Το Φεστιβάλ Γαίας Αττικής 2023 «Νέα Θεσμοφόρια», που ξεκίνησε χθες και θα διαρκέσει έως την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου, αποτελεί μια γιορτή ανάδειξης της Αττικής Γης και διασύνδεσης, του πολιτιστικού στοιχείου με την αγροδιατροφή, τα προϊόντα της και τον τουρισμό, από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο έργο, αλλά και πεδίο συνάντησης του πολιτισμού με τον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα, το οποίο εξελίσσεται σε διάφορα σημεία της Αττικής και πραγματοποιείται με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής από τον Αναπτυξιακό Οργανισμό «Νέα Μητροπολιτική Αττική».
Τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, κατόπιν σχετικής πρότασης της προέδρου του Ε.Ο.Τ. ‘Αντζελας Γκερέκου, σε συνεργασία με τη Δρα Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, τ. διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.
Στο πλαίσιο της γιορτής αναδεικνύονται τα προϊόντα τα οποία διαχρονικά έχουν επικρατήσει στην Αττική γη: σιτηρά (με προστάτιδα τη θεά Δήμητρα), ελιά και ελαιόλαδο (με προστάτιδα τη θεά Αθηνά), αμπέλι και κρασί (με προστάτη τον θεό Διόνυσο). Πρόκειται για προϊόντα- οικονομικούς πυλώνες της Αθηναϊκής Πολιτείας, τα οποία εξακολουθούν και σήμερα να χαρακτηρίζουν την εθνική οικονομία και την παραγωγική ταυτότητα της Ελλάδας.
Το φεστιβάλ εξελίσσεται στο Αττικό Άλσος, στο Πάρκο Αντώνης Τρίτσης, στο Πεδίο του Άρεως, στον ‘Αλιμο (Αθηναϊκή Ριβιέρα),στον Κεραμεικό και στον Πολυχώρο Λιπασμάτων Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Περιλαμβάνει πολιτιστικές δράσεις, εκπαιδευτικά εργαστήρια, δράσεις βιωματικής εκπαίδευσης περιβαλλοντικού και αγροδιατροφικού χαρακτήρα, καθώς και προγράμματα προώθησης των προϊόντων με σύγχρονες μεθόδους.
Η αυλαία των εκδηλώσεων θα ανοίξει την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου στο θέατρο του Αττικού Άλσους, «Κατίνα Παξινού», με το πρωτότυπο έργο «Θεσμοφορίων Χορός: Μια Ωδή στη Γη» του Γιώργου Βούκανου, με περισσότερους από 60 συντελεστές. Πρόκειται για ένα συμφωνικό οπτικοακουστικό χορόδραμα, με τον Βασίλη Σαλέα σε ρόλο μουσικού αφηγητή.
Ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης, αναφερόμενος στα «Νέα Θεσμοφόρια», επισημαίνει: «Η διοργάνωση συνδέει τον πρωτογενή παραγωγικό τομέα με τον πολιτισμό και τον τουρισμό, αναδεικνύει τα προϊόντα, το δυναμικό και τον πολιτισμό της Αττικής γης και αποτελεί μια πρωτοπόρα πρωτοβουλία με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας των προϊόντων της Αττικής, αποτελώντας έτσι μια πολύτιμη παρακαταθήκη. Με όχημα τον πολιτισμό, προβάλλουμε το γαστρονομικό και οινικό πλούτο της Αττικής μας, ενισχύοντας την παραγωγική ταυτότητα της Περιφέρειας μας».
Η πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, ‘Αντζελα Γκερέκου μιλώντας για την επαναφορά των Θεσμοφόριων, στο σήμερα, είπε ότι είναι μια γιορτή που υμνεί τη γονιμότητα, τη γυναίκα, την καρποφορία και τα μοναδικά σε ποιότητα και σημασία προϊόντα της Αθηναϊκής πολιτείας. Μια γιορτή για τη δύναμη του πολιτισμού, την αυθεντικότητα των τοπικών κοινοτήτων και των κορυφαίων τοπικών προϊόντων μας. Όσα αναζητά και ο σύγχρονος, συνειδητοποιημένος ταξιδιώτης από έναν προορισμό. «Όλα αυτά αποτελούν και τους πυλώνες για ένα αειφόρο, βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, που θα σέβεται το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την ποιότητα ζωής των κατοίκων» υπογράμμισε η κα Γκερέκου. .
Ο πρόεδρος του Αναπτυξιακού Οργανισμού Νίκος Παπαγεωργίου δήλωσε ότι: «Η Νέα Μητροπολιτική Αττική Α.Ε. αγκαλιάζει το Φεστιβάλ για τη σύνδεση και την ανάδειξη βασικών στοιχείων της Αττικής, ενώ με την τεχνογνωσία και την πείρα του, ο Οργανισμός «διασφαλίζει ένα άριστο επίπεδο διοργάνωσης και υλοποίησης απαιτητικών και πολύπλευρων δράσεων, όπως η συγκεκριμένη, κάνοντας τις ιδέες πράξη».
Τέλος στη διάρκεια του φεστιβάλ, από 16 έως 24 Σεπτεμβρίου, θα πραγματοποιηθούν 7 εκδηλώσεις με κοινή αναφορά στον πολιτισμό και την εύφορη γη της Αττικής. Εκπαιδευτικά και Βιωματικά Εργαστήρια στο Μητροπολιτικό Πάρκο Αντώνης Τρίτσης, Πολιτιστικές εκδηλώσεις παραδοσιακών χορών στον Πολυχώρο Λιπασμάτων του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας, Θεατρικές Παραστάσεις στο Θέατρο του Αττικού ‘Αλσους «Κατίνα Παξινού», Γαστρονομικές εκδηλώσεις – τόσο παραδοσιακών γεύσεων στον Πολυχώρο Λιπασμάτων όσο και σύγχρονες γευστικές εμπειρίες mixologist στο Momix Bar – οι οποίες θα αναδείξουν τον γαστρονομικό πλούτο της Αττικής.
Περισσότερες πληροφορίες και το Πρόγραμμα των Εκδηλώσεων εδώ
Καλιτσούνια ή σκαλτσούνια ή λυχναράκια δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχετε φάει έστω μια φορά. Μυζήθρα (ή ανθότυρο), κανέλα και μέλι είναι τα τρία βασικά συστατικά, ενώ εκτός από τα κλασικά, αυτά που γνωρίζει η πλειοψηφία, ιδιαίτερη επιτυχία έχουν και τα λεγόμενα ανεβατά που μοιάζουν με ψωμάκι και έχουν μέσα τη σχετική γέμιση.
Υλικά
Για τη ζύμη
(Η κούπα μου είναι δοσομετρική και έχει όγκο 250 ml)
1 κούπα λάδι
1 κούπα γιαούρτι
1 αυγό
1,5 φακελάκι μπέικιν (4,5 κ. γλ. )
1,5 κούπα ζάχαρη
Το χυμό μισού ζουμερού πορτοκαλιού
Περίπου ένα κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις
Για τη γέμιση
1 κιλό μυζήθρα
1 κούπα ζάχαρη (μπορείτε να βάλετε και λίγο λιγότερη ή λίγο περισσότερη)
1 κρόκο και 1 ολόκληρο αυγό (η ποσότητα των αυγών έχει να κάνει με το πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα. Αν είναι πολύ φρέσκια μπορεί να χρειαστεί μόνο κρόκους γιατί είναι αρκετά υδαρής. Αν είναι πιο στεγνή μπορούμε να βάλουμε στο κιλό και περισσότερα από δύο ολόκληρα αυγά.)
1 γεμάτο κουταλάκι κανέλα
Για την επικάλυψη
1 κρόκο αυγού αραιωμένο με μια κουταλιά νερό
Προαιρετικά κανέλα ή άσπρο (αποφλοιωμένο) σουσάμι
Εκτέλεση
Ανακατεύουμε το λάδι, το γιαούρτι, το αυγό και τη ζάχαρη στο χέρι μέχρι να ομογενοποιηθεί το μίγμα.
Προσθέτουμε το χυμό του πορτοκαλιού και ανακατεύουμε πάλι. Αναμειγνύουμε το μπέικιν σε μια κούπα αλεύρι και το προσθέτουμε στο μίγμα.
Σιγά σιγά προσθέτουμε και το υπόλοιπο αλεύρι, έως ώτου γίνει μια ζύμη μαλακή που όμως δεν κολλά στα χέρια. Η ζύμη της συγκεκριμένης συνταγής είναι αφράτη και δεν ανοίγει τεράστια φύλλα. Γύρω στα 4-5 φυλλαράκια βγάζουμε σε κάθε άνοιγμα, άρα είναι εύκολο και για τις αρχάριες του φύλλου να τη φτιάξουν, ενώ οι πιο έμπειρες μπορεί να βαρεθούν, αφού δεν θα μπορούν να ανοίξουν ένα τεράστιο και να τελειώνουν μια κι έξω.
Αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστεί για 30΄περίπου και ετοιμάζουμε τη μυζήθρα. Την αλέθουμε σε μύλο του πουρέ ή την πατάμε με το εργαλείο που κάνουμε πουρέ ή απλά με ένα πηρούνι ώστε να γίνει σαν πολτός. Προσθέτουμε τη ζάχαρη, τα αυγά , την κανέλα και ανακατεύουμε.
Ανοίγουμε μικρά φυλλαράκια όχι πολύ λεπτά, γύρω στα 3 χιλιοστά πάχος ή και περισσότερο αν σας αρέσουν πιο ζυμαρένια. Κόβουμε κύκλους με διάμετρο 10-12 εκατοστά , βάζουμε μια γεμάτη κουταλιά ζύμη στο κέντρο, τη στρώνουμε να γίνει επίπεδη και τα «τσιμπάμε» σε λυχναράκια ή τα διπλώνουμε σε τριγωνάκια ή τετράγωνα, έτσι ώστε να σκεπαστεί η γέμιση κατά το μεγαλύτερο μέρος της.
Τι να προσέξετε!
1) Αν η μυζήθρα είναι πολύ υδαρής, τα καλιτσούνια ανοίγουν στο ψήσιμο. Γι’ αυτό πολλές νοικοκυρές βάζουν για μια μέρα τη μυζήθρα που προορίζεται για καλιτσούνια να σταθεί σε βαμβακερή πετσέτα, ώστε να απορροφηθούν τα υγρά της.
2) Αντί να βάλετε την κανέλα μέσα στη μυζήθρα, μπορείτε να την πασπαλίσετε πάνω από το αυγό. Συνήθως αυτό το κάνουν όσες νοικοκυρές βάζουν αβάρσαμο στη μυζήθρα.
3) Αν η μυζήθρα σας είναι στεγνή και χρειαστείτε περισσότερα αυγά, μη τα βάλετε όλα μαζί, αλλά ένα ένα έως ότου επιτύχετε την επιθυμητή υφή.
4) Όταν η μυζήθρα είναι πολύ φρέσκια, μπορείτε να βάλετε 1-2 κουταλιές κορν φλάουρ ή άνθος αραβοσίτου βανίλια για να τραβήξει τα υγρά.
5)Μη κρατήσετε τα καλιτσούνια πάνω από 4-5 μέρες. Ακόμη κι αν δεν μουχλιάσουν, δεν είναι νόστιμα πια. Αν τα βάλετε στο ψυγείο κρατάνε λίγο παραπάνω. Βγάλτε τα όμως πριν τα σερβίρετε, για να έρθουν σε θερμοκρασία δωματίου.
6) Μπορείτε να τα καταψύξετε άψητα και να τα ξεπαγώσετε όταν θα τα χρειαστείτε. Τότε βέβαια δεν θα τα αλείψετε με αυγό παρά μόνο την ώρα του ψησίματος.
Χοχλιοί κοκκινιστοί
Οι χοχλιοί (σαλιγκάρια) του καλοκαιριού στην Κρήτη είναι οι λεγόμενοι γυρευτοί. Τους βρίσκουμε κάτω από θάμνους και τράφους, σε κουρμούλες και σε κορμούς ελιάς, κολλημένους τον ένα πάνω στον άλλο, πολλές φορές πάνω από δέκα σε κάθε κολληταρά.
Προετοιμάζουμε τους χοχλιούς, αφαιρώντας με ένα μαχαιράκι τις μεμβράνες. Τους βάζουμε σε κρύο νερό για να ελέγξουμε ποιοι είναι ζωντανοί. Βάζουμε να βράσει λίγο νερό με αλάτι και μόλις πάρει βράση βράζουμε τους χοχλιούς για 2-3 λεπτά μόνο.
Βάζουμε σε βαθύ τηγάνι ή ρηχή κατσαρόλα το κρεμμύδι κομμένο σε καρεδάκια, μαζί με το ελαιόλαδο και το σκόρδο. Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι να μαραθεί, όχι να καεί. Προσθέτουμε τους χοχλιούς και τους γυρνάμε μια φορά να τσιγαριστούν. Αμέσως προσθέτουμε την ντομάτα τριμμένη και μόλις πάρει βράση χαμηλώνουμε σε μέτρια τη θερμοκρασία, αλατοπιπερώνουμε και αφήνουμε το φαγητό μας να μαγειρευτεί για 20 περίπου λεπτά, σκεπασμένο.
Αν υπάρχουν υγρά, ξεσκεπάζουμε, ανεβάζουμε τη θερμοκρασία και περιμένουμε να απορροφηθούν τα υγρά και να μείνει με τη σάλτσα του. Σερβίρουμε με τηγανητές πατάτες ή ρύζι.
Συνήθως άφηνα να βράσουν λίγο περισσότερο στο σκέτο νερό οι χοχλιοί μου, μαγείρευα πρώτα τη σάλτσα και μετά τους προσέθετα. Άλλαξα τον τρόπο πριν λίγα χρόνια μετά από συμβουλή πολύ έμπειρης μαγείρισσας που μου είπε πως νοστιμίζουν όσο μαγειρεύονται με τη ντομάτα και είχε δίκιο, αρκεί να μην είναι από τα πριν πολύ βρασμένοι και παραβράσουν.
Κάθε αύξηση στην τιμή των οπωροκηπευτικών προϊόντων, εξαιτίας των ζημιών που υπέστη ο πρωτογενής τομέας στη Θεσσαλία από τη θεομηνία, μόνο ως ξεκάθαρη αισχροκέρδεια σε βάρος των καταναλωτών, μπορεί να χαρακτηρισθεί αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Όπως επισημαίνεται, η παραγωγή στο Θεσσαλικό κάμπο εστιάζεται κυρίως στο βαμβάκι, στον αραβόσιτο, στα καπνά, στα σιτηρά, στα μήλα και στη βιομηχανική ντομάτα και όχι στα οπωροκηπευτικά.
Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΕΛΓΑ, στη χώρα μας καλλιεργούνται συνολικά 371.000 στρέμματα οπωροκηπευτikών προϊόντων, εκ των οποίων στη Θεσσαλία βρίσκονται τα 28.000 στρέμματα, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 7,5% του συνόλου της παραγωγής της χώρας. Από τα προαναφερόμενα στρέμματα ελάχιστα έχουν πληγεί.
Επίσης, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, υπάρχουν προϊόντα, όπως η βιομηχανική ντομάτα, η οποία καλλιεργείται σε 21.310 στρέμματα και είχε συγκομιστεί σε ποσοστό 70% και φυσικά δεν προορίζεται για επιτραπέζια χρήση.
«Συνεπώς, δεν δικαιολογείται καμία ανησυχία για αδυναμία τροφοδοσίας της αγοράς με οπωροκηπευτικά προϊόντα στην Ελλάδα και σε καμία περίπτωση δεν νοούνται οι αυθαίρετες αυξήσεις και η αδιανόητη κερδοσκοπία», αναφέρεται στην ανακοίνωση και σημειώνεται ότι «Κάθε αύξηση σε τιμές οπωροκηπευτικών, μόνο ως ξεκάθαρη αισχροκέρδεια σε βάρος των καταναλωτών, μπορεί να χαρακτηρισθεί. Και ως τέτοια θα αντιμετωπισθεί από την κυβέρνηση».
Μετά από 15 χρόνια, το Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού ανοίγει αύριο το βράδυ και πάλι τις πόρτες του για να υποδεχθεί το κοινό. Και το κάνει με τον πιο μεγαλειώδη τρόπο, με τη συναυλία του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη Σταύρου Ξαρχάκου. Tα έσοδα θα διατεθούν από τον δήμο Αθηναίων στους ανθρώπους που επλήγησαν από τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία.
Για να φτάσει στην αυριανή βραδιά, ο δήμος Αθηναίων ολοκλήρωσε ένα σύνθετο τεχνικό έργο και παραδίδει πλέον έναν αναβαθμισμένο πολιτιστικό χώρο, πλήρως ανακαινισμένο και ασφαλή, μέσα στην «καρδιά» της πρωτεύουσας. Παράλληλα, το πρόγραμμα της σεζόν καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μουσικών ειδών.
Η «αναγέννηση» του Θεάτρου του Λυκαβηττού
Στόχος του σχεδιασμού της «αναγέννησης» του Θεάτρου Λυκαβηττού τέθηκε από την πρώτη στιγμή το να διατηρηθεί στο ακέραιο η αυθεντική αρχική όψη του χαρακτηρισμένου ως διατηρητέου μνημείου-θεάτρου, δηλαδή όπως τη σχεδίασε το 1965 ο αρχιτέκτονας Τάκης Ζενέτος. Στο πλαίσιο των εργασιών που υλοποιήθηκαν με στόχο την επαναλειτουργία του, περισσότερα από 200.000 κιλά νέας μεταλλικής κατασκευής αντικατέστησαν τα φθαρμένα από τον χρόνο τμήματα, ανακαινίζοντας τον εμβληματικό διάφανο σκελετό του κοίλου, με τα υποστυλώματα να ενισχύονται εσωτερικά ώστε να επιτευχθεί ο στόχος.
Όλες οι παρεμβάσεις στο μνημείο έγιναν σύμφωνα με την εγκεκριμένη από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων μελέτη αποκατάστασης και αντίστοιχα βάσει της εγκεκριμένης οικοδομικής άδειας. Τα 3.850 πλαστικά καθίσματα αφαιρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν με ξύλινους πάγκους 3.950 θέσεων, έτοιμους να υποδεχθούν τους θεατές, τόσο αυτούς που θα επιστρέψουν στις θρυλικές κερκίδες του όσο και τη νέα γενιά που θα επισκεφθεί το Θέατρο για πρώτη φορά.
Πλέον, το Δημοτικό Θέατρο του Λυκαβηττού θα μπορεί να φιλοξενήσει εκδηλώσεις με 6.000 θεατές (καθήμενους και όρθιους).
Ακολουθώντας τις υποδομές που διαθέτουν τα σύγχρονα θέατρα των ευρωπαϊκών μητροπόλεων, οι ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες περιλαμβάνουν ένα νέο πυροσβεστικό δίκτυο και σύστημα πυρανίχνευσης, νέο δίκτυο οπτικών ινών για τον έλεγχο όλων των σημείων από κεντρικές μονάδες, καθώς και νέες καλωδιώσεις για φωτισμό, ήχο, δεδομένα και συστήματα ασφαλείας βάσει των σύγχρονων απαιτήσεων.
Κ. Μπακογιάννης: «Το Θέατρο του Λυκαβηττού είναι σύμβολο και μνημείο»
Στη σημασία της αποκατάστασης και απόδοσης των τοπόσημων της πόλης στις Αθηναίες και τους Αθηναίους αναφέρθηκε ο δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης, μιλώντας μέσα από τον χώρο του ανακαινισμένου θεάτρου. «Το θέατρο του λόφου της Αθήνας, είναι σύμβολο, είναι μνημείο», είπε αρχικά και στη συνέχεια τόνισε:
«Ήταν ένα δύσκολο και πολύπλοκο τεχνικά έργο, η μεθοδική αποκατάσταση της διάφανης μεταλλικής κατασκευής του, με απόλυτο σεβασμό στο σχέδιο και στο όραμα του Τάκη Ζενέτου. Το πάντρεμα της εμβληματικής μορφής του με τις σύγχρονες υποδομές, οι σχεδόν χειρουργικές παρεμβάσεις, πάνω στον μεταλλικό σκελετό. Το καταφέραμε όμως.
»Στις 15 Σεπτεμβρίου ανεβαίνουμε ξανά στον αγαπημένο μας λόφο. Στο πλήρως ανακαινισμένο, ασφαλές και αναβαθμισμένο θέατρό του. Ξαναφέρνουμε την Αθήνα στη θέση της, σημαίνει πως αποκαθιστούμε τα εμβληματικά σύμβολα, που της στέρησε η κρίση. Ξαναπαίρνουμε πίσω τα τοπόσημά μας. Αξιοποιούμε τον δημόσιο χώρο, με πρόγραμμα, όχι με αποσπασματικές μεμονωμένες ενέργειες. Τα τοπόσημα είναι η κοινή μας ταυτότητα».
Και ο κος Μπακογιάννης κατέληξε: «Είμαστε χαρούμενοι και είμαστε υπερήφανοι. Μετά από 15 χρόνια, είκοσι βραδιές με σπουδαίους καλλιτέχνες, ανοίγουν την αυλαία του Δημοτικού πλέον Θεάτρου του Λυκαβηττού. Ελάτε να γράψουμε όλοι μαζί τη νέα ιστορία του Λυκαβηττού».
Παράλληλα, ο δήμος Αθηναίων προχωρεί και στο έργο συνολικής προστασίας και ανάπλασης του λόφου του Λυκαβηττού. Στο πλαίσιο αυτό και με σεβασμό στην περιοχή και τους κατοίκους της, αποφασίστηκε η προσέγγιση με αυτοκίνητο στο πάρκινγκ του Θεάτρου για τις ημέρες και ώρες των εκδηλώσεων, να επιτρέπεται μόνο σε ΑμεΑ, σε άτομα άνω των 60 ετών, καθώς και για επιβίβαση/αποβίβαση ταξί.
«Η νέα εποχή του Θεάτρου του Λυκαβηττού ας ξεκινήσει μ’ έναν όμορφο περίπατο στο πράσινο του αγαπημένου μας λόφου», είναι το μήνυμα που στέλνει η δημοτική Αρχή της Αθήνας.
Το φετινό πρόγραμμα ξεκινά με την εμβληματική συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου, και θα συνεχιστεί με μουσικές βραδιές έως τα μέσα Οκτωβρίου (αναλυτικά οι συναυλίες στο www.cultureisathens.gr).
Στην προστασία του μνημείου της Ακρόπολης και στην αναβάθμιση της εμπειρίας του επισκέπτη, με αφορμή την έναρξη του προγράμματος ωριαίων ζωνών επισκεψιμότητας, αναφέρθηκε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha.
Η Λίνα Μενδώνη, τονίζοντας ότι βασικό μέλημα του υπουργείου είναι η προστασία του μνημείου, αναφέρθηκε στη μελέτη του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), από την οποία προκύπτει ότι ο ημερήσιος αριθμός επισκεπτών δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 20.000, κατανεμημένοι σε συγκεκριμένο αριθμό ανά ζώνη της μίας ώρας. Παράλληλα, η υπουργός τόνισε ότι η μελέτη έχει λάβει υπόψη της τον χρόνο παραμονής και εξόδου των επισκεπτών, προκειμένου να αποφευχθεί ο υπερβολικός αριθμός παράλληλων επισκέψεων, ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες, κατά τις οποίες έχει παρατηρηθεί μεγάλη συσσώρευση.
Ως αποτέλεσμα αυτής της κατανομής, ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί ποιοτικότερου χρόνου, κατά την περιήγησή του, εμπλουτίζοντας τις πληροφορίες του για τον χώρο και την ιστορία του.
«Στο υπουργείο Πολιτισμού, επειδή ο κύριος σκοπός του είναι ακριβώς η προστασία του ίδιου του μνημείου, αποφασίσαμε να περιορίσουμε τον αριθμό (σ.σ. των επισκεπτών ανά ημέρα) στους 20.000. Από εκεί και πέρα, το ωράριο από 08:00 έως 20:00, που ισχύει σήμερα έχει χωριστεί σε 12 ωριαίες ζώνες επισκεψιμότητας. Η κάθε ζώνη έχει συγκεκριμένο αριθμό επισκεπτών. Για παράδειγμα, η ζώνη 08:00-09:00 πμ έχει 3.000 άτομα. Δεν μπορούν να μπουν 3.000+1 επισκέπτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι επισκέπτες να έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα για σωστή περιήγηση και απόλαυση του μείζονος αυτού μνημείου», τόνισε η υπουργός, που αναφέρθηκε και στη χρήση του προγράμματος ζωνών επισκεψιμότητας από επαγγελματίες του τουρισμού, οι οποίοι διαχειρίζονται συνήθως μεγάλο αριθμό επισκεπτών σε ομάδες. Η υπουργός τόνισε ότι από τον Ιούλιο μέχρι και τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου έχουν γίνει συστηματικές συναντήσεις των επαγγελματιών του τουρισμού με στελέχη του ΟΔΑΠ και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, προκειμένου να ενημερωθούν και να προσαρμοστούν στη νέα διαδικασία.
«Το πρόγραμμα είναι online. Επομένως, μπορείς, ανά πάσα στιγμή, να μπεις και να δεις τη διαθεσιμότητα που υπάρχει. Ο στόχος είναι να αποφεύγουμε τη συσσώρευση η οποία συνέβαινε μέχρι πρότινος, με το 50% των επισκεπτών να θέλουν να ανέβουν στην Ακρόπολη το διάστημα 08:00-11:00 πμ. Αυτό ήταν προβληματικό για το μνημείο, αλλά και για τους ίδιους, διότι, εκ των πραγμάτων, στον χώρο των Προπυλαίων δημιουργείται ένας “λαιμός μπουκαλιού”. Επομένως, με το να υπάρχουν οι ζώνες και να είναι αυστηρά καθορισμένος αριθμός ο οποίος έχει μελετηθεί και δίνει μια συνεχή ροή, όχι μόνο στον αρχαιολογικό χώρο, αλλά και στα Προπύλαια, αυτομάτως καθιστά την εμπειρία του επισκέπτη πολύ πιο θετική», σημείωσε η υπουργός, που ερωτήθηκε και για το σοβαρό ζήτημα της κλοπής αρχαίων αντικειμένων από το Βρετανικό Μουσείο.
Η Λ. Μενδώνη τόνισε ότι είναι ένα πολύ ιδιαίτερο θέμα, δεδομένου ότι πρόκειται για πράξη που προέρχεται από ανθρώπους οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη φύλαξη των συλλογών. Παράλληλα, σημείωσε, για ακόμη μια φορά, ότι το αίτημα για την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα, που αποτελεί εθνικό στόχο για την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό προσωπικά, ταυτίζεται χρονολογικά με την έναρξη του νέου ελληνικού κράτους. Παραμένει διαρκές εδώ και 200 χρόνια.
«Στρατηγική η οποία ανακοινώνεται, παύει να είναι στρατηγική. Δεν μπορεί κανείς να παρουσιάζει αυτά τα οποία σκέφτεται να κάνει. Επαναλαμβάνω, όμως, κατηγορηματικά ότι η Ελλάδα αυτή τη στιγμή ακολουθεί απολύτως τις κόκκινες γραμμές οι οποίες έχουν τεθεί για αυτό το μείζον εθνικό θέμα, μη μπορώντας, σε καμία περίπτωση, να αναγνωρίσει οποιοδήποτε δικαίωμα ιδιοκτησίας, νομής και κατοχής στο Βρετανικό Μουσείο, καθώς τα γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται εκεί ως προϊόν κλοπής», επεσήμανε μεταξύ άλλων η υπουργός Πολιτισμού.
Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας στρέφεται όλο και περισσότερο στην αναζήτηση της ιδανικής διατροφής για την προαγωγή της υγείας. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η κρητική διατροφή, αφού η πλειονότητα των ερευνών αναδεικνύουν την κρητική κουζίνα ως το πιο χαρακτηριστικό και ποιοτικά υψηλό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής. Οι κάτοικοι της Κρήτης, διαπιστωμένα, παρουσιάζουν τους υψηλότερους δείκτες μακροβιότητας αναλογικά και σε παγκόσμια κλίμακα τα λιγότερα ποσοστά θνησιμότητας από ασθένειες.
Η κρητική κουζίνα, μια από τις αρχαιότερες και πιο εύγευστες κουζίνες στον κόσμο, αποτελεί τη συνέχεια της παράδοσης γεύσεων, αρωμάτων και προϊόντων αιώνων και έχει τις ρίζες της στη μινωική εποχή, περισσότερο από 3.000 χρόνια πριν, φτάνοντας ως τις μέρες μας. Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών, που αποκάλυψαν στα μινωικά ανάκτορα μεγάλα πιθάρια για λάδι, κρασί, δημητριακά, όσπρια και μέλι, φαίνεται ότι οι αρχαίοι Κρήτες κατανάλωναν σχεδόν τα ίδια προϊόντα που καταναλώνει και ο σημερινός Κρητικός. Στη διάρκεια των χιλιετιών που πέρασαν, η παράδοση επιβίωσε από το πέρασμα των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Ενετών και των Τούρκων και διατήρησε τα μαγειρικά ήθη του νησιού που τώρα απολαμβάνουν οι λάτρεις της σύγχρονης υγιεινής κουζίνας.
Η κουζίνα της Κρήτης είναι βασισμένη σε αυτά που προσφέρει η γη της, δίνοντας περισσότερο βάρος στην τέχνη του μαγειρέματος με τα απλά υλικά της. Εκείνο που μετρά στην κρητική παραδοσιακή κουζίνα είναι η φαντασία. Οι Κρητικοί μπορεί να τρώνε κάθε μέρα χόρτα ή όσπρια, αλλά δεν τρώνε ποτέ το ίδιο φαγητό. Βρίσκουν τον τρόπο να αναδείξουν καινούριες γεύσεις και διαφορετικές συνταγές.
Η βάση της διατροφής είναι το ελαιόλαδο, τα λαχανικά, τα άγρια χόρτα, τα φρούτα, το μέλι, ελιές, δημητριακά και τα όσπρια.
Τα όσπρια εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής του χειμώνα, ενώ τα χλωρά κουκιά τρώγονται σαν μεζές.
Το ελαιόλαδο παίζει καίριο ρόλο στην υγιεινή κουζίνα της Κρήτης, της οποίας τα γόνιμα εδάφη είναι ιδανικά για την καλλιέργεια των ελαιόδεντρων. Περισσότερα από 35 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καλλιεργούνται, που όχι μόνο καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων, αλλά παράγουν και μεγάλο πλεόνασμα που εξάγεται στο εξωτερικό.
Μια φέτα φρεσκοψημένο ψωμί με ντόπιο ελαιόλαδο και πασπαλισμένο με τη ρίγανη του νησιού και αλάτι είναι ένας νοστιμότατος κρητικός μεζές.
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται στην Κρήτη από τα μινωικά χρόνια έως σήμερα, εκτοπίζοντας το βούτυρο ή άλλα είδη λαδιού που χρησιμοποιούνται σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η αξία του είναι τεράστια, καθώς αποτελεί το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό που μας προσφέρει η ίδια η φύση. Το γεγονός ότι οι Κρητικοί ζουν περισσότερο και έχουν τους χαμηλότερους δείκτες στην εμφάνιση ασθενειών φαίνεται να συνδέεται άμεσα με το ότι συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων καταναλωτών ελαιόλαδου παγκοσμίως.
Η κρητική κουζίνα είναι ιδιαιτέρως πλούσια σε ψάρια. Από όλα τα πιάτα με ψάρι, ο πρίγκιπας των κρητικών υδάτων είναι ο σκάρος. Συνήθως, ο σκάρος μαγειρεύεται στη σχάρα ή σε ψαρόσουπα. Η κακαβιά παραδοσιακά φτιάχνεται με σκορπίνες που σιγοβράζουν μαζί με πατάτες, κρεμμύδια, λεμόνι και ελαιόλαδο.
Στην Κρήτη η κατανάλωση κρέατος ήταν σπάνια και συνήθως γινόταν μόνο σε θρησκευτικές τελετές. Στη σύγχρονη κρητική διατροφή, η κατανάλωση κρέατος είναι ακόμη μικρότερη σε σχέση με άλλες χώρες της Μεσογείου. Οι Κρητικοί απολαμβάνουν το κρέας τους, ιδιαίτερα το χοιρινό και αρνί. Ακόμα και τα σαλιγκάρια, αλλά όλα με μέτρο.
Το κρέας κουνελιού έχει μια ξεχωριστή θέση στην κουζίνα της Κρήτης. Σερβίρεται σαν παραδοσιακό στιφάδο βρασμένο με μικροσκοπικά κρεμμύδια, τηγανητό ή ψητό με πατάτες στο φούρνο. Πρόβειο, αρνί και κατσικίσιο κρέας τρώγονται κυρίως στις εορταστικές εκδηλώσεις μαγειρεμένα με μάραθο ή αγκινάρες, με άγρια χόρτα και σάλτσα από ντομάτες ή σάλτσα αυγολέμονο. Μια άλλη κρητική σπεσιαλιτέ που συχνά σερβίρεται ως συνοδευτικό σε κρέας και ρύζι είναι η στάκα.
Η στάκα είναι απλά η κρέμα βουτύρου (τσίπα) που συλλέγεται προσεκτικά από το βοσκό, στη συνέχεια, προστίθεται λίγο αλάτι και πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος μέχρι να χρειαστεί. Παραδοσιακά, ήταν ένα κοινό πιάτο σε βαπτίσεις και γάμους, όπου αργότερα προστέθηκε το γαμοπίλαφο με ρύζι και κρέας.
Αρνάκι φρικασέ, μαγειρεμένο με ασκολύμπρους, ένα άγριο ακανθώδες χόρτο με σαρκώδη και εύγευστη ρίζα. Χρειάζεται πείρα για να εντοπιστεί, αλλά και ιδιαίτερη μαεστρία για να καθαριστεί από τα αγκάθια.
Το κυνήγι είναι άφθονο στις ορεινές περιοχές, όπου βρίσκoνται λαγοί, αγριογούρουνα κ.ά. Ιδιαίτερα νόστιμος γίνεται ο λαγός κρασάτος, ο οποίος, αφού μαριναριστεί, ψήνεται σε πήλινο τσουκάλι.
Άφθονα είναι επίσης και τα άγρια αρωματικά χόρτα του βουνού με τα οποία φτιάχνουν λαχταριστές χορτόπιτες με παραδοσιακό φύλλο. Οι Κρητικοί τα αγαπούν και τα τρώνε σχεδόν καθημερινά, και όμως καταφέρνουν να τους δίνουν διαφορετική γεύση μέσα από πολλούς, πρωτότυπους συνδυασμούς. Συνήθως χρησιμοποιούν με μέτρο τα καρυκεύματα, ενώ τα περισσότερα πιάτα περιέχουν μόνο τα βασικά: αλάτι, πιπέρι και λίγο λεμονάκι για τη φρεσκάδα. Και πάλι, αυτά είναι αρκετά για να δημιουργηθούν πλούσιες και ολοκληρωμένες γεύσεις. Όπως πλούσια είναι και τα οφέλη της παραδοσιακής κρητικής κουζίνας στην υγεία, αφού είναι ό,τι πιο κοντινό στην αυθεντική μεσογειακή διατροφή, χάρη στην αφθονία εποχιακών φρούτων και λαχανικών και φυσικά στην ποιότητα του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου.
Από τα πιο γνωστά κρητικά τυριά είναι η γραβιέρα, η οποία είναι το πιο δημοφιλές σκληρό τυρί της Κρήτης. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι. Η μυζήθρα φτιάχνεται από πρόβειο γάλα ή κατσικίσιο ή μίγμα των δύο. Συχνά χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα, αλλά τρώγεται και φρέσκια. Τα καλτσούνια είναι μικρές πίτες που είναι γεμάτες με ανάλατη μυζήθρα (ανθότυρο) τηγανισμένες σε λάδι, στα οποία μπορεί να προστεθεί και μέλι.
Τα επιδόρπια δεν είναι συνήθως μέρος της κρητικής διατροφής, ένα γεύμα θα τελειώσει συχνά με φρούτα. Τα φρούτα είναι απαραίτητα σε κάθε γεύμα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η Κρήτη παράγει μεγάλες ποσότητες πορτοκαλιών και μανταρινιών, καθώς και πεπόνια, αχλάδια, σύκα, σταφύλια, ροδάκινα και βερίκοκα και την περίφημη κρητική σταφίδα, γνωστή ως σουλτανίνα. Στις ορεινές περιοχές υπάρχει μεγάλη παραγωγή από τσάι του βουνού, καρύδια, κάστανα και άλλα προϊόντα.
Ακόμα και στα παραδοσιακά γλυκά της Κρήτης, χρησιμοποιείται μόνο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Ωστόσο, υπάρχει ένα κρητικό γλυκό φτιαγμένο από μυζήθρα, αυγά, κανέλα και γλυκάνισο ή σουσάμι. Μια γλυκιά απόλαυση σε όλη τη διάρκεια του έτους είναι τα ξεροτήγανα, τηγανιτές λωρίδες ζύμης σε ρολό, με μέλι και σιρόπι και πασπαλισμένες με ψιλοτριμμένο καρύδι.
Το κρητικό γαστρονομικό δαιμόνιο έχει εντάξει μάλιστα και το ίδιο το αμπέλι στις πρώτες ύλες της ντόπιας μαγειρικής. Μπορεί κανείς να γευτεί την άνοιξη μια σπάνια σπεσιαλιτέ: κατσίκι μαγειρεμένο με φρέσκους βλαστούς αμπέλου.
Το φαγητό συνοδεύεται συχνά από κρητικό κρασί, ρακή ή τσικουδιά.
Ένα ποτήρι κοτσιφάλι συνοδευόμενο από λίγη κεφαλογραβιέρα είναι η καλύτερη αρχή για ένα κρητικό γεύμα. Άλλωστε, εδώ στο νησί το τυρί προηγείται του κυρίως πιάτου, για να ανοίξει την όρεξη. Ιδανικός μεζές για κρασί ή τσικουδιά είναι επίσης το κρητικό απάκι, φέτες από καπνιστό χοιρινό ψαρονέφρι. Ονομαστά είναι και τα κρητικά χωριάτικα λουκάνικα, με χοιρινό κιμά και πολλά μπαχαρικά, σε διάφορες παραλλαγές.
Το ψωμί ήταν πάντα βασικό είδος διατροφής στην Κρήτη. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς γεύμα χωρίς κάποιο είδος ψωμιού. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από ψωμιά, ανάλογα με την εποχή και τις διάφορες γιορτές. Το ψωμί των Χριστουγέννων ή Χριστόψωμο χαρακτηρίζει το παραδοσιακό γεύμα των Χριστουγέννων.
Η προετοιμασία του αποτελεί μια τελετουργία και σε ορισμένες περιοχές το ψωμί έχει ένα μεγάλο σταυρό στη μέση, ή είναι διακοσμημένο με λουλούδια και πέρδικες. Μόνο ο αρχηγός της οικογένειας επιτρέπεται να το κόψει. Την περίοδο του Πάσχα, οι γυναίκες της Κρήτης παραδοσιακά κάνουν τις αυγοκουλούρες ή λαμπροκουλούρες.
Στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου, φτιάχνουν τα εφτάζυμα. Διάφορα διακοσμημένα ψωμιά που τρώγονται σε εκδηλώσεις, γάμους και βαφτίσια. Παξιμάδι από σκληρό ξηρό ψωμί που ψήνεται μια φορά, κόβεται σε φέτες και ξαναψήνεται για δεύτερη φορά. Με τον τρόπο αυτό θα κρατήσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Παραδοσιακά, αυτό ήταν το ψωμί που έπαιρναν οι αγρότες στα χωράφια και το μαλάκωναν με λίγο νερό και ελαιόλαδο. Το διάσημο κρίθινο παξιμάδι ή ντάκος είναι η βάση για το πιο διαδεδομένο κρητικό πιάτο. Βρεγμένο με νερό και εμποτισμένο με λάδι και ντομάτα είναι πολύ καλό για την πέψη και εξαιρετικά νόστιμο.
Ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας και η παρατεταμένη ηλιοφάνεια κάνουν τα πάντα πιο γευστικά. Ίσως πάλι τα βασικά συστατικά της παραδοσιακής κρητικής κουζίνας να είναι η αγάπη με την οποία φτιάχνονται τα φαγητά στην Κρήτη (το μεράκι που λέμε) και η φαντασία που καρυκεύει πολλά από τα ντόπια πιάτα. Στο κάτω – κάτω, το φαγητό εδώ δεν είναι απλώς μια από τις κρητικές παραδόσεις – είναι τρόπος ζωής.
Στις αρχές Αυγούστου, ανέλαβα να μείνω με τα τέσσερα εγγόνια μου ηλικίας 3 έως 8 ετών για τρεις ημέρες και δύο νύχτες, ενώ ο γιος μου και η σύζυγός του ήταν στο μαιευτήριο για να φέρουν στον κόσμο το πέμπτο μέλος της ομάδας. Όλα πήγαιναν αρκετά καλά στη μοναχική μου βάρδια μέχρι τη δεύτερη νύχτα, όταν το 7χρονο παιδί κατέβηκε κάτω αφού τα είχα βάλει στο κρεβάτι.
«Η Σίσι κλαίει», είπε.
Πήγα πάλι επάνω.
«Θέλω τη μαμά”, έλεγε ξανά και ξανά η 5χρονη εγγονή μου που έκλαιγε, ενώ εγώ στεκόμουν στη σκιά του υπνοδωματίου και αναρωτιόμουν τι να κάνω στη συνέχεια. «Θέλω τη μαμά τώρα!»
«Μερικές φορές θέλω και εγώ τη μαμά μου», της είπα κάποια στιγμή, ελπίζοντας να της αποσπάσω την προσοχή.
Αλλά αυτό δεν λειτούργησε, έτσι κάθισα απλώς στο χαλί δίπλα στο κρεβάτι της, κουρασμένος από την πολυάσχολη μέρα που είχα με τα παιδιά, και αποφάσισα απλώς να περιμένω. Μετά από λίγα λεπτά ησύχασε και η αδελφή της, πλησιάζοντας σιγά από πίσω, μου ψιθύρισε στο αυτί: «Νομίζω ότι κοιμάται. Μπορείς να φύγεις τώρα». Ξαναείπα καληνύχτα και κατέβηκα στο ισόγειο.
Αυτές οι τρεις ημέρες με τα εγγόνια μου είχαν και κάποιες ακόμα στιγμές άγχους και κούρασης, αλλά η άφιξη στο σπίτι του Ιγνάτιου Τζον, 3 κιλών και μόλις 24 ωρών, εξαφάνισε την κούρασή μου. Ήταν, φυσικά, το πιο όμορφο μωρό του κόσμου!
Επέστρεψα στο σπίτι μου με πολλές όμορφες και χιουμοριστικές αναμνήσεις, αλλά για τις επόμενες ημέρες, σκεφτόμουν περισσότερο απ’ όλα τη θρηνητική κραυγή της Σίσι: «Θέλω τη μαμά!»
Η αιώνια φλόγα
Λίγο πριν πεθάνει, στην ταινία «Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν», ο γιατρός Γουέιντ ψιθυρίζει αρκετές φορές «Μαμά». Έναν αιώνα νωρίτερα, οι στρατιώτες της Ένωσης στον Εμφύλιο Πόλεμο τραγουδούσαν καθισμένοι γύρω από τις φωτιές τους: «Λίγο πριν από τη μάχη, Μητέρα, σε σκέφτομαι περισσότερο». Όταν ήμουν μικρός και παρακολουθούσα αγώνες ποδοσφαίρου στην τηλεόραση, οι κάμερες έκαναν πανοραμική προβολή στους πάγκους των παικτών και πάντα ένας από αυτούς χαιρετούσε χαμογελαστός, λέγοντας: «Γεια σου, μαμά». Η Κριστίνα Ροσέτι, όπως και πολλοί άλλοι ποιητές και συγγραφείς, απέτισε φόρο τιμής στη μητέρα της στο «Τα σονέτα είναι γεμάτα αγάπη»:
Σ’ αγαπώ, Μητέρα, ένα στεφάνι έπλεξα από στίχους, το τιμημένο σου όνομα να στεφανώσω : Ούτε ογδόντα χρόνια δεν μπορούν τη φλόγα να θαμπώσουν της αγάπης σου, που η ευλογημένη λάμψη της τους νόμους ξεπερνά του χρόνου και της αλλαγής, της ζωής και του θανάτου.
Όπως η Σίσι, όλοι θέλουν τη μαμά τους κάποια στιγμή. Ακόμα και κάποιοι ενήλικες που γνώρισα και που είχαν απαίσιες μητέρες – γυναίκες που έβριζαν, καταριόνταν, ακόμα και χτυπούσαν τα παιδιά τους – εξακολουθούσαν να λαχταρούν τη στοργή, τη φροντίδα και την αγάπη μιας μαμάς.
Από την αυγή του χρόνου, οι μητέρες παρείχαν καθοδήγηση, προστασία και στοργή στα παιδιά. (Biba Kayewich)
Η μητρότητα ως στόχος επίθεσης
Στο βιβλίο «Το τέλος της γυναίκας», η συγγραφέας Κάρι Γκρες (Carrie Gress) αφιερώνει μεγάλο μέρος του βιβλίου της στην ανάλυση του φεμινιστικού κινήματος των τελευταίων 200 ετών. Εξετάζει τις πρωτοπόρους του πρώιμου φεμινισμού, γυναίκες όπως η Μαίρη Γούλστοκραφτ, η Ελίζαμπεθ Κάντυ Στάντον και η Σούζαν Μπ. Άντονυ (Mary Wollstonecraft, η Elizabeth Cady Stanton, Susan B. Anthony) και στη συνέχεια φέρνει τους αναγνώστες μέχρι τον 20ό αιώνα με φεμινίστριες όπως η Μπέττυ Φρίνταν και η Κέιτ Μίλλετ (Betty Friedan, Kate Millet). Σε αντίθεση με τις συγγραφείς άλλων παρόμοιων ιστορικών επισκοπήσεων, η κα Γκρες ξηλώνει την κουρτίνα που τόσο συχνά σκεπάζει την ιδιωτική ζωή αυτών των γυναικών και αποκαλύπτει τις πηγές των ριζοσπαστικών ιδεών τους – την ελεύθερη αγάπη, την απέχθεια για τους άντρες, την υπεράσπιση της άμβλωσης, τα επιχειρήματα υπέρ του λεσβιακού τρόπου ζωής, τις επιθέσεις στην παραδοσιακή οικογένεια – που συχνά προέρχονται από τις προσωπικές τους εμπειρίες.
Το πιο σημαντικό, ίσως, είναι ότι η κα Γκρες αποκαλύπτει τις επιθέσεις ορισμένων φεμινιστριών στην τεκνοποιία. Τα μωρά, υποστηρίζουν, γίνονται δεσμά, που κρατούν τις γυναίκες μακριά από την καριέρα τους και την ελευθερία να ακολουθήσουν τα δικά τους ενδιαφέροντα και τις δικές τους απολαύσεις. Η υπέρμαχος του ελέγχου των γεννήσεων και ευγονίστρια Μάργκαρετ Σάνγκερ (Margaret Sanger), για παράδειγμα, πριν από πολύ καιρό όρισε τη Μητέρα ως «μηχανή αναπαραγωγής και αγγαρεία – δεν αποτελεί περιουσιακό στοιχείο, αλλά βάρος για τη γειτονιά της, την τάξη της, την κοινωνία».
Εξίσου ενοχοποιητική είναι και η σιωπή πολλών φεμινιστριών όσον αφορά τη μητρότητα και τα παιδιά. Εδώ, γράφει η κα Γκρες, «υπάρχει μια αξιοσημείωτη απουσία συζήτησης για τα παιδιά, για το τι σημαίνει να είσαι μητέρα, για το πώς είναι μια σχέση με ένα παιδί – τα καλά και τα δύσκολα, οι τρυφερές στιγμές, οι μικρές νίκες».
Η μητρότητα στη σκιά
Αν η οικογένεια είναι το θεμέλιο του πολιτισμού, τότε η καταστροφή της οικογένειας, τόσο στην εκτεταμένη όσο και στην πυρηνική εκδοχή της, σημαίνει την καταστροφή του πολιτισμού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αποδείξεις ότι η οικογένεια νοσεί και αποδυναμώνεται είναι άφθονες.
Τώρα, αν η οικογένεια είναι το θεμέλιο, τότε σίγουρα η μητρότητα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος. Από την αυγή της ανθρώπινης φυλής, τα βρέφη και τα νήπια χρειάζονται σίτιση και προστασία για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι μητέρες ικανοποιούσαν αυτές τις ανάγκες, ενώ οι πατέρες παρείχαν προστασία και τροφή για όλους. Από καιρό έχουμε απομακρυνθεί από αυτή την πρώιμη φόρμουλα επιβίωσης, αλλά όπως γράφει η κα Γκρες, μέχρι πρόσφατα ο πολιτισμός μας τιμούσε τη μητρότητα και τα παιδιά.
Ο σημερινός πολιτισμός εξακολουθεί να αναγνωρίζει τη σημασία των παιδιών. Η κυβέρνησή μας και οι διάφοροι κοινωνικοί φορείς προσφέρουν πολυάριθμα προγράμματα βοήθειας για τα παιδιά και διαθέτουμε τεράστια χρηματικά ποσά και προσπάθειες για την εκπαίδευσή τους. Αν μη τι άλλο, οι μάχες που μαίνονται τώρα σε όλη τη χώρα για το τι, πώς και πότε πρέπει να διδάσκονται τα παιδιά είναι ενδεικτικές αυτής της έμφασης που δίνεται στους νέους.
Τι γίνεται όμως με τις μητέρες; Τις τιμούμε ακόμα όπως κάποτε;
Όπως σημειώνει και η κα Γκρες, όχι και τόσο.
Ο πιο τρυφερός δεσμός
Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου της «Μητέρα», η κα Γκρες υπενθυμίζει στους αναγνώστες τη βαθιά έννοια της μητέρας.
«Η μητρική φροντίδα και η μητρότητα είναι βασικά κομμάτια της γυναικείας φύσης», γράφει. «Αυτό είναι που κρατάει το είδος μας ζωντανό. Είναι ζωτικό και απαραίτητο και μέχρι πρόσφατα αναγνωριζόταν ως ο πιο τρυφερός και φυσικός δεσμός. Είναι ένας από τους ισχυρότερους ανθρώπινους δεσμούς στον κόσμο. Υπάρχουν λίγα πράγματα που προκαλούν τη δύναμη, το θάρρος, την υπομονή, την επιμονή, το σθένος και την καινοτομία της αγάπης μιας μητέρας για το παιδί της.»
Η κα Γκρες αναγνωρίζει επίσης ότι οι περισσότερες γυναίκες που, για διαφορετικούς λόγους, δεν έχουν παιδιά, ωστόσο «κατανοούν βαθιά την αξία της πνευματικής μητρότητας και τη σημασία της καθοδήγησης, της αγάπης και της φροντίδας για τους πιο ευάλωτους ανάμεσά μας».
Μία σημείωση προς τις μητέρες
Στην εποχή μας, το κύρος των μητέρων και ο σεβασμός που λαμβάνουν ως τέτοιες φθίνει. Τα εκατομμύρια των μητέρων που μεγαλώνουν δυνατούς, έξυπνους και ενάρετους γιους και κόρες κερδίζουν ελάχιστους επαίνους εκτός από εκείνους που τους απονέμουν τα παιδιά και οι οικογένειές τους.
Είμαι άντρας και έτσι έχω ελάχιστες γνώσεις για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα ή μητέρα. Ωστόσο, έχω μάτια και αυτιά και κάθε μέρα με κάνει να αντιλαμβάνομαι τα καθήκοντα και τις ευθύνες, κάποιες επαχθείς, κάποιες ευχάριστες, που επωμίζονται οι μητέρες. Η κόρη μου και οι σύζυγοι των τριών γιων μου είναι όλες μητέρες. Οι νεότερες φίλες μου έχουν παιδιά. Στην εκκλησία μου υπάρχουν παιδιά που κυμαίνονται από νεογέννητα μέχρι νήπια και εφήβους, τα οποία έφεραν στον κόσμο μητέρες και τα οποία παρακολουθούν μητέρες και πατέρες. Στην καφετέρια όπου μερικές φορές πηγαίνω για να γράψω συρρέουν μαμάδες που συνοδεύονται από παιδιά, γυναίκες που φέρνουν τα παιδιά τους για ένα παγωτό ή αναψυκτικό, που τα κρατούν καθισμένα σε ένα τραπέζι και που τους υπενθυμίζουν να σκουπίζουν τη σοκολάτα από τα χείλη και το πηγούνι τους. Καλές μαμάδες, όλες τους.
Πριν από πολύ καιρό, στο Δημοτικό, μάθαμε ότι η Μεσοποταμία ήταν η «κοιτίδα του πολιτισμού», αλλά ως πατέρας και παππούς, ξέρω τώρα ότι η πραγματική κοιτίδα του πολιτισμού είναι η κούνια ενός μωρού. Και όπως αποδεικνύεται από το δακρύβρεχτο «Θέλω τη μαμά!» της εγγονής μου, η δουλειά της μητέρας είναι η πιο απαραίτητη, αν πρόκειται να διατηρήσουμε και να ανοικοδομήσουμε αυτόν τον παλιό, ταλαιπωρημένο κόσμο. Σας χρειαζόμαστε, μαμάδες, ίσως περισσότερο απ’ όσο οι περισσότερες από εσάς συνειδητοποιείτε.
Από τις 16 Σεπτεμβρίου έως τις 8 Οκτωβρίου, οι Αθηναίοι θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν την έκθεση «Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία» στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», στην Πλάκα.
Πρόκειται για μοναδική έκθεση, που «ταξίδεψε» από την πανέμορφη Λευκάδα, όπου είχε παρουσιαστεί το περασμένο φθινόπωρο (26/11 έως 9/12/22/2022) , που συνδιοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκαδίων. Η αθηναϊκή εκδοχή που επίκειται είναι εμπλουτισμένη με κεντήματα και λαογραφικά στοιχεία της λευκαδίτικης παράδοσης, εκτός των σύγχρονων δημιουργιών των εμπνευσμένων από την καρσάνικη βελονιά – την παραδοσιακή κεντητική τέχνη του νησιού- που συμμετείχαν στην πρωτότυπη έκθεση της Λευκάδας.
Η επίσημη εκδήλωση για την έκθεση θα γίνει το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, στις 19:00.
Από το αρχείο της Μαυρέττας Αρβανίτη
«Οι δράσεις για την “καρσάνικη” λευκαδίτικη βελονιά ξεκίνησαν από τη Λευκάδα το 2022 και περιελάμβαναν ανοιχτό κάλεσμα καλλιτεχνών, συμπόσιο καλλιτεχνών, ημερίδα και έκθεση έργων σύγχρονης τέχνης. Όλες αυτές οι δράσεις ενισχύθηκαν με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τιμήθηκαν με την αιγίδα του. Το ενδιαφέρον κοινού και καλλιτεχνών ήταν έντονο και οι δράσεις είχαν μεγάλη επιτυχία. Την ίδια εποχή, με πρωτοβουλία της προέδρου του ΟΠΑΝΔΑ Νίκης Αραμπατζή, που είναι Λευκαδίτισσα, ήρθε η πρόταση να παρουσιαστούν καρσάνικα κεντήματα στον χώρο του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης “Αγγελική Χατζημιχάλη”. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα να μεταφερθεί η έκθεση σύγχρονων δημιουργών στο Μουσείο μαζί με κεντήματα αυτή τη φορά και πολλά άλλα λαογραφικά στοιχεία. Μεγάλη τιμή, αλλά και ευθύνη για το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκαδίων αυτή η συνδιοργάνωση – για εμένα προσωπικά διπλό το βάρος, καθώς εκτός από αντιπρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου έχω και την επιμέλεια της έκθεσης», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Χαρά Σαΐτη, εικαστικός, επιμελήτρια και των δύο εκθέσεων (στην Αθήνα μαζί με τη Σταυρούλα Πισιμίση, Διευθύντρια του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»).
Οι δυο επιμελήτριες κατάφεραν να εντάξουν στην έκθεση της Αθήνας νέα στοιχεία, τόσο από την παράδοση της Λευκάδας όσο και σύγχρονα εικαστικά έργα, στο απαιτητικό περιβάλλον του Μουσείου, ακολουθώντας μια πρωτοποριακή μουσειολογική προσέγγιση, που ενώνει το παλιό με το καινούργιο, προβάλλοντας την παράδοση μέσα από τη σύγχρονη αισθητική. «Πρόκειται για έναν καταπληκτικό χώρο. Μάλιστα θυμάμαι ότι και ως φοιτήτρια Ιστορίας της Τέχνης είχα ασχοληθεί διεξοδικά με την αρχιτεκτονική του κτίσματος, που συνδυάζει παραδοσιακά στοιχεία από όλη την Ελλάδα με μια μοντέρνα αρχιτεκτονική αντίληψη. Έτσι, λοιπόν, αποδείχθηκε ο καλύτερος χώρος για να φιλοξενήσει αριστουργήματα της λευκαδίτικης παράδοσης μαζί με σύγχρονα εικαστικά έργα», τονίζει η κ. Σαΐτη για την επιλογή του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του δήμου Αθηναίων, που αναδεικνύει με άριστο τρόπο τον γόνιμο διάλογο μεταξύ κεντημάτων, εικαστικών έργων και μόνιμων συλλογών.
Στο πλαίσιο της έκθεσης, εκτίθενται αυθεντικά δείγματα κεντημάτων «καρσάνικης βελονιάς», καθώς και σύγχρονες δημιουργίες εμπνευσμένες από την παραδοσιακή λευκαδίτικη κεντητική τεχνική. Τι έκανε στην ίδια περισσότερο εντύπωση από αυτή τη «συνομιλία» του χτες με το σήμερα;
«Πρόκειται για μια αληθινή αποκάλυψη! Όταν είχα ξεκινήσει να δουλεύω πάνω σε αυτήν την ιδέα, ποτέ δεν είχα φανταστεί αυτό το αποτέλεσμα! Τα κεντήματα έντυσαν τον απαιτητικό χώρο του Μουσείου με τη φινέτσα και τη χάρη τους. Τα έργα προσαρμόστηκαν στο νέο περιβάλλον τους και εντάχθηκαν με αφοπλιστική φυσικότητα στον χώρο, δίνοντας την εντύπωση ότι αποτελούν μέρος του. Έχει κανείς την εντύπωση ότι το ένα συμπληρώνει το άλλο, ότι το ένα είναι συνέχεια του άλλου, μια ιστορική και καλλιτεχνική αδιάσπαστη πορεία στον χρόνο, μέσα από τον ανθρώπινο μόχθο, την έμπνευση, τη φαντασία.»
Ένας από τους εσωτερικούς χώρους του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» στην Πλάκα.
«Σημαντική η συμβολή της Διευθύντριας του Μουσείου Σταυρούλας Πισιμίση, που γνωρίζει άριστα την αισθητική και τις απαιτήσεις του χώρου. Τελικό αποτέλεσμα, μια πρωτότυπη μουσειολογική προσέγγιση, που νομίζω είναι καινοφανής και πρωτοπόρος για τα ελληνικά δεδομένα. Ίσως για πρώτη φορά η παράδοση συνομιλεί με το σήμερα και αξιοποιείται με σεβασμό και βλέμμα στο μέλλον. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε, επίσης, η συμμετοχή εικαστικών από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο από τη Λευκάδα, που συγκινήθηκαν και εμπνεύστηκαν από την ιστορία, τη μορφή, την τεχνική και τις ιστορικοκοινωνικές επεκτάσεις του λευκαδίτικου παραδοσιακού κεντήματος», τονίζει η κ. Σαΐτη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Προσθέτει επίσης τις θερμές ευχαριστίες της προς «τη Νίκη Αραμπατζή για την πρωτοβουλία και την πρόταση συνδιοργάνωσης, τη Σταυρούλα Πισιμίση για τη συνεπιμέλεια, το προσωπικό του ΟΠΑΝΔΑ και του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης “Αγγελική Χατζημιχάλη” για την αμέριστη βοήθεια, καθώς και τους καλλιτέχνες για την ανταπόκριση και την εμπνευσμένη συμμετοχή». Επίσης ευχαριστεί «για τη γενναιοδωρία και την εμπιστοσύνη τους, τις άξιες κεντήστρες που εμπιστεύτηκαν τα έργα των χειρών τους στα χέρια μου κι έγιναν έτσι πρέσβειρες του λευκαδίτικου πολιτισμού: Ρένα Κατηφόρη, Αναστασία Γλένη, Μαρία Ραυτοπούλου, Πάτρα Αργύρη, και οικογένεια Μπένου».
Όλα τα κορίτσια του χωριού κεντάνε πλέον και δημιουργούνται έτσι εκατοντάδες – ή και χιλιάδες – αριστουργήματα που, κατά κύριο λόγο, προστίθενται στα προικιά των κοριτσιών. (ellas2.wordpress.com)
Η παρουσίαση διαρθρώνεται σε δύο ενότητες, οι οποίες αναπτύσσονται στους μουσειακούς χώρους με τις μόνιμες συλλογές αντικειμένων λαϊκής τέχνης. Στην πρώτη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζονται χαρακτηριστικά δείγματα κεντημάτων «καρσάνικης βελονιάς», της παραδοσιακής λευκαδίτικης κεντητικής τεχνικής, τεκμηριωμένης το 2019 στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, υπό την αιγίδα της UNESCO. Στη δεύτερη ενότητα εκτίθενται 30 σύγχρονα εικαστικά έργα τέχνης νέων καλλιτεχνών, εμπνευσμένα από την καρσάνικη βελονιά.
Η καρσάνικη βελονιά πιθανόν έχει τις καταβολές της στην περίοδο της Ενετοκρατίας στα Επτάνησα (14ος-18ος αιώνας), ωστόσο στη Λευκάδα απέκτησε αναγνωρίσιμο ύφος. Τα μοτίβα του καρσάνικου κεντήματος διακρίνονται για την αυστηρότητα, την ισορροπία και τη δωρικότητα των συνθέσεων, την αυτοσυγκράτηση των χρωματικών επιλογών, την εσωτερική αρμονία των γεωμετρικών αντιθέσεων, την αρχιτεκτονική ποιητική διάσταση, τις ευφάνταστες παραλλαγές και τη συμμετρία και λεπτότητα της σύλληψης μέσα από την έκφραση της λαϊκής ψυχής.
Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και τα σύγχρονα εικαστικά έργα, καθώς δημιουργήθηκαν μέσα από τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης τόσο μεταξύ των δημιουργών όσο και με την τοπική κοινωνία. Οι καλλιτέχνες κατανοούν, εμπνέονται, ερμηνεύουν και διερευνούν τη σχέση της σύγχρονης τέχνης με την παραδοσιακή χειροτεχνία, διεισδύουν στα μυστικά της σύνθεσης, ανακαλύπτουν σχέσεις και αναλογίες με μορφές και στοιχεία της φύσης, υπογραμμίζουν συσχετισμούς με άλλους πολιτισμούς και άλλες εποχές, προσπαθούν να ισορροπήσουν την σύγχρονη τεχνολογία με την προβιομηχανική πρακτική, παρουσιάζοντας έναν ενδιαφέροντα διακαλλιτεχνικό και γόνιμο προβληματισμό.
Έργο της Μαρίας Ματάλα για την έκθεση «Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία». (mariamatala)
Στην έκθεση δίνεται, τέλος, έμφαση στις καινοτόμες, βιώσιμες και ολοκληρωμένες προτάσεις από νέους που δραστηριοποιούνται στους τομείς του κοσμήματος, της ένδυσης, της υπόδησης, του interior design κλπ, οι οποίοι με σεβασμό στην παράδοση καταφέρνουν να την επανεντάξουν στη σύγχρονη καθημερινότητα. Στην έκθεση συμμετέχουν οι Γιάννα Αλεξοπούλου, Ρένα Ανούση-Ηλία, Κωνσταντία Βλαχίδου, Γιάννης Βρακάς, Μαρία Γενιτσαρίου, Μαρία Γεωργιάδη, Έλενα Γκώγκου, Χριστίνα Δημητρά, Σπυριδούλα Ζαβιτσάνου, Δήμητρα Κανέλλη, Βάλια Καραπιδάκη, Ελένη Κατηφόρη, Βασιλική Κολιπέτσα, Σοφία Κουκουλιώτη, Μάριος Λουριδάς, Ιωάννα Μαργέλη, Μαρία Ματάλα, Δημήτρης Νικολούλιας, Χρήστος Παλαμίδης, Λίνα Παπαγεωργίου, Μαρίνα Παπαδημητρίου, Χαρά Σαΐτη, Μαρία Στραγαλινού, Κωνσταντίνα Συλίκου, Καίτη Τουρτούρα, Ξανθή Τουτουντζόγλου, Καίτη Τσαβαρή, Ανδρέας Τσάλας, Στέλιος Τσιμογιάννης, Κυριακή Χριστακοπούλου, Ελευθερία Λογοθέτη από την οικοτεχνία «Ελίχρυσο» και Γεωργία Καψοκώστα από τη «ΛΕVKA».
Η ατζίκα (adjika) είναι ένα πικάντικο και αρωματικό καρύκευμα της Αμπχαζίας-Γεωργίας, που μοιάζει συνήθως με πάστα. Η ατζίκα έχει έντονη γεύση κόκκινου πιπεριού και ευχάριστο άρωμα σκόρδου και βοτάνων. Η λέξη “adjika” προέρχεται από την Αμπχαζία και σημαίνει “αλάτι”.
Το δεύτερο όνομα της ατζίκα είναι «πιπερο-αλάτι», δηλαδή πολύ αλάτι, πολύ πιπέρι. Η εμφάνιση της ατζίκα χρονολογείται από την εποχή που το αλάτι ήταν ίσο σε τιμή με την αξία του χρυσού. Οι βοσκοί της Αμπχαζίας έπαιρναν μαζί τους αλάτι στα βοσκοτόπια και το χρησιμοποιούσαν για να ταΐσουν τα ζώα. Τα ζώα, που κατανάλωναν αλάτι, νιώθοντας δίψα έτρωγαν περισσότερη τροφή, με αποτέλεσμα να παίρνουν βάρος πιο γρήγορα. Για να φυλάξουν το αλάτι από τους ληστές, οι βοσκοί τού πρόσθεταν καυτερή πιπεριά. Καρύκευαν επίσης τα πιάτα τους με το μείγμα που προέκυπτε, προσθέτοντας περισσότερο σκόρδο και βότανα.
Υπάρχει μια πληθώρα συνταγών ατζίκα, αλλά η κλασική ατζίκα αποτελείται από κόκκινη καυτερή πιπεριά, μη ιωδιούχο αλάτι, σκόρδο και σπόρους κορίανδρου. Η ατζίκα έχει συνήθως κόκκινο χρώμα, αλλά μπορεί να γίνει και από πράσινη πιπεριά παίρνοντας το αντίστοιχο χρώμα. Αυτό το καρύκευμα έχει εκπληκτικά ισχυρές βακτηριοκτόνες ιδιότητες. Η ατζίκα διατηρείται για αρκετό καιρό, καθώς το αλάτι και το πιπέρι είναι φυσικά συντηρητικά και εμποδίζουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Η ατζίκα αυξάνει το μεταβολισμό του σώματος και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η γεωργιανή ατζίκα είναι μια έντονα πικάντικη και ιδιαίτερη σάλτσα. Περιέχει λίγα συστατικά, όπως καυτερές πιπεριές, σκόρδο, καρύδια, αλάτι και διάφορα βότανα.
Χάρη στα μπαχαρικά, η ατζίκα αποκτά απίστευτο άρωμα. Όμως τα καρύδια δίνουν ξεχωριστή γεύση και πρωτοτυπία στο πιάτο. Είναι επίσης σημαντικό να προσθέσουμε ότι όλα τα συστατικά της ατζίκα δεν υφίστανται θερμική επεξεργασία και, ως εκ τούτου, η ατζίκα αποτελεί επίσης μια πολύ υγιεινή τροφή, καθώς περιέχει μεγάλη ποσότητα βιταμινών, οι οποίες, κατά κανόνα, εξαφανίζονται κατά το μαγείρεμα ή το βράσιμο λαχανικών.
Ακριβώς όπως στην περίπτωση του ουκρανικού μπορς ή της ρωσικής λαχανόσουπας, δεν υπάρχει μια σωστή και ακριβής συνταγή μαγειρέματος ούτε για τη γεωργιανή κλασική ατζίκα. Μέχρι σήμερα, αρκετές δεκάδες ποικιλίες γεωργιανής ατζίκα είναι γνωστές, αφού σε κάθε μια από τις περιοχές της Γεωργίας την παρασκευάζουν με τον δικό τους τρόπο.
Επιπλέον, εκτός της Γεωργίας, η ατζίκα έχει γίνει τόσο δημοφιλής που όλο και περισσότερες νέες συνταγές για την παρασκευή της εμφανίζονται. Πρέπει να σημειωθεί ότι η κλασική γεωργιανή ατζίκα παρασκευάζεται σε κάθε περίπτωση έχοντας ως βάση την καυτερή πιπεριά και το σκόρδο. Αυτό που διαφέρει είναι οι ποσότητες των μπαχαρικών από συνταγή σε συνταγή, καθώς και η παρουσία πρόσθετων συστατικών.
Η γεωργιανή κλασική ατζίκα με καρύδια παρασκευάζεται συνήθως χωρίς μαγείρεμα, δηλαδή αναφέρεται σε ωμές συνταγές ατζίκα. Τέτοια ατζίκα διατηρείται λόγω του γεγονότος ότι περιέχει μεγάλη ποσότητα καυτερής πιπεριάς, η οποία είναι ισχυρό συντηρητικό. Και αν προσθέσετε λίγο περισσότερο αλάτι, τότε η διάρκεια ζωής μιας τέτοιας ατζίκα θα αυξηθεί σημαντικά.
Οι γεωργιανές συνταγές ατζίκα που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο μπορούν να χωριστούν υπό όρους σε εκείνες που περιλαμβάνουν θερμική επεξεργασία, με άλλα λόγια, μαγείρεμα και σε εκείνες που παρασκευάζονται χωρίς μαγείρεμα – τα συστατικά αυτής της ατζίκα απλώς αλέθονται σε ένα μύλο κρέατος. Υπάρχει επίσης η ξηρή γεωργιανή ατζίκα, η οποία μοιάζει με πούδρα και παρασκευάζεται από αποξηραμένους λοβούς πιπεριάς.
Γεωργιανή κλασική adjika με καρύδια
Υλικά
Καυτερή πιπεριά – 200 γρ.
Σκόρδο – 100 γρ.
Καρύδια – 200 γρ.
Πιπεριές Φλωρίνης – 2 τεμ.
Κορίανδρος – 1 κουταλάκι του γλυκού,
Λυκίσκος Suneli – 1 κουταλάκι του γλυκού, hops-suneli
Πάπρικα – 1 κουταλάκι του γλυκού
Αλάτι – 1 κουταλάκι του γλυκού
Ξίδι από σταφύλι ή μηλόξιδο – 1 κουταλιά της σούπας
Εκτέλεση
Αρχίζουμε προετοιμάζοντας όλα τα υλικά που θα χρειαστούμε.
Ξεκινήστε πλένοντας τους λοβούς καυτερής πιπεριάς. Κόψτε και αφαιρέστε τον λοβό του σπόρου με το κοτσάνι. Ξεπλύνετε τους σπόρους κάτω από τρεχούμενο νερό. Κάντε το ίδιο με τις πιπεριές Φλωρίνης. Ξεφλουδίστε το σκόρδο. Στεγνώστε ελαφρά τα καρύδια, ανακατεύοντας με μια σπάτουλα, σε ένα στεγνό τηγάνι.
Βάλτε όλα τα συστατικά της γεωργιανής ατζίκα – γλυκές και καυτερές πιπεριές, σκόρδο και ξηρούς καρπούς – σε ένα μπολ. Ανακατεύουμε με ένα ραβδομπλέντερ. Εάν έχετε επεξεργαστή τροφίμων ή μπλέντερ με μπολ, τότε μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να αλέσετε τα συστατικά της ατζίκα.
Τώρα η ατζίκα είναι σχεδόν έτοιμη και είναι ώρα να καρυκευτεί. Σε αυτή την ατζίκα προστίθενται και σπόροι κορίανδρου, τους οποίους μπορείτε να θρυμματίσετε σε ένα γουδί. Μετά τον κορίανδρο, προσθέστε λυκίσκο suneli.
Στη συνέχεια, προσθέστε πάπρικα. Σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα μπαχαρικά, βάζουμε την πάπρικα όχι τόσο άρωμα και γεύση όσο για πιο πλούσιο χρώμα. Προσθέστε το αλάτι. Προσθέστε το ξύδι μπορεί να είναι μηλόξιδο ή ξίδι από σταφύλι.
Ανακατεύουμε καλά τα υλικά με ένα κουτάλι, ώστε όλα τα συστατικά του να αναμειχθούν όσο το δυνατόν καλύτερα.
Φυλάξτε την έτοιμη ατζίκα σε αποστειρωμένα βάζα – μην ξεχάσετε να αποστειρώσετε και τα καπάκια. Μια τέτοια ατζίκα φαίνεται όμορφη σε βάζα των 200 ml.
Φυλάξτε την έτοιμη ατζίκα σας στο ψυγείο. Σε αντίθεση με την πιο πικάντικη κλασική ατζίκα της Αμπχαζίας, η οποία παρασκευάζεται χωρίς ξηρούς καρπούς και πιπεριές, αυτή η ατζίκα δεν αντέχει για τόσο πολύ καιρό, αλλά πρέπει να καταναλωθεί μέσα σε περίπου δύο μήνες. Καλή όρεξη. Θα χαρώ αν σας άρεσε αυτή η συνταγή ατζίκα και σας φανεί χρήσιμη στο μέλλον.
Σπιτική adjika για το χειμώνα
Σπιτική adjika για το χειμώνα, με ντομάτες, σκόρδο και φρούτα. (russianfood.com)
Η πιο νόστιμη συνταγή ατζίκα με ντομάτες και σκόρδο. Το μαγείρεμα αυτής της ατζίκα για το χειμώνα είναι εύκολο και απλό, και χάρη στον συνδυασμό των προϊόντων – ντομάτες, μήλα, πιπεριές και καρότα – αποδεικνύεται απίστευτα νόστιμο. Αυτή η ατζίκα σερβίρεται με τραγανό ψωμί ή κρέας.
Υλικά
Ντομάτες – 3 κιλά
Μήλα – 0,5 κιλό
Καρότα – 0,5 κιλό
Γλυκό πιπέρι – 0,5 κιλό
Καυτερή πιπεριά – 2 τεμ.
Σκόρδο – 150 γρ.
Φυτικό λάδι – 100 ml
Ξίδι 9% – 50 ml
Ζάχαρη – 2 κουταλιές της σούπας
Αλάτι – 1,5 κουταλιές της σούπας
Εκτέλεση
Πλένουμε και ξεφλουδίζουμε τα λαχανικά και τα μήλα. Κόβουμε τις ντομάτες και τα καρότα σε μικρά κομμάτια. Αφαιρέστε τους σπόρους από τη γλυκιά πιπεριά και κόψτε την σε 4-6 κομμάτια. Ξεφλουδίστε τα μήλα, αφαιρέστε τον πυρήνα και κόψτε τα σε κομμάτια. Αφαιρέστε το κοτσάνι από την καυτερή πιπεριά (αν θέλετε η ατζίκα να είναι πολύ καυτερή αφήστε τους σπόρους, για μέτρια καυτερή αφαιρέστε τους σπόρους από τη μια πιπεριά και αφήστε την άλλη με τους σπόρους).
Αλέστε τα πάντα με ένα μύλο κρέατος ή μπλέντερ.
Αρχικά, περάστε το σκόρδο από έναν μύλο κρέατος ξεχωριστά. Στη συνέχεια ψιλοκόψτε όλα τα άλλα λαχανικά και τα μήλα.
Βάζουμε μια κατσαρόλα με λαχανικά και μήλα (χωρίς σκόρδο) στη φωτιά. Μαγειρέψτε την ατζίκα σε χαμηλή φωτιά για 1,5 ώρα μέχρι να πήξει. Εάν η ατζίκα είναι αραιή, αφήστε τη στη φωτιά μέχρι να αποκτήσει την επιθυμητή πυκνότητα.
Στη συνέχεια προσθέστε αλάτι, ζάχαρη, ξίδι, φυτικό λάδι και σκόρδο και ανακατέψτε καλά. Αφήστε να πάρει μια βράση και μαγειρέψτε για άλλα 10 λεπτά σε χαμηλή φωτιά.
Βάλτε την έτοιμη ατζίκα ζεστή μέσα σε στεγνά αποστειρωμένα βάζα και κλείστε τα με αποστειρωμένα καπάκια. Αναποδογυρίστε τα βάζα, σκεπάστε τα με μια κουβέρτα και αφήστε τα έτσι μέχρι να κρυώσουν εντελώς. Στη συνέχεια, μπορείτε να τα αποθηκεύσετε.
Η σπιτική ατζίκα σας είναι έτοιμη για το χειμώνα!
Την επόμενη Παρασκευή, θα ασχοληθούμε με τα παραδοσιακά φαγητά της Κρήτης.
Αν έχετε την πολυτέλεια να έχετε πολλές ντομάτες στην εποχή τους, τις οποίες δεν προλαβαίνετε να καταναλώσετε πριν χαλάσουν, η κομποστοποίηση είναι μια ιδανική λύση για να μην τις πετάξετε, αν δεν έχετε κάπου να τις δώσετε.
Η κομποστοποίηση είναι μια αρχαία μορφή συντήρησης κατά την οποία τα ευπαθή τρόφιμα μαγειρεύονται αργά σε χαμηλή θερμοκρασία με λίπος και στη συνέχεια αποθηκεύονται σε λίπος. Ήταν (και είναι) μια αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος για το μαγείρεμα και την αποθήκευση κρέατος και ψαριών που διαφορετικά θα χάνονταν. Η κομποστοποίηση εφαρμόζεται επίσης για τη συντήρηση φρούτων και λαχανικών, τα οποία μπορούν να μαγειρευτούν αργά σε λάδι ή σε σιρόπι ζάχαρης, για να έχουμε μαρμελάδες, τσάτνεϊ και πελτέδες τον χειμώνα.
Αυτή η συνταγή για τοματοπελτέ δίνει ένα πλούσιο, φωτεινό και βουτυρένιο μείγμα ντομάτας και σκόρδου. Το κλειδί της είναι η απλότητα των συστατικών και ο αργός χρόνος μαγειρέματος, που επιτρέπει στις ντομάτες να αποβάλλουν τα υγρά τους σταδιακά και να μετατραπούν σε μια παχύρρευστη σάλτσα, στην οποία ενσωματώνεται το σκόρδο που επίσης λιώνει . Το αποτέλεσμα είναι ένας πικάντικος πελτές για ποικίλες χρήσεις.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ντιπ για νόστιμα κριτσίνια, ως έτοιμη σάλτσα για τα ζυμαρικά σας, ως σάλτσα για πίτσα ή μπορείτε ακόμα να τον αραιώσετε με κρέμα γάλακτος για μια μεταξένια, πλούσια σούπα. Όποια κι αν είναι η χρήση του, θα είναι μια ζεστή και ηλιόλουστη ανάμνηση της καλοκαιρινής γενναιοδωρίας της ντομάτας.
2 κιλά ντοματίνια ή πομοντόρια ή οποιοδήποτε άλλο είδος ντομάτας
2 κλωνάρια φρέσκο θυμάρι ή μαντζουράνα
1 κ. γλ. αλάτι
1/2 κ. γλ. φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι
Εκτέλεση
Ζεστάνετε το φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου.
Για να ψήσετε το σκόρδο, κόψτε την κορυφή του κεφαλιού, τοποθετήστε το σε ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο, με την κομμένη πλευρά προς τα πάνω, και περιχύστε το με περίπου 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο. Τυλίξτε το αλουμινόχαρτο πάνω από το σκόρδο και σφίξτε το για να το σφραγίσετε. Τοποθετήστε το σε ένα μικρό ταψί ή σε ένα ταψί ψησίματος. Ψήστε στο φούρνο μέχρι οι σκελίδες να μαλακώσουν πολύ, 45 λεπτά έως 1 ώρα, ανάλογα με το μέγεθος του βολβού. Αφαιρέστε το σκόρδο και αφήστε το να κρυώσει. Λιώστε τις ψημένες σκελίδες σκόρδου, για να δημιουργήσετε μια πάστα.
Ενώ το σκόρδο ψήνεται, μαγειρέψτε τις ντομάτες. Βάλτε τις μαζί με 1/3 του φλιτζανιού λάδι σε ένα φαρδύ τηγάνι, σε μέτρια φωτιά, μέχρι οι ντομάτες να αρχίσουν να διαλύονται, για 8 έως 10 λεπτά περίπου, ανακατεύοντας περιστασιακά με μια ξύλινη κουτάλα.
Προσθέστε τα κλαδάκια των μυρωδικών και συνεχίστε το μαγείρεμα σε μέτρια προς χαμηλή φωτιά μέχρι να διαλυθούν όλες οι ντομάτες και να δέσει η σάλτσα, για 30 έως 40 λεπτά ακόμη, ανακατεύοντας περιστασιακά, ενώ διαλύετε τις ντομάτες με την ξύλινη κουτάλα.
Ανακατέψτε το σκόρδο, το αλάτι και το πιπέρι και σιγοβράστε για 2 έως 3 λεπτά για να συγχωνευτούν οι γεύσεις. Δοκιμάστε και διορθώστε τη γεύση αλατοπιπερώνοντας αναλόγως.
Αποσύρετε από τη φωτιά και αφήστε τον πελτέ να κρυώσει σε θερμοκρασία δωματίου. Ο πελτές μπορεί να διατηρηθεί σε αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο για 1 εβδομάδα ή στην κατάψυξη για 6 μήνες.
