Πέμπτη, 28 Μαρ, 2024

Ξένοι ηγέτες και διεθνείς οργανισμοί συγχαίρουν τον εκ νέου πρόεδρο της Τουρκίας

Συγχαρητήρια για την τελική επικράτησή του στις προεδρικές εκλογές της Τουρκίας δέχθηκε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από πολλούς ηγέτες ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, καθώς και από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας και από τους επικεφαλής διεθνών φορέων και οργανισμών, όπως η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και ο ΟΗΕ.

Ρωσία: «Λογικό» αποτέλεσμα

Ο Ρώσος πρόεδρος, που τελευταία συνεργάστηκε στενά με τον Τούρκο ομόλογό του, έκρινε πως η νίκη του κ. Ερντογάν ήταν «λογικό αποτέλεσμα της αφοσιωμένης δουλειάς [του]» και «περιφανής απόδειξη» της υποστήριξης της πολιτικής του από τους Τούρκους.

Ο κ. Πούτιν έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις «προσπάθειες» που καταβάλλει, κατ’ αυτόν, ο κ. Ερντογάν για να ενισχυθεί «η εθνική κυριαρχία» της Τουρκίας και για την άσκηση «ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής».

Μέλος του NATO, η Τουρκία έχει επιρροή σε περιοχές στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα, ιδίως στη Συρία, ενώ διαδραματίζει μεσολαβητικό ρόλο στη σύρραξη στην Ουκρανία.

ΗΠΑ: «Σύμμαχοι στο NATO»

«Αδημονώ να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε ως σύμμαχοι στο NATO για τα διμερή ζητήματα και τις παγκόσμιες προκλήσεις», ανέφερε μέσω Twitter ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.

Ο υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησής του Άντονι Μπλίνκεν επίσης διαβεβαίωσε πως «αδημονώ να συνεχίσω να συνεργάζομαι με την κυβέρνηση που επέλεξε ο τουρκικός λαός».

Ηνωμένο Βασίλειο: «Να αντιμετωπίσουμε τις απειλές»

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ σημείωσε πως αδημονεί να συνεχίσει τη στενή συνεργασία της χώρας του και της Τουρκίας.

«Συγχαρητήρια στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αδημονώ να συνεχίσω τη στενή συνεργασία μεταξύ των χωρών μας, από την ανάπτυξη του εμπορίου μέχρι την αντιμετώπιση των απειλών κατά της ασφάλειας, στις τάξεις του NATO».

Γαλλία: «Τεράστιες προκλήσεις»

Ο Εμμανουέλ Μακρόν ήταν από τους πρώτους Ευρωπαίους ηγέτες που απηύθυνε δημόσια συγχαρητήρια στον εκ νέου πρόεδρο της Τουρκίας, κρίνοντας πως οι χώρες τους έχουν «τεράστιες προκλήσεις να αντιμετωπίσουν μαζί».

Ανάμεσα σε αυτές τις «προκλήσεις» ο Γάλλος πρόεδρος θεωρεί πως είναι «η επιστροφή της ειρήνης στην Ευρώπη, το μέλλον της ευρωατλαντικής συμμαχίας μας, η Μεσόγειος». Πρόσθεσε πως «με τον πρόεδρο Ερντογάν, τον οποίο συγχαίρω, θα συνεχίσουμε να προχωράμε».

Ουκρανία: «Ενίσχυση» των σχέσεων

Απευθύνοντας τα συγχαρητήριά του στον τούρκο πρόεδρο, ο Ουκρανός ομόλογός του Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε την ελπίδα πως θα υπάρξει «ενίσχυση» των σχέσεων του Κιέβου και της Άγκυρας προκειμένου να υπάρξουν, κατ’ αυτόν, εγγυήσεις για την «ασφάλεια» στην Ευρώπη.

«Ελπίζουμε να αναπτύξουμε περαιτέρω τη στρατηγική εταιρική σχέση μας για το καλό των λαών μας και να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη», τόνισε ο κ. Ζελένσκι μέσω Twitter στα τουρκικά.

Η Τουρκία διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην ανανέωση της συμφωνίας δυνάμει της οποίας η Μόσχα επιτρέπει στο Κίεβο να συνεχίσει να εξάγει σιτηρά.

Γερμανία: «Νέα ώθηση»

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανέφερε πως ελπίζει η επανεκλογή του κ. Ερντογάν θα δώσει «νέα ώθηση» στις σχέσεις των δύο κρατών, για να «προωθήσουμε την κοινή μας ατζέντα».

Ο επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης χαρακτήρισε τις δυο χώρες «στενούς εταίρους και συμμάχους», θυμίζοντας πως «οι λαοί και οι οικονομίες τους συνδέονται βαθιά».

Σουηδία: «Κοινή ασφάλεια»

Ο Σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον χαιρέτισε την επανεκλογή του τούρκου προέδρου, τονίζοντας πως «η κοινή μας ασφάλεια είναι προτεραιότητα για το μέλλον».

Η Σουηδία, χώρα υποψήφια προς ένταξη στο NATO, παραμένει αντιμέτωπη με το βέτο της Τουρκίας, που την κατηγορεί πως προσφέρει καταφύγιο σε «τρομοκράτες», ιδίως μέλη του κουρδικού ένοπλου αυτονομιστικού κινήματος Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), που η Άγκυρα, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον χαρακτηρίζουν «τρομοκρατική» οργάνωση.

Σαουδική Αραβία: «Ειλικρινή συγχαρητήρια»

Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν απηύθυνε τα «ειλικρινή συγχαρητήριά του» και τις «ευχές του για επιτυχία» στον κ. Ερντογάν, σύμφωνα με ανακοίνωση του επίσημου πρακτορείου ειδήσεων της μοναρχίας SPA.

Οι σχέσεις ανάμεσα στο Ριάντ και στην Άγκυρα βρέθηκαν στο ναδίρ για τρία και πλέον χρόνια, μετά τη δολοφονία στα τέλη του 2018 στην Κωνσταντινούπολη του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Την εποχή εκείνη, ο κ. Ερντογάν είχε καταγγείλει πως η δολοφονία διατάχθηκε «στο κορυφαίο επίπεδο». Το κλείσιμο του φακέλου της δολοφονίας από την τουρκική δικαιοσύνη πέρυσι, όμως, άνοιξε τον δρόμο για την επαναπροσέγγιση.

Ευρωπαϊκή Ένωση: «Ανάπτυξη των σχέσεων»

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ανέφεραν πως «ανυπομονούν» να συνεχιστεί η «ανάπτυξη των σχέσεων» της ΕΕ και της Τουρκίας.

Η Τουρκία είναι επισήμως χώρα υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις που άρχισαν το 2005 περιήλθαν σε απόλυτο αδιέξοδο εδώ και χρόνια.

Οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία χαρακτηρίζονται δύσκολες, πάντως οι Βρυξέλλες θεωρούν την Άγκυρα απαραίτητο εταίρο, ειδικά όσον αφορά το ζήτημα της μετανάστευσης.

ΟΗΕ: «Να ενισχυθεί περαιτέρω η συνεργασία»

Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες συνεχάρη χθες Κυριακή τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την επανεκλογή του στο αξίωμα, ανακοίνωσε εκπρόσωπός του.

«Αδημονεί να ενισχυθεί περαιτέρω η συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών», ανέφερε ο Στεφάν Ντουζαρίκ, ο εκπρόσωπος του κ. Γκουτέρες, χρησιμοποιώντας την ορθογραφία της ονομασίας της χώρας στα τουρκικά («Türkiye»).

ΝΑΤΟ: «Να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας»

Ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ ανέφερε πως «ανυπομονεί» να «συνεχίσουμε τη συνεργασία μας» στην προετοιμασία ενόψει της συνόδου κορυφής της συμμαχίας τον Ιούλιο στο Βίλνιους.

 

(πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Τι χρειάζεται να γνωρίζουμε για τις νέες εκλογές

Στις εκλογές του Ιουνίου θα εφαρμοστεί ο εκλογικός νόμος της ενισχυμένης αναλογικής, που επαναφέρει το μπόνους εδρών προς το πρώτο κόμμα. Η διαφορά του με το μπόνους των εκλογών του 2007 και από το 2012 έως το 2019 είναι ότι δεν είναι σταθερό αλλά κλιμακούμενο, ανάλογα με το ποσοστό του πρώτου κόμματος.

Εάν αυτό λάβει 25% το μπόνους είναι 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά ανάμεσα στα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή. Για κάθε επιπλέον 0,5% το μπόνους αυξάνεται κατά μία έδρα (και ανάλογα μειώνονται οι έδρες των άλλων κομμάτων), με ανώτατο όριο τις 30 έδρες. ‘Αρα, το ανώτατο όριο των 50 εδρών μπόνους εξασφαλίζει το πρώτο κόμμα με ποσοστό 40%, όπως έλαβε η ΝΔ στις πρόσφατες εκλογές.

Η αυτοδυναμία δεν εξαρτάται μόνο από το ποσοστό του πρώτου κόμματος, αλλά και σε συνδυασμό με το ποσοστό που θα λάβουν αθροιστικά τα κόμματα που δεν θα πιάσουν το όριο του 3%. Όσο πιο υψηλό το ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής τόσο χαμηλώνει ο πήχης της αυτοδυναμίας. Αντίστροφα, όσα περισσότερα κόμματα στο κοινοβούλιο (άρα μικρότερο ποσοστό για τους λοιπούς συνδυασμούς), τόσο θα ανεβαίνει το μίνιμουμ ποσοστό για τον πρώτο. Όπως ανέφεραν ειδικοί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με πεντακομματική Βουλή η αυτοδυναμία εξασφαλίζεται με ποσοστό περί το 37,5%, με εξακομματική ο πήχης ανεβαίνει γύρω στο 38,4% και με επτακομματική στο 39,3%.

Εκλογές με λίστα

Οι επικείμενες εκλογές διαφέρουν από αυτές της 21ης Μαΐου και στον τρόπο εκλογής των υποψηφίων. Θα πραγματοποιηθούν με δεσμευμένο συνδυασμό (λίστα), καθώς θα επαναπροκηρυχθούν σε διάστημα λιγότερο από 18 μήνες από τις προηγούμενες. Με αυτή τη διαδικασία, οι βουλευτές δεν εκλέγονται με σταυρό προτίμησης αλλά κατά σειρά στο ψηφοδέλτιο κάθε εκλογικής περιφέρειας, όπως συμβαίνει με τους βουλευτές Επικρατείας.

Προφανώς, τα κομματικά επιτελεία και οι πολιτικοί αρχηγοί θα καταρτίσουν τις λίστες των ψηφοδελτίων λαμβάνοντας υπόψη τη σειρά κατάταξης των βουλευτών στις πρόσφατες εκλογές, αν και δεν δεσμεύονται για κάτι τέτοιο από την εκλογική νομοθεσία. Έχουν, δηλαδή, το δικαίωμα να συμπεριλάβουν υποψήφιους ακόμα και αν εκείνοι δεν εξελέγησαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου και να θέσουν εκτός ψηφοδελτίων ή να κατατάξουν χαμηλότερα στη λίστα υποψήφιους, οι οποίοι εξελέγησαν στην πρόσφατη εκλογική διαδικασία.

Πώς ψηφίζουν ετεροδημότες και κάτοικοι του εξωτερικού

Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν με βάση τους εκλογικούς καταλόγους που ίσχυσαν και στις τελευταίες εκλογές, όπως αυτοί οριστικοποιήθηκαν μετά την α΄ αναθεώρηση του 2023, και περιλαμβάνουν όλες τις μεταβολές που συντελέστηκαν έως και την 28η Φεβρουαρίου 2023.

Όσον αφορά τους ετεροδημότες, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους στις προσεχείς εκλογές όσοι είχαν υποβάλει ετεροχρονισμένα τη σχετική αίτηση.

Οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους εφόσον η αίτηση για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους έχει εγκριθεί 12 ημέρες πριν από την προκήρυξη των εκλογών. Εάν οι νέες εκλογές προκηρυχθούν τη Δευτέρα 29 Μαΐου, τότε αυτή τη δυνατότητα θα έχουν όποιων η αίτηση εγκρίθηκε έως τις 17 Μαΐου.

Τα βήματα προς τις νέες εκλογές

Κατά τα λοιπά, το ΑΠΕ-ΜΠΕ παρουσιάζει τις προπαρασκευαστικές ενέργειες ενόψει των εκλογών που θα πρέπει να ακολουθηθούν από την αρχή. Δύο ημέρες μετά την έναρξη της προεκλογικής περιόδου λήγει η προθεσμία για την υποβολή δηλώσεων από τους ένστολους στους προϊστάμενους και διοικητές τους σχετικά με την πρόθεσή τους να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στον δήμο στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου είναι γραμμένοι.

Τα κόμματα, εντός τριών ημερών από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου, θα πρέπει να δηλώσουν το όνομα και το έμβλημά τους στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και εντός επτά ημερών να καταρτίσουν και να υποβάλλουν τους συνδυασμούς τους στην ηλεκτρονική πύλη καταχώρησης υποψηφίων. Τρεις ημέρες μετά τη λήξη προθεσμίας υποβολής υποψηφιοτήτων, ο ‘Αρειος Πάγος ανακηρύσσει σε δημόσια συνεδρίαση τους εκλογικούς συνδυασμούς.

Εντός 10 ημερών από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου οι αντιπεριφερειάρχες καθορίζουν τα εκλογικά τμήματα που θα συσταθούν και ακολούθως, το υπουργείο Εσωτερικών αποστέλλει τους σχετικούς πίνακες όλης της επικράτειας στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Η τελευταία λαμβάνει, παράλληλα, τις ονομαστικές καταστάσεις των δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων, ασκούμενων δικηγόρων κλπ., για τον διορισμό τους με κλήρωση ως εποπτών και δικαστικών αντιπροσώπων. Στα πρωτοδικεία κληρώνονται τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών του κάθε εκλογικού τμήματος και οι αναπληρωτές τους. Στην κλήρωση περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος οι οποίοι φέρονται στους καταλόγους αυτούς ως κάτοικοι της περιοχής, έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού και είναι κάτω των 65 ετών.

Απόστολος Μιχαλούδης

(πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Η ιστορία της γυναίκας-μητέρας μέσα από τις εικαστικές τέχνες, τους μύθους και τη λογοτεχνία

Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, γι’ αυτό η Epoch Times επιλέγει να αποχαιρετήσει τη Γιορτή της Μητέρας με μερικές εικόνες από τον κόσμο της τέχνης, που με την ομορφιά τους τιμούν και ανυψώνουν τη γυναίκα ως μητέρα.

Στην αρχαιοελληνική κοσμογονία,  η αρχέγονη μητρική θεότητα ήταν η Γαία. Από αυτήν προήλθε ο Ουρανός και από την ένωσή τους προήλθε όλη η ζωή στη γη, όπως επίσης και οι τιτάνες, οι γίγαντες, πολλά τέρατα, νύμφες, κατώτερες θεότητες κλπ. Η κόρη της Ρέα, που παντρεύτηκε τον τιτάνα Κρόνο, τον γιο της Γαίας που γκρέμισε τον Ουρανό από τον θρόνο του, ήταν η μητέρα των Ολύμπιων θεών. Απέναντι στη εξίσου σκληρή στάση του Ουρανού και του Κρόνου στα παιδιά τους -ο πρώτος τα γκρέμισε στα Τάρταρα και ο δεύτερος τα κατάπινε μόλις γεννιόνταν, και οι δύο από φόβο για την εξουσία τους- οι δύο θεότητες αντέδρασαν βοηθώντας το τελευταίο παιδί να ρίξει τον γονέα-τύραννο από τη θέση του και να τον αντικαταστήσει.

Όλα όσα θα θέλατε να μάθετε για τη Θεογονία του Ησιόδου
Η Ρέα δίνει στον Κρόνο μια πέτρα να καταπιεί αντί για τον νεογέννητο Δία, που έχει κρύψει στην Ίδη.

 

Επόμενη καθοριστική φιγούρα μητέρας ήταν μια άλλη θεά της γης, η Δήμητρα, η οποία διεκδικώντας την κόρη της από τον άντρα της, τον Πλούτωνα, που ήταν ο άρχοντας του Κάτω Κόσμου, καθόρισε την εναλλαγή των εποχών από την άνοιξη, που επέστρεφε η Περσεφόνη και η χαρά της μητέρας έδινε ζωή στην πλάση, που αναγεννιόταν και κάρπιζε, μέχρι το φθινόπωρο και τον χειμώνα, που η Περσεφόνη έπρεπε να επιστρέψει στον Άδη, αφήνοντας τη μητέρα της, η θλίψη της οποίας νέκρωνε το τοπίο και όλα τα γεννήματα.

Η Δήμητρα υποδέχεται την κόρη της Περσεφόνη. Φρέντερικ Λέιτον, «Η επιστροφή της Περσεφόνης», περ. 1890-1891. Λάδι σε καμβά, 203 x 152 εκ. (Public Domain)

 

Η αρχαιοελληνική μυθολογία βρίθει γυναικών-μητέρων, θεοτήτων και θνητών, που υπέφεραν για τα παιδιά τους, που εκδιώχθηκαν, που είχαν τραγική μοίρα κλπ. Από τις πιο τραγικές μορφές μητέρας ήταν η Νιόβη, η Κλυταιμνήστρα, η Ιοκάστη και φυσικά η Μήδεια. Η πρώτη τιμωρήθηκε για την ύβρι της απέναντι στη θεά Λητώ, μητέρα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, αλαζονεία μητέρας απέναντι στη θεότητα-μητέρα, με τη θανάτωση και των δεκατεσσάρων παιδιών της. Από τον πόνο της, λέγεται ότι μεταμορφώθηκε σε βουνό. Η Κλυταιμνήστρα κλήθηκε να πάει την κόρη της να θυσιαστεί για χάρη της πολεμικής εκστρατείας των Αχαιών, πληρώνοντας με τη δική της ζωή την ασέβεια του πατέρα της. Η Ιοκάστη, αφού πρώτα στερήθηκε τον νεογέννητο γιο της, τον παντρεύτηκε αργότερα χωρίς να ξέρει ποιος ήταν και ότι ήταν αυτός που σκότωσε τον άντρα της, κάνοντας μαζί τους τέσσερα παιδιά. Όταν έμαθε την αλήθεια, κρεμάστηκε. Η Μήδεια, τέλος, αντιπροσωπεύει τη σκοτεινή πλευρά της μητρότητας. Είναι η διαβόητη παιδοκτόνος του αρχαίου κόσμου, αθάνατη κόρη της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης, ανιψιά της Κίρκης, που δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί τη μαγεία για να εκδικείται και να παίρνει αυτό που θέλει. Ο μύθος λέει ότι τελικά πήγε στα Ηλύσια Πεδία, όπου έγινε σύζυγος του Αχιλλέα.

Medea-Sandys.jpg
Anthony Frederick Augustus Sandys, “Μήδεια”, 1868. (Public Domain)

 

Ως επόμενη σημαντική μητέρα της ιστορίας του αρχαίου κόσμου της Μεσογείου μπορούμε να αναφέρουμε την επονομαζόμενη Ρέα Σιλβία, γνωστή και ως Ιλία, απόγονο του Αινεία και μητέρα του Ρώμου και του Ρωμύλου, ιδρυτών της Ρώμης. Η ιστορία της επαναλαμβάνει την ιστορία της Γαίας, της Ρέας, της Ιοκάστης, που τους έπαιρναν τα παιδιά για να εμποδίσουν την ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης που είχαν προφητεύσει οι χρησμοί, ματαίως πάντα.

Rhea Silvia by Jacopo della Quercia - Santa Maria della Scalla (from Fonte Gaia) - Siena 2016.jpg
Η Ρέα Σιλβία με τα παιδιά της Ρώμο και Ρωμύλο. Γλυπτό του Ζάκοπο ντελλα Κουέρτσα, περ. 1414-19. Γλυπτό από μάρμαρο, ύψος 162 εκ. Santa Maria della Scala, Σιένα. (CC BY-SA 4.0)

 

Καθώς ο αρχαίος κόσμος δίνει τη θέση του στον ύστερο ρωμαϊκό και ο χριστιανισμός επικρατεί τελικά στη νέα εποχή που ανατέλλει στην περιοχή, παρόμοια επικρατεί και η μητρική φιγούρα της Θεοτόκου Παρθένου, στο πρόσωπο της οποίας εξυψώνεται στον ύψιστο βαθμό η μητρότητα, που αποδέχεται και παρακολουθεί την πορεία του Υιού προς τη θυσία. Μαζί με την Παρθένο, στέκονται και οι δεκάδες τραγικές μητέρες των μωρών που θανατώθηκαν στη Βηθλεέμ κατά διαταγή του Ηρώδη.  Η Παναγία είναι από τα προσφιλέστερα θέματα της χριστιανικής αγιογραφίας είτε μόνη της είτε μαζί με το Θείο Βρέφος. Οι πλέον καθιερωμένοι τύποι είναι:  η Δεομένη η Πλατυτέρα, η ΓαλακτοτροφούσαΟδηγήτριαΝικοποιόςΕλεούσα ή ΓλυκοφιλούσαΑγιοσορίτισσαΠαναγία η ΣκέπηΒλαχερνίτισσαΠαναγία του Πάθους (Αμόλυντος)Παναγία με το παίζον παιδίονΠαναγία η ”Αγία Παρασκευή”.

Madonna Litta - Wikipedia
Παναγία η Γαλακτοτροφούσα (Madonna Litta ή Madonna Lactans) του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, 1490. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη.
Παναγία Γλυκοφιλούσα», Μουσείο Ζακύνθου - Αρχαιολογία Online
«Παναγία Γλυκοφιλούσα ή Καρδιώτισσα». Από το ναό του Αγίου Γεωργίου των Καλογραιών. Μέσα 15ου αι. Μουσείο Ζακύνθου.

 

Από τις πιο όμορφες εικόνες της Παναγίας με το Θείο Βρέφος μάς έχει χαρίσει το πινέλο του Ραφαήλ. Ο παραγωγικότατος καλλιτέχνης της Αναγέννησης στην πορεία της ζωής και της καριέρας του φιλοτέχνησε ουκ ολίγες Μαντόνες, οι οποίες όλες χαρακτηρίζονται από την τρυφερότητα και τη θεία έμπνευση που ήταν ίδιον του ζωγράφου.

Raffaello Madonna col Bambino 1498.jpg
Ραφαήλ, Madonna col Bambino (ή Μαντόνα της Οικίας Σάντι), περ. 1498. Νωπογραφία που βρέθηκε στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο καλλιτέχνης, στο Ουρμπίνο. (Public Domain)

 

Madonna Conestabile Rafael Santi
Ραφαήλ, Madonna Conestabile, 1504. Τέμπερα σε πάνελ μεταφερμένο σε καμβά. 17,5 x 18 εκ. Του τύπου “Madonna leggente” (Η Παναγία με βιβλίο), όπως και η παραπάνω εικόνα. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη.

 

Αρχείο:Raphael Madonna della seggiola.jpg - Βικιπαίδεια
Ραφαήλ, Madonna della seggiola (Η Παναγία του Καθίσματος), 1513-1514. Λάδι σε πάνελ, διάμετρος 71 εκ. Παλατινή Πινακοθήκη, Φλωρεντία.

 

Η Αναγέννηση στην Ευρώπη έστρεψε το ενδιαφέρον προς τον άνθρωπο, που άρχισε να καταλαμβάνει όλο και σημαντικότερη θέση στις εικαστικές τέχνες. Αν και όχι συνηθισμένες, ωστόσο δεν έλειπαν εντελώς οι μέλλουσες μητέρες από τη θεματολογία των ζωγράφων. O παρακάτω πίνακας είναι του Φλαμανδού ζωγράφου Μάρκους Γκήρερτς Β’, ο οποίος μεγάλωσε στην Αγγλία και από το 1590 ήταν ένας από τους σημαντικούς ζωγράφους της ελισαβετιανής Αυλής.  Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η ίδια η Ελισάβετ, που βασίλευε στην Αγγλία την εποχή του πορτραίτου, παρέμεινε άτεκνη σε όλη της τη ζωή, κάτι που σύμφωνα με τις μαρτυρίες, το έφερε βαρέως Μετά το πέρας της βασιλείας της, η μόδα στα γυναικεία ενδύματα άλλαξε, κάνοντας την εγκυμοσύνη λιγότερο εμφανή. Από τότε και μέχρι τις αρχές του 20ου, οι έγκυες γυναίκες σπάνια εμφανίζονταν στους πίνακες ζωγραφικής.

Marcus Gheeraerts II, “Άγνωστη γυναίκα στα κόκκινα”, 1620. Γκαλερί Tate, Λονδίνο.

Η τέχνη μάς πηγαίνει στη Γαλλία του 18ου αιώνα. Εκεί συναντούμε την Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιζέ-λε Μπρυν, ζωγράφο της Αυλής της Μαρίας Αντουανέτας, χάρη στην οποία έχουμε και τη ματιά μιας μητέρας πάνω στη μητρότητα. Η τρυφερότητα και η γλύκα είναι απαράμιλλες και η φροντίδα και ευαισθησία με την οποία η ζωγράφος έχει αποδώσει και την παραμικρή λεπτομέρεια μάς επιτρέπει να φανταστούμε ότι παρόμοια είναι και η στάση της ως μητέρα.

Élisabeth Louise Vigée-Le Brun, “Αυτοπροσωπογραφία με την κόρη μου Ζυλί”, 1786. 105 × 84 εκ. RMN Grand Palais, Παρίσι.

 

Λίγα χρόνια μετά, η Γαλλική Επανάσταση ξεσπά στη χώρα και το κεφάλι της Μαρίας Αντουανέτας θυσιάζεται μαζί με πολλά άλλα εξίσου ευγενικά κεφάλια στον βωμό της Ισότητας. Παιδί της Γαλλικής Επανάστασης είναι οι Άθλιοι του Βίκτορος Ουγκώ, ο οποίος με την πένα του ζωγραφίζει μια άλλη μητέρα-σύμβολο των θυσιών και της ανιδιοτέλειας: τη Φαντίνα. Θύμα των ηθών της εποχής, ενός ανέμελου νεαρού και της δικής της επιπολαιότητας, αναγκάζεται να εμπιστευθεί τη νόθα κόρη της σε ξένους, ενώ η ίδια κατρακυλά σε ολοένα και χειρότερη θέση, μέχρι που ο θάνατος τη γλιτώνει από τα βάσανα της ζωής. Για τη φροντίδα της κόρης της, ξεπουλά τα πάντα, ακόμα και τα δόντια, τα μαλλιά και την τιμή της.

ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: Victor Hugo, OΙ ΑΘΛΙΟΙ (Αφιέρωμα&Διδακτική πρόταση)
Η Φαντίνα και ο Γιάννης Αγιάννης. Γκραβούρες από την εικονογράφηση της γαλλικής έκδοσης του 1862. (πηγή: stonasterismotouvivliou)

 

«Ο Γιάννης Αγιάννης περιθάλπτοντας τη Φαντίνα αποδίδει σπονδή στο μεγαλείο της μητρικής θυσίας και της επιστρέφει την τσαλαπατημένη της τιμή, εξιλεώνοντας θαρρείς ενώπιον εκείνης ολόκληρη την κοινωνία. Στα μάτια του Αγιάννη απεκδύεται το προσωπείο της “Πόρνης των Παγωμένων Δρόμων”, που της φόρεσαν και παίρνει πίσω το καάλος της ανυποψιίαστης παιδούλας, που της κατασπάραξαν… Τα μάτια του τη συγχωρούν. Ο Αγιάννης διέκρινε το “Κάλλος της Φαντίνας, όχι στη χαμένη πλέον συμμετρία, μα ακριβώς στην απόλυτη Ασχήμια που αυτή δέχτηκε να γευθεί αδιαμαρτύρητα για χαρη του Παιδιού της. Για εκείνον, το χαμόγελο της Φαντίνας είναι “εξαίσιο”-ακόμη και χωρίς τα δυο δόντια που έχουν πουληθεί για τη μικρή της κόρη – ή, μάλλον, εξαιτίας τους. Στο άρρωστο κορμί της, στην κοινωνική της κατρακύλα, στο παραμορφωμένο της χαμόγελο, στην ανύπαρκτη υπόληψη ο Αγιάννης είδε την ομορφιά του Παραδείσου! […Και] ανυψώνει με μιαν υπερβολή -όχι τυχαία- τα πάθη της Φαντίνας ως ακόμη κι αυτά τα Πάθη του Χριστού – δηλαδή την Υπέρτατη κι άρρητη Αρετή.» [1]

Ο 19ος αιώνας απέρχεται, η βιομηχανική επανάσταση έχει γίνει και ο κόσμος αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Ο 20ος αιώνας φέρνει δυο πολέμους και πολλά κινήματα με αιτήματα για ελευθερία, ισότητα και δικαιώματα. Η αντίληψη των ανθρώπων για τη μητρότητα αλλάζει και αυτή. Η μητρότητα δεν είναι πια δώρο Θεού και ευλογία, αλλά εμπόδιο στον δρόμο της σύγχρονης γυναίκας προς την απελευθέρωση από τα σπιτικά δεσμά. Κι όσες γυναίκες δεν την αποκηρύξαν ακόμα, ωστόσο τη ‘στριμώξανε’ πάρα πολύ, απωθώντας τη μετά το πέρας (ή έστω το μέσο) της νεότητας. Εν μέσω εργασίας, προσωπικού χρόνου και των ολοένα επιταχυνόμενων ρυθμών της σημερινής ζωής, η γυναίκα της εποχής μας ίσως δυσκολεύεται να βρει λόγους να γιορτάσει για το θαύμα του να φέρνεις μια ζωή στον κόσμο…

 

Πηγές:

nytimes.com, tanea.gr, artsy.net,traditionalhellenicmedicine.gr

1.  Η ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ, stonasterismotouvivliou.blogspot.com

 

Η αναγκαιότητα της γονικής άδειας, ιδίως για τις μητέρες

Ωφέλιμη και απαραίτητη κρίνεται η γονική άδεια για την ψυχική υγεία των γονέων, ιδίως για τις μητέρες, στις οποίες εκ των πραγμάτων αναλογεί και το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του βρέφους, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα νέας διεθνούς επιστημονικής έρευνας, της πιο ολοκληρωμένης σε αυτό τον τομέα μέχρι τώρα.

Οι ερευνητές των Τμημάτων Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης και του σουηδικού ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Σολ Χουάρεζ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Public Health», πραγματοποίησαν μια μετα-ανάλυση και συστηματική ανασκόπηση όλων των σχετικών μελετών. Συνολικά ελήφθησαν υπόψη 45 έρευνες από την Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Αυστραλία και την Ιαπωνία.

Η νέα μελέτη συμπεραίνει ότι η γονική άδεια προστατεύει έναντι των κινδύνων για την ψυχική υγεία, μεταξύ άλλων από συμπτώματα κατάθλιψης, ψυχικό στρες, αίσθημα ψυχικής εξάντλησης και υπερκόπωσης κ.ά. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της γονικής άδειας, τόσο αυξάνει το ψυχικό όφελός της για τους γονείς.  Η προστατευτική επίπτωση, για τις μητέρες κυρίως, μπορεί να συνεχιστεί και αργότερα στη ζωή τους.

«Το να γίνεται κανείς γονιός, μπορεί να αποδειχθεί στρεσογόνο και για τους δύο. Δεν είναι μόνο οι τεράστιες ορμονικές και σωματικές αλλαγές που βιώνει η μητέρα, αλλά γενικότερα η μετάβαση στη γονεϊκή ιδιότητα προκαλεί στρες στο ζευγάρι. Αυτό εξηγεί ίσως γιατί οι ψυχικές διαταραχές μετά τον τοκετό είναι σχετικά συχνές, επηρεάζοντας το 10% έως 20% των μητέρων και έως το 10% των πατέρων», δήλωσε ο δρ Χουάρεζ.

Οι απαιτήσεις του γονεϊκού ρόλου είναι σαφώς εντονότερες στην περίπτωση της μητέρας, μέσα στο σώμα της οποίας μεγαλώνει κατ’ αρχάς το βρέφος, επηρεάζοντάς την σε πολλά επίπεδα. Η σχέση της με το μωρό της ξεκινά εκ των πραγμάτων ως συμβιωτική και παραμένει τέτοια, σε φθίνουσα πορεία, για αρκετά χρόνια μέχρι το παιδί να κατακτήσει την πλήρη αυτονομία του.

Ο σωματικός-ενεργειακός δεσμός που δένει μητέρα και βρέφος εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου σε συναισθηματικό-καθοδηγητικό, στάδιο στο οποίο ο πατέρας μπορεί να συμμετάσχει πιο ενεργά, οικοδομώντας  μια καινούρια αμφίδρομη σχέση που εμπλουτίζει την οικογένεια.

Όσον αφορά την πατρική ανάγκη για γονική άδεια, τα ευρήματα είναι λιγότερο σαφή, εν εν μέρει επειδή έχει γίνει λιγότερη έρευνα γι’ αυτούς σε σχέση με τις μητέρες. Κατά κανόνα, οι μητέρες συνήθως φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την ανατροφή των παιδιών, ακόμα και όταν αυτά είναι μεγαλύτερα σε ηλικία. Όμως, μια γενναιόδωρη γονική άδεια μετ’ αποδοχών ωφελεί σημαντικά την ψυχική υγεία και των δύο γονιών, καθώς αποφορτίζει την καθημερινότητά τους από τις απαιτήσεις της εργασίας και τους επιτρέπει να αφοσιωθούν πληρέστερα στις -μεγάλες, είναι η αλήθεια!- απαιτήσεις του νεοαφιχθέντα.

Ο χρόνος είναι αναγκαίο και καθοριστικό συστατικό για τη δημιουργία οικογένειας, τη φροντίδα του βρέφους, την ανατροφή των παιδιών. Χρόνος που χρειάζονται τα μέλη της για να αφιερώσουν το ένα στο άλλο, προσφέροντας, μαθαίνοντας, ανακαλύπτοντας, παίζοντας, ακόμα και υπομένοντας. Και καθώς μια οικογένεια έχει και πολλές πρακτικές ανάγκες, χρειάζεται και αρκετός χρόνος για την ικανοποιητική διεκπεραίωση των καθημερινών ζητημάτων, κάτι που αυξάνει την πίεση που νιώθουν οι γονείς, ειδικά στην περίπτωση που πρόκειται για το πρώτο τους παιδί και τους λείπει η εμπειρία και μια υπάρχουσα δομή και ρουτίνα.

Οι γονείς, ειδικά οι νέοι γονείς, χρειάζονται κάθε υποστήριξη, ώστε να μπορέσουν να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό και να αναλάβουν με ζέση τα καθήκοντα του (νέου) σημαντικότατου ρόλου τους, του οποίου οι χαρές διαπλέκονται με τις ευθύνες και η ευτυχία με την προσφορά και την ανεκτικότητα, ενώ καλούνται παράλληλα να μεταμορφωθούν, εγκαταλείποντας πλείστες όσες συνήθειες συγκροτούσαν τον παλιό τους εαυτό, αλλά δεν συνάδουν με τις απαιτήσεις της νέας τους ζωής.

(με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ)

«Να προσπαθείς, ν’ αναζητάς, να βρίσκεις και να μη λυγίζεις»: το ύστατο μήνυμα του Οδυσσέα του Τέννυσον

“To strive, to seek, to find, and not to yield.”

Με αυτόν τον στίχο κλείνει ο «Οδυσσέας» [Ulysses] του Άλφρεντ, Λόρδου Τέννυσον, έναν από τους πιο γνωστούς και καταξιωμένους στίχους στην ιστορία της αγγλόφωνης ποίησης.

Στο έργο του Άγγλου ποιητή, γραμμένο το 1833, ένα «τέλειο ποίημα» σύμφωνα με τον Τ.Σ. Έλιοτ, έναν δραματικό μονόλογο που χαρακτηρίζεται από την αστραφτερή ευγλωττία του ομηρικού Οδυσσέα, ο ήρωας, έχοντας φτάσει εδώ και καιρό στην πατρίδα του, μαραζώνει άπραγος και ονειρεύεται να ξανοιχτεί και πάλι στον «οίνοπα πόντον».

Σαν τον ίδιο τον ήρωα, το ποίημα μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς, συχνά αντιφατικούς μεταξύ τους, τρόπους. Πολλοί [νομίζουν πως] καταλαβαίνουν γιατί ο Δάντης τοποθετεί τον Οδυσσέα μέσα στις φωτιές της Κόλασης, ως κάποιον που έκανε κακή χρήση του θεϊκού του χαρίσματος στη ρητορική κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Άλλοι, πάλι, στο άκουσμα του ποιήματος του Τέννυσον, με ανανεωμένη όρεξη για τη ζωή, εύχονται ολόψυχα να ήταν κι αυτοί σύντροφοι του Οδυσσέα, να τον ακολουθούσαν στο ‘βαθουλό’ καράβι του. Μπορούμε επίσης να αναρωτηθούμε αν αξίζει κανείς ποτέ να μη λυγίζει, αναζητώντας συνεχώς την περιπέτεια και τα ηρωικά κατορθώματα ή μήπως ενίοτε η υποχώρηση είναι μια ενάρετη, σοφή απόφαση. Ή πάλι, μπορούμε να εκλάβουμε το ποίημα σαν μια αλληγορία, σαν τον αποχαιρετισμό του ήρωα στη γεμάτη ζωή που έζησε και την οποία τώρα ετοιμάζεται να αποχαιρετίσει.

Στο Άσμα ΚΣΤ΄της «Κόλασης» από τη «Θεία Κωμωδία», ο Βιργίλιος και ο Δάντης συναντούν τον Οδυσσέα, ο οποίος αφηγείται μέσα από μία φλόγα τις άσχημες πράξεις που έκανε κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου. (Public Domain)

Η αρετή του Οδυσσέα

Το ποίημα ξεκινά παρουσιάζοντάς μας μια ζοφερή εικόνα:

Τί αξίζει αν στην ατάραχη γωνιά μου
Σαν οκνός βασιλιάς στέκω στο πλάγι
Γριάς συντρόφισσας, και σωστά μοιράζω
Το δίκιο στους ανθρώπους,
Που τρώνε, θησαυρίζουν και κοιμούνται,
Και δε με νιώθουν! [1]

Εφόσον η οκνηρία είναι πράγματι μια νοσηρή κατάσταση, μια ‘κόλαση’, δεν μπορούμε παρά να δικαιώσουμε τον Οδυσσέα που θέλει να ξεφύγει από τη μοίρα που του προδιαγράφει ο Δάντης. Μια ζωηρή ψυχή, ένα πνεύμα γρήγορο και αδάμαστο, που παραμένει νέο παρά την ηλικία του κορμιού, χρειάζεται τις προκλήσεις για να διατηρεί τη λάμψη του και να μην θαμπώνει.

Δεν μπορώ να πάψω
Να γυροφέρνω πάντα σε ταξίδια·
Θέλω να πιω της ζωής τη στερνή στάλα.
Εχάρηκα πολλά, πολλά έχω πάθει
Μοναχός μου ή με όσους μ’ αγαπούσαν
Πότε σε ξένη γη, πότε στα μάκρη
Σκοτεινού πολυκύμαντου πελάγου.
Τ’ όνομά μου εδιαλάλησεν η Φήμη
Κι η αχόρταγη καρδιά καινούριο πόθο
Πάντα γρικάει, κι ας έμαθα κι ας είδα
Σε άλλες χώρες πώς ζουν, πώς κυβερνάνε.
Κι εγώ στερνός δεν είμαι, αφού με σέβας
Με δέχτηκαν παντού κι έχω γνωρίσει
Της μάχης το μεθύσι, πολεμώντας
Με τους όμοιους μου μόνο, μες στους κάμπους
Τους βοερούς κι ανεμόδαρτους της Τροίας.

Η ειρήνη δεν αρέσει στον Οδυσσέα τελικά, λέει ο Τέννυσον. Η ανάπαυση είναι βάρος. Η τιμή δεν κερδίζεται φτάνοντας αισίως στο λιμάνι, αλλά συνεχίζοντας το ταξίδι. Η ζωή για τον Οδυσσέα δεν μπορεί να είναι μια στατική ύπαρξη, περιστοιχισμένη από τα ίδια πρόσωπα κάθε μέρα, αναλωμένη σε έργα κατώτερα των ικανοτήτων του. Το πολυμήχανο πνεύμα του νιώθει να «σκουριάζει»…

Είναι άγνωμος ο πόθος που γυρεύει
Να βρει τέλος κι ανάπαψη, σαν όπλο
Που δεν αστράφτει πλια κι απορριγμένο
Σκουριάζει. Όχι, δεν ζει όποιος αναπνέει
Μονάχα. […]

Θα ήμουν δειλός αν ήθελα, για λίγο
Καιρό που ακόμα θα χαρώ τον ήλιο,
Προσεκτικά να ζήσω μετρημένα,
Αφού ο πόθος φλογίζει την ψυχή μου
Ν’ ακλουθήσω τη Γνώση σαν αστέρι
Πέρα απ’ τα ουράνια, εκεί που ο ναός δε φτάνει.

Στο ποίημα του Τέννυσον, ο Οδυσσέας δεν βρίσκει την ανάπαυση επιστρέφοντας στην αγαπημένη πατρίδα. «Η επιστροφή του Οδυσσέα», εικονογράφηση του Ε.Μ. Συντζ για τη σειρά παιδικών βιβλίων «Η ιστορία του κόσμου». (Public Domain)

 

Ο Τέννυσον μας λέει ότι η επιστροφή στην πατρίδα και η επανασύνδεση με την οικογένειά του, αυτά που ολόψυχα ποθούσε τα δέκα χρόνια των πολύπαθων περιπλανήσεών του, δεν ικανοποιούν πια τον βασιλιά της Ιθάκης. Βάζει τον ήρωα να μιλά για τη γυναίκα και τον γιο του με έναν αποστασιοποιημένο τρόπο, παρόλο που ομολογεί την αγάπη και τον θαυμασμό του για τον διάδοχό του:

Το θρόνο μου και το νησί χαρίζω
Τώρα στο γιο μου, τον αγαπημένο
Τηλέμαχο, που ξέρει τη δουλειά του,
Με φρόνηση σιγά σιγά ημερώνει
Τ’ άγριο πλήθος, γλυκότροπα του δείχνει
Εκείνο που ωφελεί και που συμφέρει.
Κι είναι άσπιλος, πιστός στο κοινό χρέος
Και στο στήθος θερμήν αγάπη κρύβει,
Τους θεούς που πιστεύουμε λατρεύει,
Κι εγώ σαν φύγω μένει αυτός. Κι οι δυο μας,
Κάνουμε το έργο που ποθεί η ψυχή μας.

Ο Οδυσσέας δεν είναι ελαφρόμυαλος. Δεν σκέπτεται τη φυγή, παρά γνωρίζοντας ότι ο γιος του είναι άξιος να αναλάβει τις ευθύνες του πατέρα απέναντι στον λαό και τον τόπο. Αυτή η γνώση μοιάζει να ελευθερώνει τον Οδυσσέα, ο οποίος δεν σκιαγραφείται ως ένας ηγεμόνας προσκολλημένος στη θέση του και την εξουσία, αλλά ως ένας φρόνιμος άντρας που αναγνωρίζει ποια είναι η κατάλληλη ώρα να παραδώσει αυτοβούλως τα ηνία στην επόμενη γενιά, στον γιο του που βρίσκεται στην ακμή του και που έχει δείξει ότι το αξίζει.

Μέσω του Οδυσσέα, ο Τέννυσον παραθέτει και τις αρετές ενός καλού ηγεμόνα: να έχει στο μυαλό του και να δουλεύει για το καλό του λαού του, να μπορεί να πείθει και να διοικεί τον λαό με τον καλό τρόπο, να είναι ενάρετος και να σέβεται τους θεούς. Όταν ο διάδοχος πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, ο παλιός βασιλιάς μπορεί να έχει εμπιστοσύνη ότι η ευημερία του λαού του είναι εξασφαλισμένη και να αποχωρήσει χωρίς τύψεις.

Κινώντας για μακριά

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του ποιήματος, ο Οδυσσέας απευθύνεται στους παλιούς του συντρόφους, παροτρύνοντάς τους να τον ακολουθήσουν σ’ αυτό το τελευταίο ταξίδι:

Είμαστε γέροι, αλλά δεν απολείπουν
Από τα γερατειά το χρέος κι η δόξα.
Όλα τα κόβει ο θάνατος. Μα τώρα,
Πριν φτάσει, εμείς να κάμουμε μπορούμε
Έργο τρανό κι αντάξιο των ανθρώπων
Που ακόμη και στους θεούς αντισταθήκαν.

Η ζωή δεν έχει τελειώσει ακόμα. Όσο υπάρχει ανάσα στο κορμί, ο άνθρωπος δεν ελευθερώνεται από το καθήκον του κι από τους κόπους που φέρνουν δόξα. Άλλωστε, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του δεν είναι κοινοί άνθρωποι: αντιστάθηκαν στους θεούς. Τύφλωσαν τον γιο του Ποσειδώνα, σκότωσαν τα βόδια του Ήλιου, αψήφησαν τις συμβουλές του Αιόλου, εγκατέλειψαν δυο θεές… Και παρόλα αυτά, ο Οδυσσέας παρέμεινε ζωντανός – χάρη βέβαια στην εύνοια μιας μεγάλης θεάς, της Αθηνάς.

Σπρώχτε, σύντροφοι, το πλοίο
Στ’ ανοιχτά, και καθίστε στην αράδα
Σαν άξιοι λαμνοκόποι. Εμπρός τραβάτε
Σχίζοντας ρυθμικά το βοερό κύμα,
Αφού η καρδιά μου απόφασιν επήρε
Στη μακρινή χώρα να πάω ν’ αράξω
Πέρα απ’ τη δύση που βυθίζουν τ’ άστρα.
Κι αν δεν μας πνίξει η τρικυμιά, θα πάμε
στα Μακάρια νησιά τον Αχιλλέα
Τον μεγαλόψυχο να ξαναϊδούμε·

Το όραμα του Οδυσσέα τον σπρώχνει δυτικά. Δυτικά, πέρα από τις γνωστές θάλασσες, εκεί όπου βρίσκονται οι Νήσοι των Μακάρων, τον τόπο των ολβίων, δηλαδή των ευτυχισμένων, ηρώων. Ο Πίνδαρος μας λέει ότι εκεί κατοικούν ήρωες με αρχηγό τον Κρόνο και τον Ραδάμανθυ, ότι τις δροσίζουν οι αύρες του Ωκεανού και ότι εκεί φυτρώνουν χρυσά λουλούδια. Πρόκειται για έναν παραδεισένιο τόπο, που είχαν δημιουργήσει οι θεοί για την ανάπαυση των ψυχών των ηρώων και των επιφανών ανδρών, που είχαν πεθάνει αναμάρτητοι μετά την περιπλάνηση της ψυχής τους στον Κάτω και στον Άνω Κόσμο.

Με αυτή την αναφορά, ο ποιητής μας δίνει το έρεισμα να εικάσουμε ότι το καινούριο ταξίδι το οποίο βάζει τον ήρωά του να λαχταρά, προσπαθώντας να ξεσηκώσει τους παλιούς του συντρόφους (οι οποίοι, ας μην ξεχνάμε, σκοτώθηκαν όλοι κατά τη διάρκεια των περιπετειών που είχαν γυρίζοντας από την Τροία – ο Αχιλλέας, στον οποίο γίνεται αναφορά, επίσης σκοτώθηκε στον πόλεμο) είναι πολύ απλά η αναχώρησή του από αυτό τον κόσμο.

Είναι πολύ πιθανό, με την ευστροφία που τον διακρίνει, ο Οδυσσέας να νιώθει πως έχει έρθει η ώρα να αφήσει τη ζωή στον επάνω κόσμο. Όσο νέο κι αν μένει το πνεύμα, το σώμα κάποια στιγμή υποκύπτει. Υπό αυτό το πρίσμα, οι πρώτοι στίχοι του ποιήματος παίρνουν μια άλλη σημασία. Η γυναίκα του έχει γεράσει, ο ίδιος επίσης, ο γιος του έχει ανδρωθεί και δεν τον έχει ανάγκη, οι άνθρωποι δεν τον καταλαβαίνουν πια, μόνο «τρώνε, θησαυρίζουν και κοιμούνται». Αυτές οι επίγειες χαρές, όμως, δεν σημαίνουν τίποτα πια για τον άνθρωπο που έχει ζήσει τη ζωή και είναι έτοιμος να ανοίξει πανιά για την επόμενη. Ο Οδυσσέας του Τέννυσον φαίνεται να κοιτάζει πέρα από τον ορίζοντα πια και να μας μιλά για την ύστατη περιπέτεια.

Ορισμένοι  μελετητές ερμηνεύουν το ποίημα βάσει του πνεύματος της εποχής του Τέννυσον, ο οποίος έζησε στη βικτωριανή Αγγλία, όπου τα ταξίδια, η περιπέτειες και το ηρωικό πνεύμα θαυμάζονταν. Στον αγγλικό πολιτισμό της εποχής εκείνης, η θάλασσα ταυτιζόταν με την κίνηση και τη ζωή, ακόμα και τη νέα ζωή, την αναγέννηση και τις ανακαλύψεις καινούριων πραγμάτων, αν σκεφτούμε τις νέες ηπείρους που είχαν πρόσφατα αποικηθεί, ενώ αντίθετα, η γη συνδεόταν με την ακινησία και συνεκδοχικά με τον θάνατο.

Από την άλλη, και η θάλασσα συνδέεται έντονα με τον θάνατο: είναι ένα επικίνδυνο στοιχείο, που έχει πολλές φορές προδώσει τους ναυσιπλόους. Η Αγγλία, η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής, το γνωρίζει καλά αυτό.  Τη χρονιά που γράφτηκε το ποίημα, ο Τέννυσον υπέστη την απώλεια του αγαπημένου του φίλου Άρθουρ Χένρι Χάλαμ. «Όλα τα κόβει ο θάνατος», γράφει στον «Οδυσσέα» και δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι πράγματι η αναμέτρηση με τον θάνατο χρειάζεται ηρωισμό και θάρρος.

Κι ίσως για αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του πολυβασανισμένου Οδυσσέα, που αντιμετώπισε τόσες μάχες με θάρρος και ευστροφία, που δεν ηττήθηκε από τις μακροχρόνιες δυσκολίες και αντιξοότητες, που τα έβαλε ακόμα και με τους θεούς, παρά τη μεγάλη του ευσέβεια, ίσως για αυτά τα στοιχεία, που χρειαζόταν περισσότερο απ’ όλα εκείνη την ώρα ο Άγγλος ποιητής, ‘δανείστηκε’ τον ήρωα του Ομήρου και πήρε δύναμη από το ακατάβλητο πνεύμα του.

Κι αν δυνατοί δεν είμαστε σαν πρώτα
Στα παλιά χρόνια, που δικά μας ήταν
Γη κι ουρανός, είμαστε ακόμη κάτι
Γιατί καρδιά αντρεία δεν αλλάζει
Κι αν ο Καιρός κι η Μοίρα την κουράσει,
Μα στο έργο σταθερή και στον αγώνα
Βαθιά της ζωντανή θέληση μένει
Να προσπαθεί, ν’ αναζητά, να βρίσκει και να μη λυγίζει. [2]

Tenneyson's "Ulysses"
Προσωπογραφία του Τέννυσον, από τον Π. Κρέμερ, περ. 1850. (Public Domain)

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Η μετάφραση των στίχων του ποιήματος προέρχεται από το: Alfred Lord Tennyson. χ.χ. “Οδυσσέας”. Μετ. Μαρίνος Σιγούρος. Στο Νέα Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία. Τόμος Γ΄. Ξένες Χώρες: Αγγλία-Βουλγαρία. Επιμ. Ρίτα Μπούμη & Νίκος Παππάς. Αθήνα: Διόσκουροι. (πηγή: greek-language.gr)

2. Στους τελευταίους 4 στίχους του ποιήματος πήρα το θάρρος να παραλλάξω τη μετάφραση του κ. Σιγούρου, ώστε να αποδώσω τον τελευταίο στίχο – τον διάσημο στίχο του Τέννυσον – με τη μεγαλύτερη δυνατή πιστότητα, θυσιάζοντας έστω τον ρυθμό και την ποιητικότητα του μεταφρασμένου έργου.

ΠΗΓΕΣ

theepochtimes.com

greek-language.gr

poetryfoundation.org

poemanalysis.com

detoxnews.gr

69η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς: 27 Απριλίου – 14 Μαΐου

Αύριο, Πέμπτη 27 Απριλίου, ανοίγει τις πύλες της και υποδέχεται το κοινό η 69η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς, στο Άλσος Κηφισιάς όπως όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Η μεγάλη αυτή έκθεση λουλουδιών, που είναι ένας από τους πιο αγαπημένους θεσμούς των Αθηναίων, αφού τους βοηθά να νιώσουν καλύτερα, με όλες τους τις αισθήσεις την επερχόμενη άνοιξη, έχει ως φετινό θέμα τους “Ελληνικούς Κήπους”. Επιπλέον, προσφέρει ένα πλούσιο, ολοήμερο πρόγραμμα εκδηλώσεων, με προγράμματα για παιδιά, συναυλίες, παραδοσιακούς χορούς, επιμορφωτικές παρουσιάσεις (για τα μανιτάρια, τα μπονσάι κ.ά.), ομιλίες, εργαστήρια και άλλα πολλά. Περιλαμβάνονται, επίσης, δράσεις ευαισθητοποίησης για την ανακύκλωση και τα αδέσποτα.

69η Ανθοκομική Εκθεση Κηφισιάς με άρωμα Ελλάδας - Το μήνυμα του δημάρχου
Την Πρωτομαγιά θα λάβει χώρα και το παραδοσιακό ράλι παλαιών αυτοκινήτων στο κέντρο της Κηφισιάς. Εκκίνηση πλ. Ελαιών Ν. Κηφισιά.

 

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, θα διεξάγονται και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, με σκοπό τη γνωριμία των μικρών επισκεπτών με τα διαφορετικά οικολογικά περιβάλλοντα της Ελλάδας όπως αυτά εμφανίζονται στους θεματικούς κήπους της 69ης Ανθοκομικής, αλλά και τη γνωριμία τους με το ίδιο το Άλσος Κηφισιάς, την ιστορία του και την ιδιαίτερη χλωρίδα που φιλοξενεί. Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα διεξάγονται από έμπειρους εκπαιδευτές της Ανθοκομικής.

Τα εγκαίνια της Έκθεσης θα γίνουν την Παρασκευή 28 Απριλίου στις 20:00, ενώ την Κυριακή 14 Μαΐου, στις 20:00, θα γίνει η τελετή λήξης. Και τις δύο ημέρες, μια ώρα πριν, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τη Φιλαρμονική του Δήμου Κηφισιάς.

Οι διοργανωτές επισημαίνουν στην ανακοίνωσή τους ότι τόσο οι ποδηλάτες όσο και οι σκύλοι είναι ευπρόσδεκτοι και ότι έχουν γίνει οι απαραίτητες προβλέψεις για την ασφαλή είσοδο/έξοδο αναπηρικών αμαξιδίων.

Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη τις ώρες λειτουργίας του Άλσους, δηλαδή 10 π.μ. – 10 μ.μ.

Διεύθυνση: Άλσος Κηφισιάς, Γρ. Λαμπράκη, Κηφισιά 145 61 (έναντι του τερματικού του ΗΣΑΠ)

Τηλέφωνα επικοινωνίας: Άλσος, 210 8012794 / Γραφεία Ανθοκομικής, 210 8019566

 

Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς: Άνοιξε με αυστηρή τήρηση των μέτρων - Radar.gr | Radar.gr

Η αξία της νηστείας

Όταν λέμε ‘νηστεία’, σκεφτόμαστε συνήθως τη θρησκεία, την προετοιμασία για την αγία μετάληψη και τις μεγάλες εορτές. Πάσχα, Χριστούγεννα, Δεκαπενταύγουστος είναι για την Ορθοδοξία οι κυριότερες και τότε τηρείται και η νηστεία πιο μαζικά.

Η σχέση της νηστείας με τη θρησκεία ανάγεται στα αρχαία χρόνια, όπου, ακόμα και στις παλιότερες γνωστές κοινωνίες, όσοι ήθελαν να επικοινωνήσουν με ή να τιμήσουν το θείον ή να ζητήσουν εξιλέωση νήστευαν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Απ’ όσο γνωρίζουμε, πρόκειται για μια συνήθεια των ανατολικών λαών και της Αιγύπτου, απ’ όπου πέρασε στους Έλληνες και τους Εβραίους.

Στην αρχαία Ελλάδα, η πρακτική της νηστείας παρέμεινε σχετικά περιορισμένη και αφορούσε τη συμμετοχή στα μυστήρια, την προετοιμασία για μια θυσία και την εξιλέωση. Ήταν μια δοκιμασία που τους βοηθούσε να πλησιάσουν το θείον.

Άλλοι λαοί που ασκούσαν νηστεία ήταν οι Ρωμαίοι, οι Άραβες, οι λαοί της Άπω Ανατολής και οι αφρικανικοί λαοί. Στους Ινδούς -ιδίως τους Βραχμάνους- η νηστεία είναι συνηθισμένη και παίρνει αυστηρές και ακραίες μορφές, πολλές φορές ως μέρος ενός όρκου, ενώ μόνο ο Ζωροαστρισμός, η θρησκεία των Πάρθων, δεν απαιτεί καθόλου νηστεία.

Με την εκκοσμίκευση πολλών κοινωνιών, η άσκηση της νηστείας έχει ατονήσει σε πολλά σημεία του κόσμου και λίγοι τηρούν τις νηστείες όπως αυτές ορίζονται από την κάθε θρησκεία και Εκκλησία. Στην Ελλάδα, η νηστεία της Σαρακοστής έχει περιοριστεί σε νηστεία της Μεγάλης Εβδομάδας ή ακόμα και σε νηστεία της Μεγάλης Παρασκευής και του Μ. Σαββάτου μονάχα. Παρόλ’ αυτά, τα έθιμα του οβελία, της μαγειρίτσας, των τσουρεκιών και όλων των άλλων πασχαλινών εδεσμάτων συνεχίζουν να τηρούνται με κάτι παραπάνω από θρησκευτική ευλάβεια.

Σημεία των καιρών φυσικά είναι αυτά, που αντανακλούν όχι μόνο την απομάκρυνση από το θείον και την Εκκλησία, αλλά και άλλες αλλαγές στις ιδέες και τις αξίες των ανθρώπων. Αν εξετάσουμε την πρακτική της νηστείας προσεκτικά, θα διαπιστώσουμε ότι οι λειτουργίες της είναι πολλαπλές και πολυεπίπεδες.

Έχοντας σαν βασικό κίνητρο τη σύνδεση με το θείο ή την κάθαρση, οι άνθρωποι που νηστεύουν υποβάλλουν τους εαυτούς τους σε μια πειθαρχία, μια δοκιμασία και μια απώλεια. Η νηστεία δεν αφορά μόνο το σώμα, αλλά πρωτίστως τον νου και την καρδιά.

Μια πρώτη συνέπεια είναι η εκμάθηση της πειθαρχίας σε μια εξωτερική επιταγή. Οι κανόνες της νηστείας σε κάθε θρησκεία είναι συγκεκριμένοι και αυτούς οφείλει να ακολουθεί ο κάθε πιστός. Η αυτοσυγκράτηση και ο αυτοέλεγχος σχετικά με την τροφή, στοιχείο επιβίωσης αλλά και πρωταρχική πηγή απόλαυσης, είναι βασικά πράγματα που μαθαίνουμε όταν νηστεύουμε.

Την περίοδο της νηστείας έχουμε την ευκαιρία να δούμε τις αδυναμίες και τις προσκολλήσεις μας πιο καθαρά. Τι είναι αυτό που δυσκολευόμαστε να αφήσουμε; Γιατί; Πόσο πιο δυνατοί είμαστε από την προσκόλλησή μας; Ή αλλιώς, πόση αξία δίνουμε στις μικρές γαστριμαργικές προσκολλήσεις μας; Για όποιον έχει τη διάθεση για ενδοσκόπηση, η περίοδος της νηστείας προσφέρει πολλές καλές ευκαιρίες για παρατήρηση του εαυτού μας. Και μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμα βήμα προς την αυτογνωσία.

Ασκητισμός Φωτογραφίες Αρχείου, Royalty Free Ασκητισμός Εικόνες | Depositphotos
Όσο περισσότερο περίπλοκα και απαιτητικά τα γεύματά μας τόσο λιγότερη ενέργεια μας μένει για να αφιερώσουμε σε άλλα πεδία

 

Η εκμάθηση στη στέρηση και την απώλεια είναι άλλο ένα σημαντικό κέρδος που μας προσφέρει η εκούσια αποχή από την τροφή ή από ορισμένες τροφές, συνεχώς ή για συγκεκριμένες ώρες. Η στέρηση και η απώλεια είναι μέρος της ανθρώπινης ζωής με πολλούς τρόπους, από τον πιο απλό μέχρι τις πιο περίπλοκες και τραυματικές καταστάσεις. Ωστόσο, ας έχουμε υπ’ όψιν ότι το βάθος ενός τραύματος εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, ένας από τους οποίους είναι η ηλικία. Δηλαδή, για ένα μικρό παιδί η απώλεια ενός παιχνιδιού μπορεί να είναι σημαντικότερη σε ψυχολογικές συνέπειες απ’ ό,τι για έναν ενήλικα η απώλεια ενός συντρόφου. Ιδίως όσον αφορά τα παιδιά, η τροφή ταυτίζεται με την αγάπη, τη στοργή και τη φροντίδα και αυτό είναι κάτι που πολλοί δεν καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε κατά βάθος ακόμα και σε ώριμη ηλικία.

Η τροφή είναι επίσης και κάτι που μας δένει πιο στέρεα στον γήινο κόσμο. Η προετοιμασία των γευμάτων απαιτεί χρόνο και κόπο, που αφαιρείται από την πνευματική μας ζωή. Όσο περισσότερο περίπλοκα και απαιτητικά τα γεύματά μας τόσο λιγότερη ενέργεια μας μένει για να αφιερώσουμε σε άλλα πεδία. Η πέψη επίσης απαιτεί ενέργεια. Σε ορισμένους πολιτισμούς, το στομάχι συνδέεται με το ηλιακό πλέγμα στο κέντρο περίπου του σώματος, το οποίο με τη σειρά του συνδέεται με το ‘Εγώ’. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι όσο περισσότερη έμφαση δίνουμε στη διατροφή μας τόσο περισσότερο καλλιεργούμε και μεγαλώνουμε το ‘Εγώ’, ενισχύοντας τη θέση του εαυτού μας ως επίκεντρο της ζωής μας.

Κατά τη διάρκεια μιας νηστείας, καλλιεργούμε και αναπτύσσουμε την καρτερία μας και την υπομονή μας για να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της.

Σε μια εποχή και κοινωνία που θεωρεί τις δυσκολίες κάθε είδους ό,τι χειρότερο, που είναι ανίκανη να διαχειριστεί την απώλεια και απεύχεται τις στερήσεις, που επιλέγει την άνεση και υπερθεματίζει υπέρ των ατομικών ελευθεριών αδιακρίτως και εις βάρος άλλων αρχών και αξιών, θεωρώντας την υποταγή του ‘εγώ’ και των προσωπικών επιθυμιών, ονείρων κλπ. ως το χειρότερο κακό, είναι φυσικό η νηστεία να μην έχει πολλούς οπαδούς.

Μα τα παραπάνω είναι η φυσική συνέπεια της απομάκρυνσής μας από το θείο. Όταν λείπει το ανώτερο να μας εμπνέει, η προσοχή μας στρέφεται προς τα κάτω, προς τον εαυτό μας. Χωρίς αιτιολογία, πώς να υποβάλλουμε τους εαυτούς μας σε δυσκολίες, θυσιάζοντας την ευχαρίστησή μας;

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια επιστροφή στη νηστεία, η οποία σε μεγάλο βαθμό συνδέεται με την υγεία. Υγιεινή διατροφή, χορτοφαγία, διαλειμματική ή περιοδική νηστεία, βιγκανισμός, κλπ. έχουν εμφανιστεί για να καλύψουν το κενό της Σαρακοστής και των άλλων θρησκευτικών νηστειών του έτους και της εβδομάδας.

Αντίστοιχα, ίσως έχει αρχίσει να προβάλλει και το πνευματικό κενό που επέφεραν η αθεΐα κι ο ανθρωπισμός στον πολιτισμό μας. Αν συνειδητοποιήσουμε πόσο έχουμε σφάλλει στον δρόμο που έχουμε πάρει, σε πόση μοναξιά, υπαρξιακή φτώχεια και ευτέλεια μας οδηγεί, ενδεχομένως να καταφέρουμε και να τον αλλάξουμε.

Χανς Κρίστιαν Άντερσεν: Γεννημένος παραμυθάς

Στις 2 Απριλίου του 1805, γεννήθηκε στην πόλη Όντενσε της Δανίας ο πιο γνωστός κι αγαπημένος παραμυθάς μας,  ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Αν και οι γονείς του ήταν φτωχοί και δεν κατάφερε να λάβει ιδιαίτερη μόρφωση, γιατί έπρεπε να δουλεύει από μικρός, εξελίχθηκε σε συγγραφέα, ποιητή και μεγάλο παραμυθά. Προς τιμήν του έργου του, η ημερομηνία γέννησής του ανακηρύχθηκε το 1966 από το Διεθνές Συμβούλιο για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ) Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου.

Η σχέση του με τα παραμύθια και την αφήγηση ξεκινά νωρίς στη ζωή του, όταν νεαρός ακόμα έδινε τις δικές του παραστάσεις με ένα αυτοσχέδιο κουκλοθέατρο, όπου ο ίδιος έφτιαχνε ακόμα και τα ρούχα για τις κούκλες. Τα περισσότερα έργα που παρουσίαζε ήταν του Σαίξπηρ.

Όταν ο βασιλιά της Δανίας έμαθε για το αγόρι που έπαιζε μόνο του Σαίξπηρ με χαρακτηριστική ευκολία, ενδιαφέρθηκε για αυτόν και αποφάσισε να τον βοηθήσει να τελειώσει τις σπουδές του, στέλνοντάς τον σε ένα από τα καλύτερα Γυμνάσια της χώρας. Από εκεί ο Χανς αποφοίτησε σε ηλικία 23 χρόνων, με όχι πολύ καλές αναμνήσεις.

Από εκεί και πέρα, αφοσιώνεται στη συγγραφή δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του σχεδόν σε κάθε είδος γραφής: ποίηση, μυθιστόρημα, θεατρικά έργα, λιμπρέτα, ταξιδιωτική λογοτεχνία κλπ., που αποσπούν την προσοχή του γερμανικού κυρίως κοινού.

Τα πρώτα του παραμύθια δημοσιεύονται το 1835, δεν έχουν όμως αμέσως επιτυχία. Ωστόσο, Άντερσεν επιμένει, γράφοντας όλο και περισσότερα, πολλά από τα οποία είναι σήμερα από τα πιο γνωστά, πολυμεταφρασμένα και πολυδιασκευασμένα παραμύθια. «Η μικρή γοργόνα», «Τα ρούχα του Αυτοκράτορα», «Τα κόκκινα παπούτσια», «Το ασχημόπαπο» και «Η Παρθένα των Πάγων» είναι λίγα μόνο από αυτά.

Τα παραμύθια του, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, δεν μας δίνουν ακριβή εικόνα της σκέψης του μεγάλου παραμυθά. Πολλά έχουν αλλοιωθεί έτσι ώστε να ικανοποιούν το σύγχρονο σκεπτικό, που βρίσκεται μακριά από το πνεύμα του Άντερσεν.

Όποιος έχει την τύχη να βρει ή να έχει φυλαγμένες παλιές εκδόσεις με συλλογές του, σίγουρα γνωρίζει του λόγου το αληθές. Και όσοι ανακαλύψουν και τα λιγότερα γνωστά παραμύθια του θα διαπιστώσουν πόσα πραγματικά έδινε στον κόσμο με τις ιστορίες του.

Από τη μία, έχουμε έναν γνώστη της ανθρώπινης φύσης με κοφτερό βλέμμα, που γνωρίζει όλες τις αδυναμίες μας και δεν διστάζει να τις εκθέσει – προς παραδειγματισμό και παράδειγμα προς αποφυγή, φυσικά. Γνωρίζει, όμως, και το μεγαλείο του Θεού, που μερικές φορές εμπνέει τον άνθρωπο. Γνωρίζει επίσης κάποιες πολύ βαθιές αλήθειες της ζωής, όπως το μυστικό που αποκαλύπτει ο άγγελος του νεογέννητου για το δάκρυ της Νεράιδας του Πόνου («Το τελευταίο μαργαριτάρι»):

«Αυτό είναι το τελευταίο μαργαριτάρι, που δεν πρέπει να λείπει από τη ζωή κανενός ανθρώπου. Γιατί ο Πόνος ανεβάζει και δίνει αξία στην κάθε ευτυχία και στην κάθε χαρά… Όποιος δεν έχει πονέσει, δεν έχει ζήσει και δεν ξέρει να εκτιμήσει την αξία της ζωής… Το βλέπεις πώς λαμποκοπάει αυτό το μαργαριτάρι; Είναι σαν το ουράνιο τόξο, που δένει τη Γη με τους Ουρανούς… Χωρίς αυτό, κανένας μας δεν μπορεί να δει τα ουράνια. Ο Πόνος μόνο μάς επιτρέπει να πλησιάζουμε στην τελειότητα… Αυτός μονάχα μάς χαρίζει τα φτερά που μας χρειάζονται για να υψωθούμε πάνω από την ευτυχία της Γης και να φτάσουμε σ’ έναν ανώτερο, σ’ έναν καλύτερο κόσμο!…» [1]

Η ιστορία της «Μικρής γοργόνας» είναι και αυτή ένα παράδειγμα της αγάπης του Άντερσεν για το θείο και της πίστης του στο καλό. Όχι η ιστορία όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, από τα κινούμενα σχέδια και άλλες διασκευές, αλλά η γνήσια, έμπλεα νοήματος αφήγηση του Δανού παραμυθά.

Στην αρχική εκδοχή, ο πόθος της μικρής γοργόνας δεν είναι για το πρόσωπο του πρίγκηπα. Αυτό που επιθυμεί στο βάθος της καρδιάς της και για το οποίο υποβάλλει τον εαυτό της στα βασανιστήρια της αλαλίας και του πόνου είναι η αθάνατη ψυχή, την οποία έχουν μόνο οι άνθρωποι. Και μόνο μέσω ενός ανθρώπου, που θα την αγαπήσει περισσότερο από τη μητέρα και τον πατέρα του, μπορεί κι η ίδια να αποκτήσει αυτή την αθάνατη ψυχή.

Η μικρή γοργόνα ποθεί να αποκτήσει αθάνατη ψυχή. Εικονογράφηση: Λάουρα Σάβα, Laura Sava Artworks (artstation.com/laurasava)

 

Αυτό είναι το ύψιστο αγαθό για το οποίο θυσιάζει η μικρή γοργόνα τόσα πολλά: την οικογένειά της, την πατρίδα της, τη φωνή της, την ταυτότητά της. Χάνει τα πάντα, προσπαθώντας να κερδίσει τα πάντα. Και φαίνεται να αποτυγχάνει, αφού ο πρίγκηπας χαρίζει σε άλλην τον έρωτά του. Και η μικρή γοργόνα φτάνει στο ύστατο δίλημμα: η ζωή του άλλου για τη ζωή της… Η αθανασία δεν κατακτιέται εύκολα. Αλλά, οι αδελφές της της προσφέρουν μια λύση: αν σκοτώσει τον πρίγκηπα, θα ξαναγίνει γοργόνα και θα ζήσει 300 ευτυχισμένα χρόνια στο υδάτινο παλάτι τους. Αλλιώς, θα χαθεί ως αφρός της θάλασσας. Αυτή είναι μια μεγάλη δοκιμασία. Επιλέγοντας και πάλι τη θυσία, τη θυσία τη δικής ζωής τελικά, επιλέγοντας να μην κάνει επ’ ουδενί το κακό, η μικρή γοργόνα ανυψώνει επιτέλους την ύπαρξή της. Κι αντί να γίνει αφρός, μεταμορφώνεται σε ‘θυγατέρα του αέρα’, που αν συνεχίσει να κάνει το καλό για 300 χρόνια, θα αποκτήσει στο τέλος την αθάνατη ψυχή που επιθυμεί.

Πέρα από τη θέση που έχει το θείο και το καλό και από το πώς παρουσιάζεται το ζήτημα της θυσίας σε αυτό το παραμύθι, έχει πολύ ενδιαφέρον η λύση που δίνεται. Μια λύση καθόλου εύκολη, αλλά εντελώς προσωπική. Υπό αυτή την έννοια, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ακόμα και μοντέρνα την ιστορία, καθώς η γοργόνα πρέπει να βασιστεί αποκλειστικά στις δυνάμεις της για να αποκτήσει αυτό που θέλει. Ο ποιητής δεν της το χαρίζει μέσω του πρίγκηπα, του Άλλου, του γάμου. Μονάχα οι προσωπικές της θυσίες, προσπάθειες και επιλογές μπορούν να την οδηγήσουν σε ένα ανώτερο βασίλειο.

Είναι αλήθεια ότι η παραπάνω κατάληξη επικρίθηκε, θεωρούμενη ότι τρομοκρατεί και εκβιάζει τα παιδιά,  προκειμένου να έχουν καλή συμπεριφορά. Ο ίδιος ο Άντερσεν, όμως, είχε γράψει το 1837, σε ένα φίλο του: «Δεν έχω επιτρέψει στη γοργόνα να αποκτήσει αθάνατη ψυχή η οποία θα εξαρτάται από ένα εξωγήινο πλάσμα, από τον έρωτα ενός ανθρώπου, όπως ο ντε λα Μοτ Φουκέ στην Ούντινε [2]. Είμαι σίγουρος ότι είναι λάθος! Δε θα εξαρτιόταν περισσότερο από τύχη; Δε θα αποδεχτώ κάτι τέτοιο σε αυτόν τον κόσμο. Έχω επιτρέψει στη γοργόνα μου να ακολουθήσει ένα πιο φυσικό, ένα πιο θείο μονοπάτι.» [3]

Ας έχουμε εμπιστοσύνη στον δημιουργό. Δεν είναι τυχαίο που ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν θεωρείται κορυφαίος ανάμεσα στους Ευρωπαίους παραμυθάδες, γαλουχώντας γενιές και γενιές με τις ιστορίες του. Η αλήθεια ποτέ δεν χάνεται και ποτέ δεν σβήνει. Και οι άνθρωποι που είχαν όραμα και μπορούσαν να τη δεχθούν και να τη μεταδώσουν ήταν και είναι ακόμα πολύτιμοι για τον κόσμο μας.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

  1. ΑΠΑΝΤΑ Άντερσεν (Τα παραμύθια και τα διηγήματα, Τόμος Δ΄, σελ. 184. Μετάφραση: Σ. Πρωτόπαπα, εκδόσεις Ι. Δ. Αρσενίδη)
  2. Ούντινε, γοργόνα και ηρωίδα της ομώνυμης ιστορίας του Φρήντριχ ντε λα Μοτ Φουκέ (1811), που χρησίμευσε σαν βάση του παραμυθιού του Άντερσεν. Στο τέλος της ιστορίας του Φουκέ, η γοργόνα δολοφονεί τον θνητό άντρα που την προδίδει.
  3. https://homouniversalisgr.blogspot.com/2020/03/blog-post_91.html

Πληροφορίες από το sansimera.gr

Αναζητώντας την παραδοσιακή ινδική μουσική στο αρχαίο Κάσι

Της  Venus Upadhayaya

Μετάφραση: Αλία Ζάε

ΒΑΡΑΝΑΣΙ, ΙΝΔΙΑ – Ο Σουπρίγιο Μαΐτρο είναι διπλωματούχος τραγουδιστής  της Ντρουπάντ, το αρχαιότερο παραδοσιακό είδος της ινδικής μουσικής. Έχει τραγουδήσει στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και είναι γνωστός στο ευρύ κοινό. Η μόνη εμπειρία που του λείπει στον τομέα του είναι η σαντάνα, η άσκηση στον ιερό δρόμο που οδηγεί στις αρχαίες γιογκικές παραδόσεις της Ινδίας.

Σαντάνα σημαίνει καλλιέργεια του πνεύματος για την ολοκλήρωση του εαυτού και η Ντρουπάντ -ένα είδος μουσικής που ανάγεται σε μια από τις παλαιότερες Ινδουιστικές γραφές, τη «Σάμα Βέδα» – μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο διαλογισμού.

Για Ινδούς μουσικούς σαν τον Μαΐτρο, που θέλουν να συνεχίσουν να μαθαίνουν και να εξελίσσονται ακόμα κι όταν φαίνεται να έχουν κατακτήσει πλήρως την τέχνη τους, η επιθυμία για αυτό-εκπλήρωση και πνευματική ανύψωση έρχεται φυσικά. Αυτή η επιθυμία τον έφερε άλλωστε στα Γκατ και τις όχθες του Γάγγη, στην αρχαία πόλη Κάσι – το σημερινό Βαρανάσι.

Στο Κάσι οι άνθρωποι πήγαιναν για να βρουν τη γνώση, τη φώτιση στην ινδουιστική, τη βουδιστική ή τη ζαϊνιστική θρησκεία ή απλά για να αφήσουν αυτή τη ζωή από μια ιερή πόλη. Οι ιστορίες για διαλογιστές, μουσικούς, λογίους, ακόμα και για καλλιτέχνες και αναζητητές από τη Δύση που αναζητούσαν επίσης την αυτο-εκπλήρωση, είναι άφθονες σε αυτήν τη γεμάτη παράδοξα πόλη.

Πώς αποφασίζει κάποιος να εγκαταλείψει όσα έχει πετύχει στη ζωή και την καριέρα του, να αφήσει πίσω του τις ανέσεις και να έρθει εδώ για να βρει την πνευματικότητα της κλασικής ινδικής μουσικής; Για τον Μαΐτρο είναι λογικό, μια φυσική εξέλιξη: «Αν το μάνγκο δεν είχε φλούδα, τι θα κρατούσε τη σάρκα; Κάποιοι άνθρωποι με περιορισμένη αντίληψη νομίζουν ότι το μάνγκο είναι μόνο η φλούδα του.»

Με άλλα λόγια, αυτό που μαθαίνουμε στην επιφάνεια δεν είναι ποτέ ολόκληρη η αλήθεια, η οποία πάντα κρύβεται στο βάθος.

Στο γραφικό Άσσι-Γκατ του Κάσι, ο Μαΐτρο έχει ένα εξέχοντα σύντροφο: τον Ραβισανκάρ Σούκλα, έναν ιερέα που παίζει το πακαβάι, ένα αρχαίο βαρελόσχημο τύμπανο, το οποίο – κατά τους μύθους – παιζόταν από τον Γκανέσα, τον θεό της γνώσης στην Ινδουιστική θρησκεία.

Οι πρώτοι που ακολούθησαν την παράδοση της Ντρουπάντ, σύμφωνα με τον Σούκλα, πίστευαν ότι ήταν μια μουσική φόρμα δημιουργημένη από τους θεούς. Ο Μαΐτρο προσθέτει ότι «παλιά, παιζόταν στους ναούς. Τραγουδούσαν μόνο τις Βέδες, ιδίως τη Σάμα Βέδα. Τότε, το ζητούμενο δεν ήταν η μουσική αλλά η ψαλμωδία». Εξηγεί, επίσης, ότι, παραδοσιακά, οι ψαλμοί είχαν ορισμένα μέτρα, τονισμούς και σβάρας, νότες. «Ήταν συστηματοποιημένοι. Κοιτάξτε το Σανσκριτικό μέτρο, είναι πολύ πειθαρχημένο.»

Οι Βέδες, το παλαιότερο δείγμα κλασικής σανσκριτικής λογοτεχνίας, μεταδίδονταν προφορικά, με έναν πολύ συγκεκριμένο και κωδικοποιημένο τρόπο. Σήμερα, στους μη ειδικούς οι ψαλμοί ίσως ακούγονται σαν τραγούδι.

Οι μουσικοί της κλασικής ινδικής παράδοσης Σουπρίγιο Μαΐτρο (αρ.) και Ραβισανκάρ, Σούκλα (δ.) παίζουν Ντρουπάντ, στο Άσσι Γκατ στην αρχαία πόλη του Κάσι. (Venus Upadhayaya/Epoch Times)

 

Εκείνη την εποχή υπήρχαν μόνο τρεις νότες, τις οποίες ακολουθούσε η Σάμα Βέδα, την οποία ακολουθούσε η πραμπάντ – σύνθεση γραμμένη για τους θεούς, βασισμένη σε ιστορίες από τη μυθολογία.

Ο Μαΐτρο και ο Σούκλα κάθονται σε ένα μικρό δωμάτιο. Μόλις ο πρώτος αρχίζει να παίζει τον ηλεκτρικό ταμπουρά (ένα κουτί που προσομοιάζει στο παραδοσιακό ινδικό έγχορδο όργανο, το οποίο χρησιμοποιείται σε όλα τα είδη της παραδοσιακής ινδικής μουσικής), ο Σούκλα αρχίζει να  ζυμώνει  αλεύρι.

«Τοποθετούμε το ζυμάρι στο κέντρο της μικρότερης, δεξιάς πλευράς του πακαβάι, για να κάνουμε τον ήχο πιο μπάσο», εξηγεί ο Σούκλα. «Χρειάζεται μεγάλη εμπειρία –μια ολόκληρη ζωή- για να μάθει κανείς να φτιάχνει το ζυμάρι σωστά», προσθέτει ο Μαΐτρο.

Η Ινδία έχει μυστικές μουσικές παραδόσεις. Παραδείγματος χάριν, υπάρχουν ακόμα ναοί, στους οποίους η μουσική έχει ενσωματωθεί μέσα σε σμιλευμένους πέτρινους κίονες, οι οποίοι παίζουν μουσική όταν κολλιούνται. Αυτή η μουσικο-αρχιτεκτονική τεχνική δεν ασκείται πλέον.

Το πιο γνωστό μουσικό μνημείο είναι ο Ναός Σρι Βίταλα στο Χάμπι, από τον 15ο αιώνα.

Είναι πολύ ενδιαφέρουσα  η σχέση μεταξύ μουσικής και ύλης, όπως μας δείχνει και το κόλπο με το ζυμάρι ή οι μουσικοί κίονες, επισημαίνει ο Σούκλα.

Η φωνή του Μαΐτρο ενώνεται με τον ύμνο του ταμπουρά και τον βαθύ ήχο του πακαβάι και αρχίζει να ψέλνει τη ράγκα Γιαμάν, μια εσπερινή κλασική μελωδία που είναι από τις πρώτες που διδάσκονται οι νέοι μαθητές της Ντρουπάντ.

Η ράγκα, λέει ο Μαΐτρο, είναι «περίπου σαν την κλασική μελωδία», αλλά είναι και κάτι περισσότερο. «Σε μένα είναι μια οργανωμένη διαίσθηση, την οποία μου είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσω. Είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο της ινδικής μουσικής. Όπως ένας γραμματικός κανόνας, που μας βοηθά να καταλάβουμε τη μουσική διαισθητικά.

»Υπάρχουν άπειρες ράγκες στην Ντρουπάντ. Έχουν κατηγοριοποιηθεί σε διαφορετικούς αριθμούς σε διαφορετικά παραδοσιακά κείμενα. Οι μουσικοί  όμως συνεχίζουν να συνθέτουν καινούριες ράγκες.»

Μουσική παράδοση

Στην Ινδία, ιδιαίτερα στο Κάσι, υπάρχει ένα μωσαϊκό ήχων που συνοδεύουν κάθε πτυχή της καθημερινότητας: δίπλα στα κορναρίσματα, ακούγεται ένας πωλητής φλάουτων που παίζει όμορφες μελωδίες, ενώ κάθε βράδυ προστίθενται οι ήχοι των ψαλμών, των κυμβάλων, των κουδουνιών κλπ. από την εσπερινή προσευχή.

Ο Μαΐτρο παρατηρεί ότι στη συγκεκριμένη πόλη η μουσική συνείδηση είναι τονισμένη, ακόμα και ανάμεσα σε αυτούς που δεν έχουν λάβει κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση.

«Αυτός ο φλαουτίστας, που βλέπετε κοντά στο τεϊοποτείο, παίζει ράγκες. Τον ρώτησα πού έμαθε και μου απάντησε ότι έμαθε ακούγοντας στην πόλη. Δεν είναι συνηθισμένο να μαθαίνεις ράγκες απλά ακούγοντας κλασική ινδική μουσική. Αλλά σε αυτή την πόλη, η κλασική ινδική μουσική υπάρχει παντού, είναι μέρος της πόλης και της καθημερινής ζωής. Άνθρωποι όπως ο φλαουτίστας δεν γνωρίζουν καν πόσο υψηλό επίπεδο μουσικής συνείδησης έχουν», εξηγεί και συμπληρώνει:

«Δεν έχουν εγωισμό και περηφάνεια. Εδώ, ακόμα κι ένας βαρκάρης ξέρει τάαν (συγκεκριμένη φωνητική τεχνική που χρησιμοποιείται στις ράγκες).»

«Η Ντρουπάντ έχει παράδοση, χωρίς παράδοση τίποτα δεν γίνεται. Η μουσική είναι σαντάνα. Στη σαντάνα όσο περισσότερο καλλιεργείσαι τόσο περισσότερο το ξέρεις. Το άτομο που κάνει σαντάνα θα είναι πιο ήσυχο και θα περιβάλλεται από φως», λέει ο Σούκλα. Το Κάσι είναι μια πνευματική πόλη και καθώς το κοινό έρχεται με πίστη, αντιλαμβάνεται τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.

Για τον Σούκλα, οι μουσικές παραδόσεις είναι όπως το σχολείο. Αν πας σε όλες τις τάξεις, αυξάνονται οι γνώσεις και η αντίληψή σου.

«Όμως, στην κλασική ινδική μουσική δεν έχουν σημασία τα πτυχία, αλλά η παράδοση. Όσο πιο αφοσιωμένος είσαι τόσο πιο ξεκάθαρος. Έτσι γίνεται και στις υπόλοιπες κλασικές παραδοσιακές μεθόδους μάθησης, όπως η νταγιάνα (διαλογισμός) και η σανυάσα (απάρνηση). Όσο πιο αφοσιωμένος είσαι τόσο πιο πολλά κερδίζεις.»

 

Οι μουσικοί της κλασικής ινδικής παράδοσης Σουπρίγιο Μαΐτρο (αρ.) και Ραβισανκάρ, Σούκλα (δ.) παίζουν Ντρουπάντ, στο Άσσι Γκατ στην αρχαία πόλη του Κάσι. (Venus Upadhayaya/Epoch Times

Ο Ευγένιος Ντελακρουά και η προσφορά του στην Ελληνική Επανάσταση

Για εμάς τους Έλληνες, ο Γάλλος ζωγράφος Ευγένιος Ντελακρουά [1798-1863] είναι μια οικεία και αγαπημένη, ακόμα και ηρωική προσωπικότητα, την οποία έχουμε συνδέσει άρρηκτα με τον ελληνικό αγώνα για ανεξαρτησία από τους Οθωμανούς. Οι πίνακες που φιλοτέχνησε με θέμα την Ελληνική Επανάσταση συνέβαλλαν αποφασιστικά στη δημιουργία και διατήρηση του φιλελληνικού ρεύματος στην Ευρώπη, που ενίσχυσε την επανάσταση και καθόρισε την επιτυχία της.

Κάθε επέτειος της ιστορικής ημερομηνίας που συνδέει συμβολικά την ελληνική επανάσταση με τη χριστιανική θρησκεία, η οποία τόσο καίριο ρόλο έπαιξε στη διαμόρφωση του διακριτού εθνικού μας χαρακτήρα και υπόστασης, αποτελεί και μία ευκαιρία να θυμηθούμε και να τιμήσουμε με τη σειρά μας τον ζωγράφο που συμμετείχε ενεργά με την τέχνη του και την ψυχή του στον ελληνικό αγώνα.

Ως θέμα, ο Ντελακρουά δεν εξαντλείται εύκολα. Ως ζωγράφος ήταν πολυδιάστατος, πολυπράγμων και ιδιοσυγκρασιακός. Ανήκει δικαίως στους Ρομαντικούς του 19ου αιώνα, με έργα που πάλλονται από δύναμη και ένταση και συγκινούν άμεσα τον θεατή. Παρόλα αυτά, ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του έναν κλασικιστή, που εμπνεόταν και αντέγραφε τους μεγάλους δασκάλους της Αναγέννησης. Ταυτόχρονα, πειραματιζόταν και έψαχνε αενάως, ανοίγοντας τον δρόμο προς τον μοντερνισμό, έστω και άθελά του. Ήταν «ο τελευταίος από τους κλασικούς ή ο πρώτος από τους μοντέρνους», σύμφωνα με τον Σεμπαστιάν Αλλάρ, διευθυντή του τμήματος ζωγραφικής του Μουσείου του Λούβρου, ο οποίος μελετά το έργο του Ντελακρουά για περισσότερα από 20 χρόνια.

"Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου" 1826, Ευγένιος Ντελακρουά, εμπνευσμένος από την τρίτη πολιορκία. Ελαιογραφία σε καμβά, Μουσείο καλών τεχνών στη Μπορντό
Ευγένιος Ντελακρουά, «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου», 1826. Ο ζωγράφος εμπνεύστηκε αυτό τον πίνακα μετά από την τρίτη πολιορκία της πόλης. Λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπορντώ.

 

Θα μπορούσαμε να τον αποκαλέσουμε παιδί της Γαλλικής Επανάστασης, καθώς γεννήθηκε μόλις 9 χρόνια μετά από το ξέσπασμά της και έναν μόλις χρόνο πριν από τη λήξη της και τη μετάβαση στα Ναπολεόντεια χρόνια. Ήταν χρόνια ανόδου του φιλελευθερισμού, του ριζοσπαστισμού και του Διαφωτισμού, ιδέες που δεν σταμάτησαν να διαδίδονται ακόμα και μετά το πέρας της επανάστασης στη Γαλλία, επηρεάζοντας πολλές κοινωνίες και κράτη, πυροδοτώντας στους λαούς, περιλαμβανομένου και του ελληνικού, το πάθος για τη δημοκρατία και φέρνοντας την πτώση πολλών μοναρχιών.

Η Ελευθερία οδηγεί το Λαό, Ευγένιος Ντελακρουά -
Ευγένιος Ντελακρουά, «Η ελευθερία οδηγεί τον λαό», 1830. Λάδι σε καμβά, 2,60 x 3,25 μ. Μουσείο Λούβρου, Παρίσι.

 

Αν το πάθος αυτό ήταν καλό ή κακό, δεν είμαστε σε θέση να το κρίνουμε, πάντως ήταν ένα από τα σημεία των καιρών από τα οποία δεν ξέφυγε η οικουμένη. Ο Ντελακρουά περιγράφεται και ο ίδιος σαν ένας παθιασμένος άνθρωπος, έντονα συγκινημένος από τα δεινά των Ελλήνων και τα άγρια αντίποινα των Τούρκων. Ήταν παρών σε πολλές στιγμές της ελληνικής επανάστασης, βιώνοντας από πρώτο χέρι τις δυσκολίες και τους ενθουσιασμούς των Ελλήνων και αποτυπώνοντάς τες ολοζώντανες αργότερα στους καμβάδες του που μετέφεραν τις εικόνες του πολέμου σε όλη την Ευρώπη.

Ο Ντελακρουά επιθυμούσε να εντυπωσιάσει και να κατακτήσει το κοινό. Ήθελε και πίστευε ότι μετά από τον θάνατό του, το όνομά του θα γραφόταν δίπλα σε αυτό των Ραφαήλ, Μιχαήλ Άγγελου και Πουσέν. Μιμήθηκε την terribiltà του δεύτερου (μια ιδιότητα της τέχνη του που προκαλεί τρόμο ή δέος ή την αίσθηση του υψηλού στον θεατή), συνδυάζοντάς τη με τις ζωηρές πινελιές των Ζερικό και Ρούμπενς.

«Για να τραβήξει την προσοχή του κοινού, ισορροπούσε την τόλμη ενός σκοτεινού θέματος με τη δραματική ένταση των χειρονομιών και του χρώματος και με την τρομακτική πλευρά της σκηνής που αναπαριστούσε», είχε γράψει ο Αλλάρ, με αφορμή τη μεγάλη αναδρομική έκθεση που διοργάνωσε το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης το 2018.

Η μάχη του Γκιαούρη και του Χασάν, Ευγένιος Ντελακρουά, Ελαιογραφία σε καμβά, διαστάσεις  58 × 71 cm.  Art Institute of Chicago
Ευγένιος Ντελακρουά, «Η μάχη του γκιαούρη και του Χασάν», 1826, εμπνευσμένο από το ποίημα του Λόρδου Μπάιρον «Ο γκιαούρης» (1813). Λάδι σε καμβά, 58×71 εκ. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο. (Art Institute of Chicago)

 

Η μαθητεία του στη ζωγραφική ξεκίνησε στα 16 του χρόνια κοντά στον νεοκλασικό ζωγράφο Πιερ-Ναρσίς Γκεράν [Pierre-Narcisse Guérin, 1774–1833], ενώ έναν χρόνο μετά άρχισε τις σπουδές του στη γαλλική Σχολή Καλών Τεχνών. Έκανε ακαδημαϊκές σπουδές, ανατομικές μελέτες και αντέγραφε πολύ τους κλασικούς.

Είχε αναπτύξει μια δική του μέθοδο τριών σταδίων: πρώτα αντέγραφε με ριζόχαρτο, κατόπιν με ελεύθερο χέρι και τέλος από μνήμης. «Πριν ξεκινήσεις, μελέτα αδιάκοπα. Μα όταν έχεις ξεκινήσει, δούλεψε ελεύθερα», είχε σημειώσει στο ημερολόγιό του.

Αγαπημένος του δάσκαλος ο Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς, του οποίου τα χαρακτικά αντέγραφε συχνότερα από των άλλων παλαιών δασκάλων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αν και δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ιταλία όπως οι σύγχρονοί του ομότεχνοι, απορρόφησε την κλασική γνώση της Αναγέννησης, θεμελιώνοντας το έργο του σε στέρεες βάσεις.

Epoch Times Photo
Ευγένιος Ντελακρουά, σκίτσα.

 

«Είναι διασκεδαστική η αντιγραφή και κάνει τη μελέτη ευχάριστη. Έτσι, αποτυπώνονται στη μνήμη τα ωραία έργα, χωρίς την κούραση και την αγωνία που διακατέχουν συνήθως τον δημιουργό», είχε γράψει στο ημερολόγιό του.

Αργότερα, πέρασε στην αντιγραφή της φύσης, καλλιεργώντας την ικανότητά του να οργανώνει και να αποδίδει αποτελεσματικά το περιβάλλον. Όμως ούτε αυτό ήταν ο τελικός στόχος του Ντελακρουά. Αυτό που ο ζωγράφος πραγματικά επεδίωκε ήταν να εμπλουτίσει τη μνήμη του με εικόνες που θα μπορούσε αργότερα να χρησιμοποιήσει για να υλοποιήσει τις σκηνές που θα γεννούσε η φαντασία του.

Epoch Times Photo
Ευγένιος Ντελακρουά, «Μελέτες αλόγων που τρέχουν με αναβάτες», 1824-25. Γραφίτης σε χαρτί, 24×30 εκ. Δωρεά στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης από τη συλλογή Ντελακρουά Κάρεν Μπ. Κοέν, προς τιμήν του Κόλιν Μπ. Μπέιλι. (The Metropolitan Museum of Art, Νεα Υόρκη)

 

«Αυτό που ονομάζουμε δημιουργικότητα στους μεγάλους ζωγράφους είναι απλά ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ο καθένας έβλεπε, οργάνωνε και απέδιδε τη φύση», ισχυρίστηκε ο ζωγράφος το 1856.

Η παρατήρηση της φύσης χαρίζει ζωή και πειστικότητα σε ένα έργο. «Όταν δουλεύουμε χωρίς μοντέλο, όσο καλή και να είναι η αρχική μας σύλληψη, χάνουμε το εντυπωσιακό αποτέλεσμα που πετύχαιναν με απλό τρόπο οι μεγάλοι δάσκαλοι, παρατηρώντας και αποτυπώνοντας δηλαδή τα φυσικά φαινόμενα.»

Σφαγή της Χίου - Βικιπαίδεια
Ευγένιος Ντελακρουά, «Η σφαγή της Χίου», 1824. Λάδι σε καμβά, 4,19 x 3,54 μ . Ο πίνακας, που αποτυπώνει τα αντίποινα των Τούρκων στο νησί το 1822, εκτέθηκε στο ετήσιο παρισινό Σαλόνι, συγκλονίζοντας το κοινό. Μουσείο Λούβρου, Παρίσι.

 

Εξαιρετικά σημαντικά για τον Ντελακρουά ήταν και τα γρήγορα σκίτσαpremières pensées- με τα οποία κατέγραφε τις ιδέες του. Είτε εμφανίζονταν αργότερα σε έναν πίνακα είτε όχι δεν είχε καμία σημασία. Περιείχαν τον σπόρο από τον οποίο θα γεννιόταν ο πίνακας. Ήταν δεινός σκιτσογράφος, εφάμιλλος του Ενγκρ, αλλά με πιο ελεύθερο στυλ.

«Μάθε να σχεδιάζεις και επιστρέφοντας από ένα ταξίδι, τα αναμνηστικά που θα φέρνεις μαζί θα είναι απείρως πιο ενδιαφέροντα από το ημερολόγιο στο οποίο πάλευες να καταγράψεις τις εντυπώσεις σου από κάθε μέρος. Ένα απλό σκίτσο με μολύβι έχει την ικανότητα να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια σου και να ανακαλεί στη μνήμη τη σκηνή που αποτύπωσες και κάθε τι που σχετίζεται με αυτήν -τι έκανες πριν ή μετά, τι λέγατε με τους φίλους σου- και ακόμα και χιλιάδες νόστιμες εντυπώσεις, όπως τον ήλιο, την ατμόσφαιρα και το τοπίο, που το ίδιο το μολύβι δεν έχει αποτυπώσει. Επιπλέον, με τα σκίτσα, μπορούν οι φίλοι σου να καταλάβουν πώς αισθανόσουν, γιατί ποια γραπτή ή προφορική περιγραφή δίνει ποτέ μια πλήρη εικόνα αυτού που περιγράφει;»

"Self-Portrait with Green Vest,” circa 1837, by Eugène Delacroix (French, 1798– 1863). Oil on canvas, 25 9/16 inches by 21 7/16 inches, Musée du Louvre, Paris. (RMN–Grand Palais Musée du Louvre/Michel Urtado)
Ευγένιος Ντελακρουά, «Αυτοπροσωπογραφία με πράσινο γιλέκο», περ. 1837. Λάδι σε καμβά, 65×55 εκ. Μουσείο Λούβρου, Παρίσι. (RMN-Grand Palais Musée du Louvre/Michel Urtado)

 

Ο Ευγένιος Ντελακρουά ήταν ένα ανήσυχο πνεύμα, που δεν αρκέστηκε στις κατακτήσεις των παλαιοτέρων ούτε και στις δικές του. Ταξιδευτής και συγγραφέας επίσης, πίστευε στην ενδοσκόπηση και είχε τη θαυμαστή ικανότητα να βλέπει μέσα στη δημιουργική διαδικασία και να αντιλαμβάνεται την αξία που δίνει η τέχνη στα πράγματα.

Όσον αφορά την Ελληνική Επανάσταση, δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει την αλληγορία για να προωθήσει το μήνυμα και τον σκοπό του, συνδέοντας την υποδουλωμένη Ελλάδα με το πνεύμα, το φως και τον πολιτισμό και τους Οθωμανούς με την πρωτόγονη βία και την καταπίεση.

 

ΠΗΓΕΣ

theepochtimes.com

theepochtimes.com

mixanitouxronou.gr