Ευρώπη

Είναι γεγονός ότι η ουκρανική αντεπίθεση δεν έχει τη μορφή του μεγάλου κύματος που φουσκώνει και παρασέρνει τα πάντα στο πέρασμά του, όπως περίμεναν οι δυτικοί σύμμαχοι. Αντίθετα, έχει πάρει τη μορφή μιας αργής και βασανιστικής πορείας που μπορεί να διαρκέσει χρόνια.

Εξίσου μακροπρόθεσμη θα απαιτηθεί να είναι και η υποστήριξη των δυτικών δυνάμεων, εφόσον περιμένουν αποτελέσματα. «Οι σύμμαχοι», είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, «πρέπει να αποδεχτούν το αναμενόμενο κόστος, προκειμένου να αποτρέψουν το μεγαλύτερο κόστος που θα προκαλούσε αναπόφευκτα η συνθηκολόγηση με τη Ρωσία και η έναρξη μιας νέας εποχής κατακτήσεων». Θέλουν όμως;

Στο α΄μέρος του άρθρου, παρουσιάστηκαν οι κινήσεις του ουκρανικού στρατού και εξετάστηκαν τα πιθανά σχέδιά του για το μέλλον. Αναλύθηκαν επίσης οι λόγοι που αναγκάζουν τους Ουκρανούς σε αυτή την αργή μορφή πολέμου, τα κέρδη τους αλλά και οι ζημίες.

Όταν τα πυρομαχικά τελειώνουν

Η εξάρτηση της Ουκρανίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους εταίρους τους εγείρει ένα ζωτικής σημασίας ερώτημα.

Για τους Ουκρανούς δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι συγκρούσεις θα είναι μακροπρόθεσμες. Ωστόσο, το αν θα καταφέρουν να εξασφαλίσουν τους πόρους που θα χρειαστούν σε βάθος χρόνου είναι ένα διαφορετικό θέμα.

Ήδη, οι ελλείψεις προμηθειών έχουν κατά καιρούς επηρεάσει σοβαρά τόσο τις ρωσικές όσο και τις ουκρανικές επιχειρήσεις. Οι ηγεσίες στη Μόσχα και το Κίεβο αναγκάζονται να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα ότι τα πολυπόθητα πυρομαχικά θα είναι σύντομα είδος εν ανεπαρκεία.

Και οι δύο χώρες ξεκίνησαν τον πόλεμο βασιζόμενοι κατά κύριο λόγο στο πυροβολικό τους.

Σύμφωνα με την έκθεση του RUSI, οι ρωσικές δυνάμεις αρχικά δρούσαν βάσει υπολογισμών σχετικά με το πόσα βλήματα θα χρειάζονταν για διάφορους τύπους εμπλοκών, ακολουθώντας τα στρατηγικά δόγματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τώρα, στο δεύτερο έτος του πολέμου, η Μόσχα έχει προσαρμοστεί στο γεγονός ότι απλώς δεν διαθέτει τα πυρομαχικά ούτε ελέγχει τις απαραίτητες υλικοτεχνικές διαδρομές για να διατηρήσει τέτοιους ρυθμούς πυρός για πολύ καιρό.

Εδώ, η Ουκρανία είχε ένα πλεονέκτημα στα ανατολικά. Η δυνατότητα των ουκρανικών δυνάμεων να προελαύνουν, αναφέρει η έκθεση του RUSI, εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την υπεροχή που απέκτησαν σε πυρομαχικά πυροβολικού.

«Η υπεροχή έναντι των Ρώσων, σε συνδυασμό με την ύπαρξη καλύτερων μέσων για τον εντοπισμό του εχθρικού πυροβολικού και τη διεξαγωγή πυρών αντιπυραυλικών, είναι ένα ουσιαστικό ουκρανικό πλεονέκτημα», αναφέρει η έκθεση.

«Το πλεονέκτημα αυτό περιορίζεται στη διάρκειά του από τη λειτουργικότητα των ουκρανικών πυροβόλων, τη διαθεσιμότητα των ανταλλακτικών καννών και τις συνεχείς προμήθειες πυρομαχικών των 155 χιλιοστών.»

Αυτό είναι ένα πρόβλημα, καθώς πολυάριθμα έθνη του ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν τώρα και τα ίδια ελλείψεις πυρομαχικών των 155 χιλιοστών. Πρώτες ανάμεσά τους οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι ανησυχίες σχετικά με τα πολύ χαμηλά αποθέματα πυροβολικού έχουν αυξηθεί από τον Αύγουστο του 2022.

Η υπουργός Στρατού Κριστίν Γουόρμουθ δήλωσε ότι η ικανότητα παραγωγής πυρομαχικών των ΗΠΑ έχει φτάσει στο «απόλυτο όριο». Ο τότε πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Στρατού Μαρκ Μίλλεϋ είχε δηλώσει ότι το έθνος «έχει πολύ δρόμο μπροστά του» για να αναπληρώσει τα εξαντλημένα αποθέματά του.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν επί του παρόντος να αυξήσουν την παραγωγή πυρομαχικών τους κατά 500% έως το 2027, αλλά ούτε ο αριθμός αυτός θα καλύπτει τα επίπεδα που απαιτούνται κατά το ήμισυ.

Το Πεντάγωνο προσπαθεί να σταματήσει την αιμορραγία των κρίσιμων αποθεμάτων πυρομαχικών του, αγοράζοντας πυρομαχικά για την Ουκρανία από άλλες χώρες αντί να εξαντλεί τα δικά του αποθέματα.

Ωστόσο, το για πόσο μπορεί να διατηρηθεί η τρέχουσα ισορροπία είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Τα συμμαχικά αποθέματα δεν είναι άπειρα και ορισμένοι εταίροι έχουν ήδη τις δικές τους ανησυχίες για την ασφάλεια.

Η Νότια Κορέα, για παράδειγμα, έχει αρνηθεί αιτήματα πώλησης πυρομαχικών στις Ηνωμένες Πολιτείες, επικαλούμενη ανησυχία για την επιθετικότητα της Βόρειας Κορέας.

Τώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες φτάνουν στο σημείο να αποσύρουν εξοπλισμό από μονάδες που σταθμεύουν στο Ισραήλ και τη Νότια Κορέα για να προμηθεύσουν επαρκώς την Ουκρανία χωρίς να αντλούν από τα δικά τους αποθέματα.

Είναι σαφές ότι, αν η Ουκρανία θέλει να διατηρήσει το πλεονέκτημά της, θα πρέπει να στραφεί και σε άλλες λύσεις πέραν του πυροβολικού.

Αεροπλάνα, τανκς και αυτοκίνητα

Πρόσφατα, τo πεζικό της Ουκρανίας ενισχύθηκε με τεθωρακισμένα, με μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλης εμβέλειας και με προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη.

Οι πρώτες παραδόσεις των αμερικανικών αρμάτων μάχης Abrams έφτασαν στη χώρα στα τέλη Σεπτεμβρίου, περιλαμβάνοντας και βλήματα 120 χιλιοστών απεμπλουτισμένου ουρανίου. Τα πυρομαχικά αυτά, κατασκευασμένα από ένα εξαιρετικά πυκνό μέταλλο, θα δώσουν στην Ουκρανία την πολυπόθητη ικανότητα να διαπερνά τα ρωσικά άρματα μάχης.

Ομοίως, οι ηγεσίες της Ολλανδίας και της Δανίας συμφώνησαν τον Αύγουστο να δώσουν μαχητικά αεροσκάφη F-16 στην Ουκρανία. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η τεχνολογία θα βοηθήσει τη χώρα του να μεγαλώσει την αντεπίθεσή της και φέρει μια νέα μέθοδο πολέμου κατά μήκος του μετώπου.

«[Τα] F-16 θα δώσουν σίγουρα νέα ενέργεια, αυτοπεποίθηση και κίνητρα στους μαχητές και τους πολίτες», δήλωσε ο κος Ζελένσκι σε μήνυμά του προς τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. «Είμαι βέβαιος ότι θα φέρει νέα αποτελέσματα στην Ουκρανία και σε ολόκληρη [την ευρωπαϊκή περιοχή].»

Η Ουκρανία ζητούσε εδώ και καιρό τα μαχητικά αεροσκάφη, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες κωλυσιεργούσαν, καθώς φοβούνταν ότι η παροχή των αεροσκαφών θα αύξανε τον κίνδυνο πυρηνικής σύγκρουσης με τη Ρωσία.

Πολλά σχετικά με τη συμφωνία παραμένουν ασαφή, συμπεριλαμβανομένου του πόσα ακριβώς πολεμικά αεροσκάφη θα λάβει η Ουκρανία και πόσος χρόνος θα περάσει μέχρι οι πιλότοι της πετάξουν με τα F-16 στον ουκρανικό και, ενδεχομένως, στον ρωσικό ουρανό.

Ομοίως, παραμένει ασαφές το κατά πόσο θα τηρήσει η Ουκρανία την υπόσχεσή της να μην χρησιμοποιήσει τα αεροσκάφη για να μεταφέρει τη μάχη στο ρωσικό έδαφος, κλιμακώνοντας ενδεχομένως μια σύγκρουση που είναι ήδη τεταμένη με απειλές πυρηνικού αφανισμού.

Η υποστήριξη των ΗΠΑ είναι ο μπαλαντέρ

Όλη αυτή η υποστήριξη, ωστόσο, αναδεικνύει τη μοιραία αδυναμία στη στρατηγική της αντεπίθεσης της Ουκρανίας: την εξάρτησή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μέχρι τις 26 Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ έχουν εγκρίνει περισσότερα από 113 δισεκατομμύρια δολάρια σε πακέτα δαπανών ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των κονδυλίων έχει δοθεί μέσω του Υπουργείου Άμυνας και της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης.

Δεν είναι σαφές πόσο ακόμα μπορούν να συνεχίσουν να ξοδεύουν έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι δεν είναι σαφές αν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τη βούληση να συνεχίσουν να ξοδεύουν έτσι.

Ήδη μέχρι τώρα, τρεις Ρεπουμπλικάνοι υποψήφιοι για την προεδρία έθεσαν την αποδέσμευση από τον πόλεμο ως προτεραιότητα στην προεκλογική τους εκστρατεία. Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο κυβερνήτης της Φλόριντα Ρον ΝτεΣάντις και ο επιχειρηματίας Βίβεκ Ραμασουάμι έχουν όλοι ορκιστεί να διακόψουν τη στήριξη της Ουκρανίας και να επιδιώξουν ειρήνη με τον Πούτιν.

Σε αυτή την περίπτωση, η Μόσχα μπορεί να μην χρειαστεί να περιμένει να υποχωρήσει η Ουκρανία. Μπορεί απλώς να χρειαστεί να περιμένει να φύγει η κυβέρνηση Μπάιντεν.

Αυτό θα δημιουργούσε μεγάλα προβλήματα στην Ουκρανία, η οποία χρειάζεται μακροχρόνιους μηχανισμούς χρηματοδότησης για την ανακατάληψη των κατεχομένων εδαφών της.

Όπως διαπιστώνει η έκθεση του RUSI, οι αποφάσεις που θα διαμορφώσουν τις εξελίξεις για το 2024 έχουν ήδη ληφθεί. Αυτές που θα επηρεάσουν το 2025 και μετά αναμένονται σύντομα.

«Είναι πλέον σαφές ότι η σύγκρουση θα παραταθεί», αναφέρει η έκθεση. «Η μη έγκαιρη προσαρμογή της υποστήριξης θα έχει βαρύ τίμημα το 2024.»

Οι αιματηροί χειμώνες που μέλλονται

Από την πλευρά της, η ουκρανική στρατιωτική ηγεσία δεν πρόκειται να περιμένει για να εξαπολύσει άλλη μια αντεπίθεση. Φαίνεται αποφασισμένη να αξιοποιήσει στο έπακρο την υποστήριξη που διαθέτει ήδη και να πολεμήσει ακόμη και κατά τη διάρκεια του σκληρού χειμώνα.

«Οι πολεμικές ενέργειες θα συνεχιστούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο», δήλωσε ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Κιέβου Κύριλλος Μπουντάνοφ σε συνέδριο στις αρχές Σεπτεμβρίου.

«Στο κρύο, την υγρασία και τη λάσπη είναι πιο δύσκολο να πολεμήσει κανείς. [Αλλά] οι μάχες θα συνεχιστούν. Η αντεπίθεση θα συνεχιστεί.»

Είναι πιθανό ότι η Ρωσία ελπίζει να καθυστερήσει την Ουκρανία κατά τη διάρκεια των ψυχρότερων μηνών αυξάνοντας τις επιθέσεις σε υποδομές τροφίμων και ενέργειας, όπως έκανε πέρυσι.

Για το σκοπό αυτό, η διατήρηση της πίεσης στη Ρωσία, για τον περιορισμό της ικανότητάς της να πλήττει υποδομές και να δημιουργεί αποθέματα, θα αποτελέσει βασικό στόχο της Ουκρανίας καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου.

«Οι τρέχουσες επιθετικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας είναι πιθανό να συνεχιστούν και το φθινόπωρο, αλλά θα πρέπει να τεθεί το ερώτημα αν μπορούν να αναληφθούν τώρα δράσεις για τη διατήρηση της πίεσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα», αναφέρει η έκθεση του RUSI.

Εντούτοις, ακόμη και αν η Ουκρανία πολεμήσει καλά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, το πρόβλημα της τεράστιας έκτασης που πρέπει να απελευθερωθεί παραμένει.

Μέχρι σήμερα, η Ουκρανία έχει απελευθερώσει περίπου 17.059 τετραγωνικά χλμ. εδάφους στα κατεχόμενα ανατολικά και νότια, σύμφωνα με την DeepState UA, μια αναγνωρισμένη ομάδα πληροφοριών ανοικτού κώδικα που εμπιστεύεται ο ουκρανικός στρατός.

Παραμένουν, ωστόσο, περισσότερα από 100.000 τετραγωνικά χλμ. κατεχόμενου από τη Ρωσία εδάφους στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Είναι σημαντικό ότι ο αριθμός αυτός δεν περιλαμβάνει τα παράνομα προσαρτημένα εδάφη στην Κριμαία, το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, τα οποία τώρα λειτουργούν υπό διορισμένες από τη Ρωσία κυβερνήσεις.

Εάν αυτά τα εδάφη θεωρηθούν επίσης ως κατεχόμενη από τη Ρωσία Ουκρανία – κάτι που έχουν προτείνει αξιωματούχοι των ΗΠΑ- η συνολική έκταση που απομένει να απελευθερωθεί είναι περίπου 170.590 τετραγωνικά χλμ.

Επομένως, η Ουκρανία έχει απελευθερώσει μόνο το ένα δέκατο περίπου των κατεχόμενων εδαφών στα ανατολικά και νότια.

«Ανεξάρτητα από την πρόοδο που σημειώθηκε κατά την αντεπίθεση της Ουκρανίας», αναφέρει η έκθεση του RUSI, «θα απαιτηθούν πολλές ακόμα επιχειρήσεις για να επιτευχθεί η απελευθέρωση του ουκρανικού εδάφους».

Εάν, λοιπόν, η ουκρανική προέλαση πρόκειται να διατηρηθεί, η χώρα θα πρέπει να πολεμήσει και να λάβει τεράστιες ποσότητες χρημάτων και υλικού από τους συμμάχους για τα επόμενα χρόνια.

Του Andrew Thornebrooke

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Κάθε μέρα, οι Ουκρανοί στρατιώτες σέρνονται πάνω από ένα βούρκο αποξηραμένης λάσπης. Σταματούν συχνά, μένοντας χαμηλά στο έδαφος. Για μεγάλο μέρος της ημέρας, κουρνιάζουν σε χαντάκια και σκάβουν μικρά χαρακώματα, ενώ περιμένουν τα σοβιετικής εποχής οχήματα ναρκοθέτησης να ολοκληρώσουν το επίπονο έργο τους.

Ξέρουν ότι μια ρωσική μονάδα είναι κοντά. Ίσως ακριβώς πίσω από τη γραμμή των δέντρων.

Η Ρωσία έχει συγκεντρώσει 100.000 στρατιώτες και περισσότερα από 500 άρματα μάχης ακριβώς ανατολικά από εδώ, μετά το Μπαχμούτ. Κανείς από τους στρατιώτες δεν γνωρίζει πού θα αναπτυχθούν αυτά τα ρωσικά στρατεύματα, αλλά όλοι γνωρίζουν ότι θα αναπτυχθούν. Ίσως το έχουν κάνει ήδη. Μια μέρα χωρίς επαφή είναι εξαιρετικά σπάνια.

Μπορούν μόνο να ελπίζουν ότι η μονάδα δεν θα επιτεθεί ξανά. Έχουν ήδη χάσει άνδρες και δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν την ικανότητα ναρκοθέτησης.

Αν αυτοί οι Ουκρανοί είναι τυχεροί, θα προχωρήσουν όσο είναι το μήκος δύο γηπέδων ποδοσφαίρου σήμερα.

Η τρίαινα

Έτσι είναι κατά μήκος του μεγαλύτερου μέρους της γραμμής του μετώπου, η οποία τώρα εκτείνεται σε περισσότερα από 96 χιλιόμετρα, διχοτομώντας το έθνος.

Μόλις τέσσερεις μήνες μετά την έναρξη της αντεπίθεσης της Ουκρανίας, οι συγκρούσεις έχουν εξελιχθεί σε μια κρεατομηχανή στην οποία τα κέρδη μετριούνται σε μέτρα και όχι σε χιλιόμετρα. Ωστόσο, η Ουκρανία συνεχίζει, προελαύνοντας αργά και ανυποχώρητα νότια και ανατολικά στα κατεχόμενα εδάφη.

Κάνει τρεις βασικές ωθήσεις εναντίον των Ρώσων, όπως τα σημεία της τρίαινας που αποτελεί το εθνόσημο της.

Στο νότο, οι ουκρανικές δυνάμεις οργανώνουν αμφίβιες επιθέσεις στον ποταμό Δνείπερο κοντά στη Χερσώνα. Μερικά από τα μεγαλύτερα κέρδη τους έχουν σημειωθεί κατά μήκος αυτού του τμήματος του ποταμού και, αν μπορέσουν να προωθηθούν περαιτέρω, μπορεί να εξασφαλίσουν την πορεία προς την κατεχόμενη Κριμαία μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.

Στα ανατολικά, βαδίζουν γύρω από τα ερείπια του κατειλημμένου Μπαχμούτ και πασχίζουν να ενισχύσουν την άμυνά τους ενάντια σε μια συνεχώς αυξανόμενη μάζα ρωσικών εφεδρειών.

Μεταξύ αυτών των δύο σημείων – στην κορυφή της τρίαινας – βρίσκεται το κλειδί.

Εδώ είναι που οι ουκρανικές δυνάμεις έσπρωξαν την πρώτη και ισχυρότερη γραμμή οχυρώσεων της Ρωσίας και απελευθέρωσαν την πόλη Ρομπότινε στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Ορισμένοι από τη στρατιωτική ηγεσία της Ουκρανίας πιστεύουν ότι η Ουκρανία έχει πλέον διασπάσει το πιο δύσκολο από τα αμυντικά δίκτυα της Ρωσίας στη νότια Ουκρανία.

Το Ρομπότινε βρίσκεται στην περιοχή της Ζαπορίζια, μεταξύ της πόλης Ορίχιβ και του κατεχόμενου από τη Ρωσία σιδηροδρομικού κόμβου Τοκμάκ. Η στρατηγική του τοποθέτηση θα μπορούσε να δώσει στην Ουκρανία περαιτέρω ευκαιρίες επίθεσης σε βασικές ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού.

Εάν οι ουκρανικές δυνάμεις μπορέσουν να προωθηθούν από το Ρομπότινε στο Τοκμάκ – περίπου 28 χλμ. νότια – θα μπορούσαν να διασπάσουν αποτελεσματικά τις ρωσικές δυνάμεις που κατέχουν την περιοχή βόρεια της Αζοφικής Θάλασσας, αποκόπτοντας τον ανεφοδιασμό εκείνων που βρίσκονται στη Χερσώνα και τη δυτική Ζαπορίζια.

Επιπλέον, η κατάκτηση του Τοκμάκ θα έδινε στην Ουκρανία μια πλεονεκτική θέση από την οποία θα μπορούσε να προωθηθεί νότια μέσω της επαρχίας Ζαπορίζια, προς την Αζοφική Θάλασσα, και να ανακαταλάβει είτε την κατεχόμενη πόλη-λιμάνι Μαριούπολη είτε τη Μελιτόπολη δυτικότερα.

Αλλά 28 χλμ. είναι μεγάλη απόσταση για έναν στρατό που κινείται όσο το μήκος δύο γηπέδων ποδοσφαίρου την ημέρα. Ιδιαίτερα με τον σκληρό χειμώνα της ανατολικής Ευρώπης εν όψει.

Η κατάληψη είτε της Μαριούπολης είτε της Μελιτόπολης θα είχε μεγάλο κόστος, χωρίς αμφιβολία, αλλά θα απέκοπτε χιλιάδες ρωσικά στρατεύματα από τις γραμμές ανεφοδιασμού τους και θα στερούσε από τη Ρωσία τη μοναδική χερσαία γέφυρα προς την Κριμαία.

Οι Ουκρανοί ηγέτες δεν μαρτυρούν τις προθέσεις τους και κανείς εκτός της διοίκησης δεν γνωρίζει με βεβαιότητα προς ποια κατεύθυνση θα στραφεί η επόμενη ώθηση. Αλλά είναι αρκετά σαφές ότι σκοπεύουν να ανακτήσουν κάθε σπιθαμή εδάφους που χάθηκε από την εισβολή της Ρωσίας.

Είναι επίσης σαφές ότι η ειρήνη δεν είναι μια άμεση προοπτική ούτε επιδιώκεται επί του παρόντος.

Η νίκη – όπως γίνεται κατανοητό – θα επιτευχθεί σε χρόνια και όχι σε μήνες.

Το κύμα που «ξεφούσκωσε»

Το πώς η πολυδιαφημισμένη αντεπίθεση της Ουκρανίας έφτασε σε αυτό το τέλμα εξακολουθεί να αποτελεί σημείο διαφωνίας.

Όταν η ουκρανική στρατιωτική ηγεσία ανακοίνωσε την αντεπίθεσή της στις 4 Ιουνίου, οι δυτικοί σύμβουλοι προέτρεψαν σε ταχεία ανακατάληψη βασικών σημείων. Ο ουκρανικός στρατός, ο οποίος επιθυμούσε καλύτερα όπλα και εξοπλισμό από τους πλουσιότερους δυτικούς εταίρους του, συμμορφώθηκε – τουλάχιστον στην αρχή.

Τα μηχανοκίνητα στρατεύματα έπεσαν με βρυχηθμό στο έργο της διάσπασης των ρωσικών γραμμών, μόνο και μόνο για να κολλήσουν αμέσως στη λάσπη και τα ναρκοπέδια – μια τέλεια λεία για τις ρωσικές ομάδες που περίμεναν εκεί κοντά.

Μέχρι τον Ιούλιο, η προέλαση είχε επιβραδυνθεί τραγικά, κάνοντας τους αναλυτές στις Ηνωμένες Πολιτείες να αμφισβητούν αν ο πόλεμος μπορούσε να κερδηθεί τελικά. Οι ρωσικές δυνάμεις εκμεταλλεύτηκαν την ανάπαυλα και τετραπλασίασαν το μέγεθος των ναρκοπεδίων τους από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, προσθέτοντας επιπλέον βάθος και πυκνότητα ναρκών σε όλο το μέτωπο.

Τα οχήματα ναρκοθέτησης της Ουκρανίας, εξοπλισμένα για να καθαρίζουν περίπου 80 μέτρα ναρκοπεδίου, βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωπα με ναρκοπέδια πέντε φορές μεγαλύτερα.

Στα τέλη Αυγούστου, ο Λευκός Οίκος αναγκάστηκε να διευκρινίσει ότι δεν πίστευε ότι η αντεπίθεση ήταν αδιέξοδη, αλλά ότι ήταν ανοιχτός σε διαπραγματεύσεις για μια «ειρηνευτική» διευθέτηση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Εντούτοις, κι ενώ πολλοί δυτικοί σύμβουλοι ήταν απογοητευμένοι από την έλλειψη αξιοσημείωτων κερδών στο χάρτη, οι Ουκρανοί αξιωματικοί είχαν αρχίσει να προσαρμόζονται στην πραγματικότητα του πεδίου της μάχης. Η Ουκρανία, αποφάσισαν, θα αγκαλιάσει την αργή, βασανιστική, αλλά κερδοφόρα μορφή πολέμου που έχει πλέον κυριαρχήσει στις γραμμές του μετώπου.

Το ΝΑΤΟ αρχίζει τώρα να αναγνωρίζει τους καρπούς αυτής της αργής, βασανιστικής δουλειάς. Ο Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ αναγνώρισε κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο Κίεβο στις 28 Σεπτεμβρίου ότι η Ουκρανία «κερδίζει σταδιακά έδαφος».

Οι σύμμαχοι, είπε, πρέπει να αποδεχτούν το αναμενόμενο κόστος, προκειμένου να αποτρέψουν το μεγαλύτερο κόστος που θα προκαλούσε αναπόφευκτα η συνθηκολόγηση με τη Ρωσία και η έναρξη μιας νέας εποχής κατακτήσεων.

«Όσο ισχυρότερη γίνεται η Ουκρανία, τόσο πιο κοντά ερχόμαστε στον τερματισμό της ρωσικής επιθετικότητας», δήλωσε ο κος Στόλτενμπεργκ.

«Η Ρωσία θα μπορούσε να καταθέσει τα όπλα και να τερματίσει τον πόλεμο σήμερα. Η Ουκρανία δεν έχει αυτή την επιλογή. Η παράδοση της Ουκρανίας δεν θα σήμαινε ειρήνη. Θα σήμαινε ρωσική κατοχή. Η ειρήνη με οποιοδήποτε τίμημα δεν είναι καθόλου ειρήνη.»

Αργά και βασανιστικά

Απομακρυνόμενη από τις συμβουλές των ξένων αναλυτών και εστιάζοντας σε μια πιο αργή μορφή πολέμου ελιγμών, η Ουκρανία ανακατέλαβε περισσότερα από δώδεκα οχυρωμένα χωριά σε μόλις δύο μήνες.

Η στρατηγική αυτή, η οποία διεξάγεται κυρίως με επίθεση πεζικού μικρών μονάδων που ενισχύεται από πυρά ακριβείας από το πυροβολικό, είναι καρποφόρα αλλά αργή. Κάθε βήμα είναι δύσκολο.

Οι ουκρανικές δυνάμεις προωθούνται κατά μέσο όρο 140 έως 240 μέτρα την ημέρα, σύμφωνα με μια έκθεση (pdf) που συνέταξε το Royal United Services Institute (RUSI), μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.

Όσο αργός κι αν είναι, αυτός ο ρυθμός επιτρέπει στην Ουκρανία να διατηρήσει πολύ περισσότερο από το ανθρώπινο δυναμικό και τον εξοπλισμό της, ενώ οι προηγούμενες προσπάθειές της για ταχεία προέλαση είχαν φέρει τον όλεθρο στις μετρημένες και ως εκ τούτου πολύτιμες προμήθειές της.

Αυτές οι πρώιμες ουκρανικές απώλειες μπορεί επομένως να υποδηλώνουν την αποτυχία των δυτικών συμβούλων και όχι των Ουκρανών αξιωματικών, έγραψε η Ναταλία Μπουγκάγιοβα, συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Institute for the Study of War, σε έκθεσή της στις 25 Σεπτεμβρίου.

«Η Ουκρανία αναγνώρισε την πραγματικότητα της ρωσικής άμυνας πολύ πιο γρήγορα από τους δυτικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι οποίοι ανέμεναν μια γρήγορη ουκρανική πρόοδο», αναφέρει η κ. Μπουγκάγιοβα στην έκθεση.

«Οι ουκρανικές δυνάμεις έκαναν αυτό που κάνουν οι επιτυχημένοι στρατοί. Προσαρμόστηκαν και τώρα προωθούνται.»

Οι δυτικοί αξιωματούχοι ήθελαν έναν αιφνιδιαστικό πόλεμο, αλλά η Ουκρανία δεν μπορεί να κρατήσει τα εδάφη που κερδίζει αν προχωρά πιο γρήγορα.

Καθυστερώντας την κορύφωση της αντεπίθεσης, η Ουκρανία μπορεί να διασφαλίσει ότι θα απελευθερώσει όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη και θα υποβαθμίσει στην πορεία κατά το μέγιστο τις ρωσικές δυνατότητες.

Ωστόσο, ο αργός ρυθμός δίνει στις ρωσικές δυνάμεις χρόνο να προσαρμοστούν επίσης και αυτό ακριβώς κάνουν.

Παρόλο που χάνουν έδαφος, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σταθεροποιηθεί και τώρα πραγματοποιούν ομαλές αποχωρήσεις και εμποδίζουν με επιτυχία τις ουκρανικές προελάσεις ακόμη και όταν υποχωρούν.

Τέτοιου είδους ενέργειες στα μετόπισθεν, εκτός από το να επιβραδύνουν την προέλαση της Ουκρανίας, επιβαρύνουν επίσης το υλικό της.

Έτσι, για να διατηρήσει τη δυναμική που με κόπο κέρδισε απέναντι σε έναν τόσο μεγάλο εχθρό, η Ουκρανία χρειάζεται εξωτερική βοήθεια. Αυτό σημαίνει συνεχή βοήθεια από τους δυτικούς συμμάχους όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά ίσως και για τα επόμενα χρόνια.

Με αυτά τα δεδομένα, η κα Μπουγκάγιοβα λέει ότι οι δυτικοί σύμβουλοι πρέπει να αποδεχθούν τον τρόπο πολέμου της Ουκρανίας – όχι μόνο για αυτή την αντεπίθεση, αλλά και κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της επόμενης αντεπίθεσης.

«Οι ουκρανικές επιχειρήσεις μπορούν και πιθανότατα θα συνεχιστούν ακόμη και υπό βροχή και λάσπη, ακόμη και αν πραγματοποιούνται με πιο αργό ρυθμό», δήλωσε η ίδια.

«Η Ουκρανία μπορεί να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο στρατιωτικά, αλλά θα χρειαστούν περισσότερες από μία επιχειρήσεις αντεπίθεσης.»

Του Andrew Thornebrooke

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να αποκαλύψει σήμερα κατάλογο τεχνολογιών-κλειδιών που θα επιτηρούνται πιο στενά και θα προστατεύονται από κράτη που χαρακτηρίζονται αντίπαλα, όπως η Κίνα.

Ο κατάλογος, ο οποίος ενδέχεται να συμπεριλαμβάνει την τεχνητή νοημοσύνη, τις κβαντικές τεχνολογίες και τους ημιαγωγούς, θα δημοσιοποιηθεί μετά το μεσημέρι. Προβλέπεται να παραχωρηθεί συνέντευξη Τύπου στις 15:30 (σ.σ. τοπική ώρα· 16:30 ώρα Ελλάδας).

Η ανακοίνωση καταγράφεται αφού η ΕΕ άρχισε τον Σεπτέμβριο έρευνα για τις φερόμενες ως παράνομες κρατικές ενισχύσεις του Πεκίνου σε κινεζικές βιομηχανίες που παράγουν ηλεκτρικά οχήματα, κίνηση που προκαλεί ήδη εντάσεις με τον ασιατικό γίγαντα.

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχόταν την 20ή Ιουνίου πως θα αναλαμβανόταν «πρωτοβουλία» ως το τέλος της χρονιάς για να ελεγχθούν πιο αυστηρά οι επενδύσεις ευρωπαϊκών εταιρειών στο εξωτερικό.

«Πρέπει να εγγυηθούμε ότι τα κεφάλαια των ευρωπαϊκών εταιρειών, η γνώση τους, η εμπειρογνωμοσύνη τους και οι έρευνές τους δεν θα χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά από κάποιες χώρες για στρατιωτικές εφαρμογές», είχε πει.

Την ίδια ημέρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αναφερθεί λεπτομερώς στη στρατηγική που εννοεί να εφαρμόσει για να προστατευθούν πιο επαρκώς ευρωπαϊκά οικονομικά συμφέροντα διατηρώντας ταυτόχρονα ανοικτή τη Γηραιά Ήπειρο.

Αναμενόταν να εκτιμηθούν οι κίνδυνοι για την ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού, ως προς τη φυγή γνώσης και την εργαλειοποίηση τυχόν εξαρτήσεων για την άσκηση εκβιασμών.

Οι Βρυξέλλες είχαν αναγγείλει τότε ότι θα δημιουργηθεί κατάλογος τεχνολογιών-κλειδιών για τις οποίες θα λάμβαναν μέτρα προστασίας. Τα μέτρα αυτά ενδέχεται να συμπεριλάβουν την αποτροπή διεθνών εταιρικών σχέσεων, τη στήριξη σε ευρωπαϊκές θυγατρικές εταιρείες και νέα εργαλεία αντίδρασης σε ενδεχόμενες απειλές.

Η κρίση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού από το 2020 και κατόπιν ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσαν σοκ στην Ευρώπη. Η πανδημία αποκάλυψε την τρωτότητα των αλυσίδων εφοδιασμού, που έγιναν θύματα του κλεισίματος των συνόρων στην Κίνα, ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέδειξε τον κίνδυνο της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η δημοσιοποίηση του καταλόγου καταγράφεται εξάλλου καθώς οι ευρωβουλευτές, που διεξάγουν συνεδρίαση της ολομέλειας στο Στρασβούργο, αναμένεται να εγκρίνουν οριστικά σήμερα νέο ευρωπαϊκό εργαλείο, σχεδιασμένο για να τιμωρείται οποιαδήποτε χώρα χρησιμοποιεί οικονομικές κυρώσεις για να ασκήσει πίεση σε κράτος-μέλος της ΕΕ.

Αν και το εργαλείο αυτό δεν βάζει ονομαστικά στο στόχαστρο κάποια χώρα, είναι ξεκάθαρο πως στρέφεται εναντίον του Πεκίνου. Οι Βρυξέλλες ενδέχεται να το επισείουν σε διενέξεις όπως αυτή που εκτυλίσσεται το τρέχον διάστημα ανάμεσα στην Κίνα και τη Λιθουανία, έχουν εξηγήσει Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.

Η βαλτική χώρα κατηγορεί το Πεκίνο πως εμποδίζει τις εξαγωγές της εξαιτίας του ανοίγματος διπλωματικής αντιπροσωπείας της Ταϊβάν στο Βίλνιους, καθώς η Κίνα θεωρεί την Ταϊβάν επαρχία της.

Προς το παρόν, η ΕΕ έχει προσφύγει νομικά στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ).

Με στόχο την αποτροπή, η ΕΕ ενδέχεται να εφαρμόσει διάφορα είδη αντιποίνων: πάγωμα της πρόσβασης σε αγορές, αφαίρεση αδειών για τη διάθεση συγκεκριμένων προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά, αποκλεισμούς επενδύσεων…

Θα πρόκειται για μέσο της τελευταίας προσφυγής, μετά την εξάντληση κάθε άλλης οδού μεσολάβησης, αφού η Ευρωπαϊκή Ένωση διαβεβαιώνει πως θα δίνει προτεραιότητα στον διάλογο με κράτη που κατηγορεί για οικονομικό εκβιασμό.

Πέρα από αυτό το εργαλείο, η ΕΕ έχει προσθέσει στη φαρέτρα της κι άλλα βέλη για την υπεράσπιση των οικονομικών συμφερόντων της και τη διαφοροποίηση των προμηθευτών της, την αύξηση της παραγωγής στην Ευρώπη, την απαίτηση του ανοίγματος αγορών κ.ο.κ..

Η Κομισιόν απλοποίησε τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε τομείς που θεωρούνται στρατηγικοί, όπως αυτός της παραγωγής μικροτσίπ. Πρότεινε, εξάλλου, τον Μάρτιο κείμενο για να εξασφαλιστεί η προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου Βάλντις Ντομπρόβσκις αναμένεται εξάλλου να καταθέσει το απόγευμα ενώπιον ευρωβουλευτών για τις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα. Το εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ έναντι του ασιατικού γίγαντα πλησίασε τα 400 δισ. ευρώ πέρυσι.

Ο κος Ντομπρόβσκις επέστρεψε την περασμένη εβδομάδα από επίσημη επίσκεψή του στην Κίνα, κατά τη διάρκεια της οποίας επέκρινε την «άνιση πρόσβαση» των ευρωπαϊκών εταιρειών στις κινεζικές αγορές και το «πιο πολιτικοποιημένο εμπορικό περιβάλλον».

Το Πεκίνο από την πλευρά, του κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του επιτρόπου, εξέφρασε την «έντονη δυσαρέσκειά» του για την έρευνα την οποία διενεργεί η ΕΕ όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις σε κινεζικές βιομηχανίες που παράγουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Ο πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Βιόσα Οσμάνι κατηγόρησε το Βελιγράδι για τη φονική ανταλλαγή πυρών που ξέσπασε στις αρχές της εβδομάδας μεταξύ ομάδας ενόπλων και της τοπικής αστυνομίας στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, κοντά στα σερβικά σύνορα.

«Η [ένοπλη] ομάδα απλώς άσκησε τις προθέσεις και τα κίνητρα της Σερβίας ως χώρας και του [Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ] Βούτσιτς ως ηγέτη της», δήλωσε η κα. Οσμάνι σε συνέντευξή της στο Reuters στις 28 Σεπτεμβρίου.

«Το Κοσσυφοπέδιο δέχεται επίθεση», πρόσθεσε.

Ο πρόεδρος της Σερβίας, ωστόσο, απορρίπτει τους ισχυρισμούς ότι το Βελιγράδι εμπλέκεται με κάποιον τρόπο στο περιστατικό, οι συνθήκες του οποίου παραμένουν καλυμμένες με ασάφεια.

«Γιατί αυτό [το περιστατικό] να είναι επωφελές για το Βελιγράδι;» δήλωσε ο κ. Βούτσιτς στο Reuters στις 28 Σεπτεμβρίου.

«Η Σερβία δεν θέλει πόλεμο», είπε, προσθέτοντας ότι το Βελιγράδι θα ξεκινήσει τη δική του έρευνα για να καθορίσει ποιος ήταν υπεύθυνος.

Στις 24 Σεπτεμβρίου, η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου ενεπλάκη σε πολύωρη ανταλλαγή πυροβολισμών με ομάδα ενόπλων στο βόρειο χωριό Μπάνισκα του Κοσσυφοπεδίου.

Κάποια στιγμή, οι ένοπλοι οχυρώθηκαν σε ένα σερβικό ορθόδοξο μοναστήρι.

Μέχρι να τελειώσει η συμπλοκή, ένας Κοσοβάρος αστυνομικός -μαζί με τρεις από τους ενόπλους- ήταν νεκρός.

Σύμφωνα με τις αρχές του Κοσσυφοπεδίου, οι περισσότεροι από τους δράστες κατάφεραν να διαφύγουν στη γειτονική Σερβία.

Η τοπική αστυνομία φέρεται να συνέλαβε τρία άτομα σε σχέση με το περιστατικό, το οποίο η Πρίστινα εξακολουθεί να ερευνά.

Η κα. Οσμάνι κατηγόρησε το Βελιγράδι ότι προσπαθεί να υποδαυλίσει τις εντάσεις στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, όπου ζουν περίπου 50.000 Σέρβοι.

«Αυτό που θα έλεγα στον πρόεδρο Βούτσιτς είναι να σταματήσει να τα βάζει με το Κόσοβο», δήλωσε. «Το Κοσσυφοπέδιο θα υπερασπιστεί την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του με οποιοδήποτε τίμημα».

Ασαφείς περιστάσεις

Μέχρι στιγμής, καμία ομάδα δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για το περιστατικό. Ούτε έχουν δημοσιοποιηθεί τα κίνητρα των ενόπλων.

Ωστόσο, η Πρίστινα ισχυρίζεται ότι διαθέτει αποδείξεις που υποδηλώνουν ότι οι ένοπλοι υποστηρίζονταν από το Βελιγράδι.

«Έχουμε πέσει θύματα επίθεσης από τη Σερβία και όλοι πρέπει να το αντιμετωπίσουν ως κάτι τέτοιο», δήλωσε η κα. Οσμάνι.

Σέρβοι αξιωματούχοι, ωστόσο, αμφισβητούν αυτή την εκδοχή των γεγονότων.

Σύμφωνα με τον κ. Βούτσιτς, το περιστατικό ήταν μια αστυνομική επιχείρηση κατά των Σέρβων της περιοχής, η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την ειρηνευτική δύναμη του ΝΑΤΟ για το Κοσσυφοπέδιο (KFOR).

«Ποια ύποπτα εγκλήματα θα μπορούσαν να είναι αυτά, είναι ένα ερώτημα για τον εισαγγελέα», δήλωσε.

Ο κ. Βούτσιτς έχει κατηγορήσει στο παρελθόν την Πρίστινα, και ιδιαίτερα τον πρωθυπουργό του Κοσσυφοπεδίου Άλμπιν Κούρτι, για υποκίνηση βίας κατά του σερβικού πληθυσμού της περιοχής.

Ο κ. Κούρτι, μαζί με άλλους αξιωματούχους του Κοσσυφοπεδίου, αρνείται τον ισχυρισμό αυτό.

Η Μόσχα, η οποία διατηρεί στενές σχέσεις με το Βελιγράδι, φαίνεται να υποστηρίζει την άποψη της Σερβίας.

«Η χθεσινή αιματοχυσία είναι άμεσο αποτέλεσμα της πολιτικής του [πρωθυπουργού] Κούρτι για την υποκίνηση συγκρούσεων και την εκκαθάριση της περιοχής από τους [εθνοτικούς] Σέρβους», δήλωσε η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα στις 25 Σεπτεμβρίου.

Κατηγόρησε τον κ. Κούρτι ότι «κλιμακώνει την κατάσταση» με σκοπό «να ασκήσει δυτική πίεση στο Βελιγράδι για να το αναγκάσει να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου».

Η Σερβία απέσυρε τις δυνάμεις της από το Κοσσυφοπέδιο το 1999 μετά από 78 ημέρες βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ εναντίον της τότε Γιουγκοσλαβίας, μέρος της οποίας ήταν η Σερβία.

Το 2008, το Κοσσυφοπέδιο -με την υποστήριξη των ΗΠΑ- κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία, με την οποία μοιράζεται σύνορα μήκους 380 χιλιομέτρων. Αλλά δεκάδες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και πέντε κρατών μελών της ΕΕ, δεν αναγνώρισαν ποτέ την κίνηση αυτή.

Η Μόσχα, η οποία μοιράζεται βαθύτατους πολιτιστικούς, εθνοτικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με το Βελιγράδι, εξακολουθεί επίσης να θεωρεί το Κοσσυφοπέδιο ως τμήμα της Σερβίας. Σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, το Βελιγράδι αντιτίθεται στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω της συνεχιζόμενης εισβολής της στην ανατολική Ουκρανία.

Οι εθνοτικοί Σέρβοι στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο αντιτίθενται επίσης στην ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και εξακολουθούν να βλέπουν το Βελιγράδι -και όχι την πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου Πρίστινα- ως έδρα της εξουσίας.

Συγκρούσεις Σέρβων με την KFOR

Το προσωπικό της KFOR έχει έρθει και στο παρελθόν σε σύγκρουση με τους Σέρβους της περιοχής.

Τον Μάιο ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ του προσωπικού της KFOR και Σέρβων διαδηλωτών μετά από αμφιλεγόμενες τοπικές εκλογές.

Το Βελιγράδι απάντησε στις συγκρούσεις, οι οποίες άφησαν δεκάδες τραυματίες και στις δύο πλευρές, αναπτύσσοντας μονάδες του σερβικού στρατού κοντά στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο.

Το ΝΑΤΟ ανέβασε τους τόνους ανακοινώνοντας σχέδια ενίσχυσης της αποστολής KFOR, η οποία αριθμεί περίπου 4.000 άτομα, με 700 επιπλέον στρατιώτες.

Εκείνη την εποχή, η Μόσχα δήλωσε την «άνευ όρων υποστήριξή» της προς τη Σερβία.

«Τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου πρέπει να γίνουν σεβαστά και να διασφαλιστούν», είχε δηλώσει εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.

Το Κοσσυφοπέδιο δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Αλλά η υπουργός Εξωτερικών του δήλωσε πέρυσι ότι ελπίζει να δει τη χώρα να εντάσσεται στο πρόγραμμα «Εταιρική Σχέση για την Ειρήνη» του ΝΑΤΟ το 2023.

Η κίνηση αυτή θεωρείται ευρέως ως ένα σκαλοπάτι προς την πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Στις 29 Σεπτεμβρίου, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να στείλει έναν απροσδιόριστο αριθμό πρόσθετου προσωπικού της KFOR στην περιοχή υπό το φως των «πρόσφατων εντάσεων».

«Από τον Μάιο, έχουμε ενισχύσει την παρουσία και τη στάση της KFOR», ανέφερε η δυτική συμμαχία σε ανακοίνωσή της.

«Μόλις χθες, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο ενέκρινε πρόσθετες δυνάμεις για την αντιμετώπιση της τρέχουσας κατάστασης», συμπλήρωσε.

Οι μεσογειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ηγέτες των οποίων συνεδρίασαν χθες Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου στη Μάλτα, ζήτησαν να υπάρξει μια «ενιαία» και «διαρθρωτική» απάντηση στη μεταναστευτική κρίση, μολονότι η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι είχε ανεβάσει τους τόνους, εκφράζοντας νέες επιφυλάξεις για τον ρόλο που διαδραματίζουν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.

«Επαναλαμβάνουμε την αναγκαιότητα μιας σημαντικής αύξησης των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης» απέναντι στις χώρες προέλευσης ή διέλευσης των μεταναστών, αναφέρουν στο τελικό ανακοινωθέν τους οι ηγέτες της MED9, στην οποία μετέχουν η Κροατία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Σλοβενία.

Ο οικοδεσπότης της συνόδου, ο πρωθυπουργός της Μάλτας Ρόμπερτ Αμπέλα, συνόψισε τη βούληση συνεργασίας των χωρών δηλώνοντας ότι «το ζήτημα θα πρέπει εν κατακλείδι να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του», με «φερέγγυες και σφαιρικές συνεργασίες με τους εταίρους μας της νότιας Μεσογείου». Συνεργασίες στο πρότυπο εκείνης που επιτεύχθηκε με την Τυνησία, υπό τις πιέσεις της Ιταλίας και της Γαλλίας, παρά τις αμφιβολίες που εκφράζουν οι προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις πρακτικές που ακολουθεί αυτή η χώρα του Μαγρέμπ.

Οι ηγέτες των κρατών και των κυβερνήσεων διατύπωσαν ένα παρόμοιο μήνυμα. Αρχής γενομένης από την πρωθυπουργό της Ιταλίας. «Αν δεν υπάρξουν δομικές λύσεις, όλος ο κόσμος θα παρασυρθεί από αυτό το πρόβλημα», είπε η Μελόνι, καταγγέλλοντας την «τύφλωση» εκείνων που πιστεύουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση εφαρμόζοντας εθνικές πολιτικές.

Αυτή η «έκτακτη κατάσταση» απαιτεί «σαφέστατα, μια ευρωπαϊκή, κοινή απάντηση και μας οδηγεί όλους να επιδείξουμε αλληλεγγύη στην Ιταλία», σχολίασε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, επιβεβαιώνοντας την απρόσμενη αλλά αυξανόμενη προσέγγιση του Παρισιού με τη Ρώμη.

Ο Μακρόν, που εμφανίζεται προοδευτικός και φιλοευρωπαίος, και η Μελόνι, η οποία εξελέγη πέρσι πρωθυπουργός με το κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας, προβάλλοντας ένα εθνικιστικό πολιτικό πρόγραμμα, συναντήθηκαν την Τρίτη στη Ρώμη και συμφώνησαν να συνεργαστούν για να καταπολεμήσουν την παράτυπη μετανάστευση, όπως ανακοίνωσε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.

Στο περιθώριο της MED9 οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν επίσης με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την οποία συζήτησαν την εφαρμογή ενός «σχεδίου δέκα σημείων», το οποίο είχε παρουσιαστεί στα μέσα Σεπτεμβρίου, ώστε να στηριχθεί η Ιταλία για να αντιμετωπίσει την κρίση, με αφορμή το ρεκόρ αφίξεων μεταναστών στη Λαμπεντούζα. Λόγω της κακοκαιρίας, οι αφίξεις σταμάτησαν για μία εβδομάδα, όμως ξανάρχισαν από σήμερα.

Μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου τουλάχιστον 990 άνθρωποι ναυάγησαν στην κεντρική Μεσόγειο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ιταλία ή, σε μικρότερο βαθμό, στη Μάλτα, προερχόμενοι από τη Βόρεια Αφρική, την Τουρκία ή τη Λιβύη, σύμφωνα με μια καταμέτρηση της Unicef, που προειδοποιεί ότι η θάλασσα αυτή μετατρέπεται σε «νεκροταφείο για τα παιδιά και το μέλλον τους». Περίπου 11.600 ασυνόδευτοι ανήλικοι επιχείρησαν να φτάσουν στην Ιταλία από τον Ιανουάριο μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, δηλαδή 60% περισσότεροι σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, ανέφερε επίσης αυτή η υπηρεσία του ΟΗΕ για την προστασία των παιδιών.

Μελόνι: «Στη Μάλτα υπήρξε θέληση για σοβαρή και γρήγορη αντιμετώπιση του μεταναστευτικού»

H Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, σε δηλώσεις της αναφέρθηκε στα αποτελέσματα των συζητήσεων με θέμα το μεταναστευτικό και το προσφυγικό. «Υπήρξε θέληση για σοβαρή και γρήγορη αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Αναζητούμε τα επόμενα, ουσιαστικά βήματα», τόνισε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.

«Λέμε “ναι” στην πολιτική των επαναπατρισμών αλλά πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως ήδη άρχισε δηλαδή να γίνεται με τις επισκέψεις του επιτρόπου Μαργαρίτη Σχοινά σε σειρά αφρικανικών χωρών. Παράλληλα, είναι σημαντική η συνεργασία με την Τυνησία και, απ΄ ότι γνωρίζω, οι σχετικοί ευρωπαϊκοί πόροι θα αποδεσμευθούν σύντομα», πρόσθεσε.

«Οι χώρες της MED9 βοηθούν στο να γίνουν βήματα προόδου, τα οποία θέλουμε να μετατραπούν σε συγκεκριμένα έργα», είπε η Μελόνι και επανάλαβε ότι η ανακατανομή, για την Ιταλία, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Η κύρια προτεραιότητα για τη χώρα της είναι η εξωτερική διάσταση.

«Το Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το ‘Ασυλο βελτιώνει την προηγούμενη κατάσταση, αλλά θεωρούμε ότι οι τροποποιήσεις που ζητά η Γερμανία για τις ΜΚΟ αποτελούν βήμα πίσω. Ζητήσαμε χρόνο και θα μπορούσαμε, τότε, να ζητήσουμε και εμείς τροποποίηση βάσει της οποίας η χώρα που ευθύνεται για τους μετανάστες πρέπει να είναι εκείνη της σημαίας που φέρει το πλοίο ΜΚΟ που τους περισυλλέγει», δήλωσε η Μελόνι στους δημοσιογράφους. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός υπογράμμισε δε ότι «και στη Μάλτα, πολλοί κατέστησαν σαφές ότι οι ΜΚΟ δεν είναι όλες ίδιες».

Σε σχέση με την πρότασή της για ναυτική αποστολή στην κεντρική Μεσόγειο υπογράμμισε: «Εννοώ, ασφαλώς, ότι πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τις αφρικανικές χώρες. Υπάρχει η αποστολή Irini, η οποία λειτουργεί αποτελεσματικά, ενώ θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή το τρίτο μέρος της ευρωπαϊκής αποστολής Sophia, η οποία δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Πρέπει, όμως, να συζητήσουμε με τις βορειοαφρικανικές αρχές».

Μιλώντας για την Τυνησία, η επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης υπογράμμισε ότι πρέπει να εξακριβωθεί αν η ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια, μπορεί να αποσυνδεθεί από τη συμφωνία της χώρας με το ΔΝΤ. Αναφερόμενη, τέλος, στην ιταλική οικονομία, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει κίνδυνος να συσταθεί νέα κυβέρνηση, τεχνοκρατικού χαρακτήρα» και ότι «η Ιταλία, το επόμενο έτος, θα αναπτυχθεί περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ το σπρεντ της έχει αρχίσει να κατεβαίνει».

Κυρ. Μητσοτάκης: «Να αποφασίζει η Ευρώπη ποιος μπαίνει στην ΕΕ και όχι οι διακινητές»

«Να ασκήσουμε ένα δικαίωμα το οποίο δεν μπορούμε να εκχωρήσουμε σε διακινητές. Διότι αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα: οι διακινητές είναι αυτοί που αποφασίζουν ποιος θα μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει». Αυτό τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τη λήξη των εργασιών της Συνόδου Κορυφής EUMED9 στη Μάλτα, η οποία ασχολήθηκε μεταξύ άλλων και με το μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ευρώπη.

Ο κος Μητσοτάκης επεσήμανε ότι οι ηγεσίες της Ευρώπης χρειάζεται να καθορίσουν με δικούς τους όρους «ποιος θα εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και ότι η ΕΕ πρέπει να επικεντρωθεί στους επαναπατρισμούς, διασφαλίζοντας ότι οι άνθρωποι που δεν δικαιούνται άσυλο θα επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι η Ευρώπη, πέραν όλων αυτών, πρέπει να εστιάσει στις νόμιμες οδούς για μετανάστευση.

Ο κος Μητσοτάκης στη δήλωση του αναφέρθηκε επίσης στην κλιματική κρίση και στην οικονομία.

Για την οικονομία στην ΕΕ ανέφερε ότι δεν μπορούμε να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος και είπε ότι «γνωρίζουμε λάθη που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ουσιαστικά ανάγκασαν χώρες να προβούν σε πολύ απότομη δημοσιονομική προσαρμογή, “βυθίζοντάς” τες σε πολύ μεγαλύτερη ύφεση».

Πρότεινε την επιστροφή στο πλαίσιο της αρχικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία χαρακτήρισε ισορροπημένη σε ό,τι αφορά την αυξημένη ευελιξία αλλά και την ιδιοκτησία, ώστε τα κράτη-μέλη να εκπονούν τη δική τους δημοσιονομική «διαδρομή» για να πετύχουν τη δημοσιονομική προσαρμογή.

Παράλληλα, τόνισε ότι πρέπει να δημιουργηθεί χώρος για τις κρίσιμες επενδύσεις που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να προστατευτεί η στρατηγική αυτονομία τους, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε για σημαντικές συλλογικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.

Για την κλιματική κρίση ο κος Μητσοτάκης παρατήρησε ότι επηρεάζει τη Μεσόγειο με δυσανάλογα έντονο τρόπο και κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ να αναλάβουν από κοινού δράση.

Αναλυτικά η δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:

«Αγαπητέ Ρόμπερτ (Αμπέλα), σε ευχαριστώ για την υπέροχη φιλοξενία και την καταπληκτική τοποθεσία που διάλεξες γι’ αυτήν τη συνάθροιση. Σε ευχαριστώ, επίσης, για την πολύ περιεκτική σύνοψη της συζήτησης που είχαμε και η οποία αποτυπώθηκε στην κοινή δήλωση που μόλις συμφωνήθηκε.

»Δεν θέλω να επαναλάβω όσα ειπώθηκαν από τους προηγούμενους ομιλητές. Επιτρέψτε μου να κάνω τρεις γρήγορες παρατηρήσεις: πρώτον, όσον αφορά την κλιματική κρίση, σας ευχαριστώ όλους για την υποστήριξη που προσφέρατε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια ενός πάρα πολύ δύσκολου καλοκαιριού, όταν αντιμετωπίσαμε κάποιες από τις χειρότερες πυρκαγιές και σίγουρα τις χειρότερες πλημμύρες στην ιστορία της χώρας μας. Θα πρέπει να είναι προφανές σε όλους μας, πιστεύω, ότι η κλιματική κρίση επηρεάζει τη Μεσόγειο με δυσανάλογα έντονο τρόπο. Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί μόνο αιτία ανησυχίας, αλλά και λόγο για όλους μας να αναλάβουμε άμεσα δράση.

»Σας ευχαριστώ όλους που συμφωνείτε με το περιεχόμενο της επιστολής που σας έστειλα, η οποία ουσιαστικά μας προτρέπει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην προσαρμογή και ειδικότερα στην αρωγή μετά από φυσικές καταστροφές και στη διαχείριση των πολύ δαπανηρών συνεπειών αυτών των καταστροφών, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά τόσο εμείς όσο και οι Σλοβένοι φίλοι μας.

»Μας παροτρύνει, όμως, να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη συνεργασία σε ζητήματα και θέματα πρόληψης, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει μια λογική ισορροπία μεταξύ της φιλόδοξης ατζέντας μας για τον μετριασμό των επιπτώσεων, η οποία ωστόσο είναι μακροπρόθεσμη, και των άμεσων αναγκών μας για προσαρμογή. Διότι θεωρώ ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουμε ότι οι λαοί μας θα συνεχίσουν να συμμετέχουν στην πράσινη μετάβαση. Καθώς αυτή τη στιγμή είναι σαφές σε εμένα ότι δεν πρόκειται για μια ισορροπημένη προσέγγιση, ιδίως αν εξετάσουμε τα ευρωπαϊκά χρήματα που είναι διαθέσιμα για την άμεση ανακούφιση από τις καταστροφές.

»Δεν πρέπει, ασφαλώς, να ξεχνάμε ότι αυτές οι καταστροφές δεν επηρεάζουν μόνο τις χώρες μας στην Ευρώπη, αλλά και τις χώρες της Νότιας Γειτονιάς. Όταν μια καταστροφή πλήττει μια χώρα που έχει σημαντικά προβλήματα όσον αφορά στη λειτουργία του κράτους, η καταστροφή πολλαπλασιάζεται. Η ίδια καταιγίδα που κόστισε τη ζωή σε λιγότερους από 20 ανθρώπους στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι στη Λιβύη. Αυτή είναι η διαφορά στο τι προκαλεί η κλιματική αλλαγή όταν πλήττει μια καλά οργανωμένη χώρα έναντι μιας χώρας που αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα.

»Σχετικά με τη μετανάστευση, δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με όσα ειπώθηκαν από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν όσον αφορά στο να επικεντρωθούμε στο σχέδιο δράσης 10 σημείων που συνέταξε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πιστεύω ότι έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναγνωρίζοντας τη σημασία της εξωτερικής διάστασης του μεταναστευτικού προβλήματος και, εν τέλει, την ανάγκη να καθορίσουμε με δικούς μας όρους ποιος θα εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς έγκειται σε εμάς, ως κυρίαρχα κράτη αλλά και ως μέλη της ευρωπαϊκής μας οικογένειας, να ασκήσουμε ένα δικαίωμα το οποίο δεν μπορούμε να εκχωρήσουμε σε διακινητές. Διότι αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα: οι διακινητές είναι αυτοί που αποφασίζουν ποιος θα μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

»Πρέπει να είμαστε πολύ αποτελεσματικότεροι, διασφαλίζοντας ότι μη αξιόπλοα σκάφη δεν θα αποπλέουν από τις ακτές των γειτονικών χωρών και δεν θα θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, σε ένα πολύ επικίνδυνο ταξίδι. Πρέπει να συνεργαστούμε περισσότερο με τις χώρες διέλευσης, κάτι που προσπαθούμε να κάνουμε, για παράδειγμα, με την Τουρκία. Πρέπει να επικεντρωθούμε στους επαναπατρισμούς και να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι που δεν δικαιούνται άσυλο θα επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους. Τέλος, φυσικά, πρέπει να εστιάσουμε στις νόμιμες οδούς για μετανάστευση. Από τη στιγμή που επιδεικνύουμε μεγαλύτερη επαγρύπνηση για την προστασία των συνόρων μας, πρέπει ως αντίβαρο να προσφέρουμε ευκαιρίες στους ανθρώπους που μπορούν να έρθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να μας βοηθήσουν να στηρίξουμε την οικονομική μας ανάπτυξη, αλλά με ασφαλή τρόπο και – το ξαναλέω – με τους δικούς μας όρους.

»Κλείνοντας, όσον αφορά τα ζητήματα οικονομικής διακυβέρνησης, θα επαναλάβω ότι συμφωνώ με όσα έχουν ήδη ειπωθεί. Δύο σύντομες παρατηρήσεις θα κάνω μόνο. Δεν μπορούμε να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Γνωρίζουμε λάθη που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ουσιαστικά ανάγκασαν χώρες να προβούν σε πολύ απότομη δημοσιονομική προσαρμογή, “βυθίζοντάς” τες σε πολύ μεγαλύτερη ύφεση.

»Πιστεύω ότι πρέπει να επιστρέψουμε στο πλαίσιο της αρχικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία εκτιμούμε ότι ήταν ιδιαίτερα ισορροπημένη σε ό,τι αφορά την αυξημένη ευελιξία αλλά και την ιδιοκτησία, ώστε τα κράτη-μέλη να εκπονούν τη δική τους δημοσιονομική “διαδρομή” για να πετύχουν τη δημοσιονομική προσαρμογή.

»Και, ασφαλώς, πρέπει να δημιουργήσουμε χώρο για τις κρίσιμες επενδύσεις που χρειαζόμαστε ώστε να προστατεύσουμε τη στρατηγική αυτονομία μας, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε μιλάμε για σημαντικές συλλογικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση. Διότι διαφορετικά θα βρεθούμε σε μία θέση όπου άλλες χώρες ή άλλες μεγάλες ομάδες κρατών θα κάνουν αυτές τις επενδύσεις, ενώ εμείς θα υφιστάμεθα περιορισμούς από τους δημοσιονομικούς κανόνες που επιβάλλουμε στους εαυτούς μας σε μία συγκυρία όπου πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο.

»Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω με αυτό την τοποθέτησή μου. Σε ευχαριστώ πολύ Robert, για την εξαιρετική φιλοξενία. Εύχομαι τα καλύτερα στην Κύπρο και προσβλέπω στην επίσκεψή μου εκεί για την 11η Σύνοδο ενός σχήματος συνεργασίας που έχει αποδειχθεί, πιστεύω, πολύ επιτυχημένο και εποικοδομητικό.»

Οι αυξανόμενες τριβές μεταξύ Κιέβου και Βαρσοβίας – σχετικά με τις εξαγωγές σιτηρών και τις μεταφορές όπλων – είναι ένα σημάδι ότι η Ουκρανία «χάνει συμμάχους», σύμφωνα με επιφανή Ρώσο νομοθέτη.

«Οι Ευρωπαίοι γραφειοκράτες … συνειδητοποιούν σταδιακά πόσο κοστίζει στις χώρες τους -και στους ίδιους- να υποστηρίζουν τον [Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ] Ζελένσκι», δήλωσε στις 20 Σεπτεμβρίου ο Λεονίντ Σλούτσκι, επικεφαλής της επιτροπής διεθνών υποθέσεων της ρωσικής Κρατικής Δούμας.

Ο ισχυρισμός του κ. Σλούτσκι συνέπεσε με την ανακοίνωση του Πολωνού πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι ότι η Βαρσοβία θα σταματήσει να παρέχει όπλα για την πολεμική δράση της Ουκρανίας.

«Δεν μεταφέρουμε πλέον όπλα στην Ουκρανία, διότι τώρα εξοπλίζουμε την Πολωνία με πιο σύγχρονα όπλα», δήλωσε ο κ. Μοραβιέτσκι σε δηλώσεις του στον πολωνικό Τύπο.

Η Βαρσοβία διευκρίνισε αργότερα ότι θα συνεχίσει να προμηθεύει την Ουκρανία με όπλα και πυρομαχικά -αλλά μόνο αυτά που έχουν ήδη συμφωνηθεί.

Από τότε που η Ρωσία εξαπέλυσε την εισβολή της στην ανατολική Ουκρανία στις αρχές του περασμένου έτους, η Βαρσοβία ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Κιέβου.

Η Πολωνία ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που παρείχαν στην Ουκρανία μαχητικά αεροσκάφη και σήμερα φιλοξενεί περισσότερους από 1 εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες.

Αλλά τους τελευταίους μήνες, οι τριβές μεταξύ Βαρσοβίας και Κιέβου έχουν αυξηθεί λόγω μιας μακροχρόνιας διαμάχης για τις εξαγωγές σιτηρών.

Την περασμένη εβδομάδα, οι εντάσεις ξέσπασαν όταν η Πολωνία, μαζί με την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, επέβαλαν μονομερείς απαγορεύσεις σε εισαγόμενα ουκρανικά σιτηρά.

Οι τρεις χώρες προχώρησαν σε αυτό το βήμα αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε να επεκτείνει την προϋπάρχουσα απαγόρευση για τα ουκρανικά σιτηρά σε πέντε κράτη της ΕΕ, στα οποία περιλαμβάνονταν επίσης η Ρουμανία και η Βουλγαρία.

Οι απαγορεύσεις αποσκοπούν στην προστασία των τοπικών γεωργών από την εισροή ουκρανικών σιτηρών μετά την κατάρρευση μιας σημαδιακής συμφωνίας για τα σιτηρά μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.

Με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ και της Τουρκίας πέρυσι, η συμφωνία είχε επιτρέψει στην Ουκρανία να συνεχίσει να εξάγει σιτηρά -παρά τις εχθροπραξίες- μέσω της Μαύρης Θάλασσας.

Αλλά στα μέσα Ιουλίου, η Ρωσία ανέστειλε μονομερώς τη συμφωνία, λέγοντας ότι δεν είχαν εκπληρωθεί βασικά μέρη της συμφωνίας.

Το Κίεβο, εν τω μεταξύ, έχει καταθέσει επίσημη καταγγελία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου με την ελπίδα να δει τις απαγορεύσεις εισαγωγής να ανατρέπονται.

Έχει επίσης απειλήσει να επιβάλει τους δικούς του περιορισμούς στα εισαγόμενα προϊόντα της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, εάν οι δύο χώρες αρνηθούν να ανατρέψουν τις απαγορεύσεις εισαγωγής τους.

Ο κ. Μοραβιέτσκι, από την πλευρά του, έχει προειδοποιήσει το Κίεβο ότι αν επιλέξει να κλιμακώσει τη διαμάχη, η Βαρσοβία θα «προσθέσει περισσότερα προϊόντα στην απαγόρευση των [ουκρανικών] εισαγωγών».

Σκληρά λόγια στον ΟΗΕ

Μιλώντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 19 Σεπτεμβρίου, ο κ. Ζελένσκι κατήγγειλε τις απαγορεύσεις εισαγωγών σε σχόλια που φάνηκε να απευθύνονται στην Πολωνία.

«Είναι ανησυχητικό να βλέπουμε πώς κάποιοι στην Ευρώπη παίζουν την αλληλεγγύη [με την Ουκρανία] σε ένα πολιτικό θέατρο», δήλωσε ο κ. Ζελένσκι.

«Μπορεί να φαίνεται ότι παίζουν τον δικό τους ρόλο, αλλά στην πραγματικότητα βοηθούν να στηθεί το σκηνικό για λογαριασμό της Μόσχας», πρόσθεσε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι απαγορεύσεις εισαγωγών εξυπηρετούν την ενίσχυση της θέσης της Ρωσίας.

Σε μια ένδειξη της ταχείας επιδείνωσης των σχέσεων, η προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ του κ. Ζελένσκι και του Πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα, ο οποίος επίσης συμμετείχε στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης, δεν υλοποιήθηκε.

Ο κ. Ντούντα εξόργισε περαιτέρω το Κίεβο όταν μιλώντας στο περιθώριο της συνέλευσης, χαρακτήρισε την Ουκρανία ως «άνθρωπο που πνίγεται».

«Ένας άνθρωπος που πνίγεται έχει τεράστια δύναμη λόγω φόβου και αδρεναλίνης και μπορεί να καταλήξει να πνίξει τον διασώστη», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

«Είναι λίγο σαν την κατάσταση μεταξύ Πολωνίας και Ουκρανίας», πρόσθεσε. «Η Ουκρανία, που δέχεται ρωσική επίθεση, βρίσκεται σε δύσκολη θέση και αρπάζει τα πάντα.

«Πρέπει να φροντίσουμε τα δικά μας συμφέροντα και θα το κάνουμε αποτελεσματικά και αποφασιστικά», διαβεβαίωσε ο κ. Ντούντα, ο οποίος θα βρεθεί αντιμέτωπος με εθνικές εκλογές τον επόμενο μήνα.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Πολωνίας κάλεσε αργότερα τον πρέσβη της Ουκρανίας στη Βαρσοβία για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για τα σχόλια του κ. Ζελένσκι στη Γενική Συνέλευση.

Σύμφωνα με το υπουργείο, ο πρέσβης ενημερώθηκε ότι «η άσκηση πίεσης στην Πολωνία σε πολυμερή φόρουμ ή η αποστολή καταγγελιών σε διεθνή δικαστήρια δεν είναι κατάλληλες μέθοδοι για την επίλυση διαφορών μεταξύ των χωρών μας».

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας, εν τω μεταξύ, εξέφρασε την αντίθεσή του για τα σχόλια του κ. Ντούντα περί «πνιγμένου ανθρώπου», χαρακτηρίζοντάς τα «ανάρμοστα».

Η Μόσχα κατηγορεί συλλογικά τη Δύση

Οι Ρώσοι παρατηρητές, εν τω μεταξύ, παρακολουθούν στενά την κλιμακούμενη διαμάχη μεταξύ της Ουκρανίας και της Πολωνίας – μέλους του ΝΑΤΟ.

«Καθώς η κατάρρευση του αντιρωσικού σχεδίου [της Δύσης] γίνεται όλο και πιο εμφανής, το Κίεβο αρχίζει να χάνει συμμάχους», δήλωσε ο κ. Σλούτσκι, ο οποίος ηγείται του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος της Ρωσίας, στο Telegram.

«Ο πρόεδρος Ντούντα αρνήθηκε να συναντήσει τον Ζελένσκι στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και συνέκρινε την Ουκρανία με έναν ‘πνιγμένο’ που θα παρασύρει και άλλους στη δίνη», πρόσθεσε.

Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα συμφώνησε με τα σχόλια του κ. Ντούντα, αλλά δήλωσε ότι έλειπε «μια μικρή λεπτομέρεια».

«Ήταν η Βαρσοβία -και άλλοι που υποστήριξαν την αλλαγή καθεστώτος στη χώρα- που βοήθησαν να πέσει η Ουκρανία στο νερό», σημείωσε η ίδια.

Πιθανότατα αναφερόταν στην «επανάσταση του Μαϊντάν» στην Ουκρανία το 2014, η οποία υποστηρίχθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους.

Το γεγονός αυτό οδήγησε στην απομάκρυνση του Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανούκοβιτς, ο οποίος ήταν γνωστό ότι είχε καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος έθεσε τη χώρα σε μια σαφώς πιο φιλοδυτική πορεία.

Η Μόσχα θεωρεί την απότομη μετάβαση της εξουσίας ως «πραξικόπημα» που υποστηρίχθηκε από τη Δύση και ως την κύρια αιτία της τρέχουσας σύγκρουσης στην Ουκρανία.

«Με τέτοιους “διασώστες”», διαβεβαίωσε η κ. Ζαχάροβα, «ο “πνιγμένος” δεν έχει καμία ελπίδα».

Η Βουλγαρία απέλασε σήμερα τον επικεφαλής του Μετοχίου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Σόφια και δύο Λευκορώσους ιερείς, κατηγορώντας τους ότι εξυπηρετούν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Μόσχας, μια απόφαση που χαρακτηρίστηκε «σατανική» από τη ρωσική πρεσβεία.

Η βουλγαρική υπηρεσία εθνικής ασφάλειας ανακοίνωσε την απέλαση των τριών ανδρών, αναφέροντας μόνο τα αρχικά γράμματα των ονοματεπωνύμων τους και τις εθνικότητές τους. Τους επέβαλε παράλληλα απαγόρευση εισόδου στη χώρα για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Οι τρεις κατηγορούνται ότι εφάρμοσαν «την υβριδική στρατηγική της Ρωσίας με στόχο να επηρεαστούν οι κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες στη Βουλγαρία υπέρ των συμφερόντων» του Κρεμλίνου, σύμφωνα με ανακοίνωση της υπηρεσίας.

Σε ανάρτηση της στο Facebook, η ρωσική πρεσβεία τόνισε ότι στους τρεις περιλαμβάνεται και ο εκπρόσωπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Σόφια Αρχιμανδρίτης Βάσιαν, στον οποίο λίγες ημέρες πριν η Βόρεια Μακεδονία απαγόρευσε την είσοδο στη χώρα για εμπλοκή στην εκκλησιαστική πολιτική της

Η φιλοευρωπαϊκή βουλγαρική κυβέρνηση «έχει προφανώς αναλάβει την αποστολή να θέσει τον ρωσικό και τον βουλγαρικό λαό τον έναν εναντίον του άλλου», κατήγγειλε η ρωσική πρεσβεία, εκφράζοντας την «οργή» της για αυτή την «αιφνιδιαστική» απόφαση.

«Αυτή η υπόθεση είναι πρωτοφανής», δήλωσε η πρέσβης της Ρωσίας στη Σόφια Ελεονόρα Μιτροφάνοβα σε βίντεο που μεταδόθηκε από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, αποτέλεσμα ενός «σατανικού μυαλού», πρόσθεσε.

Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, σλάβικη και ορθόδοξη χώρα, η Βουλγαρία βρίσκεται ιστορικά και πολιτιστικά κοντά στη Ρωσία. Αλλά οι σχέσεις των δύο χωρών είναι τεταμένες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Τον Ιούνιο του 2022, η Σόφια είχε ανακοινώσει την απέλαση 70 Ρώσων διπλωματών.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι η χώρα θα σταματήσει να παρέχει όπλα στην Ουκρανία. Η απόφαση αυτή ελήφθη λίγο μετά την κλήση του πρεσβευτή της Ουκρανίας από τη Βαρσοβία, εν μέσω διαφωνίας για τις εξαγωγές σιτηρών.

Αντί να στέλνει όπλα στην Ουκρανία, η Πολωνία, που υπήρξε σταθερή σύμμαχος μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, θα επικεντρωθεί στον εξοπλισμό της, δήλωσε ο πρωθυπουργός.

«Δεν μεταφέρουμε πλέον όπλα στην Ουκρανία, διότι τώρα εξοπλίζουμε την Πολωνία με πιο σύγχρονα όπλα», δήλωσε ο κος Μοραβιέτσκι στο Polsat News.

«Αν θέλεις να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, πρέπει να έχεις κάτι με το οποίο να μπορέσεις να αμυνθείς», είπε. «Εμείς τηρούμε αυτή την αρχή, γι’ αυτό και αυξήσαμε τις παραγγελίες μας.»

Εκτός από τον εξοπλισμό της Ουκρανίας εν μέσω της σύγκρουσης, η Πολωνία φιλοξενεί ένα εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες, οι οποίοι έχουν λάβει διάφορα είδη κυβερνητικής βοήθειας.

📺 Premier @MorawieckiM w #GośćWydarzeń dla @PolsatNewsPL: Ukraina broni się przed bestialskim atakiem rosyjskim i rozumiem tą sytuację, jednak tak jak powiedziałem, będziemy chronić nasz kraj. My już nie przekazujemy uzbrojenia na 🇺🇦, ponieważ uzbrajamy teraz Polskę.

— Kancelaria Premiera (@PremierRP) September 20, 2023

Η κίνηση αυτή πραγματοποιήθηκε μετά τις δηλώσεις του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Τα σχόλια του προέδρου Ζελένσκι αναφέρονταν σε έθνη που προσποιούνται αλληλεγγύη με την Ουκρανία, αλλά βοηθούν έμμεσα τη Ρωσία μέσω των θέσεών τους για τις εξαγωγές σιτηρών. Αυτό προκάλεσε την έντονη μομφή της Βαρσοβίας, η οποία υποστηρίζει σταθερά την Ουκρανία από την έναρξη της σύγκρουσης.

«Είναι ανησυχητικό να βλέπουμε πώς κάποιοι στην Ευρώπη προσποιούνται αλληλεγγύη σε ένα πολιτικό θέατρο – κάνοντας ένα θρίλερ το ζήτημα των σιτηρών», δήλωσε ο πρόεδρος Ζελένσκι. «Μπορεί να φαίνεται ότι παίζουν τον δικό τους ρόλο, αλλά στην πραγματικότητα βοηθούν να στηθεί το σκηνικό για έναν ηθοποιό της Μόσχας.»

Ο Πολωνός πρωθυπουργός χαρακτήρισε τα σχόλια «αδικαιολόγητα όσον αφορά την Πολωνία, η οποία υποστηρίζει την Ουκρανία από τις πρώτες ημέρες του πολέμου».

Μετά τις παρατηρήσεις αυτές, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας προειδοποίησε ότι θα μπορούσαν να επιβληθούν περισσότερες απαγορεύσεις στις ουκρανικές εξαγωγές, εάν τα πράγματα κλιμακωθούν.

«Προειδοποιώ τις αρχές της Ουκρανίας», δήλωσε ο κος Μοραβιέτσκι. «Διότι αν πρόκειται να κλιμακώσουν τη σύγκρουση με αυτόν τον τρόπο, θα προσθέσουμε επιπλέον προϊόντα στην απαγόρευση εισαγωγών στην Πολωνία. Οι ουκρανικές αρχές δεν κατανοούν τον βαθμό στον οποίο έχει αποσταθεροποιηθεί η γεωργική βιομηχανία της Πολωνίας. Εμείς προστατεύουμε τους Πολωνούς αγρότες.»

Η κλιμακούμενη διαμάχη πηγάζει από μια κρίση στο εμπόριο σιτηρών που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία διέκοψε τις ναυτιλιακές οδούς της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό ανάγκασε την Ουκρανία να αναζητήσει εναλλακτικές χερσαίες οδούς, με αποτέλεσμα σημαντικές ποσότητες ουκρανικών σιτηρών να φτάσουν στην κεντρική Ευρώπη.

Τον Μάιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) απαγόρευσε προσωρινά τις εισαγωγές ουκρανικών σιτηρών στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και την Πολωνία, σε μια προσπάθεια να προστατεύσει τους ντόπιους αγρότες, που ανησυχούσαν για τον αντίκτυπο των ουκρανικών σιτηρών στις τοπικές τιμές.

Τα προϊόντα εξακολουθούσαν να περνούν από τις πέντε χώρες, αλλά τα μέτρα εμπόδιζαν την πώλησή τους στις τοπικές αγορές.

Η απαγόρευση αυτή έληξε στις 15 Σεπτεμβρίου και η ΕΕ επέλεξε να μην την ανανεώσει – ωστόσο, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Πολωνία αποφάσισαν μονομερώς να τη διατηρήσουν, ερχόμενες αντιμέτωπες με τη θέση της ΕΕ ότι η εμπορική πολιτική αποτελεί κοινοτικό προνόμιο.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός δήλωσε την Τετάρτη ότι λυπάται που οι Ουκρανοί ολιγάρχες «διοχέτευσαν τα σιτηρά τους στην πολωνική αγορά» χωρίς να λάβουν υπόψη τους ντόπιους αγρότες. Η ενέργεια αυτή, είπε, έριξε τις τιμές, αναγκάζοντας την πολωνική κυβέρνηση να θεσπίσει εγγυήσεις τιμών και να επιβάλει τελικά την απαγόρευση.

«Ήμασταν οι πρώτοι που κάναμε πολλά για την Ουκρανία και γι’ αυτό περιμένουμε από αυτούς να κατανοήσουν τα συμφέροντά μας», δήλωσε ο κος Μοραβιέτσκι. «Φυσικά και σεβόμαστε τα προβλήματά τους, αλλά για εμάς τα συμφέροντα των αγροτών μας είναι το πιο σημαντικό πράγμα.»

Η Ουκρανία έχει προειδοποιήσει ότι θα προσφύγει για αυτό το ζήτημα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, κατηγορώντας τα τρία κράτη-μέλη της ΕΕ ότι παραβιάζουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους. Η υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας Γιούλια Σβιριντένκο υποστήριξε ότι μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να απαγορεύσουν τις ουκρανικές εισαγωγές.

Ωστόσο, η Πολωνία δεν πτοήθηκε, δηλώνοντας ότι «μια καταγγελία στον ΠΟΕ δεν μας τρομάζει».

Οι απαγορεύσεις που θέσπισαν τα εν λόγω κράτη-μέλη της ΕΕ δεν θα επηρεάσουν τη διέλευση ουκρανικών σιτηρών από τα εδάφη τους προς άλλες αγορές, δήλωσαν οι τρεις χώρες.

«Φυσικά, θα διατηρήσουμε τη διαμετακόμιση των ουκρανικών προϊόντων», δήλωσε ο κος Μοραβιέτσκι. «Αυτό δεν έχει κανένα κόστος για την Πολωνία. Αντιθέτως, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι κερδίζουμε από αυτό.»

Η υποστήριξη της Πολωνίας προς την Ουκρανία ήταν σημαντική, περιλαμβάνοντας εκκλήσεις προς τη Γερμανία για την προμήθεια αρμάτων μάχης Leopard 2, την παροχή μαχητικών αεροσκαφών στην Ουκρανία και την υποδοχή περισσότερων από 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγω της σύγκρουσης.

Το Κίεβο κάλεσε τη Βαρσοβία να παραμερίσει τα συναισθήματα και να υιοθετήσει μια εποικοδομητική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της διαφοράς τους.

Του Caden Pearson

Επιμέλεια: Αλία Ζάε