NEWSFEED

Στις 25 Μαΐου 2025, το πρώτο απευθείας εμπορευματικό τρένο από την κινεζική πόλη Σιαν, έφτασε στο ιρανικό λιμάνι Άπριν, κοντά στην Τεχεράνη. Το γεγονός αυτό, που πέρασε σχετικά αθόρυβα από τα δυτικά μέσα, αποτελεί μέρος μιας συμφωνίας-μαμούθ ύψους 400 δισ. δολαρίων μεταξύ Ιράν και Κίνας, η οποία υπεγράφη το 2021.

Η νέα αυτή χερσαία διαδρομή αποτελεί τμήμα της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road Initiative (BRI) («Μία ζώνη, ένας δρόμος» ή «Νέος Δρόμος του Μεταξιού»), η οποία στοχεύει στην αναδιάρθρωση των παγκόσμιων εμπορικών δικτύων μέσω συνδέσεων που δεν εξαρτώνται από θαλάσσιες οδούς ή δυνάμεις του ΝΑΤΟ.

Εντάσσεται σε έναν μακροπρόθεσμο κινεζικό σχεδιασμό, βάσει του οποίου το Πεκίνο επιδιώκει να αναμορφώσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, ενισχύοντας την επιρροή του σε περιοχές που μέχρι σήμερα βρίσκονταν υπό δυτικό έλεγχο και επιτήρηση.

Μέσα από τέτοιες υποδομές, η Κίνα χτίζει σταθερά έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό χάρτη, στον οποίο η Ασία, με την ίδια στο επίκεντρο, αποκτά μεγαλύτερη αυτονομία και βαρύτητα.

Με χρόνο μεταφοράς μόλις 15 ημέρες από την Κίνα στο Ιράν, η σιδηροδρομική γραμμή περνά από χώρες της κεντρικής Ασίας και ενισχύει τη στρατηγική συνεργασία Πεκίνου-Τεχεράνης. Η διαδρομή παρακάμπτει γεωπολιτικά στενά υπό αμερικανική επιρροή, όπως τα στενά της Μαλαισίας, τη Διώρυγα του Σουέζ και τον Περσικό κόλπο (Στενά του Ορμούζ), όλες περιοχές υπό έντονη δυτική παρακολούθηση.

Στις 13 Ιουνίου 2025, μόλις δύο εβδομάδες μετά την έναρξη λειτουργίας του σιδηροδρομικού αυτού διαδρόμου, το Ισραήλ εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση κατά στόχων στο Ιράν, με την Τεχεράνη να απαντά άμεσα.

Η σύμπτωση μεταξύ της νέας σιδηροδρομικής διαδρομής και της αναζωπύρωσης της στρατιωτικής έντασης εγείρει ερωτήματα: πρόκειται για ανεξάρτητα γεγονότα ή μήπως η νέα γεωοικονομική αρχιτεκτονική στην περιοχή απειλεί την ισορροπία δυνάμεων που οικοδομήθηκε εδώ και δεκαετίες;

Η ισραηλινή επίθεση και η απάντηση του Ιράν: Μια σύγκρουση που ξεπερνά το διμερές

Πολλοί διερωτήθηκαν αν αυτή η κλιμάκωση σχετίζεται με την ενίσχυση του Ιράν ως διαμετακομιστικού κόμβου και τη στρατηγική του σύνδεση με την Κίνα.

Οι αναλυτές διαφωνούν ως προς το κατά πόσο οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συνδέονται άμεσα με οικονομικές πρωτοβουλίες. Ωστόσο, η συγκυρία είναι τουλάχιστον ενδεικτική. Η δημιουργία μιας αξιόπιστης και γρήγορης εναλλακτικής διαδρομής για το κινεζικό εμπόριο — και μάλιστα διαμέσου του Ιράν — αποτελεί γεωπολιτική απειλή για όποιον επιδιώκει τη διατήρηση παγκόσμιας ισορροπίας δυνάμεων.

Ο Δρ Ιωάννης Νομικός, διεθνολόγος και πρόεδρος του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Μελετών (Research Institute for European and American Studies-RIEAS), μιλώντας στην Epoch Times είναι ξεκάθαρος: « Η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν είχε σχεδιαστεί πολλούς μήνες πριν υλοποιηθεί. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ. Αν το Ιράν αποκτούσε τη δυνατότητα πυρηνικών όπλων, αυτό θα οδηγούσε σε μια σχιζοφρένεια απόκτησης πυρηνικού οπλοστασίου από τις χώρες του Περσικού Κόλπου.»

Παρόλα αυτά, επισημαίνει ότι δεν μπορούμε να αγνοούμε τις διάχυτες γεωπολιτικές συνέπειες της σύγκρουσης, οι οποίες επηρεάζουν και τον άξονα Ιράν-Κίνας:

«Η επίθεση του Ισραήλ σίγουρα δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο Ιράν και στη σχέση του με την Κίνα, εμμέσως και με το Πακιστάν.»

Η γεωπολιτική σημασία του Ιράν και οι κινεζικές βλέψεις

Η επιλογή του Ιράν ως βασικού κρίκου στον χερσαίο «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» δεν είναι τυχαία. Όπως σημειώνει ο Δρ Νομικός:

«Με τη σύνδεση και μεταφορά προϊόντων μέσω τραίνων μεταξύ Κίνας και Ιράν, δίνεται η δυνατότητα γεωπολιτικής αυτονομίας τόσο στην Κίνα όσο και στο Ιράν. Παράλληλα, ενισχύεται και ο ρόλος της Τουρκίας μεταξύ Κίνας και Ιράν, ως διαμετακομιστικού κόμβου».

Οι βαθύτερες βλέψεις της Κίνας πέρα από το εμπόριο

Η στρατηγική ανάπτυξη της Κίνας δεν περιορίζεται στην οικονομική ανάπτυξη μέσω της εμπορικής δικτύωσης. Η πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα γεωπολιτικά εγχειρήματα του 21ου αιώνα. Αν και παρουσιάζεται ως ένα καθαρά οικονομικό σχέδιο, στην πραγματικότητα είναι ένα πολυδιάστατο εργαλείο διπλωματικής επιρροής, εδαφικής διείσδυσης και εδραίωσης διεθνούς ηγεμονίας, ιδίως στην ευρασιατική ήπειρο.

Η σύνδεση της Κίνας με το Ιράν — μέσω τρένου — αποτελεί στρατηγική κίνηση για την παράκαμψη του ναυτικού ελέγχου των ΗΠΑ στον Ινδο-Ειρηνικό. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μια νέα «σιδηροδρομική σπονδυλική στήλη» που διευκολύνει το εμπόριο με τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη, ελαχιστοποιώντας τον ρόλο των ναυτιλιακών διαδρομών που παραδοσιακά κυριαρχούνται από δυτικές δυνάμεις.

Σε ένα βαθύτερο πείπεδο, όμως, η Κίνα προσπαθεί να οικοδομήσει έναν πολυπολικό κόσμο στον οποίο δεν θα κυριαρχούν οι ΗΠΑ ως μοναδική υπερδύναμη. Το Ιράν ως απομονωμένος αλλά γεωστρατηγικός κρίσιμος παίκτης, εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια του Πεκίνου να εδραιώσει εναλλακτικά δίκτυα συμμαχιών και να διαμορφώσει έναν «ασιατικό οικονομικό χώρο», όπου οι δυτικοί θεσμοί και περιορισμοί δεν θα έχουν ισχύ.

Η συνεργασία με το Ιράν, πέρα από το εμπόριο, εξυπηρετεί και ενεργειακούς στόχους. Η Κίνα εξασφαλίζει πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, αλλά και την ασφάλεια των προμηθειών της μέσω στενών δεσμών με χώρες όπως το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του εφοδιασμού της. Επίσης, επεκτείνει τον ρόλο της ως ρυθμιστής κρίσεων, με διπλωματική εμπλοκή σε διαπραγματεύσεις (όπως στη συμφιλίωση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας του 2023), χωρίς να εμπλέκεται στρατιωτικά.

Τέλος, το Πεκίνο επιδιώκει στρατηγική νομιμοποίηση των αυταρχικών καθεστώτων που συνεργάζονται μαζί του. Μέσω οικονομικών επενδύσεων και συνεργασιών υποδομών, καθιερώνει ένα νέο μοντέλο «ανάπτυξης χωρίς πολιτικούς όρους», το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τη δυτική προσέγγιση περί «δημοκρατίας και διαφάνειας».

Η στρατηγική του IMEC: Η δυτική «απάντηση» μέσω Ισραήλ και Ελλάδας

Ο Δρ Νομικός υπογραμμίζει ότι το σχέδιο IMEC (Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης / India-Middle East-Europe Corridor), το οποίο περιλαμβάνει την Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα, προσφέρει μια εναλλακτική διαδρομή που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, εξισορροπώντας εν μέρει την επιρροή του BRI:

«Ο IMEC είναι ο άξονας που ενισχύει το εμπόριο από την Ινδία μέχρι την Ευρώπη περνώντας και από Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα προς την ΕΕ.»

Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό δρόμων, λιμανιών και σιδηροτροχιών, ο αγώνας για το «ποιος θα ελέγχει τις εφοδιαστικές αλυσίδες του μέλλοντος» είναι σε πλήρη εξέλιξη.

Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά την αυξανόμενη παρουσία του Πεκίνου στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την ιρανική επιρροή ως άμεσο υπαρξιακό κίνδυνο. Η νέα σιδηροδρομική διαδρομή μπορεί να μην είναι η βασική αιτία της πρόσφατης επίθεσης, αλλά ενδέχεται να λειτουργεί ως επιταχυντής αποφάσεων σε ένα περιβάλλον έντασης, όπου τα σύνορα μεταξύ οικονομίας και ασφάλειας είναι δυσδιάκριτα.

Σε έναν κόσμο όπου οι εμπορικές διαδρομές είναι πλέον στρατηγικά όπλα, η χρονική συγκυρία δεν μπορεί να θεωρηθεί απλή σύμπτωση. Όπως δείχνει η ιστορία, οι δρόμοι του εμπορίου είναι συχνά και οι δρόμοι της σύγκρουσης, στρατηγικά μέτωπα, και η οικονομία, η ασφάλεια και η γεωπολιτική δεν λειτουργούν πια σε ξεχωριστά πεδία.

Μια από τις πιο σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους μελέτης βιολογικών μορίων, η κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία (Cryo-EM), που έχει χαρακτηριστεί ως «επανάσταση» στη δομική βιολογία, αποκτά το πρώτο της εξειδικευμένο εργαστήριο στη νοτιοανατολική Ευρώπη και αυτό θα βρίσκεται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ), στην Ελλάδα. Επικεφαλής για την οργάνωσή του είναι ένας Έλληνας ερευνητής με διεθνή πορεία, ο καθηγητής του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Χάλλε-Βιτεμβέργης, Παναγιώτης Καστρίτης.

Το εργαστήριο θα διαθέτει τέσσερα υπερσύγχρονα μικροσκόπια Cryo-EM: τα Krios G4, Aquilos 2, Talos L120C (S)TEM και Spectra 200 (S)TEM. Έχουν ήδη υπογραφεί οι συμβάσεις προμήθειας των Cryo-EM και γίνονται οι ανακαινίσεις των χώρων που θα τα στεγάσουν.

Το εργαστήριο θα αποτελεί τμήμα του νέου Κέντρου Αριστείας Theranostics, που σχεδιάζεται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών για την έρευνα και καινοτομία στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία είναι μια βραβευμένη με Νόμπελ τεχνική που φέρνει επανάσταση στην παρατήρηση των μορίων. Μέχρι πρότινος, η παρατήρηση των πρωτεϊνών ή άλλων μορίων και των πολύπλοκων μηχανισμών τους σε ατομικό επίπεδο ήταν μια πρόκληση. Το Cryo-EM δίνει στους επιστήμονες την ευκαιρία να παρατηρήσουν λεπτομερώς με ισχυρούς ηλεκτρομαγνητικούς φακούς βιολογικά δείγματα που έχουν καταψυχθεί απότομα σε υγρό άζωτο. Οι εικόνες που προκύπτουν συνδυάζονται και αναλύονται από ειδικό λογισμικό για να αποκαλύψουν τελικά την τρισδιάστατη δομή ενός μορίου της πρωτεΐνης ή των συμπλόκων της. Τελικός στόχος, είναι να επιτευχθεί η πλήρης κατανόηση της λειτουργίας των κυττάρων.

Έχοντας λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ERA Chair για την ανάπτυξη του εργαστηρίου κρυοηλεκτρονικής μικροσκοπίας στο ΕΙΕ, ο Παναγιώτης Καστρίτης έχει αναλάβει να στήσει το εργαστήριο και έχει ήδη συγκροτήσει την πολυεπιστημονική ομάδα που αναλαμβάνει όλα τα στάδια προετοιμασίας και ανάλυσης των δειγμάτων. Η ομάδα εκπαιδεύεται, μέσω επισκέψεων στα μικροσκόπια του εργαστηρίου του στη Γερμανία, ώστε να χειρίζεται τα μηχανήματα και τα δεδομένα. Επίσης, ο κος Καστρίτης μεταφέρει την τεχνογνωσία λειτουργίας του εργαστηρίου, ώστε να δημιουργήσει γέφυρες συνεργασίας με άλλα ερευνητικά ιδρύματα στην Ελλάδα, στη νοτιοανατολική Ευρώπη, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. «Η εξωστρέφεια είναι απίστευτα σημαντική για αυτήν την τόσο ακριβή και πολύτιμη τεχνολογία που θα έρθει στην Ελλάδα», επισημαίνει ο κος Καστρίτης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Το ταξίδι του Παναγιώτη Καστρίτη στον μικρόκοσμο των κυττάρων ξεκίνησε από τις σπουδές του στη Βιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στα μαθήματα της Μοριακής Βιοφυσικής, με καθηγητή τον Σταύρο Χαμόδρακα, πρωτεργάτη της υπολογιστικής βιολογίας στην Ελλάδα, ο κος Καστρίτης εντυπωσιάστηκε από τη δομική βιολογία, όπου γίνεται προσπάθεια κατανόησης της λειτουργίας των κυττάρων με αναλυτικές μεθόδους.

«Είναι προφανώς εντυπωσιακό για όλους μας ότι αποτελούμαστε από δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων κύτταρα, τα οποία επικοινωνούν. Μέσα από το μάθημα της Βιοφυσικής συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι βιοφυσικοί νόμοι με τους οποίους καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί το κύτταρο. Ουσιαστικά, ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει φυσικά μοντέλα, σχετικά επιτυχημένα στην κατανόηση της λειτουργίας των πρωτεϊνών μέσα στο κύτταρο και αυτή η μαθηματικοποίηση του κυττάρου με εντυπωσίασε», θυμάται.

Κατά τη διάρκεια της διπλωματικής του εργασίας, ο κος Καστρίτης έλαβε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, μέσω πρωτοβουλίας του καθηγητή Βιοχημείας, Κωνσταντίνου Βοργιά, για να επισκεφθεί το εργαστήριο Φασματοσκοπίας Πυρηνικού Μαγνητικού Συντονισμού (NMR) στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Εκεί, απέκτησε το διδακτορικό του στην υπολογιστική δομική βιολογία, το οποίο διακρίθηκε ως το καλύτερο διδακτορικό του Κέντρου Βιομοριακής Έρευνας Bijvoet του Πανεπιστημίου, το 2012.

Στη συνέχεια, πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στο φημισμένο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη, ένα από τα ερευνητικά κέντρα που ανέπτυξαν και τελειοποίησαν τη μέθοδο της κρυοηλεκτρονικής μικροσκοπίας. Εκείνη την περίοδο, οι δημοσιεύσεις για τις πρώτες δομές πρωτεϊνικών συμπλόκων που παρατηρούνταν με κρυοηλεκτρονικά μικροσκόπια, σε ατομική, δηλαδή πολύ υψηλή, διακριτικότητα, συζητούνταν έντονα στην επιστημονική κοινότητα.

Μέχρι τότε, οι δύο βασικές μέθοδοι παρατήρησης των κυττάρων ήταν η κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ και το NMR, ωστόσο με την κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι έχουν τη δυνατότητα να δουν σε υψηλή ανάλυση πολύπλοκα βιολογικά μόρια που δεν μπορούν να αναλυθούν με τις άλλες μεθόδους, προκειμένου να καταφέρουν να κατανοήσουν στο μέλλον τη συνολική λειτουργία του κυττάρου.

Η κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία, αν και γνωστή από τη δεκαετία του 1960, γνώρισε πραγματική έκρηξη τα τελευταία χρόνια, καθώς, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κος Καστρίτης, «το μικροσκόπιο έγινε πιο σταθερό και με νεότερης τεχνολογίας κάμερες και την ίδια περίοδο έγινε επανάσταση στο hardware, στις κάρτες γραφικών, καθώς και στα προγράμματα ανάλυσης δεδομένων που χρησιμοποιούνται. Επίσης, ο τρόπος παρασκευής του δείγματος έγινε σχεδόν αυτοματοποιημένος. Για τους λόγους αυτούς, το 2017 δόθηκε το βραβείο Νόμπελ Χημείας στους επιστήμονες που εξέλιξαν τη μέθοδο αυτή.»

Το 2018, ο Παναγιώτης Καστρίτης ανέλαβε να δημιουργήσει το εργαστήριο Cryo-EM στο Πανεπιστήμιο Χάλλε – Βιτεμβέργης, όπου έχει χειριστεί χρηματοδοτήσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ και έχει δημοσιεύσει έρευνες στα κορυφαία επιστημονικά περιοδικά όλου του κόσμου. Επίσης, από το 2023 είναι επισκέπτης ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και έχει λάβει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ERA Chair ύψους δυόμισι εκατομμυρίων ευρώ για να μεταφέρει τη γνώση της κρυοηλεκτρονικής μικροσκοπίας στην Ελλάδα.

Μέσα από όλο αυτό το ταξίδι στον κόσμο των κυττάρων με τη βοήθεια του Cryo-EM, ο κος Καστρίτης παρατηρεί το πόσο έχει αλλάξει η εικόνα του κυττάρου στο μυαλό του. «Το κύτταρο ουσιαστικά για μένα είναι ένα σύνολο. Αυτή η απίστευτη πολυπλοκότητα του κυττάρου είναι δυσνόητη όταν είσαι φοιτητής. Ακόμα και σήμερα, όμως, δεν γνωρίζω περισσότερα επί του συνόλου του. Μπορεί να καταλαβαίνεις ότι οι μαθηματικές εξισώσεις και οι πειραματικές μέθοδοι μπορούν να προβλέψουν και να αναλύσουν κάποια πράγματα, αλλά τελικά όλη αυτή η πολυπλοκότητα του κυττάρου παραμένει και πάλι ένα αναπάντητο ερώτημα. Πλέον, όμως, αυτή την πολυπλοκότητα μπορούμε να την προσεγγίσουμε συστηματικά σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό. Είναι απίστευτη η διαφορά κατανόησης βιολογικών μακρομορίων και των δράσεών τους με την κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία.»

Ποιος είναι, όμως, ο τελικός στόχος αυτής της κατανόησης, τον ρωτάμε. «Η κρυοηλεκτρονική μικροσκοπία είναι ένας τελείως καινούριος τρόπος να προσπαθείς να καταλάβεις τη λειτουργία του κυττάρου. Αυτό που κάνω μέσα από την έρευνά μου είναι να παίρνω κύτταρα, να τα ‘σπάω’ και να βλέπω τι έχουν μέσα, δηλαδή να κατανοήσω πώς είναι το περιεχόμενο του κυττάρου και τι δομή έχει. Κάθε εικόνα που λαμβάνουμε, κάθε δομή που λύνουμε, αποκαλύπτει τελείως καινούρια γνώση για τη λειτουργία του κυτταρικού μεταβολισμού. Θέλω μέσα από την έρευνά μου να κατανοήσω τη δομή της ζωής. Και μέσα από αυτή την κατανόηση, σε συνεργασία με άλλους βιολόγους πιο εξειδικευμένους στα ιατρικά ή βιοτεχνολογικά θέματα, προχωρούμε στην επίλυση αναπάντητων ερωτημάτων γύρω από τον καρκίνο, το Αλτσχάιμερ και άλλες ασθένειες», καταλήγει.

Της Μαρίας Κουζινοπούλου