαινε το κάθε τι.
»Όταν φτιάχνουμε μία δαντέλα, χρησιμοποιούμε κατ’ αρχάς καρφίτσες και στη συνέχεια ξύλινα μασούρια (ή μπομπίνες), γύρω από τα οποία τυλίγεται η κλωστή. Στριφογυρίζουμε το νήμα και όταν θέλουμε να την τοποθετήσουμε, βάζουμε μια καρφίτσα σε απόσταση ενός χιλιοστού – αυτό απαιτεί πολύ χρόνο.»
Η μητέρα της Κάρολ Ντ’Σίλβα, η Νελίντα, έφτιαξε επίσης δαντέλες για το φόρεμα, με εικόνες από τη γενέτειρά τους Γκόα, την ινδική πόλη που φημίζεται για τις ατελείωτες παραλίες της. (Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Η κα Ντ’Σίλβα ήθελε 16 δαντελένια οβάλ κομμάτια, 20,3 x 30,4 εκατοστών το καθένα, που να αναπαριστούν ένα εθνικό λουλούδι ή τη φύση – κάτι μοναδικό από τη χώρα καταγωγής της κάθε δαντελοποιού. Το ίδιο το φόρεμα ήταν ραμμένο από λευκό σατέν, με 100% βαμβακερή επένδυση στο κάτω μέρος για να είναι πιο μαλακό και να αναπνέει και μεταξωτή επένδυση στο πάνω μέρος για να φοριέται εύκολα – ολόκληρο το φόρεμα ζυγίζει 8,5 κιλά, ενώ η χειροποίητη δαντελένια ουρά έχει μήκος 3,5 μέτρα και πλάτος 2,5 μέτρα.
Στο κεντρικό δαντελένιο κομμάτι του συνόλου, η κα Ντ’Σίλβα έπλεξε ενωμένα τα αρχικά «C» και «M», από τα ονόματα της ίδιας και του συζύγου της.
Ο πατέρας της Κάρολ Ντ’Σίλβα την οδηγεί στον διάδρομο της εκκλησίας. (Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Ένα μακρύ ταξίδι
Μετατρέποντας το σαλόνι των γονιών της σε αυτοσχέδιο εργαστήριο, η κα Ντ’Σίλβα δούλευε το νυφικό της κάθε βράδυ, επιστρέφοντας στο σπίτι από τη δουλειά. Επιπλέον, έφτιαχνε και ένα δεύτερο, πλήρως κεντημένο στο χέρι φόρεμα για τη γαμήλια δεξίωση και σχεδίαζε το πρόγραμμα της μεγάλης ημέρας. Η μεθοδική τέχνη της δαντέλας τη βοηθούσε να διατηρεί τη γαλήνη της μέσα στο χάος.
Και οι δύο γονείς της συνέβαλαν καθοριστικά στην υλοποίηση των σχεδίων της. «Η μητέρα μου ήταν πάντα παρούσα, προσφέροντας τη βοήθειά της κάθε φορά που χρειαζόμουν κάτι», είπε, «και ο μπαμπάς μου σιδέρωνε το φόρεμα. …Ήταν μια κοπιώδης δουλειά, παίρνει ώρες!»
Η περίτεχνη δαντελωτή ουρά του φορέματος χρειάστηκε περίπου πέντε μήνες για να ολοκληρωθεί, με 10 δαντελοποιούς να εργάζονται ταυτόχρονα κάποια στιγμή. Κάθε δαντελένιο οβάλ χρειάστηκε περίπου έναν μήνα για να ολοκληρωθεί.
«Με ορισμένες από τις δαντελοποιούς υπήρχαν γλωσσικά εμπόδια», δήλωσε η κα Ντ’Σίλβα, «έτσι ένα από τα οβάλ απεικονίζει δύο περιστέρια αντί για ένα λουλούδι – ήθελε έτσι να συμβολίσει τον γάμο. Στη συνέχεια, υπάρχει και ένα κομμάτι που έχει σχήμα διαμαντιού… Η κυρία που έφτιαξε το κομμάτι από την Ιταλία έχει φύγει από τη ζωή, οπότε αυτό το κομμάτι είναι αναντικατάστατο.»
Η δέκατη έβδομη οβάλ δαντέλα, που είχε ράψει η μητέρα της, δεν προστέθηκε στο φόρεμα τελικά, καθώς η νύφη έλαβε μια «έκπληξη» από μια φίλη.
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Η μεγάλη μέρα
Το χειροποίητο αριστούργημα της νύφης ολοκληρώθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου 2022, ένα μήνα πριν από τον γάμο της, που έγινε στις 23 Οκτωβρίου στο Gabbinbar Homestead στην Toowoomba, στο νότιο Κουήνσλαντ της Αυστραλίας. Η κα Ντ’ Σίλβα επέλεξε έναν κοντινό καθεδρικό ναό για την τελετή, φροντίζοντας η διακόσμηση, τα αξεσουάρ, ακόμη και το κοστούμι του γαμπρού να ταιριάζουν με το φόρεμά της.
«Ο σύζυγός μου δεν είχε δει το φόρεμα μέχρι την ημέρα του γάμου», δήλωσε η ίδια. «Το κράτησα μυστικό από όλους. Οι καλεσμένοι έμειναν έκθαμβοι, κυρίως λόγω του μεγέθους του. Επειδή το πλάτος του φορέματος είναι 2,5 μέτρα, ενώ το πλάτος του διαδρόμου ήταν 1,5 μέτρο, αναγκάστηκα να ζητήσω από έναν φίλο μου να περπατάει κατά μήκος των στασιδιών, για την περίπτωση που το φόρεμα πιανόταν κάπου!»
Μετά από 18 μήνες προγραμματισμού, η ημέρα του γάμου ήταν υγρή, θυμάται η κα Ντ’Σίλβα, εκτός από μια μαγική στιγμή το μεσημέρι, όταν ο ήλιος έκανε την εμφάνισή του στον ουρανό μέσα από την ασταμάτητη βροχή, όπου και παρέμεινε, σαν ένα ευοίωνο σημάδι για τους νεόνυμφους.
(Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Για τη γαμήλια δεξίωση, η νύφη φόρεσε το δεύτερο φόρεμα που είχε φτιάξει. Οι καλεσμένοι μπορούσαν, επίσης, να διαβάσουν το βιβλίο που είχε φτιάξει η ίδια, το οποίο περιελάμβανε όλα τα κομμάτια δαντέλας που είχαν χρησιμοποιηθεί στο νυφικό της.
Θυμάται: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έκανα κάτι τέτοιο. Είναι σουρεαλιστικό – υποθέτω ότι ένιωθα υπερήφανη για τον εαυτό μου. Απλώς ένιωσα τόση αγάπη και φροντίδα από όλους τους ανθρώπους που αφιέρωσαν τόσο χρόνο και προσπάθεια για να με βοηθήσουν.»
«Ανεκτίμητο»
Η μητέρα της νύφης, η κα Ντα Σίλβα, έμαθε να ράβει από τη μητέρα της όταν ήταν παιδί. Αφότου παντρεύτηκε, έπλεκε με το βελονάκι δώρα για φίλους και γνωστούς και ο σύζυγός της την παρότρυνε να αξιοποιήσει το ταλέντο της ανοίγοντας μια μικρή επιχείρηση.
Άνοιξε την εταιρεία Nel’s Creations στην Ινδία, η οποία ειδικεύτηκε σε χειροποίητα λινά παιδικά ρούχα και κεντημένα λευκά είδη, όπως τραπεζομάντηλα και πετσετάκια. Με τη βοήθεια της κόρης της, έχει μεταφέρει την επιχείρηση στην Αυστραλία και συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις.
Η Κάρολ Ντ’Σίλβα, σε ηλικία 12 ετών, στην 22η Διεθνή Έκθεση Δαντέλας Κοπανέλι στο Νοβεντράτε της Ιταλίας, το 2004. (Ευγενική προσφορά της Carol D’Silva)
Η Κάρολ Ντ’Σίλβα μαζί με τον σύζυγό της, φορώντας το φόρεμα που έφτιαξε για τη γαμήλια δεξίωσή της.
Η κα Ντ’Σίλβα συνόδευε συχνά τη μητέρα της σε εκθέσεις και επιδείξεις. Σε ηλικία 12 ετών, πήγε στην πρώτη της διεθνή έκθεση και επίδειξη μόδας, στην Ιταλία.
«Ενθουσιάστηκα κυρίως με την έντονη δραστηριότητα στα παρασκήνια», δήλωσε η κα Ντ’Σίλβα. «Επίσης, βρήκα πραγματικά καταπληκτικό το να μπορείς να δείξεις αυτό που έχεις στο μυαλό σου – η δημιουργικότητά σου, επί της ουσίας, κάνει πασαρέλα. Από τότε, πάντα ήθελα να γίνω σχεδιάστρια μόδας. Παρακολούθησα την πρώτη μου διεθνή επίδειξη με τη μαμά στην Ιταλία το 2004.»
Μετά από την ολοκλήρωση του νυφικού της, η κα Ντ’Σίλβα ξεκίνησε μια περιοδεία στις χώρες των δαντελοποιών που συνέβαλαν στη δημιουργία του νυφικού της. Ενώ βρισκόταν στη Γαλλία, τα στολίδια του κεφαλιού εκλάπησαν από την έκθεση, αλλά ελπίζει ότι κάποια στιγμή θα επιστραφούν. Λόγω αυτού του περιστατικού, η κα Ντ’Σίλβα είναι πλέον ιδιαίτερα προσεκτική όταν εκθέτει το φόρεμα και ζητά πάντα αυξημένη ασφάλεια, καθώς το νυφικό αυτό είναι μοναδικό στο είδος του και αναντικατάστατο.
«Η δαντέλα είναι ανεκτίμητη. Ακόμα και αν την ασφαλίσω, δεν θα μπορούσα να βάλω μια τιμή, γιατί αποτελείται από κομμάτια που είναι φτιαγμένη με αγάπη», είπε. «Το φόρεμα αντιπροσωπεύει την ενότητα και τη συνεργασία μέσα στην κοινότητα της δαντέλας και τον δεσμό μεταξύ φίλων σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για ενότητα σε παγκόσμια κλίμακα. Παρόλο που η πανδημία προσπάθησε να μας χωρίσει, βρήκαμε έναν τρόπο να ενωθούμε.»
Η Κάρολ Ντ’Σίλβα κρατάει το βιβλίο όπου κατέγραψε όλα τα κομμάτια δαντέλας που έραψε στο φόρεμά της. (Ευγενική παραχώρηση της Carol D’Silva)
Η κα Ντ’Σίλβα, ο σύζυγός της και οι γονείς της επισκέφθηκαν την Πορτογαλία τον Ιούλιο, για να παρουσιάσουν το φόρεμα σε μια έκθεση.
«Ήταν ένα επιτυχημένο ταξίδι», είπε. «Το φόρεμα έτυχε καλής υποδοχής. Το μουσείο είχε μια ειδική έκθεση με νυφικά φτιαγμένα με δαντέλα με μασούρια, όπου το φόρεμά μου ήταν το κύριο έκθεμα, και πήρα αναγνώριση από τη σύμβουλο [για τον πολιτισμό] του δήμου Peniche, Άνα Μπατάλια.
»Είπε ότι αυτό το φόρεμα αντιπροσωπεύει την ενότητα της κοινότητας της δαντέλας σε όλο τον κόσμο – αυτό είναι που επιδιώκει, άλλωστε, και η διεθνής έκθεση δαντέλας. Ήταν μεγάλη τιμή για εμένα που παρουσίασαν αυτό το φόρεμα στο μουσείο τους.»
Η ταλαντούχα γυναίκα, η οποία θαυμάζει τους σχεδιαστές Alexander McQueen, Coco Channel και Christian Dior, υποστηρίζει ότι η μητέρα της υπήρξε η μεγαλύτερή της έμπνευση και μέντορας για όλα. Το όνειρό της είναι να μοιραστεί με τον κόσμο τη διαλογιστική τέχνη της δαντέλας με μασούρια.
«Η αποστολή μου είναι να κρατήσω αυτή την τέχνη ζωντανή και να τη μεταδώσω στις επόμενες γενιές, εκπαιδεύοντας τους άλλους, παρουσιάζοντας την ομορφιά της και τις διαφορετικές τεχνικές της, αλλά και το ότι βοηθάει κάποιον να συγκεντρώνεται πνευματικά και να είναι ήρεμος», δήλωσε.
Τώρα που τα Χριστούγεννα είναι κοντά, είναι καιρός να μπούμε στην κουζίνα μας, για να προετοιμαστούμε να τα υποδεχτούμε με νοστιμιές για την οικογένεια και τους φίλους. Τα μελομακάρονα είναι αναπόσπαστο κομμάτι των εορταστικών απολαύσεων και τα τιμούμε κάθε χρόνο – φέτος, μπορούμε να δοκιμάσουμε μια ενδιαφέρουσα συνταγή, που προτείνει ο Άκης Πετρετζίκης και η οποία υπόσχεται πολλά.
Συμβουλή: Δοκιμάστε να τα φτιάξετε μαζί με τα παιδιά ή τους φίλους σας – θα διασκεδάσετε περισσότερο και τα μελομακάρονά σας θα έχουν και τη γεύση του κεφιού και της ομαδικής προσπάθειας!
Μελομακάρονα γεμιστά με δαμάσκηνα, καρύδια και φιστίκια
Υλικά
Για το σιρόπι
500 γρ. νερό
800 γρ. κρυσταλλική ζάχαρη
3 ξυλαράκια κανέλας
3 γαρύφαλα ολόκληρα
1 πορτοκάλι, κομμένο στη μέση
150 γρ. μέλι
Για τη γέμιση
100 γρ. καρύδια
100 γρ. φιστίκια Αιγίνης
200 γρ. δαμάσκηνα
2 κ.σ. κονιάκ
1ο μείγμα (υγρά υλικά)
400 γρ. χυμό πορτοκαλιού
400 γρ. σπορέλαιο
180 γρ. ελαιόλαδο
50 γρ. άχνη ζάχαρη
1/2 κ.γλ. τριμμένο γαρίφαλο
2-3 κ.γλ. κανέλα
1/4 κ.γλ. τριμμένο μοσχοκάρυδο
1 κ.γλ. μαγειρική σόδα
ξύσμα πορτοκαλιού από 2 πορτοκάλια
2ο μείγμα (στέρεα υλικά)
1 κιλό αλεύρι γ.ο.χ.
200 γρ. σιμιγδάλι ψιλό
Για το σερβίρισμα
μέλι
καρύδια
Εκτέλεση
Το σιρόπι
Στα μελομακάρονα, ξεκινάμε πάντα από το σιρόπι, αφού πρέπει να είναι κρύο όταν βουτήξουμε σε αυτό τα ζεστά μελομακάρονα:
Τοποθετούμε ένα κατσαρολάκι στη φωτιά, ρίχνουμε όλα τα υλικά εκτός από το μέλι, και αφήνουμε να πάρουν βράση.
Αποσύρουμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το μέλι.
Ανακατεύουμε και αφήνουμε το σιρόπι να κρυώσει.
Η γέμιση
Ψιλοκόβουμε τα καρύδια, τα φιστίκια και τα δαμάσκηνα και τα βάζουμε σε ένα μπολ μαζί με το κονιάκ.
Ανακατεύουμε με ένα κουτάλι και αφήνουμε στην άκρη.
Τα μελομακάρονα
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 190οC, στον αέρα.
Βάζουμε όλα τα υλικά του πρώτου μείγματος σε ένα μεγάλο μπολ και τα ανακατεύουμε με ένα καλό σύρμα.
Σε ένα άλλο μπολ ανακατεύουμε τα υλικά του δεύτερου μείγματος.
Προσθέτουμε το μείγμα με τα υγρά συστατικά στο μείγμα με τα στερεά και ανακατεύουμε πολύ απαλά με τα χέρια, για πολύ λίγο (το πολύ για 10 δευτερόλεπτα), ίσα να ενωθούν τα υλικά μεταξύ τους. Περισσότερο ανακάτεμα θα κόψει το μείγμα.
Πλάθουμε τα μελομακάρονα σε ομοιόμορφο σχήμα (3-4 εκ. διάμετρο, 30 γρ. το κάθε ένα).
Παίρνουμε ένα ζυμαράκι των 30εκ., το απλώνουμε στο χέρι μας βάζουμε 1 κ.γ. από τη γέμιση μέσα, κλείνουμε και το πλάθουμε σε οβάλ σχήμα.
Βάζουμε τα μελομακάρονα σε ταψιά στρωμένα με λαδόκολλα.
Ψήνουμε για περίπου 20-25 λεπτά, μέχρι να γίνουν τραγανά και να πάρουν ωραίο χρώμα.
Μόλις είναι έτοιμα, ρίχνουμε τα καυτά μελομακάρονα στο κρύο σιρόπι και αφήνουμε για 10-15 δευτερόλεπτα.
Στη συνέχεια, τα σουρώνουμε και τα πασπαλίζουμε με μέλι και καρύδια.
Το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου, στις 12.00 το μεσημέρι, η έμπειρη επιστήμων μαία Μαρία Γ. Γκόσμα, η οποία επί 40 χρόνια ασχολείται με την προετοιμασία ζευγαριών για φυσικό τοκετό και για τοκετό στο σπίτι, θα παρουσιάσει το βιβλίο της «Δημιουργία Ζωής», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Η παρουσίαση θα λάβει χώρα στην οδό Μαυροκορδάτου 11.
Είναι πολύ σημαντική η προσφορά της κας Γκόσμα να μοιραστεί με το ελληνικό κοινό, τους νέους και τους μελλοντικούς γονείς, το σπάνιο έργο της και τη γνώση της. Είναι από τις πρώτες μαίες στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν με τον τοκετό στο σπίτι και ήταν μαθήτρια για κάποιο διάστημα του γνωστού Γάλλου μαιευτήρα Φρεντερίκ Λεμπουαγέ (Frédérick Leboyer, 1918-2017). Χρειάζεται εμπειρία, υπευθυνότητα, γνώση και ένα δυνατό εσωτερικό κάλεσμα για να δοθεί μια μαία στον τοκετό στο σπίτι. Η αφοσίωση της κας Γκόσμα σε αυτό την έκανε να μελετήσει την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική, τον βελονισμό και τα κινέζικα βότανα, για ολιστική και ειρηνική βοήθεια στον τοκετό χωρίς παρεμβατικές τεχνικές.
Είχαμε την τιμή να γνωρίσουμε την κα Γκόσμα και να μας πει λίγα λόγια για το έργο της.
Κυρία Γκόσμα, τι σας ενέπνευσε να γράψετε το βιβλίο σας «Δημιουργία Ζωής»;
Θέλησα να μεταφέρω, εκτός από τις επιστημονικές γνώσεις, τη σχεδόν τεσσαρακονταετή εμπειρία μου δίπλα στην έγκυο γυναίκα και το μωρό της, και δίπλα στην γυναίκα που γεννάει και στο παιδί που γεννιέται.
Σήμερα πλέον η μαίευση δεν ασκείται παραδοσιακά και εμπειρικά όπως παλιά, έχουμε περάσει στην εποχή της επιστημονικής τεχνολογίας και της ταχύτητας.
Είναι πολλά, βέβαια, τα οφέλη της τεχνολογικής επιστημονικής μαιευτικής και είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό, όταν υπάρχει ένδειξη.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, λόγω του υψηλού ποσοστού της εφαρμογής της και των παρεμβάσεων ρουτίνας (κατάκλιση, τεχνητή ρήξη θυλακίου, περινεοτομή, επισκληρίδιος αναισθησία, υψηλό ποσοστό καισαρικών τομών), έχουν χαθεί τα σημαντικά οφέλη για τη μητέρα και το παιδί σε αυτήν τη σημαντική εμπειρία της ζωής τους.
Δηλαδή, οι μητέρες, λόγω των παρεμβάσεων, σε υψηλό ποσοστό χάνουν την ενεργό συμμετοχή στον τοκετό τους και – κατά συνέπεια – την πραγματική συγκίνηση, τη χαρά και την ευχαρίστηση από τη γέννα των παιδιών τους (λόγω καταστολής των φυσικών τους ορμονών). Χάνουν επίσης τον πρώιμο δεσμό με το νεογνό, καθώς και τον σημαντικό και ωφέλιμο θηλασμό του μέσα στην πρώτη ώρα.
Λόγω επισκληριδίου αναισθησίας, οι μητέρες,χάνουν και τηναυθόρμητη και ενστικτώδη έκφραση αγάπης και τρυφερότητας απέναντι στο νεογέννητό τους και συχνά «εκφράζονται μηχανικά».
Τι θα θέλατε να πετύχετε με την συγγραφή και την κυκλοφορία αυτού του βιβλίου σας ;
Θα ήθελα, με όλη μου την καρδιά, να αφυπνιστεί, να ευαισθητοποιηθεί η γυναίκα για να ξαναπάρει στα χέρια της τον τοκετό της, αντί να την …ξε-γεννάμε εμείς και να της παίρνουμε την Δύναμη με την οποία είναι προικισμένη από την Φύση της και το Σχέδιό της. Θα ήθελα να απευθύνεται στη μαία της και να εκπαιδεύεται ώστε να θυμηθεί την λειτουργία της θηλυκής της Φύσης, αν την έχει «ξεχάσει»: την υπομονή, την τρυφερότητα, την αγάπη, τη δεκτικότητα, τη θεραπεία, την παράδοση του εγώ της… , όλα τα θηλυκά χαρακτηριστικά με τα οποία είναι ευλογημένη να συν-δημιουργεί τη νέα Ζωή μαζί με τον άνδρα, να την μορφοποιεί και να την εκδηλώνει εδώ στον φυσικό μας κόσμο, να τη γεννάει δηλαδή με τις δικές της δυνάμεις.…
Και ο πατέρας θα πρέπει να φροντίζει τη μητέρα, διότι εμμέσως φροντίζει το παιδί του και του μαθαίνει ότι η ζωή είναι ωραία όταν μας αγαπούν και μας φροντίζουν. Έτσι μαθαίνει κι εκείνος σιγά-σιγά να γίνεται πατέρας…
Και η πολιτεία με τη σειρά της, βέβαια, έχει υποχρέωση να υποστηρίζει την έγκυο γυναίκα, να της εξασφαλίζει τα κατάλληλα κέντρα για φυσικό τοκετό χωρίς παρεμβάσεις και βία, με τη βοήθεια μαιών, καθώς και να υποστηρίζει τη θηλάζουσα μητέρα.
* * * * *
Η κυρία Γκόσμα προετοιμάζει ζευγάρια από την αρχή της εγκυμοσύνης και είναι μέλος του συλλόγου Επιστημόνων Μαιών/Μαιευτών και της ομάδας «Εθελοντική Μαιευτική«.
Με το βιβλίο της «Δημιουργία Ζωής«, μας οδηγεί βήμα-βήμα σ’ ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Στη συνειδητοποίηση ότι η Ζωή μας ξεκινάει από ΕΝΑ κύτταρο που εξελίσσεται σταδιακά, μέχρι να εκδηλωθούμε ως τελειωμένοι άνθρωποι.
Περιγράφει ολιστικά τη βιολογική και ψυχοπνευματική μας υπόσταση, με απλό και κατανοητό τρόπο, χωρίς να χάνεται η επιστημονική ταυτότητα του πονήματος.
Αναφέρεται στη φυσιολογία των γεννητικών οργάνων και των γενετικών μας κυττάρων, τα οποία σηματοδοτούν τα χαρακτηριστικά της αρσενικής και της θηλυκής – συγχρόνως – πλευράς που όλοι φέρουμε εντός μας.
Η συγγραφέας μάς θυμίζει τη θαυμαστή προετοιμασία του θηλυκού και του αρσενικού κυττάρου μέχρι να ενωθούν, που σηματοδοτεί την αντίστοιχη προετοιμασία της γυναίκας και του άνδρα μέχρι ναενωθούν και να «καλέσουν» μια νέα Ζωή.
Περιγράφει την ανά εβδομάδα και ανά μήνα ανάπτυξη του εμβρύου και τα μηνύματα που εκείνο «δίνει» στους γονείς του, ώστε να το εκπαιδεύουν προγεννητικά.
Αναφέρεται στη Δύναμη με την οποία είναι ευλογημένη η γυναίκα-μητέρα, να μορφοποιεί την νέα Ζωή που κυοφορεί.
Στέκεται, με ιερότητα, στον φυσικό τοκετό χωρίς παρεμβάσειςρουτίνας και στην ανάγκη να «ξαναπάρει» η γυναίκα στα χέρια της τη γέννα των παιδιών της.
Ιδιαίτερα, στέκεται στο δώρο του «πόνου» της γέννας και στη σημασία του για την μητέρα και το παιδί.
Μιλάει για την θρέψη της νέας Ζωής και για τα πολλαπλά σωματικά και ψυχικά οφέλη που αποκομίζει το παιδί και η μητέρα από τον θηλασμό.
Τέλος, η Μαρία Γκόσμα αναφέρεται στο σημαντικό Έργο της Μαίας και στην συμμετοχή της, για την φυσική και ψυχική υγεία μητέρας- παιδιού και οικογένειας.
Η «Δημιουργία Ζωής» αποτελεί χρήσιμο βοήθημα:
Για την αυτογνωσία των νέων που πρέπει να γνωρίσουν την ανδρόγυνη φύση τους πριν συνενωθούν με τ’ άλλο φύλο.
Για τα ζευγάρια που επιθυμούν να «καλέσουν» μια νέα Ζωή.
Για τους μελλοντικούς γονείς που «εκπαιδεύουν» το παιδί τους προγεννητικά.
Για τους επαγγελματίες υγείας (γιατρούς, μαίες/μαιευτές, νοσηλευτές, θεραπευτές, βοηθούς μητρότητας.
Για τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων που εκπαιδεύουν την νέα γενιά.
Για τα άτομα οποιασδήποτε ηλικίας που επιθυμούν περαιτέρω γνώση και «θεραπεία», πραγματοποιώντας αυτό το ταξίδι αυτογνωσίας.
Γνωστοί και ως «μήλα της Ανατολής», οι λωτοί ανήκουν στην επιστημονική οικογένεια των διόσπυρων. Αν και κατάγονται από την ανατολική Ασία, η καλλιέργειά τους εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και τους βρίσκουμε πια σε πολλές χώρες. Στη Γαλλία και στις άλλες μεσογειακές χώρες εμφανίστηκαν τον 19ο αιώνα.
Η ιαπωνική λέξη – κακί – για τον καρπό αυτό σημαίνει «τροφή των θεών». Ο λωτός, που είναι το εθνικό φρούτο της Ιαπωνίας, είναι πολύ εντυπωσιακός όταν έχει ωριμάσει. Μοιάζει με μεγάλη πορτοκαλί ντομάτα, αλλά έχει έναν ανοιχτό κάλυκα καφέ χρώματος και διάφανη φλούδα που δεν τρώγεται. Η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή, παράγοντας πάνω από 3 εκατομμύρια μετρικούς τόνους προϊόντος ετησίως.
Ο λωτός είναι ένα εξαιρετικά ωφέλιμο για την υγεία φρούτο. Η μεγάλη του περιεκτικότητα σε νερό του δίνει διουρητικές και καθαρτικές ιδιότητες, ενώ η υψηλή του περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες τον καθιστούν κατάλληλο για άτομα που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα.
Επίσης, περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά, τα οποία καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται στον οργανισμό προκαλώντας πρόωρη γήρανση και εμφάνιση πολλών ασθενειών, χάρη στην παρουσία β-καροτίνης και ζεαξανθίνης.
Επιπλέον, λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε βιταμίνη C, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και δίνει λάμψη στο δέρμα. Μια ακόμη ευεργετική ιδιότητα από την κατανάλωση του λωτού είναι η θετική του επίδραση στη λειτουργία του νευρικού συστήματος λόγω της παρουσίας των βιταμινών του συμπλέγματος Β.
Ωφελεί, ακόμα, τους υπερτασικούς, καθώς η υψηλή του περιεκτικότητα σε κάλιο βοηθά στην ισορροπία του ισοζυγίου καλίου-νατρίου.
Τέλος, είναι ένα φρούτο κατάλληλο για άτομα που αθλούνται συστηματικά, ως καλή πηγή ενέργειας λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε φυσικά σάκχαρα.
Εξαιτίας του τελευταίου του χαρακτηριστικού, δεν συνιστάται σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη ή που βρίσκονται σε διαδικασία απώλειας βάρους.
Πώς καταναλώνεται ο λωτός
Οι λωτοί τρώγονται καλύτερα φρέσκοι, ως φρούτο, μπορούν όμως να καταναλωθούν και αποξηραμένοι ή βρασμένοι.
Αν τους καταναλώσετε φρέσκους, μπορείτε κόβοντας την κορυφή και βγάζοντας με το κουτάλι τη λιωμένη σάρκα είτε να τους φάτε σκέτους είτε να τους σερβίρετε με κρέμα ή γιαούρτι. Εναλλακτικά, μπορείτε να τους χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε μους, κρέμα και παγωτό. Η σάρκα τους είναι ακόμα κατάλληλη και για να φτιάξετε σως για χοιρινό, χοιρομέρι και κυνήγι. Όσοι λωτοί δεν είναι τελείως ώριμοι μπορεί να βράσουν σε σιρόπι ή να ξεφλουδιστούν και να μαγειρευτούν όπως η σως μήλου.
Μπορούμε επίσης να φτιάξουμε μαρμελάδα λωτού, λικέρ, κέικ και τάρτα με λωτό ή ακόμα και σαλάτες.
Εμείς, εδώ, θα σας προτείνουμε δύο συνταγές: Ρολό γαλοπούλας με λωτούς και σαλάτα με λωτό και φέτα.
Ρολό γαλοπούλας με λωτούς
Αυτό το ρολό γαλοπούλας με λωτούς μπορεί να εντυπωσιάσει και τους πιο εκλεκτικούς καλοφαγάδες με τον συνδυασμό των γεύσεων που προσφέρει. Δεν είναι ένα καθημερινό πιάτο, αλλά για ένα γιορτινό τραπέζι είναι ένα πραγματικό εύρημα.
Υλικά
600 γρ. στήθος γαλοπούλας
2 κουταλιές της σούπας μπαχαρικά και καρυκεύματα
2 λωτούς
150 γρ. προσούτο
Εκτέλεση
Απλώνουμε το στήθος της γαλοπούλας, το χτυπάμε και το τρίβουμε με μπαχαρικά.
Κόβουμε τους λωτούς σε φέτες, τους τοποθετούμε πάνω στη γαλοπούλα και τους τυλίγουμε σε ρολό σφιχτά.
Τυλίγουμε το ρολό σε λωρίδες προσούτο και ψήνουμε στο φούρνο στους 180 βαθμούς για 45 λεπτά περίπου.
Αυτό το πιάτο συνοδεύεται όμορφα με μία σαλάτα με λωτούς.
Σαλάτα με λωτό και φέτα
Υλικά
2 λωτοί
140 γρ. ρόκα
150 γρ. τυρί φέτα
1 χούφτα ξηροί καρποί
1 χούφτα σταφίδες
1 χούφτα αποξηραμένα κράνμπερι
2 κ.σ. βαλσαμικό ξύδι
2 πρίζες καυτερή κόκκινη πιπεριά
Εκτέλεση
Κόβουμε τον λωτό σε φέτες και το τυρί σε κύβους.
Τοποθετούμε τα πάντα πάνω στη ρόκα και προσθέτουμε τους ξηρούς καρπούς, τις σταφίδες και τα κράνμπερι.
Ανακατεύουμε τη σαλάτα με το πιπέρι και περιχύνουμε με το βαλσαμικό ξύδι.
Με την έλευση του φθινοπώρου, τα καλοκαιρινά κηπευτικά αρχίζουν να φθίνουν. Αυτό σημαίνει ότι ήρθε η ώρα να φυτέψετε τον χειμερινό σας κήπο. Στο τελευταίο της βιβλίο, «Year-Round Edible Gardening» («Εδώδιμα κηπευτικά όλη τη χρονιά»), η Λένα Ίσραελσον (Lena Israelsson) μοιράζεται συμβουλές από ειδικούς για την καλλιέργεια των διαφόρων κηπευτικών ανάλογα με την εποχή. Το παρακάτω απόσπασμα αποτελεί μια μικρή μόνο γεύση από τον πλούτο των οδηγιών που περιέχονται στο βιβλίο της.
4 φθινοπωρινά παρτέρια
Αν επισκεφθείτε τον κήπο μου το φθινόπωρο, θα παρατηρήσετε τέσσερα πράγματα. Πρώτον, τα παρτέρια είναι καλυμμένα με απόβλητα κηπευτικής βλάστησης. Το κάνω αυτό για να μη μείνει το χώμα γυμνό κατά τη διάρκεια του χειμώνα και επειδή γνωρίζω από την εμπειρία μου πόσο εύθρυπτο και ωραίο θα έχει γίνει το χώμα την άνοιξη. Το λίπασμά μου αποτελείται από φύλλα, άχυρο, ξεριζωμένα ζιζάνια και άλλα απόβλητα βλάστησης.
Δεύτερον, θα βρείτε ένα ή δύο παρτέρια με πράσινη (ή φυσική) λίπανση, κυρίως από κυρίως γαλάζια (ή δαντελωτή) φακελία και περσικό τριφύλλι, που σπέρνονται στα τέλη του καλοκαιριού. Περιστασιακά, κάνω σε ολόκληρο το παρτέρι φυσική λίπανση, αλλά τις περισσότερες φορές μία ή δύο σειρές λαχανικών παραμένουν στο ίδιο παρτέρι.
Το τρίτο πράγμα που θα παρατηρήσετε είναι τα λάχανα, τα λαγόχορτα (ή σαλσίφια), τα πράσα, τα παστινάκια, τα ιταλικά ραδίκια, τα σέσκουλα, τα νεροκάρδαμα και άλλα χειμωνιάτιακα φυτά, τα οποία αντέχουν ακόμη και σε λίγους βαθμούς κάτω από το μηδέν. Μερικά από αυτά μπορεί ακόμη και να καταφέρουν να ξεχειμωνιάσουν.
Κάθε φορά που τους επέτρεψα να εξαπλωθούν, τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικά.
Αλλά το τέταρτο και πιο ενδιαφέρον πράγμα είναι τα φυτά που έσπειρα μερικές φορές τέλη Ιουλίου ή τον Αύγουστο. Ο προγραμματισμός που έκανα τότε, δίνει τώρα τους καρπούς του: Τα ασιατικά χόρτα, όπως το λάχανο mizuna, τη κράμβη και το pak choi (κινέζικο λάχανο) αγαπούν ιδιαίτερα το φθινόπωρο. Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι το παρτέρι ξεχειλίζει από φυτική δραστηριότητα.
Το κάρδαμο και το πλάνταγο είναι δύο άλλα ατίθασα φυτά που μπορεί επίσης να βρεθούν περιστασιακά ανάμεσα στα φθινοπωρινά χόρτα. Το πρώτο αναπτύσσεται πιο αργά από τα ασιατικά χόρτα, αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι αντέχει μερικούς βαθμούς κάτω από το μηδέν. Προσοχή, ωστόσο, για όσους έχουν πιο ευαίσθητους ουρανίσκους: το χειμερινό κάρδαμο έχει γεύση όπως το νεροκάρδαμο, αλλά πικρίζει και τσιμπά πολύ περισσότερο. Το πλάνταγο, το οποίο επίσης δεν ενοχλείται από μερικούς βαθμούς κάτω από το μηδέν, είναι πολύ πιο ευγενικό στη γεύση. Λατρεύω την καρυδάτη γεύση του, η οποία ταιριάζει με κάθε είδος σαλάτας. Και τα δύο φυτά δίνουν διαδοχικές σοδειές. Αυτό σημαίνει μια καλή χειμερινή περίοδο!
Τα καλύμματα προστασίας των φυτών
Είναι λίγο κουραστικό να βγάλετε ξανά τα καλύμματα προστασίας, αλλά σας συμβουλεύω να το κάνετε, ειδικά αν θέλετε να συγκομίζετε τον χειμώνα. Όταν η νυχτερινή θερμοκρασία πέσει στους 5ºC, είναι η κατάλληλη στιγμή να χρησιμοποιήσετε τα καλύμματα.
Τα καλύμματα μπορεί να μην ανεβάζουν πολύ τη θερμοκρασία τη νύχτα, αλλά δημιουργούν καλή ζέστη όταν τα χτυπά ο ήλιος. Προστατεύουν επίσης από τον άνεμο, ο οποίος αυξάνει το κρύο. Για παράδειγμα, αν έξω έχει 0ºC, αλλά ο άνεμος πνέει με ταχύτητα 14 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, η πραγματική θερμοκρασία (το κρύο που αισθάνεστε) είναι -15ºC.
Τέλη Οκτωβρίου: σέσκουλα, λάχανο και ισπανικό ραδίκι σε σήραγγα ανάπτυξης. (ευγενική παραχώρηση της Skyhorse Publishing)
Αν συγκρίνω τα λαχανικά που αναπτύχθηκαν κάτω από καλύμματα σειράς με εκείνα που αναπτύχθηκαν χωρίς κάλυψη, τα πρώτα κερδίζουν πάντα. Είναι και πιο ελκυστικά και πιο νόστιμα. Περιστασιακά αναπτύσσονται και λίγο, ακόμη και αν το φως είναι αδύναμο.
Μην ξεχνάτε να στερεώνετε σωστά το υλικό, ώστε μια φθινοπωρινή καταιγίδα να μην παρασύρει το κάλυμμά σας. Τα καλύμματα προστατεύουν επίσης από τα ελάφια, αλλά όχι 100%. Αν χιονίσει, θα πρέπει να τινάξετε το χιόνι, αλλιώς τα φυτά σας δεν θα έχουν καθόλου φως.
Τα πλεονεκτήματα της κινητής σήραγγας καλλιέργειας
Οι σήραγγες καλλιέργειας συμπληρώνουν τα καλύμματα προστασίας. Οι σήραγγες είναι στην πραγματικότητα καλύτερες, επειδή περικλείονται από πλαστικό, το οποίο προστατεύει αποτελεσματικότερα από τον άνεμο από ό,τι το ύφασμα. Επίσης, τα υφασμάτινα καλύμματα γίνονται εξαιρετικά εύθραυστα όταν παγώνουν. Προσωπικά, είμαι εξαιρετικά ευχαριστημένη από την κινητή σήραγγα καλλιέργειας. Συνήθως την τοποθετώ εκεί όπου αναπτύσσονται ήδη λαχανικά όπως μαϊντανός, σέσκουλα, παντζάρια και σαλάτες (λυκοτρίβολα) που μπορούν να επιβιώσουν σε μερικούς βαθμούς κάτω από το μηδέν. Σύμφωνα με το ψηφιακό θερμόμετρο, μέσα στη σήραγγα είναι λίγο πιο ζεστά.
Τα σέσκουλα, ειδικά, φαίνονται υπέροχα και είναι πραγματική απόλαυση να τα μαζεύεις μέχρι και λίγο πριν τα Χριστούγεννα.
Είναι πολύ σημαντικό το χώμα να είναι πορώδες, ανεξάρτητα από το πώς και πού φυτεύετε τον κήπο στα τέλη του φθινοπώρου. Το έδαφος δεν μπορεί να είναι ξηρό ή βρεγμένο – μόνο υγρό. Τα χειρότερα εδάφη είναι τα ξηρά και αμμώδη ή τα σκληρά, υγρά αργιλώδη.
Η ανάπτυξη συνήθως σταματά μέχρι το τέλος του φθινοπώρου, έτσι η λίπανση είναι περιττή. Προσθέστε θρεπτικά στοιχεία μόνο εάν δεν έγινε λίπανση στα τέλη του καλοκαιριού.
Σε παρόμοια περίπτωση, μπορείτε να ρίξετε λίγο λίπασμα με το πότισμα.
Όσον αφορά την επιλογή της τοποθεσίας της σήραγγας, να θυμάστε ότι ο ήλιος δεν ανεβαίνει πολύ ψηλά στα τέλη του φθινοπώρου, οπότε επιλέξτε ένα πολύ ανοιχτό, ηλιόλουστο σημείο.
Η απειλή του παγετού
Τι μπορείτε να κάνετε εγκαίρως για να γλιτώσετε τον κήπο σας από τον παγετό; Εδώ ισχύει ο εκ των προτέρων σχεδιασμός, όπως και η παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών. Έχετε το νου σας στο θερμόμετρο και στους διαδικτυακούς μετεωρολογικούς ιστότοπους.
Όλα είναι μια χαρά αν το βράδυ έχει 8ºC ή και περισσότερο. Η πιθανότητα να πέσει παγετός είναι ελάχιστη.
Θα καλύψω τα καλοκαιρινά λαχανικά μου – τις ντομάτες, τις πιπεριές, τα αγγούρια, τα κολοκύθια και τα κολοκύθια – με καλύμματα σειράς, αν το θερμόμετρο πέσει κάτω από τους 8ºC. Το ύφασμα ανεβάζει τη θερμοκρασία κατά μερικούς βαθμούς, κάτι που συνήθως είναι αρκετό για να αντέξουν τα φυτά τον πρώτο ελαφρύ παγετό, δηλαδή λίγο κάτω από το μηδέν για λίγες ώρες. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει να προστατεύσει τα φυτά σας μετά από αρκετές ώρες δυνατού παγετού.
Αντίθετα, ο παγετός δεν είναι θανατηφόρος για τα χειμωνιάτικα κηπευτικά. Μπορεί ακόμη και να βελτιώσει τη γεύση τους. Αλλά δεν βλάπτει να σκεπάσετε τα φυτά ούτως ή άλλως, ειδικά αν οι θερμοκρασίες πέφτουν χαμηλότερα από τους 5ºC. Αυτό θα ευνοήσει και την ανάπτυξή τους.
Γεύσεις που βελτιώνονται από το κρύο
Αν μπορούσατε να συγκρίνετε ταυτόχρονα τη γεύση του λάχανου που συγκομίζεται τον Ιούλιο και του λάχανου που συγκομίζεται τον Νοέμβριο, θα δοκιμάζατε ίσως μια έκπληξη, αναγνωρίζοντας την ανωτερότητα της γεύσης του δεύτερου: το λάχανο του Νοεμβρίου είναι πιο γλυκό και μαλακό. Η πικρή του επίγευση που δεν αρέσει σε πολλούς εξαφανίζεται με τον παγετό.
Αλλά και πολλών άλλων λαχανικών η γεύση βελτιώνεται με το άγγιγμα του παγετού. Γιατί λοιπόν να τα μαζεύετε πριν από τον παγετό;
Σε τι οφείλεται αυτή η αλλαγή στη γεύση; Η εξήγηση είναι αρκετά απλή: τα φυτά παλεύουν για τη ζωή τους, γνωρίζοντας ότι ο παγετός είναι μια θανατηφόρος απειλή. Για να αντισταθούν, επιστρατεύουν το μοναδικό όπλο που έχουν στη διάθεσή τους – αυξάνουν την περιεκτικότητα των δομών τους σε σάκχαρα. Αυτό το κάνουν μετατρέποντας τους υδατάνθρακες σε ζάχαρη.
Όταν η ζάχαρη διαλύεται στο νερό, το σημείο ψύξης μειώνεται, οπότε το φυτό μπορεί να αντέξει μερικούς ακόμη βαθμούς κάτω από το μηδέν. Ως αποτέλεσμα, και αντέχει έναν σκληρότερο παγετό και επιπλέον αποκτά καλύτερη γεύση. Ωστόσο, κάποια στιγμή αυτή η στρατηγική σταματά να έχει αποτέλεσμα, οπότε το φυτό πεθαίνει.
Εκτός από τα λάχανα, ευνοούνται ιδιαιτέρως από τον παγετό και τα ιταλικά μαρούλια της οικογένειας των κιχωρίων (ραδίκια/αντίδια). Σε αυτά περιλαμβάνονται φυλλώδη λαχανικά τύπου sugarloaf, το κόκκινο αντίδι και το ραντίτσιο Castelfranco – περιλαμβάνονται επίσης το εσκαρόλ (ή σκαρόλη) και ο σγουρός μαϊντανός (φριζέ).
Όλα αυτά τα φυτά έχουν μια φυσική πικράδα που λίγοι εκτιμούν. Αλλά μετά από έναν παγετό, αυτή η πικρή γεύση αλλάζει και η γλυκύτητα παίρνει το προβάδισμα. Αυτό που μένει είναι μια πικάντικη πικράδα και μια νόστιμη τραγανότητα ιδανική για πλούσιες σαλάτες.
Για να ευχαριστηθείτε τα ιταλικά χόρτα, το εσκαρόλ και το ραντίτσιο Castelfranco, δεν πρέπει απλώς να νιώσουν ένα τσίμπημα παγετού αλλά και να λευκανθούν. Λίγες εβδομάδες πριν από τη συγκομιδή τους, σκεπάστε τα με έναν κουβά, στον οποίο έχετε ανοίξει μερικές τρύπες. Μπορείτε επίσης να αφήσετε λίγο κενό μεταξύ του χώματος και του κουβά.
(ευγενική παραχώρηση της Skyhorse Publishing)
Το παρτέρι Hügel
Μια από τις πιο χρήσιμες φθινοπωρινές δραστηριότητες είναι η κατασκευή ενός παρτεριού Hügel, το οποίο είναι κάτι μεταξύ ενός σωρού κομποστοποίησης και ενός υπερυψωμένου παρτεριού. Αν και γεμάτο με φυτικά απορρίμματα, αλλά διαφέρει από την απλή κομποστοποίηση στο ότι το παρτέρι ποτίζεται συχνά και λιάζεται από το φως του ήλιου. Γι’ αυτό και όλα τα φυτά αναπτύσσονται εξαιρετικά γρήγορα σε αυτό το παρτέρι και τα απόβλητα διασπώνται σε εύθρυπτο χώμα σε μία μόνο περίοδο.
Το παρτέρι Hügel θερμαίνεται γρήγορα την άνοιξη, επειδή είναι αρκετά υπερυψωμένο. Καθώς αποσυντίθεται, παράγει επίσης ένα ορισμένο ποσό θερμότητας. Μέσα του υπάρχουν πολλά θρεπτικά συστατικά για τα φυτά, τα οποία απελευθερώνονται σταδιακά, ευνισχύοντας σημαντικά τη φυτική ανάπτυξη.
Έχω καλλιεργήσει κολοκύθες σε ένα συμβατικό υπερυψωμένο παρτέρι δίπλα σε ένα παρτέρι Hügel ανάλογου μεγέθους που περιέχει επίσης κολοκύθες. Οι κολοκύθες που δίνει στο παρτέρι Hügel είναι πάντα διπλάσιες σε ποσότητα.
Το παρτέρι Hügel είναι κατασκευασμένο με βάση την αρχή «όσο πιο ψηλά τόσο πιο καλά». Ξεκινήστε με μικρά κλαδιά και καταλήγετε σε μερικώς διασπασμένο κομπόστ και χώμα. Κάποια ζωική κοπριά είναι πολύ αποτελεσματική σε ένα παρτέρι Hügel, όχι μόνο επειδή λιπαίνει αλλά και επειδή αυξάνει τη θερμοκρασία του. Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν και τα φρεσκοκομμένα χόρτα.
Μέχρι το δεύτερο έτος, το παρτέρι Hügel θα έχει βυθιστεί λίγο, αλλά εξακολουθεί να είναι μια εξαιρετική θέση καλλιέργειας Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε το χώμα ως λίπασμα.
Ένα παρτέρι Hügel δεν παράγει μόνο εξαιρετικές σοδειές, αλλά θρέφει και το έδαφος. Αν επιλέγετε κάθε χρόνο μια νέα τοποθεσία για το κρεβάτι Hügel, σύντομα θα μετατρέψετε το πιο στείρο έδαφος σε γόνιμο.
Προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσετε περιστασιακά στις αρχές του καλοκαιριού, καθώς το στρώμα του χώματος δεν θα είναι αρκετά παχύ, οπότε η ανάπτυξη σταματά και τα φύλλα κιτρινίζουν.
Γι’ αυτό είναι καλή ιδέα να ξεκινήσετε σπέρνοντας σπανάκι, ραπανάκι, ρόκα ή άλλα φυλλώδη λαχανικά με ρηχό ριζικό σύστημα. Μόλις συγκομιστούν αυτά, θα φυτέψετε αγγούρια, ντομάτες, κολοκύθια και άλλα φυτά που θέλουν ζέστη. Μέχρι τότε το χώμα θα έχει σπάσει και θα υπάρχει αρκετός χώρος για το μεγαλύτερο ριζικό τους σύστημα.
(ευγενική παραχώρηση της Skyhorse Publishing)
Μια εγκάρσια τομή ενός στρώματος Hügel δείχνει τα χονδροειδή απορρίμματα κήπου στο κάτω μέρος και τα λεπτότερα απορρίμματα κήπου πιο πάνω. Το χώμα καλύπτει το ανώτερο στρώμα.
Συμβουλές για φθινοπωρινή σπορά:
Σπείρετε το φθινόπωρο σε ένα μόνο παρτέρι κήπου ή σε ένα παλετοφόρο/υπερυψωμένο παρτέρι.
Σπείρετε τους σπόρους σε μικρότερες αποστάσεις μεταξύ τους από ό,τι συνήθως.
Είναι προτιμότερο να σπείρετε αργότερα παρά νωρίτερα.
Επιλέξτε τις πιο αργά αναπτυσσόμενες ποικιλίες σπόρων.
Σπείρετε σε χαλαρό χώμα και καλύψτε οπωσδήποτε τη σειρά σποράς με χώμα αναμεμειγμένο με άμμο.
Καλύψτε με ένα προστατευτικό κάλυμμα την άνοιξη.
Συμβουλές για φυτά σε γλάστρες
Αν οι γλάστρες σας δεν έχουν πλέον καθόλου θρεπτικά συστατικά, ποτίζετε με λίπασμα κάθε εβδομάδα.
Τοποθετήστε τις γλάστρες κατά μήκος των τοίχων του σπιτιού. Τα φυτά χρειάζονται περισσότερο ήλιο, περισσότερη θερμότητα και περισσότερη προστασία από τον άνεμο.
Δεν θα ανακαλύψετε ξερές ρίζες μέχρι να σκάψετε λίγο στο χώμα. Τότε θα δείτε επίσης αν το χώμα είναι συνδεδεμένο με τις ρίζες. Αν αυτό συμβαίνει, κόψτε ένα κομμάτι από τη μάζα των ριζών και προσθέστε φρέσκο χώμα.
Έχουν οι πιπεριές τσίλι μαραμένη όψη; Αν ναι, μετακινήστε τις μέσα και τοποθετήστε τις σε ένα ηλιόλουστο σημείο! Αφήστε τις όμως έξω για όσο το δυνατόν περισσότερο, καθώς αυτό είναι το καλύτερο για αυτές και μπορούν να αντέξουν πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζετε.
Όταν τα φυτά έχουν περάσει την περίοδο της ανθοφορίας και της παραγωγής, αδειάστε το περιεχόμενό τους στα παρτέρια του κήπου και σε άλλες φυτεύσεις. Μπορούν επίσης να μπουν στο κομπόστ του κήπου, αλλά όχι στο κομπόστ της κουζίνας.
Τα πολυετή βότανα και τα φυτά που προορίζονται για διαχείμαση ανέχονται καλύτερα τις κλιματολογικές συνθήκες αν θάψετε τη γλάστρα τους μέσα σε ένα παρτέρι.
Η Λένα Ίσραελσον είναι μια από τις πιο αξιόλογες κηπουρούς της Σουηδίας. Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και έχει εκδώσει μια σειρά βιβλίων, μεταξύ των οποίων το «Handbok för köksträdgården» («Εγχειρίδιο για τον λαχανόκηπο»), το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως η «βίβλος του κηπουρού».
Το 2004 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Cityodling» («Growing City»). Η Λένα Ίσραελσον έχει καταγωγή από το Norrbotten και είχε πάντα έντονο ενδιαφέρον για την κηπουρική. Σε ένα άγονο κλίμα, έμαθε πόσο σημαντικά είναι τα θεμέλια για να πετύχει μια καλλιέργεια. Τα βιβλία που έχει γράψει και οι γνώσεις που μεταδίδει βασίζονται έτσι σε βαθιά, προσωπική εμπειρία. Ζει στη Σουηδία.
Το παρόν απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο «Year-Round Edible Gardening: Growing Vegetables and Herbs, Inside or Outside, in Every Season» της Lena Israelsson. Για να αγοράσετε αυτό το βιβλίο, πατήστε εδώ.
Μια καλή πράξη είναι σαν ένα πετραδάκι, που όλο και κατρακυλά, και ο απόηχός της δεν σταματά να απλώνεται. Όταν κάνουμε καλές πράξεις, λέγεται ότι ο ουρανός μάς στέλνει μακροζωία και ευτυχία. Αυτή η ιστορία δείχνει πώς.
Η περιπέτεια ενός νεαρού λόγιου
Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Μινγκ, ένας νεαρός λόγιος ξεκίνησε για την πρωτεύουσα για να δώσει τις αυτοκρατορικές εξετάσεις. Στον δρόμο, όμως, έχασε όλα του τα πράγματα. Μην μπορώντας να φτάσει στην πρωτεύουσα και νιώθοντας ντροπή να επιστρέψει στο σπίτι, ο νεαρός αποφάσισε να πνιγεί στο ποτάμι.
Εκείνη την ώρα, εμφανίστηκε ένας γέρος και σταμάτησε τον νέο. Μαθαίνοντας το πρόβλημά του, ο γέρος τον καθησύχασε με τα εξής λόγια:
«Δεν υπάρχει βουνό που να μην μπορείς να ανέβεις και δεν υπάρχει ποτάμι που να μην μπορείς να διασχίσεις. Τα χαμένα χρήματα μπορούν να κερδηθούν. Εγώ έχω ένα σακουλάκι με ασήμι. Πάρε το και μην αργήσεις για τις εξετάσεις.»
Με αυτά τα λόγια, ο ηλικιωμένος έβγαλε τα χρήματα που είχε μαζέψει για να αγοράσει ζώα και τα έδωσε στο παλικάρι. Ο νεαρός συγκινήθηκε βαθιά από την ευγενική πράξη του γέρου και άρχισε να κλαίει:
«Δάσκαλε, νιώθω ότι έχεις αναγεννηθεί πραγματικά από έναν από τους γονείς μου. Αν πετύχω στις εξετάσεις, θα σε στηρίξω και θα σε φροντίσω σαν να ήσουν πατέρας μου.»
Αποχαιρετώντας τον νεαρό, ο γέρος επέστρεψε στο σπίτι του.
Όταν ο γιος του και η νύφη του είδαν ότι ο γέροντας είχε επιστρέψει χωρίς ζώα και τον ρώτησαν τι συνέβη, ο γέρος τους είπε για τη συνάντηση που είχε με τον νεαρό και ότι του έδωσε τα χρήματα. Ακούγοντας το αυτό, ο γιος και η νύφη θύμωσαν και επιτέθηκαν στον γέρο:
«Δουλεύουμε ακούραστα όλο το εικοσιτετράωρο, αλλά μόλις και μετά βίας κερδίζουμε λίγα ασημένια νομίσματα το χρόνο. Μαζέψαμε αυτά τα χρήματα μετά από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς και εσύ τα έδωσες σε έναν άγνωστο. Όσο μεγαλώνεις γίνεσαι πιο χαζός. Σίγουρα δεν μας χρειάζεται ένα παράσιτο σαν εσένα.»
Και με αυτά τα λόγια, έδιωξαν τον πατέρα τους από το σπίτι.
Μια νέα ζωή
Γεμάτος απόγνωση, ο ηλικιωμένος ξάπλωσε στην άκρη του δρόμου για τη νύχτα και αποκοιμήθηκε. Σύντομα, όμως, ξύπνησε από κάτι κλάματα. Ανοίγοντας τα μάτια του, είδε δύο παιδιά να κλαίνε με λυγμούς εκεί. Ο ηλικιωμένος τα παρηγόρησε και τα ρώτησε γιατί κλαίνε.
«Παππούλη, πέθαναν και ο πατέρας και η μητέρα μας. Έχουμε μόνο δύο εκτάρια λαχανόκηπου και δεν υπάρχει κανείς να τον καλλιεργήσει. Πώς θα ζήσουμε;
Ο γέρος τους καθησύχασε:
«Παιδιά, μην κλαίτε. Ο παππούς θα σας βοηθήσει».
Τα παιδιά γονάτισαν και προσκύνησαν και τον αποκάλεσαν πατέρα.
Ο γέρος και τα παιδιά εγκαταστάθηκαν σε μια μικρή καλύβα με αχυροσκεπή. Από εκείνη την ημέρα δούλευε σκληρά καλλιεργώντας λαχανικά και τα παιδιά τα πουλούσαν. Έδιναν τα κέρδη στον γέρο και ζούσαν και οι τρεις αρμονικά, βοηθώντας ο ένας τον άλλον.
Μια μέρα, ο γέρος ξέθαψε ξαφνικά μια κανάτα με ασήμι. Ξόδεψε μέρος του ασημιού για να χτίσει καλά σπίτια για κάθε παιδί και λίγα χρόνια αργότερα κανόνισε κι από έναν γάμο για αυτά.
Η επιστροφή των αχάριστων
Η είδηση του απροσδόκητου πλούτου του γέρου έφτασε στον γιο του και τη νύφη του, που αποφάσισαν να πάνε να τον βρουν. Όταν συναντήθηκαν, ο γιος άρπαξε τον γέροντα από τα ρούχα και άρχισε να τον σέρνει, αλλά η νύφη τού υπενθύμισε ήσυχα:
«Άφησε πρώτα τον πατέρα να πάρει τα χρήματα μαζί του. Τι ωφελεί χωρίς λεφτά;»
Εκείνη τη στιγμή επέστρεψαν από την αγορά οι δύο θετοί γιοι του γέρου. Χωρίς δισταγμό, έβαλαν τις φωνές στον νεοφερμένο:
«Τι κάνεις; Αυτός είναι ο πατέρας μας!»
Ο γιος απάντησε:
«Ανοησίες, είναι ο δικός πατέρας μου, ο πραγματικός πατέρας!»
Τα υιοθετημένα παιδιά, που ήξεραν ότι ο ηλικιωμένος δεν είχε ούτε γιους ούτε κόρες, ένιωσαν έκπληξη ακούγοντας αυτά τα λόγια και ρώτησαν:
«Αν είναι ο πατέρας σου, τότε γιατί δεν μένει στο σπίτι σου;»
Μη ξέροντας τι να απαντήσουν, ο γιος και η νύφη είπαν:
«Δεν θα το συζητήσουμε, αυτός είναι ο πατέρας μας, τελεία και παύλα.»
Η αποκάλυψη της αλήθειας
Ο γιος, η νύφη και τα θετά παιδιά του γέρου άρχισαν να μαλώνουν μεταξύ τους. Καθώς κανένας δεν υποχωρούσε, αποφάσισαν να απευθύνθηκαν στον περιφερειακό δικαστή για να λύσει το θέμα. Στην αίθουσα του δικαστηρίου, ο δικαστής ζήτησε από κάθε πλευρά να παρουσιάσει τα επιχειρήματά της. Αφού άκουσε προσεκτικά, ο δικαστής έμεινε για λίγο σιωπηλός και ξαφνικά είπε:
«Αυτός ο γέρος δεν είναι ούτε ο πατέρας σου ούτε ο δικός τους. Είναι ο δικός μου πατέρας.»
Αυτή η δήλωση συγκλόνισε όλους τους παρευρισκόμενους. Ο γέρος σήκωσε αργά το κεφάλι του και ο δικαστής ρώτησε:
«Πατέρα, ξέχασες; Πριν από πολλά χρόνια έχασα τα χρήματά μου προσπαθώντας να πάω στην πρωτεύουσα για τις φιλολογικές εξετάσεις – εσύ με βοήθησες και με έσωσες.»
Και ο δικαστής αφηγήθηκε πώς ο γέρος τού έδωσε το ασήμι για να τον συντρέξει και για τις πολυετείς αποτυχημένες προσπάθειες που έκανε αργότερα για να τον βρει, να τον ευχαριστήσει και να τον τιμήσει.
Ακούγοντας αυτά, ο γέρος είπε με πικρία:
«Αλίμονο, αυτός είναι ο λόγος που ο γιος και η νύφη μου με έδιωξαν από το σπίτι.»
Από ντροπή, ο γιος και η νύφη ήταν έτοιμοι να πέσουν στο έδαφος. Ο δικαστής τούς επέπληξε αυστηρά και με τη συγκατάθεση των δύο θετών γιων του, κάλεσε τον ηλικιωμένο στην κατοικία του για να περάσει τα γηρατειά του.
Η επιβράβευση
Ο γέρος έζησε 100 χρόνια, ακτινοβολώντας υγεία. Όταν οι νέοι τον ρωτούσαν το μυστικό μιας τέτοιας καλής υγείας σε ηλικία 100 ετών, ο γέρος απαντούσε χαμογελώντας:
«Το να είσαι ευγενικός με τους ανθρώπους θα φέρει καλοσύνη και σε εσάς. Ακόμα κι αν οι άλλοι δεν είναι πάντα καλοί, σίγουρα θα δρέψετε τους καρπούς της καλοσύνης σας. Οι καλές πράξεις είναι αόρατες και άυλες, αλλά φέρνουν πραγματικά οφέλη, όπως η καλή τύχη και η ευτυχία. Να είστε ειλικρινείς, ευγενικοί και να μην πληγώνετε τους ανθρώπους – αυτός είναι ο δρόμος προς τη μακροζωία και την ευτυχία.»
Του Max Lu, συγγραφέα που ειδικεύεται στην ασιατική γεωπολιτική
Η Εύβοια είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί μετά την Κρήτη και έχει άφθονες εναλλαγές τοπίου, με πολλές εκπλήξεις, συνδυάζοντας το βουνό με τη θάλασσα, τον κάμπο και με τ’ αμπέλια.
Πικάντικο τουλουμίσιο τυρί, τραχανάς με καπνιστό χοιρινό, σεσκουλόπιτα, κατσικάκι Καρύστου γεμιστό, μπακλαβάς κουμιώτικος… Αυτές είναι μονάχα μερικές από τις πολλές χαρακτηριστικές γεύσεις της Εύβοιας, που μας προσκαλούν να ανακαλύψουμε ολόκληρο τον γαστρονομικό της πλούτο.
Οι γεύσεις ενός τόπου χαρακτηρίζονται από τις πρώτες ύλες που δίνει η γη του και η Εύβοια είναι ευλογημένη σε αυτό. Μεγάλη ποικιλία από αγνά προϊόντα κτηνοτροφικά (τυρί, γάλα, μυζήθρες, κρέας), αγροτικά (λάδι, κρασί, κηπευτικά, σύκα), προϊόντα αλλίευσης, αρωματικά βότανα και πολλά ακόμη. Ξηρά σύκα από τον Ταξιάρχη και την Κύμη, βιολογικές ελιές από τις Ροβιές, μανιτάρια από τη Δίρφυ και λιαστό κρασί από την Κάρυστο. Όλα αυτά συνδυάζονται με την πολιτισμική ταυτότητα και την παράδοση του νησιού. H Εύβοια είναι μια αποκάλυψη για τον ταξιδιώτη.
Κεντρική Εύβοια
Αφετηρία για τον εξερευνητή του νησιού είναι η κοσμοπολίτικη Χαλκίδα και στην ευρύτερη παράκτια περιοχή. Οι Ν. Αρτάκη, Πολιτικά, Αυλίδα, Ν. Λάμψακος, Λευκαντί, Ερέτρια και Αμάρυνθος είναι γνωστές για τα ουζερί, τις ψαροταβέρνες τους και τη νυχτερινή ζωή.
Ανακαλύψτε παραδοσιακές συνταγές για μπιφτέκια μανιταριών, κόκορα στιφάδο, λιλίκια, καλαμαράκια γεμιστά με σοτέ λάπαθο, τυροπιτάρι, αμυγδαλόπιτα, αχαμνόπιτα (γαλατόπιτα), κέικ με λιαστή ντομάτα Δύστου και ελιές, κουλίκια, μουστοκούλουρα.
Το όρος Δίρφη προσφέρει απλόχερα τα φημισμένα αρωματικά βότανα και αυτοφυή και καλλιεργούμενα μανιτάρια του.
Βόρεια Εύβοια
Ταξιδεύοντας, θα γνωρίσετε δασοσκεπή βουνά, πλούσια χλωρίδα και πανίδα, ποτάμια και πηγές, όμορφες και πολλές ακρογιαλιές, που δίνουν λάδι, ελιές, σύκα, θαλασσινά και κρασί εν αφθονία στο βόρειο κομμάτι της Εύβοιας.
Γνωστά τοπικά πιάτα είναι η γαλίπα (ψαροκεφτέδες με θαλάσσια ανεμώνη) και οι λωλοί χταποδιού.
Στην Κύμη και στην ευρύτερη περιοχή μέχρι το Αλιβέρι, συναντάμε συνταγές που περνούν από γενιά σε γενιά. Η περιοχή φημίζεται για τα αποξηραμένα σύκα της (προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης), τα παραδοσιακά γλυκά της όπως ο μπακλαβάς, τα αμυγδαλωτά, τα γλυκά από μούστο (π.χ. σουτζούκια και χαϊμαλιά), καθώς και για τα κηπευτικά που δίνει η περιοχή της λίμνης Δύστου. Κόκορας με γκόγκιλιες, ψαρόσουπα, μελιτζάνες με τραχανά, ρεβυθομάνεστρο, ντολμαδάκια με κιμά, ραβανί με πετιμέζι, καρυδόπιτα, μπακλαβάς κουμιώτικος, σπανακόπιτα, τηγανόψωμο και παστέλι, είναι μερικά από τα τοπικά γλυκά και πιάτα που αξίζει να δοκιμάσετε.
Νότια Εύβοια
Κυρίαρχη θέση στην οικονομική ζωή της άγονης Νότιας Εύβοιας (Κάρυστος, Μαρμάρι, Στύρα) είχε ανέκαθεν η κτηνοτροφία. Νόστιμα κρέατα από ζώα μεγαλωμένα στις βουνοπλαγιές της Όχης. Εδώ βρίσκουμε το πικάντικο τουλουμίσιο τυρί, το ανθότυρο, την κεφαλογραβιέρα, αλλά και εξαιρετικό αρωματισμένο μέλι που είναι από τα πιο φημισμένα προϊόντα του νησιού. Αποτέλεσμα, λαχταριστές επιλογές στο τραπέζι, κουρκουμπίνες, τραχανάς με καπνιστό χοιρινό, ψαρόσουπα, κατσικάκι Καρύστου γεμιστό στη γάστρα, βουλωτό αρνάκι ή κατσικάκι Καρύστου. Από γλυκά, μυζηθροχαλβάς, κιουνεφέ, ραβανί Καρύστου και καρυδόπιτα.
Τρία είναι τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα της νότιας Εύβοιας, όπου τον τόνο δίνει η αρβανίτικη κουζίνα: το τυροπιτάρι, τα κουρκουμπίνια και το βουλωτό αρνί.
Το τυροπιτάρι (μισοφέγγαρο, με πιο λεπτό φύλλο) ή τηγανόψωμο (στρογγυλό, με πιο χοντρό φύλλο) είναι ένα ζυμάρι με προζύμι ή μαγιά ανοιγμένο σε φύλλο και γεμιστό με το λευκό, μαλακό, αιγοπρόβειο τουλουμοτύρι –της Καρύστου είναι διάσημο. Τα κουρκουμπίνια θεωρούνται ως χαρακτηριστικό ζυμαρικό της αρβανίτικης κουζίνας, οπότε θα τα βρείτε και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπου τα λένε γκόγκλες ή τζόλια. Και το βουλωτό φτιάχνεται με αρνί καρυκευμένο με σκόρδο και αλατοπίπερο, το οποίο σιγοψήνεται για ώρες σε γάστρα (ή σε κατσαρόλα κλεισμένη πολύ καλά τριγύρω με ζυμάρι), μέχρι να γίνει λουκούμι.
Κατσικάκι Καρύστου γεμιστό στη γάστρα
Υλικά
1 κατσικάκι 5 κιλών ή δύο μπροστινά
1½ ποτήρι νερού ρύζι Kαρολίνα
2 μεγάλα κρεμμύδια ψιλοκομμένα
1 ματσάκι δυόσμο ψιλοκομμένο
250 γρ. φρέσκο ανάλατο τυρί Καρύστου ή κασέρι
1 κ. γ. πελτέ ντομάτα
1 γαλέτα τριμμένη
αλάτι θαλασσινό
φρεσκοτριμμένο πιπέρι
1 κιλό πατάτες κομμένες κυδωνάτες
χυμό από 2 λεμόνια
1 κ. σ. μουστάρδα πικάντικη
1 ποτήρι κρασιού ελαιόλαδο
Εκτέλεση
1. Πασπαλίζουμε το κατσικάκι με αλάτι και πιπέρι και το αφήνουμε στην άκρη.
2. Σε κατσαρόλα σοτάρουμε σε ελαιόλαδο το κρεμμύδι μέχρι «να γυαλίσει».
3. Προσθέτουμε 1½ ποτήρι ζεστό νερό, το ρύζι, το δυόσμο και τον πελτέ ντομάτας. Μόλις βράσει η γέμιση (περίπου 25 λεπτά), την κατεβάζουμε από τη φωτιά και πασπαλίζουμε με το τυρί και τη γαλέτα ανακατεύοντας με ξύλινη κουτάλα.
4. Γεμίζουμε με το μείγμα την κοιλιά τού κατσικιού. Εναλλακτικά, ανοίγουμε με το μαχαίρι διαχωρίζοντας το κρέας από τα κόκκαλα ώστε να υπάρχει χώρος να βάλουμε τη γέμιση.
5. Πιέζουμε τη γέμιση και ράβουμε με σακοράφα και χοντρή κλωστή το κρέας.
6. Σε μπολάκι αναμειγνύουμε τον χυμό λεμονιού, τη μουστάρδα και το ελαιόλαδο μέχρι να ομογενοποιηθούν.
7. Βάζουμε σε πήλινη γάστρα το κατσικάκι και τις πατάτες και τα περιχύνουμε με τη σάλτσα μουστάρδας και το σκεπάζουμε.
8. Ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 200οC για 90 λεπτά. Αργότερα, χαμηλώνουμε τη θερμοκρασία στους 180οC και ψήνουμε για 1 ώρα ακόμα .
9. Βγάζουμε τη γάστρα από τον φούρνο και αφήνουμε να κρυώσει λίγο το κρέας πριν το κόψουμε σε μερίδες.
Πριν από μερικά χρόνια, στην κρεβατοκάμαρά μου πρόσθεσα άλλη μία βιβλιοθήκη. Καθώς η μεγάλη, εντοιχισμένη βιβλιοθήκη που προϋπήρχε στο δωμάτιο είχε αρχίσει να αποκτά διπλές σειρές και πολλά βιβλία είχαν αρχίσει να στοιβάζονται μέσα στο δωμάτιο ή έμπαιναν όπως-όπως σε ντουλάπες, η αγορά κρίθηκε αναγκαία.
Η νέα βιβλιοθήκη ανακούφισε για λίγο τα πράγματα, αλλά σύντομα χρειάστηκε να αγοράσω και τρίτη βιβλιοθήκη. Και αυτή, όμως, φαίνεται να γεμίζει γρήγορα και θα χρειαστεί αρκετή σκέψη για να βολευτεί μία τέταρτη βιβλιοθήκη…
Υποθέτω ότι η δημοσιογράφος Ντόρι Σέβλεν (Dorie Chevlen) έγραψε το τελευταίο της άρθρο για ανθρώπους σαν κι εμένα. Στο «Ξεφορτωθείτε τα βιβλία σας», που δημοσιεύτηκε στο Slate, κα Σέβλεν υποστηρίζει ότι τα βιβλία «πρέπει να διαβάζονται και μετά να φεύγουν γρήγορα από το σπίτι».
Αν και συμμερίζομαι μέχρι ένα σημείο τις απόψεις της κας Σέβλεν για τη μείωση των αντικειμένων που τείνουν να συσσωρεύονται σε ένα σπίτι και για το μοίρασμα των βιβλίων μας με άλλους, πιστεύω ότι στο βάθος αυτό το σκεπτικό, που υποστηρίζει ότι οι ιδιοκτήτες πρέπει να δίνουν τα βιβλία μόλις τα διαβάσουν, στην πραγματικότητα υποβιβάζει την αξία των βιβλίων. Τα βιβλία είναι κάτι περισσότερο από αντικείμενα που διακοσμούν τα ράφια μας ή ιστορίες που εξαντλούνται γρήγορα – είναι φορείς γνώσεων και παρελθόντων κοινωνιών, άλλων νοοτροπία και πολύτιμων παραδόσεων. Η συλλογή βιβλίων συνδέεται, στην πραγματικότητα με μια ιδιαίτερη νοοτροπία, που ο πολιτισμός μας τείνει να αποβάλλει. Ωστόσο, η ενθάρρυνση αυτής της νοοτροπίας είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της κοινωνίας, όπως υποστηρίζει και ο Κ.Σ. Λιούις.
Τα βιβλία μάς βοηθούν και μάς παραστέκουν σε κάθε περίοδο της ζωής μας. (Biba Kayewich)
Τα βιβλία προκαλούν τη σκέψη μας
«Πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στα αναγνώσματα που επιλέγει ένας νεαρός που επιθυμεί να παραμείνει πραγματικά άθεος», γράφει ο Κ.Σ. Λιούις στο «Surprised by Joy» (Ξαφνιασμένος από τη χαρά). «Υπάρχουν παγίδες παντού». Με άλλα λόγια, το να περιβάλλουμε τον εαυτό μας με βιβλία μάς επιτρέπει να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας και να καλλιεργήσουμε τον νου μας.
Ως ερευνήτρια και συγγραφέας, έχω διαβάσει πολλά διακεκριμένα έργα. Θα μπορούσα να διαγράψω αυτά τα έργα από τη λίστα μου, δίνοντας συγχαρητήρια στον εαυτό μου για την κατάκτηση του άλφα ή του βήτα τόμου. Αντ’ αυτού, επιστρέφω σε πολλά από αυτά επανειλημμένα, με άλλη ωριμότητα, αποκομίζοντας νέες γνώσεις, ανάλογα με την εμπειρία ή τις προκλήσεις που έχω αντιμετωπίσει στη ζωή μου. Όπως υπαινίσσεται ο κος Λιούις, τα βιβλία προκαλούν τη σκέψη μας και όταν γεμίζουμε την προσωπική μας βιβλιοθήκη με καλά βιβλία, στα οποία επανερχόμαστε τακτικά, ο νους μας παραμένει νέος και η κρίση μας διαυγής, ικανή να μας οδηγήσει μέσα από το πλήθος των αντικρουόμενων ιδεών και απόψεων του σύγχρονου πνευματικού πολιτισμού.
Τα βιβλία περιέχουν όμορφες αναμνήσεις
«Υπάρχει κάτι φοβερά ωραίο στο να ξαναδιαβάζεις ένα βιβλίο, με όλες τις μισο-συνειδητές αναμνήσεις που σου φέρνει», έγραφε ο κος Λιούις σε μια επιστολή του προς τον Άρθουρ Γκρηβς, σημειώνοντας ότι ένα συγκεκριμένο βιβλίο τού θύμισε έναν περίπατο που είχαν κάνει κάποτε οι δυο τους, «επειδή το διάβαζα τότε».
Πολλοί θα έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο συναίσθημα. Για παράδειγμα, οι βραχώδεις παραλίες της λίμνης Σουπήριορ, όπου άρχισα να μελετώ για πρώτη φορά την «Τζέην Έυρ», θα μου θυμίζουν πάντα αυτό το κλασικό έργο. Παίρνοντας στα χέρια μου το «The Story of Holly and Ivy» (Η ιστορία του κισσού και του μηλοπούρναρου») μού φέρνει στη μνήμη τα Χριστούγεννα που, παιδάκι ακόμα ξενύχτησα μαζί με τη μαμά μου, διαβάζοντάς το δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Άλλα βιβλία, κάποια με σκισμένες σελίδες και πολλές υπογραμμίσεις, μου θυμίζουν δύσκολες στιγμές, αλλά με κάνουν επίσης να χαίρομαι που θυμάμαι τις αλήθειες που μου πρόσφεραν σε στιγμές συναισθηματικής ανάγκης.
Έτσι, η διατήρηση των βιβλίων και η προσεκτική αποθήκευσή τους στις βιβλιοθήκες μας μάς βοηθούν να θυμόμαστε το παρελθόν, αλλά και να σημειώνουμε το χρόνο, χαρτογραφώντας την πνευματική, νοητική, σωματική και συναισθηματική μας ανάπτυξη στη ζωή.
Τα βιβλία μάς βοηθούν να απολαμβάνουμε την ομορφιά
Είναι ο «αγράμματος άνθρωπος … αυτός που διαβάζει τα βιβλία μόνο μία φορά», έγραψε ο κος Λιούις στο «Of Other Worlds» («Για άλλους κόσμους»). «Δεν απολαμβάνουμε πλήρως μια ιστορία με την πρώτη ανάγνωση», συνέχισε. «Μόνο όταν η περιέργεια, η καθαρή αφηγηματική λαγνεία, έχει ικανοποιηθεί, μπορούμε πραγματικά να απολαύσουμε τα αληθινά χαρίσματα του έργου.»
Συμφωνώ. Η σειρά της Λ. Μ. Μοντγκόμερυ «Anne of Green Gables» (Η Άννα των αγρών) είναι μια συλλογή βιβλίων που έχω διαβάσει ξανά και ξανά. Η επανάληψη έχει δημιουργήσει μια βαθύτερη σχέση με αυτά τα βιβλία και το περιεχόμενό τους, που με βοηθά να βρίσκω εύκολα τα αποσπάσματα που χρειάζομαι σε μια συζήτηση ή μια ροή σκέψεων, σαν να έχουν γίνει μέρος του εαυτού μου με κάποιον τρόπο, αποκαλύπτοντάς μου καινούρια ψήγματα σοφίας σε κάθε νέα ανάγνωση. Τι κι αν δεν είναι συλλεκτικοί ή ιδιατέρως καλαίσθητοι – η εξοικείωση μαζί τους μου δίνουν μια διορατικότητα στη ζωή που δεν θα είχα, αν δεν τους είχα κρατήσει ώστε να μπορώ να ανατρέχω σε αυτούς επανειλημμένα.
Παρακάμπτοντας τις ηλικιακές κατηγορίες
Στο «Τρεις τρόποι να γράφετε για παιδιά», ο Κ.Σ. Λιούις επισημαίνει ότι ο διαχωρισμός των βιβλίων σε ηλικιακές κατηγορίες ελάχιστα έχει να κάνει με τις συνήθειες των γνήσιων αναγνωστών. «Όσοι από εμάς κατηγορούμαστε ότι διαβάζουμε βιβλία για παιδιά, κατηγορούμασταν και όταν ήμαστε παιδιά ότι διαβάζαμε μεγαλίστικα βιβλία. Αλλά κανένας αναγνώστης που σέβεται τον εαυτό του δεν υπακούει σε τέτοιου είδους χρονοδιαγράμματα.»
Όταν φυλάμε τα βιβλία που διαβάσαμε, δίνουμε στον εαυτό μας, στα παιδιά και στα εγγόνια μας την ευκαιρία να πάρουν μια γεύση παλαιότερων εποχών και γενεών, να μοιραστούμε τα αναγνωστικά βιώματά μας και να συνδεθούν καλύτερα οι διαφορετικές γενιές. Τα βιβλία αποτελούν τόσο ένα κληροδότημα που βοηθά τους νεότερους να προχωρήσουν προς την ωριμότητα και τη σοφία με πιο σταθερά βήματα όσο και ένα παράθυρο μέσω του οποίου οι μεγαλύτεροι ξαναβρίσκουν τη χαρά και την αθωότητα της νιότης.
