Τα εργαστήρια καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας του Δήμου Χαλανδρίου, που έχουν γίνει θεσμός από το 2017, συνεχίζονται και φέτος! Οι εγγραφές ξεκίνησαν και λίγες θέσεις έχουν μείνει.
Η δασκάλα Στέλλα Γεωργίου μοιράζεται με τους αναγνώστες των Epoch Times την εμπειρία της από την περσινή χρονιά, μεταφέροντας με τις λέξεις της λίγη από τη μαγεία που κρύβει ο κόσμος της κατασκευής ενός βιβλίου:
«Η χαρά της δημιουργίας είναι μοναδική και όταν βρίσκεσαι με ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο σαν ένα έργο τέχνης, η δημιουργία μετουσιώνεται και ανακαλύπτουμε το πνευματικό στην τέχνη.
Μπαίνοντας στον μαγικό κόσμο της δημιουργίας ενός βιβλίου με κλωστή και με βελόνα, ανάμεσα σε κάθε λογής εργαλεία, τρυπάνια, ψαλίδες, σφυριά, πριόνια, κομπάσα, γκιλοτίνες, τεζάκια, κόκαλα, πρεσάκια και πρέσες και γιαπωνέζικα μαχαίρια, υφάσματα, ειδικά χαρτιά όπως τα ιαπωνικά, δέρματα, κόλλες, κλωστές, χρώματα και υφές, οι μαθητές της περασμένης χρονιάς γνώρισαν, μέσα σε ένα φιλικό κλίμα συνεργασίας και καλλιτεχνικού διαλόγου, όχι μόνο τεχνικές της παραδοσιακής βιβλιοδεσίας, αλλά και τι είναι η Ιαπωνική, η Κοπτική, η Γοτθική, η Αγγλική, η bradel, η limp, η κονσερτίνα, Long stitch βιβλιοδεσίες, τη διαφορά ενός κολλητού από ένα ραφτό βιβλίο, τι είναι κατάστρωμα, τυπογραφικό, πέτσωμα, λούκι, ράχη, περιθώρια, κεφαλάρια, σφύρισμα, στρογγύλεμα, ψαροκόλλημα, στελεχάκια, ενδόφυλλα, μαρμαρόκολλες, ποια είναι η τεχνική του περαστού και ποια του απλού καλύμματος.
Οι μαθητές έμαθαν τι είναι να λύνεις και να δένεις ένα ολόκληρο βιβλίο, να το συντηρείς, να διακρίνουν το ποιοτικό, να επιλέγουν υλικά, να φτιάχνουν σημειωματάρια δοκιμάζοντας διάφορες τεχνικές όπως βιβλιοδεσία χωρίς κόλλα.
Ξεκινήσαμε ένα σημειωματάριο με κάλυμμα γαλλικού τύπου με ύφασμα και πειραματίστηκαν για τη διακόσμηση χρησιμοποιώντας την τέχνη της χαρακτικής, της ζωγραφικής και τις τεχνικές της χρυσοτυπίας και του mozaik, δουλεύοντας ο καθένας στο δικό του μονοπάτι αλλά ταυτόχρονα προς μια κοινή κατεύθυνση.
Στη συνέχεια, μάθαμε να φτιάχνουμε ένα κολλητό βιβλίο με διακόσμηση στο εξώφυλλο, κάναμε σημειωματάριο με την Ιαπωνική τεχνική σε δύο διαφορετικά μεγέθη, όπου κάθε μαθητής σχεδίασε το δικό του μοτίβο κεντήματος για την στερέωση των φύλλων του βιβλίου του. Φτιάξαμε ένα flip-book και ένα art book με την τεχνική κονσερτίνα και κλείσαμε τον κύκλο των μαθημάτων με κλασσική δερματόδετη βιβλιοδεσία, μαθαίνοντας τα εξογκώματα και πώς να επεξεργαζόμαστε το δέρμα πριν το χρησιμοποιήσουμε στα καπάκια του βιβλίου.
Διατηρώντας την τέλεια ισορροπία μεταξύ θεωρίας και δημιουργικότητας, οι μαθητές σε μια ζεστή και φιλόξενη ατμόσφαιρα μοιράστηκαν γνώσεις, αντάλλαξαν ιδέες και εμπειρίες, εμπνεύστηκαν και ανακάλυψαν τις δυνατότητές τους δημιουργώντας μοναδικά έργα υψηλής αισθητικής.
Kάθε βιβλίο είναι μια αφήγηση και ένας διάλογος μαζί, είναι μια αξία και μία ιερότητα, είναι η ιστορία μας, είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοσή μας.
Αποστολή και υποχρέωση μας να σεβαστούμε και να να μεταδώσουμε τα μυστικά αυτής της Τέχνης.
Ο Δήμος Χαλανδρίου προστατεύει τον πολιτισμό, οι μαθητές του εργαστηρίου βιβλιοδεσίας τέχνης και η δασκάλα Γεωργίου Στέλλα τον ευχαριστούμε για την στήριξη του.»
Εργαστήρια 2024-2025
Για τους κοινωνικά- οικονομικά ασθενέστερους η συμμετοχή είναι ΔΩΡΕΑΝ.
Μηνιαία συνδρομή 10 ευρώ, και η εγγραφή 15 ευρώ.
Έχουν προτεραιότητα οι κάτοικοι και οι δημότες του Δήμου Χαλανδρίου.
Την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου, στις 19:00, εγκαινιάζεται στην γκαλερί The Blender η διεθνής ομαδική έκθεση ζωγραφικής «The Art of Zhen Shan Ren» ή αλλιώς «Η Τέχνη της Αλήθειας, της Καλοσύνης και της Ανεκτικότητας».
Η έκθεση άρχισε να δημιουργείται τον Ιούλιο του 2004 με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για την πολυετή και σκληρή δίωξη του Φάλουν Γκονγκ στην Κίνα, δείχνοντας παράλληλα την ομορφιά της άσκησης, μέσα από τη δύναμη της τέχνης.
Μέχρι τώρα έχει περιοδεύσει σε περισσότερες από 40 χώρες και 200 πόλεις ανά τον κόσμο.
Για τα εγκαίνια της έκθεσης, έχει προγραμματιστεί ρεσιτάλ άρπας με τη συνοδεία τσέλου.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή και με την τέχνη του οριγκάμι, κινεζική παραδοσιακή τέχνη διπλώματος του χαρτιού, δημιουργώντας τα δικά του λουλούδια λωτού, σύμβολα ιερότητας και αγνότητας.
Η δίωξη του Φάλουν Γκονγκ είναι ένα μείζον γεγονός, που αγγίζει τα όρια της γενοκτονίας στην Κίνα, καθώς οι ασκούμενοι αυτής της διαλογιστικής πρακτικής διώκονται συστηματικά και σταθερά τα τελευταία 25 χρόνια. Παρόλο που πρόκειται για μία απολύτως ειρηνική άσκηση, που δίνει έμφαση στην προσωπική εσωτερική αυτοβελτίωση, διδάσκοντας ότι οι αρχές Αλήθεια, Καλοσύνη και Ανεκτικότητα αποτελούν θεμελιώδεις συμπαντικές αρχές, το κινεζικό καθεστώς δεν δέχτηκε τη γρήγορη εξάπλωση και απήχηση που είχε στη χώρα και ο τότε ηγέτης του ΚΚΚ διέταξε την εξάλειψή της το 1999.
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν με τα έργα τους είναι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ και όλα τα έργα της έκθεσης είναι εμπνευσμένα από δικές τους, αληθινές εμπειρίες. Ακόμη και τα πιο «σκληρά» από αυτά εκπέμπουν φως, λεπτότητα, πνευματικότητα και έναν σπάνιο πλούτο συναισθημάτων. Χωρίζονται σε δύο βασικές θεματικές ενότητες: τα έργα που αποκαλύπτουν τη σύνδεση του Φάλουν Γκονγκ με το θείο και εκείνα που εκθέτουν τη δίωξη, αναπαριστώντας σκηνές από τα βασανιστήρια, τα κέντρα κράτησης και τις προσπάθειες των ασκουμένων να πληροφορήσουν τον κόσμο για όσα συμβαίνουν στην Κίνα.
Η τεχνοτροπία των έργων είναι νέο-αναγεννησιακή, ενώ το υψηλό επίπεδο εκτέλεσης και το περιεχόμενο αντανακλούν τόσο το ενάρετο μονοπάτι που ακολουθούν οι καλλιτέχνες όσο και την ομορφιά που η εσωτερική καλλιέργεια χαρίζει στον άνθρωπο.
Σε αυτό το βίντεο μπορείτε να γνωρίσετε τους καλλιτέχνες.
«The Art of Zhen Shan Ren»
Εγκαίνια:14 Νοεμβρίου, 19:00
Διάρκεια έκθεσης: 14-21 Νοεμβρίου
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα, Τρίτη, Κυριακή: 10:00 – 18:00
Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00 – 20:00
Σάββατο: 12:00 – 18:00
Διεύθυνση: The Blender Gallery, Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα
Στο πλαίσιο του 2024 ως «Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ιαπωνίας- Ελλάδας», εγκαινιάζεται την Τρίτη 5 Νοεμβρίου η εικαστική textile art έκθεση με τίτλο «Η Εποχή του Χρυσού», μια εντυπωσιακή παρουσίαση έργων textile art που φέρουν τη σφραγίδα της σύγχρονης τέχνης και της παράδοσης.
Το κεντρικό θέμα της έκθεσης, ‘Ανατέλλων Ήλιος’, εξερευνά την έννοια της αναγέννησης, της ελπίδας και της νίκης του φωτός στη μάχη με το σκότος, μέσα από την υφή και την ευαισθησία των έργων τέχνης.
(Έκθεση textile art «Η εποχή του χρυσού». Αίθουσα Ζαχαρίου, Αθήνα)
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν αντλούν έμπνευση από τη φύση, την ιστορία και τη μυθολογία, αναδεικνύοντας το συμβολισμό του ιαπωνικού χρυσού ως στοιχείο δύναμης, πλούτου και πνευματικότητας.
Αυτά τα έργα δεν αποτελούν μόνο αισθητικά αριστουργήματα, αλλά φέρουν και συμβολική βαρύτητα, συνδυάζοντας την παράδοση με τον μοντέρνο καλλιτεχνικό διάλογο. Το φως της χρυσοκλωστής αποτυπώνει την αρμονία της φύσης, τη δύναμη του Ήλιου και την αναγέννηση του ανθρώπινου πνεύματος. Το παιχνίδι της χρυσής αντανάκλασης στο φως δημιουργεί την αίσθηση της ζωντανής φύσης και της διαρκούς αλλαγής που είναι βαθιά ριζωμένη στη φιλοσοφία της ιαπωνικής τέχνης.
Η έκθεση «Η Εποχή του Χρυσού» θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Ζαχαρίου και θα διαρκέσει από τις 5/11 έως τις 12/11. Στα εγκαίνια, που θα λάβουν χώρα στις 5/11 στις 7μμ, θα παρευρεθούν οι καλλιτέχνες, οι οποίοι θα έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν με τους επισκέπτες για τα έργα τους και τη διαδικασία δημιουργίας τους.
(Έκθεση textile art «Η εποχή του χρυσού». Αίθουσα Ζαχαρίου, Αθήνα)
Εγκαίνια Έκθεσης: 5 Νοεμβρίου 2024, 7μμ, στην Αίθουσα Ζαχαρίου
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών και τη Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού, παρουσιάζουν έως τις 22 Δεκεμβρίου 2024, στον χώρο υποδοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών, τρία (3) αρχαία έργα που επαναπατρίσθηκαν στις 22 Ιανουαρίου 2024 από το Μουσείο M.C. Carlos του Πανεπιστημίου Emory, με έδρα την Ατλάντα των ΗΠΑ.
Τα τρία αρχαία αντικείμενα που είχαν αγοραστεί από το Μουσείο M.C. Carlos το 2002 και 2003, είχαν ένα κοινό στοιχείο: προέρχονταν από λαθρανασκαφές στην Ελλάδα τις δεκαετίες του 1980 και 1990 και η αλυσίδα της διακίνησής τους τα είχε οδηγήσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Πρόκειται για τις εξής αρχαιότητες:
2. Μαρμάρινη καθιστή ανδρική μορφή από αττικό επιτύμβιο ναΐσκο (350-325 π.Χ.)
3. Μαρμάρινο αγαλμάτιο Αρτέμιδος που στηρίζεται σε κορμό δέντρου (β΄ μισό 2ου αι. π.Χ.
Οι συγκεκριμένες αρχαιότητες εκτίθενται στον ίδιο ακριβώς χώρο με την περιοδεύουσα φωτογραφική έκθεση που φέρει τον τίτλο: «Κλεμμένο παρελθόν –
Χαμένο μέλλον», που παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών από τις 20 Ιουνίου 2024.
Έτσι με την συνύπαρξη των δύο εκθέσεων, δηλαδή της φωτογραφικής αλλά και των επαναπατρισθέντων πρωτότυπων αρχαιοτήτων δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα σχετικά με την καταπολέμηση του διεθνούς εγκλήματος της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, αλλά και την ανάδειξη των κοινών προσπαθειών για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς σε κρατικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.
Η είσοδος στη συγκεκριμένη έκθεση είναι ελεύθερη, τις ημέρες και ώρες λειτουργίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών.
Η Λαβίνια «Βίννι» Έλεν Ρημ (Lavinia «Vinnie» Ellen Ream, 1847-1914), που πήρε το όνομά της από τη μητέρα της και ήταν το μικρότερο από τα τρία παιδιά του Ρόμπερτ και της Λαβίνια, γεννήθηκε στο Μάντισον του Ουισκόνσιν.
Ο πατέρας της εργαζόταν ως τοπογράφος, αν και η κακή υγεία του τον δυσκόλευε. Παρ’ όλα αυτά, λόγω των απαιτήσεων της δουλειάς του, η οικογένεια μετακόμιζε αρκετά συχνά, εγχείρημα δύσκολο εκείνη την εποχή.
Όταν η οικογένεια πήγε στο Κάνσας, η Ρημ φοίτησε στο τοπικό σχολείο στην απέναντι όχθη του ποταμού Μισούρι, στο Σαιντ Τζόζεφ. Μετά από τρία χρόνια διαβίωσης κατά μήκος των συνόρων Κάνσας-Μισούρι, η οικογένεια μετακόμισε 145 μίλια ανατολικά, στην Κολούμπια. Εκεί, από το 1857 έως το 1858, φοίτησε στο Χριστιανικό Κολλέγιο Θηλέων (Christian College, σήμερα Columbia College), όπου παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το ταλέντο της στη μουσική και τα εικαστικά. Η προσωπογραφία της Μάρθα Ουάσιγκτον που φιλοτέχνησε εκείνα τα χρόνια κρέμεται ακόμη στο St. Clair Hall, το διοικητικό κτίριο του σχολείου.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1861, μετακόμισαν στην Ουάσιγκτον. Ο Αβραάμ Λίνκολν μόλις είχε εκλεγεί πρόεδρος της χώρας και ο εμφύλιος πόλεμος ήταν προ των πυλών. Σύντομα, η πρωτεύουσα γέμισε με στρατιώτες της Ένωσης, μηχανικούς που δημιουργούσαν προμαχώνες και νευρική αγωνία. Μία επιπλέον δυσκολία για την οικογένεια ήταν ότι ο Ρόμπερτ Ρημ, παρά το γεγονός ότι είχε πιάσει δουλειά ως χαρτογράφος, μπορούσε να εργαστεί μόνο με μερική απασχόληση εξαιτίας της κακής του υγείας. Η Βίννι Ρημ έπιασε δουλειά στο τοπικό ταχυδρομείο για να βοηθήσει να τα βγάλουν πέρα.
Μια τυχαία συνάντηση
Παρά το χάος του πολέμου, η Ρημ ευνοήθηκε από τα γεγονότα, συναντώντας τυχαία τον ταγματάρχη Τζέημς Σ. Ρόλλινς, διαχειριστή του Χριστιανικού Κολλεγίου και εκπρόσωπος εκείνης της περιφέρειας του Μισούρι. Στην πραγματικότητα, ο Ρόλλινς αναζητούσε τη Ρημ, έχοντας υποσχεθεί στον πρόεδρο του κολλεγίου μια φωτογραφία της πρώην μαθήτριάς του.
Ο Ρόλλινς συνόδευσε τη Ρημ στο σπίτι της και στη συνέχεια έπεισε την ίδια και τη μητέρα της να τον συνοδεύσουν καθώς θα πήγαινε στο στούντιο του Κλαρκ Μιλς, που βρισκόταν στο Καπιτώλιο.
Ο Μιλς ήταν εκείνη την εποχή ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της χώρας. Είχε διδαχθεί μόνος του την τέχνη της γλυπτικής και είχε γίνει γνωστός για τα έφιππα έργα του, συγκεκριμένα για αυτά που απεικόνιζαν τους στρατηγούς Τζωρτζ Ουάσιγκτον και Άντριου Τζάκσον έφιππους.
Η στιγμή που η Ρημ μπήκε στο στούντιο θα άλλαζε όχι μόνο τη ζωή της, αλλά και την ιστορία της αμερικανικής γλυπτικής.
«Μόλις είδα τον γλύπτη να χειρίζεται τον πηλό», θυμάται, «ένιωσα αμέσως ότι μπορούσα κι εγώ να φτιάξω μοντέλα και, παίρνοντας τον πηλό, μέσα σε λίγες ώρες έφτιαξα ένα μετάλλιο με το κεφάλι ενός Ινδιάνου αρχηγού, το οποίο άρεσε τόσο πολύ στον ταγματάρχη που το πήρε μαζί του και το τοποθέτησε στο γραφείο του στη Βουλή των Αντιπροσώπων.»
Μια σειρά θεμάτων
Η Αμερικανίδα γλύπτρια Βίννι Ρημ. (Public Domain)
Από τότε άρχισε να εργάζεται για τον Μιλς ως βοηθός του. Επιπλέον, γρήγορα διαδόθηκε ότι το κεφάλι του Ινδιάνου αρχηγού είχε φιλοτεχνηθεί «μέσα σε λίγες ώρες από ένα νεαρό κορίτσι που δεν είχε ξαναμπεί ποτέ σε εργαστήριο». Στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες σχημάτισαν γρήγορα μια παροιμιώδη ουρά για να φιλοτεχνήσει η Ρημ τις προτομές τους. Το πρώτο της θέμα ήταν ο γερουσιαστής Τζέημς Νέσμιθ του Όρεγκον, ενώ ακολούθησαν ο γερουσιαστής Ρίτσαρντ Γέητς του Ιλινόις, ο γερουσιαστής Τζον Σέρμαν του Οχάιο, ο στρατηγός Τέρνερ Μόρχεντ, ο στρατηγός Τζωρτζ Κάστερ, ο βουλευτής Θαδδαίος Στήβενς και ένας από τους ιδρυτές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ο Φρανκ Π. Μπλαιρ.
Το σημαντικότερο μοντέλο της, ωστόσο, ήταν ο πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν, παρόλο που εκείνη την εποχή ο Λίνκολν δεν ήταν απλώς εξαντλημένος από τον πόλεμο και τον πρόσφατο θάνατο του νεαρού γιου του Γουίλι, αλλά και από το να γίνεται αντικείμενο διαφόρων μορφών τέχνης, είτε επρόκειτο για φωτογραφία είτε για ζωγραφική είτε για γλυπτική.
Όταν του προτάθηκε να ποζάρει για την προτομή του, ο Λίνκολν απάντησε, όπως αναφέρεται, ότι «είχε κουραστεί να ποζάρει και δεν μπορούσε να φανταστεί γιατί κάποιος ήθελε να πλάσει την εικόνα ενός τόσο άχαρου ανθρώπου». Η υπόθεση παραλίγο να εγκαταλειφθεί, όταν ο γερουσιαστής Νέσμιθ ενημέρωσε τον Λίνκολν ότι η καλλιτέχνις ήταν μια φτωχή νεαρή κοπέλα από το Ουισκόνσιν με τεράστιο ταλέντο. Η περιγραφή της Ρημ επηρέασε τον Λίνκολν.
«Ώστε είναι φτωχή; Λοιπόν, αυτό δεν είναι κάτι εναντίον της», απάντησε ο Λίνκολν. «Γιατί δεν φέρνετε αυτό το κορίτσι εδώ; Θα της ποζάρω για την προτομή μου.»
Η προτομή ενός μεγάλου άνδρα
Η Βίννι Ρημ δίπλα στην προτομή του Αβραάμ Λίνκολν που φιλοτέχνησε. (Public Domain)
Όπως θυμάται η ίδια η γλύπτρια, «η μεγάλη καρδιά που η ματαιοδοξία δεν μπορούσε να ξεκλειδώσει άνοιξε με τη συμπάθεια που του θύμισε τη δική του νεότητα, τη μάχη του με τη φτώχεια, τη φιλοδοξία του, τους πρώιμους αγώνες του. Έτσι, εγώ, μια μικρή άσημη γλύπτρια από το Ουισκόνσιν, είχα το προνόμιο να πλάσω τα χαρακτηριστικά αυτού του μεγάλου άνδρα έχοντας μπροστά μου ζωντανό το μοντέλο.»
Αρχίζοντας τον Δεκέμβριο του 1864, η 17χρονη γλύπτρια επισκεπτόταν τον Λίνκολν στον Λευκό Οίκο για 30 λεπτά την ημέρα. Η Ρημ θυμόταν το «βλέμμα του άγχους και του πόνου» στο πρόσωπο του προέδρου, ενώ άλλες φορές η ματιά του έπαιρνε ένα «μακρινό, ονειροπόλο βλέμμα, το οποίο έμοιαζε να προμηνύει την τραγική μοίρα που τον περίμενε». Πράγματι, η δολοφονική απόπειρα κατά της ζωής του έγινε τον Απρίλιο του 1865, λίγο πριν η Ρημ ολοκληρώσει την προτομή. Την τελείωσε, παρ’ όλα αυτά.
Μια ιστορική επιτροπή
Το 1866, το Κογκρέσο επρόκειτο να αναθέσει σε έναν καλλιτέχνη τη δημιουργία ενός ολόσωμου αγάλματος του Λίνκολν που θα τοποθετούνταν στη Ροτόντα του Καπιτωλίου. Εκείνη την εποχή, το εργαστήριο της Ρημ βρισκόταν επίσης, όπως και του Μιλς, στο Καπιτώλιο. Δεν είχε κλείσει ακόμη τα 20 της χρόνια, αλλά ήταν ήδη γνωστή στους πολιτικά ισχυρούς. Η σύνδεσή της με τον Λίνκολν δεν την έβλαψε. Παρόλο που οι γερουσιαστές Τσαρλς Σάμνερ και Τζέικομπ Χάουαρντ διαφώνησαν, στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν πολλές άλλες αντιρρήσεις να ανατεθεί στη Ρημ η παραγγελία των 10.000 δολαρίων. Στην πραγματικότητα, η αίτηση που υποστήριζε τη Ρημ ως την καλλιτέχνιδα που έπρεπε να επιλεγεί έφερε τις υπογραφές του προέδρου Άντριου Τζόνσον, 31 γερουσιαστών και περισσότερων από 100 νυν και πρώην αντιπροσώπων.
Η Ρημ δεν είναι μόνο η πρώτη γυναίκα που έλαβε ομοσπονδιακή ανάθεση για έργο τέχνης, αλλά και το νεότερο άτομο που έλαβε ποτέ τέτοια ανάθεση. Μετά από δύο χρόνια, η Ρημ ολοκλήρωσε το πρόπλασμά της. Στη συνέχεια ταξίδεψε από την πρωτεύουσα της Αμερικής στην πρωτεύουσα της Ιταλίας, όπου μετέφερε το έργο της για να σμιλευτεί σε μάρμαρο Καρράρα. Επίσης, δεν παρέλειψε να μελετήσει μαζί με άλλους καλλιτέχνες όσο βρισκόταν στη Ρώμη, αλλά και όταν επισκέφθηκε το Παρίσι. Η Ρημ επέστρεψε στην Αμερική το 1870 και, τον Ιανουάριο του 1871, το άγαλμα του Λίνκολν αποκαλύφθηκε στη Ροτόντα του Καπιτωλίου, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.
Το άγαλμα του Αβραάμ Λίνκολν, που φιλοτέχνησε η Βίννι Ρημ, στη Ροτόντα του Καπιτωλίου των ΗΠΑ. (Public Domain)
Η Ρημ δημιούργησε πολλά ακόμα έργα, μεταξύ των οποίων ένα γλυπτό του Ναυάρχου Ντέιβιντ Φάραγκουτ που τοποθετήθηκε στην πλατεία Φάραγκουτ, καθώς και δύο αγάλματα που βρίσκονται τώρα στο Καπιτώλιο: των Σεκόγια και Σάμιουελ Τζόρνταν Κέρκγουντ. Ένα από τα πιο διάσημα έργα της, η «Σαπφώ», δωρήθηκε στο Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης Smithsonian από τον σύζυγό της ταξίαρχο Ρίτσαρντ Χόξι. Ένα αντίγραφο της Σαπφούς τοποθετήθηκε στον τάφο της Ρημ, που βρίσκεται στο νεκροταφείο του Άρλινγκτον, στη Βιρτζίνια.
Στα πλαίσια του Προγράμματος «Συνεργασίες» που υλοποιείται από την Ένωση Ελλήνων Χαρακτών (ΕΕΧ) με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το σωματείο συνεχίζει τη δράση του σε διεθνές επίπεδο.
Έπειτα από την επιτυχημένη συνεργασία με την Ένωση Τσέχων Χαρακτών και του Τσέχικου Κέντρου Αθήνας, έπονται τα εγκαίνια της έκθεσης «Aspects of Greek Printmaking», στην Κρακοβία της Πολωνίας, τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου.
Η ΕΕΧ, σε συνεργασία με την International Print Triennial Society in Krakow (Triennale Σύγχρονης Χαρακτικής της Κρακοβίας) αποτελεί την ελληνική συμμετοχή στη φετινή διοργάνωση στην Κρακοβία, που θα παρουσιαστεί τον Οκτώβριο του 2024.
Η παρουσία της ΕΕΧ ως ελληνικής συμμετοχής στη διοργάνωση του θεσμού πραγματοποιείται κατόπιν πρόσκλησης και συνεργασίας με τη Jan Matejko Academy of Fine Arts in Cracow (Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κρακοβίας) και συγκεκριμένα με το Graphic Arts Faculty (Τμήμα Γραφικών Τεχνών).
Με την ολοκλήρωση της έκθεσης στο εξωτερικό προγραμματίζεται στη συνέχεια η έκθεση των Πολωνών χαρακτών στην Αθήνα.
Εγκαίνια έκθεσης: 28.10.2024, 18:00 Διάρκεια έκθεσης: 29.10 – 22.11.2024 Ωράριο επισκεψιμότητας: Δευτέρα & Τρίτη: 10:00 – 14:30, Τετάρτη: 10:30 – 14:00, Πέμπτη &
Παρασκευή: 10:00 – 15:00 Χώρος έκθεσης: Międzynarodowe Centrum Sztuk Graficznych Διεύθυνση: Rynek Gtówny 29, ꟾꟾ pietro, Κρακοβία
Ένας άγνωστος πίνακας του φημισμένου Δανού ζωγράφου Καρλ Μπλοχ [Carl Bloch, 1834 – 1890] ανακαλύφθηκε στην πρώην βασιλική Έπαυλη του Τατοΐου, συντηρήθηκε στα εργαστήρια της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού στην Αθήνα, ταξίδεψε για μία έκθεση αφιερωμένη στον ζωγράφο στο Κρατικό Μουσείο Τέχνης της Δανίας και θα τοποθετηθεί οριστικά προς έκθεση στην πρώην βασιλική Έπαυλη του Κτήματος Τατοΐου, το 2025.
Στην ημερίδα θα παρουσιαστεί το οδοιπορικό του πίνακα από τη λήθη των αποθηκών του Τατοΐου στα φώτα των εγκαινίων της έκθεσης στην Κοπεγχάγη, με σταθμούς στη συντήρησή του και στις προϋποθέσεις προετοιμασίας και μεταφοράς του. Επίσης, θα παρουσιαστούν τα μέχρι σήμερα γνωστά στοιχεία για τη δημιουργία του πίνακα και τους συμβολισμούς του έργου.
Ένα σπιτικό, ζεστό περιβάλλον προκαλεί ένα αίσθημα άνεσης, νοσταλγίας και ασφάλειας.
Στον φιλόξενο χώρο μιας κουζίνας ή μιας ταβέρνας, η οικογένεια ή φίλοι χαλαρώνουν μαζί, πίνοντας ίσως και λίγο κρασί, μοιράζονται τα νέα τους, συζητούν για διάφορα θέματα.
Αυτή τη θαλπωρή και οικειότητα μεταφέρουν οι νεκρές φύσεις bodegón, στην ισπανική ζωγραφική, αναδεικνύοντας τη σημασία απλών, συνηθισμένων αντικειμένων καθημερινής χρήσης, τα οποία τείνουμε να παραβλέπουμε, σε σημαίνοντας αισθητικά στοιχεία.
Στα ισπανικά, ο όρος bodega σημαίνει κελάρι κρασιού, ντουλάπι ή ταβέρνα.
Ο παραγόμενος όρος bodegón (μποντεγκόν) χρησιμοποιείται στην ισπανική τέχνη για να περιγράψει μια νεκρή φύση που απεικονίζει είδη από το κελάρι, συχνά αραδιασμένα σε ένα τραπέζι πανδοχείου ή ταβέρνας. Ο όρος υποδηλώνει επίσης τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
Η σχεδόν μονόχρωμη, γήινη χρωματική παλέτα των πινάκων μποντεγκόν δημιουργεί μια ρουστίκ ατμόσφαιρα, που παραπέμπει στην άνεση και τη σπιτική γαλήνη.
Ντιέγο Βελάθκεθ
Ντιέγο Βελάθκεθ, «Πωλητής νερού στη Σεβίλλη», περ. 1620. Λάδι σε καμβά, 110 x 80 εκ. Apsley House, Λονδίνο. (Public Domain)
Στον πίνακα «Πωλητής νερού στη Σεβίλλη», ο Βελάθκεθ [Diego Rodríguez de Silva y Velázquez, 1599-1660] απεικονίζει μια καθημερινή σκηνή. Στο έργο διακρίνονται τρεις μορφές: δύο στο πρώτο πλάνο και μία τρίτη να αχνοφαίνεται στο σκοτεινό φόντο. Τα πρόσωπα δεν κοιτάζουν το ένα το άλλο, αν και ο άντρας που είναι κρυμμένος στη σκιά φαίνεται να κοιτάζει απευθείας τον θεατή. Καθένας κρατά στα χέρια του ένα δοχείο πόσης, σαν τα αγγεία να είναι αγωγοί που αντανακλούν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Φαίνεται ότι αυτοί οι τρεις συμμετέχουν σε ένα τελετουργικό εθιμοτυπικής ανταλλαγής. Αν και ο πίνακας αποτυπώνει μόνο μια στιγμή μίας συνηθισμένης σκηνής στην αγορά, ο ζωγράφος δημιουργεί μια ατμόσφαιρα αυξημένης σημασίας, μετατρέποντας το συνηθισμένο σε τελετουργικό.
Ο πωλητής νερού είναι ντυμένος απλά, με ένα χιτώνιο από χοντρό καφέ ύφασμα ριγμένο πάνω από ένα λευκό πουκάμισο. Απεικονίζεται προφίλ, και το χρώμα του προσώπου και των χεριών του είναι σε αρμονία με τους ζεστούς τόνους του χιτώνα. Σχετικά συνοφρυωμένος και χαμηλώνοντας ελαφρά τα μάτια, ο άντρας περνά σιωπηλά ένα ποτήρι με νερό στο αγόρι. Το ποτήρι περιέχει σύκα, που δίνουν στο νερό μια κάπως γλυκιά γεύση – αυτό είναι ένα έθιμο που διατηρείται ακόμα στη Σεβίλλη.
Λεπτομέρειες από τον πίνακα του Ντιέγκο Βελάσκεθ «Πωλητής νερού στη Σεβίλλη», περ. το 1620. (Public Domain)
Η παλέτα του Βελάσκεθ είναι περιορισμένη: λευκό στο μανίκι του πωλητή και στον γιακά του αγοριού, σκούρο καφέ για τις σκιές και το φόντο, έντονο κοκκινοκαφέ χρώμα για τον χιτώνα και το δέρμα του πωλητή, γκριζόλευκοι, κρεμώδεις τόνοι στα κεραμικά αγγεία και το δέρμα του αγοριού. Η απλότητα της παλέτας ενισχύει τη σοβαρότητα και την ψυχολογική ένταση της σκηνής.
Η μεγάλη κεραμική κανάτα στο πρώτο πλάνο, τη λαβή της οποίας ακουμπά ο πωλητής νερού, είναι ζωγραφισμένη με μεγάλη λεπτομέρεια, σχεδόν νιώθουμε την υφή της και τις σταγόνες του νερού που κυλούν στην επιφάνειά της. Ένα μικρό βαθούλωμα στο δοχείο προσθέτει ρεαλισμό.
Χουάν βαν ντερ Χάμεν υ Λεόν
Χουάν βαν ντερ Χάρμεν, «Νεκρή φύση με γλυκά και κεραμικά», 1627. Λάδι σε καμβά, 85 x 115 εκ. Εθνική Πινακοθήκη, Ουάσιγκτον. (Public Domain)
Στον πίνακα του Χουάν βαν ντερ Χάμεν [Juan van der Hamen y León, 1596-1631] «Νεκρή φύση με γλυκά και κεραμικά», τα φρούτα, το ψωμί και τα αρτοσκευάσματα εκτίθενται τοποθετημένα σε τρεις πέτρινες βάσεις. Το μαύρο φόντο επιτρέπει στα αντικείμενα στο πρώτο πλάνο να ξεχωρίζουν με ακόμη μεγαλύτερη ευκρίνεια.
Αριστερά, στην επάνω βάση, μέσα σε ένα φαρδύ καλάθι σε σχήμα βεντάλιας, βρίσκονται πολλά λαμπερά ημιδιαφανή φρούτα, ένα χρυσό καρβέλι ψωμί και πλεγμένη ζύμη σε σχήμα ντόνατ. Οι καρποί ποικίλλουν σε σχήμα και χρώμα. Άλλα είναι δαμασκηνί, μικρά και στρογγυλά, άλλα είναι ρουμπινένια, σε σχήμα στριφτού σχοινιού. Ένα ζευγάρι μεγάλες κεχριμπαρένιες μπάλες, σαν αυγά σε φωλιά πουλιών, βρίσκονται στις κορυφές των κόκκινων φρούτων. Ο θεατής έχει την αίσθηση ότι θα μπορούσε να δοκιμάσει αυτά τα ζαχαρωμένα φρούτα.
Κάτω αριστερά υπάρχουν τρία πήλινα αγγεία διαφορετικών σχημάτων και αποχρώσεων του πορτοκαλί και του σκουριασμένου κόκκινου, δίπλα σε ένα μικρό στρογγυλό, ξύλινο κουτί με το καπάκι του ακουμπισμένο δίπλα του. Το τσίγκινο πιάτο περιέχει διάφορα αρτοσκευάσματα, κάποια ζαχαρωμένα, καθώς και ζαχαρωμένα σύκα.
Οι ιστορικοί τέχνης προτείνουν ότι αυτή η νεκρή φύση ανήκε σε μια σειρά αφιερωμένη στις τέσσερεις εποχές. Εάν συμβαίνει αυτό, θα εξηγούσε την έλλειψη εποχιακών φρούτων και λαχανικών και την επιλογή των αρτοσκευασμάτων που διατίθενται κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα της Μαδρίτης. Το καπάκι ενός κουτιού αμυγδαλόπαστας (;) υποδηλώνει ότι κάποιος μόλις το άνοιξε και θα επιστρέψει σύντομα.
Στην τρίτη βάση, στη δεξιά πλευρά του πίνακα, βρίσκονται δύο στρογγυλά ξύλινα κουτιά, το ένα πάνω στο άλλο, ενώ πάνω πάνω υπάρχει ένα διαφανές γυάλινο βάζο με φρούτα που θυμίζουν κεράσια μαρασκίνο. Δίπλα σε αυτή την πυραμίδα των δοχείων βρίσκεται ένα άλλο γυάλινο βάζο, που περιέχει μια αδιαφανή ουσία στο χρώμα της καμένης σιένας – πιθανώς μαρμελάδα. Πίσω της, στη σκιά, είναι τοποθετημένη μια διαφανής καράφα. Στα αριστερά του βάζου με τη μαρμελάδα βλέπουμε μια διαφανή γυάλινη κούπα με κομψές πράσινες λαβές και ένα μεγάλο κοίλο δοχείο από τερακότα. Το χαλκοκόκκινο αγγείο φέρει φυτικά μοτίβα γύρω από το κοίλο κέντρο του, έχει φουσκωτή βάση και στόμιο σαν κρήνη. Αυτό το είδος πήλινου αγγείου ονομάζεται loch (λοχ) και είναι γερμανικής προέλευσης.
Ο βαν ντερ Χάρμεν μεταφέρει διακριτικά τη λεία υφή του ξύλου, του παγωμένου και ανακλαστικού γυαλιού και τη ματ επιφάνεια των κεραμικών. Κάθε μία από αυτές τις υφές αλληλεπιδρά με το φως με έναν ιδιαίτερο τρόπο και μεταφέρει μία σπιτική ατμόσφαιρα. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα του στυλ μποντεγκόν. Προκαλώντας σκέψεις σπιτικής άνεσης, οι πίνακες μποντεγκόν μας βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε πώς η ανθρώπινη παρουσία μετατρέπει έναν χώρο σε αληθινό σπιτικό.
Τόμας Γιέπες
Τόμας Γιέπες, «Νεκρή φύση», 1668. Λάδι σε καμβά, 100 x 160 εκ. Μουσείο Prado, Μαδρίτη. (Public Domain)
Ο πίνακας του Τόμας Γιέπες [Thomas Yepes, 1595-1674] «Νεκρή φύση» περιλαμβάνει πλήθος ετερόκλητων αντικειμένων: ένα ψητό πουλί σε ένα μπρούτζινο τηγάνι, ένα χρυσό κέικ σε σχήμα σαύρας, ένα τσίγκινο πιάτο διακοσμημένο με μπρούντζο στο κάτω και δεξί μέρος της σύνθεσης, πλαισιωμένα από κλαδιά με λεμόνια, κυδώνια και πορτοκάλια στην επάνω δεξιά και κάτω αριστερή γωνία της σύνθεσης.
Ένα κυλινδρικό ψάθινο καλάθι με ανοιχτό καπάκι είναι γεμάτο με ψωμάκια, ενώ τα λευκά κρόσσια ενός τραπεζομάντιλου που εξέχει από το καλάθι λάμπουν στο φως. Στο φως του απαντούν οι αντανακλάσεις των μεταλλικών αντικειμένων. Γνωστός για τις προσεκτικά συμμετρικές νεκρές φύσεις του και τα βάζα της Βαλένθια, εδώ ο Γιέπες εγκαταλείπει τη συμμετρία για χάρη της φυσικότητας. Είναι σαφώς αισθητή η φροντίδα ενός ανθρώπινου χεριού και οι λεπτομέρειες δείχνουν ότι το γεύμα πρόκειται να συνεχιστεί.
Τόσο ο Γιέπες όσο και ο βαν ντερ Χάμεν και ο Βελάθκεθ χρησιμοποίησαν τη διαλογιστική παρατήρηση για να μετατρέψουν τα στοιχεία της κοινής, πεζής καθημερινότητας σε ένα σημαίνον τελετουργικό. Αυτοί οι πίνακες είναι εμποτισμένοι με το πνεύμα της ιδιαίτερης ιερότητας της εστίας.
Στον παραδοσιακό κινεζικό πολιτισμό, όταν θέλουν οι καλλιτέχνες να περιγράψουν έναν ιδανικό γάμο, χρησιμοποιούν τις ακόλουθες οπτικές μεταφορές: το αρμονικό παίξιμο του έρχου, λουλούδια που ανθίζουν κάτω από την πανσέληνο, αιωρούμενους δράκους και φοίνικες, ένα ζευγάρι πάπιες μανδαρίνους που κολυμπούν μαζί, χελιδόνια ή αηδόνια που πετούν σε ζευγάρια.
Οι περισσότερες από αυτές τις εικόνες προέρχονται από τη φύση (με την εξαίρεση των μυθικών ζώων), και μεταξύ τους δεσπόζουν αυτές που απεικονίζουν πουλιά.
Ήδη από τα αρχαία χρόνια, τα πτηνά λογίζονταν ως ευοίωνα σύμβολα. Οι πίνακες πουλιών και λουλουδιών (hua niao hua) είναι ένα από τα τρία κύρια είδη της κινεζικής ζωγραφικής, και τα πουλιά που κελαηδούν συνήθως χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν τις ειλικρινείς επιθυμίες του καλλιτέχνη.
Οι ευλογίες των ιερών πουλιών
Ο φοίνικας (fenghuang), ιερό πουλί και σύμβολο της Αυτοκράτειρας της Κίνας, της ειρήνης και της εσωτερικής αγνότητας, αποτελούσε έμβλημα των αριστοκρατικών γάμων. Οι νεόνυμφοι συγκρίνονταν με φοίνικες που πετούν σε ευλογημένη αρμονία.
Το fenghuang ή φοίνικας είναι ένα ιερό πουλί για τον κινεζικό λαό. Συμβόλιζε, μεταξύ άλλων, τη δύναμη που είχε δοθεί στην Αυτοκράτειρα από τον Ουρανό. (Ευγενική παραχώρηση του Εθνικού Μουσείου του Παλατιού)
Το Shuowen Jiezi, ένα αρχαίο κινέζικο λεξικό από τη δυναστεία των Χαν, αναφέρει ότι ο φοίνικας εμφανίζεται μόνο σε μέρη όπου βασιλεύει βαθιά ειρήνη. Σύμφωνα με το λεξικό, ο φοίνικας έχει στήθος χήνας, πλάτη τίγρη, λαιμό φιδιού, ουρά ψαριού, δέρμα δράκου, κεφάλι χελιδονιού και ράμφος κόκορα. Το σώμα του συνδυάζει τα πέντε βασικά χρώματα: λευκό, μαύρο, κόκκινο, πράσινο και κίτρινο, τα οποία συμβολίζουν τις πέντε αρετές του Κομφούκιου: ανεκτικότητα, ορθότητα, γνώση, αφοσίωση και ευπρέπεια.
Σύμφωνα με τις γραφές, Yu Jia είναι το όνομα του προπάτορα όλων των πτηνών, ενώ λέγεται επίσης ότι οι φοίνικες γεννήθηκαν από τους δράκους. Ο φοίνικας (fenghuang) συμβόλιζε τόσο τον σύζυγο όσο και τη σύζυγο: αν και, αρχικά, οι αρσενικοί φοίνικες ονομάζονταν feng και οι θηλυκοί huang, με την πάροδο των ετών οι δύο ονομασίες συγχωνεύτηκαν σε μία και ο φοίνικας έγινε το σύμβολο της ουράνιας θηλυκής δύναμης, όπως ο δράκος ήταν το σύμβολο της αρσενικής.
Το λουάν είναι επίσης ένα ευοίωνο σύμβολο. (Ευγενική παραχώρηση του Εθνικού Μουσείου του Παλατιού)
Το luan (ή luanniao) είναι άλλο ένα μυθικό ιερό πουλί, το οποίο μοιάζει με φοίνικα, αλλά έχει λαμπερό κόκκινο πτέρωμα. Τόσο ο φοίνικας όσο και το λουάν είναι σύμβολα καλής τύχης και ειρήνης, και εμφανίζονται συχνά σε βασιλικές τελετουργίες, πίνακες ζωγραφικής, ως κοσμήματα, αξεσουάρ ή σχέδια ενδυμάτων κλπ.
Κανένα συνηθισμένο πουλί δεν μπορεί να συγκριθεί με τον φοίνικα και το λουάν – η υπεροχή τους είναι αδιαμφισβήτητη. Πολλοί πιστεύουν ότι η εικόνα του λουάν προήλθε από τους χρυσούς φασιανούς. Πίνακες ζωγραφικής που αναπαριστούν ένα ζευγάρι φασιανών είναι επίσης κατάλληλοι για να μεταφέρουν γαμήλιες ευχές.
Αχώριστο μέχρι θανάτου
Οι πάπιες μανδαρίνοι (yuanyang) αντιπροσωπεύουν την ακλόνητη πίστη και αφοσίωση των παντρεμένων ζευγαριών. Οι αρσενικές πάπιες ονομάζονται γιουάν και οι θηλυκές πάπιες ονομάζονται γιανγκ, επομένως μαζί χρησιμοποιούνται συχνά ως σύμβολο συζυγικής ευδαιμονίας και ενότητας.
Οι πάπιες μανδαρίνοι συνήθως κολυμπούν μαζί και ζουν σε ζευγάρια. Ο Λούο Γιουάν, λογοτέχνης που έζησε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Σονγκ, έγραψε ότι οι πάπιες μανδαρίνοι δεν εγκαταλείπουν ποτέ η μία την άλλη και όταν χωρίζονται, πεθαίνουν από θλίψη.
Yuanyang κάτω από ανθισμένες παιωνίες. Περίοδος δυναστείας Μινγκ. (Ευγενική παραχώρηση του Εθνικού Μουσείου του Παλατιού)
Ως σύμβολο των αχώριστων ζευγαριών, οι πάπιες μανδαρίνοι χρησιμοποιούνταν ευρέως από λόγιους και καλλιτέχνες για να εκφράσουν διάφορες καταστάσεις και συναισθήματα που αφορούν τη συζυγική ζωή: λύπη, ευτυχία, χωρισμό και επανένωση. Για παράδειγμα, ο Λου Τζαολίν, ποιητής της δυναστείας των Τανγκ, έγραψε στο Changan: A Poem Written in Ancient Form:
«Θα πέθαινα χωρίς να το μετανιώσω, αν ήμασταν πουλιά που κολυμπούσαμε μαζί, κάλλιο εγώ κι εσύ να ήμασταν πάπιες μανδαρίνοι παρά αθάνατοι.»
Το ποίημα εκφράζει την ειλικρινή επιθυμία ενός άνδρα να είναι αχώριστος από την αγάπη του.
Στο Βιβλίο των Τραγουδιών και των Ύμνων (Shi Jing), η αφοσίωση των γιουανγιάνγκ εκφράζεται ως εξής:
«Πετάνε σε ζευγάρια και πιάνονται στο δίχτυ. Οι άνθρωποι να είναι ευλογημένοι με καλή τύχη! Κολυμπούν σε ζευγάρια, ενώνονται διπλώνοντας τα φτερά τους. Είθε οι άνθρωποι να είναι ευλογημένοι!».
Παλαιότερα, ο κόσμος έπιανε και δώριζε πάπιες μανδαρίνους. Οι πηγές λένε ότι, αν και τα πουλιά κινδύνευαν και υπέφεραν, ποτέ δεν εγκατέλειπαν το ένα το άλλο.
Ως εκ τούτου, ένα ζευγάρι πάπιες μανδαρίνοι θεωρείται ευλογία για τους νεόνυμφους – σημαίνει ότι, ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που ίσως αντιμετωπίσει το ζευγάρι, θα τις ξεπεράσουν μαζί.
Προάγγελοι χαράς, αγάπης και καλοτυχίας
Στην κινεζική παράδοση, ευοίωνα σύμβολα αποτελούν και πουλιά πιο συνηθισμένα, όπως τα χελιδόνια, που συχνά φτιάχνουν τις φωλιές τους κάτω από τις στέγες των σπιτιών μας, και οι κίσσες.
Τα χελιδόνια είναι μικρά, με μαύρη πλάτη, λευκό στήθος και χαρακτηριστική ψαλιδωτή ουρά. Στην παραδοσιακή κινεζική κουλτούρα, τα χελιδόνια συμβολίζουν ένα χαρούμενο και άνετο σπίτι.
Χρησιμοποιούνται, επίσης, για να περιγράψουν ένα ερωτευμένο και αχώριστο ζευγάρι. Στο ποίημα «Swallows Fly in Pairs» (Τα χελιδόνια πετούν σε ζευγάρια), ο ποιητής Λι Μπάι έγραψε για το πώς οι άνθρωποι θαύμαζαν τα χελιδόνια που πάντα πετούσαν ανά δύο. Κι όταν ένα χελιδόνι χάνει τον σύντροφό του, είναι αποκαρδιωτικό να το βλέπεις να πετά μόνο του.
Ένα άλλο σημαντικό πολιτιστικό σύμβολο της Κίνας είναι η κίσσα. Στην αρχαιότητα, οι κίσσες που γκρινιάζουν θεωρούνταν ευοίωνες – οι άνθρωποι έλεγαν ότι το κελάηδημά τους φέρνει καλή τύχη και πλούτο. Γι’ αυτό, στην Κίνα, οι κίσσες αποκαλούνται «τυχερές κίσσες».
Υπάρχει αυτός ο μύθος, από την εποχής της δυναστείας Σονγκ, στον οποίο οι κίσσες φαίνεται πως είναι μεταμορφωμένες νεράιδες:
Κάποτε, ένας άντρας ονόματι Γιουάν Μπογουέν είδε στον ύπνο του μια νεράιδα και της ζήτησε να μείνει μαζί του το βράδυ. Η νεράιδα τού απάντησε:
«Όταν ξημερώσει, πρέπει να φτιάξω μια γέφυρα για την Τζινγιού, το να μείνω εδώ θα είναι ντροπή για το καθήκον μου.»
Όταν ξύπνησε ο Γιουάν, ο ήλιος είχε ήδη ανατείλει και είδε ένα κοπάδι από κίσσες να πετά ανατολικά – η μία από αυτές είχε πέταξε από το παράθυρό του.
Το κελάηδισμα της καρακάξας λέγεται ότι φέρνει καλή τύχη. (Ευγενική παραχώρηση του Εθνικού Μουσείου του Παλατιού)
Η Τζινγιού ήταν η μικρότερη κόρη του Αυτοκράτορα Νεφρίτη. Όταν η Τζινγιού κατέβηκε στη Γη, ερωτεύτηκε τον Νιουλάν, έναν θνητό βοσκό, και παντρεύτηκαν.
Ωστόσο, ο έρωτάς τους δεν ήταν αποδεκτός από τα Ουράνια και η Βασίλισσα Μητέρα της Δύσης τούς έστειλε σε αντίθετες πλευρές του Ουράνιου Ποταμού (Γαλαξίας). Την έβδομη ημέρα του έβδομου σεληνιακού μήνα, ένα κοπάδι από κίσσες σχημάτισε μια γέφυρα που θα ένωνε τους δύο εραστές και θα τους επέτρεπε να ξανασμίξουν για λίγο.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι κίσσες είναι βοηθοί του Έρωτα, που φέρνει κοντά τους εραστές, και η εικόνα μιας κίσσας χρησιμοποιείται συχνά για να συμβολίσει τη συζυγική ευτυχία.
Τα σύμβολα που ενσαρκώνουν τα πουλιά έχουν επινοηθεί και ερμηνευτεί εκ νέου από τους λογίους, προσκαλώντας μας να εξερευνήσουμε την πολιτιστική κληρονομιά που κρύβεται πίσω από το κελάηδισμά τους.
Οι ζωντανοί χαρακτήρες, η στοιχειώδης πλοκή, οι αυτοσχέδιοι διάλογοι και οι υπαίθριες παραστάσεις ήταν βασικά χαρακτηριστικά της commedia dell’arte. Η θεματολογία της περιστρεφόταν κυρίως γύρω από τις δοκιμασίες και τα βάσανα νεαρών εραστών, τα οποία απέδιδε με περισσό χιούμορ.
Οι ηθοποιοί, χωρίς να περιορίζονται από σαφείς κατευθυντήριες γραμμές, μπορούσαν να διαμορφώσουν τις παραστάσεις τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κοινού. Συχνά έκαναν πολιτικά σχόλια και λαϊκό χιούμορ, έξω από τα όρια της λογοκρισίας. Η ιταλική θεατρική φόρμα αποτέλεσε, επίσης, ιδανικό θέμα για το κίνημα του ροκοκό του 18ου αιώνα.
Η commedia dell’arte ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην Ευρώπη από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα ως μουσικό θέατρο. Ξεκίνησε στη βόρεια Ιταλία τον 15ο αιώνα ως αντίδραση ενάντια στην commedia erudite, ένα λόγιο και ελιτίστικο είδος θεάτρου, και στη συνέχεια εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη την ήπειρο και τα βρετανικά νησιά.
Οι καλλιτέχνες του ροκοκό, από τη μεριά τους, δημιουργούσαν ανάλαφρες, παιχνιδιάρικες σκηνές αγάπης και φλερτ, συχνά τοποθετημένες σε ειδυλλιακά υπαίθρια περιβάλλοντα. Μερικοί από τους πιο γνωστούς πίνακες των Γάλλων καλλιτεχνών Αντουάν Βατώ και Νικολά Λανκρέ, καθώς και του Ιταλού Τζοβάνι Ντομένικο Τιέπολο, αναπαριστούν σκηνές και γνωστούς χαρακτήρες της commedia dell’arte.
Ο πατέρας του ροκοκό
Οι περιοδεύοντες θίασοι είχαν μεγάλη απήχηση στις ευρωπαϊκές Αυλές, ειδικά στη Γαλλία, και οι καλλιτέχνες αποτύπωσαν τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές στον καμβά. Ο πιο γνωστός ζωγράφος που χρησιμοποίησε θέματα της commedia dell’arte στους πίνακές του ήταν ο Βατώ [Antoine Watteau, 1684–1721], ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους καλλιτέχνες του 18ου αιώνα, ο οποίος θεωρείται και ο πατέρας της ζωγραφικής ροκοκό.
Ροζάλμπα Καρριέρα, προσωπογραφία του Αντουάν Βατώ, 1721. Παστέλ σε χαρτί. Μουσείο Luigi Bailo, Τρεβίζο, Ιταλία. (Nicola Quirico/CC BY-SA 4.0 DEED)
Το στυλ ροκοκό ξεκίνησε στο Παρίσι. Το όνομά του προέρχεται από τη γαλλική λέξη rocaille, που μεταφράζεται ως πέτρα ή σπασμένο κοχύλι. Χαρακτηρίζεται από απαλά χρώματα, καμπύλες, ασύμμετρες γραμμές, γοητευτικές φλοράλ συνθέσεις, κομψά θέματα και μικρούς καμβάδες. Οι συνθέσεις διατηρούν μια ισορροπία μεταξύ του διακοσμητικού χαρακτήρα και του νατουραλισμού, με προτίμηση στις ψυχαγωγικές και ερωτικές δραστηριότητες.
Μια νέα κατηγορία ζωγραφικής, που επινοήθηκε από τη Γαλλική Ακαδημία το 1717 για να περιγράψει τις παραλλαγές του Βατώ, ήταν η fête galante. Οι πίνακες του είδους απεικονίζουν εκλεπτυσμένους αριστοκράτες με γιορτινά ρούχα ή μασκαράτες, μέσα σε πράσινα, φανταστικά τοπία. Αν και οι καλλιτέχνες που ακολούθησαν αυτό το στυλ έτειναν να δημιουργούν μια μάλλον εορταστική ατμόσφαιρα, τα έργα του Βατώ χαρακτηρίζονται από μια μυστηριώδη μελαγχολία.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα του στυλ και της ατμόσφαιρας του Βατώ είναι το πρωτοποριακό αριστούργημα Mezzetin, που βρίσκεται τώρα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, και παλαιότερα στη συλλογή της Μεγάλης Αικατερίνης. Η ομώνυμη φιγούρα είναι ένα κωμικό αρχέτυπο από την commedia dell’arte [ο Mezzetino, όνομα που σημαίνει μισό ποτηράκι (αλκοόλ)], ο οποίος απεικονίζεται πάντα ως πονηρός και εμμονικός, αλλά και ερωτικός και συναισθηματικός. Η ιδιότητα της ανεκπλήρωτης αγάπης τονίζεται από ένα γυναικείο άγαλμα ορατό όχι πολύ μακριά, με την πλάτη του γυρισμένη στον Μετσετίν. Ο ήρωας φορά το κοστούμι που παραδοσιακά συνδέεται με τον χαρακτήρα: μαλακό καπέλο, κοντή κάπα, ριγέ σακάκι, κολάρο με φρίζες και βράκα μέχρι το γόνατο, όλα πολύ όμορφα δοσμένα. Η στολή είναι φτιαγμένη από μπλε-γκρι, ροζ και λευκό μετάξι.
Αντουάν Βατώ, «Mezzetin», περ. 1718-1720. Λάδι σε καμβά, 55 x 43 εκ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Ο Μετσετίν κάθεται σε ένα πέτρινο παγκάκι κοντά σε ένα κτίριο, ενώ στο βάθος βλέπουμε έναν καταπράσινο κήπο σκιασμένο από μεγάλα δέντρα. Με το κεφάλι γερτό, κοιτάζει λυπημένος μακριά, και παίζει την κιθάρα του λαχταρώντας την αγάπη(;). Ο Βατώ σχεδίασε προσεκτικά το αξύριστο πρόσωπο και τα μεγάλα χέρια του Μετσετίν. Οι ζωντανές, λεπτομερείς ποιότητες που αποτύπωσε ο ζωγράφος διατηρούνται εκπληκτικά καλά στον συγκινητικό αυτό πίνακα. Η πρακτική του Βατώ ήταν να δουλεύει με μοντέλα που παρατηρούσε προσεκτικά. Ένα προπαρασκευαστικό σχέδιο του κεφαλιού του χαρακτήρα βρίσκεται, επίσης, στη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης.
Αντουάν Βατώ, σπουδή ανθρώπινου κεφαλιού, περ. 1718.. Κόκκινη και μαύρη κιμωλία, 15 x 13 εκ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Μεγάλο μέρος της ζωής του Βατώ παραμένει τυλιγμένο στο μυστήριο. Παρά την επαρχιακή του καταγωγή, το έμφυτο ταλέντο και η πρωτοτυπία του τον βοήθησαν στην καριέρα του. Έγινε δεκτός στην Ακαδημία σε ηλικία 20 ετών και είχε διακεκριμένους ιδιώτες πελάτες.
Η Πέριν Στάιν, επιμεληήτρια στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, εξηγεί: «Η γλυκύτητα της παλέτας του, ένας φόρος τιμής στον Ρούμπενς, και οι αποχρώσεις της βενετσιάνικης ζωγραφικής του 16ου αιώνα, ξαναδουλεμένες σε απαλά παστέλ για να ταιριάζουν με την κλίμακα και την αισθητική του ροκοκό, διαδόθηκε ευρέως». Αν και ο Βατώ πέθανε στα 36 του, είχε τεράστια επιρροή στην επόμενη γενιά καλλιτεχνών στη Γαλλία, ειδικά στον Νικολά Λανκρέ [Nicolas Lancret, 1690–1743].
Σκηνές από την commedia dell’arte
Ο Λανκρέ, γιος ενός αμαξά, γεννήθηκε στο Παρίσι και έζησε όλη του τη ζωή στην πρωτεύουσα. Αρχικά, σκόπευε να γίνει ιστορικός ζωγράφος, κατηγορία υψηλού κύρους εκείνη την εποχή. Στη Γαλλία του 18ου αιώνα, τα έργα που είχαν οποιοδήποτε μη ιστορικό θέμα ονομάζονταν ρωπογραφίες (με σκηνές από την καθημερινή ζωή) και κατατάσσονταν χαμηλότερα από τα άλλα στην κλίμακα της Γαλλικής Ακαδημίας. Ο Λανκρέ ξεχώρισε ως ένας από τους πιο αξιόλογους καλλιτέχνες του είδους. Είχε επίσης εξέχουσα πελατεία, περιλαμβανομένων του Λουδοβίκου ΙΕ’ της Γαλλίας και του Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας.
Αν και ποτέ δεν ήταν μαθητής του Βατώ, ο Λανκρέ εμπνεύστηκε έντονα από τις fêtes gallants του τελευταίου. Ωστόσο, άφησε το δικό του στίγμα στο είδος και τού αναγνωρίζεται ότι εισήγαγε μοντέρνα στοιχεία, εξυπνάδα και επιδέξια χρήση του χρώματος. Στις δεκαετίες του 1720 και του 1730 δημιούργησε μια σειρά έργων με χαρακτήρες της commedia dell’arte. Η τελευταία δεκαετία μάλιστα σημαδεύτηκε από ιδιαίτερα καλούς πίνακες, όπως η «Σκηνή από την commedia dell’arte με τον Αρλεκίνο και τον Πουνκινέλλο», έργο που βρίσκεται στην κατοχή του National Trust του Ηνωμένου Βασιλείου, στο κτήμα Waddesdon.
Σε αυτήν τη δουλειά, μοντέρνες κυρίες και κορίτσια διασκεδάζουν μαζί με μια ομάδα ηθοποιών της commedia dell’arte, σε ένα γραφικό πάρκο. Εμφανίζονται ή υπονοούνται πολλές αναγνωρίσιμες προσωπικότητες. Για παράδειγμα, ο Πουνκινέλλο, πανούργος και σαρκαστικός, είναι αναγνωρίσιμος από την περίμετρο της κοιλιάς και το ψηλό κωνικό καπέλο του. Αυτός ο χαρακτήρας αποτελεί την προσωποποίηση του ανθρώπου και των αδυναμιών του. Ντυμένος με ένα μουσταρδί κίτρινο κοστούμι με μπλε και κόκκινα διακοσμητικά στοιχεία, ο Πουνκινέλλο χορεύει μπροστά στον εύπιστο αντίπαλό του Αρλεκίνο, ο οποίος φοράει τη χαρακτηριστική στολή του με ρόμβους σε έντονο κόκκινο, πράσινο και μπλε χρώμα. Ο Αρλεκίνος, όπως και οι περισσότεροι χαρακτήρες της commedia dell’arte, φοράει μάσκα, αν και ο Μετσετίνο δεν φορούσε ποτέ. Η χρήση της μάσκας ανάγεται στις αρχαίες ρωμαϊκές θεατρικές κωμωδίες.
Νικολά Λανκρέ, «Σκηνή της commedia dell’arte, με τον Αρλεκίνο και τον Πουντσινέλο», 1734. Λάδι σε πάνελ, 44 x 58 εκ. Waddesdon Manor, Μπακιγχαμσάιρ, Αγγλία. (Public Domain)
Στα αριστερά, μια γυναίκα με καπέλο, η οποία σηκώνει θεατρικά το χέρι της, μπορεί να αναγνωριστεί ως Κολομπίνα. Είναι η έξυπνη και τσαχπίνα αγαπημένη του Αρλεκίνου. Ο Πιερότος κάθεται στην άλλη πλευρά του καμβά, ντυμένος με τα κλασικά λευκά ρούχα του. Χαρακτηριστικά του είναι η αγαθότητα, η αφέλεια, η αγάπη και η μελαγχολία. Η ερευνήτρια του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης Τζένιφερ Μήγκερ γράφει:
«Τον 19ο αιώνα, αυτός ο χαρακτήρας αναδείχθηκε από τους Γάλλους λογοτέχνες, οι οποίοι έβλεπαν τον δημιουργικό και μοναχικό Πιερότο ως μεταφορά για τους σύγχρονους καλλιτέχνες».
Το κλειστό σκηνικό του πίνακα διαθέτει ρεαλιστικά στοιχεία, περιλαμβανομένης μιας σαρωτικής σκάλας ροκοκό και ενός τοίχου διακοσμημένου με πυκνές ακανόνιστες γραμμές. Το συγκεκριμένο σκηνικό είναι εντελώς πλασματικό, όπως στο Mezzetin του Βατώ, αν και αυτό δεν συνέβαινε σε όλα τα έργα τα εμπνευσμένα από την commedia dell’arte. Παραδείγματος χάριν, το Μινουέτο του Τιέπολο, ενός καλλιτέχνη της επόμενης γενιάς, λαμβάνει χώρα στη γενέτειρά του τη Βενετία κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού.
Το «Μινουέτο» του Τζ. Ντ. Τιέπολο
Ο Τζοβάνι Ντομένικο Τιέπολο [Giovanni Domenico Tiepolo, 1727–1804] ήταν γιος του Τζοβάνι Μπατίστα Τιέπολο, του μεγαλύτερου Ιταλού καλλιτέχνη της εποχής του ροκοκό. Ο υιός Τιέπολο ξεκίνησε την καριέρα του ως βοηθός του πατέρα του. Αν και η δημιουργική του κληρονομιά επισκιάστηκε από τον πατέρα του, ο οποίος φημιζόταν για τις περίπλοκες και πληθωρικές αλληγορικές τοιχογραφίες του, ο γιος ήταν με τον δικό του τρόπο και αυτός ένας ικανός καλλιτέχνης. Τα θέματα του νεαρού Τιέπολο είναι μοντέρνα, αν και εξιδανικευμένα.
Τζοβάνι Ντομένικο Τιέπολο, «Το μινουέτο», 1756. Λάδι σε καμβά, 81 x 109 εκ. Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Καταλωνίας, Βαρκελώνη. (Public Domain)
Ο πίνακας «Το μινουέτο», μέρος της συλλογής του Εθνικού Μουσείου Τέχνης της Καταλωνίας, απεικονίζει την Κολομπίνα (μια παραλλαγή της Κολομπίνας) και τον Πανταλόνε να χορεύουν ανάμεσα σε μοντέρνους και μασκοφόρους καρναβαλιστές. Ο χώρος είναι ο κήπος μιας βίλας, διακοσμημένης με κλασικά γλυπτά. Η Κολομπίνα φοράει ένα φόρεμα με ρόμβους, που θυμίζει τη στολή του Αρλεκίνου. Ο Πανταλόνε, κύριος χαρακτήρας της commedia dell’arte, είναι Βενετός. Είναι τσιγκούνης και τα ενδύματά του αποτελούνται από μια μαύρη ρόμπα με κόκκινη βράκα και μανίκια. Τον 18ο αιώνα, το καρναβάλι προσέλκυε πολλούς Ευρωπαίους τουρίστες στη Βενετία.
Οι μάσκες των καρναβαλιστών τούς χάριζαν ανωνυμία, η οποία καθιστούσε δυνατή την ανάμειξη των κοινωνικών στρωμάτων. Στην ιστοσελίδα του μουσείου, ο Γιοζέπ Πουχόλ ι Κολ τονίζει ότι ο καλλιτέχνης «χρησιμοποιεί το καρναβάλι ως αφορμή για να περιγράψει τα έθιμα και την ατμόσφαιρα των ανθρώπων γύρω του: μια κοινωνία που έκρυβε την παρακμή της, καταφεύγοντας πίσω από εφήμερες εμφανίσεις, διασκεδάσεις και ασχολίες».
Την εποχή που φτιάχτηκε ο πίνακας, ένας χορός γνωστός ως μινουέτο ή μενουέτο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Επρόκειτο για έναν αργό και κομψό χορό για δύο, σε τριπλό χρόνο. Οι παραστάσεις της commedia dell’arte συχνά τελείωναν με ένα μινουέτο. Ο Τιέπολο χρησιμοποίησε αυτόν τον χορό ως θέμα σε τρεις ακόμη πίνακες. Ο καλλιτέχνης αφιέρωσε το τελευταίο μέρος της καριέρας του απεικονίζοντας τον Πουνκινέλλο σε μια εκτενή σειρά σχεδίων και τοιχογραφιών. Το έργο του Τιέπολο στο είδος της commedia dell’arte είναι διαποτισμένο από καλλιτεχνικό ταλέντο, ασέβεια και ειρωνεία.
Αυτά τα έργα των Βατώ, Λανκρέ και Τιέπολο όχι μόνο αποτίουν φόρο τιμής στη μεταμορφωτική επιρροή της commedia dell’arte , αλλά ταυτόχρονα καταδεικνύουν τη δεξιοτεχνία τους στη δημιουργία διαχρονικής ομορφιάς.
