Παράδοση

Το ρητό «Μην κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του»* είναι ένα δημοφιλές ρητό που ταιριάζει σε πολλές περιπτώσεις. Όχι όμως και όταν πρόκειται για πολύτιμες βιβλιοδεσίες.

Οι πολύτιμες βιβλιοδεσίες, γνωστές και ως βιβλιοδεσίες με κοσμήματα, είναι ένα είδος βιβλιοδεσίας όπου τα εξώφυλλα διακοσμούνται με πολυτελή υλικά που μπορεί να περιλαμβάνουν πολύτιμους λίθους, ασήμι, χρυσό, ελεφαντόδοντο και σμάλτο. Αυτό το στυλ εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και συνήθως προανήγγειλε ότι το εσωτερικό του βιβλίου περιείχε σημαντικό και πολύτιμο κείμενο μαζί με όμορφες μικρογραφίες. Έτσι, ο εξωτερικός στολισμός έδειχνε σε μια αρμόζουσα ευσέβεια. Αυτά τα βιβλία προορίζονταν να προβάλλονται όχι από τις ράχες τους, αλλά από τα εξώφυλλά τους.

Με την εφεύρεση της τυπογραφίας, οι βιβλιοδεσίες θησαυρού έγιναν λιγότερο δημοφιλείς, αν και η πρακτική αυτή συνεχίστηκε μέσα στους αιώνες. Αξιοσημείωτες βιβλιοδεσίες έγιναν για την αυλή των Βερσαλλιών και τα περίτεχνα βαρύτιμα σχέδια αναβίωσαν τον 20ό αιώνα, ιδίως από την αγγλική εταιρεία Sangorski & Sutcliffe.

Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου

Στον Μεσαίωνα, οι βαρύτιμες βιβλιοδεσίες ήταν σύμβολα κύρους που αντιπροσώπευαν τον πλούτο του ιδιοκτήτη – ακόμη και τα απλά βιβλία αποτελούσαν πολυτέλεια. Σε αυτή την περίοδο, κάθε μέρος της επίπονης διαδικασίας κατασκευής βιβλίων γινόταν με το χέρι, από τη δημιουργία των σελίδων περγαμηνής μέχρι την αντιγραφή του κειμένου και την κατασκευή της βιβλιοδεσίας. Πολλά μεσαιωνικά χειρόγραφα – εντελώς εύθραυστα – έχουν χαθεί. Οι σωζόμενες βαρύτιμες βιβλιοδεσίες αποτελούν ακόμη πιο σπάνια κομμάτια, καθώς τα πολύτιμα υλικά τους συχνά ληστεύονταν και επαναχρησιμοποιούνταν.

Η «Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου» του 13ου αιώνα, μέρος της φημισμένης συλλογής μεσαιωνικών εικονογραφημένων χειρογράφων της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου Μόργκαν, είναι το πολυτελέστερο σωζόμενο γερμανικό χειρόγραφο της εποχής του και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ρωμανικής τέχνης. Περιέχει τα κείμενα που χρησιμοποιούνταν από τον τελετάρχη της μεγάλης λειτουργίας και πήρε το όνομά του από τον κληρικό που το παρήγγειλε: τον Berthold ή Μπερτόλδο, ηγούμενο του αββαείου Weingarten (Βάινγκαρτεν).

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Μπερτόλδος επικεντρώθηκε στην παραγωγή εξαιρετικών πολιτιστικών αντικειμένων για να ενισχύσει τη φήμη του αββαείου του ως θρησκευτικού ιδρύματος διεθνούς φήμης. Μια καταστροφική πυρκαγιά το 1215 ατσάλωσε την αποφασιστικότητα του Μπερτόλδου, ο οποίος παρήγγειλε μια νέα σειρά φωτισμένων λειτουργικών βιβλίων, στα οποία περιλαμβάνεται αυτό που σήμερα αποκαλείται «Ιερά Σύνοψις Μπερτόλδου».

Η βιβλιοδεσία, η καλλιγραφία και η εικονογράφηση του βιβλίου αντικατοπτρίζουν ένα υψηλότατο επίπεδο καλλιτεχνίας. Το με κοσμήματα διακοσμημένο εξώφυλλο περιλαμβάνει μια κεντρική απεικόνιση της Παναγίας με το Θείο Βρέφος σε επάργυρο ανάγλυφο, ένθετο μέσα σε σταυρό. Αυτή η εσωτερική σύνθεση περιβάλλεται από δώδεκα φιγούρες repoussé (διαμορφωμένες με σφυρηλάτηση στην πίσω πλευρά) που αναγνωρίζονται από τις επιγραφές που τις συνοδέυουν: Ο ηγούμενος Μπερτόλδος, οι προστάτες άγιοι του αββαείου Βάινγκαρτεν Άγιος Μαρτίνος και Άγιος Οσβάλδος, οι τέσσερις Ευαγγελιστές, οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, ο Άγιος Νικόλαος και οι αρετές Παρθενία και Ταπεινοφροσύνη.

Συλλογή Βερσαλλιών Wrightsman

Η τεχνική της βιβλιοδεσίας από μαροκινό δέρμα με χρυσό (η τεχνική της εφαρμογής φύλλων χρυσού σε δέρμα κατσικίσιου δέρματος φυτικής δέψης) για τυπωμένους τόμους άνθισε στην αυλή των Βερσαλλιών τον 18ο αιώνα. Παρόλο που αυτές οι βιβλιοδεσίες δεν είναι κεκοσμημένες όπως οι παλαιότερες μεσαιωνικές, συνέχισαν να θεωρούνται σύμβολα κύρους και να αντανακλούν το άριστο αισθητικό γούστο του ιδιοκτήτη τους. Εξαιρετικά και σημαντικά δείγματα που δημιουργήθηκαν για τους βασιλείς και τους ανθρώπους του στενότερου κύκλου τους, είναι ιδιαιτέρως πολύτιμα σήμερα.

Μία από τους μεγαλύτερους σύγχρονους συλλέκτες γαλλικής τέχνης του 18ου αιώνα ήταν η αείμνηστη φιλάνθρωπος Τζέιν Ράιτσμαν [Jayne Wrightsman]. Όπως εξήγησε ο ειδικός του Οίκου Christie’s Ουίλιαμ Στράφορντ στο podcast «The AD Aesthete» («Η ωραιολάτρις μ.Χ.»), «πολύ συχνά, όπως για τόσους πολλούς συλλέκτες του 18ου αιώνα, είναι η γοητεία της προέλευσης, ποιος ήταν ο παραγγελιοδόχος. … Νομίζω ότι η συλλογή βιβλίων της ήταν ένας άλλος τρόπος για να εισέλθει σε αυτούς τους κόσμους που συνέλεγε μέσω των πινάκων και των επίπλων της. … Ήταν μικροσκοπικά κομμάτια ιστορίας.»

Το ενδιαφέρον της για και η αναζήτηση σημαντικών και σπάνιων δειγμάτων διαμόρφωσε καθοριστικά τη διακεκριμένη συλλογή της, η οποία αποτελεί απόδειξη της καλλιτεχνικής και ιστορικής σημασίας των βιβλιοδεσιών. Η Ράιτσμαν δώρισε μεγάλο μέρος αυτού του τμήματος της συλλογής της σε μουσεία, με κυριότερο δικαιούχο το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.

Μεταξύ των βιβλίων που δωρίστηκαν στο The Met είναι και βιβλία που ανήκαν στις βιβλιοθήκες του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄, της Μαντάμ ντε Πομπαντούρ και της Μαρίας Αντουανέτας. Ένα από τα βιβλία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄ είναι δεμένο με κόκκινο μαροκινό δέρμα με χρυσά διακοσμητικά στοιχεία. Τα περιθώρια περιέχουν fleurons, δηλαδή στυλιζαρισμένα μοτίβα λουλουδιών ή φύλλων, τα οποία στην προκειμένη περίπτωση είναι φύλλα ακάνθου και κλαδιά ελιάς. Τα γωνιακά διακοσμητικά σχέδια παρουσιάζουν fleurs-de-lis, εραλδικά μοτίβα σε σχήμα κρίνου, σύμβολα της γαλλικής μοναρχίας.

Οι γυναίκες της Αυλής ήταν επίσης σημαντικές συλλέκτριες βιβλίων και τα κομμάτια τους αποτελούν σημαντικό μέρος της δωρεάς Wrightsman. Η Μαντάμ ντε Πομπαντούρ είχε πάνω από 35.000 τόμους στη βιβλιοθήκη της. Και στα δύο – αυτό το δείγμα από τη συλλογή της, το οποίο είναι διακοσμημένο με λουλουδάτα περιγράμματα, και εκείνο από τη συλλογή της Μαρίας Αντουανέτας, το οποίο εμφανίζει βασιλικά fleurs-de-lis, δεσπόζει ένα έμβλημα στο κέντρο, μια εραλδική διακόσμηση που προβάλλει τον ιδιοκτήτη του βιβλίου.

Τα διακοσμητικά μοτίβα της βιβλιοδεσίας εκείνης της περιόδου αντικατοπτρίζουν και τις σύγχρονες τάσεις και καινοτομίες. Στη δεκαετία του 1780, οι Γάλλοι αδελφοί Μονγκολφιέ υπήρξαν πρωτοπόροι στην εξέλιξη του αερόστατου και πραγματοποίησαν την πρώτη ελεύθερη πτήση στις Βερσαλλίες, ενθουσιάζοντας τον βασιλιά και την Αυλή του. Έτσι, το μοτίβο του αερόστατου έγινε ένα δημοφιλές διακοσμητικό μοτίβο, όπως φαίνεται και από αυτό το γοητευτικό βιβλίο με το επίχρυσο αερόστατο στο εξώφυλλό του.

Sangorski & Sutcliffe

Οι βιβλιοδεσίες μεσαιωνικού στυλ με διακόσμηση από πολύτιμους λίθους γνώρισαν μια αναβίωση κατά τη διάρκεια του κινήματος Arts and Crafts. Αυτό το καλλιτεχνικό κίνημα αναζήτησε έμπνευση στον Μεσαίωνα και απέρριψε τη φθηνή μαζική κατασκευή και εκτύπωση. Μια ξεχωριστή εταιρεία βιβλιοδεσίας που ακολουθούσε αυτές τις αρχές της χειροτεχνίας, της ομορφιάς και της δημιουργικότητας ήταν η Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ, η οποία ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1901 και εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Οι «θησαυροδεσίες» της Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ, όπως και οι ιστορικοί προκάτοχοί τους, συλλέγονται σήμερα από εξέχοντα ιδρύματα και ιδιώτες συλλέκτες. Μια βιβλιοδεσία που αποτελεί σήμερα μέρος της βιβλιοθήκης Κούπερ Χιούιτ, Βιβλιοθήκη Ντηζάιν Σμιθσόνιαν του κειμένου «Wine, Women, and Song» («Κρασί, γυναίκες και τραγούδι») είναι ένα σπάνιο παράδειγμα των πρώιμων έργων της εταιρείας. Αποτελείται από μαροκινό δέρμα με χρυσό stipple (μια επιφάνεια σημαδεμένη με πολυάριθμες μικρές κουκκίδες), περίπλοκα φυλλώδη μοτίβα και ενσωματωμένους αμέθυστους, οι οποίοι αναπαριστούν σταφύλια, όπως αρμόζει στο θέμα του βιβλίου.

Η πιο διάσημη δημιουργία της Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ γεννήθηκε το 1909, όταν ανατέθηκε στην εταιρεία να δημιουργήσει μία μοναδική βιβλιοδεσία για το «Ρουμπαγιάτ» του Ομάρ Καγιάμ, ένα διάσημο βιβλίο περσικής ποίησης σε αγγλική μετάφραση. Η βιβλιοδεσία αυτή, γνωστή ως «Ο Μέγας Ομάρ», χρειάστηκε δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το μπροστινό εξώφυλλο ήταν διακοσμημένο με τρία επίχρυσα παγώνια με φτέρωμα από πετράδια μέσα σε ένα περίγραμμα από κλήματα. Συνολικά, ολόκληρο το βιβλίο περιείχε 1.050 πολύτιμους λίθους, όπως τοπάζια, σμαράγδια και ρουμπίνια, καθώς και άφθονες ποσότητες φύλλων χρυσού και δικαίωσε τις προσδοκίες τόσο του δημιουργού όσο και του παραγγελιοδόχου να είναι το πιο έξοχο δείγμα σύγχρονης βιβλιοδεσίας.

Δυστυχώς, αυτό το έργο είναι γνωστό μόνο από φωτογραφίες. Τον Απρίλιο του 1912, στο δρόμο του προς την Αμερική έχασε το προβλεπόμενο δρομολόγιο. Αντ’ αυτού, επιβιβάστηκε στο επόμενο πλοίο, τον Τιτανικό. Το βιβλίο φαίνεται ότι βυθίστηκε μαζί με το πλοίο και εικάζεται ότι βρίσκεται μέσα στα συντρίμμια του. Τη δεκαετία του 1930, μια δεύτερη εκδοχή αυτής της βιβλιοδεσίας κατασκευάστηκε από τη Σανγκόρσκι & Σάτκλιφ. Κατά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τοποθετήθηκε σε ένα θησαυροφυλάκιο στο Λονδίνο, για να είναι ασφαλές κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών. Ωστόσο, εκείνη η περιοχή βομβαρδίστηκε σε μεγάλο βαθμό και το βιβλίο, παρά τα προστατευτικά του καλύμματα, υπέστη μεγάλη ζημιά: το δέρμα του έλιωσε και οι σελίδες του κάηκαν. Το 1945, η εταιρεία ξεκίνησε μια τρίτη έκδοση, χρησιμοποιώντας ορισμένα άθικτα κοσμήματα από την κατεστραμμένη δεύτερη έκδοση, και η εργασία αυτή συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1980. Αυτό το αντίτυπο βρίσκεται τώρα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Η πρόσβαση είναι εξαιρετικά περιορισμένη και, ελπίζουμε, ότι θα παραμείνει ασφαλές για πάντα.

Η αισθητική εμπειρία του ξεφυλλίσματος ενός χάρτινου βιβλίου με μαλακό ή σκληρό εξώφυλλο, πόσο μάλλον ενός ψηφιακού βιβλίου, ωχριά μπροστά σε αυτές τις βιβλιοδεσίες-θησαυρούς. Δυστυχώς, σήμερα θα ήταν δύσκολο να αναδημιουργηθούν αυτά τα αντικείμενα, καθώς η απαιτούμενη δεξιοτεχνία είναι υπό εξαφάνιση. Η ευλάβεια, η εργασία και τα κεφάλαια που αναλώθηκαν σε αυτές τις υπέροχες βιβλιοδεσίες, ωστόσο, συνεχίζουν να εξαίρουν στον σύγχρονο θεατή τη δύναμη και τη σημασία του γραπτού λόγου .

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* «Don’ t judge a book by its cover»: Αγγλική παροιμία που σημαίνει ό,τι και η ελληνική «Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά».

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

«Οι Βενζίνες του Βόλου» παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Πρόκειται για τα μικρά ξύλινα ναυτικά σκαριά που δραστηριοποιούνταν τις καλοκαιρινές περιόδους, όργωναν τον Παγασητικό και μετέφεραν χιλιάδες Βολιώτες τον περασμένο αιώνα, στις πανέμορφες και χιλιοτραγουδισμένες ακτές της περιοχής.

Ήταν ξύλινα καΐκια που εξυπηρετούσαν τις τοπικές θαλάσσιες συγκοινωνίες από τις αρχές της δεκαετίας του ΄20 μέχρι και πριν από περίπου 40 χρόνια όταν ακόμη οι δρόμοι ήταν υποτυπώδεις και η ανάπτυξη των οδικών μεταφορών έκανε τα πρώτα δειλά βήματα στην πατρίδα μας.

Τα ολόλευκα ως επί το πλείστον καΐκια ήταν τύπου βαρκαλά με καθρέφτη στην πρύμη, δηλαδή «παπαδιά» στη ναυτική γλώσσα, και μετατρέπονταν από εμπορικά και αλιευτικά σε επιβατικά με την τοποθέτηση ξύλινων πάγκων, διέθεταν ελαφρύ σκέπαστρο για την προστασία από τον καυτό ήλιο, το μήκος τους κυμαινόταν από 10 μέχρι και 20 μέτρα τα μεγαλύτερα και μπορούσαν να μεταφέρουν 25 ως και 40 επιβάτες τα πιο μεγάλα, που τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 ξεπέρασαν και τους 100 επιβάτες. Ήταν οι αρχές της δεκαετίας του ’20 που ο Βόλος είχε δεχθεί και χιλιάδες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

Αμέσως μετά τον Πόλεμο και τον Εμφύλιο και ιδίως στις αρχές του ’60, εμφανίστηκαν καινούρια και μεγαλύτερα σκαριά, πάντα ξύλινα, φτιαγμένα στους ταρσανάδες της περιοχής και μάλιστα με ίσιο κατάστρωμα, τα σκάφη αυτά ήταν πλέον μηχανοκίνητα με πετρελαιοκινητήρες ή βενζινοκινητήρες και ήταν τόσο πρωτοποριακά που χρόνο με τον χρόνο, η πελατεία αυξανόταν και τα σκάφη πολλαπλασιάζονταν αφού η επιβατική κίνηση ήταν μεγάλη.

Οι περίφημες «βενζίνες του Βόλου» ξεκινούσαν τα δρομολόγιά τους από τον Μάιο και όσο το επέτρεπε ο καιρός και ο Παγασητικός διατηρούσε τις μπουνάτσες του, τα δρομολόγια συνεχίζονταν και ως τα τέλη Σεπτεμβρίου ή τις αρχές Οκτωβρίου.

Οι πιο κύριες και σημαντικές γραμμές ήταν δύο και συνέδεαν τον Βόλο με τα Πευκάκια και τις Αλυκές, αλλά κατά καιρούς δεν υπήρχε παραλία που να μη συνδέεται με το λιμάνι του Βόλου και έτσι τα πανέμορφα αυτά σκαριά έφταναν στον Άναυρο, στην Αγριά, στο Σουτραλί και στα Πλατανίδια ακολουθώντας τη γραμμή του αστικού τραμ και του τρένου του Πηλίου που τα μεταπολεμικά χρόνια αποτελούσαν το κύριο μεταφορικό μέσο στην πόλη του Βόλου.

Οι «βενζίνες» όπως τις αποκαλούσαν όλοι, άρχισαν τα κινούνται το καλοκαίρι του 1920 προς τα Πευκάκια, απέναντι δηλαδή από το λιμάνι επειδή την προηγούμενη χρονιά, δηλαδή το 1919 άρχισε να λειτουργεί στον πευκόφυτο λόφο το εξοχικό κέντρο «Τα ωραία Πευκάκια» του Κυρίτση, όπου οι Βολιώτες έσπευδαν να απολαύσουν τη δροσιά της θάλασσας και των πεύκων. Προς τα Πευκάκια πήγαιναν τα μικρότερα σκάφη και τα συνεχή δρομολόγια διατηρήθηκαν μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν στήθηκε στην περιοχή το εμβληματικό μέχρι και σήμερα «Μπούρτζι», αγαπημένο στέκι των νεολαίων της εποχής.

Η ακόμη πιο σημαντική σύνδεση ήταν εκείνη με τις Αλυκές, προάστιο του Βόλου που εκείνη την εποχή φάνταζε μακρινό και δυσπρόσιτο. Το 1928 όμως, που ο επιχειρηματίας Δημήτρης Θεοδώρου νοίκιασε από το Δημόσιο μία παραλία και την μετέτρεψε σε κοσμική πλαζ υπό την ονομασία «Πλαζ Λουτρών Αλυκών» η κίνηση της γραμμής εκτοξεύθηκε στα ύψη και από το 1930 η ανάπτυξη της περιοχής ήταν ραγδαία. Από το 1930 ως τα μέσα του ’80, λειτούργησαν 50 «βενζίνες» στον Βόλο.

Η διαδρομή μέχρι τα Πευκάκια, δηλαδή ο διάπλους του λιμανιού, διαρκούσε γύρω στα 15-20 λεπτά ανάλογα με την αποβάθρα προσέγγισης, αφού υπήρχαν σκάλες κάτω από το εξοχικό κέντρο «Πευκάκια» που σώζεται ως σήμερα ως «Μπούρτζι» όσο και κάτω από το κέντρο «Αμπελάκια» που δεν υπάρχει πια, ενώ από το 1970 και μετά, προτιμούνταν η πέτρινη σκάλα των παλιών πυριτιδαποθηκών, κάτω από το άλσος Σέφελ.

Για τις Αλυκές η διάρκεια του ταξιδιού ήταν μια ώρα, αν και οι «βενζίνες» ήταν μεγαλύτερες και ταχύτερες, αφού η διαδρομή ήταν υπερδιπλάσια από εκείνη για τα Πευκάκια. Οι «βενζίνες» φτάνοντας στις Αλυκές, «έπιαναν» σε σκάλες που είχαν δημιουργηθεί σε αρκετά σημεία της μεγάλης ακτής των Αλυκών, όπως στου Θεοδώρου, στου Αλμπάνη, στου Βακιρλή, στου Μπακονικόλα και κατέληγαν στου Φουντούλη και το εξοχικό κέντρο «Κυανή Ακτή» που λειτουργούσε εκεί. Το 1964 «Τα Λουτρά Αλυκών» πέρασαν στον ΕΟΤ που μετέτρεψε την παραλία σε κορυφαίο χώρο και έγινε σημείο αναφοράς και συνάντησης όλων των νέων της εποχής.

Η κίνηση πλέον ήταν τόσο μεγάλη που άρχισαν να εκτελούνται και νυχτερινά δρομολόγια από το 1955 ως το 1965, όταν τα κέντρα των Αλυκών εμφανίζονταν κορυφαία ονόματα του λαϊκού τραγουδιού, που έρχονταν στον Βόλο από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και το γλέντι συνεχιζόταν «μέχρι πρωίας».

Εκείνα τα χρόνια γράφτηκαν πολλά τραγούδια για τα γλέντια που γίνονταν στις Αλυκές, με αποκορύφωμα το τραγούδι «Στου Βόλου τις ακρογιαλιές» που έγραψε ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, συνέθεσε ο Βαγγέλης Μπαλλής, ερμήνευσε η σπουδαία τραγουδίστρια Ανθούλα Αλιφραγκή και αποτέλεσε πραγματικό ύμνο για τους γλεντζέδες της εποχής.

«Στου Βόλου τις ακρογιαλιές, σε μαγεμένα βράδια

κοντά σου πρωτογνώρισα του έρωτα τα χάδια

Βολιώτισσα τα μάτια σου λάμπανε σαν πετράδια

Νύχτες γλυκές στις Αλυκές και στου Μπακονικόλα

μέσ’ στα στολίδια έλαμπες σαν να ‘σουνα Σπανιόλα

κι ενώ ακούγαμε πενιές με φίλαγες μαργιόλα.

Πολλές φορές στο Σουτραλί και άλλες στα Πευκάκια

πότε στου Σώτου ή στου Θωμά σειρά τα ποτηράκια,

μαζί μας έβρισκε η αυγή, στου Βόλου τα σοκάκια.

Στα Πλατανίδια εκδρομές, στην Αγριά γλεντάκια

Βολιώτισσα δε χόρτασα, τα δυο σου τα χειλάκια.»

Η εξέλιξη στο πέρασμα των χρόνων

Οι «βενζίνες του Βόλου» τη δεκαετία του ’60 εξελίχθηκαν και εμφανίσθηκαν ακόμη και διώροφα σκαριά, πιο γρήγορα και πιο άνετα, με μαλακά καθίσματα, με μεγάφωνα και μουσικές, τα οποία άρχισαν περιστασιακά να φτάνουν και στα Καλά Νερά, στη Μηλίνα, αλλά και στο Νησί του Τρίκερι για το μεγάλο πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο και στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου που γιόρταζε το τοπικό μοναστήρι.

Οι «καραβοκύρηδες» σε οικονομικό επίπεδο είχαν συνεταιρισθεί σε κοινοπραξία και μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις λειτούργησε κάποιος αυτόνομα, έτσι όλοι ήταν ευχαριστημένοι.

Ο Γρηγόρης Καρταπάνης, μέλος της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών που έχει ασχοληθεί αναλυτικά με τις «βενζίνες του Βόλου» και έχει συλλέξει σπουδαίες πληροφορίες για τη διαδρομή τους, αφού σημάδεψαν την ιστορία του τόπου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ δήλωσε ότι «από την δεκαετία του ΄30 που έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά στοιχεία, ως το 1970, ο αριθμός των σκαφών αυτών ήταν πάντοτε πάνω από δέκα, με αποκορύφωμα τα μέσα της δεκαετίας του ’60 όπου οι βενζίνες έφτασαν συνολικά τις 17. Πολλές “βενζίνες” κατέγραψαν πολύχρονη παρουσία έως και δυόμιση ή τριών δεκαετιών στις βολιώτικες συγκοινωνίες. Άλλες δραστηριοποιήθηκαν για κάποια, περισσότερα ή λιγότερα καλοκαίρια, ενώ υπήρξαν και ορισμένες που εμφανίστηκαν περιστασιακά για μια μόνο σεζόν. Έχουν καταγραφεί τα ονόματα των σκαφών αυτών από το 1930 ως το 1980, μέσα από προφορικές μαρτυρίες, δημοσιεύματα του Τύπου (ανακοινώσεις δρομολογίων κ.ά.), τους πίνακες του λαϊκού ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου, φωτογραφίες και άλλες πηγές. Μπορούμε με βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι ο συνολικός τους αριθμός υπερβαίνει τα 50 σκάφη, δίχως να προσδιορίζεται το ακριβές νούμερο, για προφανείς λόγους (κυρίως τα σκάφη με παρουσία μιας σεζόν)».

Τα χρόνια όμως πέρασαν, οι συνθήκες άλλαξαν, οι Έλληνες βελτίωσαν το βιοτικό τους επίπεδο, απέκτησαν αυτοκίνητα και οι οδικές συνδέσεις έγιναν βελτιώθηκαν θεαματικά και ο κόσμος επιζητούσε την ευκολία.

Οι Βολιώτες προτιμούσαν πλέον είτε τα αστικά λεωφορεία είτε τα ιδιωτικά τους αυτοκίνητα για να μετακινηθούν και η σταδιακή μείωση του επιβατικού κοινού οδήγησε ώστε το 1980 να έχουν απομείνει μόνο 4 «βενζίνες» και τελικά, στην οριστική διακοπή των δρομολογίων το καλοκαίρι του 1987, μόνο δύο. Ο Δήμος Βόλου το 1993 μερίμνησε και αγόρασε την τελευταία «βενζίνα», την «Έλλη», που είχε απομείνει στο λιμάνι και προσπάθησε για ψυχαγωγικούς κυρίως λόγους, αλλά και για τις αναμνήσεις, την αναβίωση της γραμμής των Βόλου-Αλυκών, Εντούτοις, η προσπάθεια αυτή δεν βρήκε ανταπόκριση και η ιστορία έμεινε μόνο ως ανάμνηση για τους παλιούς και ως φωτογραφίες για τους νεότερους.

Ο Γρηγόρης Καρταπάνης θυμάται ότι μέσα στα 60 χρόνια που μεσουράνησαν «οι βενζίνες του Βόλου» δεν συνέβη κάποιο σοβαρό ναυτικό ατύχημα, αλλά τα μικροατυχήματα μεταξύ των μικρών πλοίων δεν έλειψαν και ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» στις 4/8/1953 ότι «περί το μεσονύκτιον της Κυριακής συνεκρούσθησαν εντός του λιμένος οι βενζινάκατοι της γραμμής Πευκακίων, “Λέων” και “Σπύρος”. Εκ των επιβατών ουδείς έπαθε τι. Ζημίας τινάς υπέστη η βενζινάκατος Σπύρος. Ανακρίσεων επελήφθη η αστυνομία λιμένος».

Στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» δημοσιεύονταν και διαφημίσεις των πλοίων, αλλά και ανακοινώσεις από το Λιμεναρχείο της εποχής για τα δρομολόγια που θα εκτελούσαν οι «βενζίνες». Χαρακτηριστικά έγραφε η εφημερίδα το καλοκαίρι του 1954, υπό τον τίτλο «Νέα δρομολόγια των πετρελαιάκατων: Δια διαταγής του Λιμεναρχείου καθωρίσθησαν ως εξής τα δρομολόγια μεταξύ Βόλου- Αλυκών και Βόλου-Πευκακίων: καθ’ εκάστην ανά ημίσειαν ώραν και από 9.30 π.μ. μέχρι της 12ης μεσημβρινής. Το τελευταίον δρομολόγιον εξ Αλυκών θα πραγματοποιείται την 2.30 μ.μ. Βόλου-Πευκακίων: καθ’ εκάστην ανά ημίσειαν ώραν και από 9 πμ μέχρι 2 μ.μ. Το τελευταίον δρομολόγιον εκ Πευκακίων ωρίσθη την 2.30 μ.μ. τα απογευματινά δρομολόγια θα πραγματοποιούνται από 6 μμ μέχρι 12 μ.μ. η δε τελευταία πετρελαιάκατος θα αναχωρή προς Βόλον την 12.30 νυκτερινήν.»

Σε αρθρογραφία του στον «Ταχυδρόμο» ο Γρηγόρης Καρταπάνης επισημαίνει επίσης ότι «οι βενζίνες, πέρα από την δρομολογιακή εξυπηρέτηση, συμμετείχαν και σε διάφορες εκδηλώσεις που διοργανώνονταν από τοπικούς φορείς. Μια τέτοια ήταν η Ναυτική Βραδιά, η τελετή λήξης δηλαδή των εκδηλώσεων τής τότε Ναυτικής Εβδομάδας, όπως τουλάχιστον θυμάμαι στη δεκαετία του ’70. Βράδυ Κυριακής και όλα τα σκάφη φωταγωγημένα, με αφή βεγγαλικών και συριγμούς, περνούσαν το ένα πίσω από το άλλο μπροστά από την παραλία και εξέρχονταν από το αγεφύρωτο τότε “μπουγαζάκι” στο κτήριο Παπαστράτου, για να επιστρέψουν από την είσοδο του λιμανιού. Ανάλογες φιέστες φαίνεται πώς πραγματοποιούνταν και παλιότερα με αφορμή διάφορες άλλες εκδηλώσεις και γεγονότα.

Όπως το 1953, που διοργανώθηκε στο Βόλο η 2η Πανθεσσαλική Εμποροβιομηχανική Έκθεση, στην οποία εξέθεταν τα προϊόντα και τις δραστηριότητές τους τοπικές (θεσσαλικές) επιχειρήσεις και σημειώθηκε αξιοπρόσεχτη επιτυχία. Πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με την ετήσια εμποροπανήγυρη (παζάρι), αλλά διήρκεσε 10 ημέρες, έως μετά το Δεκαπενταύγουστο, και εκτός από τις αμιγώς εμπορικές πράξεις οργανώθηκαν πολλές αθλητικές και πολιτιστικές- καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το βράδυ της τελευταίας ημέρας της έκθεσης, υπήρξε η τελετή λήξης της, η λεγόμενη “ενετική εορτή” ή “φαντασμαγορική θαλασσινή εορτή”, με πυροτεχνήματα στη παραλία και παρέλαση φωταγωγημένων σκαφών, όπου συμμετείχαν και οι βενζίνες, ενώ η μπάντα του δήμου παιάνιζε πάνω σε ρυμουλκούμενη φορτηγίδα».

Όλα αυτά αποτελούν τη ζωντανή ιστορία σε μια πόλη που αναπτύχθηκε ραγδαία τον περασμένο αιώνα, που πάντα πρωτοπορούσε και είχε ανοιχτούς ορίζοντες προς τη μεριά της θάλασσας και ήταν το όνειρο κάθε νέου να κατοικήσει και να ζήσει στην πατρίδα του Ιάσονα και να προχωρήσει προς το μέλλον.

Οι «βενζίνες του Βόλου» πέρασαν στην ιστορία, όπως και τόσα άλλα στον ευλογημένο τόπο υπό τη σκιά του Βουνού των Κενταύρων.

Πάρτι με ηλεκτρονική μουσική στον ιστορικό και ιερό Ναό του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη διοργανώθηκε πριν από λίγες ημέρες, κάτι που προκάλεσε τις αντιδράσεις της τοπικής ελληνικής κοινότητας, καθώς και του πολιτικού κόσμου στη χώρα μας.

«Η διοργάνωση πάρτι συνιστά προσβολή και βεβήλωση ενός ιστορικού μνημείου που στο παρελθόν υπήρξε χώρος θρησκευτικής λατρείας», επεσήμανε το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του.

«Καλούμε την τουρκική κυβέρνηση να πράξει τα δέοντα ώστε να αποδίδεται ο απαιτούμενος σεβασμός στην πολιτιστική, ιστορική και θρησκευτική κληρονομιά όλων των θρησκειών στην επικράτειά της», υπογραμμίζει η ανακοίνωση περαιτέρω.

Ο βουλευτής Ξάνθης με το ΠΑΣΟΚ Μπουρχάν Μπαράν ανέφερε σχετικά με το ανάρμοστο πάρτι με ηλεκτρονική μουσική σε ορθόδοξη εκκλησία στη Σμύρνη πως μια τέτοια εκδήλωση προκαλεί μόνο θλίψη και οργή, ενώ καταδίκασε τέτοιες προσβλητικές ενέργειες σε ιστορικά μνημεία.

Σε ανάρτησή του, ο Μπουρχάν Μπαράν γράφει: «Η εκδήλωση ηλεκτρονικής μουσικής η οποία έλαβε χώρα στην ορθόδοξη εκκλησία της Σμύρνης, μόνο θλίψη και οργή μπορεί να προκαλέσει. Τέτοιου είδους προσβλητικές ενέργειες σε μνημεία που κατά το παρελθόν υπήρξαν χώροι θρησκευτικής λατρείας είναι απερίφραστα καταδικαστέες και σίγουρα δεν προάγουν τον σεβασμό της ιστορικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς.»

Σημειώνεται ότι τον Φεβρουάριο του 2022 είχε λάβει χώρα ανάλογο πάρτι στην Παναγία Σουμελά, χώρο  ιερού προσκυνήματος των Ποντίων και Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco,  κατά το οποίο πλήθος κόσμου χόρευε στους ρυθμούς της μουσικής του Τούρκου Dj Αχμέτ Σετερτζί μέσα στο μνημείο.

Ο δήμαρχος Σμύρνης Τουντς Σογέρ κάλεσε τον πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας της Σμύρνης Γιώργος Θεοδωρίδης και απολογήθηκε για το γεγονός, όπως ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter ο δεύτερος: «Ο δήμαρχος του Μητροπολιτικού Δήμου Σμύρνης  με κάλεσε στο τηλέφωνο και μου εξέφρασε την ειλικρινή του λύπη και ζήτησε συγγνώμη». Πρόσθεσε ότι για το ζήτημα δέχθηκε και τηλεφώνημα από τον επαρχιακό πρόεδρο του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), που εξέφρασε τη βαθιά του θλίψη,  είπε ότι είναι στο πλευρό της κοινότητας και ότι θα μεταφέρει το θέμα στην Άγκυρα.

«Ήταν ένα ατυχές γεγονός, τώρα είναι ώρα να κοιτάξουμε στο μέλλον. Θα θέλαμε να εκφράσουμε την ειλικρινή μας ευγνωμοσύνη προς τον Σύνδεσμο Υποστήριξης Ελληνικών Ιδρυμάτων, τους προέδρους και τα μέλη των Κοινοτικών Ιδρυμάτων μας και όλους τους αγαπημένους μας φίλους που μοιράστηκαν τη θλίψη μας», κατέληξε ο κ. Θεοδωρίδης. «Καταδικάζουμε απερίφραστα τη διοργάνωση πάρτι με ηλεκτρονική μουσική εντός του ιστορικού ελληνορθόδοξου Ιερού Ναού του Αγίου Βουκόλου στη Σμύρνη, ο οποίος χρησιμοποιείται από τις τουρκικές Αρχές ως χώρος φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων», τόνισε επισημαίνοντας:

«Αυτό που βιώνουμε σήμερα δεν διαφέρει από τις διάφορες παρενοχλήσεις που υπέστησαν μέλη διαφόρων θρησκειών σε όλη την ιστορία. Η ανθρωπότητα εξακολουθεί να προσπαθεί να μάθει να σέβεται τα ιερά του άλλου. Όλες οι θρησκείες είναι ιερές. Οι τόποι όλων των θρησκειών είναι ιεροί.

»Όλοι οι προφήτες είναι άγιοι και ο τρόπος αντιμετώπισης των αγίων καθορίζεται από παγκόσμιους κανόνες. Η εκκλησία του Αγίου Βουκόλου, η οποία χτίστηκε το 1886, είναι ένα μέρος όπου χιλιάδες άνθρωποι προσευχήθηκαν, βρήκαν καταφύγιο και παρακάλεσαν για μια θεραπεία, για να χαιρετήσουν τον Θεό, να τον ευχαριστήσουν. Οι τοίχοι του φέρουν τα ίχνη ικεσιών και προσευχών. Οι εικόνες του καλούν τους ανθρώπους στην καλοσύνη εδώ και αιώνες. Ακριβώς όπως τα τζαμιά, όπως οι συναγωγές, είναι ο οίκος του Θεού. Είναι το σπίτι της καλοσύνης.»

Ο αντιπρόεδρος του AKP Hamza Dağ αντέδρασε με δήλωσή του για το θέμα στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Οι εικόνες στην εκκλησία του Αγίου Βουκόλου, που χρησιμοποιείται από τον Μητροπολιτικό Δήμο της Σμύρνης, αναστάτωσαν όχι μόνο τους Έλληνες πολίτες της πόλης μας, αλλά και εμάς. Ανεξάρτητα από την πίστη, η ασέβεια προς έναν ναό είναι απαράδεκτη σε αυτές τις χώρες», έγραψε.

«Ο Μητροπολιτικός Δήμος Σμύρνης και οι διαχειριστές του οφείλουν συγγνώμη στους Έλληνες πολίτες μας που ζουν στη χώρα μας και σε όλους τους κατοίκους της Σμύρνης για τις εικόνες που προέκυψαν», τόνισε και συνέστησε μεγαλύτερη ευαισθησία στο μέλλον.

Ο Τύπος της Τουρκίας τοποθετήθηκε επίσης κατά αυτής της εκδήλωσης.

Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης (τουρκικά: Aziz Vukolos Kilisesi‎), γνωστός και ως Άη Βούκλας, βρίσκεται στη λαϊκή συνοικία του Μπασμανέ (Basmahane) στη Σμύρνη και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Βουκόλο, πρώτο επίσκοπο Σμύρνης. Οικοδομήθηκε από την Ελληνική Κοινότητα Σμύρνης το 1886. Ηταν η μοναδική ρωμαίικη εκκλησία, ανάμεσα σε 80, που γλίτωσε από τη μεγάλη πυρκαγιά της Σμύρνης και τους βανδαλισμούς κατά την καταστροφή του 1922. Δυο χρόνια μετά, το 1924, η εκκλησία μετατράπηκε σε αρχαιολογικό μουσείο με εντολή του Κεμάλ Ατατούρκ. Το μουσείο στεγάστηκε από το 1927 έως το 1951 οπότε και μεταφέρθηκε σε μεγαλύτερο χώρο. Μετά από το 1951, ο ναός απέκτησε διάφορες χρήσεις, όπως χώρος για πρόβες σε έργα όπερας, μέχρι που περιέπεσε στην αφάνεια και εγκαταλείφθηκε.

Ύστερα από συντονισμένες ενέργειες του Ελληνικού Προξενείου στη Σμύρνη και των τουρκικών αρχών ο ναός αποκαταστάθηκε. Τα έργα της αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν το 2011 και στο εσωτερικό του ναού αποκαλύφθηκαν κάποιες, ελάχιστες, αγιογραφίες. Στις 17 Αυγούστου του 2014 τελέστηκε σε πανηγυρικό κλίμα η πρώτη Θεία Λειτουργία στο ναό μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Σήμερα ο ναός χρησιμοποιείται ως πολυχώρος πολιτισμού, ενώ περιστασιακά τελούνται λειτουργίες.

Πηγές: iefimerida.gr, thepresident.gr

Στις 22 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε το φετινό Φεστιβάλ Λέμβων-Δράκων, γνωστό και ως Διπλό Πέμπτο Φεστιβάλ, καθώς πέφτει την πέμπτη ημέρα του πέμπτου μήνα του κινέζικου ημερολογίου.

Εκτός από τις λιχουδιές ρυζιού που προσφέρονται τυλιγμένες σε φύλλα λωτού για την περίσταση, η εμφάνιση των τριών λέμβων-δράκων είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό που κάνει το φεστιβάλ συναρπαστικό. Ωστόσο, μπορεί να μην είστε εξοικειωμένοι ή να μην έχετε ακούσει για τη διάσημη Παρέλαση των Δράκων κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ στο νησί Τσέουνγκ-Τσάου του Χονγκ Κονγκ (ή αλλιώς νήσος Ντάμπελ).

Οι ψαράδες στο χωριό Σάι-Γουάν CARE VILLAGE του νησιού Τσέουνγκ-Τσάου εξακολουθούν να τηρούν μια παράδοση 200 ετών: την Παρέλαση των Δράκων (ή Παρέλαση των Λέμβων-Δράκων), ένα από τα μεγαλύτερα ετήσια πολιτιστικά γεγονότα της τοπικής κοινότητας.

Αυτό που διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη παράδοση από άλλες εκδηλώσεις με βάρκες-δράκους είναι ότι δεν πρόκειται για αγώνα ή διαγωνισμό- στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια τελετουργία λατρείας και επικλήσεων της κοινότητας των ψαράδων του Τσέουγκ-Τσάου.

Κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ, τρεις μεγάλες λέμβοι-Δράκοι βγαίνουν στη θάλασσα, μεγαλύτερες από 25 μέτρα και με πλήρωμα 50 δυνατούς κωπηλάτες η κάθε μία. Μεταφέρουν το άγαλμα του Πακ Τάι, τοπικού θεού και προστάτη του νησιού Τσέουνγκ-Τσάου, στην περιοχή που αποτελεί καταφύγιο από τους τυφώνες και, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, επισκέπτονται κάθε ναό του νησιού. Τα τελετουργικά διαρκούν τρεις ημέρες, εκφράζοντας τον σεβασμό των νησιωτών προς τις θεότητες και τις επικλήσεις τους για την προστασία της κοινότητας.

Η δημοσιογράφος της Epoch Times πήρε συνέντευξη από τον Καν-σινγκ Τσαν, έναν 73χρονο απόγονο των αρχικών ψαράδων του Τσέουγκ Τσάου, και τον φίλο του Γιουνγκ-τάι Λάου.

Ο Τσαν μοιράστηκε μαζί μας το πάθος του για τις τρεις μεγάλες πολιτιστικές γιορτές του νησιού – τα γενέθλια της Τιν-Χάου (θεά της θάλασσας), το φεστιβάλ Τσέουνγκ-Τσάου Ντα-Τζίου (Φεστιβάλ Μπαν) και το Φεστιβάλ Λέμβων-Δράκων ή Διπλό Πέμπτο Φεστιβάλ – και οι τρεις συνδέονται στενά με την τοπική πίστη, τις παραδόσεις και τον σεβασμό προς τις ουράνιες θεότητες.

Ο Τσαν επεσήμανε ότι υπάρχει μια σαφής διαφορά μεταξύ μιας συνηθισμένης βάρκας-δράκου και της παραδοσιακής χειροποίητης λέμβου-Δράκου του νησιού, η οποία είναι ο «μεταφορέας» ή το «άλογο του νερού» της θεότητας. Η μεταφορά της θεότητας είναι η σημαντικότερη λειτουργία του.

«Η χειροποίητη λέμβος-Δράκος είναι ο μεταφορέας του Πακ-Τάι. Το σκάφος έρχεται για να μεταφέρει τον Πακ-Τάι σε μια ετήσια περιφορά για να επιθεωρήσει και να καθαρίσει το νησί, μια παράδοση που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Στα μάτια μας, αυτό (η λέμβος-Δράκος) είναι το ιερό “άλογο του νερού” της θεότητας, οι ντόπιοι λοιπόν το εκτιμούν ιδιαίτερα και σέβονται το σκάφος», δήλωσε ο Τσαν.

Στον δυτικό κόλπο του νησιού, υπάρχουν τρεις τεράστιες λέμβοι-Δράκοι, που ονομάζονται Φουκ-Γιούεν, Χαπ-Τζι και Σιν-Χινγκ, μας είπε ο Τσαν. Ανήκουν σε τρεις διαφορετικές ενώσεις ψαράδων του χωριού.

«Οι τρεις λέμβοι-Δράκοι είναι επίσης μια οικογένεια», πρόσθεσε ο Τσαν. «Ο Φουκ-Γιούεν είναι το μεγαλύτερο αρσενικό (ο πατέρας), η Χαπ-Τζι είναι το θηλυκό (η μητέρα) και ο Σιν-Χινγκ είναι ο μικρός (ο γιος).»

«Παρατηρήσατε ότι ο θηλυκός δράκος δεν έχει γένια; Αλλά ο πατέρας και ο γιος έχουν και οι δύο μακριά γένια!», είπε ο Τσαν γελώντας. Μιλάει για τους δράκους με στοργή, σαν να μιλάει για τη δική του οικογένεια.

Ο επίσης 70χρονος Γιουνγκ-Τάι Λάου, άλλος ένας απόγονος των πρώτων ψαράδων, πρόσθεσε ότι οι τρεις χειροποίητες λέμβοι-Δράκοι ανήκουν στις τρεις ενώσεις ψαράδων που ιδρύθηκαν στο χωριό πριν από περίπου 100 χρόνια. Οι Τσαν και Λάου ανήκουν στον Οίκο Φουκ-Γιούεν, ο οποίος αποτελείται από μια ομάδα αλιευτικών σκαφών που δραστηριοποιούνται σε ρηχά νερά κοντά στην ακτή. Ο Οίκος Χαπ-Τζι έχει μεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη που πηγαίνουν μακριά από την ακτή σε βαθύτερα νερά και είναι υπεύθυνος για παράπλευρες επιχειρήσεις όπως η προμήθεια πάγου, ενώ ο Οίκος Σιν-Χινγκ παίζει τον ρόλο του μεταπράτη, που αποξηραίνει στον ήλιο τα προϊόντα που αγοράζει από τους άλλους οίκους και τα μεταφέρει στην αγορά. Οι τρεις οίκοι αντιπροσωπεύουν διαφορετικά πεδία των αλιευτικών δραστηριοτήτων στο χωριό, είναι στενά συνδεδεμένοι και αλληλοσυμπληρώνονται με συνεργατικό τρόπο. Η Παρέλαση των Δράκων στο Διπλό Πέμπτο Φεστιβάλ φέρνει τις κοινότητες κοντά. Οι κάτοικοι του Τσέουγκ-Τσάου αποκαλούν τις τρεις χειροποίητες λέμβους-Δράκους «μαμά, μπαμπάς και γιος», αντικατοπτρίζοντας εύγλωττα τη στενή σχέση μεταξύ των τριών αλιευτικών ομάδων ή ενώσεων.

Ο Τσαν πιστεύει ότι οι ευλογίες που του έδωσε ο Βούδας τού επέτρεψαν να μεγαλώσει υγιής και δυνατός, απολαμβάνοντας μια ειρηνική ζωή.

«Στην πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να έχει κανείς καθόλου επιθυμίες σε όλη του τη ζωή, αρκεί να μπορεί να είναι ειλικρινής με τον εαυτό του και να παρατηρεί τη συνείδησή του.»

«Λέω συχνά στα παιδιά μου ότι η χειροποίητη λέμβος-Δράκος μας σήμαινε ζωή για τον πατέρα τους. Η φύλαξή της και η συντήρησή της ήταν πάντα η υπερηφάνεια και η παρηγοριά μου.»

Η έλλειψη ενός μελλοντικού διαδόχου αναφέρθηκε μερικές φορές κατά τη διάρκεια της συνέντευξής μας. Ο Τσαν ανησυχεί όλο και περισσότερο όσο περνάνε τα χρόνια και ο ίδιος μεγαλώνει. Η λέμβος-Δράκος σημαίνει πολλά γι’ αυτόν: «Άρχισα να μαθαίνω τα τελετουργικά και να κωπηλατώ τη λέμβο-Δράκο σε ηλικία 12 ετών από τον πατέρα μου. Αγαπούσα τη λέμβο-Δράκο  όλη μου τη ζωή. Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που ανέλαβα την ευθύνη, αφότου μας άφησε ο πατέρας μου. Ωστόσο, ο γιος μου δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον, οπότε φαίνεται πραγματικά δύσκολο σήμερα να διατηρηθούν οι παραδόσεις ζωντανές…»

Ο Λάου επαίνεσε τον Τσαν για την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει και μετά τη συνταξιοδότησή του. «Κάνουμε αυτή την τέχνη εδώ και 20 χρόνια… Είμαστε και οι δύο πάνω από 70 ετών. Αυτός (ο Τσαν) είπε ότι θα συνεχίσει μέχρι την τελευταία του πνοή – όσο είναι ζωντανός. Τον εκτιμώ πολύ γι’ αυτό του το πνεύμα.»

Καθώς οι ψαράδες του νησιού μετακινούνται σταδιακά και εγκαθίστανται στη γη, τα μέλη των αλιευτικών συλλόγων μειώνονται. «Γερνάμε. Η επόμενη γενιά μπορεί να μην ενδιαφέρεται να αναλάβει τις χειροποίητες λέμβους-Δράκους και να οργανώνει παραδοσιακές τελετουργικές δραστηριότητες όπως εμείς». Και οι δύο άνδρες αισθάνονται ανήσυχοι για το μέλλον.

«Η τέχνη του δράκου σημαίνει τόσα πολλά και για τους δυο μας». Και οι δύο άνδρες θα δάκρυζαν αν έβλεπαν να συμβαίνει κάτι στο σκάφος για το οποίο νοιάζονται τόσο πολύ.

Η αγάπη τους για το σκάφος είναι επίσης η αγάπη για το χωριό και τις ακτές, το σπίτι όπου μεγάλωσαν, αλλά και η πίστη και ο σεβασμός για τους θεούς της γενιάς τους. Όταν η νεότερη γενιά αγωνίζεται με πάθος σε αγώνες με βάρκες-δράκους, γνωρίζει άραγε το πραγματικό νόημα της «Παρέλασης των Δράκων»; Ή έχουν ξεχάσει την αρχική λειτουργία του σκάφους του δράκου – του φορέα της θεότητας;

Είθε οι ιστορίες που διηγήθηκαν οι πρόγονοι και η ενσάρκωση της πίστης τους στη δια βίου αφοσίωσή τους στη διαφύλαξη της τέχνης του δράκου να δείξουν στις νεότερες γενιές την επιμονή τους, με την ελπίδα ότι κάποιος μπορεί να διαβάσει και να κατανοήσει τις καρδιές τους και να πάρει τη σκυτάλη, συνεχίζοντας τις παραδόσεις.

Της Jenny Zeng

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Την περασμένη Τετάρτη στη Στοκχόλμη, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά του Κορανίου μπροστά στο μεγαλύτερο ισλαμικό τέμενος της Στοκχόλμης στο Södermalm, άντρας Ιρακινής καταγωγής έσκισε και έκαψε αντίτυπο του Κορανίου. Αν και η σουηδική αστυνομία είχε απορρίψει αρκετά πρόσφατα αιτήματα για διαδηλώσεις κατά του Κορανίου, δικαστήρια ανέτρεψαν αυτές τις αποφάσεις αποφαινόμενα πως παραβιάζουν την ελευθερία του λόγου.

Η πράξη αυτή επέσυρε την οργή και τις διαμαρτυρίες του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας (ΟΙΣ), διεθνούς οργανισμού στον οποίο ανήκουν 57 χώρες, ο οποίος κάλεσε τα κράτη-μέλη του να «λάβουν συλλογικά μέτρα για να εμποδιστεί η επανάληψη της βεβήλωσης αντιτύπων (του Κορανίου)», με ανακοίνωσή του που δημοσιοποιήθηκε έπειτα από «έκτακτη» σύνοδό του στην έδρα του στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας (δυτικά).

Παράλληλα, απηύθυνε έκκληση στη σουηδική κυβέρνηση να αποφευχθεί η επανάληψη παρόμοιων ενεργειών και η καύση άλλων αντιτύπων του Κορανίου και να σταματήσει τις ενέργειες που «αντιβαίνουν στις διεθνείς προσπάθειες για διάδοση των αξιών της ανεκτικότητας, της λογικής και της απόρριψης του εξτρεμισμού», γράφει το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων.

Πολλές χώρες με κατά πλειονότητα μουσουλμανικό πληθυσμό (Ιράκ, Κουβέιτ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μαρόκο) κάλεσαν τους πρεσβευτές της Σουηδίας και τους επέδωσαν διαμαρτυρίες.

Επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν καταδίκασε και αυτός τη διαμαρτυρία κατά του Κορανίου, την πρώτη ημέρα της τριήμερης θρησκευτικής «γιορτής των θυσιών» (Ιντ αλ-Αντχά ή Κουρμπάν Μπαϊράμ), προσθέτοντας ότι είναι «απαράδεκτο να επιτρέπονται αντι-ισλαμικές εκδηλώσεις στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης».

Η σουηδική κυβέρνηση αντέδρασε στην έκκληση του ΟΙΣ καταδικάζοντας χθες Κυριακή την καύση του αντιτύπου του Κορανίου, δηλώνοντας ότι «αντιλαμβάνεται πλήρως πως τέτοιες ισλαμοφοβικές πράξεις που διαπράττονται (…) κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στη Σουηδία μπορεί να είναι προσβλητικές για τους μουσουλμάνους», όπως ανέφερε το σουηδικό υπουργείο Εξωτερικών σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποίησε.

«Καταδικάζουμε σθεναρά τις πράξεις αυτές, οι οποίες δεν αντανακλούν επ’ ουδενί τις απόψεις της σουηδικής κυβέρνησης», πρόσθεσε.

«Η καύση [αντιτύπου] του Κορανίου ή οποιουδήποτε άλλου ιερού κειμένου είναι προσβλητική και ασεβής και ξεκάθαρη πρόκληση. Οι εκδηλώσεις ρατσισμού, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας δεν έχουν θέση στη Σουηδία ούτε στην Ευρώπη», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η σουηδική διπλωματία.

Ταυτόχρονα ωστόσο το ΥΠΕΞ επισημαίνει ότι στη Σουηδία είναι «προστατευμένη από το Σύνταγμα η ελευθερία της συνάθροισης, της έκφρασης και της διαδήλωσης».

Ο Πάπας Φραγκίσκος καταδικάζει επίσης την καύση του ιερού  βιβλίου

Ο πάπας Φραγκίσκος δήλωσε πως το κάψιμο του Κορανίου τού προκάλεσε θυμό και αηδία και πως καταδικάζει και απορρίπτει το γεγονός ότι επιτράπηκε η ενέργεια αυτή ως μορφή ελευθερίας του λόγου.

«Οποιοδήποτε βιβλίο θεωρείται ιερό θα πρέπει να γίνεται σεβαστό ώστε να γίνονται σεβαστοί αυτοί που πιστεύουν σ’ αυτό», δήλωσε ο πάπας σε συνέντευή του που δημοσιεύεται σήμερα από την εφημερίδα Αλ Ιτιχάντ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. «Αισθάνομαι θυμό και αηδία γι’ αυτές τις πράξεις.»

«Η ελευθερία του λόγου δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται ως πρόφαση για να καταφρονηθούν άλλοι και το να επιτρέπεται αυτό είναι απορριπτέο και καταδικαστέο.»

Έρευνες για υποκίνηση μίσους

Η σουηδική αστυνομία είχε δώσει άδεια να γίνει η διαμαρτυρία. Ωστόσο μετά την καύση σελίδων του Κορανίου άρχισε να διενεργεί έρευνα «για υποκίνηση [μίσους] εναντίον εθνικής ομάδας».

Επισημαίνεται ότι παρόμοια διαδήλωση είχε πραγματοποιηθεί και τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους στη Σουηδία, μπροστά από την πρεσβεία της Τουρκίας, η οποία αντιτίθεται στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, προκαλώντας την οργή της Άγκυρας:

«Αυτοί που επιτρέπουν τέτοια βλασφημία μπροστά από την πρεσβεία μας δεν μπορούν πλέον να περιμένουν την υποστήριξή μας για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ», είχε δηλώσει τότε ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απαντώντας στο κάψιμο του ιερού βιβλίου.

με πληροφορίες από τον Guardian