Με εντατικούς ρυθμούς προχωρούν οι εργασίες για την κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων στη «Γη του Πελίτι», στο Μεσοχώρι του δήμου Παρανεστίου, στα ορεινά της Δράμας. Μια κατάφυτη περιοχή μοναδικής ομορφιάς όπου εδώ και είκοσι τρία χρόνια διοργανώνεται η παλαιότερη γιορτή σπόρων στην Ελλάδα, ενώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια διοργανώνεται και η Ολυμπιακή Γιορτή Σπόρων, με τη συμμετοχή εκατοντάδων επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η οικοδόμηση ενός κτίσματος που θα στεγάσει την Τράπεζα Σπόρων αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη προκειμένου να διατηρηθούν και να διασωθούν μοναδικές παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων, που σήμερα έχουν εκλείψει όχι μόνο από τη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως.
«Υπήρχε περίοδος», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ιδρυτής και η ψυχή του Πελίτι Παναγιώτης Σαϊνατούδης, «που είχαμε στην κατοχή μας περισσότερα από 4.000 δείγματα σπόρων τα οποία όμως διαθέσαμε σε παραγωγούς γιατί δεν είχαμε τον τρόπο να διατηρήσουμε. Οι δύσκολες οικονομικές και υγειονομικές συνθήκες που έζησε ο κόσμος τα τελευταία χρόνια τον έκανε να σκέφτεται διαφορετικά. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα στην καραντίνα αυξήθηκε θεαματικά η ζήτηση σε σπόρους για τομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, καλαμπόκι. Ο κόσμος θέλει πλέον να καλλιεργήσει τα δικά του λαχανικά και φρούτα ώστε να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες, να βοηθήσει την οικογένειά του. Χιλιάδες ηλεκτρονικά μηνύματα κατακλύζουν το ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο από πολίτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό που μας ζητούν να τους στέλνουμε σπόρους παραδοσιακών ποικιλιών για να τους καλλιεργήσουν».
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αύξησε τη ζήτηση σε σπόρους
«Είμαστε πάντα έτοιμοι», συνεχίζει ο κ. Σαϊνατούδης, «να καλύψουμε τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του κόσμου για παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων. Για το λόγο αυτό ανοίξαμε για πρώτη φορά τα αποθέματα των σπόρων που διατηρούμε στο Πελίτι, γιατί αντιλαμβανόμαστε πως οι ανάγκες του κόσμου είναι μεγάλες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τη ζήτηση. Πριν λίγους μήνες, μας είχαν ζητήσει από την Πολωνία να βοηθήσουμε στην οργάνωση καλλιεργειών στις δομές μεταναστών που λειτουργούν εκεί».
Μετά από είκοσι τρία χρόνια, τα χιλιάδες μέλη της εναλλακτικής κοινότητας Πελίτι κατάφεραν να ταξιδέψει η φήμη της δράσης του εντός και εκτός Ελλάδος, μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Το μαρτυρούν οι δεκάδες κλήσεις που δέχονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους να στηρίξουν οργανωμένες προσπάθειες με την αποστολή παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων παρέχοντας ταυτόχρονα συμβουλές για την καλλιέργειά τους.
Παρά τις δυσκολίες στην εξεύρεση χρηματοδότησης και τα γραφειοκρατικά εμπόδια η κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινότητα του Πελίτι να διατηρεί τα δείγματα σπόρων από παραδοσιακές ποικιλίες κάτω από τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Ο χώρος που κατασκευάζεται είναι ιδιαίτερα προσεγμένος. Η πέτρα και το ξύλο δένουν αρμονικά μέσα στο μοναδικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον στην πλούσια σε εμπειρίες και δράσεις Γη του Πελίτι.
Κίνδυνος να χαθούν φυτογενετικοί και ζωικοί γενετικοί πόροι
Η Τράπεζα Σπόρων του Πελίτι θα είναι μια από τις λίγες που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ανάγκη της διατήρησης και διάσωσης των χιλιάδων δειγμάτων σπόρων από παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες παραμένει μεγάλη.
Αυτό προκύπτει και από την έκκληση που είχαν απευθύνει προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στις αρχές του καλοκαιριού οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ, όταν έκρουαν το κώδωνα του κινδύνου. Η Ελλάδα κινδυνεύει να απολέσει γενετικούς φυτογενετικούς πόρους καλλιεργούμενων ειδών και ζωικούς γενετικούς πόρους, η διατήρηση των οποίων είναι καθοριστική για την ικανοποίηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών και απαραίτητη για την ενίσχυση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, των δασών και της αλιείας.
Στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που είχαν παραχωρήσει οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ υπό την αιγίδα της Ένωσης Ερευνητών ΕΘΙΑΓΕ, στο πλαίσιο εκδήλωσης για τη διατήρηση και αξιοποίηση των εθνικών γενετικών πόρων, τονίστηκε από την κα Πόπη Ράλλη, υπεύθυνη συντονισμού της Τράπεζας Διατήρησης Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ), ότι αν δεν αλλάξει κάτι την επόμενη πενταετία, «το 20% των δειγμάτων που διαθέτει σήμερα η ΤΓΥ θα περάσει στην ιστορία».
Όπως εξήγησε η κα Ράλλη, «τα 15.000 δείγματα συλλογής από διάφορες παραδοσιακές ποικιλίες, αλλά και αυτοφυή είδη που είναι συγγενή με τα καλλιεργούμενα, δεν μπορούν να διατηρηθούν για πάντα μέσα στους θαλάμους. Πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να ελέγχουμε τη βλαστική τους ικανότητα, να τα πολλαπλασιάζουμε ξανά και να αποθηκεύουμε και πάλι».
Πρέπει να τονιστεί πως η Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού αποτελεί το συντονιστικό-εκτελεστικό όργανο του Εθνικού Συστήματος Διατήρησης και Προστασίας Φυτογενετικών Πόρων Καλλιεργούμενων Ειδών. Οι συλλογές της συμπεριλαμβάνουν είδη και ποικιλίες σιτηρών, οσπρίων, ψυχανθών, κηπευτικών, αμπέλου, χορτοδοτικών, βιομηχανικών, αρωματικών-φαρμακευτικών, νέων ανθοκομικών, καθώς και θαμνώδων- δενδρώδων ειδών.
Στόχος η διάσωση των τοπικών ποικιλιών σπόρων
Η κοινότητα Πελίτι είναι ένας από εκείνους τους φορείς που τα τελευταία χρόνια έχει παραχωρήσει δείγματα σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών στην Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού.
«Σε μια εποχή όπου όλο και περισσότεροι μιλάνε για διατροφική κρίση, οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην τροφή είτε γιατί θα είναι ακριβή είτε γιατί δεν θα υπάρχει. Σε μια εποχή όπου το κλίμα αλλάζει και προκαλεί τεράστια θέματα, οι τοπικές ποικιλίες προσαρμόζονται καλύτερα στις νέες συνθήκες. Το Πελίτι έρχεται και οικοδομεί μια «Τράπεζα Σπόρων», μια Κιβωτό για τις τοπικές ποικιλίες ή έναν ιερό χώρο για να σώσει όσο μπορεί την ιστορία και τον γεωργικό πολιτισμό της χώρας μας», επισημαίνει ο κος Σαϊνατούδης.
Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης ζητάει την στήριξη και τη βοήθεια όλων όσων θέλουν να βοηθήσουν το Πελίτι και την ολοκλήρωση της Τράπεζας Σπόρων. Στην ηλεκτρονική σελίδα peliti.gr, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν τρόπους και δράσεις για να στηρίξουν υλικά και ηθικά το έργο της μοναδικής αυτής κοινότητας και της συλλογικής προσπάθειας που καταβάλλεται.
Τόπος παρθένος και άνυδρος, πλούσιος σε ιστορία και παραδόσεις, ο Ζάρακας Λακωνίας είναι μια περιοχή ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και ομορφιάς. Από το Γεράκι μέχρι το Κυπαρίσσι και από τη Μονεμβασιά μέχρι τον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος, το κομμάτι της λακωνικής αυτής γης με τα καθάρια νερά, τα ανέγγιχτα τοπία και τις πανοραμικές θέες, υπόσχεται ξεχωριστές εμπειρίες. Όπως η βιωματική διαδρομή στην παραδοσιακή ζωή και στην ιδιαίτερη γαστρονομία της περιοχής, η οποία παρουσιάζεται στο μοναδικό στο είδος του «Μουσείο Ζαρακίτικης Ζωής και Γαστρονομίας», που βρίσκεται στο χωριό Άγιος Δημήτριος Ζάρακος.
«Ο Ζάρακας είναι κάτι σαν τη Μάνη, δηλαδή είναι μια περιοχή άγονη και άνυδρη. Νερό δεν υπήρχε, μόνο στις στέρνες, οπότε κατακτητές όπως οι οθωμανοί δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εγκατασταθούν εδώ. Και επειδή έμεινε απομονωμένη και δυσπρόσιτη από την υπόλοιπη Ελλάδα διατήρησε τις παραδόσεις της, μεταξύ των οποίων και τις διατροφικές, οι οποίες παραμένουν ζωντανές στα σπίτια, στις ταβέρνες και στους φούρνους της περιοχής», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δήμητρα Καμαρινού, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών, αρχαιολόγος, συγγραφέας, η οποία μαζί με άλλους κατοίκους του χωριού δημιούργησε το «Μουσείο Ζαρακίτικης Ζωής και Γατρονομίας». Πλούσιο σε αντικείμενα, θεματικές, εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις, το Μουσείο καταγράφει την ιδιαίτερη αγρογαστρονομία του Ζάρακα, από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας, αλλά και την παραδοσιακή αγροτική κοινωνία μιας άνυδρης περιοχής.
«Στον τόπο αυτό έχουμε μια δίαιτα που κατάγεται κατευθείαν από την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, εμπλουτισμένη με διατροφικά στοιχεία από τους κατακτητές που πέρασαν από εδώ. Καταρχάς, το μενού είναι πάρα πολύ απλό – πιάτα όπως ο μουσακάς ή τα ντολμαδάκια δεν περιλαμβάνονται στο παραδοσιακό τραπέζι. Τα λιτά υλικά της ελληνικής γης δημιούργησαν συνταγές που είναι κι αυτές πολύ απλές», συμπλήρωσε η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ, που μας εισήγαγε στη γαστρονομική ιστορία της περιοχής.
«Θα ξεκινήσω από την αρχαία Ελλάδα. Γνωρίζουμε από τα ομηρικά έπη τα πλούσια γεύματα με κρέας, ψωμί και κρασί, για παράδειγμα, στο παλάτι του Νέστορα στην Πύλο και του Μενελάου στη Σπάρτη, τα οποία επισκέφτηκε ο Τηλέμαχος. Αυτή, όμως, δεν ήταν η καθημερινή δίαιτα των ανθρώπων. Αυτή την γνωρίζουμε από τον Αθήναιο, που έγραψε τους ‘Δειπνοσοφιστές’, κύρια πηγή της αρχαίας ελληνικής γαστρονομίας. Λέει, λοιπόν, ο Αθήναιος, ‘μια φέτα ψωμί είχε ο καθένας δυο φορές την ημέρα και λίγα σύκα. Κανένα μανιτάρι ή σαλιγκάρι όταν έπεφτε βροχούλα, λίγες ελιές και χόρτα και καλούτσικο κρασάκι’. Ψωμί, λοιπόν, χόρτα, λάδι και ελιές ήταν η δίαιτα και των ανθρώπων εδώ, η οποία διατηρήθηκε έως και την παραδοσιακή κοινωνία, την εποχή δηλαδή της γιαγιάς μου. Ήταν, δηλαδή, μια πολύ λιτή ζωή. Αλλά και στο Βυζάντιο η ζωή εξακολουθούσε να είναι λιτή, το να φάει κανείς κρέας ήταν κάτι πολύ σπάνιο. Γενικά δεν είχαν τι να φάνε. Για παράδειγμα, οι εργάτες έπαιρναν ως αμοιβή λίγα σύκα ή λάδι, κάτι που συνέβαινε μέχρι πριν από έναν αιώνα», εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Καμαρινού, η οποία έχει κληρονομήσει από την οικογένειά της ένα παραδοσιακό πέτρινο αρχοντικό του 18ου αι. (τον σημερινό ξενώνα “Sparta Gaia”) στον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος.
«Είναι ένα αυθεντικό χωριό, στο οποίο οι κάτοικοι έχουν ακόμα την αυτάρκεια που είχαν και τα παλιότερα χρόνια. Δηλαδή, βάζουν κηπευτικά, τυροκομούν, έχουν μια κατσικούλα για το γάλα, ένα-δυο κυψέλες για το μέλι, λίγες κότες για τα αυγά, λάδι από τις ελιές που έχουν φυτέψει. Αυτό το μέρος έχει μείνει ακόμα αυθεντική Ελλάδα. Και η έννοια της κοινότητας είναι εδώ ζωντανή. Όλοι μαζί στα γλέντια και στις κηδείες. Κάτι ιδιαίτερο έχει ο τόπος αυτός», λέει χαρακτηριστικά.
Η βυζαντινή εποχή έχει επίσης συνεισφέρει στη ζαρακίτικη γαστρονομία, με τα παξιμάδια να κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στο τραπέζι. «Η λέξη, εξάλλου, προέρχεται από τον βυζαντινό στρατηγό Πάξιμο. Στην περιοχή έχουμε μεγάλη παράδοση παξιμαδιών, καμιά δεκαριά ποικιλίες, η οποία διατηρείται έως τις μέρες μας: Με κριθάρι, με ζέα, με στάρι, ολικής, λαδοπαξίμαδα, με ζάχαρη, χωρίς, του καφέ… Έχουμε επίσης διατροφικές παραδόσεις που προέρχονται από άλλους λαούς. Για παράδειγμα, από τους Σλάβους, που κατέβηκαν στην Ελλάδα μεταξύ 6ου και 8ου αιώνα, έχουμε τον ‘σανό’. Ο σανός είναι χόρτα που τα μάζευαν τον χειμώνα, τα περνούσαν σε αρμαθιές και τα ξέραιναν. Επειδή είχαν νερό μόνο από τις στέρνες, δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν λαχανικά το καλοκαίρι. Έτσι ξέραιναν τα χόρτα όπως το τσάι και τους θερινούς μήνες τα έβραζαν και τα έκαναν σαλάτα. Με τον ίδιο τρόπο συντηρούνται και σερβίρονται ακόμα και σήμερα», σημειώνει η αρχαιολόγος.
Άλλες συνταγές προέρχονται από τους Βενετούς. «Έχουμε το σαΐτι, από τη λατινική λέξη sagitta που σημαίνει βέλος. Βέλος είναι αυτό που εισέρχεται μέσα σε κάτι άλλο. Σαΐτι, λοιπόν, είναι τα χόρτα που εισέρχονται μέσα σε ‘φακελάκια’ ζύμης, σαν ατομικά πιτάκια. Παλιότερα τα έψηναν πάνω σε πλάκες στον ήλιο και αργότερα σε μια σιδερένια μεταλλική πλάκα. Τέτοια πιτάκια ετοιμάζονται ακόμα στα σπίτια και στις ταβέρνες της περιοχής», πληροφορεί το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Από τον 15ο αιώνα περίπου και μετά, στην Ελλάδα και στην περιοχή του Ζάρακα έρχονται Αρβανίτες. «Από τους Αρβανίτες έχουμε τη λέξη γκόγκες, φρέσκα ζυμαρικά που φτιάχνονται εκείνη την ώρα και σερβίρονται με μυζήθρα. Ο τρόπος κατασκευής τους είναι ο εξής: Παίρνουμε ένα μικρό μασούρι ζύμης, την κόβουμε σε μικρά κομμάτια, όσο περίπου οι μύτες δυο δαχτύλων μας, και μετά την περνάμε πάνω σε ξύλινο τραπέζι. Με αυτό τον τρόπο γίνονται κουφωτά από μέσα, σαν σαλιγκάρια, ενώ απέξω μένουν τα ‘νερά’ του ξύλου. Όλες αυτές οι συνταγές κρατάνε από πολύ παλιά. Όπως το τουλουμοτύρι που, όπως και ο ‘σανός’, έχει γίνει αίτηση να ενταχθούν στη λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Είναι πολύ απλή η διατροφή εδώ, αλλά είναι προσαρμοσμένη στο περιβάλλον», τονίζει η Δ. Καμαρινού.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν και κάποια γλυκά, όπως οι σαμουσάδες, δηλαδή αμύγδαλα και άλλοι ξηροί καρποί τυλιγμένοι μέσα σε χειροποίητο φύλλο που μελώνεται από πάνω. «Έχουμε επίσης τις λαλαγγίδες, τις τηγανίτες που εδώ διατηρούν το βυζαντινό τους όνομα, και το οξύμελο (ξύδι με μέλι), βυζαντινής προέλευσης κι αυτό, που βάζουμε στις σαλάτες. Να σας πω και κάτι πολύ ωραίο. Εδώ έχουμε και την παράδοση της προπύρας, που είναι η αρχαία ‘πίτσα’. Δηλαδή, πριν ρίξουν το ψωμί μέσα στον φούρνο, με τα δάχτυλα έκαναν τρύπες στη ζύμη, όπως στη λαγάνα, και πάνω έβαζαν λάδι, ρίγανη, λίγο τυρί τριμμένο. Είναι η αρχαία ‘πίτσα’», επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Στοιχεία όπως τα παραπάνω μπορεί να παρακολουθήσει κανείς στις εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις που διοργανώνονται κατά περιόδους, αλλά και μέσα από τις θεματικές ενότητες (π.χ. δημητριακά) του «Μουσείου Ζαρακίτικης Ζωής και Γαστρονομίας», το οποίο στεγάζεται σε ένα παλιό λιοτρίβι του 1900. Ο επισκέπτης του θα δει την τεχνολογία, τα εργαλεία και τα σκεύη που οδηγούσαν από τον σπόρο στην αρχαία πίτσα, στα βυζαντινά παξιμάδια και στα σύγχρονα ζυμαρικά, από τον αγρό στον φούρνο και στο πιθάρι του λαδιού, από το άρμεγμα στο τουλουμοτύρι. Θα ανακαλύψει αρχαίες τοπικές συνταγές αλλά και δυο στρωμένα τραπέζια, ένα αγροτικό κι ένα αστικό, που δείχνουν τις διαφορές των κοινωνικών τάξεων.
Ο αργαλειός, τα προικιά και τα υφαντά έχουν κι αυτά τη θέση τους, όπως και ο πάγκος του παλιού μπακάλικου, ενώ μία πλήρης συλλογή σχολικών βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού από το 1900 έως το 1960 μαρτυρεί την εξέλιξη της εκπαίδευσης. Φωτογραφίες από τη ζωή στο χωριό στις αρχές του 1900 και από τη ζωή των μεταναστών στην Αμερική μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή. Τέλος, μία πλήρης μοναδική συλλογή ιστορικών καρτ ποστάλ και φωτογραφιών από τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, του Σωτηρίου Καμαρινού, οπτικοποιεί την πολεμική ιστορία της Ελλάδας (1906-1922).
Οι επισκέψεις προς το παρόν γίνονται κατόπιν συνεννόησης με τη Δ. Καμαρινού στο τηλέφωνο 6978352293.
Στο νησί Σικόκου της Ιαπωνίας, σε ένα φωτεινό εργαστήριο, ειδικευμένες τεχνίτριες δημιουργούν με κόπο μοναδικά σχέδια σε σκληρές μπάλες γνωστές ως τεμάρι.
Η ιδιαίτερη τεχνική κατασκευής και κεντήματος που χρησιμοποιούν για τη δημιουργία των σχεδίων είναι κινεζικής καταγωγής και εισήχθη στην Ιαπωνία περίπου τον 7ο αιώνα. Τα πρώτα τεμάρι ήταν παιχνίδια για παιδιά, αλλά σήμερα έχουν εξελιχθεί σε περίτεχνα έργα τέχνης μεγάλης αξίας, τα οποία παράγονται και φυλάσσονται ως πολύτιμα αντικείμενα.
Στα ιαπωνικά, τεμάρι σημαίνει «μπάλα χειρός», αλλά είναι πιθανόν η ονομασία να προήλθε από τη λέξη κεμάρι που σημαίνει «κλωτσιά μπάλας». Η δημοτικότητά τους διήρκεσε πολλούς αιώνες και το παιχνίδι εξελίχθηκε και διαδόθηκε.
Αρχικά, μόνο οι ευγενείς έπαιζαν με τα τεμάρι, τα οποία κατασκευάζονταν από τα απομεινάρια των παλιών κιμονό, που ράβονταν μεταξύ τους με μεταξωτή κλωστή. Με την πάροδο του χρόνου, η λειτουργική ραφή έγινε διακοσμητική, ώσπου τελικά οι μπάλες εξελίχθηκαν σε έργα τέχνης γεμάτα με όμορφα κεντημένα σχέδια.
Κάθε περιοχή της Ιαπωνίας ανέπτυξε τις δικές της μεθόδους δημιουργίας τεμάρι. Η Έικο Αράκι, δεξιοτέχνις του τεμάρι, που έχει διατηρήσει τις παραδόσεις του νησιού Σικόκου, λέει: «Η ιστορία του τεμάρι πηγαίνει πίσω περισσότερο από χίλια χρόνια. Είναι μέρος του αρχαίου πολιτισμού της Ιαπωνίας. Τα τεμάρι από την επαρχία Καγκάουα, γνωστά ως σανούκι-καγκάρι, άρχισαν να παράγονται κατά την περίοδο Έντο (1603-1868).»
Τα τεμάρι είναι αποκλειστικά χειροποίητα. Ο Τομόε Μιζομπούτσι, δάσκαλος του τεμάρι, εξηγεί:
«Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να δημιουργήσεις τον πυρήνα της μπάλας. Φτιάχνεται από φλοιούς ρυζιού και λεπτό χαρτί και στη συνέχεια τυλίγεται με κλωστές. Ακόμα και μετά από χρόνια εξάσκησης, δεν γίνεται πάντα τέλεια.»
«Το τεμάρι είναι ένας τρόπος να δείξετε στους ανθρώπους ότι τα όμορφα πράγματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο με το χέρι.»
Μετά την προετοιμασία της βάσης, τοποθετούνται πάνω της οι κλωστές σήμανσης, δημιουργώντας ένα εφέ σφαίρας. Στη συνέχεια, οι τεχνίτες ξεκινούν μια μακρά διαδικασία κεντήματος των μοτίβων. Η κατασκευή μίας μπάλας μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες ή και μήνες ακόμα, αναλόγως την πολυπλοκότητα του σχεδίου.
Για τα τεμάρι χρησιμοποιούνται βαμβακερές κλωστές, οι οποίες βάφονται με φυσικές φυτικές βαφές, δημιουργώντας μια παλέτα 140 αποχρώσεων. Το κέντημα πάνω σε μια σκληρή μπάλα απαιτεί εντατική εργασία, ενώ για να αποκτήσει κανείς δεξιοτεχνία χρειάζονται έως και δέκα χρόνια πρακτικής.
«Όταν ξεπεραστούν οι πρώτες δυσκολίες της κατασκευής και αρχίζουν οι άνθρωποι να απολαμβάνουν τη διαδικασία, μένουν στη βιοτεχνία για μεγάλο χρονικό διάστημα», λέει η Έικο Αράκι.
Ορισμένα τεμάρι με περίπλοκα μοτίβα μπορεί να κοστίζουν εκατοντάδες δολάρια, αλλά υπάρχουν και πιο προσιτές παραλλαγές που κυμαίνονται από $10 έως $40. Τα μικρά τεμάρι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως διακοσμητικά για την Πρωτοχρονιά, ενώ κάποιοι τεχνίτες προσθέτουν αρωματικά βότανα.
«Τα τεμάρι είναι ένας τρόπος να δείξεις στους ανθρώπους ότι τα πιο όμορφα πράγματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο με το χέρι», δηλώνει η Έικο Αράκι.
Τι οδηγούσε ο Αλ Καπόνε, η ηθοποιός Τζίντζερ Ρότζερς και ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ’ της Ιταλίας;
Η απάντηση είναι το μοντέλο J . Ήταν ένα πολυτελές αυτοκίνητο και σύμβολο κύρους στην Αμερική και όχι μόνο, και από όλα τα μοντέλα J, ο σχεδιαστής της Duesenberg Γκόρντον Μ. Μπιούριγκ (Gordon M. Buehrig) θεωρούσε το κομψό, 5θέσιο Tourster το αγαπημένο του.
Με μόλις οκτώ αυθεντικά Tourster που κατασκευάστηκαν από την Derham Body Company του Rosemont της Πενσυλβάνια, ένα μοντέλο του 1931, με αριθμό J-423, εμφανίστηκε στον οίκο Sotheby’s και θα προσφερθεί σε δημοπρασία στις 18 Αυγούστου. Αντίστοιχα με τη φήμη αυτού του αυτοκινήτου, το J-423 έχει τον δικό του αστικό μύθο που συνδέεται με αυτό – καθώς φέρεται να επέζησε από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κρυμμένο μέσα σε μια στοίβα άχυρα.
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
Αδιαμφισβήτητα, αυτό το Tourster έχει μείνει ανέπαφο, γεγονός εντυπωσιακό αν αναλογιστεί κανείς πού βρισκόταν τόσα χρόνια. Έχοντας όλους τους αυθεντικούς αριθμούς – στο πλαίσιο, το τοίχωμα πυρόσβεσης, τον κινητήρα και το αμάξωμα – και «υπέροχη καθαρότητα στο σύνολό του», η ομορφιά αυτού του Tourster παραμένει. Και η ομορφιά του είναι αυτό που ίσως εξασφάλισε την επιβίωσή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δήλωσε ο οίκος δημοπρασιών.
Ένα Duesenberg μοντέλο J Tourster που βρέθηκε μέσα σε μια στοίβα από άχυρα
Η ιστορία του πώς ένα Duesenberg Model J Tourster βρέθηκε κάτω από μια στοίβα άχυρα ξεκινά από τον αρχικό ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου. Ο οίκος Sotheby’s εξηγεί.
«Ένας από τους πελάτες της υψηλής κοινωνίας της Φιλαδέλφειας τους οποίους ο Derham εξυπηρετούσε ήταν ο Μπάτλερ Χάλαχαν, ο αρχικός ιδιοκτήτης του Tourster που έχουμε εδώ», δήλωσε ο οίκος δημοπρασιών. «Ο Χάλαχαν ήταν ένας πλέιμποϊ, γιος του Γουώλτερ και της Τζένι Μπάτλερ Χάλαχαν, ο οποίος κληρονόμησε τις περιουσίες των γονέων του, από υποδηματοπωλεία και παντοπωλεία αντίστοιχα».
Ένα άρθρο του 1941 στην εφημερίδα The Philadelphia Inquirer ανέφερε ότι ο Χάλαχαν «για χρόνια διατηρούσε ένα επιτηδευμένο διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη και μετακινούνταν μεταξύ εκείνου και της Ευρώπης, έχοντας στις αποσκευές του στις αμέτρητες αποδράσεις του από το Μανχάταν και την Καλιφόρνια ένα αυτοκίνητο αξίας 17.000 δολαρίων».
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, ο κος Χάλαχαν υποτίθεται ότι επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες από μια από τις εξορμήσεις του στην Ευρώπη, αφήνοντας πίσω το Tourster του. Το αυτοκίνητο της Duesenberg επέζησε από τον πόλεμο προφανώς «χάρη σε έναν ανώνυμο ευεργέτη που το έθαψε κάτω από μια στοίβα άχυρα», σύμφωνα με τον οίκο Sotheby’s, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου.
Μετά τον πόλεμο, το Tourster διασώθηκε από έναν Ιταλό αξιωματικό του στρατού, έναν ταξίαρχο Νίμπλο, σύμφωνα με τις σημειώσεις του οίκου δημοπρασιών. Στη συνέχεια, το αυτοκίνητο άλλαξε χέρια τουλάχιστον άλλες δύο φορές προτού βρει το δρόμο της επιστροφής στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου παρέμεινε τα τελευταία 55 χρόνια.
Δύο οικογένειες κράτησαν το J-423 από το 1968, όταν το απέκτησε ο συλλέκτης κλασικών αυτοκινήτων Άντονι Ντ. «Τόνι» Πασκούτσι από το Μέριντιαν του Κονέκτικατ, ο οποίος φρόντισε να αποκαταστήσει την αρχική του αίγλη. Πήγε το αυτοκίνητο στο εργαστήριο του Τεντ Μπίλινγκ, στο Σριούσμπερι της Μασαχουσέτης, όπου το επανέφεραν στην αρχική του κατάσταση.
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
Τα εξωτερικά στοιχεία του J-423 ξαναβάφτηκαν με ένα καθαρό, διακριτικά μεταλλικό πράσινο χρώμα δύο τόνων και το εσωτερικό ανανεώθηκε με δέρμα σε αντίστοιχο λαδί-καφέ χρώμα. Εν τω μεταξύ, ούτε το αμάξωμα ούτε το πλαίσιο διαχωρίστηκαν, παραμένοντας αμφότερα σε άριστη κατάσταση. Οι αρχικοί προβολείς, ωστόσο, έλειπαν και αντικαταστάθηκαν με τα σωστά σώματα, που βρέθηκαν στην τεράστια αποθήκη ανταλλακτικών του κου Πασκούτσι για το μοντέλο J.
Η αποκατάσταση του αυτοκινήτου ολοκληρώθηκε το 1975 και το Tourster μεταφέρθηκε τελικά στο θερμαινόμενο γκαράζ του κου Πασκούτσι. Η ιδιοκτησία του αυτοκινήτου μεταβιβάστηκε τελικά στον λάτρη της Duesenberg γιο του κου Πασκούτσι, Τζόνι, πριν περάσει τελικά στον σημερινό ιδιοκτήτη του, τον Τέρενς Ε. Άντερλεϊ, το 2013. Από τότε διατηρείται στη συλλογή Terence E. Adderley.
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
Τα τελευταία 55 χρόνια, το Tourster οδηγήθηκε σπάνια – μόνο περιστασιακά σε μερικές εκθέσεις, περιλαμβανομένων των εμφανίσεων του στο Auburn Cord Duesenberg Club National Reunion στο Ώμπερν της Ιντιάνα και στο Amelia Island Concours d’Elegance το 2010.
Το αριστούργημα του Γκόρντον Μπιούριγκ διατίθεται προς πώληση
Ο οίκος Sotheby’s αναμένει ότι το J-423 θα πιάσει από 1.600.000 έως 2.000.000 δολάρια στη δημοπρασία. Ο οίκος δημοπρασιών το περιγράφει ότι βρίσκεται «σε αξιοσημείωτα άθικτη κατάσταση», εκτός από το χρώμα που δείχνει την ηλικία του «που αντιπροσωπεύεται σε μεγάλο βαθμό από ρωγμές και μικρά σπασίματα σε μερικά σημεία» και ελαφριά τσαλακώματα στο εσωτερικό.
Η σχεδιαστική ιδιοφυΐα του Μπιούριγκ φαίνεται σε διακριτικές πινελιές, όπως π.χ. στο «πίσω παρμπρίζ» που μοιάζει εντυπωσιακό ανάμεσα στα πίσω και τα μπροστινά καθίσματα. Το χαρακτηριστικό αυτό, που ονομάζεται «διπλό καπό», στο σχεδιασμό του Tourster έλυσε ένα πρόβλημα που ήταν σύνηθες σε άλλα phaetons της εποχής: δηλαδή, τα διπλά καπό ήταν αδέξια στο χειρισμό. Η λύση του Μπιούριγκ ήταν να μπορεί να σύρεται προς τα πάνω και προς τα κάτω πίσω από το μπροστινό κάθισμα με τη μανιβέλα μιας χειρολαβής, κρατώντας το μακριά από τους πίσω επιβάτες.
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
(ευγενική παραχώρηση του οίκου RM Sotheby’s)
Τα οκτώ αυθεντικά Toursters κατασκευάστηκαν όλα από την Derham Body Company του Rosemont της Πενσυλβάνια. Το σημερινό αυτοκίνητο θεωρείται Full Classic του Classic Car Club of America.
«Και τα οκτώ Derham Toursters έχουν επιβιώσει, αλλά δύο από αυτά αποτελούν πλέον μόνιμα μουσειακά αποκτήματα και τα υπόλοιπα παραμένουν σε μακροχρόνιες συλλογές», δήλωσε ο οίκος Sotheby’s. «Έτσι, αυτή μπορεί να είναι η μοναδική ευκαιρία στο άμεσο μέλλον για να αποκτήσει κανείς ένα από τα κλασικά σχέδια της Duesenberg όλων των εποχών, ένα αριστούργημα του Gordon Buehrig, το οποίο μάλιστα διατηρεί όλα τα πρωτότυπα χαρακτηριστικά και τη γοητεία του. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό μοντέλο J, που αξίζει να το κρατήσει ο επόμενος κάτοχός του για ακόμη μισό αιώνα, πάνω κάτω!»
Το ρητό «Μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του»* είναι ένα δημοφιλές ρητό που ταιριάζει σε πολλές περιπτώσεις. Όχι όμως και όταν πρόκειται για πολύτιμες βιβλιοδεσίες.
Οι πολύτιμες βιβλιοδεσίες, γνωστές και ως βιβλιοδεσίες με κοσμήματα, είναι ένα είδος βιβλιοδεσίας όπου τα εξώφυλλα διακοσμούνται με πολυτελή υλικά που μπορεί να περιλαμβάνουν πολύτιμους λίθους, ασήμι, χρυσό, ελεφαντόδοντο και σμάλτο. Αυτό το στυλ εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και συνήθως προανήγγειλε ότι το εσωτερικό του βιβλίου περιείχε σημαντικό και πολύτιμο κείμενο μαζί με όμορφες μικρογραφίες. Έτσι, ο εξωτερικός στολισμός έδειχνε σε μια αρμόζουσα ευσέβεια. Αυτά τα βιβλία προορίζονταν να προβάλλονται όχι από τις ράχες τους, αλλά από τα εξώφυλλά τους.
Με την εφεύρεση της τυπογραφίας, οι βιβλιοδεσίες θησαυρού έγιναν λιγότερο δημοφιλείς, αν και η πρακτική αυτή συνεχίστηκε μέσα στους αιώνες. Αξιοσημείωτες βιβλιοδεσίες έγιναν για την αυλή των Βερσαλλιών και τα περίτεχνα βαρύτιμα σχέδια αναβίωσαν τον 20ό αιώνα, ιδίως από την αγγλική εταιρεία Sangorski & Sutcliffe.
Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου
Εξώφυλλο της «Ιεράς Συνόψεως Μπερτόλδου», 1215-1217, από άγνωστο Γερμανό καλλιτέχνη, επάργυρο, με ένθετους πολύτιμους λίθους και προσαρτημένο σε ξύλινο πλαίσιο. 29 x 20 εκ. Βιβλιοθήκη και Μουσείο Μόργκαν, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Στον Μεσαίωνα, οι βαρύτιμες βιβλιοδεσίες ήταν σύμβολα κύρους που αντιπροσώπευαν τον πλούτο του ιδιοκτήτη – ακόμη και τα απλά βιβλία αποτελούσαν πολυτέλεια. Σε αυτή την περίοδο, κάθε μέρος της επίπονης διαδικασίας κατασκευής βιβλίων γινόταν με το χέρι, από τη δημιουργία των σελίδων περγαμηνής μέχρι την αντιγραφή του κειμένου και την κατασκευή της βιβλιοδεσίας. Πολλά μεσαιωνικά χειρόγραφα – εντελώς εύθραυστα – έχουν χαθεί. Οι σωζόμενες βαρύτιμες βιβλιοδεσίες αποτελούν ακόμη πιο σπάνια κομμάτια, καθώς τα πολύτιμα υλικά τους συχνά ληστεύονταν και επαναχρησιμοποιούνταν.
Η «Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου» του 13ου αιώνα, μέρος της φημισμένης συλλογής μεσαιωνικών εικονογραφημένων χειρογράφων της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου Μόργκαν, είναι το πολυτελέστερο σωζόμενο γερμανικό χειρόγραφο της εποχής του και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ρωμανικής τέχνης. Περιέχει τα κείμενα που χρησιμοποιούνταν από τον τελετάρχη της μεγάλης λειτουργίας και πήρε το όνομά του από τον κληρικό που το παρήγγειλε: τον Berthold ή Μπερτόλδο, ηγούμενο του αββαείου Weingarten (Βάινγκαρτεν).
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Μπερτόλδος επικεντρώθηκε στην παραγωγή εξαιρετικών πολιτιστικών αντικειμένων για να ενισχύσει τη φήμη του αββαείου του ως θρησκευτικού ιδρύματος διεθνούς φήμης. Μια καταστροφική πυρκαγιά το 1215 ατσάλωσε την αποφασιστικότητα του Μπερτόλδου, ο οποίος παρήγγειλε μια νέα σειρά φωτισμένων λειτουργικών βιβλίων, στα οποία περιλαμβάνεται αυτό που σήμερα αποκαλείται «Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου».
Η βιβλιοδεσία, η καλλιγραφία και η εικονογράφηση του βιβλίου αντικατοπτρίζουν ένα υψηλότατο επίπεδο καλλιτεχνίας. Το με κοσμήματα διακοσμημένο εξώφυλλο περιλαμβάνει μια κεντρική απεικόνιση της Παναγίας με το Θείο Βρέφος σε επάργυρο ανάγλυφο, ένθετο μέσα σε σταυρό. Αυτή η εσωτερική σύνθεση περιβάλλεται από δώδεκα φιγούρες repoussé (διαμορφωμένες με σφυρηλάτηση στην πίσω πλευρά) που αναγνωρίζονται από τις επιγραφές που τις συνοδέυουν: Ο ηγούμενος Μπερτόλδος, οι προστάτες άγιοι του αββαείου Βάινγκαρτεν Άγιος Μαρτίνος και Άγιος Οσβάλδος, οι τέσσερις Ευαγγελιστές, οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, ο Άγιος Νικόλαος και οι αρετές Παρθενία και Ταπεινοφροσύνη.
Συλλογή Βερσαλλιών Wrightsman
(αριστερά) Βιβλίο από τη συλλογή της κυρίας ντε Πομπαντούρ, περ. 1584, χαραγμένο από τον Τζιρόλαμο Πόρρο. (δεξιά) Απομνημονεύματα από τη βιβλιοθήκη της Μαρίας-Αντουανέτας, 1777, δημοσιευμένα από τον Clousier. Δώρο της Τζέιν Ράιτσμαν, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Η τεχνική της βιβλιοδεσίας από μαροκινό δέρμα με χρυσό (η τεχνική της εφαρμογής φύλλων χρυσού σε δέρμα κατσικίσιου δέρματος φυτικής δέψης) για τυπωμένους τόμους άνθισε στην αυλή των Βερσαλλιών τον 18ο αιώνα. Παρόλο που αυτές οι βιβλιοδεσίες δεν είναι κεκοσμημένες όπως οι παλαιότερες μεσαιωνικές, συνέχισαν να θεωρούνται σύμβολα κύρους και να αντανακλούν το άριστο αισθητικό γούστο του ιδιοκτήτη τους. Εξαιρετικά και σημαντικά δείγματα που δημιουργήθηκαν για τους βασιλείς και τους ανθρώπους του στενότερου κύκλου τους, είναι ιδιαιτέρως πολύτιμα σήμερα.
Μία από τους μεγαλύτερους σύγχρονους συλλέκτες γαλλικής τέχνης του 18ου αιώνα ήταν η αείμνηστη φιλάνθρωπος Τζέιν Ράιτσμαν [Jayne Wrightsman]. Όπως εξήγησε ο ειδικός του Οίκου Christie’s Ουίλιαμ Στράφορντ στο podcast «The AD Aesthete» («Η ωραιολάτρις μ.Χ.»), «πολύ συχνά, όπως για τόσους πολλούς συλλέκτες του 18ου αιώνα, είναι η γοητεία της προέλευσης, ποιος ήταν ο παραγγελιοδόχος. … Νομίζω ότι η συλλογή βιβλίων της ήταν ένας άλλος τρόπος για να εισέλθει σε αυτούς τους κόσμους που συνέλεγε μέσω των πινάκων και των επίπλων της. … Ήταν μικροσκοπικά κομμάτια ιστορίας.»
Το ενδιαφέρον της για και η αναζήτηση σημαντικών και σπάνιων δειγμάτων διαμόρφωσε καθοριστικά τη διακεκριμένη συλλογή της, η οποία αποτελεί απόδειξη της καλλιτεχνικής και ιστορικής σημασίας των βιβλιοδεσιών. Η Ράιτσμαν δώρισε μεγάλο μέρος αυτού του τμήματος της συλλογής της σε μουσεία, με κυριότερο δικαιούχο το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.
Χειρόγραφο που ανήκε παλαιότερα στη βιβλιοθήκη του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΕ΄, γύρω στο 1740, δεμένο από τον Παντελού. Σύγχρονο κόκκινο μαροκινό δέρμα, βιβλιοδεσία με χρυσή επένδυση, 25 εκ. Δωρεά της Jayne Wrightsman, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Μεταξύ των βιβλίων που δωρίστηκαν στο The Met είναι και βιβλία που ανήκαν στις βιβλιοθήκες του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄, της Μαντάμ ντε Πομπαντούρ και της Μαρίας Αντουανέτας. Ένα από τα βιβλία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄ είναι δεμένο με κόκκινο μαροκινό δέρμα με χρυσά διακοσμητικά στοιχεία. Τα περιθώρια περιέχουν fleurons, δηλαδή στυλιζαρισμένα μοτίβα λουλουδιών ή φύλλων, τα οποία στην προκειμένη περίπτωση είναι φύλλα ακάνθου και κλαδιά ελιάς. Τα γωνιακά διακοσμητικά σχέδια παρουσιάζουν fleurs-de-lis, εραλδικά μοτίβα σε σχήμα κρίνου, σύμβολα της γαλλικής μοναρχίας.
Οι γυναίκες της Αυλής ήταν επίσης σημαντικές συλλέκτριες βιβλίων και τα κομμάτια τους αποτελούν σημαντικό μέρος της δωρεάς Wrightsman. Η Μαντάμ ντε Πομπαντούρ είχε πάνω από 35.000 τόμους στη βιβλιοθήκη της. Και στα δύο – αυτό το δείγμα από τη συλλογή της, το οποίο είναι διακοσμημένο με λουλουδάτα περιγράμματα, και εκείνο από τη συλλογή της Μαρίας Αντουανέτας, το οποίο εμφανίζει βασιλικά fleurs-de-lis, δεσπόζει ένα έμβλημα στο κέντρο, μια εραλδική διακόσμηση που προβάλλει τον ιδιοκτήτη του βιβλίου.
Εξώφυλλο του «Le Calendrier de la Cour» (Το ημερολόγιο του Δικαστηρίου), 1784, τυπωμένο από τον Οίκο La Veuve Hérissant και γραμμένο από τον Ζακ Κολομπά. Σύγχρονο κόκκινο μαροκινό δέρμα, περίτεχνη επίχρυση μπορντούρα και επίχρυσο κεντρικό σχέδιο, 11 εκ. Δωρεά της Jayne Wrightsman στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Τα διακοσμητικά μοτίβα της βιβλιοδεσίας εκείνης της περιόδου αντικατοπτρίζουν και τις σύγχρονες τάσεις και καινοτομίες. Στη δεκαετία του 1780, οι Γάλλοι αδελφοί Μονγκολφιέ υπήρξαν πρωτοπόροι στην εξέλιξη του αερόστατου και πραγματοποίησαν την πρώτη ελεύθερη πτήση στις Βερσαλλίες, ενθουσιάζοντας τον βασιλιά και την Αυλή του. Έτσι, το μοτίβο του αερόστατου έγινε ένα δημοφιλές διακοσμητικό μοτίβο, όπως φαίνεται και από αυτό το γοητευτικό βιβλίο με το επίχρυσο αερόστατο στο εξώφυλλό του.
Sangorski & Sutcliffe
«Fine Binding, Wine, Women, and Song» (Καλή βιβλιοδεσία, κρασί, γυναίκες και τραγούδι), 1907, σχεδιασμένο από τη Σανγκόρσκι και Σάτκλιφ και γραμμένο από τον Τζον Άντινγκτον Σάιμοντς. επεξέργασμένο πράσινο μαροκινό λεβάντ, με στίγματα χρυσού και ενσωματωμένους αμέθυστους. 17 x 11,5 εκ. Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Οι βιβλιοδεσίες μεσαιωνικού στυλ με διακόσμηση από πολύτιμους λίθους γνώρισαν μια αναβίωση κατά τη διάρκεια του κινήματος Arts and Crafts. Αυτό το καλλιτεχνικό κίνημα αναζήτησε έμπνευση στον Μεσαίωνα και απέρριψε τη φθηνή μαζική κατασκευή και εκτύπωση. Μια ξεχωριστή εταιρεία βιβλιοδεσίας που ακολουθούσε αυτές τις αρχές της χειροτεχνίας, της ομορφιάς και της δημιουργικότητας ήταν η Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ, η οποία ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1901 και εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Οι «θησαυροδεσίες» της Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ, όπως και οι ιστορικοί προκάτοχοί τους, συλλέγονται σήμερα από εξέχοντα ιδρύματα και ιδιώτες συλλέκτες. Μια βιβλιοδεσία που αποτελεί σήμερα μέρος της βιβλιοθήκης Κούπερ Χιούιτ, Βιβλιοθήκη Ντηζάιν Σμιθσόνιαν του κειμένου «Wine, Women, and Song» («Κρασί, γυναίκες και τραγούδι») είναι ένα σπάνιο παράδειγμα των πρώιμων έργων της εταιρείας. Αποτελείται από μαροκινό δέρμα με χρυσό stipple (μια επιφάνεια σημαδεμένη με πολυάριθμες μικρές κουκκίδες), περίπλοκα φυλλώδη μοτίβα και ενσωματωμένους αμέθυστους, οι οποίοι αναπαριστούν σταφύλια, όπως αρμόζει στο θέμα του βιβλίου.
Η πιο διάσημη δημιουργία της Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ γεννήθηκε το 1909, όταν ανατέθηκε στην εταιρεία να δημιουργήσει μία μοναδική βιβλιοδεσία για το «Ρουμπαγιάτ» του Ομάρ Καγιάμ, ένα διάσημο βιβλίο περσικής ποίησης σε αγγλική μετάφραση. Η βιβλιοδεσία αυτή, γνωστή ως «Ο Μέγας Ομάρ», χρειάστηκε δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το μπροστινό εξώφυλλο ήταν διακοσμημένο με τρία επίχρυσα παγώνια με φτέρωμα από πετράδια μέσα σε ένα περίγραμμα από κλήματα. Συνολικά, ολόκληρο το βιβλίο περιείχε 1.050 πολύτιμους λίθους, όπως τοπάζια, σμαράγδια και ρουμπίνια, καθώς και άφθονες ποσότητες φύλλων χρυσού και δικαίωσε τις προσδοκίες τόσο του δημιουργού όσο και του παραγγελιοδόχου να είναι το πιο έξοχο δείγμα σύγχρονης βιβλιοδεσίας.
Επιχρωματισμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία του πρωτότυπου “Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ», 1909-1911, που βιβλιοδετήθηκε από τη Sangorski & Sutcliffe. (Public Domain)
Δυστυχώς, αυτό το έργο είναι γνωστό μόνο από φωτογραφίες. Τον Απρίλιο του 1912, στο δρόμο του προς την Αμερική έχασε το προβλεπόμενο δρομολόγιο. Αντ’ αυτού, επιβιβάστηκε στο επόμενο πλοίο, τον Τιτανικό. Το βιβλίο φαίνεται ότι βυθίστηκε μαζί με το πλοίο και εικάζεται ότι βρίσκεται μέσα στα συντρίμμια του. Τη δεκαετία του 1930, μια δεύτερη εκδοχή αυτής της βιβλιοδεσίας κατασκευάστηκε από τη Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ. Κατά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τοποθετήθηκε σε ένα θησαυροφυλάκιο στο Λονδίνο, για να είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών. Ωστόσο, εκείνη η περιοχή βομβαρδίστηκε σε μεγάλο βαθμό και το βιβλίο, παρά τα προστατευτικά του καλύμματα, υπέστη μεγάλη ζημιά: το δέρμα του έλιωσε και οι σελίδες του κάηκαν. Το 1945, η εταιρεία ξεκίνησε μια τρίτη έκδοση, χρησιμοποιώντας ορισμένα άθικτα κοσμήματα από την κατεστραμμένη δεύτερη έκδοση, και η εργασία αυτή συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1980. Αυτό το αντίτυπο βρίσκεται τώρα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Η πρόσβαση είναι εξαιρετικά περιορισμένη και, ελπίζουμε, ότι θα παραμείνει ασφαλές για πάντα.
Η αισθητική εμπειρία του ξεφυλλίσματος ενός χάρτινου βιβλίου με μαλακό ή σκληρό εξώφυλλο, πόσο μάλλον ενός ψηφιακού βιβλίου, ωχριά μπροστά σε αυτές τις βιβλιοδεσίες-θησαυρούς. Δυστυχώς, σήμερα θα ήταν δύσκολο να αναδημιουργηθούν αυτά τα αντικείμενα, καθώς η απαιτούμενη δεξιοτεχνία είναι υπό εξαφάνιση. Η ευλάβεια, η εργασία και τα κεφάλαια που αναλώθηκαν σε αυτές τις υπέροχες βιβλιοδεσίες, ωστόσο, συνεχίζουν να εξαίρουν στον σύγχρονο θεατή τη δύναμη και τη σημασία του γραπτού λόγου .
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* «Don’ t judge a book by its cover»: Αγγλική παροιμία που σημαίνει ό,τι και η ελληνική «Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά».
Υπάρχουν καθόλου κοινά στοιχεία ανάμεσα στον Ποσειδώνα και τον Πωλ Μπάνυαν, μυθολογικό ήρωα της αμερικανικής κουλτούρας;
Εκτός από μια εντυπωσιακή γενειάδα, αξιόλογη σωματική διάπλαση, από ένα μπλε ζώο – συνοδό (ένα δελφίνι και ένα βόδι αντίστοιχα) και από ένα αιχμηρό όπλο ή εργαλείο (μια τρίαινα και ένα τσεκούρι), οι δύο αυτές μυθολογικές μορφές και αυτά που εκφράζουν διαφέρουν σε θεμελιώδες επίπεδο.
Άγαλμα του Πωλ Μπάνυαν στο Μαγεμένο Δάσος, στο Ολντ Φορτζ της Νέας Υόρκης. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. (Public Domain)
Τι είναι η μυθολογία;
Η λέξη «μυθολογία» παρουσιάζει μια δυσκολία. Η λέξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και αυτοί οι διάφοροι ορισμοί επικαλύπτονται σε κάποιο βαθμό, θολώνοντας περαιτέρω τα νερά. Η λέξη «μυθολογία μπορεί να αναφέρεται σε λαϊκά παραμύθια και μύθους ή σε απλές παράξενες ιστορίες που αναπτύσσονται σε έναν συγκεκριμένο χρόνο και τόπο.
Μερικές φορές η λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ιστορίες ενός πολιτισμού για την προέλευση ή την ίδρυσή του. Μπορεί επίσης να αναφέρεται σε μια συνολική αφήγηση που καθοδηγεί μια κοινωνία, όπως ο μύθος της προόδου. Σήμερα, χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει, απλώς, κάτι μη αληθινό.
Τέλος, η μυθολογία μπορεί να σημαίνει τη χρήση της αφήγησης και της ποίησης για την ανακάλυψη και τη διερεύνηση βασικών μυστηρίων της ζωής και την πρόσβαση σε αλήθειες που δεν μπορούν να εκφραστούν σωστά με άλλα, πιο ορθολογιστικά μέσα.
Ο Διαφωτισμός και η ίδρυση της Αμερικής
Αυτός ο τελευταίος ορισμός της μυθολογίας – ένα σύνολο ιστοριών μέσω των οποίων ένας λαός αποκτά πρόσβαση σε αλήθειες, οι οποίες μεταφέρονται από γενιά σε γενιά – είναι η μυθολογία με την αρχαιότερη, βαθύτερη έννοια της. Και είναι αυτό που η Αμερική, μαζί με άλλες νεότερες χώρες, στερείται σε μεγάλο βαθμό.
Είναι αλήθεια ότι η Αμερική έχει ορισμένους μύθους γύρω από την ίδρυσή της ή τις ημέρες των πρώτων αποίκων ή την Άγρια Δύση. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η Αμερική συνεχίζει να καθοδηγείται από μύθους με την έννοια των μεγάλων αφηγήσεων που διαμορφώνουν τον πολιτισμό μας. Αλλά όλα αυτά εμπίπτουν σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε δευτερεύουσες μυθολογικές κατηγορίες. Η Αμερική δεν διαθέτει ένα σώμα μυθολογίας με την πρωτογενή έννοια, το είδος της μυθολογίας που διαθέτει η Ελλάδα ή η Ρώμη ή η Σκανδιναβία.
Εξώφυλλο του βιβλίου «Tall Tales of America», 1958, με εικονογράφηση του Αλ Σμιτ. (Guild Press, Inc.)
Γιατί συμβαίνει αυτό; Εν μέρει, επειδή η Αμερική είναι μια σύγχρονη χώρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν μετά την Επιστημονική Επανάσταση και τον Διαφωτισμό και επηρεάστηκαν έντονα και από τα δύο. Η διαφωτιστική σκέψη συχνά παραγνωρίζει τα ποιητικά, μυθολογικά ή θρησκευτικά μέσα ως οδηγούς για την αλήθεια. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Φιλοσοφίας του Στάνφορντ, «οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού … τείνουν να έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στις διανοητικές δυνάμεις της ανθρωπότητας, τόσο για την επίτευξη συστηματικής γνώσης της φύσης όσο και για να χρησιμεύσουν ως έγκυρος οδηγός στην πρακτική ζωή. Αυτή η εμπιστοσύνη συνδυάζεται γενικά με καχυποψία ή εχθρότητα απέναντι σε άλλες μορφές ή φορείς εξουσίας (όπως η παράδοση, η δεισιδαιμονία, η προκατάληψη, ο μύθος και τα θαύματα).»
Η έμφαση που έδωσε ο Διαφωτισμός στην ορθολογική και επιστημονική γνώση δεν επέτρεψε να αναπτυχθούν οι πιο μυστικιστικοί τρόποι γνώσης, περιλαμβανομένης της ποίησης και του μύθου. Ως κληρονόμοι αυτού του νέου τρόπου σκέψης, οι Αμερικανοί δεν έχουν πρόσβαση στο μυστικιστικό πνεύμα από το οποίο επωφελούνται παλαιότεροι πολιτισμοί, όπως ο ελληνικός, ο ρωμαϊκός και ο σκανδιναβικός. Η μυθολογία δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε μια κοινωνία που διαπνέεται από τη διαφωτιστική σκέψη.
«Αλληγορία των επιστημών: η Αθηνά και ο Χρόνος προστατεύουν τις επιστήμες από τον Φθόνο και την Άγνοια» του Γιάκομπ Γιόρντενς (Jacob Jordaens), 1614-1616. Λάδι σε καμβά. Ιδιωτική συλλογή. (Public Domain)
Αν και η μυθολογία μπορεί να μην είναι αληθινή με την κυριολεκτική έννοια, εντούτοις εκφράζει ορισμένες διαχρονικές και οικουμενικές αλήθειες με έναν συναρπαστικό τρόπο – και ίσως πολύ καλύτερα από ό,τι θα έκαναν η επιστήμη ή η λογική από μόνες τους. Όπως γράφει ο καθηγητής λογοτεχνίας Τζον Σήνιορ (John Senior, 1923-1999), «στα περισσότερα από τα σοβαρά ζητήματα της ζωής, η επιστήμη, η διαλεκτική και η ρητορική είναι τυφλές – ο λόγος τους δεν μπορεί να διεισδύσει σε μυστήρια όπως ο έρωτας και ο πόλεμος ή γιατί ένας αμαρτωλός ελπίζει στη λύτρωση». Παρ’ όλες τις χρήσεις και τις δυνάμεις της, η επιστήμη δυσκολεύεται να εξερευνήσει αυτά τα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Όπως έγραψε πρόσφατα ο Τζέημς Σέηλ στην Epoch Times, η επιστήμη και η μυθολογία (ή ο Λόγος και ο Μύθος) θα έπρεπε να αλληλοσυμπληρώνονται, σαν δύο πυλώνες που συγκρατούν τον πολιτισμό. «Υπάρχει κάτι δραματικά ελλιπές στις γνώσεις μας, συνεπώς και στη ζωή μας, όταν αγνοούμε τη μία θεμελιώδη μορφή της ύπαρξής μας και υπερτονίζουμε την άλλη», λέει.
Η Αμερική πάσχει εδώ και πολύ καιρό από αυτό το είδος της «μονόφθαλμης» θεώρησης. Σε άρθρο του για το «The American Mind», ο φιλόσοφος Έντουαρντ Φήζερ (Edward Feser, γεν. 1968) υποστήριξε ότι η επιστήμη έχει γίνει ο μόνος παραδεκτός τρόπος θεώρησης των πραγμάτων στην αμερικανική ζωή – από την οικονομία, την ηθική μέχρι τα μέτρα δημόσιας υγείας – σαν να ήταν η ίδια μια ολοκληρωμένη θρησκεία. «Ο Διαφωτισμός απλώς αντικατέστησε τον δογματισμό της θρησκείας με τον δογματισμό της επιστήμης», υποστηρίζει. Και αυτός, όπως και ο Σέηλ, καταλαβαίνει πόσο μονόπλευρη γίνεται η άποψή μας για την πραγματικότητα όταν χρησιμοποιούμε μόνο ένα μέσο για την εύρεση της αλήθειας. Γινόμαστε στενόμυαλοι. (Πόσο συχνά ακούμε το «εμπιστευτείτε την επιστήμη», λες και η επιστήμη είναι ένας αλάθητος οδηγός για όλες τις πτυχές της ζωής; Και πόσο σπάνια ακούμε το «εμπιστευτείτε τη φιλοσοφία» ή «εμπιστευτείτε τη μυθολογία»;)
Η επιτάχυνση των τεχνολογικών εξελίξεων από τον 16ο αιώνα και έπειτα έχει ενισχύσει αυτή τη στενότητα πνεύματος. Από τότε, ξεγελάμε τους εαυτούς μας με τα τεχνολογικά μας επιτεύγματα σε τέτοιο βαθμό, που αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι κρατάμε στα χέρια μας το κλειδί του σύμπαντος, μέσω της δύναμης της εφαρμοσμένης επιστήμης. Δεν χρειαζόμαστε τίποτε άλλο.
Σχέδιο του Γιάκομπ Γιόρντενς (Jacob Jordaens), που απεικονίζει τον Διογένη (Έλληνα φιλόσοφο του 4ου αιώνα π.Χ.) να αναζητά έναν τίμιο άνθρωπο (1642). Εθνική Πινακοθήκη της Βικτώριας, Αυστραλία. (Public Domain)
Ωστόσο, κατά καιρούς, ο σύγχρονος τεχνολογικός πολιτισμός μας αποζητά εν τέλει τον μύθο και τον θρύλο. Σε ένα τραγούδι με τίτλο «We Need a Myth» (Χρειαζόμαστε έναν μύθο), ο Αμερικανός τραγουδιστής της εναλλακτικής φολκ ροκ Γουίλ Σεφ (Will Sheff, γεν. 1976) θρηνεί: «We need a myth / We need a path through the mist … Scrape away grey cement / Show me the world as it was again / As it was in a myth … And if all we’re taught is a trick / Why would this feeling persist?» *
Η ίδια επιθυμία εκφράζεται και στα λόγια του Ράσελ Κερκ (Russell Kirk, 1918-1994), Αμερικανού θεωρητικού και ηθικολόγου: «Η εποχή μας, άρρωστη σχεδόν μέχρι θανάτου από τον ωφελιμισμό και την κυριολεξία, αποζητά τον μύθο και την παραβολή. Οι μεγάλοι μύθοι δεν είναι απλώς επιδεκτικοί ορθολογικής ερμηνείας: είναι αλήθεια, υπερβατική αλήθεια.»
Κατά έναν μυστηριώδη τρόπο, η παραμέληση του μυθικού τρόπου αντίληψης και γνώσης μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε κάτι βασικό σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Και η επανεύρεσή του μπορεί να μας βοηθήσει να ξαναβρούμε και τους εαυτούς μας.
* «Χρειαζόμαστε έναν μύθο / Χρειαζόμαστε ένα μονοπάτι μέσα στην ομίχλη … Ξύσε το γκρίζο τσιμέντο / Ξαναδείξε μου τον κόσμο όπως ήταν / Όπως ήταν σ’ έναν μύθο … Κι αν δεν μαθαίνουμε παρά ένα κόλπο / Γιατί το αίσθημα αυτό να επιμένει;» (Σ.τ.Μ)
Τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τη συμβολή των φάρων στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, στην αξιοποίηση του φαρικού δικτύου ως πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και τη συνεισφορά των φαροφυλάκων στη λειτουργία του εν λόγω δικτύου, θα έχουν οι πολίτες στο πλαίσιο της επίσκεψής τους σε 29 φάρους της χώρας, την Κυριακή 20 Αυγούστου, με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων.
Συγκεκριμένα, την Κυριακή 20 Αυγούστου το κοινό θα μπορεί να επισκεφθεί, από τις 10:00 έως τις 14:00 και από τις 17:00 έως τις 20:00, τους φάρους σε:
Αγ. Νικόλαο Κέας
Ακρωτήρι Θήρας
Αρκίτσα Φθιώτιδας
Μουδάρι Κυθήρων
Βρυσάκι Λαυρίου
Γερόγομπο Κεφαλονιάς
Γουρούνι Σκοπέλου
Δρέπανο Χανίων
Κασσάνδρα Χαλκιδικής
Καστρί Οθωνών
Σχινάρι Ζακύνθου
Κρανάη Γυθείου
Μεγάλο Έμβολο Θεσσαλονίκης
Μελαγκάβι Λουτρακίου
Πλάκα Λήμνου
Κόρακα Πάρου
Κοκκινόπουλο Ψαρών
Αλεξανδρούπολη
Ταίναρο Λακωνίας
Κόπραινα Άρτας
Κακή Κεφαλή Χαλκίδας
Μονεμβασιά Λακωνίας
Λάκκα Παξών
Βασιλίνα Εύβοιας
Πάππα Ικαρίας
Σπαθί Σερίφου
Δουκάτο Λευκάδας
Κατάκολο Ηλείας
Κόγχη Σαλαμίνας
Στην επίσημη ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Φάρων, μπορείτε μεταξύ άλλων να διαβάσετε για την ιστορία των φάρων, να πληροφορηθείτε για το φαρικό δίκτυο, να μάθετε για τις γυναίκες φαροφύλακες, αλλά και να δείτε πολλές όμορφες φωτογραφίες των φάρων της χώρας.
Ο φάρος της Μονεμβασιάς, στη Λακωνία, κατασκευάστηκε το 1896, ενώ τον Δεκέμβριο του 2015 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασής του, ώστε να επανέλθει σε λειτουργία. (Υπηρεσία Φάρων)
Κατά τη διάρκεια των χιλιάδων ετών της ανθρώπινης ύπαρξης, υπήρξαν πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που υψώνονταν πάνω από το έδαφος ή που πετούσαν στον ουρανό υπό το άπλετο φως της ημέρας, τόσο στην Κίνα όσο και στη Δύση.
Αυτοί οι άνθρωποι ήταν Κινέζοι ταοϊστές, Ινδοί γιόγκι και άγιοι της Δύσης. Η αυθεντικότητα των διηγήσεων για τα κατορθώματά τους είναι τεκμηριωμένη. Μερικά παραδείγματα θαυματουργών φαινομένων είναι τα παρακάτω.
Ιστορικά αρχεία της αρχαίας Κίνας
Το βιβλίο “Σου Σιαν Τζουάν” (“Συνέχεια του Θρύλου της Αθανασίας”) αφηγείται πώς 36 ιστορικά πρόσωπα έγιναν αθάνατοι και πέταξαν στον ουρανό σε πλήρη θέα. Μεταξύ τους συγκαταλέγονται και γνωστές προσωπικότητες όπως ο ποιητής Τζανγκ Τζιγέ, ο γιατρός Σουν Σιμιάο και η ταοΐστρια Σίε Ζιρχάν.
Σίε Ζιρχάν
Η Σίε Ζιρχάν γεννήθηκε στο Γκουιτζόου (σημερινή επαρχία Σετσουάν) κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Τανγκ και έζησε μια ήρεμη και απλή ζωή από την παιδική της ηλικία. Ήταν ευγενική, διάβαζε πολύ και απήγγειλε το Τάο Τε Τσινγκ απ’ έξω. Σε ηλικία επτά ετών, έφυγε σε ταξίδι με δύο ταοΐστριες και επέστρεψε στο σπίτι της όταν ήταν δέκα ετών. Αργότερα, η Ζιρχάν πήγε να ζήσει στον ταοϊστικό ναό του Λάο Τσε. Όταν έκλεισε τα 14, είπε ότι το φαγητό έμοιαζε με σκουλήκια και σταμάτησε να τρώει.
Το 790, όταν ο κυβερνήτης Χαν Γι βρέθηκε στην περιοχή, άκουσε για τη Ζιρχάν. Την κάλεσε να τον επισκεφθεί για να ελέγξει κατά πόσο αλήθευε η φήμη ότι δεν χρειαζόταν φαγητό.
Την κράτησε κλεισμένη για αρκετούς μήνες. Όταν άνοιξε την πόρτα, είδε ότι η Ζιρχάν ήταν σε εξαιρετική κατάσταση. Έδειχνε και ακουγόταν όπως και πριν. Ο Χαν πείστηκε για τις υπερφυσικές ικανότητες της Ζιρχάν και διέταξε την κόρη του Χαν Ζιμίνγκ να μάθει από αυτήν.
Ο πατέρας της Σίε Ζιρχάν, ο Σίε Χουανσίνγκ, ακολουθούσε τον Κομφουκιανισμό χωρίς να αναγνωρίζει άλλα πιστεύω, συμπεριλαμβανομένου του Ταοϊσμού. Ταξίδευε για πολλά χρόνια. Επιστρέφοντας σπίτι, έμαθε ότι η κόρη του καλλιεργούσε το Τάο και δεν έτρωγε. Ο πατέρας το θεώρησε αυτό τερατώδες και την κλείδωσε σε ένα δωμάτιο για περισσότερες από 40 ημέρες. Το κορίτσι βγήκε ακόμα πιο φρέσκο.
Ο πατέρας της δεν μπορούσε να καταλάβει πώς ήταν δυνατό αυτό.
Το 793, ο Λι Τζιαν, ο οποίος πίστευε επίσης στο Τάο, έγινε κυβερνήτης του Γκουιτζόου. Στις 3 Μαρτίου 794, η Ζιρχάν πήγε στο Τζιντσουάν, όπου είχαν συγκεντρωθεί πολλοί ταοϊστές. Ήταν μια όμορφη μέρα και όλα φαίνονταν υπέροχα. Σύμφωνα με τη Σίε Ζιρχάν, την ημέρα αυτή θα συγκεντρώνονταν και οι θεότητες.
Η κοπέλα ήταν πολύ προσεκτική και δεν μιλούσε στον οποιονδήποτε για την ταοϊστική καλλιέργεια. Ωστόσο, ο Λι ακολουθούσε ειλικρινά το Τάο, έτσι η Ζιρχάν τού αποκάλυπτε πότε πότε ορισμένα πράγματα:
«Είναι πολύ πιο σημαντικό να διαβάζεις τις γραφές με την καρδιά σου παρά να τις απομνημονεύεις απλώς. Αυτός που εγκαταλείπει την καλλιέργεια χάνει περισσότερα από εκείνον που δεν ξεκίνησε ποτέ. Πρέπει να είσαι επιμελής.»
Η Σίε Ζιρχάν δεν είχε φάει για 13 χρόνια. Στις 9 Νοεμβρίου 794 είπε στον Λι ότι θα έφευγε σύντομα. Στις 20 Νοεμβρίου, περίπου στις 8 π.μ., ανυψώθηκε στους ουρανούς μπροστά σε χιλιάδες κόσμο. Αμέσως μετά, όλα γύρω σκεπάστηκαν με πολύχρωμα σύννεφα, θεϊκή μουσική ακούστηκε από τον ουρανό και αναδύθηκε ένα ευχάριστο άρωμα που κράτησε για πολύ.
Ο Λι Τζιαν και ο περιφερειακός στρατιωτικός κυβερνήτης Γουέι Γκάο ανέφεραν αυτό το γεγονός στον αυτοκράτορα Ντεζόνγκ. Ο αυτοκράτορας εξέδωσε μια επαινετική αναφορά για τη Σίε Ζιρχάν. Ο Λι έστησε επίσης ένα μνημείο στο Τζιντσουάν, για να τιμήσει το θαύμα της ανάληψής της.
Η πέτρινη στήλη που είναι αφιερωμένη στην ανάληψη της Σίε Ζιρχάν στον ουρανό. (Φωτογραφία: Μinghui.org)
Ο Λι περιέγραψε αυτή την ιστορία λεπτομερώς στο βιβλίο «Η ζωή του Ντονγκτζί Τζενρέν» («The Life of Dongji Zhenren»), το οποίο αναφέρεται στο κλασικό βιβλίο ιστορίας «Το Νέο Βιβλίο των Τανγκ» («The New Book of Tang»).
Ο Κίτρινος Αυτοκράτορας
Σύμφωνα με το Σι Τζι (Ιστορικά Αρχεία) του Σίμα Τσιαν, ο «Κίτρινος Αυτοκράτορας πήρε χαλκό από το όρος Σόου και τον χρησιμοποίησε για να χυτεύσει καζάνια στο όρος Τζινγκ. Όταν φτιάχτηκαν τα καζάνια, ο δράκος πέταξε μέσα και ‘κατέβασε τα γένια του’ για να χαιρετήσει τον Κίτρινο Αυτοκράτορα.
»Αφότου μίλησαν για λίγο, ο Κίτρινος Αυτοκράτορας και περισσότερα από 70 ακόμα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματούχων και του χαρεμιού του, ανέβηκαν στον δράκο και αυτός ανέβηκε στα ύψη. Οι κατώτεροι αξιωματούχοι που δεν μπόρεσαν να ανέβουν στον δράκο, άρπαξαν τα γένια τους και ξερίζωσαν τα μαλλιά τους βλέποντάς το αυτό.
»Καθώς έβλεπαν τον Κίτρινο Αυτοκράτορα να φεύγει, οι άνθρωποι έκλαιγαν κρατώντας το τόξο που άφησε ο αυτοκράτορας και τρίχες από τα γένια του δράκου.
»Στη σύγχρονη επαρχία Χενάν, αυτό το μέρος ονομάστηκε αργότερα Λίμνη Ντινγκ και το κρεμμύδι ονομάστηκε Γου Χάο.»
Το Σι Τζι είναι ένα από τα πιο αξιόπιστα ιστορικά ντοκουμέντα της αρχαιότητας. Ο συγγραφέας του συγκέντρωσε πολλά στοιχεία και τα συνέκρινε με αρχαία αρχεία. Απέκλεισε περιπτώσεις που δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει.
Για παράδειγμα, λόγω πολλών ασυνεπειών, ο Σίμα δεν συμπεριέλαβε το Λι Που Ντε (ένα αρχαίο χρονικό με καταγραφές διαφόρων ετών) στο βιβλίο του. Έγραψε, όμως, για την πτήση του Κίτρινου Αυτοκράτορα που περιγράφεται παραπάνω, κάτι που υποστηρίζει την αυθεντικότητα αυτής της υπόθεσης.
Τζανγκ Τζιγέ
Τα περισσότερα από τα επίσημα ιστορικά αρχεία της Κίνας επικεντρώθηκαν σε ζητήματα ευπρέπειας και ηθικής και σπάνια ανέφεραν την καλλιέργεια ή την ικανότητα αιώρησης. Αλλά στο βιβλίο με παραμύθια της δυναστείας των Σονγκ, το Ταϊπίνγκ Γκουανγκτζί, υπάρχουν στοιχεία ότι ο Τζανγκ Τζιγέ, ο Γιαν Τζεντσίνγκ και άλλοι πράγματι αιωρήθηκαν.
Ο Τζανγκ ήταν ποιητής. Έζησε στο όρος Χουιτζί (στη σύγχρονη επαρχία Τζετζιάνγκ) κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ. Ο Τζανγκ πέρασε τις αυτοκρατορικές εξετάσεις και ήταν πολύ ταλαντούχος, με καλλιγραφικές και ζωγραφικές δεξιότητες. Καλλιεργήθηκε στον Ταοϊσμό και «δεν ένιωθε κρύο ακόμα και όταν κοιμόταν στο χιόνι. Επίσης δεν βρεχόταν από το νερό». Ο Τζανγκ ταξίδεψε πολύ σε βουνά και ποτάμια και δεν αναζήτησε τη φήμη.
Ο Τζανγκ ήταν καλός φίλος του διάσημου λογίου Γιαν Τζεντσίνγκ. Όταν ο Γιαν υπηρετούσε ως κυβερνήτης της Χουτζόου (σημερινή επαρχία Τζετζιάνγκ), κάλεσε τους λογίους να καθίσουν γύρω από ένα τραπέζι και να γράψουν ποίηση. Το πρώτο ποίημα ήταν του Τζανγκ:
Ιχθυοπαγίδα
Μπροστά από το όρος Σισάι, οι ερωδιοί κάνουν κύκλους πάνω από το ποτάμι όπου ανθίζουν ροδακινιές και κολυμπούν ψάρια.
Φορώντας ένα μπλε καπέλο από μπαμπού και έναν πράσινο ψάθινο μανδύα, στέκεται καμπουριασμένος στον αέρα και τη βροχή, χωρίς να θέλει να φύγει.
Ο Γιαν και οι άλλοι λόγιοι, συμπεριλαμβανομένων των Λου Χονγκτζιάν, Σου Σιχένγκ και Λι Τσενγκτζού, έγραψαν 25 ποιήματα κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης. Μοιράστηκαν τη χαρά τους και πέρασαν καλά. Ο Τζανγκ ζήτησε μελάνι και λευκό μετάξι για να σχεδιάσει εικόνες για το ποίημα “Τζινγκ Τιεν”. Σε σύντομο χρονικό διάστημα έφτιαξε με μαεστρία πέντε σχέδια στα οποία απεικόνιζε λουλούδια, πουλιά, ψάρια, έντομα, βουνά και ποτάμια, που είχαν μεγάλη απήχηση στον Γιαν και τους υπόλοιπους ποιητές.
Αργότερα, ο Γιαν πήγε στην Ανατολή, στο Πινγκγουάνγκ Γι. Έχοντας πιει πολύ κρασί, ο Τζανγκ άρχισε να διασκεδάζει με το νερό. Τοποθέτησε ένα μικρό λεπτό χαλάκι από μπαμπού πάνω στο νερό και κάθισε πάνω του, πίνοντας κρασί και ψέλνοντας ποίηση. Ενάντια σε κάθε φυσικό νόμο, το χαλάκι από μπαμπού δεν βούλιαξε. Σαν βάρκα, γλιστρούσε μπρος και πίσω μες στο νερό, άλλοτε αργά άλλοτε γρήγορα. Τότε εμφανίστηκαν γερανοί και αιωρήθηκαν από πάνω του, κάτι που κατέπληξε τον Γιαν και τους υπόλοιπους συντρόφους του. Μετά από αυτό, ο Τζανγκ ευχαρίστησε τον Γιαν, κούνησε το χέρι του και, αιωρούμενος, εξαφανίστηκε σε απόσταση.
Γιαν Τζεντσίνγκ
Έχοντας επιτύχει την τελειότητα, οι Ταοϊστές εγκαταλείπουν τη Γη μέσω της ανάληψης ή του σιτζιέ (απελευθέρωση από τη θνητή σάρκα).
Ο Γιαν ήταν ευρέως γνωστός ως άξιος άνθρωπος και επιδέξιος καλλιγράφος. Το στυλ του έχει περιγραφεί ως «άρτιο αλλά όχι σκληρό, σοβαρό αλλά όχι σύνθετο, ευγενές και βαθύ, αρχοντικό και κομψό», «που φέρει ένα αρχαίο νόημα και ενσαρκώνει την τέχνη στην απλότητα». Στα νιάτα του ζωγράφισε τη «Στήλη της παγόδας του Ντουομπάο» και στα ώριμα χρόνια του το «Μνημείο προς τιμήν του πορτραίτου του Ντονγκφάνγκ Σούο». Η Ιστορία του Αθάνατου Βωμού Μάγκου και η Στήλη Γιαν Τσίνλι είναι από τα καλύτερα δείγματα καλλιγραφίας στην κινεζική ιστορία.
Η καλλιγραφία του Γιαν μαρτυρούσε επίσης τον ευγενή χαρακτήρα και την ανατροφή του. Στη συλλογή Ταϊπίνγκ Γκουανγκτζί (Taiping Guangji ή Εκτεταμένα αρχεία της εποχής Taiping) αναφέρεται ότι ο Γιαν πήγε με τόλμη για να διαπραγματευτεί στο στρατόπεδο των επαναστατικών στρατευμάτων. Όταν συνελήφθη, θέλησαν να τον αναγκάσουν να πολεμήσει στο πλευρό των επαναστατών, ωστόσο εκείνος δεν συμμορφώθηκε και εκτελέστηκε. Ο Γιαν αποδέχτηκε τον θάνατο με αξιοπρέπεια. Πριν τον κρεμάσουν είπε:
«Είμαι Ταοϊστής και θέλω να διατηρήσω το σώμα μου.»
Προς τιμήν τους, οι επαναστάτες σεβάστηκαν την επιθυμία του και τον έθαψαν.
Αργότερα, συγγενείς πήραν το σώμα του Γιαν και το έβαλαν σε ένα φέρετρο. Είδαν ότι ο νεκρός έμοιαζε σαν να ήταν ζωντανός. Στο δρόμο, το φέρετρο έμοιαζε να γίνεται πιο ελαφρύ. Όταν έφτασαν στον τόπο ταφής και άνοιξαν το φέρετρο, ανακάλυψαν ότι ήταν άδειο. Το Ταϊπίνγκ Γκουανγκτζί λέει ότι, περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του αφέντη του, ένας από τους υπηρέτες της οικογένειάς του πήγε σε άλλη πόλη και συνάντησε τον Γιαν εκεί.
Αυτή είναι η ιστορία του Σιτζιέ (απελευθέρωση από τη θνητή σάρκα). Ο ταοϊστής, με την επίτευξη της απόλυτης τελειότητας, μεταμορφώνει κάποιο πράγμα (για παράδειγμα, ένα μπαστούνι ή παπούτσια από μπαμπού) στο σώμα του, ενώ ο πραγματικός εαυτός του ζει στον κόσμο. Έχοντας ολοκληρώσει τις υποθέσεις του, αφήνει τη Γη και μεταβαίνει στον θεϊκό κόσμο.
Στο βιβλίο «The Amazing Abilities of Man» (Καταπληκτικές ανθρώπινες ικανότητες), ο Βίνσεντ Ντασίνσκι (Vincent Dacinski) λέει ότι στην Καθολική λογοτεχνία υπάρχουν περισσότερες από 200 ιστορίες για αγίους που μπορούσαν να αιωρούνται. Πιθανώς η πρώτη τεκμηριωμένη εκδήλωση αυτής της υπερφυσικής ικανότητας ήταν η αιώρηση της Αγίας Τερέζας της Άβιλα.
Στην αυτοβιογραφία της, που γράφτηκε το 1565, ανέφερε πώς πέταξε κάποτε στον αέρα μπροστά σε 230 ιερείς και μοναχές. Η αγία δεν ήθελε να δείξει την ικανότητά της στους ανθρώπους και προσευχήθηκε να της στερήσει ο Θεός αυτή την ικανότητα. Μετά από αυτό, δεν ανυψώθηκε ποτέ ξανά.
Ο ιπτάμενος μοναχός
Ο Άγιος Ιωσήφ του Κουπερτίνο τελειοποιούσε τον εαυτό του για περισσότερα από 20 χρόνια – τότε μπόρεσε να υψωθεί πάνω από το έδαφος. Έγινε διάσημος επειδή το έκανε αυτό μπροστά σε εκατοντάδες μάρτυρες, περιλαμβανομένου του Πάπα Ουρβανού Η΄ και δύο καρδιναλίων. Κατά τη διάρκεια μιας λειτουργίας υψώθηκε πάνω από το βωμό. Φημολογείται ότι πέταξε μέχρι την κορυφή του κωδωνοστασίου της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.
Κάποτε παρέμεινε στον αέρα για περίπου δύο ώρες – αυτός είναι ο μεγαλύτερος χρόνος που αιωρήθηκε.
Ο Άγιος Ιωσήφ πέταξε πάνω από 100 φορές, γι’ αυτό τον αποκαλούσαν «ιπτάμενος μοναχό». Πέθανε από πυρετό στις 18 Σεπτεμβρίου 1663. Το 1753 αγιοποιήθηκε από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ’ και το 1767 αγιοποιήθηκε από τον Πάπα Κλήμη ΙΓ’. Η Εκκλησία πίστευε ότι η ικανότητα να αιωρείται του δόθηκε από τον Θεό και αυτό γράφτηκε στη βιογραφία του.
Απεικόνιση του Αγίου Ιωσήφ του Κουπερτίνο, που αποκαλείται και «ιπτάμενος μοναχός».
Σύμφωνα με εκκλησιαστικά γραπτά, υπήρξαν και άλλοι άνθρωποι που είχαν επίσης την ικανότητα να αιωρούνται, όπως ο Άγιος Εδμόνδος του Άμπιγκτον, Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρυ (περ. 1174–1240), η αδελφή Μαρία του Κάρμελ (περίπου 1700) και ο Αλφόνσο Λιγκουόρι (1696–1787).
Τον 19ο αιώνα, ένας από τους εξαιρετικούς ανθρώπους που μπορούσαν να αιωρούνται ήταν ο Ντάνιελ Ντάγκλας Χιουμ (Daniel Dunglass Hume). Επέδειξε αυτή την ικανότητα σε χιλιάδες ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένου των Ουίλλιαμ Θάκεραιυ, Μαρκ Τουαίην, Ναπολέοντα Γ΄ και άλλων διάσημων πολιτικών, γιατρών και επιστημόνων. Εκδότης αμερικανικής εφημερίδας που παρέστη μάρτυρας σε μία απογείωση του Χιουμ έγραψε σχετικά:
«Ο Χιουμ άρχισε ξαφνικά να σηκώνεται από το έδαφος, κάτι που κατέπληξε όλους γύρω του. Έπιασα το χέρι του και είδα τα πόδια του. Σηκώθηκε 30 εκατοστά από το έδαφος. Ανάμικτα συναισθήματα – εναλλασσόμενος φόβος και απόλαυση – έκαναν τον Χιουμ να τρέμει κι εκείνη τη στιγμή φαινόταν άφωνος. Μετά από λίγο κατέβηκε και μετά σηκώθηκε ξανά. Την τρίτη φορά έφτασε μέχρι το ταβάνι και το άγγιξε με τα χέρια και τα πόδια του».
Σε κύκλους αυτοβελτίωσης, είναι γενικά αποδεκτό ότι ένα άτομο που έχει φτάσει σε ένα συγκεκριμένο πνευματικό επίπεδο μπορεί να έχει υπερφυσικές ικανότητες.
Σε όλους τους πολιτισμούς, αυτά τα φαινόμενα έχουν εμπνεύσει τους ανθρώπους και τους βοήθησαν να συνδεθούν με το θείο. Ακόμη και πριν από 100 χρόνια, οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να θεωρούν ότι η αιώρηση είναι μια ικανότητα που δόθηκε στην ανθρωπότητα από τον Θεό.
Ο μοναχός του Νεπάλ
Το 2011, το Discovery Channel μετέδωσε ένα ντοκιμαντέρ για τον νεαρό Αμερικανό μάγο Νταν Γουάιτ, στο οποίο έδειξε διάφορα από τα κόλπα του. Ο Γουάιτ είχε πάει κάποτε στο Νεπάλ για να βρει τους θρυλικούς ιπτάμενους μοναχούς.
Η αναζήτηση του στέφθηκε με επιτυχία. Βρήκε έναν μοναχό που μπορούσε να πετάξει. Ωστόσο, του είπε ότι δεν θα απογειωνόταν μόνο και μόνο για να του κάνει μία επίδειξη, να καταγραφεί στην κάμερα και να πείσει για του λόγου το αληθές. Ο Γουάιτ, για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του μοναχού, τού έδειξε ένα δικό του τέχνασμα: έκανε το φεγγάρι να εξαφανιστεί με τα χέρια του.
Μετά από κάποια σκέψη, ο μοναχός συμφώνησε να αιωρηθεί μπροστά στον Γουάιτ και το κινηματογραφικό συνεργείο. Το ντοκιμαντέρ δείχνει τον μοναχό να σηκώνεται περισσότερο από ένα μέτρο στον αέρα. Η σκηνή γυρίστηκε από διάφορες οπτικές γωνίες: μπροστά, πλάι και κοντά.
Ο μοναχός συμβούλεψε τον Γουάιτ να έχει ανοιχτό μυαλό και να συνεχίσει να μελετά.
Η πτήση πάνω από το Γκραν Κάνυον
Με την ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης, οι άνθρωποι εξαρτώνται όλο και περισσότερο από την τεχνολογία.
Ως αποτέλεσμα, η πίστη τους στο θείο εξασθενεί. Ωστόσο, όπως λέει η παροιμία, «όταν ο Θεός κλείνει μια πόρτα, ανοίγει ένα παράθυρο». Έτσι, εξακολουθούν να συμβαίνουν θαυμαστά γεγονότα.
Ένα παράδειγμα είναι ο Αμερικανός μάγος Ντέιβιντ Κόπερφηλντ. Πολλά από τα επιτεύγματά του ξεπέρασαν τη φαντασία των ανθρώπων. Το 1984, πέταξε μέσα από το Γκραν Κάνυον, το οποίο έχει μήκος 446 χλμ και πλάτος 6 έως 29 χλμ. Το Γκραν Κάνυον έχει ακανόνιστο σχήμα με πολλές στροφές.
Αφού κάθισε σε διαλογισμό, ο Κόπερφιλντ σηκώθηκε στον αέρα και πέταξε αργά προς το Γκραν Κάνυον. Όλη η διαδικασία γυρίστηκε από ελικόπτερο. Αν και κάποιοι αμφέβαλλαν για την πραγματικότητα αυτού που συνέβαινε και προσπάθησαν να το εξηγήσουν, κανένας άλλος μάγος δεν είχε κάνει κάτι παρόμοιο.
Κατά τη διάρκεια ενός κλασικού μαγικού σόου το 1992, ο Κόπερφηλντ εθεάθη να πετάει ελεύθερα σαν πουλί. Στη συνέχεια πέρασε μέσα από δύο μεταλλικούς κρίκους για να δείξει ότι δεν ήταν δεμένος με σχοινιά. Μετά από αυτό, ο μάγος μπήκε στο διαφανές κουτί, έκλεισε το καπάκι και άρχισε να κινείται μέσα για να δείξει ότι δεν χρησιμοποιούσε σχοινιά.
Μερικές φορές, κατά τη διάρκεια μίας παράστασης, διάλεγε έναν από τους θεατές και πετούσε μαζί του, όπως ο Σούπερμαν στην ταινία, ή άλλες φορές ένας εκπαιδευμένος αετός πετούσε κοντά του. Εξαιτίας αυτών και άλλων γεγονότων, ο Κόπερφιλντ ονομάστηκε «Μάγος του Αιώνα».
Το Detroit Free Press ανέφερε επίσης την ειδική παράσταση του Κόπερφηλντ τον Οκτώβριο του 2001. Τον Φεβρουάριο του 2001, ο Κόπερφηλντ είχε προβλέψει τους επτά αριθμούς που θα ήταν στον νικητήριο αριθμό της κλήρωσης του Οκτωβρίου. Οι αριθμοί κατατέθηκαν σε συμβολαιογράφο, κλειδώθηκαν σε ασφαλές μέρος και φυλάσσονταν ημέρα και νύχτα. Στις 13 Οκτωβρίου ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της κλήρωσης.
Μετά από αυτό, το κουτί, σφραγισμένο για σχεδόν οκτώ μήνες, άνοιξε κατά τη διάρκεια μίας ζωντανής τηλεοπτικής εκπομπής ενός γερμανικού καναλιού. Και οι επτά αριθμοί ταίριαζαν με τα αποτελέσματα της λοταρίας, προκαλώντας ένα κύμα συγχαρητηρίων στον Κόπερφηλντ μετά τη δημοσίευση της ιστορίας.
Ωστόσο, ο Κόπερφηλντ δήλωσε ότι δεν είχε αγόρασε λαχεία και ότι δεν είπε σε κανέναν τους αριθμούς που κέρδισαν. Περιττό να πούμε ότι ένα άτομο με υπερφυσικές δυνάμεις πρέπει να έχει υψηλό ηθικό φρόνημα.
Από την οπτική γωνία ενός καλλιεργητή, ο Κόπερφηλντ επέδειξε υπερφυσικές ικανότητες στο όνομα της μαγείας.
Οι υπερφυσικές ικανότητες στο σύγχρονο τσιγκόνγκ
Στη δεκαετία του 1980, το τσιγκόνγκ γνώρισε ένα κύμα δημοτικότητας στην Κίνα. Μερικοί δάσκαλοι του τσιγκόνγκ επέδειξαν τηλεκίνηση και άλλες υπερφυσικές ικανότητες, και όταν κανείς δεν τους κοιτούσε, σηκώνονταν αμέσως από το έδαφος, φτάνοντας μέχρι και την κορυφή ενός δέντρου.
Αν και η δημοτικότητα του τσιγκόνγκ μειώθηκε τη δεκαετία του 1990, η πρακτική πνευματικής καλλιέργειας Φάλουν Ντάφα (ή Φάλουν Γκονγκ), που άρχισε να διδάσκεται το 1992, έγινε γρήγορα δημοφιλής. Η τήρηση των αρχών της Αλήθειας, της Συμπόνιας και της Ανεκτικότητας και η εκτέλεση ενός συνόλου ασκήσεων διαλογισμού έφερε μεγάλα οφέλη στη σκέψη, τη συμπεριφορά και τη φυσική κατάσταση των ανθρώπων και μέσα σε λίγα χρόνια, η πρακτική του Φάλουν Ντάφα έγινε δημοφιλής σε όλη την Κίνα. Μέχρι το 1998, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν 100 εκατομμύρια ασκούμενους μόνο στην Κίνα.
Ο ιστότοπος Minghui.org, ο οποίος περιέχει μαρτυρίες των ίδιων των ασκουμένων του Φάλουν Ντάφα, έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό θαυμάτων, συμπεριλαμβανομένων πολλών περιπτώσεων αιώρησης. Μια γρήγορη αναζήτηση στην κινεζική έκδοση του Minghui επιστρέφει 241 αποτελέσματα.
Σε μία περίπτωση, που αναφέρεται σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 8 Ιουνίου 2023, ο γράφων λέει:
«Έτσι άρχισα να κάνω τις ασκήσεις. Ενώ διαλογιζόμουν, ο Δάσκαλος Λι [ο ιδρυτής του Φάλουν Ντάφα] καθάρισε το σώμα μου και έκανε γκουάν ντινγκ (έγχυση ενέργειας στο στέμμα του κεφαλιού) από πάνω προς τα κάτω. Όλο μου το σώμα ζεστάθηκε και όλες οι ασθένειες εξαφανίστηκαν. Ανυψώθηκα ενώ διαλογιζόμουν.»
Απεικόνιση της ανύψωσης ασκούμενου του Φάλουν Ντάφα, ενώ κάνει την άσκηση του διαλογισμού. (Φωτογραφία: Μinghui.org)
Ένα άλλο άρθρο, που δημοσιεύτηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2023, αναφέρει ότι λίγο αφότου ξεκίνησε η γράφουσα να ασκείται σε αυτήν τη σχολή το 1998, έδειξε μία μέρα σε άλλους, σε έναν χώρο εξάσκησης, πώς να κάνουν καθιστό διαλογισμό με τα δύο πόδια σταυρωμένα σε πλήρη θέση λωτού. Όταν επέστρεψε στο σπίτι της, συνέβη ένα θαύμα. Γράφει:
«Εκείνο το βράδυ, όταν πήγα για ύπνο, αιωρήθηκα μαζί με την κουβέρτα που με σκέπαζε. Ανεβοκατέβαινα ανάμεσα στο κρεβάτι και το ταβάνι πολλές φορές. Ως νέα ασκούμενη, δεν καταλάβαινα τι συνέβαινε, οπότε τρόμαξα και ίδρωσα. Ρώτησα άλλους ασκούμενους γιατί συνέβη αυτό. Εξήγησαν ότι αυτό ήταν ένα καλό σημάδι: ο Δάσκαλος Λι με ενθάρρυνε δείχνοντάς μου ότι το Ουράνιο Κύκλωμά μου ήταν ανοιχτό.»
Μία τρίτη περίπτωση αφορά έναν άνδρα που άρχισε να ασκείται τον Οκτώβριο του 2009:
«Κοιμόμουν, όταν ένιωσα ένα ηλεκτρικό ρεύμα να περνάει από το σώμα μου. Ξύπνησα γεμάτος ενέργεια και τρέμοντας. Μετά σηκώθηκα στον αέρα περίπου 30 εκατοστά πάνω από το κρεβάτι. Ήμουν και ενθουσιασμένος και φοβισμένος. Όταν τρόμαξα, έπεσα ξανά στο κρεβάτι. Ήταν καταπληκτικό! Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι μπορούσα να το κάνω αυτό μόλις 14 μήνες αφότου άρχισα να καλλιεργούμαι.»
Αυτοί οι ασκούμενοι είναι απλοί άνθρωποι: νέοι και μεγάλοι, αγρότες, δάσκαλοι, εργαζόμενοι, καθηγητές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Αφού άρχισαν να εξασκούνται στο Φάλουν Ντάφα, τους συνέβησαν θαύματα. Μερικοί ανάρρωσαν από θανατηφόρες ασθένειες και άλλοι εμφάνισαν υπερφυσικές ικανότητες όπως το άνοιγμα του Τρίτου Ματιού, την ικανότητα να βλέπουν το μέλλον ή το παρελθόν και την αιώρηση.
Σε έναν κόσμο όπου η ηθική καθοδήγηση έχει χαθεί, η καλλιέργεια του νου και του σώματος Φάλουν Ντάφα δίνει ελπίδα στην ανθρωπότητα.
«Οι Βενζίνες του Βόλου» παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Πρόκειται για τα μικρά ξύλινα ναυτικά σκαριά που δραστηριοποιούνταν τις καλοκαιρινές περιόδους, όργωναν τον Παγασητικό και μετέφεραν χιλιάδες Βολιώτες τον περασμένο αιώνα, στις πανέμορφες και χιλιοτραγουδισμένες ακτές της περιοχής.
Ήταν ξύλινα καΐκια που εξυπηρετούσαν τις τοπικές θαλάσσιες συγκοινωνίες από τις αρχές της δεκαετίας του ΄20 μέχρι και πριν από περίπου 40 χρόνια όταν ακόμη οι δρόμοι ήταν υποτυπώδεις και η ανάπτυξη των οδικών μεταφορών έκανε τα πρώτα δειλά βήματα στην πατρίδα μας.
Τα ολόλευκα ως επί το πλείστον καΐκια ήταν τύπου βαρκαλά με καθρέφτη στην πρύμη, δηλαδή «παπαδιά» στη ναυτική γλώσσα, και μετατρέπονταν από εμπορικά και αλιευτικά σε επιβατικά με την τοποθέτηση ξύλινων πάγκων, διέθεταν ελαφρύ σκέπαστρο για την προστασία από τον καυτό ήλιο, το μήκος τους κυμαινόταν από 10 μέχρι και 20 μέτρα τα μεγαλύτερα και μπορούσαν να μεταφέρουν 25 ως και 40 επιβάτες τα πιο μεγάλα, που τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 ξεπέρασαν και τους 100 επιβάτες. Ήταν οι αρχές της δεκαετίας του ’20 που ο Βόλος είχε δεχθεί και χιλιάδες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.
Αμέσως μετά τον Πόλεμο και τον Εμφύλιο και ιδίως στις αρχές του ’60, εμφανίστηκαν καινούρια και μεγαλύτερα σκαριά, πάντα ξύλινα, φτιαγμένα στους ταρσανάδες της περιοχής και μάλιστα με ίσιο κατάστρωμα, τα σκάφη αυτά ήταν πλέον μηχανοκίνητα με πετρελαιοκινητήρες ή βενζινοκινητήρες και ήταν τόσο πρωτοποριακά που χρόνο με τον χρόνο, η πελατεία αυξανόταν και τα σκάφη πολλαπλασιάζονταν αφού η επιβατική κίνηση ήταν μεγάλη.
Οι περίφημες «βενζίνες του Βόλου» ξεκινούσαν τα δρομολόγιά τους από τον Μάιο και όσο το επέτρεπε ο καιρός και ο Παγασητικός διατηρούσε τις μπουνάτσες του, τα δρομολόγια συνεχίζονταν και ως τα τέλη Σεπτεμβρίου ή τις αρχές Οκτωβρίου.
Οι πιο κύριες και σημαντικές γραμμές ήταν δύο και συνέδεαν τον Βόλο με τα Πευκάκια και τις Αλυκές, αλλά κατά καιρούς δεν υπήρχε παραλία που να μη συνδέεται με το λιμάνι του Βόλου και έτσι τα πανέμορφα αυτά σκαριά έφταναν στον Άναυρο, στην Αγριά, στο Σουτραλί και στα Πλατανίδια ακολουθώντας τη γραμμή του αστικού τραμ και του τρένου του Πηλίου που τα μεταπολεμικά χρόνια αποτελούσαν το κύριο μεταφορικό μέσο στην πόλη του Βόλου.
Οι «βενζίνες» όπως τις αποκαλούσαν όλοι, άρχισαν τα κινούνται το καλοκαίρι του 1920 προς τα Πευκάκια, απέναντι δηλαδή από το λιμάνι επειδή την προηγούμενη χρονιά, δηλαδή το 1919 άρχισε να λειτουργεί στον πευκόφυτο λόφο το εξοχικό κέντρο «Τα ωραία Πευκάκια» του Κυρίτση, όπου οι Βολιώτες έσπευδαν να απολαύσουν τη δροσιά της θάλασσας και των πεύκων. Προς τα Πευκάκια πήγαιναν τα μικρότερα σκάφη και τα συνεχή δρομολόγια διατηρήθηκαν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν στήθηκε στην περιοχή το εμβληματικό μέχρι και σήμερα «Μπούρτζι», αγαπημένο στέκι των νεολαίων της εποχής.
Η ακόμη πιο σημαντική σύνδεση ήταν εκείνη με τις Αλυκές, προάστιο του Βόλου που εκείνη την εποχή φάνταζε μακρινό και δυσπρόσιτο. Το 1928 όμως, που ο επιχειρηματίας Δημήτρης Θεοδώρου νοίκιασε από το Δημόσιο μία παραλία και την μετέτρεψε σε κοσμική πλαζ υπό την ονομασία «Πλαζ Λουτρών Αλυκών» η κίνηση της γραμμής εκτοξεύθηκε στα ύψη και από το 1930 η ανάπτυξη της περιοχής ήταν ραγδαία. Από το 1930 ως τα μέσα του ’80, λειτούργησαν 50 «βενζίνες» στον Βόλο.
Η διαδρομή μέχρι τα Πευκάκια, δηλαδή ο διάπλους του λιμανιού, διαρκούσε γύρω στα 15-20 λεπτά ανάλογα με την αποβάθρα προσέγγισης, αφού υπήρχαν σκάλες κάτω από το εξοχικό κέντρο «Πευκάκια» που σώζεται ως σήμερα ως «Μπούρτζι» όσο και κάτω από το κέντρο «Αμπελάκια» που δεν υπάρχει πια, ενώ από το 1970 και μετά, προτιμούνταν η πέτρινη σκάλα των παλιών πυριτιδαποθηκών, κάτω από το άλσος Σέφελ.
Για τις Αλυκές η διάρκεια του ταξιδιού ήταν μια ώρα, αν και οι «βενζίνες» ήταν μεγαλύτερες και ταχύτερες, αφού η διαδρομή ήταν υπερδιπλάσια από εκείνη για τα Πευκάκια. Οι «βενζίνες» φτάνοντας στις Αλυκές, «έπιαναν» σε σκάλες που είχαν δημιουργηθεί σε αρκετά σημεία της μεγάλης ακτής των Αλυκών, όπως στου Θεοδώρου, στου Αλμπάνη, στου Βακιρλή, στου Μπακονικόλα και κατέληγαν στου Φουντούλη και το εξοχικό κέντρο «Κυανή Ακτή» που λειτουργούσε εκεί. Το 1964 «Τα Λουτρά Αλυκών» πέρασαν στον ΕΟΤ που μετέτρεψε την παραλία σε κορυφαίο χώρο και έγινε σημείο αναφοράς και συνάντησης όλων των νέων της εποχής.
Η κίνηση πλέον ήταν τόσο μεγάλη που άρχισαν να εκτελούνται και νυχτερινά δρομολόγια από το 1955 ως το 1965, όταν τα κέντρα των Αλυκών εμφανίζονταν κορυφαία ονόματα του λαϊκού τραγουδιού, που έρχονταν στον Βόλο από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και το γλέντι συνεχιζόταν «μέχρι πρωίας».
Εκείνα τα χρόνια γράφτηκαν πολλά τραγούδια για τα γλέντια που γίνονταν στις Αλυκές, με αποκορύφωμα το τραγούδι «Στου Βόλου τις ακρογιαλιές» που έγραψε ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, συνέθεσε ο Βαγγέλης Μπαλλής, ερμήνευσε η σπουδαία τραγουδίστρια Ανθούλα Αλιφραγκή και αποτέλεσε πραγματικό ύμνο για τους γλεντζέδες της εποχής.
«Στου Βόλου τις ακρογιαλιές, σε μαγεμένα βράδια
κοντά σου πρωτογνώρισα του έρωτα τα χάδια
Βολιώτισσα τα μάτια σου λάμπανε σαν πετράδια
Νύχτες γλυκές στις Αλυκές και στου Μπακονικόλα
μέσ’ στα στολίδια έλαμπες σαν να ‘σουνα Σπανιόλα
κι ενώ ακούγαμε πενιές με φίλαγες μαργιόλα.
Πολλές φορές στο Σουτραλί και άλλες στα Πευκάκια
πότε στου Σώτου ή στου Θωμά σειρά τα ποτηράκια,
μαζί μας έβρισκε η αυγή, στου Βόλου τα σοκάκια.
Στα Πλατανίδια εκδρομές, στην Αγριά γλεντάκια
Βολιώτισσα δε χόρτασα, τα δυο σου τα χειλάκια.»
Η εξέλιξη στο πέρασμα των χρόνων
Οι «βενζίνες του Βόλου» τη δεκαετία του ’60 εξελίχθηκαν και εμφανίσθηκαν ακόμη και διώροφα σκαριά, πιο γρήγορα και πιο άνετα, με μαλακά καθίσματα, με μεγάφωνα και μουσικές, τα οποία άρχισαν περιστασιακά να φτάνουν και στα Καλά Νερά, στη Μηλίνα, αλλά και στο Νησί του Τρίκερι για το μεγάλο πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο και στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου που γιόρταζε το τοπικό μοναστήρι.
Οι «καραβοκύρηδες» σε οικονομικό επίπεδο είχαν συνεταιρισθεί σε κοινοπραξία και μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις λειτούργησε κάποιος αυτόνομα, έτσι όλοι ήταν ευχαριστημένοι.
Ο Γρηγόρης Καρταπάνης, μέλος της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών που έχει ασχοληθεί αναλυτικά με τις «βενζίνες του Βόλου» και έχει συλλέξει σπουδαίες πληροφορίες για τη διαδρομή τους, αφού σημάδεψαν την ιστορία του τόπου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ δήλωσε ότι «από την δεκαετία του ΄30 που έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά στοιχεία, ως το 1970, ο αριθμός των σκαφών αυτών ήταν πάντοτε πάνω από δέκα, με αποκορύφωμα τα μέσα της δεκαετίας του ’60 όπου οι βενζίνες έφτασαν συνολικά τις 17. Πολλές “βενζίνες” κατέγραψαν πολύχρονη παρουσία έως και δυόμιση ή τριών δεκαετιών στις βολιώτικες συγκοινωνίες. Άλλες δραστηριοποιήθηκαν για κάποια, περισσότερα ή λιγότερα καλοκαίρια, ενώ υπήρξαν και ορισμένες που εμφανίστηκαν περιστασιακά για μια μόνο σεζόν. Έχουν καταγραφεί τα ονόματα των σκαφών αυτών από το 1930 ως το 1980, μέσα από προφορικές μαρτυρίες, δημοσιεύματα του Τύπου (ανακοινώσεις δρομολογίων κ.ά.), τους πίνακες του λαϊκού ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου, φωτογραφίες και άλλες πηγές. Μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι ο συνολικός τους αριθμός υπερβαίνει τα 50 σκάφη, δίχως να προσδιορίζεται το ακριβές νούμερο, για προφανείς λόγους (κυρίως τα σκάφη με παρουσία μιας σεζόν)».
Τα χρόνια όμως πέρασαν, οι συνθήκες άλλαξαν, οι Έλληνες βελτίωσαν το βιοτικό τους επίπεδο, απέκτησαν αυτοκίνητα και οι οδικές συνδέσεις έγιναν βελτιώθηκαν θεαματικά και ο κόσμος επιζητούσε την ευκολία.
Οι Βολιώτες προτιμούσαν πλέον είτε τα αστικά λεωφορεία είτε τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα για να μετακινηθούν και η σταδιακή μείωση του επιβατικού κοινού οδήγησε ώστε το 1980 να έχουν απομείνει μόνο 4 «βενζίνες» και τελικά, στην οριστική διακοπή των δρομολογίων το καλοκαίρι του 1987, μόνο δύο. Ο Δήμος Βόλου το 1993 μερίμνησε και αγόρασε την τελευταία «βενζίνα», την «Έλλη», που είχε απομείνει στο λιμάνι και προσπάθησε για ψυχαγωγικούς κυρίως λόγους, αλλά και για τις αναμνήσεις, την αναβίωση της γραμμής των Βόλου-Αλυκών, Εντούτοις, η προσπάθεια αυτή δεν βρήκε ανταπόκριση και η ιστορία έμεινε μόνο ως ανάμνηση για τους παλιούς και ως φωτογραφίες για τους νεότερους.
Ο Γρηγόρης Καρταπάνης θυμάται ότι μέσα στα 60 χρόνια που μεσουράνησαν «οι βενζίνες του Βόλου» δεν συνέβη κάποιο σοβαρό ναυτικό ατύχημα, αλλά τα μικροατυχήματα μεταξύ των μικρών πλοίων δεν έλειψαν και ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» στις 4/8/1953 ότι «περί το μεσονύκτιον της Κυριακής συνεκρούσθησαν εντός του λιμένος οι βενζινάκατοι της γραμμής Πευκακίων, “Λέων” και “Σπύρος”. Εκ των επιβατών ουδείς έπαθε τι. Ζημίας τινάς υπέστη η βενζινάκατος Σπύρος. Ανακρίσεων επελήφθη η αστυνομία λιμένος».
Στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» δημοσιεύονταν και διαφημίσεις των πλοίων, αλλά και ανακοινώσεις από το Λιμεναρχείο της εποχής για τα δρομολόγια που θα εκτελούσαν οι «βενζίνες». Χαρακτηριστικά έγραφε η εφημερίδα το καλοκαίρι του 1954, υπό τον τίτλο «Νέα δρομολόγια των πετρελαιάκατων: Δια διαταγής του Λιμεναρχείου καθωρίσθησαν ως εξής τα δρομολόγια μεταξύ Βόλου- Αλυκών και Βόλου-Πευκακίων: καθ’ εκάστην ανά ημίσειαν ώραν και από 9.30 π.μ. μέχρι της 12ης μεσημβρινής. Το τελευταίον δρομολόγιον εξ Αλυκών θα πραγματοποιείται την 2.30 μ.μ. Βόλου-Πευκακίων: καθ’ εκάστην ανά ημίσειαν ώραν και από 9 πμ μέχρι 2 μ.μ. Το τελευταίον δρομολόγιον εκ Πευκακίων ωρίσθη την 2.30 μ.μ. τα απογευματινά δρομολόγια θα πραγματοποιούνται από 6 μμ μέχρι 12 μ.μ. η δε τελευταία πετρελαιάκατος θα αναχωρή προς Βόλον την 12.30 νυκτερινήν.»
Σε αρθρογραφία του στον «Ταχυδρόμο» ο Γρηγόρης Καρταπάνης επισημαίνει επίσης ότι «οι βενζίνες, πέρα από την δρομολογιακή εξυπηρέτηση, συμμετείχαν και σε διάφορες εκδηλώσεις που διοργανώνονταν από τοπικούς φορείς. Μια τέτοια ήταν η Ναυτική Βραδιά, η τελετή λήξης δηλαδή των εκδηλώσεων τής τότε Ναυτικής Εβδομάδας, όπως τουλάχιστον θυμάμαι στη δεκαετία του ’70. Βράδυ Κυριακής και όλα τα σκάφη φωταγωγημένα, με αφή βεγγαλικών και συριγμούς, περνούσαν το ένα πίσω από το άλλο μπροστά από την παραλία και εξέρχονταν από το αγεφύρωτο τότε “μπουγαζάκι” στο κτήριο Παπαστράτου, για να επιστρέψουν από την είσοδο του λιμανιού. Ανάλογες φιέστες φαίνεται πώς πραγματοποιούνταν και παλιότερα με αφορμή διάφορες άλλες εκδηλώσεις και γεγονότα.
Όπως το 1953, που διοργανώθηκε στο Βόλο η 2η Πανθεσσαλική Εμποροβιομηχανική Έκθεση, στην οποία εξέθεταν τα προϊόντα και τις δραστηριότητές τους τοπικές (θεσσαλικές) επιχειρήσεις και σημειώθηκε αξιοπρόσεχτη επιτυχία. Πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με την ετήσια εμποροπανήγυρη (παζάρι), αλλά διήρκεσε 10 ημέρες, έως μετά το Δεκαπενταύγουστο, και εκτός από τις αμιγώς εμπορικές πράξεις οργανώθηκαν πολλές αθλητικές και πολιτιστικές- καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το βράδυ της τελευταίας ημέρας της έκθεσης, υπήρξε η τελετή λήξης της, η λεγόμενη “ενετική εορτή” ή “φαντασμαγορική θαλασσινή εορτή”, με πυροτεχνήματα στη παραλία και παρέλαση φωταγωγημένων σκαφών, όπου συμμετείχαν και οι βενζίνες, ενώ η μπάντα του δήμου παιάνιζε πάνω σε ρυμουλκούμενη φορτηγίδα».
Όλα αυτά αποτελούν τη ζωντανή ιστορία σε μια πόλη που αναπτύχθηκε ραγδαία τον περασμένο αιώνα, που πάντα πρωτοπορούσε και είχε ανοιχτούς ορίζοντες προς τη μεριά της θάλασσας και ήταν το όνειρο κάθε νέου να κατοικήσει και να ζήσει στην πατρίδα του Ιάσονα και να προχωρήσει προς το μέλλον.
Οι «βενζίνες του Βόλου» πέρασαν στην ιστορία, όπως και τόσα άλλα στον ευλογημένο τόπο υπό τη σκιά του Βουνού των Κενταύρων.
Ω, ουρανοί! Σε έναν κυκλικό πίνακα του Μεξικανού καλλιτέχνη Αντόνιο ντε Τόρες (Antonio de Torres) του 18ου αιώνα, μια ένδοξη Παναγία αιωρείται στον ουρανό μέσα σε μια δίνη από παστέλ σύννεφα. Το κεφάλι της περιβάλλεται από ένα φωτοστέφανο από 12 αστέρια και στέκεται πάνω σε μια ημισέληνο, με έναν χαρούμενο ήλιο να ξεπροβάλλει πίσω της – όλα στοιχεία που παραπέμπουν στην Αποκάλυψη 12:1 της Βίβλου. Την περιβάλλουν άγιοι, μερικοί από τους οποίους την ατενίζουν με λατρεία, ενώ άλλοι κοιτάζουν εμάς, έξω από τον πίνακα, για να ενθαρρύνουν την πίστη μας.
Κονκάρδα καλόγριας με την Άμωμη Σύλληψη και αγίους, Μεξικό, περ. 1720, που αποδίδεται στον ζωγράφο Αντόνιο ντε Τόρες. Λάδι σε χαλκό με διάμετρο 18 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που διατέθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Ο πανηγυρικός πίνακας του Ντε Τόρες είναι γεμάτος ευλαβικό νόημα, εξαίσιες λεπτομέρειες και μια μεγάλη έκπληξη: έχει διάμετρο μόλις 18 εκατοστά και είναι κονκάρδα Μεξικανής καλόγριας, από αυτές που οι καλόγριες του τάγματος της Σϋλληψης και οι Ιερωνυμίτισσες καρφίτσωναν στα ράσα τους, κάτω από τον λαιμό τους. (Οι μοναχοί καρφίτσωναν παρόμοια σήματα στις κάπες τους).
Οι κονκάρδες των μοναχών και των καλογριών είναι μια μοναδική μεξικανική παράδοση που ξεκίνησε τον 17ο αιώνα. Ωστόσο, οι ζωγραφιές των εμβλημάτων αυτών συνδέονται με πανάρχαιες ευρωπαϊκές παραδόσεις. Η κυκλική ζωγραφική του Ντε Τόρες παραπέμπει στη δημοφιλή φλωρεντινή αναγεννησιακή παράδοση της tondo (κυκλικής) ζωγραφικής, η οποία με τη σειρά της ανάγεται στα αρχαία μετάλλια. Ένας καλλιτέχνης έπρεπε να είναι ιδιαίτερα ικανός για να κατακτήσει την κυκλική σύνθεση.
Κονκάρδα μοναχού με τη Γέννηση του Χριστού, Μεξικό, περ. 1768, του Χοσέ ντε Πάες. Λάδι σε χαλκό, 11 x 9 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που διέθεσε το Ίδρυμα Joseph B. Gould, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Οι επιφανείς καλλιτέχνες του Μεξικού δημιούργησαν κονκάρδες που απηχούσαν το μεγαλείο της τέχνης τους. Σε κάθε κονκάρδα, ο καλλιτέχνης ζωγράφιζε μια κεντρική βιβλική σκηνή, με δημοφιλείς επιλογές τον Ευαγγελισμό (όπου ο άγγελος Γαβριήλ ανακοίνωσε στη Μαρία ότι θα αποκτήσει γιο, τον Ιησού) ή την Άμωμη Σύλληψη (η καθολική πίστη ότι η μητέρα του Ιησού γεννήθηκε χωρίς αμαρτία). Στη συνέχεια, οι καλλιτέχνες γέμιζαν τις άκρες με λουλούδια, χερουβείμ, αγγέλους και αγίους, ανάλογα με την προτίμηση και τη θρησκευτική τάξη του κατόχου της κονκάρδας. Για παράδειγμα, ο Μεξικανός ζωγράφος Χοσέ ντε Πάες (José de Páez) δημιούργησε μια θαυμάσια ορθογώνια κονκάρδα μοναχού με θέμα τη Γέννηση του Χριστού, με τον Θεό να παρακολουθεί την Αγία Οικογένεια.
Αυτές οι κονκάρδες ήταν μία από τις νέες τέχνες που γεννήθηκαν από τον ισπανικό αποικισμό του Νέου Κόσμου.
Η τέχνη της Νέας Ισπανικής Αμερικής
Στα τέλη του 15ου αιώνα, η Ισπανία άρχισε να αποικίζει τον Νέο Κόσμο, επηρεάζοντας την τέχνη της Αμερικής. Οι ντόπιοι καλλιτέχνες, παραμένοντας πιστοί στις παραδόσεις τους, δέχτηκαν την επίδραση των ευρωπαϊκών, ασιατικών και αφρικανικών στοιχείων και τεχνοτροπιών, δημιουργώντας έτσι νέες μορφές και τύπους τέχνης.
Όταν οι Ισπανοί ήρθαν στον Νέο Κόσμο, οι θρησκευτικοί πίνακες και τα γλυπτά ήταν σημαντικά για τη μεταστροφή του ιθαγενούς πληθυσμού στον καθολικισμό. Όπου ήταν δυνατόν, οι Ισπανοί καλλιτέχνες μετέδωσαν τις δυτικές τεχνικές τους στους ντόπιους καλλιτέχνες, με αποτέλεσμα τα λατινοαμερικάνικα λατρευτικά έργα να αποκτήσουν ισπανικό ύφος.
«Η παρουσίαση της Παρθένου στον Ναό» (Τα Εισόδια της Θεοτόκου), Μεξικό, 1720, του Χουάν Φρανσίσκο ντε Αγκιλέρα. Λάδι σε καμβά, 141 x 101 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που δόθηκαν από το Ταμείο Αποδιάθεσης της Συλλογής Μεξικανικής Τέχνης Bernard και Edith Lewin, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Οι ευρωπαϊκές τεχνοτροπίες που μεταβιβάστηκαν ήταν αρκετές. Για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1530, αφού οι Ισπανοί αποίκισαν το Κούσκο, ψηλά στα βουνά των Άνδεων του Περού, οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες μοιράστηκαν τις δεξιότητές τους με τους ντόπιους. Οι αυτόχθονες και οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες που εργάστηκαν στην πόλη από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα έγιναν γνωστοί ως Σχολή του Κούσκο, η οποία εξαπλώθηκε σε όλες τις Άνδεις, στη Βολιβία και τον Ισημερινό.
Συχνά στους πρώιμους πίνακες της Ισπανικής Αμερικής, υπάρχει μια αφέλεια στις τεχνικές των καλλιτεχνών. Ωστόσο, το θεϊκό μήνυμα που μεταφέρεται σε αυτούς τους πίνακες είναι τόσο ισχυρό όσο και στα πιο άρτια τεχνικά θρησκευτικά έργα της ακμής της Αναγέννησης. Είναι μια σημαντική υπενθύμιση ότι η πρόθεση του καλλιτέχνη πίσω από έναν πίνακα είναι ισχυρή.
«Η Αγία Οικογένεια», Μεξικό, τέλη 17ου με αρχές 18ου αιώνα, του Νικολάς Ροντρίγκες Χουάρες. Λάδι σε πάνελ, 33 x 43 εκ. Αγοράστηκε με πόρους που δόθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Μια μικρή εικόνα με τίτλο «Η Αγία Οικογένεια» του Μεξικανού καλλιτέχνη Νικολάς Ροντρίγκες Χουάρες (Nicolás Rodríguez Juárez) είναι χαρακτηριστική όσον αφορά αυτό το σημείο. Ο Χουάρες απεικονίζει τη Μαρία και το θείο Βρέφος να μας κοιτάζουν απευθείας, ενώ ο Ιωσήφ κοιτάζει τον μικρό Χριστό, ο οποίος σηκώνει το χέρι Του και μας ευλογεί. Και οι τρεις μορφές εκπέμπουν θεϊκό φως και η πρόσκληση να συνδεθούμε με την πίστη μας λάμπει έντονα. Ξεχνάμε ότι αυτές οι μορφές δεν είναι απόλυτα σωστές ανατομικά, με τα μεγάλα μάτια, τα παχουλά μάγουλα και τα παχουλά χέρια τους.
Οι ισπανόφωνοι καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από τις ευρωπαϊκές συνθέσεις παραμένοντας πιστοί στις δικές τους καλλιτεχνικές παραδόσεις. Για παράδειγμα, ένα μέλος της νεοσύστατης (1722) Ακαδημίας ζωγράφων του Μεξικού, ο καλλιτέχνης Νικολάς Ενρίκες (Nicolás Enríquez), αναζήτησε έμπνευση στο βιβλίο χαρακτικών των Ιησουιτών με τίτλο «Evangelicae Historiae Imagines» («Εικόνες της Ευαγγελικής Ιστορίας») του Ιερώνυμου Ναδάλ για να ζωγραφίσει τη «Λατρεία των Βασιλέων, με τον Αντιβασιλέα Πέδρο δε Κάστρο υ Φιγκερόα, Δούκα της Λα Κονκίστα». Στον ίδιο πίνακα, ο Ενρίκες κάνει αναφορά και σε ένα έργο στον καθεδρικό ναό της Πόλης του Μεξικού του Μεξικανού ζωγράφου Χουάν Ροντρίγκες Χουάρες.
«Η λατρεία των Βασιλέων, με τον Αντιβασιλέα Πέδρο δε Κάστρο υ Φιγκερόα, Δούκα της Λα Κονκίστα», Μεξικό, 1741, από τον Νικολάς Ενρίκες. Λάδι σε χαλκό, 105 x 83 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που διέθεσαν οι Κέλβιν Ντέιβις, Λίντα και Στιούαρτ Ρέσνικ, Κάθι και Φρανκ Μπάξτερ, Μπεθ και Τζος Φρίντμαν και Τζέιν και Τέρι Σέμελ μέσω της Επιτροπής Συλλεκτών 2012. Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα της σύγκλισης του ισπανικού στυλ με τις τοπικές ευαισθησίες είναι ο πίνακας του Ντε Τόρες «Ιερή συνομιλία με την Άμωμη Σύλληψη και τον Θεϊκό Ποιμένα». Στον πίνακα, μια μοναχή του τάγματος της Σύλληψης συνομιλεί με τον Ισπανό μυστικιστή Άγιο Ιωάννη του Σταυρού. Φοράει μια ιερή κονκάρδα στο ράσο της και υποκλίνεται καθώς προσφέρει τη θεϊκά αφυπνισμένη καρδιά της στον άγιο.
«Ιερή συνομιλία με την Άμωμη Σύλληψη και τον Θεϊκό Ποιμένα», Μεξικό, 1719, του Αντόνιο Ντε Τόρες. Λάδι σε καμβά, 58 x 84 εκ. Αγοράστηκε με πόρους που δόθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Στην αριστερή πλευρά του πίνακα, η Παναγία στέκεται πάνω σε έναν λευκό κρίνο, σύμβολο αγνότητας. Ο Χριστός, ως καλός ποιμένας, στέκεται στη μέση της γέφυρας, στο κέντρο του πίνακα. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Μουσείου Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες (LACMA), η γέφυρα συνδέει και τις τέσσερις μορφές του πίνακα και συμβολίζει ότι η ιερή κοινωνία της μοναχής με τον άγιο πραγματοποιήθηκε μόνο χάρη στη θεία παρέμβαση της Παναγίας και του Χριστού.
Ο Ντε Τόρες ζωγράφισε τη γέφυρα από την οπτική γωνία του πουλιού, μια άποψη δημοφιλής στους φλαμανδικούς πίνακες του Πέτερ Μπρύγκελ του Πρεσβύτερου.
Θαυματουργές ζωγραφιές
Το γνωστό μοτίβο της «Παναγίας της Γουαδελούπης» που περιβάλλεται από τέσσερις βινιέτες έχει αναπαραχθεί πολλές φορές. Πολλοί από αυτούς τους πίνακες φαίνονται παρόμοιοι, αλλά οι τεχνοτροπίες τους διαφέρουν. Αυτό οφείλεται στο ότι οι καλλιτέχνες αντέγραφαν πίνακες διάσημων καλλιτεχνών. Για παράδειγμα, ο Μεξικανός καλλιτέχνης Χουάν Κορρέα (Juan Correa) είχε κατασκευάσει ένα κέρινο μοντέλο για να αντιγράφουν οι ζωγράφοι τα έργα του.
«Η Παναγία της Γουαδελούπης» , Μεξικό, 1691, των Μανουέλ ντε Αρεγιάνο και Αντόνιο ντε Αρεγιάνο. Λάδι σε καμβά, 182 x 123 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που διατέθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Σε παλιότερη έκθεση του LACMA, ο πίνακας «Η Παναγία της Γουαδελούπης» των Μανουέλ ντε Αρεγιάνο και Αντόνιο ντε Αρεγιάνο (Manuel de Arellano, Antonio de Arellano), του 1691, φέρει την υπογραφή «απευθείας από το πρωτότυπο» για να αναγνωριστεί το αρχικό αντίγραφο. Στον πίνακα, τέσσερις βινιέτες δείχνουν πώς η Παναγία εμφανίστηκε στον Ινδιάνο Χουάν Ντιέγκο το 1531 λέγοντάς του να ζητήσει από τον επίσκοπο να χτίσει μια εκκλησία στον λόφο προς τιμήν της. Ο θρύλος λέει ότι ο επίσκοπος δεν πίστεψε τον Ινδιάνο. Η Παναγία εμφανίστηκε στον Ντιέγκο τρεις φορές με το ίδιο αίτημα, αλλά ο επίσκοπος δεν πειθόταν. Στην τέταρτη επίσκεψή της, η Παναγία είπε στον Ντιέγκο να πάει στο λόφο, να μαζέψει τριαντάφυλλα Καστίλλης και να τα δώσει στον επίσκοπο. Ο Ντιέγκο μάζεψε τα τριαντάφυλλα στον μανδύα του και στη συνέχεια τα πήγε στον σοκαρισμένο επίσκοπο – τα τριαντάφυλλα Καστίλλης δεν φυτρώνουν στην περιοχή. Όταν ο Ντιέγκο άδειασε όλα τα τριαντάφυλλα από τον μανδύα του, ως εκ θαύματος αποτυπώθηκε στον μανδύα η εικόνα της Παναγίας. Η τελευταία βινιέτα του πίνακα δείχνει το θαύμα.
Ο Μιγκέλ Γκονζάλες απεικόνισε επίσης τον θρύλο, χρησιμοποιώντας το «enconchado», μια νέα τεχνική που έφτασε στο ζενίθ της γύρω στα 1680 με 1700, στην οποία ενθέσεις από φίλντισι εμπλούτιζαν τον πίνακα. Η ιριδίζουσα φύση του σιντεφιού προσθέτει μια επιπλέον πινελιά υπερβατικότητας στον πίνακα «Παρθένος της Γουαδελούπης».
«Η Παναγία της Γουαδελούπης», Μεξικό, περ. 1698, του Μιγκέλ Γκονζάλες. Λάδι σε καμβά πάνω σε ξύλο επενδεδυμένο με φίλντισι (πίνακας enconchado), 99 x 70 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που διατέθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Λατρευτικά γλυπτά
Στον ισπανόφωνο κόσμο, τα ιερά γλυπτά είναι πολυχρωματικά, δηλαδή, ζωγραφισμένα με πολλά χρώματα.
Συχνά, έργα του ίδιου γλύπτη μπορεί να φαίνονται πολύ διαφορετικά λόγω της συμμετοχής διαφορετικών τεχνιτών. Οι αναθέτες συχνά έπαιρναν τα αγάλματα που είχαν παραγγείλει άβαφα. Ήταν στο χέρι τους να κανονίσουν να βρουν έναν ζωγράφο για να διακοσμήσει τα έργα και να τα κάνει όσο το δυνατόν πιο αληθοφανή. Για να τους προσδώσουν φυσικότητα, οι καλλιτέχνες συχνά προσέθεταν στα γλυπτά γυάλινα μάτια, δόντια από ελεφαντόδοντο και αληθινές βλεφαρίδες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, τα έργα ήταν ντυμένα με κοστούμια.
Ένα μικρό, από τα τέλη του 18ου αιώνα, ιδιωτικό λατρευτικό γλυπτό της «Παναγίας του Ροζαρίου» από τη Γουατεμάλα, ζωγραφισμένο από τον Φελίπε ντε Εστράδα (Felipe de Estrada), φέρει την υπογραφή του ζωγράφου, κάτι ασυνήθιστο για την εποχή. Επιπλέον, ο Εστράδα διακόσμησε τα ενδύματα της Παναγίας με λεπτό ύφασμα – τέτοια έργα τέχνης ονομάζονταν «estofados».
«Η Παναγία του Ροζαρίου», Γουατεμάλα, περ. 1750-1800, από άγνωστο γλύπτη. Χρωματισμένο από τον Φελίπε ντε Εστράδα. Επιχρωματισμένο και επιχρυσωμένο γλυπτό από ξύλο και γυαλί, 29 x 14 εκ. Αγοράστηκε με κεφάλαια που δόθηκαν από το Bernard and Edith Lewin Collection of Mexican Art Deaccession Fund, Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες. (Public Domain)
Οι ισπανόφωνοι καλλιτέχνες προσάρμοσαν κάποιες ισπανικές διακοσμητικές τεχνικές και τα γλυπτά απέκτησαν ένα χαρακτηριστικό τοπικό ύφος. Για παράδειγμα, στην Ισπανία ο χρυσός χρησιμοποιούνταν συνήθως ως υπόστρωμα, ένα βασικό στρώμα στα γλυπτά πάνω στο οποίο εφαρμόζονταν τα χρώματα. Στη συνέχεια, οι καλλιτέχνες χάραζαν σχέδια πάνω στη βαμμένη επιφάνεια, αποκαλύπτοντας τον χρυσό από κάτω. Μέρος του χρυσού παρέμενε κρυμμένο κάτω από το χρώμα, ενισχύοντας περαιτέρω τις χρωστικές ουσίες του χρώματος. Οι καλλιτέχνες στο Κίτο του Εκουαδόρ χρησιμοποιούσαν χρυσές και ασημένιες βάσεις στα αγάλματά τους. Η πρακτική αυτή υπήρχε στην Ισπανία, αλλά οι γλύπτες του Εκουαδόρ τη χρησιμοποιούσαν με πιο δραματικό τρόπο, συχνά αντιπαραβάλλοντας τη με χρυσό.
Οι ιεροί πίνακες και τα γλυπτά της ισπανικής Αμερικής λειτουργούσαν ως όργανα πίστης: προορίζονταν να εμπνεύσουν τη λατρεία. Οι πιστοί ανέπτυσσαν στενές σχέσεις με αυτά τα μεγαλειώδη έργα. Το να τα ξαναζωγραφίζουν οι καλλιτέχνες για να ευθυγραμμιστούν με τις λαϊκές ευαισθησίες ήταν κάτι συνηθισμένο και στη γλυπτική και στη ζωγραφική. Οι ισπανόφωνοι καλλιτέχνες εμφυσούσαν σε κάθε έργο τους έντονα συναισθήματα, χειρονομίες και ζωτικότητα – ήταν όλα σαφώς σχεδιασμένα για να διδάξουν τις Γραφές και να εμπνεύσουν τον στοχασμό και τη λατρεία του Θεού.
![www.2steps.gr [Φάρος Μονεμβασιάς, Λακωνία]](https://2steps.gr/themes/photos/2020/053/003149/vl/2steps.gr_lighthouse_monemvasia_lakonia_001.jpg)
