Το φρικασέ ή fricassée, διαχρονικό και αγαπημένο στη χώρα μας, είναι κατά την Βικιπαίδεια «ένα είδος φαγητού μαγειρευτού στο τηγάνι ή στην κατσαρόλα, που γίνεται από κρέας, κομμάτια κοτόπουλου ή λαγού και διάφορα λαχανικά με άσπρη σάλτσα».
Σύμφωνα με το λεξικό Linternaute το φρικασέ είναι κρέας, συνήθως λευκό (κοτόπουλο ή λαγός κυρίως) ραγού (ή ραγκού) κομμένο σε κομμάτια και μαγειρεμένο στο τηγάνι ή στην κατσαρόλα, συνοδευόμενο από λαχανικά και σάλτσα άσπρη από βούτυρο, γάλα ή κρέμα γάλακτος.
Η ονομασία του είναι γαλλική, αλλά καθιερώθηκε σαν όρος και στην αγγλική γλώσσα και αργότερα και σε άλλες γλώσσες. Πρόκειται για το αποτέλεσμα του συνδυασμού δύο άλλων λέξεων, του frire που σημαίνει ‘τηγανίζω’ και του casser που σημαίνει ‘σπάζω/κόβω σε κομμάτια’. Η λέξη αφορά περισσότερο την τεχνική παρά τα υλικά, τα οποία ποικίλουν κατά περίσταση. Η τεχνική πρωτοεμφανίστηκε στα μέσα του 16ου αιώνα σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές.
Όμως, η μαγειρική αυτή μέθοδος εμφανίζεται πριν καθιερωθεί η επίσημη ονομασία της, καθώς περιγραφές μιας πανομοιότυπης μα ανώνυμης μεθόδου έχουν ανακαλυφθεί στο μεσαιωνικό γαλλικό βιβλίο μαγειρικής Le Viandier, που χρονολογείται από το 1300 μ.Χ. Οι υποψίες επιβεβαιώνονται όταν, το 1490 μ.Χ., η έντυπη εκδοχή του ίδιου βιβλίου ονομάζει την ίδια μέθοδο «fricassée», οδηγώντας την ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική της ονομασία.
Σύμφωνα με την Τζούλια Τσάιλντ, η οποία σύστησε τη γαλλική κουζίνα στο ευρύ κοινό παγκοσμίως με το διάσημο βιβλίο της Mastering the Art of French Cooking («Κατακτώντας την τέχνη της γαλλικής μαγειρικής»), το φρικασέ είναι κάτι ανάμεσα σε τηγάνισμα και σε βράσιμο. Η διαφορά των δύο αυτών μεθόδων βρίσκεται στην προσθήκη υγρών κατά τη διάρκεια εκτέλεσης τους.
Όταν το μαγείρεμα γίνεται στο τηγάνι δεν προστίθεται υγρό σε κανένα στάδιο της διαδικασίας. Αντιθέτως, κατά το μαγείρεμα με βράσιμο απαιτείται προσθήκη υγρών από την αρχή της διαδικασίας.
Το φρικασέ, ωστόσο, είναι μια ενδιάμεση διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει σοτάρισμα των κομματιών του κρέατος για λίγο στην αρχή μέχρι να ροδίσουν ελαφρώς και στη συνέχεια να προσθήκη κάποιου υγρού, μέσα στο οποίο θα σιγοβράσει το κρέας μέχρι να είναι έτοιμο.
Ο όρος φρικασέ υπάρχει και σε άλλες κουζίνες, αλλά αφορά εντελώς διαφορετικές γαστρονομικές προτάσεις. Στην Τυνησία, παραδείγματος χάριν, fricassé ή frit cassé είναι ένα είδος λουκουμά από τηγανητή ζύμη την οποία γεμίζουν με διάφορα υλικά όπως μήλο, τόνο, ελιές, αυγά, σαλάτα και είναι ένα από τα πολύ γνωστά φαγητά ‘του δρόμου’.
Αλλά και στην ίδια τη Γαλλία, το φρικασέ διαφοροποιείται. Κλασικό παράδειγμα η περιοχή της Limoux όπου το φρικασέ είναι, ουσιαστικά, ένα κοκκινιστό χοιρινό με φασόλια.
Εξάλλου, πάντα οι συνταγές της κάθε κουζίνας όταν ταξιδεύουν και αλλάζουν πατρίδες σιγά σιγά επαναπροσδιορίζονται, τροποποιούνται και υιοθετούν τοπικά προϊόντα, καθώς νέες και διαφορετικές κουλτούρες, πολιτισμικά στοιχεία αλλά και αγροτικά προϊόντα ενσωματώνονται σ’ αυτές. Αυτή είναι μια αρχαιότατη εξελικτική διαδικασία που ακολουθεί πάντα τον δικό της δρόμο και είναι και ο λόγος που, πολλές φορές, ακούμε το όνομα ενός φαγητού και βλέπουμε μια διαφοροποιημένη συνταγή… κάτι που δεν πρέπει να μας ξενίζει, κατά την άποψή μου.
Έτσι και εδώ, το φρικασέ έγινε πιο ελληνικό, διατηρώντας τη βασική τεχνική. Ωστόσο, υιοθέτησε ελληνικά χόρτα και λαχανικά, που υπήρχαν άφθονα ακόμα και σε περιόδους δύσκολες για τη χώρα, καθώς και τα ενδημικά είδη κρέατος. Βρίσκουμε, λοιπόν, φρικασέ με κοτόπουλο, κατσίκι, χοιρινό, αλλά και αρνάκι. Όσον αφορά τα λαχανικά, αυτά μπορεί να είναι χόρτα καλλιεργημένα ή άγρια, όπως σπανάκι, σέσκουλα, αντίδια, πράσα, κρεμμυδάκια, κολοκυθάκια, σέλινο, σταμναγκάθι ή γογγύλια. Επίσης, υπάρχει η διαφοροποίηση της σάλτσας λόγω της γαστρονομικής πολιτισμικής διαφοράς κι έτσι η άσπρη, γαλακτώδης σάλτσα της Γαλλίας μετατράπηκε στο γνωστό μας αυγολέμονο.
Κατσικάκι φρικασέ με πολλά μυρωδικά και εποχιακά χόρτα
Υλικά
Μερίδες: 6-8
-
50 ml ελαιόλαδο
-
1.800 γρ. σπάλα από κατσίκι, χωρίς κόκαλο, σε μέτρια κομμάτια
-
1 ξερό κρεμμύδι τριμμένο
-
5 φρέσκα κρεμμυδάκια, χωριστά το λευκό από το πράσινο μέρος, ψιλοκομμένα
-
2 σκελίδες σκόρδο ψιλοκομμένες
-
500 γρ. σπανάκι (καθαρό βάρος), καθαρισμένο και ψιλοκομμένο
-
1 μάτσο σέσκουλα καθαρισμένα και ψιλοκομμένα (αφαιρούμε τα κοτσάνια και τα ψιλοκόβουμε κι αυτά, ξεχωριστά) ή γογγύλια ή ρέβες μαζί με το πράσινό τους
-
1 μάτσο μάραθος ψιλοκομμένος
-
1/2 μάτσο άνηθος ψιλοκομμένος
-
1/2 ματσάκι σχοινόπρασο ψιλοκομμένο
-
300 γρ. ανάμεικτα χόρτα (καθαρό βάρος), όπως μαρούλια, λάπατα, ραδίκια κ.ά.
-
50 γρ. ρύζι για σούπα
-
4 αυγά, χωριστά οι κρόκοι από τα ασπράδια
-
χυμός από 2 λεμόνια
-
αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι
Εκτέλεση
-
Ξεκινάμε ζεσταίνοντας το ελαιόλαδο σε μια μεγάλη κατσαρόλα και σοτάρουμε το μισό κρέας σε δυνατή φωτιά για 4-5 λεπτά, μέχρι να ροδίσει από όλες τις πλευρές.
-
Το βγάζουμε, το αφήνουμε σε ένα μπολ και σοτάρουμε το υπόλοιπο. Το βάζουμε κι αυτό στο μπολ. Σοτάρουμε στο λάδι που έμεινε στην κατσαρόλα το ξερό κρεμμύδι και το λευκό μέρος από τα φρέσκα κρεμμυδάκια για 2-3 λεπτά.
-
Ρίχνουμε το σκόρδο, σοτάρουμε για 1/2 λεπτό και βάζουμε ξανά στην κατσαρόλα το κρέας με το ζουμί που άφησε στο μπολ, τις ρίζες σπανακιού, τα κοτσάνια σέσκουλου, τον μάραθο, τον άνηθο και το σχοινόπρασο και ανακατεύουμε.
-
Προσθέτουμε νερό τόσο ώστε να φτάσει το πολύ μέχρι τη μέση των υλικών. Χαμηλώνουμε καλά τη φωτιά, κλείνουμε την κατσαρόλα και μαγειρεύουμε για 1 ώρα.
-
Προσθέτουμε τα χόρτα, το ρύζι, αλατοπίπερο και άλλα 200 ml νερό και μαγειρεύουμε για 20-25 λεπτά.
Αυγολέμονο
-
Χτυπάμε με το μίξερ τα ασπράδια μέχρι να γίνουν αφράτη μαρέγκα.
-
Σε άλλο μπολ χτυπάμε τους κρόκους με το λεμόνι μέχρι να αφρατέψουν. Τους ρίχνουμε σταδιακά στη μαρέγκα, ανακατεύοντας για να ενωθούν.
-
Με μια κουτάλα ρίχνουμε σταδιακά και σε αργή ροή όσο περισσότερο καυτό ζωμό από την κατσαρόλα μπορούμε, μέχρι το αυγολέμονο να ζεσταθεί.
-
Αποσύρουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και ρίχνουμε αργά τα χτυπημένα αυγά στο φαγητό, σείοντας την κατσαρόλα για να απλωθεί ομοιόμορφα.
Καλή επιτυχία!
Πηγή: Γαστρονόμος
Επιμέλεια: Βαλεντίνα Λισάκ & Αλία Ζάε
