Δευτέρα, 15 Σεπ, 2025

Άνοιξε τις πύλες του το 53ο Φεστιβάλ Βιβλίου, στο Πεδίο του Άρεως

Εγκαινιάστηκε επίσημα τη Δευτέρα στις 20:30, στο Πεδίο του Άρεως, το 53ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που έχει ξεκινήσει ήδη από την Παρασκευή με εκδηλώσεις για τους πρωτοεμφανιζόμενους ποιητές και τα παιδιά.

Ο Κωνσταντίνος Αγγελάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β.), διοργανωτή του φεστιβάλ, είπε: «Με μεγάλη χαρά σας καλωσορίζω σήμερα στα εγκαίνια του 53ου Φεστιβάλ Βιβλίου, σε μια γιορτή που δεν είναι απλώς πολιτιστικό γεγονός αλλά ένας πολύχρωμος κόσμος που ανοίγεται μπροστά μας μέσα από τις σελίδες των βιβλίων. Το φετινό μας αφιέρωμα, ‘Παιδί και φιλαναγνωσία – Με ένα βιβλίο ανακαλύπτω τον κόσμο‘, είναι η καρδιά του φεστιβάλ, το οποίο είναι αφιερωμένο σε όλα τα παιδιά. Σε εκείνα που ανοίγουν για πρώτη φορά ένα παραμύθι, σε εκείνα που ονειρεύονται μέσα από τις περιπέτειες, αλλά και σε εκείνα που ψάχνουν απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής. Γιατί αυτό ακριβώς συμβαίνει: κάθε βιβλίο που κρατά ένα παιδί στα χέρια του γίνεται γέφυρα προς τη γνώση, το συναίσθημα, τη φαντασία, αλλά και την κατανόηση του κόσμου που το περιβάλλει. Σήμερα, εγκαινιάζοντας το φεστιβάλ, σας προσκαλώ να ζήσουμε όλοι μαζί αυτή τη χαρά της ανακάλυψης, της μάθησης και της δημιουργίας».

Το πρόγραμμα του φεστιβάλ τις επόμενες ημέρες διαμορφώνεται ως εξής:

Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2025

Παρουσίαση της έκδοσης «Η Μακεδονία στο ελληνικό Κοινοβούλιο, 1897-1989»

Ομιλητές: Βασίλης Κ. Γούναρης (Καθηγητής, ΑΠΘ), Ιωάννης Δ. Στεφανίδης (Καθηγητής, ΑΠΘ), Ευάνθης Χατζηβασιλείου (καθηγητής, ΕΚΠΑ / γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής). Την εκδήλωση θα τιμήσει με την παρουσία του ο πρόεδρος της Βουλής, Νικήτας Μ. Κακλαμάνης.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, ώρα 19:30

Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2025

Διαδραστική εκδήλωση: «Τα παιχνίδια των αρχαίων Ελλήνων»

Τρία σπουδαία αρχαιοελληνικά παιχνίδια στρατηγικής: Τριάδα (η αρχαία τρίλιζα), Εννεάδα, και το μοναδικό Οστομάχιον του Αρχιμήδη, καλούν σε ατομικές και ομαδικές αναμετρήσεις μικρούς και μεγάλους. Παράλληλο ψηφιακό υλικό παρουσιάζει σημαντικές εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων. Συντελεστές: Μαρία Νικητοπούλου, Ισαβέλλα ντε Βίλλιερς, Δημήτρης Γαλάνης, Ελένη Παπαστεργίου.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κοτσανά, ώρα 18:30

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Κόμικς στην Ελλάδα: Από το περιθώριο στις προθήκες»

Συντονισμός: Βασιλεία Βαξεβάνη (Υπεύθυνη Προγραμμάτων Athens Comics Library)

Ομιλητές: Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου (συνδιοργανωτής Φεστιβάλ Comicdom Con Athens), Ελένη Παπαγεωργίου (εκδότρια, ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ), Αλέκος Παπαδάτος (δημιουργός κόμικς), Λευτέρης Σταυριανός (εκδότης, Jemma Press, ιδιοκτήτης καταστημάτων κόμικς), Κατερίνα Φράγκου (υπεύθυνη λογοτεχνικού πρακτορείου Ίρις).

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Ελληνική Ακαδημία Κόμικς, ώρα 20:30

Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2025

130 χρόνια «Σύλλογος των Αθηναίων»

Ομιλητής: Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, πρόεδρος του Συλλόγου

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Σύλλογος των Αθηναίων, ώρα 19:30

Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου 2025

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Δικαιοσύνη υπό αίρεση: Ηθική και έγκλημα στην αστυνομική λογοτεχνία. Υπάρχει δίκαιο πέρα από τον Νόμο;»

Συντονισμός: Ιωάννα Πετρίδου (διοργανώτρια Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha).

Ομιλητές: Άντυ Βρόσγος (συγγραφέας, πρόεδρος της ΕΛΣΑΛ), Έλενα Μπολονάση (δικηγόρος, εγκληματολόγος, συγγραφέας), Ιωάννης Πανούσης (ομότιμος καθηγητής Εγκληματολογίας), Βίκυ Χασάνδρα (συγγραφέας, σεναριογράφος, καθηγήτρια σεναρίου και δημιουργικής γραφής).

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Φεστιβάλ Agatha & ΕΛΣΑΛ | ώρα 19:00

«Ταξίδι στην Ελληνική Μουσική» με τον Ισίδωρο Πάτερο

Μια συναυλία-περιήγηση στον πλούτο της ιστορίας της ελληνικής μουσικής από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας.

Συντελεστές: Ισίδωρος Πάτερος (επιμέλεια εκδήλωσης, τραγούδι, αρχαία λύρα, μπουλγαρί, μαντόλα, μπουζούκι, κιθάρα), Χρήστος Χαρχαλάκης (βιολί, μαντολίνο), Άγγελος Πάτερος (πιάνο).

Διοργάνωση: Σ.ΕΚ.Β. – Απολλώνιο Ωδείο/Τμήμα Παραδοσιακής Μουσικής | ώρα 21:00

Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2025

Παιδική θεατρική παράσταση «Ο Πέτρος και ο λύκος» από την εταιρεία Μέθεξις

Το μουσικό παραμύθι του Σεργκέι Προκόφιεφ, το διασημότερο όλων των εποχών, σε σκηνοθεσία Χρήστου Τριπόδη. Με τον Ιωάννη Απέργη, πέντε μουσικούς, δυο χορεύτριες και επτά μουσικά όργανα.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 20:00

Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2025

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Πάμε βιβλιοθήκη;»

Ανοιχτή συζήτηση με το κοινό με κεντρικό θέμα το λογοτεχνικό βιβλίο στο σχολείο και την χρησιμότητα των σχολικών βιβλιοθηκών.

Ομιλητές: Δρ Χρύσα Κουράκη (αντιπρόεδρος ελληνικού τμήματος ΙΒΒΥ), Ελένη Γερουλάνου (πρόεδρος Library4all).

Παρεμβαίνουν μέλη των δύο φορέων: συγγραφείς, εικονογράφοι, εκπαιδευτικοί.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ & Library4all | ώρα 18:30

Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2025

Πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς στη νουβέλα, το διήγημα και το μυθιστόρημα

Συντονισμός: Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 18:00

Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας (PWPF) «Συναντώντας την ποίηση. Η αιωνιότητα των στίχων»

Με τη συμμετοχή ποιητριών και ποιητών που η δράση τους εμπνέει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 20:15

Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2025

Συναυλία από το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής του Δήμου Αθηναίων

Συντελεστές: Δημήτρης Γάσιας (βιολί), Βασίλειος Δρόλιας (μπάσο), Άγγελος Ηλίας (αρχιμουσικός), Νικόλαος Κρέτσης (μπουζούκι), Αντώνιος Μπαστιάνος (κιθάρα), Ανδρέας Νικόλης (κρουστά), Θεοδώρα Λουίζου (ερμηνεύτρια), Δημοσθένης Πολυμέρης (ακορντεόν), Εμμανουήλ Σκουλάς (ερμηνευτής)

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – ΟΠΑΝΔΑ | ώρα 20:30

Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2025

Πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς στο δοκίμιο, το μελέτημα, το χρονικό-μαρτυρία, το θεατρικό έργο και το σενάριο

Συντονισμός: Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 18:00

Σύγχρονοι Κωνσταντινουπολίτες συγγραφείς

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Όψεις της κοινωνίας της Πόλης μέσα από το βλέμμα των σύγχρονων Κωνσταντινουπολιτών ιστορικών μελετητών, μυθιστοριογράφων, ποιητών και μεταφραστών».

Τα μέλη της ομάδας μέσα από το συγγραφικό τους έργο θα παρουσιάσουν την κοινωνία, τις δραστηριότητες, τα ήθη και έθιμα, την εκπαιδευτική και πνευματική ύπαρξη της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 20:30

Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2025

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Μακροπρόθεσμος Προϋπολογισμός: Τι (πρέπει να) κάνει η Ευρώπη για τα παιδιά και τους νέους»

Ανοιχτή συζήτηση με ευρωβουλευτές και πολίτες.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα & Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα | ώρα 18:15

Διαβάζοντας μεγαλώνω | Στρογγυλό τραπέζι με θέμα: «Να βάλουμε βιβλία στις κούνιες και στα καροτσάκια τους; Η σημασία των πρώιμων αναγνωστικών παρεμβάσεων»

Συντονισμός: Άβα Χαλκιαδάκη (φιλόλογος, ερευνήτρια αναγνωστικών πολιτικών). Ομιλητές τα μέλη του Διαβάζοντας Μεγαλώνω: Εύη Ανδριανού (παιδαγωγός ειδικής αγωγής, θεατροπαιδαγω γός), Κατερίνα Δερματά (PhD, παιδαγωγός πρώιμης παιδικής ηλικίας), Γόνη Λούκα (ηθοποιός, νηπιαγωγός), Μαρία Μπακάρα (κοινωνιολόγος), Μαρία Μπούρη (PhD, παιδίατρος), Ευανθία Σακελλάρη (Καθηγήτρια, Τμήμα Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας, Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής), Σίσσυ Τσιφλίδου (PhD, εκπαιδευτικός).

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 20:00

Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2025 

Στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Πώς επιλέγουμε βιβλία για τα παιδιά;»

Ανοιχτή συζήτηση αφιερωμένη στην ανάδειξη των κριτηρίων επιλογής βιβλίων για παιδιά, αλλά και της σημασίας του βιβλίου στη ζωή των μικρών σε ηλικία αναγνωστών.

Συντονισμός: Μαρίζα Ντεκάστρο (κριτικός και συγγραφέας, εκ μέρους του περιοδικού O Αναγνώστης), Ζωή Κοσκινίδου (δημοσιογράφος, εκ μέρους του περιοδικού Κόκκινη Αλεπού).

Ομιλητές: Μαρία Ρηγάτου (εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, 3ο Δημοτικό Σχολείο Ζωγράφου), Άγγελος Μητρέλης (βιβλιοθηκονόμος στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό του Pierce-The American College of Greece), Γαρυφαλιά Τεριζάκη (νηπιαγωγός, υπεύθυνη του Παραρτήματος Τριφυλίας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Καλαμάτας)

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – περιοδικά Κόκκινη Αλεπού & O Αναγνώστης | ώρα 19:00

«Ο Καραγκιόζης γραμματικός» από το Θέατρο Σκιών Νικόλα Τζιβελέκη

Ο αγράμματος Καραγκιόζης διορίζεται γραμματέας της πόλης. Δυσκολεύεται να τα καταφέρει και περνάει διάφορες περιπέτειες. Ένα έξυπνο εύρημα στον μπερντέ για να σατιριστούν τα στραβά και τα ανάποδα.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. | ώρα 21:00

Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2025

«Το Δ των Δικαιωμάτων. Όταν οι εικόνες γίνονται η φωνή κάθε παιδιού»

Εκδήλωση-συζήτηση, με αφορμή την έκθεση «Το Δ των Δικαιωμάτων», για την ανάδειξη της σημασίας της εικόνας ως μέσο έκφρασης των Δικαιωμάτων των Παιδιών.

Συντονισμός: Πάνος Χριστοδούλου (διευθυντής ΔΔΠ, συγγραφέας)

Παρεμβαίνει η Καλλιόπη Κύρδη (υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων στη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α΄ Αθήνας)

Ομιλητές και ομιλήτριες οι εικονογράφοι: Νικόλας Ανδρικόπουλος, Ευαγγελία Γουτιάνου, Βασίλης Γρίβας, Στέλλα Δημητρακοπούλου, Ιφιγένεια Καμπέρη, Ναταλία Καπατσούλια, Σπυριδούλα Κουράκη, Ειρήνη Κούτμου, Έφη Λαδά, Νίκη Λεωνίδου, Χαρά Μαραντίδου, Κανέλλος Μπίτσικας, Πέτρος Μπουλούμπασης, Κατερίνα Σωτηροπούλου, Svetlin Vassilev.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΔΔΠ) | ώρα 18:30

Συναυλία «Οι διεθνείς δρόμοι του Μίκη»

Ένα μουσικό ταξίδι-αφιέρωμα στον μεγάλο και διεθνή Μίκη Θεοδωράκη, με σταθμούς τα σπουδαία του έργα όπως τα τραγουδήσαμε στη γλώσσα των μεγάλων μας ποιητών, αλλά και με σύγχρονη απόδοση στα ισπανικά από τον διακεκριμένο λογοτέχνη, θεατρικό σκηνοθέτη και πανεπιστημιακό καθηγητή, ελληνικής καταγωγής πολίτη της Βενεζουέλας Κώστα Παλαμίδη.

Συντελεστές: Μάρθα Μορελεόν, Άλκης Κόλλιας,  Ειρήνη Τουμπάκη, Μάριος Στρόφαλης

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Το Μικρό Παρίσι των Αθηνών | ώρα 20:30

Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025

Παιδικό εργαστήριο «Το ’21 αλλιώς. Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL»

Οι συλλέκτες Βασιλική Φατή και Άγγελος Γιακουμάτος θα παρουσιάσουν διοράματα που δημιούργησαν για την έκθεση, θα μιλήσουν στα παιδιά για την πρωτότυπη ενασχόλησή τους και θα δείξουν πώς φτιάχνεται μία τέτοια φιγούρα.

Διοργάνωση Σ.ΕΚ.Β. – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο | ώρα 19:00

Η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου, μια ζωντανή «κιβωτός» γνώσης με πάνω από 21.000 τίτλους βιβλίων

Σε ένα νησί με χαλαρούς ρυθμούς και με φιλόξενους αλλά και φιλαναγνώστες κατοίκους γεννήθηκε η ιδέα μιας δημοτικής βιβλιοθήκης, η οποία μάλιστα το 2013 διακρίθηκε ανάμεσα στις δώδεκα πιο πρωτοπόρες βιβλιοθήκες της Ελλάδας. Η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου διαθέτει περισσότερους από 21.000 τίτλους βιβλίων που συνεχώς αυξάνονται, σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, παιδικά και εφηβικά τμήματα, αλλά και δράσεις φιλαναγνωσίας.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο εμπνευστής της βιβλιοθήκης, πρώην δημάρχος Λέρου, Μιχάλης Κόλλιας, «η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου έχει μετατραπεί σε ένα ανοιχτό εργαστήριο δημιουργικής σκέψης, φαντασίας και απασχόλησης. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά κύτταρα του νησιού μας, με ιστορία που χάνεται στον χρόνο. Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Διονύσιος Οικονομόπουλος, στο βιβλίο του «Λεριακά» (1888), αναφέρεται στην ύπαρξη σπουδαίας και πλούσιας βιβλιοθήκης στη Λέρο, η οποία περιελάμβανε πλήθος χειρογράφων και βιβλίων, δωρεά του Λεριού δασκάλου Αδαμάντιου Χαραμή. Στα δύσκολα χρόνια του πολέμου (1943-1947), τα χειρόγραφα αυτά διασώθηκαν, καθώς κρύφτηκαν στο πηγάδι του Κάστρου».

Να αναφέρουμε ότι μέσω του προγράμματος Future Library του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο του οποίου δημιουργήθηκε ένα δίκτυο 140 δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών σε όλη τη χώρα, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λέρου όχι μόνο είχε ενταχθεί, αλλά όπως επισημαίνει ο κος Κόλλιας ξεχώρισε: το 2013 διακρίθηκε ανάμεσα στις δώδεκα πιο πρωτοπόρες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και συμμετείχε στο παγκόσμιο συνέδριο Next Library που πραγματοποιήθηκε στο Aarhus της Δανίας.

Ο κος Κόλλιας κατά τη θητεία του ως δήμαρχος Λέρου είχε θέσει τον εξής στόχο: «Την ανάδειξη αυτού του ιστορικού θεσμού, ώστε να του δώσουμε νέα πνοή. Ολοκληρώσαμε την ανακατασκευή του κτιρίου της πρώην Λεριακής Λέσχης, που από την 25η Μαρτίου 2015 φιλοξενεί τη Δημοτική Βιβλιοθήκη, επενδύοντας στη γνώση και στην κάλυψη κοινωνικών αναγκών σε δύσκολους καιρούς. Στην προσπάθεια αυτή, καθοριστική υπήρξε η συμβολή του βιβλιοθηκονόμου, Δημήτρη Σταματέλου και του τότε αντιδημάρχου, Ιωάννη Κωνσταντινίδη, στους οποίους εκφράζω δημόσια τις ευχαριστίες μου».

Δημοτική Βιβλιοθήκης Λέρου, (Ευγενική παραχώρηση του Θάνου Μάλλιου στο ΑΠΕ ΜΠΕ)

 

«Σήμερα, η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, δίνοντας τη δυνατότητα σε μόνιμους κατοίκους αλλά και επισκέπτες να τη χρησιμοποιούν, να δανείζονται βιβλία, να παρακολουθούν εκδηλώσεις και να συμμετέχουν σε δράσεις. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι εθελοντές, που με δωρεές βιβλίων και εξοπλισμού στηρίζουν διαρκώς τη λειτουργία της» τονίζει ο κος Κόλλιας και αναφέρει ότι «από το 2023, είχαμε εντάξει τη βιβλιοθήκη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την ψηφιοποίηση του πολύτιμου έντυπου υλικού της, ένα έργο που ελπίζω η νέα δημοτική αρχή (2024) να υλοποιήσει, ώστε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η αξία της. Η δημοτική βιβλιοθήκη Λέρου, που στεγάζεται σήμερα στον Πλάτανο, δίπλα από το δημαρχείο, αποτελεί το καμάρι όχι μόνο της Λέρου, αλλά και ολόκληρης της Δωδεκανήσου. Είναι ένας ζωντανός χώρος γνώσης, πολιτισμού και δημιουργίας, που συνεχίζει να γράφει τη δική του σπουδαία ιστορία».

Μυώντας τους τουρίστες στον ελληνικό πολιτισμό

Διαβάζοντας συνήθως ελληνική ποίηση, και λογοτεχνία, χωρίς όμως να λείπουν και τα βιβλία της φιλοσοφίας αλλά και της θεολογίας, οι τουρίστες που επισκέπτονται το νησί έρχονται σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική κουλτούρα. Ο ιδιοκτήτης βίλας Θάνος Μάλλιος φροντίζει από πριν να στείλει στους επισκέπτες του μια λίστα μεταφρασμένων ελληνικών βιβλίων, δίνοντάς τους την ευκαιρία να γνωρίσουν την κουλτούρα, την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού και γενικότερα της Ελλάδας. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ ΜΠΕ αυτή την σκέψη την είχε από πολύ νωρίς. «Ίσως ήταν τα  καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας που περνούσα στην Ελλάδα, γιατί μέχρι την εφηβεία ζούσα στη Σαουδική Αραβία, οπότε ένιωθα τουρίστας στη χώρα μου. Η Ελλάδα ήταν ταυτισμένη για εμένα με το ελληνικό καλοκαίρι. Μέσα στα πέτρινα χοντρά ντουβάρια πάντα ένα βιβλίο συνόδευε τον μεσημεριανό ύπνο· το ίδιο και τα βράδια». Όλα τα βιβλία που δανείζει προέρχονται από την προσωπική του συλλογή, με μεταφράσεις κυρίως στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. «Θέλω όμως να αναπτύξω και τις μεταφράσεις στα τουρκικά καθώς πολλοί από τους επισκέπτες είναι γείτονες, οπότε θέλω να τους φέρω κοντά στην ψυχή του πολιτισμού μας που είναι τα γράμματα».

Στην ερώτησή μας αν υπάρχει πρόθεση να συνεργαστεί και με τη δανειστική βιβλιοθήκη του νησιού, ο  κος Μάλλιος τονίζει ότι «αυτό είναι κάτι που το επιδιώκω και θα το κάνω, όπως ομοίως θέλω να πράξουν και οι υπόλοιποι επαγγελματίες της φιλοξενίας. Το ξενόγλωσσο τμήμα αυτής της τόσο σημαντικής βιβλιοθήκης είναι αρκετά πλούσιο. Κάθε φορά παροτρύνω τους επισκέπτες να την επισκεφθούν. Είναι κάτι μοναδικό με τους τίτλους που διαθέτει, για το νησί αλλά και για όλη την Ελλάδα».

Της Κάτιας Παπαδοπούλου

Livraria Lello: Ένας περίτεχνος και θαυμαστός οίκος βιβλίων

Σαν ένα μαγικό μέρος περιγράφουν πολλοί επισκέπτες τη Livraria Lello, στο Πόρτο της Πορτογαλίας. Αν και το εξωτερικό του βιβλιοπωλείου είναι αρκετά ‘ταπεινό’ σε σχέση με το εσωτερικό του, ωστόσο αρκετά διακοσμητικά στοιχεία, όπως τα πέτρινα σκαλίσματα και τα χαρακτηριστικά πορτογαλικά επιζωγραφισμένα κεραμικά πλακάκια azulejo. Το εσωτερικό, όμως, γεμάτο περίπλοκα ξυλόγλυπτα στοιχεία, βιτρώ με ζωηρά χρώματα, περίτεχνα γύψινα διακοσμητικά και κάθε άλλη σπιθαμή καλυμμένη από βιβλία, ξεπερνά κάθε προσδοκία.

Το 1906, ο Πορτογάλος μηχανικός Φρανσίσκο Ξαβιέ Εστέβες δημιούργησε το μοναδικό αρχιτεκτονικό σχέδιο της Livraria Lello, συγχωνεύοντας δύο στυλ. Το κύριο αρχιτεκτονικό ύφος είναι νεογοτθικό, με άφθονες μυτερές καμάρες και σχέδια με ροζέτες και φυλλώματα, προσδίδοντας στο εσωτερικό μια μεσαιωνική, εκκλησιαστική ατμόσφαιρα. Εν τω μεταξύ, οι ρέουσες γραμμές της σκάλας εκφράζουν το art nouveau, το οποίο μιμείται τους οργανικούς ρυθμούς της φύσης.

ZoomInImage
(Kiev.Victor/Shutterstock)

 

Η πρόσοψη της Livraria Lello, η οποία πλαισιώνεται από άλλα καταστήματα, διακρίνεται από το επίσης νεογοτθικό της στυλ, με ερμάρια τοποθετημένα πάνω από τα τρία παράθυρα του δεύτερου ορόφου και των μικρών πυργίσκων της. Επιπλέον, χαρακτηριστικά νεογοτθικά τετράφυλλα σχέδια διακοσμούν τις δύο στήλες που χωρίζουν την πρόσοψη του βιβλιοπωλείου από τα δύο παρακείμενα κτίρια. Μια φαρδιά, διακοσμητική, σκαλιστή σε πέτρα αψίδα περιγράφει την μπροστινή είσοδο του καταστήματος.

Δύο γυναικείες μορφές που αντιπροσωπεύουν την τέχνη και την επιστήμη πλαισιώνουν τα παράθυρα του δεύτερου ορόφου, πάνω από τα οποία υπάρχει ένας πίνακας art nouveau, ενώ από κάτω οι λέξεις «Lello & Irmão» (Λέλλο & Αδελφός) κοσμούν την είσοδο του καταστήματος.

Livraria Lello: Portugal’s Highly Embellished Bookstore
(Nido Huebl/Shutterstock)

 

Σημείο εστίασης στο εσωτερικό του κτιρίου είναι η σαρωτική, διχαλωτή σκάλα με τα πορφυρά σκαλοπάτια, το σκαλιστό κιγκλίδωμα και τους παρακείμενους κίονες. Το υπέροχο βιτρώ της οροφής του δεύτερου ορόφου είναι ορατό από τον πρώτο όροφο. Ξύλινες βιβλιοθήκες από το δάπεδο μέχρι την οροφή, κάποιες ανοιχτές και κάποιες κλειστές με γυαλί, χωρίζονται από τμήματα που φέρουν μεγάλα σχέδια τετράφυλλων.

ZoomInImage
(Andrea Izzotti/Shutterstock)

 

Το υποστύλωμα της καμπυλωτής μεγάλης σκάλας σε στιλ art nouveau είναι βαρυφορτωμένο με σκαλιστά σχέδια φύλλων ζωγραφισμένα χρυσά, σε ανοιχτό μπλε φόντο. Τα εμβληματικά κόκκινα σκαλοπάτια πλαισιώνονται από ξύλινες κολόνες, οι οποίες επιστέφονται από διπλά κιονόκρανα, που μιμούνται τον κορινθιακό ρυθμό με την άκανθα.

ZoomInImage
(Ρ.Μ. Nunes/Shutterstock)

Ο δεύτερος όροφος είναι διαμορφωμένος σαν μια ανοιχτή γκαλερί βιβλίων, προσβάσιμη και από τις δύο πλευρές της κόκκινης διχαλωτής σκάλας. Το φως εισχωρεί από τον τεράστιο φεγγίτη με τα βιτρώ, ενώ τα περίπλοκα γύψινα στοιχεία και οι λεπτομέρειες που μοιάζουν με αντηρίδες στην οροφή και στους τοίχους τονίζουν τα έργα τέχνης του βιβλιοπωλείου.

ZoomInImage
(Florin Cnejevici/Shutterstock)

Σχεδιασμένο για να αποδίδει την όψη χειροποίητου ξύλου, το ταβάνι του βιβλιοπωλείου χαρακτηρίζεται από εκπληκτική  γυψοτεχνία σε μπλε και χρυσό. Οι βεντάλιες και οι ρόδακες είναι μεταξύ των νεογοτθικών και art nouveau στοιχείων που εμφανίζονται στο σχέδιο.

ZoomInImage
(Felix Lipov/Shutterstock)

 

Ο φεγγίτης του δεύτερου ορόφου σχεδιάστηκε από τον Ολλανδό καλλιτέχνη Σάμιουελ Βαν Κρίκεν, και αποτελεί σημείο εστίασης λόγω του μεγέθους του (8 x 3 μ) και των έντονων χρωμάτων του. Η λατινική φράση «Decus in Labore», που σημαίνει «αξιοπρέπεια στην εργασία», αναγράφεται στο κέντρο.

Της Deena Bouknight

Ο «συντομότερος» τρόπος να μάθετε την Ιστορία της Γαλλίας

Μια συνοπτική ιστορία της Γαλλίας αποτελεί το πρόσφατο βιβλίο του Κόλιν Τζόουνς «Η συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας», με υπότιτλο «Από τη Ρωμαϊκή Γαλατία στην επανάσταση και την πολιτιστική ακτινοβολία — Μια Παγκόσμια Ιστορία για την εποχή μας».

Μέσα σε 300 περίπου σελίδες, ο Τζόουνς έχει συμπυκνώσει περίπου 2.000 χρόνια ιστορίας σε ένα ευανάγνωστο, διορατικό, αλλά και διασκεδαστικό βιβλίο, χωρίς να ‘στριμώξει’ τα θέματα του. Παραδόξως, οι ιστορικές εποχές — από τη βασιλεία του Χλωδοβίκου Α΄ και την άνοδο των Φράγκων μέχρι τη στρατιωτική και ιδεολογική πάλη μεταξύ της γαλλικής χριστιανοσύνης και την άνοδο του Ισλάμ, την επαναστατική και ναπολεόντεια εποχή και τη σύγχρονη εποχή του 20ου και 21ου αιώνα — ρέουν αρκετά ομαλά από το ένα στο άλλο.

Ο συγγραφέας συζητά στην εισαγωγή του την ιδέα της Γαλλίας ως αμάλγαμα ιδεών, πολιτισμών και λαών. Στη συνέχεια, προχωρά στην επίδειξη τού πώς ακριβώς, κατά τη διάρκεια των χιλιετιών, προέκυψε αυτός ο χαρακτήρας. Δεν ήταν μόνο οι συγκρούσεις, οι φιλοσοφικές ιδέες και τα βασιλικά διατάγματα που επέφεραν αλλαγές στη Γαλλία, αλλά, όπως υποδεικνύει νωρίς ο Τζόουνς, και οι κλιματικές αλλαγές και η εξάπλωση ασθενειών που συχνά ανάγκαζαν τη χώρα να αλλάζει και να προσαρμόζεται.

Από τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων μέχρι τον Μαύρο Θάνατο, ο Τζόουνς παρέχει αρκετές λεπτομέρειες για να διασφαλίσει ότι οι αναγνώστες μπορούν να κατανοήσουν τον αντίκτυπο και τη σοβαρότητα τέτοιων στιγμών. Όσον αφορά τις συρράξεις, όμως, δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί τη Γαλλία χωρίς τον θεσμό του πολέμου.

Πόλεμος και Θρησκεία

Ο Καρλομάγνος συμβουλεύει τον γιο του, Λουδοβίκο τον Ευσεβή. (Public Domain)

 

Ο Τζόουνς καθοδηγεί τον αναγνώστη μέσα από τη σταθερότητα της μοναδικής βασιλείας του Χλωδοβίκου (ή Κλόβις) Α΄ και την επακόλουθη αστάθεια μετά τον θάνατό του, όταν το φράγκικο βασίλειό του χωρίστηκε μεταξύ των τεσσάρων γιων του, με αποτέλεσμα την Αυστρασία, τη Νευστρία, τη Βουργουνδία και την Ακουιτανία. Δεν ήταν η τελευταία φορά που το βασίλειο θα χωριζόταν. Ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής, γιος του Καρλομάγνου, επίσης χώρισε το βασίλειό του μεταξύ των τριών επιζώντων γιων του: του Λοθαρίου, του Λουδοβίκου του Γερμανικού και του Καρόλου του Φαλακρού.

Όπως προαναφέρθηκε, η θρησκεία έπαιξε έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη γέννηση και την ανάπτυξη της Γαλλίας, και συγκεκριμένα ο Χριστιανισμός, και ο Τζόουνς υφαίνει τη σημασία της θρησκείας σε όλη του την αφήγηση. Από την ήττα του στρατού των Ομεϋαδών στην Τουρ και τον προσηλυτισμό των Βίκινγκ στον Χριστιανισμό, μέχρι τους θρησκευτικούς πολέμους μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών κατά τον 16ο αιώνα και την ανατροπή και αποκατάσταση του Καθολικισμού τον 19ο αιώνα, η θρησκεία δικαιωματικά έχει τη θέση της στη «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας».

Ομοίως, η σημερινή Γαλλία δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς την εξέταση της επιρροής της Γαλλικής Επανάστασης και της, κατά καιρούς, βίαιης ώθησης της χώρας προς τον ρεπουμπλικανισμό. Από το 1789 και μετά, ο Τζόουνς σημειώνει την πολιτική αλλαγή φρουράς από τη μοναρχία στον ρεπουμπλικανισμό, από την αυτοκρατορία στη μοναρχία, μετά από τον ρεπουμπλικανισμό στη μοναρχία και τελικά στην Τρίτη, την Τέταρτη και τη σημερινή Πέμπτη Ρεπουμπλικανική Πολιτεία (με το διχασμένο Βισύ και την «Ελεύθερη» Γαλλία να συμμετέχουν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου). Η Γαλλία είναι πραγματικά μια ενδιαφέρουσα μελέτη της εθνικής πολιτικής και των εσωτερικών πολιτικών, καθώς και των εξωτερικών πολιτικών, με τις αποικιακές και μεταποικιακές εποχές της.

Εξαιρετική γραφή και σχεδιασμός

Ο Τζόουνς καλύπτει ένα πολύ ευρύ πεδίο, συμπεριλαμβανομένων πολιτιστικών θεμάτων, όπως οι φιλοσοφίες του Γαλλικού Διαφωτισμού και οι καλλιτεχνικές δημιουργίες που αλλάζουν το τοπίο. Ωστόσο, ο συγγραφέας παραμένει ισορροπημένος. Η «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας» παρουσιάζει την ιστορία όπως θα έπρεπε να παρουσιάζεται, με έναν ψύχραιμο, αν και εξαιρετικά διασκεδαστικό τρόπο. Σίγουρα, για τους πολλούς αιώνες που καλύπτει, θα περίμενε κανείς να περνάει γρήγορα τα χρόνια σε κάθε σελίδα, αλλά αυτό δεν οδηγεί πάντα σε ένα ρέον, ευχάριστο κείμενο. Ο Τζόουνς το πετυχαίνει κάνοντας το βιβλίο του σταθερά συναρπαστικό, αποδεικνύοντας ότι, αν και Βρετανός, είναι ένας από τους κορυφαίους μελετητές της γαλλικής ιστορίας.

Η ομάδα σχεδιασμού του βιβλίου αξίζει επίσης συγχαρητήρια. Οι χάρτες και τα γραφικά είναι σαφή και πολύ χρήσιμα, κάνοντας την ανάγνωση ακόμα πιο εντυπωσιακή. Η χρήση φωτογραφιών σε όλο το βιβλίο ήταν επίσης μια ωραία πινελιά. Η εμπειρία του εκδότη στην οργάνωση ενός τέτοιου βιβλίου είναι εμφανής – πράγματι, υπάρχουν 20 «Σύντομες» εργασίες μέχρι στιγμής από τις εκδόσεις The Experiment Publishing. Η «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας» αποτελεί μία ένδειξη ότι και τα υπόλοιπα ανάλογα έργα ίσως αξίζει να διαβαστούν. Σίγουρα φαίνεται να είναι ο «συντομότερος» τρόπος για να αποκτήσετε περισσότερες γνώσεις σχετικά με πολλά ιστορικά θέματα.

 

«Η συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας: Από τη Ρωμαϊκή Γαλατία στην Επανάσταση και την Πολιτιστική Ακτινοβολία — Μια Παγκόσμια Ιστορία για την Εποχή μας»

Συγγραφέας: Colin Jones
Εκδότης: The Experiment Publishing, 15 Απριλίου 2025
Χαρτόδετο, 304 σελίδες

Του Dustin Bass

Βιβλιοαγορά 15-17 Μαΐου στο ισόγειο του μεγάρου της Αρχαιολογικής Εταιρείας

Η Αρχαιολογική Εταιρεία οργανώνει τον Μάιο βιβλιοαγορά αφιερωμένη στην αρχαιολογία και την ιστορία, όπου θα διατεθούν πάρα πολλά βιβλία, ελληνικά και ξένα, σε πολύ χαμηλές τιμές.

Η βιβλιαγορά θα πραγματοποιηθεί στο ισόγειο του μεγάρου της εταιρείας (Πανεπιστημίου 22) την Πέμπτη 15, την Παρασκευή 16 και το Σάββατο 17 Μαΐου 2025, με το ακόλουθο ωράριο:

Πέμπτη 15 και Παρασκευή 16 Μαΐου 2025: από τις 10.00 το πρωί έως τις 18:00

Σάββατο 17 Μαΐου 2025: από τις 10.00 το πρωί έως τις 14:00

Η σπουδαία βιβλιοθήκη της Βαγδάτης: το ποτάμι κυλούσε μαύρο μελάνι από τη γνώση που χάθηκε

Ο Οίκος της Σοφίας θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες βιβλιοθήκες στην παγκόσμια ιστορία. Τα πρώτα κείμενα που θρηνούν για την καταστροφή του εμφανίστηκαν περίπου 130 χρόνια μετά την πτώση του, εγείροντας ερωτήματα για το εάν τελικά ένα μέρος του επιβίωσε.

Στη Βαγδάτη του όγδοου αιώνα, το Χαλιφάτο των Αββασιδών παίρνει τη σημαντική απόφαση να ιδρύσει μία βιβλιοθήκη αφιερωμένη στη διατήρηση της γνώσης από όλο τον κόσμο, η οποία έγινε γνωστή ως Bayt al Hikmah, ο Οίκος της Σοφίας.

Η δημιουργία του Οίκου της Σοφίας

Το 750, η δυναστεία των Ομεϋαδών αντικαθίσταται από εκείνη των Αββασιδών. Δώδεκα χρόνια μετά, ο Αββασίδης χαλίφης αλ Μανσούρ χτίζει τη Βαγδάτη και μεταφέρει εκεί την πρωτεύουσα από τη Δαμασκό.

Ο φημισμένος Αββασίδης χαλίφης Χαρούν αλ Ρασίντ ανεβαίνει στην εξουσία το 786. Τα βιβλία και τα αντικείμενα που είχε συλλέξει φτάνουν να φτιάξουν μία βιβλιοθήκη από μόνα τους. Η αγάπη του για τη γνώση και η επιθυμία του για τη διάδοση της προωθούν τη μεταφορά ενός μέρους της ιδιωτικής βιβλιοθήκης του παλατιού σε δημόσιο χώρο. Μέχρι τότε, η μελέτη των έργων γινόταν αποκλειστικά από τους λογίους της αυλής. Τώρα, η βιβλιοθήκη ανοίγει για το ευρύ κοινό.

Ακαδημαϊκοί από διάφορα μέρη του κόσμου έρχονται να μελετήσουν στη βιβλιοθήκη της Βαγδάτης. Σταδιακά, ο Οίκος της Σοφίας διευρύνεται για να συμπεριλάβει παρατηρητήριο, Οίκο Μετάφρασης και καταλύματα για τους ακαδημαϊκούς επισκέπτες.

Ο αλ Ρασίντ προσέλαβε Πέρσες και χριστιανούς μεταφραστές για να μεταφράσουν τα έργα στα αραβικά. Η βιβλιοθήκη περιείχε έργα για την ιατρική, την αλχημεία, τη φυσική, τα μαθηματικά, την αστρολογία, τη γεωγραφία, τη χαρτογράφηση, τη ζωολογία, τη φιλοσοφία και άλλες επιστήμες.

Ο αλ Αμίν, γιος του αλ Ρασίντ και διάδοχος του θρόνου, συνέχισε το έργο του πατέρα του με τις μεταφράσεις των κειμένων από τα ελληνικά, τα κινεζικά, τα σανσκριτικά, τα περσικά και τα συριακά έως το 813, όπου εκθρονίστηκε από τον αδελφό του αλ Μαμούν.

Αλ Μαμούν

Ο αλ Μαμούν είχε ακόμα μεγαλύτερα σχέδια για τον Οίκο της Σοφίας. Εξοικειωμένος με τις επιστήμες από την πρώιμη παιδική του ηλικία, επένδυσε τεράστια ποσά στη βιβλιοθήκη, στη διδασκαλία και στην επέκταση του χώρου.

Η μετάφραση των έργων στα αραβικά ήταν και δικό του κυρίαρχο μέλημα και εφάρμοσε δύο διαφορετικές στρατηγικές για την επίτευξη του. Η πρώτη ήταν να διεκδικήσει σπάνια ειλητάρια και αρχαία κείμενα ως πολεμική λεία. Περισσότερα από 800 έργα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας αποκτήθηκαν με αυτό τον τρόπο.

Το δεύτερο ήταν να επιστρατεύσει στον αγώνα του αυτοκράτορες και άλλους ηγεμόνες για τη συγκέντρωση πολύτιμων χειρογράφων, όπως την αστρονομική πραγματεία του 2ου αιώνα από τον Έλληνα λόγιο Πτολεμαίο.

Οι κυριότερες γλώσσες που δουλεύονταν στον Οίκο της Σοφίας ήταν η ελληνική, η συριακή, η περσική και η αραβική. Αυτοί που αναλάμβαναν τις μεταφράσεις υπόκειντο σε τρεις προϋποθέσεις: θα έπρεπε α) να είναι έμπειροι μεταφραστές, β) να μιλούν άπταιστα τουλάχιστον δύο από τις επίσημες γλώσσες του Οίκου της σοφίας και γ) να αντλούν στοιχεία μόνο από τις πρωτότυπες πηγές.

Λέγεται ότι ο λόγος πίσω από το κίνημα των μεταφράσεων του αλ Μαμούν ήταν ότι συνάντησε τον Αριστοτέλη σε ένα από τα όνειρα του.

Η συνεισφορά του Οίκου της Σοφίας στον σύγχρονο κόσμο

Ο Οίκος της Σοφίας λειτούργησε ως φάρος για τα σπουδαία μυαλά της εποχής. Έγιναν έρευνες πάνω σε ινδικά βιβλία μαθηματικών, τα οποία χρησιμοποιούσαν ένα σύνολο δέκα συμβόλων για την αναπαράσταση των αριθμών αντί για γράμματα της λατινικής ή της ελληνικής αλφάβητου. Τα σύμβολα αυτά είναι οι αριθμοί όπως τους γνωρίζουμε σήμερα.

Επίσης, ο Οίκος της Σοφίας μπόρεσε να διατηρήσει γνώσεις από διαφορετικούς αρχαίους πολιτισμούς για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και να προσφέρει τις γνώσεις του σε όσους πέρασαν από εκεί.

Η πτώση του Οίκου της Σοφίας

Οι διάδοχοι του αλ Μαμούν συνέχισαν το έργο του έως ότου ο αλ Μουταουακίλ έγινε χαλίφης. Ο αλ Μουταουακίλ δεν ενδιαφερόταν για την επιστήμη και ανέστειλε όλες τις επιστημονικές εργασίες που πραγματοποιούνταν στον Οίκο της σοφίας. Επίσης, προώθησε μία πιο κυριολεκτική ερμηνεία του Κορανίου και της Χαντίθ και πίστευε ότι η ελληνική φιλοσοφία ήταν αντι-ισλαμική.

Το 1258, η Βαγδάτη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τους Μογγόλους, μαζί και ο Οίκος της Σοφίας. Πηγές αναφέρουν ότι τα βιβλία ρίχτηκαν στον ποταμό Τίγρη.

Το γεγονός όμως ότι οι παλαιότερες πηγές που σχετίζονται με την καταστροφή τον βιβλίων γράφτηκαν 130 χρόνια μετά μάς βάζει σε σκέψεις. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ένα μέρος των βιβλίων διασώθηκε από τον Νασίρ αλ Ντιν αλ Τουσί, λόγιο της εποχής.

Πηγές

  1. Yusuf C, Did the Mongols Really Destroy the Books of Baghdad (1258)? Examining the Tigris “River of Ink”, Yusuf chaudhary, 2019
  2. Πότε και γιατί καταστράφηκε ο Οίκος της Σοφίας στη Βαγδάτη (φωτό), PRONEWS,2019
  3. Amel Ait-Hamouda, Baghdad’s House of Wisdom: Uniting East and West to pursue knowledge, Middle East Eye, 2023
  4. House of Wisdom, American Museum of Natural History

 

 

 

Τα έθιμα του Πάσχα γίνονται αξίες ζωής με φόντο το Λεωνίδιο και τη λίμνη Τιβεριάδα

Με λόγο στοχαστικό και γεμάτο συμβολισμούς, που συνδυάζει τη βιωματική προσέγγιση των σύγχρονων παιδιών με την πλούσια πασχαλινή παράδοση κάθε τόπου, στην Ελλάδα και την Κύπρο, το νέο παιδικό βιβλίο του συγγραφέα και πρώην δημάρχου Θάσου Κώστα Χατζηεμμανουήλ είναι μια νουβέλα που μπορεί να απευθύνεται σε παιδιά αλλά διαβάζεται ευχάριστα από κάθε ηλικία.

Ολόκληρο το βιβλίο, από το εξώφυλλο μέχρι την εικονογράφηση και τη συγγραφή των ιστοριών, αποπνέει μια γλυκιά νοσταλγία, είναι γεμάτο παιδικές αναμνήσεις και «μοσχοβολάει» Άνοιξη. Αν και τιτλοφορείται «Στα Ακρογιάλια της Τιβεριάδας», οι μικροί πρωταγωνιστές και οι ιστορίες τους διαδραματίζονται στο Λεωνίδιο, την πανέμορφη κωμόπολη της Αρκαδίας, όπου το Πάσχα γιορτάζεται τόσο ξεχωριστά, με αποκορύφωμα το έθιμο με τα μικρά αερόστατα που αφήνονται στον ουρανό.

Στο καλαίσθητο βιβλίο των 48 σελίδων, που κυκλοφόρησε μόλις πριν από έναν μήνα από τις εκδόσεις «ΠΛΗΡΩΤΙΚΑ» και προλογίζει ο μητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης κ. Γεώργιος, η λίμνη της Τιβεριάδας δεν είναι για τον συγγραφέα ένας γεωγραφικός τόπος, είναι σύμβολο. Είναι το τοπίο, όπου ο Λόγος του Θεού σάρκωσε την Αγάπη, εκεί όπου τα θαύματα νίκησαν την απελπισία. Η πραγματική δράση εκτυλίσσεται στο Λεωνίδιο, συνδυάζοντας τη βιωματική προσέγγιση των παιδιών με την πλούσια πασχαλινή παράδοση, όχι μόνο της συγκεκριμένης περιοχής αλλά κάθε γωνιάς της Ελλάδας, στη Μακεδονία, στη Θράκη, στα νησιά, στην Πελοπόννησο, στην Κύπρο και αλλού.

Ο κος Χατζηεμμανουήλ, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπογραμμίζει εύστοχα πως «τα έθιμα και οι παραδόσεις δεν πρέπει να αποτελούν στερεότυπες, άνυδρες ιστορικές αναπαραστάσεις που τις περισσότερες φορές μπορεί να κουράζουν. Στόχος μου ήταν μέσα από τις ιστορίες να στείλουμε μηνύματα που τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν και να τα κάνουν βίωμα.»

«Το κάψιμο του Ιούδα που τόσο έχει διχάσει την κοινωνία μας», συνεχίζει ο συγγραφέας από τη Θάσο, «δεν μπορεί να συνεχίζει να αποτελεί ένα απολίθωμα του χρόνου. Ο Ιούδας δεν είναι ο κακός Εβραίος, είναι ο κακός μας εαυτός. Καίγοντας ένα ομοίωμα καίμε όλα όσα μας ενοχλούν και θέλουμε να τα αλλάξουμε. Το έθιμο του Λαζάρου στην Κύπρο αποκτάει άλλο νόημα μετά την επέλαση του Αττίλα και την καταστροφή που σπέρνει στη μεγαλόνησο. Τότε, η ανάσταση του Λαζάρου αντικατοπτρίζει την ανάσταση της Κύπρου και αυτό φαίνεται μέσα από τον τρόπο που βιώνουν το έθιμο οι κάτοικοι. Ακόμα και αυτά τα υπέροχα αερόστατα που στέλνονται στον ουρανό μεταφέρουν ευχές, προσευχές και τα ονόματα παιδιών από όλο τον κόσμο, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής, θρησκεύματος, που έχασαν πρόωρα τη ζωή τους.»

Η χαρά του να βιώνεις το Πάσχα ως παιδί

Σε αυτό το διαφορετικό θεματικό βιβλίο για το Πάσχα, η παρέα του Λουκά και του Χριστόφορου περνούν τις διακοπές τους μέσα σε ένα μοναδικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον που ευωδιάζει πασχαλιές. Ακούνε μοναδικές ιστορίες ανθρώπων, από κάθε μεριά της Ελλάδας, που μεταμορφώνουν τα έθιμα και τις παραδόσεις σε αξίες ζωής, σε έμπνευση για ένα καλύτερο αύριο.

Και σε αυτό το τελευταίο του βιβλίο, ο άνθρωπος στον οποίο οι Θάσιοι οφείλουν το μεγάλο έργο της αναστήλωσης του αρχαίου θεάτρου που ντύθηκε με το ολόλευκο φημισμένο μάρμαρο του νησιού, ο πολιτισμός παραμένει ένα δυνατό στοιχείο. Το Πάσχα στην Ελλάδα, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο του Κώστα Χατζηεμμανουήλ, είναι ένας πολύχρωμος χάρτης από φωνές, μυρωδιές, ήχους και εικόνες που υφαίνουν τον ιστό μιας κοινής πολιτιστικής και θρησκευτικής ταυτότητας.

Το Λεωνίδιο, φωλιασμένο ανάμεσα στα βουνά και τη θάλασσα της Αρκαδίας, γίνεται το φυσικό σκηνικό μιας απρόσμενης συνάντησης πολιτιστικών παραδόσεων. Με τα έντονα πασχαλινά του έθιμα, δεν είναι απλώς μια όμορφη κωμόπολη αλλά ένας ζωντανός φορέας πολιτισμού. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και όλα τα έθιμα που τις συνοδεύουν είναι πράξεις μνήμης και ελπίδας. Μέσα από τα μάτια των παιδιών, που βλέπουν χωρίς προκατάληψη και αισθάνονται χωρίς φραγμούς, αποκαλύπτεται η βαθύτερη αλήθεια των εθίμων που δεν είναι απλώς αναπαραστάσεις, αλλά τρόποι να διατηρήσουν ζωντανή την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση, την αγάπη για τον εαυτό τους και τους άλλους.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)

 

Αυτό το βιβλίο, επομένως, δεν επιχειρεί να καταγράψει απλώς έθιμα ούτε να εξηγήσει τον πασχαλινό κύκλο με εθνογραφική ακρίβεια. Επιχειρεί κάτι πιο ουσιαστικό, να εστιάσει στον τρόπο που το Πάσχα βιώνεται από εκείνους που δεν έχουν ακόμη φθαρεί από τη ρουτίνα της ενηλικίωσης. Γι’ αυτό, στο τέλος του βιβλίου, υπάρχουν οδηγίες προς «αεροναυπηγούς», ώστε τα παιδιά, με τη βοήθεια ενός μεγάλου, να μπορέσουν να κατασκευάσουν το δικό τους αερόστατο, με την προτροπή του συγγραφέα να μην ξεχάσουν να γράψουν ευχές και προσευχές πριν το αφήσουν να ανέβει στον νυχτερινό ουρανό.

Του Β. Λωλίδη

Το πρόγραμμα της Ιταλίας για την 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Η παρουσία της Ιταλίας στην 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (8-11 Μαΐου) αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς το πρόγραμμα που έχει προετοιμάσει ως τιμώμενη χώρα είναι ιδιαίτερα πλούσιο, όπως  ανακοινώθηκε στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στο Ιταλικό Ινστιτούτο, στις 7 Απριλίου.

Αυτό περιλαμβάνει περισσότερους από 50 ομιλητές και 16 εκδότες, τρεις πρωτότυπες εκθέσεις (από τις οποίες ξεχωρίζουν για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του διαλεχτού συγγραφέα Αντρέα Καμιλλέρι και εκείνη που αφιερώνεται στον μεγάλο Ιταλό δημιουργό κόμικ Hugo Prat), ομιλίες και πολιτιστικά δρώμενα.

Το θέμα δε που επέλεξε για τη συμμετοχή της, οι «Κοντινοί Ορίζοντες», υπογραμμίζει την πολιτισμική και φυσική εγγύτητα των δύο χωρών

Όπως δήλωσε ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Πάολο Κούκουλι, η Έκθεση Βιβλίου αποτελεί μίας πρώτης τάξεως «ευκαιρία για μία εξαιρετική προβολή της Ιταλίας στην Ελλάδα, που επιτρέπει να τιμηθούν οι έντονες πολιτιστικές ανταλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες, που ανέκαθεν κατάφερναν να μετατρέψουν τη λογοτεχνία σε ισχυρό μέσο προβολής και διαλόγου προς τα έξω».

Πρόσθεσε δε πως η παρουσία πλήθους σημαντικών εκδοτών στην Έκθεση «αποδεικνύει την έκταση του αμοιβαίου ενδιαφέροντος των δύο χωρών στον τομέα του πολιτισμού και της εκδοτικής βιομηχανίας».

Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ Νίκος Μπακουνάκης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στη φιλοδοξία του ΕΛΙΒΙΠ μέσω του προγράμματος GreekLit να συμβάλλει στην αύξηση του αριθμού των μεταφρασμένων στα ιταλικά ελληνικών βιβλίων, τονίζοντας τους διμερείς δεσμούς κουλτούρας που συνδέουν τις δύο χώρες.

Τέσσερις θεματικές

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις εξής τέσσερις θεματικές ενότητες: «Μία κοινή ματιά», «Πέρα από τον Ορίζοντα», «Περιπέτειες της στεριάς και της Θάλασσας» και ένα «Επαγγελματικό Πρόγραμμα».

Η πρώτη αναφέρεται στη σχέση ανάμεσα στην Ιταλία και την Ελλάδα, ενώ η δεύτερη περιγράφει τους πολλαπλούς δρόμους (συλλογικούς κι ατομικούς) που έχει ακολουθήσει στις διάφορες εκφάνσεις και τροπισμούς της η ιταλική λογοτεχνία και η εκδοτική βιομηχανία. Η τρίτη περιλαμβάνει δύο αφιερώματα: αφ’ ενός στον  δημιουργό του διάσημου «Επιθεωρητή Μονταλμπάνο», τον Σικελό συγγραφέα Αντρέα Καμιλλέρι (για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του) και αφ’ ετέρου στον Hugo Pratt (για τα 30 χρόνια από τον θάνατό του). Η τελευταία ενότητα απευθύνεται στους ανθρώπους των εκδόσεων και τους επαγγελματίες.

Καλεσμένοι

Πόλλα είναι τα ονόματα σημαντικών συγγραφέων κι ανθρώπων της δημιουργίας, αλλά και των εκδόσεων, ένθεν κι ένθεν του Ιονίου και της Αδριατικής, που θα παρελάσουν από το βήμα των εκδηλώσεων της ιταλικής συμμετοχής στη διάρκεια της Έκθεσης της Θεσσαλονίκης: από την Αντρέα Μαρκολόνγκο (της πιο ‘ελληνίδας’ σύγχρονης Ιταλίδας συγγραφέως) και τη Μελάνια Ματσούκο μέχρι τον συνεργάτη του Καμιλλέρι, Αντόνιο Μαντσίνι (δημιουργό του λογοτεχνικού ήρωα «Ρόκο Σκιαβόνε»), και τον Ματέο Στρούκουλ, του συγγραφέα που αναδεικνύει με την πένα του τη μοναδικότητα της Βενετίας και των προσωπικοτήτων της, όπως ο Τζάκομο Καζανόβα.

Από ελληνικής πλευράς θα συμμετέχουν πλήθος μεταφραστές που θα συνομιλήσουν με τους Ιταλούς συγγραφείς, η εκδότρια Άννα Πατάκη, ο Πέτρος Μάρκαρης που θα συμμετέχει στην εκδήλωση για τον Καμιλλέρι κι ο Κώστας Βαρώτσος, ο οποίος μόλις δημιούργησε ακόμη ένα εκλεκτό και πρωτότυπο έργο για το Λέτσε της Απουλήιας και θα συμμετέχει στην πρωτότυπη εκδήλωση για την βιβλιοπαραγωγή στην ιταλική περιφέρεια, για την οποία επελέγη ακριβώς η νότια τούτη ιταλική Περιφέρεια, όπου βρίσκονται και ελληνόφωνοι πυρήνες.

Στα 200 τ.μ. του ιταλικού περιπτέρου στην Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, που θα πραγματοποιηθεί στο εκθεσιακό κέντρο ΔΕΘ-Helexpo από τις 8-11 Μαΐου, οι επισκέπτες θα μπορέσουν να ενημερωθούν για τις νέες εκδοτικές τάσεις και τους τίτλους των βιβλίων που κυκλοφορούν, αλλά και για τις μεταφραστικές μεταφορές τους. Ωστόσο, στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, θα μπορέσουν επίσης να γευθούν και την άλλη μεγάλη κουλτούρα της ιταλικής χερσονήσου, τη γαστρονομική της πλευρά, καθώς τρία ιταλικά εστιατόρια της Θεσσαλονίκης θα παρουσιάσουν γαστριμαργικές πανδαισίες από την κουζίνα της χώρας, καθώς παραλλάσσοντας τη ρήση «ουχί μόνον πνευματικώς ζήσεται άνθωπος, αλλά και επ’ άρτω».

Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ

Ex Libris: Μαρκ Τουέιν

Το γεγονός ότι ο Σάμιουελ Κλέμενς (1835-1910) έγινε ένα εμβληματικό αμερικανικό, λογοτεχνικό είδωλο δεν στερείται ειρωνείας. Περιφρονούσε την επίσημη σχολική εκπαίδευση και αμέσως μετά το θάνατο του πατέρα του το 1847, εγκατέλειψε ευχαρίστως την τάξη. Για τα επόμενα 20 χρόνια ταξίδευε, δοκιμάζοντας διάφορες δουλειές, όπως τυπογράφος, πιλότος ποταμόπλοιου (εξ ου και το ψευδώνυμό του, Μαρκ Τουέιν) και δημοσιογράφος εφημερίδας. Έχοντας κερδίσει κάποια φήμη για τις ιστορίες και τις διαλέξεις του, ακολούθησε τελικά αυτό που αργότερα περιέγραψε ως «κάλεσμά» του στη λογοτεχνία.

Αν και εγκατέλειψε το σχολείο, ο Τουέιν είχε άλλα πολύτιμα προσόντα. Στις ταραχώδεις περιπλανήσεις του, η παρατηρητικότητα και η οξυδέρκειά του τον προμήθευσαν με πλήθος λεπτομέρειες, καταστάσεις και ιστορίες, από τις οποίες αντλούσε αργότερα. Η αίσθηση του του παράλογου, το χιούμορ του και η δεινότητά του στις δημόσιες ομιλίες κατέκτησαν το αναγνωστικό κοινό τόσο στην Αμερική όσο και στο εξωτερικό.

«Μαρκ Τουέιν, ο καλύτερος χιουμορίστας της Αμερικής», του Τζ. Kέπλερ. Εικονογράφηση στο περιοδικό Puckographs. Ο συγγραφέας ήταν επίσης δεινός δημόσιος ομιλητής. (Public Domain)

 

Οι Ευρωπαίοι

Στο βιβλίο «Ο πρίγκιπας και ο φτωχός», ο Τουέιν έγραφε: «Όταν θα γίνω βασιλιάς, δεν θα έχουν μόνο ψωμί και στέγη, αλλά και διδασκαλίες από βιβλία, γιατί μια γεμάτη κοιλιά δεν έχει μεγάλη αξία όταν το μυαλό λιμοκτονεί».

Παρά την απέχθειά του για την επίσημη εκπαίδευση ή ίσως εξαιτίας αυτής, ο Τουέιν είχε τα βιβλία για δάσκαλό του, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο άρθρο του του 1922 «Ο Μαρκ Τουέιν και ο Δον Κιχώτης», ο Όλιν Χάρις Μουρ έγραψε:

«Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι ο Μαρκ Τουέιν, περισσότερο από όλους τους άλλους συγγραφείς, έσκαψε στο παρθένο έδαφος της πατρίδας του και έβγαλε πλούσιους θησαυρούς που δεν μπορούσαν να βρεθούν πουθενά αλλού. Μας αρέσει να λέμε: ‘Τι γνήσιο αμερικανικό χιούμορ! Τι αληθινή εικόνα της αμερικανικής παιδικής ηλικίας! Τίποτα από την Ευρώπη στον Μαρκ Τουέιν! Ο Τομ Σόγιερ και ο Χάκλμπερι Φιν είναι πραγματικοί Αμερικανοί!’»

Ωστόσο, όπως συνεχίζει ο Μουρ, ο Τουέιν και η γραφή του επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από Ευρωπαίους συγγραφείς. Μας λέει, για παράδειγμα, ότι ο συγγραφέας του «Χάκλμπερι Φιν» διάβασε τα «Απομνημονεύματα» του Αγίου Σιμόν 20 φορές, πράγμα απίθανο δεδομένης της έκτασης τους, και ότι ήταν ένθερμος θαυμαστής της «Ιστορίας των ευρωπαϊκών ηθών» του Ουίλιαμ Λέκι.

Από το σύνολο των Ευρωπαίων συγγραφέων, δύο ήταν αυτοί που συγκίνησαν περισσότερο τον Τουέιν.

Ένας συγγραφέας του Κοννέκτικατ στην Αυλή του βασιλιά Αρθούρου

Στο «Ζωή στον Μισσισσιππή», ο Τουέιν κατηγορεί τα πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα του Σερ Γουόλτερ Σκοτ για «μεσαιωνική ιπποτική ανοησία». Υποστηρίζει μάλιστα ότι τα ιστορικά ρομάντζα του Σκοτ ήταν μία από τις αιτίες του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου: «Ο σερ Γουόλτερ είχε τόσο μεγάλο μερίδιο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Νότου, όπως ήταν πριν από τον πόλεμο, ώστε είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για τον εμφύλιο».

Παρόλα αυτά, κάποτε ο Τουέιν γοητεύτηκε από ένα μεσαιωνικό ρομάντζο. Το 1884, σε ένα βιβλιοπωλείο του Ρότσεστερ, ο συγγραφέας Τζορτζ Ουάσιγκτον Κέιμπλ σύστησε στον Τουέιν το βιβλίο «Η ζωή του Αρθούρου» του Τόμας Μάλορι. Όπως είπε αργότερα ο Κέιμπλ, «το διάβαζε για μία ή δύο ημέρες, όταν είδα να εμφανίζονται στα μάγουλά του εκείνες οι ζωηρές ροζ κηλίδες, κάτι που σήμαινε, όπως κάθε ένας που τον γνώριζε καλά ήξερε, ότι το μυαλό του δούλευε εντατικά».

Το μυθιστόρημα του Τουέιν «Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ στην Αυλή του Βασιλιά Αρθούρου» του 1880 σατιρίζει τις δεισιδαιμονίες και την οπισθοδρομική σκέψη της αυλής του Αρθούρου του Μάλορι, ωστόσο εξυμνεί και τις αρετές του Αρθούρου και των ιπποτών του, όπως ο Λάνσελοτ. Γοητευμένος από το βιβλίο, σπάνια ταξίδευε χωρίς ένα αντίτυπο του Μάλορι. Το ότι ο Τουέιν είχε μια μακροχρόνια αγάπη για τον Μεσαίωνα αποκαλύπτεται σε δύο άλλα ιστορικά μυθιστορήματα, το « Ο πρίγκιπας και ο φτωχός» και το «Προσωπικές αναμνήσεις της Ιωάννας της Λωρραίνης». Η ιστορία του για την Ιωάννα που δημοσιεύτηκε το 1896 δεν έτυχε καλής υποδοχής από το κοινό, το οποίο ήθελε χιούμορ από τον βασιλιά της λογοτεχνικής κωμωδίας. Για τον ίδιο όμως ήταν το αγαπημένο του από τα βιβλία του. Σε ένα άρθρο του 1904 για το περιοδικό Harper’s, περιέγραψε την Ιωάννα ως «μακράν το πιο εξαιρετικό πρόσωπο που παρήγαγε ποτέ η ανθρώπινη φυλή».

Εικονογράφηση του Ντάνιελ Μπηρντ για το εξώφυλλο του βιβλίου του Μάρκ Τουέιν «Ένας Γιάνκης του Κοννέκτικατ στην Αυλή του Βασιλιά Αρθούρου». (Public Domain)

 

Ο δον Κιχώτης στον Μισσισσιππή

Με τη σατιρική του άποψη για τον ιπποτισμό και την ιπποσύνη, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο Τουέιν απολάμβανε και μελετούσε τον «Δον Κιχώτη» του Μιγκέλ Θερβάντες. Στην πραγματικότητα, του άρεσε τόσο πολύ η ιστορία του παραπλανημένου περιπλανώμενου ιππότη που συνοδεύεται από έναν πραγματιστή βοηθό, ώστε χρησιμοποίησε την ιδέα αυτής της συντροφικότητας στον Τομ Σόγιερ και τον Χακ Φιν.

Όπως και ο δον Κιχώτης, ο Τομ είναι ο ρομαντικός που ζει μέσα στις φαντασιώσεις που του εμπνέουν τα βιβλία – ο Ρομπέν των Δασών, οι πειρατές και άλλοι ευφάνταστοι χαρακτήρες στο Μιζούρι του 19ου αιώνα. Ο πεζός Χακ, με την κοινή λογική του λειτουργεί ως το αντίπαλο δέος του Τομ, όπως ο Σάντσο Πάντσα είναι ο αντίποδας του δον Κιχώτη. Και στα δύο βιβλία, η σύγκρουση μεταξύ της ρομαντικής φαντασίας και του γειωμένου, πρακτικού πνεύματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενδιαφέροντος.

(από αριστερά) Ο Χακ, ο Χαμένος Δελφίνος, όπως αποκαλεί τον εαυτό του, ο Δούκας, και ο Τζιμ, σε εικονογράφηση του Αχιλλέα Σιρουί. (Public Domain)

 

Στο τέλος του βιβλίου «Χάκλμπερι Φιν», ο Χακ αποφασίζει να κατευθυνθεί προς τη Δύση. Όμως ο Τουέιν, δημιουργώντας  τον Τομ και τον Χακ, πήγε προς την αντίθετη κατεύθυνση, στην Ισπανία και τον κόσμο του Μιγκέλ ντε Θερβάντες.

Γι’ αυτό, εμείς οι αναγνώστες δεν μπορούμε παρά να είμαστε ευγνώμονες.

Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου

Στις 2 Απριλίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, η οποία καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People – IBBY), το 1966, προς τιμήν του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, του μεγάλου Δανού παραμυθά, που είχε γεννηθεί στις 2 Απριλίου 1805.

Είναι μία ημέρα αφιερωμένη στη φιλαναγνωσία, δεδομένης της σημασίας που έχει η επαφή με τη λογοτεχνία κατά την παιδική ηλικία. Στην Ελλάδα όπως και στο εξωτερικό, φορείς οργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις με στόχο την καλλιέργεια της αγάπης για το διάβασμα και τον κόσμο των βιβλίων.

Τι προσφέρει η λογοτεχνία στα παιδιά

Η ανάγνωση θεωρούνταν ύψιστης σημασίας για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου και την εκλέπτυνση του πνεύματος και της ψυχής του ήδη από τα αρχαία χρόνια, με τον Αριστοτέλη να την εντάσσει στους τέσσερις πυλώνες της εκπαίδευσης, μαζί με τη γυμναστική, τη ζωγραφική και τη μουσική.

Πέραν της ευχαρίστησης, που μπορεί να είναι βαθύτατη όπως γνωρίζουν καλά οι λάτρεις των βιβλίων, η ανάγνωση παρέχει το θεμέλιο για μία στέρεη ανάπτυξη της προσωπικότητας σε πολλαπλά επίπεδα και σε βαθμό υψηλό. Είναι ένα εργαλείο θαυμαστό που μας βοηθά να γνωρίσουμε τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο, και να δομήσουμε δημιουργικές και γόνιμες σχέσεις με την κοινωνία και τους άλλους.

Αντίληψη

Εκτός από την όξυνση του πνεύματος, με την πρακτική εξάσκηση της αναγνώρισης των συμβόλων και της αντιστοίχισής τους με τους σωστούς φθόγγους, ο παιδικός νους διδάσκεται να συγκροτείται, οργανώνοντας τις πληροφορίες που λαμβάνει από το περιβάλλον σε ένα συνεκτικό σύνολο. Αυτή η διαδικασία είναι ουσιώδης για τη διαμόρφωση και την εξέλιξη της κριτικής σκέψης, και συνεπακόλουθα της αντίληψης και της συνειδητότητας σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.

Επικοινωνία

Η ανάγνωση είναι μία πράξη επικοινωνίας, αν και αυτό ίσως δεν είναι φανερό με την πρώτη ματιά.

Κατ’ αρχάς, υπάρχει η επικοινωνία με τον συγγραφέα του έργου που διαβάζουμε, ανώνυμο ή επώνυμο. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουμε ή όχι το όνομα και το βιογραφικό του. Το μήνυμα που μας στέλνει με την ιστορία του που κρατάμε στα χέρια μας είναι ζωντανό και ενσταλάζεται μέσα μας. Ίσως γίνεται κατανοητό μόνο εν μέρει, αλλά αυτό είναι και μέρος της γοητείας ενός βιβλίου: είναι πάντα στη διάθεσή μας να το φυλλομετρήσουμε, να επανέλθουμε, να διαβάσουμε μία παράγραφο που μας συγκίνησε εκατό φορές, να το ανακαλύψουμε εκ νέου όταν θα έχουμε αποκτήσει περισσότερες εμπειρίες και γνώσεις και κατανοούμε τα πράγματα διαφορετικά. Ακόμα και η σκέψη ότι πάντα κάτι θα κρύβει, πάντα κάτι θα μας διαφεύγει, προσθέτει στη γοητεία του βιβλίου…

Ειδικά για το παιδικό βιβλίο, η ανάγνωση στις μικρές ηλικίες προσφέρει και την ευκαιρία για την ξεχωριστή εμπειρία που μοιράζεται το παιδί με τον γονιό που του διαβάζει όταν εκείνο δεν έχει μάθει ακόμα καλά. Γονείς, μην χάσετε αυτή την ευκαιρία! Αγκαλιά με το μικρό σας και το βιβλίο με τα παραμύθια στα γόνατα, θα ζήσετε θαυμάσιες στιγμές, που μπορεί να σταθούν αφορμή και για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να διαβάζει ανάμεσα στις γραμμές, να συμπληρώνει τα κενά με τη φαντασία του, να συνδέει τον φανταστικό κόσμο της ιστορίας με την πραγματικότητα και να αντλεί καλά διδάγματα σε κάθε περίπτωση.

Αυτή είναι μία διαδικασία που όταν τη διδαχθεί το παιδί και την αγαπήσει, θα μπορεί να την αναπαράγει με φίλους, μέσα στη σχολική τάξη και αλλού, χρησιμοποιώντας το βιβλίο ως γέφυρα που το συνδέει με τους άλλους, ως κοινή εμπειρία όπου συναντά τους άλλους, και όχι ως μία εμπειρία αυστηρά προσωπική που απομονώνει.

Κοινωνική ένταξη

Τα παιδικά βιβλία είναι φορείς ιδεών, σκέψεων και απόψεων που αντικατοπτρίζουν τις εκάστοτε αξίες και αρχές της κοινωνίας, της εκπαίδευσης και γενικότερα της Πολιτείας. Μέσω της επαφής με τη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία, το παιδί συνδέεται με το κοινωνικό του περιβάλλον και τα ζητήματα που απασχολούν και χαρακτηρίζουν την κοινότητα και την εποχή του. Διαπλάθεται από αυτά και μαθαίνει να τα αναγνωρίζει, με συνέπεια την πιο ομαλή ενσωμάτωσή του στην κοινότητα.

Φορέας ταυτότητας και πολιτισμικής κληρονομιάς

Η ανάπτυξη ενός ανθρώπου, αλλά και ενός λαού συνολικά, κάθε καινοτομία και κάθε βήμα προς τα εμπρός, χρειάζεται τη δύναμη και τη σοφία της παράδοσης.

Η σημασία του παιδικού βιβλίου εκτείνεται και στη μετάδοση του υλικού εκείνου που υφαίνει μία πολιτιστική και εθνική ταυτότητα. Συγκρατώντας στις σελίδες τους τις παραδόσεις και τις γνώσεις των προγόνων, ώστε να τις παραλάβουν οι επόμενες γενιές, τα βιβλία αποτελούν τον συνδετικό ιστό με το παρελθόν ενός λαού, την ιστορία και τους μύθους του, τα οποία μπορεί να μεταφέρει σε τεράστιο χωρικό και χρονικό βάθος.

Για να ψηλώσει και να αναπτύξει πλούσιο φύλλωμα ένα δέντρο, πρέπει να έχει βαθιές ρίζες, λένε. Αυτές τις ρίζες τρέφουν τα βιβλία.

Η ανάπτυξη του παιδικού βιβλίου

Από τους πιο γνωστούς και παλιούς συγγραφείς παιδικών παραμυθιών είναι οι αδελφοί Γκριμ (Γιάκομπ και Λούντβιχ), οι οποίοι έζησαν στα τέλη του 18ου αιώνα, στη Γερμανία. Το έργο τους βασίστηκε κυρίως στη συλλογή λαϊκών παραδοσιακών παραμυθιών και στη λογοτεχνική μεταγραφή και έκδοση τους.

Έναν αιώνα πριν, το 1697, στη Γαλλία, ο Σαρλ Περρώ είχε εκδώσει το δικό του βιβλίο με παραμύθια, με τίτλο «Ιστορίες της μαμάς μου της χήνας» (Contes de ma mère l’Oye). Λίγο πριν, το 1668, ο Ζαν ντε Λα Φονταίν, επίσης Γάλλος, είχε εκδώσει τους γνωστούς «Μύθους» του, αντλώντας το υλικό του κυρίως από τους μύθους του Αισώπου. Ωστόσο, είναι γραμμένοι με τέτοια θαυμαστή ποικιλία ύφους και ψυχολογικό βάθος, με τόσο ζωντανούς χαρακτήρες και εύστοχα ηθικά διδάγματα, που έχουν κερδίσει τη δική τους θέση στην ιστορία και τις καρδιές των αναγνωστών.

Ο ίδιος ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έζησε τον 19ο αιώνα και άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο πίσω του, ιδίως παραμύθια. Χαρακτηρίζονται από τρυφερότητα, συμπόνια, οξυδέρκεια και βαθιά θρησκευτική πίστη. Για τον Άντερσεν το υψηλό, το καλό, το θεϊκό είναι στοιχεία απτά και πάντα παρόντα στα έργα του.

Ως είδος, η παιδική λογοτεχνία  άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και κατά τη δεκαετία του ’70 στην Ελλάδα.

Κινητήριος δύναμη ήταν κυρίως η σημασία που άρχισε να αποδίδεται στην παιδική ηλικία και η αναγνώριση της σπουδαιότητάς της στη διαμόρφωση της κατοπινής ζωής του ανθρώπου. Η στάση της κοινωνίας και η σταδιακή αλλαγή του κοινωνικού ρόλου του παιδιού συνέτειναν προς την ανάπτυξη του τομέα του παιδικού βιβλίου, μέχρι τη σημερινή του εξέλιξη σε ανθηρή ‘βιομηχανία’.

Ψυχολόγοι όπως ο Έριχ Φρομ και ο Βίλχελμ Ράιχ, ο Πιαζέ και ο Βιγκότσκι, έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην εμβάθυνση της αντίληψής μας για την παιδική ηλικία, τις ανάγκες της και τον καθοριστικό της ρόλο στη διαμόρφωση της ενήλικης προσωπικότητας.

Φορείς

Το 1994, ιδρύθηκε στην Ελλάδα το ΕΚΕΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου), με σκοπό να συμβάλει στην ενίσχυση και την προώθηση του βιβλίου στην Ελλάδα.

Το ΕΚΕΒΙ απορροφήθηκε από το ΕΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού), το 2014, με το πρώτο να διατηρεί την ευθύνη για την εφαρμογή της εθνικής πολιτικής για την προώθηση του βιβλίου, και να αναλαμβάνει τη διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ).

Τον Απρίλιο του 2024, το  ΕΙΠ καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το ΕΛΙΒΙΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύεται από τον υπουργό Πολιτισμού και λειτουργεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος.

Η Αλία Ζάε εικονογραφεί παιδικά βιβλία από το 1998.