ΝΤΟΥΜΠΑΪ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – Μια ισραηλινή επίθεση στο Ιράν νωρίς το Σάββατο 27 Οκτωβρίου προκάλεσε πλήγματα σε εγκαταστάσεις σε δύο μυστικές στρατιωτικές βάσεις της χώρας, όπως δείχνουν δορυφορικές φωτογραφίες που αναλύθηκαν την Κυριακή από το Associated Press (ΑΡ), εκ των οποίων η μία βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της ιρανικής πρωτεύουσας και είχε συνδεθεί παλαιότερα με το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων της Τεχεράνης, ενώ η δεύτερη συνδέεται με το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν.
Ορισμένα από τα κτίρια που επλήγησαν βρίσκονταν στη στρατιωτική βάση Παρχίν του Ιράν, όπου η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας υποψιάζεται ότι το Ιράν στο παρελθόν πραγματοποιούσε δοκιμές υψηλών εκρηκτικών, που θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν ένα πυρηνικό όπλο. Το Ιράν επιμένει εδώ και καιρό ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι ειρηνικό, αν και η ΙΑΕΑ, οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες και άλλοι υποστηρίζουν ότι η Τεχεράνη είχε ενεργό πρόγραμμα όπλων μέχρι το 2003.
Περαιτέρω ζημιές φάνηκαν στην κοντινή στρατιωτική βάση του Χοτζίρ, η οποία, σύμφωνα με τους αναλυτές, κρύβει ένα υπόγειο σύστημα σηράγγων και χώρους παραγωγής πυραύλων.
Ο στρατός του Ιράν δεν έχει αναγνωρίσει πλήγματα από την ισραηλινή επίθεση ούτε στο Χοτζίρ ούτε στο Παρχίν, αν και δήλωσε ότι η επίθεση σκότωσε τέσσερεις Ιρανούς στρατιώτες που εργάζονταν στα συστήματα αεράμυνας της χώρας. Το Ιράν ανακοίνωσε την Κυριακή ότι σκοτώθηκε επίσης ένας πολίτης, αλλά δεν έδωσε λεπτομέρειες.
Η αποστολή του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό, ενώ ο ισραηλινός στρατός αρνήθηκε να σχολιάσει.
Ωστόσο, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ δήλωσε την Κυριακή σε ακροατήριο ότι «δεν πρέπει να υπερεκτιμήσουμε αλλά ούτε και να υποβαθμίσουμε» την ισραηλινή επίθεση, αποφεύγοντας ωστόσο να μιλήσει για άμεσα αντίποινα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε από τη μεριά του, την Κυριακή, ότι τα πλήγματα του Ισραήλ «έβλαψαν σοβαρά» το Ιράν και ότι το μπαράζ «πέτυχε όλους τους στόχους του».
Πλήγματα σε 3 ιρανικές επαρχίες
Παραμένει ασαφές πόσες περιοχές συνολικά αποτέλεσαν στόχο της ισραηλινής επίθεσης ούτε έχουν δοθεί, μέχρι στιγμής, στη δημοσιότητα εικόνες των πληγμάτων από τον ιρανικό στρατό.
Ιρανοί αξιωματούχοι τοποθέτησαν τις πληγείσες περιοχές στις επαρχίες Ιλάμ, Χουζεστάν και Τεχεράνη. Σε δορυφορικές εικόνες της Planet Labs PBC, διακρίνονταν καμένα χωράφια γύρω από τον ιρανικό χώρο παραγωγής φυσικού αερίου Tange Bijar στην επαρχία Ιλάμ το Σάββατο, αν και δεν ήταν αμέσως ξεκάθαρο αν αυτό οφειλόταν στην επίθεση. Η επαρχία Ιλάμ βρίσκεται στα σύνορα Ιράν-Ιράκ, στο δυτικό Ιράν.
Τα πιο εμφανή πλήγματα ήταν ορατά στις εικόνες του Planet Labs από το Παρχίν, περίπου 25 μίλια νοτιοανατολικά του κέντρου της Τεχεράνης, κοντά στο φράγμα Μαμαλού. Εκεί, μια δομή φαινόταν να έχει καταστραφεί ολοσχερώς, ενώ σε άλλες διακρίνονταν διάφορες βλάβες από την επίθεση.
Στο Χοτζίρ, περίπου 12 μίλια μακριά από το κέντρο της Τεχεράνης, διακρίνονται πλήγματα σε τουλάχιστον δύο κτίρια, στις δορυφορικές εικόνες.
Αναλυτές όπως ο Ντέκερ Έβελεθ στη δεξαμενή σκέψης CNA με έδρα τη Βιρτζίνια, ο Τζο Τρούζμαν στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών με έδρα την Ουάσιγκτον και ο πρώην επιθεωρητής όπλων των Ηνωμένων Εθνών Ντέιβιντ Ωλμπράιτ, καθώς και άλλοι ειδικοί ανοικτών πηγών, εντόπισαν πρώτοι τις ζημιές στις βάσεις. Οι τοποθεσίες των δύο βάσεων αντιστοιχούν σε βίντεο που περιήλθαν στην κατοχή του AP και δείχνουν ιρανικά συστήματα αεράμυνας να βάλλουν στην περιοχή νωρίς το Σάββατο.
Πλήγμα σε δομή του προγράμματος πυρηνικών όπλων του Ιράν
Στο Παρχίν, το Ινστιτούτο Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας του Ωλμπράιτ αναγνώρισε το κατεστραμμένο κτίριο στην πλαγιά ενός βουνού ως το «Taleghan 2». Είπε ότι ένα αρχείο ιρανικών πυρηνικών δεδομένων που είχε κατασχεθεί νωρίτερα από το Ισραήλ προσδιόρισε το κτίριο ως χώρο στέγασης «ενός μικρότερου, επιμήκους θαλάμου υψηλής εκρηκτικότητας και ενός συστήματος λάμψης ακτίνων Χ για την εξέταση δοκιμών υψηλής εκρηκτικότητας μικρής κλίμακας».
«Τέτοιες δοκιμές μπορεί να περιελάμβαναν υψηλά εκρηκτικά με συμπιεσμένο πυρήνα φυσικού ουρανίου, που θα προσομοίωναν την πυροδότηση ενός πυρηνικού εκρηκτικού μηχανισμού», αναφέρει έκθεση του Ινστιτούτου το 2018.
Σε μήνυμα που αναρτήθηκε στην κοινωνική πλατφόρμα X νωρίς το πρωί της Κυριακής, το Ινστιτούτο πρόσθεσε: «Δεν είναι βέβαιο αν το Ιράν χρησιμοποίησε ουράνιο στο «Ταληχάν 2», αλλά είναι πιθανό να μελέτησε τη συμπίεση ημισφαιρίων φυσικού ουρανίου, γεγονός που θα εξηγούσε τις βιαστικές και μυστικές προσπάθειες ανακαίνισής του μετά το αίτημα του ΙΑΕΑ για πρόσβαση στο Παρχίν το 2011».
Δεν είναι σαφές τι εξοπλισμός μπορεί να υπήρχε μέσα στο κτίριο «Ταληχάν 2» νωρίς το Σάββατο. Δεν υπήρξαν ισραηλινά πλήγματα στην πετρελαϊκή βιομηχανία του Ιράν ούτε στους χώρους εμπλουτισμού των πυρηνικών του ούτε στον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας στο Μπουσέρ, κατά τη διάρκεια της επίθεσης.
Ο Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσσι, ο οποίος ηγείται της ΙΑΕΑ, το επιβεβαίωσε αυτό στο Χ, λέγοντας ότι «οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν δεν έχουν πληγεί».
«Οι επιθεωρητές είναι ασφαλείς και συνεχίζουν το ζωτικής σημασίας έργο τους», πρόσθεσε. «Ζητώ σύνεση και αυτοσυγκράτηση από ενέργειες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια & προστασία των πυρηνικών & άλλων ραδιενεργών υλικών».
Πλήγματα σε εγκαταστάσεις του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν
Άλλα κτίρια που καταστράφηκαν στο Χοτζίρ και στο Παρχίν πιθανότατα περιελάμβαναν κτίρια όπου το Ιράν χρησιμοποιούσε βιομηχανικούς αναμείκτες για τη δημιουργία των στερεών καυσίμων που απαιτούνται για το εκτεταμένο βαλλιστικό πυραυλικό του οπλοστάσιο, δήλωσε ο Έβελεθ.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε αμέσως μετά την επίθεση του Σαββάτου, ο ισραηλινός στρατός ανέφερε ότι στόχευσε «εγκαταστάσεις κατασκευής πυραύλων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των πυραύλων που το Ιράν εκτόξευσε κατά του κράτους του Ισραήλ τον τελευταίο χρόνο».
Η καταστροφή αυτών των εγκαταστάσεων θα μπορούσε να διαταράξει σημαντικά την ικανότητα του Ιράν να κατασκευάσει νέους βαλλιστικούς πυραύλους για να αναπληρώσει το οπλοστάσιό του μετά τις δύο επιθέσεις στο Ισραήλ. Η παραστρατιωτική Φρουρά της Επανάστασης του Ιράν, η οποία επιβλέπει το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων της χώρας, παραμένει σιωπηλή μετά την επίθεση του Σαββάτου.
Το συνολικό οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν, το οποίο περιλαμβάνει πυραύλους μικρότερου βεληνεκούς που δεν μπορούν να φθάσουν στο Ισραήλ, εκτιμήθηκε να «υπερβαίνει τους 3.000» από τον στρατηγό Κένεθ ΜακΚένζι, τότε διοικητή της Κεντρικής Διοίκησης του αμερικανικού στρατού, σε κατάθεσή του στην αμερικανική Γερουσία το 2022. Στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε, το Ιράν εκτόξευσε εκατοντάδες πυραύλους σε σειρά επιθέσεων.
Δεν έχουν αναρτηθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο ή φωτογραφίες με τμήματα πυραύλων ή καταστροφές σε γειτονιές πολιτών μετά την πρόσφατη επίθεση – γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ισραηλινά πλήγματα ήταν πολύ πιο ακριβή από τα πυρά βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν με στόχο το Ισραήλ τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο. Το Ισραήλ χρησιμοποίησε πυραύλους που εκτοξεύτηκαν από αεροσκάφη κατά τη διάρκεια της επίθεσής του.
Ωστόσο, φαίνεται ότι επλήγη και ένα εργοστάσιο στη βιομηχανική πόλη Σαμσαμπάντ, νότια της Τεχεράνης, κοντά στο Διεθνές Αεροδρόμιο Ιμάμ Χομεϊνί, κύρια πύλη της χώρας προς τον έξω κόσμο. Τα διαδικτυακά βίντεο του κατεστραμμένου κτιρίου αντιστοιχούν σε διεύθυνση εταιρείας γνωστής ως TIECO, η οποία διαφημίζεται ότι κατασκευάζει προηγμένα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν.
Αξιωματούχοι της TIECO ζήτησαν από το AP να απευθύνει επιστολή στην εταιρεία πριν απαντήσει σε ερωτήσεις. Η εταιρεία δεν απάντησε στην επιστολή που της εστάλη.
Του Jon Gambrell
