Οι καλλιτεχνικές μας παραδόσεις είναι γεμάτες σοφία. Μπορούμε να κοιτάξουμε στο παρελθόν και, με ανοιχτά μυαλά και καρδιές, να απορροφήσουμε τα μαθήματα της πολιτιστικής μας ιστορίας. Η ιταλική Αναγέννηση είναι γεμάτη από σπουδαίες ιστορίες που οδήγησαν σε εξαιρετικά έργα τέχνης, και η ιστορία του Μιχαήλ Άγγελου αποτελεί ένα διαχρονικό παράδειγμα.
Η ιστορία ξεκινά στη Ρώμη του 16ου αιώνα, η οποία εξελίσσεται γρήγορα σε πολιτιστικό κέντρο του δυτικού κόσμου. Σε ηλικία 33 ετών, ο Μιχαήλ Άγγελος κλήθηκε από τον Πάπα Ιούλιο Β’ να ζωγραφίσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν ζωγράφος – ήταν γλύπτης – και όταν του ζητήθηκε να ζωγραφίσει την οροφή, απάντησε: «Η ζωγραφική δεν είναι η τέχνη μου».
Η οροφή της Σιξτίνα ζωγραφίστηκε μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Οροφογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Γιατί τότε ο Πάπας Ιούλιος Β’ ζήτησε από τον Μιχαήλ Άγγελο να ζωγραφίσει αντί να σμιλεύσει; Σύμφωνα με τον Τζόρτζιο Βαζάρι «Οι ζωές των πιο εξαιρετικών ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων» («Le Vite de più eccellenti architetti, pittori, et scultori italiani, da Cimabue insino a’ tempi nostri», Giorgio Vasari, 1550), ο Μιχαήλ Άγγελος υποπτευόταν ότι ο Μπραμάντε (Bramante), ένας ιδιαίτερα σεβαστός αρχιτέκτονας που εργαζόταν για τον Πάπα Ιούλιο Β’, ήθελε να καταστρέψει τη φήμη του, βάζοντάς τον να ζωγραφίσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα:
«Με αυτόν τον τρόπο φάνηκε δυνατό στον Μπραμάντε και σε άλλους ανταγωνιστές του [Μιχαήλ Άγγελου] να τον απομακρύνουν από τη γλυπτική, στην οποία τον έβλεπαν τέλειο, και να τον βυθίσουν στην απόγνωση, πιστεύοντας ότι αν τον ανάγκαζαν να ζωγραφίσει, θα έκανε έργο λιγότερο άξιο επαίνου, αφού δεν είχε εμπειρία από τα χρώματα της τοιχογραφίας…»
Είναι αλήθεια ότι ο Μιχαήλ Άγγελος δεν είχε εμπειρία στην τοιχογραφία, αλλά αυτό δεν τον απέτρεψε. Ο Γουίλιαμ Γουάλας (William Wallace), κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον Μιχαήλ Άγγελο, παρατηρεί ότι «την εποχή της Σιξτίνα, ο Μιχαήλ Άγγελος προσπαθεί ακόμη να γίνει ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών. Συμπεριφέρεται περισσότερο σαν τον καλλιτέχνη που σμίλευσε τον ‘Δαβίδ’: ‘Είμαι ο καλύτερος γλύπτης. Τώρα, θα γίνω ο καλύτερος ζωγράφος. Θα γίνω ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών’. Υποφέρει ακόμα από την ύβρη της νιότης».
Για τέσσερα εξαντλητικά χρόνια, ο Μιχαήλ Άγγελος πήρε όσα έμαθε για την τοιχογραφία και ζωγράφισε ακούραστα την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Παρόλο που δεν είχε την εκπαίδευση ενός ζωγράφου, κατέληξε να ολοκληρώσει μία από τις μεγαλύτερες και πιο εκπληκτικές τοιχογραφίες στην ιστορία. Το έργο του δεν ήταν εύκολο – σύμφωνα με το βιβλίο του Ρος Κινγκ «Ο Μιχαήλ Άγγελος και η οροφή του Πάπα» («Michelangelo and the Pope’s Ceiling», Ross King, 2002), ο Μιχαήλ Άγγελος έπρεπε να αντιμετωπίσει οικογενειακά ζητήματα, αντιπαλότητες, τεχνικές ατυχίες και πολιτικές ίντριγκες. Στα προσωπικά του σημειωματάρια, ο ίδιος περιγράφει επανειλημμένα τα προβλήματά του ενώ ζωγράφιζε την οροφή: «Ζω εδώ περιτριγυρισμένος από τις μεγαλύτερες ανησυχίες, υποφέροντας από τη μεγαλύτερη σωματική κόπωση: Δεν έχω κανέναν φίλο και δεν θέλω κανέναν – δεν έχω χρόνο για να φάω την απαραίτητη τροφή».
Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν άφησε τις κακουχίες να τον αποθαρρύνουν. Αντιθέτως, μετέτρεψε τις δοκιμασίες του σε οπτική δοξολογία του θείου. Ο Κινγκ αναφέρει ότι ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν ικανοποιημένος από το αρχικό σχέδιο με τους 12 αποστόλους και ζήτησε την άδεια του Πάπα να είναι ακόμη πιο φιλόδοξος και να χρησιμοποιήσει το ανθρώπινο σώμα για να εξερευνήσει το εύρος της ανθρώπινης σχέσης με τον Θεό. Ο Πάπας συμφώνησε και το αρχικό σχέδιο των 12 αποστόλων μετατράπηκε σε ένα πολύπλοκο σχέδιο που περιελάμβανε περισσότερες από 300 μορφές.
Ο Μιχαήλ Άγγελος συμπεριέλαβε όχι μόνο θέματα από τον Χριστιανισμό, αλλά και μορφές από τον Ιουδαϊσμό και τον παγανισμό. «Η Σιξτίνα δεν είναι μόνο εννέα ιστορίες της Γένεσης. Είναι ολόκληρη η σφαιρική εικόνα της δημιουργίας», εξηγεί ο Γουάλας. «Είναι τα πάντα. Δεν είναι ένας διαχωρισμός μεταξύ χριστιανισμού και παγανισμού. Είναι η Δημιουργία του Θεού, ο οποίος δημιούργησε την παγανιστική αρχαιότητα πριν δημιουργήσει τον χριστιανισμό. Αυτός δημιούργησε τον κόσμο. Οι Σίβυλλες είναι το αντίστοιχο των προφητών, είναι ο παγανιστικός κόσμος πριν έρθει ο Χριστιανισμός. Έτσι, έχουμε παγανιστικές Σίβυλλες [στη Σιξτίνα], έχουμε και εβραϊκές ιστορίες στη Σιξτίνα. Η Σιξτίνα δεν είναι χριστιανική, εβραϊκή ή παγανιστική – είναι όλη η δημιουργία.»
Μελέτη για τη Σίβυλλα της Λιβύης, μεταξύ 1510-1511 από τον Μιχαήλ Άγγελο. Κόκκινη κιμωλία, λευκή κιμωλία και κάρβουνο σε χαρτί, 287 εκ επί 220 εκ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Η Σίβυλλα της Λιβύης, μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Ο Μιχαήλ Άγγελος όχι μόνο συμπεριέλαβε χριστιανικές, ιουδαϊκές και ειδωλολατρικές μορφές σε μια σύνθεση, αλλά ζωγράφισε και μια οπτική απεικόνιση του Θεού – κάτι σπάνιο για τους καλλιτέχνες. «Πρόκειται για τον Θεό και την αρχή της δημιουργίας του Θεού, και Του αξίζει να ζωγραφιστεί», λέει ο Γουάλας. «Είναι αλήθεια ότι στην παλαιότερη χριστιανική τέχνη, μερικές φορές ο Θεός δεν απεικονίζεται ή είναι μόνο το χέρι του ή κάτι τέτοιο, οπότε είναι πολύ τολμηρό να φανταστεί κανείς πώς είναι ο Θεός. Ο Μιχαήλ Άγγελος μας έδωσε μια εικόνα του Θεού που έχει γίνει ο κανόνας για το πώς μοιάζει ο Θεός για πολλούς ανθρώπους στον κόσμο».
Αυτή η απεικόνιση του Θεού, η «Δημιουργία του Αδάμ» είναι μια από τις πιο εμβληματικές εικόνες στον κόσμο. Ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε τον Αδάμ τη στιγμή της αφύπνισής του, όπου και συναντά τον δημιουργό του. Ένας ξαπλωμένος Αδάμ κοιτάζει με λαχτάρα τα μάτια του Θεού και απλώνει το χέρι του για να αγγίξει τον δημιουργό του. Ο Θεός -μαζί με τις βιβλικές μορφές που τον περιβάλλουν- κινείται με μεγάλη ορμή προς τον Αδάμ. Ικανοποιημένος από το δημιούργημά του, ο Θεός απλώνει το χέρι του για να αγγίξει τον Αδάμ.
Λεπτομέρεια από τη «Δημιουργία του Αδάμ», μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Ο χώρος μεταξύ των δακτύλων του Αδάμ και του Θεού είναι τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά: «Τα λίγα εκατοστά που χωρίζουν τις άκρες των δακτύλων τους είναι η μεγαλύτερη αναστολή του χρόνου και της αφήγησης στην ιστορία της τέχνης», λέει ο Γουάλας στο βιβλίο του «Μιχαήλ Άγγελος: Ο καλλιτέχνης, ο άνθρωπος και η εποχή του» («Michelangelo: The Artist, the Man, and His Times», 2011). Αν ο Αδάμ κατέβαλε λίγη περισσότερη προσπάθεια, αν μπορούσε να ανταποκριθεί στην προσπάθεια του Θεού, φαίνεται ότι θα άγγιζε τον Θεό και ο διαχωρισμός μεταξύ τους θα έπαυε να υπάρχει.
Αφότου ζωγράφισε πάνω από 300 μορφές σε περισσότερες από 150 ξεχωριστές εικαστικές ενότητες, ο Μιχαήλ Άγγελος ολοκλήρωσε την οροφή προς ικανοποίηση του Πάπα Ιουλίου Β’. Η οροφή της Σιξτίνα αποκαλύφθηκε την Ημέρα των Αγίων Πάντων, την 1η Νοεμβρίου 1512.
Η οροφή της Σιξτίνα ζωγραφίστηκε μεταξύ 1508-1512 από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
«Είναι αρκετά αξιοθαύμαστο και αξιοσημείωτο το γεγονός ότι επέμεινε δεδομένου τού τι αντιμετώπιζε», σχολιάζει ο Γουάλας. «Το ίδιο το γεγονός της ζωγραφικής μιας οροφής είναι από μόνο του εκπληκτικό. Υπήρχαν όλων των ειδών τα προβλήματα. Πρέπει να θαυμάσουμε ότι επέμεινε υπό απίστευτη πίεση, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις που είναι αδιανόητες – πολλοί άλλοι άνθρωποι θα τα είχαν παρατήσει, αλλά εκείνος όχι.»
Εδώ βρίσκεται ένα ψήγμα σοφίας: Ο Μιχαήλ Άγγελος επέμεινε στις δυσκολίες του με πίστη και ισχυρή επιθυμία να εκφράσει οπτικά το θείο. Αν και κλήθηκε να ολοκληρώσει ένα έργο που του ήταν ξένο, όχι μόνο στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, αλλά και ξεπέρασε τις προσδοκίες. Η εμπνευσμένη προσπάθειά του να εκφράσει το θείο μέσω της ανθρώπινης μορφής, παρά τις πολλές δυσκολίες, τον βοήθησε να δημιουργήσει ένα θαύμα που συνεχίζουμε να εκτιμούμε 500 χρόνια μετά.
«Η αξονική τομογραφία θώρακος στην οποία υποβλήθηκε το απόγευμα, όπως συνέστησε η ιατρική ομάδα του Βατικανού και του Ιδρύματος Νοσοκομείου ‘A. Gemelli’, έδειξε την έναρξη διμερούς πνευμονίας, η οποία απαιτεί περαιτέρω φαρμακευτική αγωγή», ανακοίνωσε το Γραφείο Τύπου της Αγίας Έδρας στις 18 Φεβρουαρίου.
Πολύπλοκη η κατάσταση της υγείας του
Η επιδείνωση της υγείας του Πάπα προήλθε από λοίμωξη του αναπνευστικού, η οποία ξεκίνησε ως βρογχεκτασία και ασθματική βρογχίτιδα, εξελίχθηκε όμως σε πολυμικροβιακή λοίμωξη. Σύμφωνα με το Βατικανό, «οι εργαστηριακές εξετάσεις, η ακτινογραφία θώρακος και η κλινική εικόνα του Αγίου Πατέρα συνεχίζουν να παρουσιάζουν ένα σύνθετο ιατρικό προφίλ».
Η εξέλιξη αυτή ήρθε μία ημέρα μετά την ανακοίνωση της Αγίας Έδρας στις 17 Φεβρουαρίου, στην οποία αναφερόταν ότι «όλες οι έως τώρα εξετάσεις καταδεικνύουν μία περίπλοκη κλινική κατάσταση που θα απαιτήσει κατάλληλη νοσοκομειακή περίθαλψη».
Ωστόσο, το Βατικανό διαβεβαίωσε ότι ο Πάπας Φραγκίσκος «παραμένει σε καλή διάθεση» παρά τις δυσκολίες.
Ακυρώσεις προγραμματισμένων εμφανίσεων
Η κατάσταση της υγείας του Ποντίφικα οδήγησε στην ακύρωση της προγραμματισμένης Ακρόασης του Ιωβηλαίου στις 22 Φεβρουαρίου, καθώς και της Θείας Λειτουργίας της 23ης Φεβρουαρίου για το Ιωβηλαίο των Διακόνων. Τη λειτουργία θα τελέσει ο Αρχιεπίσκοπος Ρίνο Φισικέλα, Οι ακυρώσεις υποδηλώνουν ότι η παραμονή του Πάπα στο νοσοκομείο ενδέχεται να παραταθεί για αρκετές ημέρες ακόμα.
Ευγνωμοσύνη προς τους πιστούς
Ο 88χρονος Ποντίφικας εισήχθη στο νοσοκομείο Policlinico Agostino Gemelli στις 14 Φεβρουαρίου λόγω της επιδεινούμενης βρογχίτιδάς του, αφού αντιμετώπισε δυσκολίες στην ομιλία κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης.
«Ο Πάπας Φραγκίσκος συγκινείται από τα πολυάριθμα μηνύματα αγάπης και συμπαράστασης που συνεχίζει να λαμβάνει αυτές τις ώρες», ανέφερε η ανακοίνωση του Βατικανού στις 17 Φεβρουαρίου. «Ιδιαίτερα, εκφράζει την ευγνωμοσύνη του σε όσους νοσηλεύονται αυτή τη στιγμή, για την αγάπη και την υποστήριξη που του δείχνουν μέσω σχεδίων και μηνυμάτων. Προσεύχεται για αυτούς και ζητά να προσευχηθούν και εκείνοι για αυτόν».
Η υγεία του Πάπα έχει επηρεάσει το πρόγραμμά του από τις 6 Φεβρουαρίου, με το Βατικανό να παρακολουθεί στενά την κατάσταση και να ενημερώνει τους πιστούς για τις εξελίξεις.
Χιλιάδες ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ στην πόλη της Νέας Υόρκης πραγματοποίησαν μια μεγαλειώδη παρέλαση για την κινεζική πρωτοχρονιά στο Μπρούκλιν, στις 16 Φεβρουαρίου, για να στείλουν ευχές για τις γιορτές στους κατοίκους της περιοχής, παρά την κρύα βροχή και τον ψυχρό άνεμο.
Οι ασκούμενοι παρέλασαν κατά μήκος της Όγδοης Λεωφόρου σε 24 ομάδες με τρία θέματα: την ομορφιά του Φάλουν Ντάφα, την έκκληση να τερματιστεί η δίωξη των ασκούμενων του Φάλουν Ντάφα από το κινεζικό κομμουνιστικό καθεστώς, και την υποστήριξη για τα 440 εκατομμύρια Κινέζους που έχουν αποχωρήσει από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) και τις συνδεδεμένες οργανώσεις του.
Το Φάλουν Ντάφα, γνωστό και ως Φάλουν Γκονγκ, είναι μια πνευματική άσκηση που αποτελείται από απλές, αργές ασκήσεις διαλογισμού και διδασκαλίες που βασίζονται στις αρχές της αλήθειας, καλοσύνης, και ανεκτικότητας. Το Φάλουν Γκονγκ, το οποίο ιδρύθηκε από τον Δάσκαλο Λι Χονγκτζί στην Κίνα, αυξήθηκε σε δημοτικότητα κατά τη δεκαετία του 1990, με 70 έως 100 εκατομμύρια ασκουμένους μόνο στην Κίνα μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σύμφωνα με εκτιμήσεις εκείνης της εποχής.
Νιώθοντας ότι απειλείται από τη δημοτικότητα του Φάλουν Γκονγκ, το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) και ο τότε επικεφαλής του, Τζιανγκ Ζεμίν, ξεκίνησαν μια συστηματική εκστρατεία επίθεσης κατά των ασκουμένων του Φάλουν Γκονγκ τον Ιούλιο του 1999. Έκτοτε, εκατομμύρια ασκούμενοι έχουν φυλακιστεί, έχουν σταλεί σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και σε άλλες εγκαταστάσεις, με εκατοντάδες χιλιάδες να έχουν βασανιστεί ενώ βρίσκονταν υπό κράτηση, σύμφωνα με το Κέντρο Πληροφοριών για το Φάλουν Ντάφα.
Εκτός από την Κίνα, το Φάλουν Γκονγκ ασκείται ευρέως σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο και επαινείται από τις τοπικές κυβερνήσεις για τα οφέλη του στην υγεία και τις ηθικές διδασκαλίες του.
Ο Μάικλ Γιου, μέλος του προσωπικού του διοργανωτή της παρέλασης, του Global Service Center for Quitting the CCP (Παγκόσμιο Κέντρο Παραίτησης από το ΚΚΚ), είπε στην Epoch Times στις 16 Φεβρουαρίου: «Οι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ παρελαύνουν στον άνεμο και τη βροχή όχι μόνο για να ευχηθούν στην τοπική κοινότητα καλή χρονιά, αλλά και για να στείλουν ένα μήνυμα στον κόσμο: Τώρα, το ΚΚΚ φοβάται πολύ ότι όλο και περισσότεροι Κινέζοι θα αφυπνιστούν και θα επιλέξουν να ‘Αποχωρήσουν από το ΚΚΚ’. Και αν αυτή η τάση συνεχιστεί, το ΚΚΚ τελικά θα καταρρεύσει».
«Το Φάλουν Γκονγκ είναι μια ομάδα θρησκευτικής πίστης. Ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα συνεχίσει να δίνει προσοχή στη δίωξη του Φάλουν Γκονγκ από το ΚΚΚ, να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις στο ΚΚΚ, και να ενισχύσει την αντίσταση κατά της εκτός συνόρων δίωξης [που διαπράττει το ΚΚΚ] στις Ηνωμένες Πολιτείες», πρόσθεσε.
Παρά τις καιρικές συνθήκες, η παρέλαση προσέλκυσε γοητευμένους θεατές στους δρόμους.
Παρέλαση του Φάλουν Γκονγκ στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, στις 16 Φεβρουαρίου 2025. Larry Dye/The Epoch Times
Ο κ. Κουάνγκ, ο οποίος ήταν με στολή σεφ και παρακολουθούσε από την είσοδο ενός τοπικού εστιατορίου, είπε στην Epoch Times ότι βρισκόταν στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο δύο χρόνια και όταν ήταν στο Γκουανγκντόνγκ της Κίνας, είχε ακούσει για την καταστολή του Φάλουν Γκονγκ από το ΚΚΚ.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Φάλουν Γκονγκ μπορεί όχι μόνο να βαδίσει ανοιχτά, αλλά και να έχει αστυνομικά αυτοκίνητα για να οδηγούν την πορεία και να συνοδεύουν, παρατήρησε ο Κουάνγκ. «Στην Κίνα, αυτό είναι εντελώς αδύνατο», είπε.
Ο Κουάνγκ είπε ότι δεν ήξερε πολλά για το Φάλουν Γκονγκ πριν, αλλά τώρα, όταν είδε τα πανό «Αλήθεια, Καλοσύνη, Ανεκτικότητα», είπε ότι συμφωνούσε πολύ με τις διδασκαλίες του Φάλουν Γκονγκ. «Να είσαι φιλαλήθης, να κάνεις καλά πράγματα, να είσαι υπομονετικός όταν τα πράγματα πάνε στραβά και να μην θυμώνεις εύκολα, καταλαβαίνω όλες αυτές τις αξίες», είπε.
Ο Τσεν Σανφένγκ, ο οποίος δραπέτευσε από την Κίνα στις Ηνωμένες Πολιτείες πέρυσι, κρατούσε ένα μεγάλο πανό με τη λέξη «Ανεκτικότητα» στην παρέλαση.
Ο Τσεν Σανφένγκ (πρώτος από δεξιά) κρατά το πανό της «Ανεκτικότητας» στην παρέλαση του Φάλουν Γκονγκ στην Όγδοη Λεωφόρο στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, στις 16 Φεβρουαρίου 2025. Larry Dye/The Epoch Times
Είπε στην Epoch Times ότι αρχικά ήθελε να έχει το πανό με τη λέξη «Καλοσύνη» επειδή το όνομά του έχει αυτόν τον χαρακτήρα στα Κινέζικα. Όταν όμως άρχισε να βρέχει πολύ, ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι «πρέπει να καλλιεργήσω την ανεκτικότητα» και πήρε το αντίστοιχο πανό.
Ο Τσεν είπε ότι ήρθε στις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή δεν μπορούσε να δει πραγματική ελευθερία στην Κίνα. Την πρώτη του μέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Τσεν πήγε στο Παγκόσμιο Κέντρο Εξυπηρέτησης για την Αποχώρηση από το ΚΚΚ για να δηλώσει ότι καταργεί κάθε δεσμό με το κόμμα.
Το Κέντρο ελπίζει να βοηθήσει τον κινεζικό λαό να βρει τη φωνή του και να μην επαναλάβει τα λάθη του Ολοκαυτώματος και να δηλώσει πως καταργεί οποιουσδήποτε δεσμούς με το ΚΚΚ και όλες τις συνδεδεμένες οργανώσεις του για μια καθαρή συνείδηση και ένα λαμπρότερο μέλλον.
Είπε ότι πιστεύει ότι η ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια φυσιολογική ζωή σε μια κανονική κοινωνία. Αφού άρχισε να ασκεί το Φάλουν Γκονγκ, ήθελε να έχει την ευκαιρία να βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες ακόμα περισσότερο λόγω της ελευθερίας πίστης.
ΡΩΜΗ – Ο Πάπας Φραγκίσκος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο την Παρασκευή για να συνεχίσει τη θεραπεία της συνεχιζόμενης βρογχίτιδας του, ανακοίνωσε το Βατικανό, αφού φέρεται να δυσκολεύτηκε να μιλήσει σε μία από τις συναντήσεις του το πρωί.
«Ο Πάπας Φραγκίσκος εισήχθη στο Policlinico Agostino Gemelli για κάποιες απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις και για να συνεχίσει τη θεραπεία του για τη βρογχίτιδα, η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, σε νοσοκομειακό περιβάλλον», ανέφερε το Βατικανό σε ανακοίνωσή του. Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος είναι 88 ετών και είναι ποντίφικας από το 2013, έχει υποφέρει από γρίπη και άλλα προβλήματα υγείας αρκετές φορές τα τελευταία δύο χρόνια. Ως νεαρός ενήλικας, εμφάνισε πλευρίτιδα και του αφαιρέθηκε μέρος του ενός πνεύμονά του, ενώ τον τελευταίο καιρό είναι επιρρεπής σε πνευμονικές λοιμώξεις.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Πάπας Φραγκίσκος είπε στους προσκυνητές, σε μια εβδομαδιαία ακρόαση, ότι έπασχε από «ισχυρό κρυολόγημα», το οποίο το Βατικανό περιέγραψε αργότερα ως βρογχίτιδα. Πραγματοποίησε αρκετές συναντήσεις την Παρασκευή προτού μεταβεί στο νοσοκομείο. Η μία ήταν με τον Μαρκ Τόμσον, διευθύνοντα σύμβουλο του ειδησεογραφικού καναλιού CNN. Ο Πάπας ήταν «σε πνευματική εγρήγορση, αλλά δυσκολευόταν να μιλήσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα λόγω αναπνευστικών δυσκολιών», ανέφερε αργότερα το CNN.
Την ίδια μέρα είχε συναντήσεις με τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίκο, τον καρδινάλιο Λουίς Τάγκλε, ανώτερο αξιωματούχο του Βατικανού, και με μια καθολική φιλανθρωπική ομάδα που εδρεύει στο Πουέρτο Ρίκο. Βίντεο από τη συνάντηση του Πάπα με τον Φίκο έδειχνε τον Φραγκίσκο να κάθεται σε ένα γραφείο στην κατοικία του στο Βατικανό, να χαμογελά και να μιλά σε ήπιο τόνο.
Ο Πάπας υπέστη δύο πτώσεις πρόσφατα, στην κατοικία του στο Βατικανό, που του προκάλεσαν μώλωπες στο πηγούνι τον Δεκέμβριο και έναν τραυματισμό στο χέρι τον Ιανουάριο.
Παρά τα περιοδικά προβλήματα υγείας του και τη μειωμένη κινητικότητά του, ο Πάπας Φραγκίσκος διατηρεί ένα πολυάσχολο πρόγραμμα, περιλαμβανομένων ταξιδιών στο εξωτερικό. Τον Σεπτέμβριο ολοκλήρωσε μια 12ήμερη περιοδεία στη Νοτιοανατολική Ασία και την Ωκεανία, τη μεγαλύτερη της παποσύνης του.
Το νοσοκομείο Gemelli της Ρώμης, το μεγαλύτερο της πόλης, διαθέτει ειδική σουίτα για τη θεραπεία των παπών. Εκεί πέρασε εννέα ημέρες τον Ιούνιο του 2023, όταν υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση μιας κοιλιοκήλης.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα στις 7 Φεβρουαρίου με το οποίο ιδρύεται Γραφείο Πίστης του Λευκού Οίκου με επικεφαλής την πάστορα Πώλα Γουάιτ-Κέιν.
Σύμφωνα με το διάταγμα, το γραφείο, το οποίο θα υπάγεται στο Συμβούλιο Εσωτερικής Πολιτικής, θα έχει «την κύρια ευθύνη στον εκτελεστικό κλάδο για την ενδυνάμωση φορέων που βασίζονται στην πίστη, κοινοτικών οργανώσεων και οίκων λατρείας για την εξυπηρέτηση οικογενειών και κοινοτήτων».
Το γραφείο θα συνεργάζεται με θρησκευτικούς και κοινοτικούς φορείς για την ανάπτυξη συστάσεων για την προστασία των γυναικών και των παιδιών, την ενίσχυση των οικογενειών και των γάμων, την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας, την καταπολέμηση των διακρίσεων με βάση την πίστη και άλλους συναφείς τομείς. Θα συμβάλλει επίσης στον εντοπισμό και την προώθηση ευκαιριών επιχορήγησης θρησκευτικών και κοινοτικών οργανώσεων.
Η 58χρονη Γουάιτ-Κέιν είναι επί μακρόν πνευματική σύμβουλος του Τραμπ. Έκανε την επίκληση στην ορκωμοσία του το 2017 και αργότερα ηγήθηκε της πρωτοβουλίας «Πίστη και Ευκαιρία» της πρώτης κυβέρνησής του.
«Μόλις πριν από λίγα λεπτά, ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε ένα ιστορικό εκτελεστικό διάταγμα για το Γραφείο Πίστης του Λευκού Οίκου», έγραψε η Γουάιτ-Κέιν σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο Χ. «Οι προσευχές εισακούονται και ο Θεός έρχεται στην Αμερική.»
Σε άλλη ανάρτηση, η τηλεευαγγελίστρια ανέφερε ότι το νέο γραφείο θα συνεργάζεται με τη γενική εισαγγελέα Παμ Μπόντι για την καταπολέμηση των αντιχριστιανικών διακρίσεων στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, και τη «διασφάλιση της τήρησης της θρησκευτικής ελευθερίας σε ολόκληρη τη χώρα».
Με εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος στις 6 Φεβρουαρίου ανέθεσε στην Μπόντι την προεδρία της Ομάδας Δράσης του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την εξάλειψη των αντιχριστιανικών προκαταλήψεων. Η ομάδα θα εξετάσει τις δραστηριότητες όλων των εκτελεστικών οργανισμών και υπηρεσιών για τον εντοπισμό και την εξάλειψη τυχόν αντιχριστιανικών πολιτικών ή πρακτικών. Επισης, θα ζητά πληροφορίες από τους ενδιαφερόμενους φορείς και θα εκδίδει συστάσεις για περαιτέρω εκτελεστική ή νομοθετική δράση για τη διόρθωση της συμπεριφοράς του παρελθόντος και την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας στο μέλλον.
Οι πρωτοβουλίες προστίθενται σε έναν κατάλογο εκτελεστικών δράσεων που έχει δρομολογήσει και ανακοινώσει ο Τραμπ για τη διασφάλιση της θρησκευτικής ελευθερίας, από την ανάληψη των καθηκόντων του στις 20 Ιανουαρίου. Στις 23 Ιανουαρίου, έδωσε χάρη σε 23 διαδηλωτές κατά των αμβλώσεων, τους οποίους, όπως είπε, είχε αδίκως στοχοποιήσει η κυβέρνηση Μπάιντεν. Πήρε επίσης μέτρα για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού στις πανεπιστημιουπόλεις και για την απαγόρευση της χρήσης των εσόδων από τη φορολογία για τη χρηματοδότηση των αμβλώσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Ο πρόεδρος έχει επίσης δηλώσει την πρόθεσή του να συγκροτήσει μια προεδρική επιτροπή για τη θρησκευτική ελευθερία. Ο Λευκός Οίκος δεν έχει ακόμη διευκρινίσει το σχέδιο αυτό.
«Θα είναι μια μεγάλη υπόθεση», δήλωσε ο Τραμπ σε ανακοίνωσή του για την επιτροπή σε μια εκδήλωση της Εθνικής Πρωινής Προσευχής, στις 6 Φεβρουαρίου.
Η επιτροπή, είπε, «θα εργάζεται ακούραστα για την προάσπιση αυτού του πιο θεμελιώδους δικαιώματος» της θρησκευτικής ελευθερίας. «Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, είδαμε αυτή την ιερή ελευθερία να απειλείται όσο ποτέ άλλοτε στην αμερικανική ιστορία.»
Ο Τραμπ αναφέρθηκε στη δίωξη που άσκησε η κυβέρνηση Μπάιντεν κατά της ακτιβίστριας υπέρ της ζωής και κατά των αμβλώσεων Πωλέτ Χάρλοου, 75 ετών, για παραβίαση του νόμου περί ελεύθερης πρόσβασης στις εισόδους κλινικών και ενός ομοσπονδιακού νόμου περί «συνωμοσίας κατά των δικαιωμάτων». Η Χάρλοου, μία από τις διαδηλώτριες που ο Τραμπ αμνήστευσε, συμμετείχε σε διαμαρτυρία που αφορούσε τον αποκλεισμό της εισόδου κλινικής αμβλώσεων στην Ουάσιγκτον.
«Η Πωλέτ Χάρλοου καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση επειδή προσευχήθηκε ειρηνικά έξω από μια κλινική, κατηγορούμενη βάσει ενός σκοτεινού νόμου που δεν είχε χρησιμοποιηθεί εδώ και χρόνια, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε επιλεκτικά κατά των χριστιανών από την προηγούμενη κυβέρνηση», δήλωσε ο Τραμπ.
Ένα υπόμνημα του FBI που διέρρευσε προκάλεσε επίσης οργή το 2023, καθώς παρουσιάζει τους παραδοσιακούς καθολικούς ως βίαιους εξτρεμιστές.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι υπό τη διακυβέρνησή του οι χριστιανοί θα προστατεύονται από τέτοιες προκαταλήψεις και διακρίσεις.
«Όσο είμαι στον Λευκό Οίκο, θα προστατεύουμε τους χριστιανούς στα σχολεία μας, στον στρατό μας, στην κυβέρνησή μας, στους χώρους εργασίας μας, στα νοσοκομεία και στις δημόσιες πλατείες μας, και θα ενώσουμε ξανά τη χώρα μας ως έθνος, υπό τη σκέπη του Θεού, με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους», τόνισε.
Ο Τζον και η Κλώντια Κλάξτον ήταν ένα νεαρό ζευγάρι, γύρω στα 20. Ο Τζον ερωτεύτηκε την Κλώντια και μετά από δύο χρόνια γνωριμίας, της ζήτησε να παντρευτούν.
Ο γάμος τού άλλαξε εντελώς τη ζωή – τον έκανε αισιόδοξο, λιγότερο κυνικό και πολύ πιο ευτυχισμένο. Ένιωθε ότι όλος ο κόσμος ήταν δικός του.
Όμως, αυτός ο κόσμος κατέρρευσε όταν η Κλώντια διαγνώστηκε με λέμφωμα Hodgkin και της δόθηκαν μόνο 50% πιθανότητες επιβίωσης. Μέσα σε μια εβδομάδα, οι χειρουργοί αποφάσισαν να ανοίξουν το σώμα της από τη μασχάλη μέχρι την κοιλιά, προκειμένου να αφαιρέσουν τυχόν ορατά ίχνη της νόσου. Σοκαρισμένη και αβοήθητη, μπήκε στο νοσοκομείο.
Εκείνη την εποχή, ο Τζον εργαζόταν ως ιερέας σε ένα τοπικό νοσοκομείο. Επισκεπτόταν τους αρρώστους, άκουγε τις ιστορίες τους, προσευχόταν για αυτούς και έδειχνε συμπόνια. Ωστόσο, όταν η Κλώντια εισήχθη στο νοσοκομείο, η συμπόνια του Τζον εξαφανίστηκε.
«Μπορούσα να καταλάβω τι περνούσαν οι άλλοι άνθρωποι, αλλά δεν με ένοιαζε πια», είπε. «Με ένοιαζε μόνο η Κλώντια. Ήθελα να φωνάξω στους άλλους ασθενείς: Σταματήστε να γκρινιάζετε! Πιστεύετε ότι έχετε προβλήματα; Η γυναίκα μου μπορεί να πεθάνει ανά πάσα στιγμή!»
Ο Τζον όχι μόνο έπαψε να αισθάνεται συμπόνια του για τους συνανθρώπους του, αλλά θύμωσε και με τον Θεό. Ένιωσε προδομένος.
«Θεέ μου, γιατί εμάς;», σκεπτόταν. «Γιατί μας έδωσες μόνο έναν χρόνο ευτυχίας, σε αντάλλαγμα για τα τωρινά δεινά;»
Ο δημοσιογράφος Philip Yancey. (φωτ. Dean Ayres)
Η θεραπεία που ακολουθούσε η Κλώντια εξαφάνισε την ομορφιά της και την εξάντλησε. Το δέρμα της σκοτείνιασε, τα μαλλιά της έπεσαν και έκανε έμετο όλη την ώρα. Κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών διαδικασιών, δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο από το να παραμένει ξαπλωμένη, ακούγοντας τα κλικ της μηχανής που βομβάρδιζε το σώμα της με δόσεις αόρατων σωματιδίων. Κάθε δόση γερνούσε το σώμα της κατά ένα μήνα.
Οι φίλοι και η οικογένειά της προσπαάθησαν να τη βοηθήσουν με διάφορους τρόπους. Ένας φίλος της έφερε λουλούδια και προσπάθησε να την πείσει να αγνοήσει τον πόνο της και να σκεφτεί θετικά. Όταν όμως έφυγε, η Κλώντια έμεινε μόνη, αντιμέτωπη με τους έντονους πόνους. Ένας άλλος της είπε, με την ιδιότητα του θρησκευτικού θεραπευτή, ότι «η ασθένεια δεν είναι ποτέ το θέλημα του Θεού», αλλά έργο του Σατανά. Μια άλλη γυναίκα την ενθάρρυνε να ευχαριστήσει τον Θεό για όσα βάσανα περνούσε: «Μπορείς να πεις: Θεέ μου, σε αγαπώ, ειδικά στα βάσανα. Αυτό είναι το θέλημά Σου και εσύ ξέρεις τι είναι καλό για μένα.»
Αλλά η Κλώντια δεν μπορούσε να δεχτεί μια τέτοια ιδέα.
Υπήρξε και η πρόταση να δει την ασθένειά της ως μία σημαντική αποστολή: «Κλώντια, έχεις επιλεγεί να υποφέρεις για τον Θεό και Αυτός θα σε ανταμείψει… Ο Θεός σε διάλεξε, όπως διάλεξε τον Ιώβ και σε χρησιμοποιεί ως παράδειγμα για τους άλλους.»
Όμως ο δημοσιογράφος Φίλιπ Γιάνσεϋ [Philip Yancey, γεν. 1949], που την επισκέφθηκε για να καταγράψει την εμπειρία της, μαζί με άλλες μαρτυρίες ανθρώπων που πάσχουν από ανίατες ασθένειες, την άκουσε χωρίς να δώσει συμβουλές. Στο βιβλίο του «Πού βρίσκεται ο Θεός όταν πονάμε;» (Where Is God When It Hurts, 1977), ο δημοσιογράφος εξετάζει το ερώτημα πώς υποφέρουμε, γιατί συμβαίνει αυτό και πώς πρέπει να προσεγγίσουμε αυτή την κατάσταση.
Φυσικά δεν είναι ο μόνος. Το θέμα της ταλαιπωρίας και της αποφυγής του πόνου όχι μόνο απασχολεί όλους τους ανθρώπους, όπου κι αν βρίσκονται, αλλά βρίσκεται και στο επίκεντρο της κοινωνίας μας σήμερα.
Ανατομία του πόνου
Όταν ως δημοσιογράφος ο Γιάνσεϋ πήρε συνέντευξη από ένα νεαρό ζευγάρι που τραυματίστηκε σοβαρά σε μια συνάντηση με μια αρκούδα γκρίζλι, καθώς και από έναν μαθητή του οποίου η μικρότερη αδερφή πέθανε από καρκίνο σε νεαρή ηλικία, παρά τη θεραπεία και τις προσευχές, άρχισε να αναρωτιέται γιατί οι άνθρωποι έπρεπε να υποφέρουν τόσο πολύ. Σε τι χρησιμεύει αυτό;
Αφετηρία του στη μελέτη του πόνου ήταν ο φυσικός πόνος. Γνώρισε έναν από τους πρωτοπόρους της έρευνας για τον πόνο, τον Δρα Πολ Μπραντ, με αναγνωρισμένο και πολλάκις βραβευμένο ιατρικό έργο. Ο Δρ Μπραντ είχε προσπαθήσει να αναπτύξει ένα τεχνητό σύστημα αίσθησης του πόνου για λεπρούς που είχαν χάσει την αίσθηση του πόνου στα χέρια ή τα πόδια τους. Σε αντίθεση με όλους τους άλλους, οι ασθενείς του Δρος Μπραντ δεν υπέφεραν από τον πόνο, αλλά από την απουσία του – δεν ένιωθαν πόνο. Όταν τραυματίζονταν, αιμορραγούσαν, αλλά δεν το αισθάνονταν. Και όταν έτρεχαν σε βραχώδες έδαφος και χτυπούσαν πέφτοντας, ούτε τότε ένιωθαν τίποτα.
Ο σχεδιασμός ενός συστήματος αίσθησης του πόνου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για να σχεδιάσει κανείς ένα σύστημα που σχετίζεται με τα όργανα του σώματος, πρέπει να προβλέπει τις ανάγκες του σώματος και να τις γνωρίζει καλά. Ο γιατρός έπρεπε να σκεφτεί σαν Δημιουργός, κατασκευάζοντας έναν Άνθρωπο με ένα περίπλοκο και ευφυές σύστημα. Με τη βοήθεια μηχανικών και βιοχημικών, ο Δρ Μπραντ ανέπτυξε έναν τύπο τεχνητού νεύρου που προσκολλήθηκε σε ένα δάχτυλο σαν γάντι και μετέφερε την αίσθηση του πόνου όταν ασκούνταν πίεση σε αυτό. Όμως, οι επανειλημμένες απόπειρες να προσαρμόσει το τεχνητό νεύρο στους ασθενείς του αποδείχθηκαν άκαρπες και τελικά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έργο του.
Ο Δρ Μπραντ κατάλαβε πόσο περίπλοκο είναι το σύστημα αίσθησης του πόνου στο σώμα μας και πόσο δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να το μιμηθείς. Η ιατρική βιβλιογραφία περιέχει πληθώρα πληροφοριών για τα «δίκτυα πόνου» στο σώμα. Αν κοιτάξετε μέσα από ένα μικροσκόπιο, μπορείτε να δείτε ότι υπάρχουν εκατομμύρια «υποδοχείς πόνου» που βρίσκονται ακριβώς στην επιφάνεια του δέρματος. Έχουν σχεδιαστεί όχι μόνο για να αισθάνονται και να μεταδίδουν τον πόνο στον εγκέφαλο, αλλά και άλλες αισθήσεις: άγχος, άγγιγμα, ζέστη και κρύο. Μέσα στο σώμα, τα δίκτυα πόνου είναι δομημένα με εξίσου περίπλοκο τρόπο.
Στο βιβλίο «Το δώρο του πόνου» (The Gift of Pain, 1997), που συνυπογράφει με τον Γιάνσεϋ, ο Δρ Μπραντ αποκαλεί το σύστημα πόνου «θεϊκή δημιουργία», σχολιάζοντας:
«Δόξα τω Θεώ που επινόησε τον πόνο! Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να κάνει καλύτερη δουλειά.»
Όσο περισσότερο παρατηρούσε ο Δρ Μπραντ τους ασθενείς του, τόσο πιο ξεκάθαρα κατέληγε στο συμπέρασμα: ο πόνος είναι απαραίτητος για το σώμα μας. Χωρίς αυτόν, είναι αδύνατο να ζήσουμε πολύ σε αυτόν τον κόσμο. Είτε καταλαβαίνουμε πώς λειτουργούν τα συστήματα είτε όχι, πιθανώς υπάρχουν για κάποιο λόγο. Βρίσκονται στο σώμα μας για κάποιο λόγο και είναι σχεδιασμένα με σχολαστικό και περίπλοκο τρόπο.
Όμως, ο Γιάνσεϋ δεν σταμάτησε εκεί. Κατάλαβε ότι ο σωματικός πόνος δεν είναι η μόνη πηγή οδύνης. Κάποιοι μάλιστα θα μπορούσαν να πουν ότι δεν είναι καν τόσο ισχυρή όσο η ψυχική αγωνία που βιώνουμε καθημερινά όταν αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της ζωής. Είτε πρόκειται για προβλήματα σχέσεων, συγκρούσεις με συναδέλφους ή για μια ανίατη παιδική μνήμη, τα συναισθήματα που τα συνοδεύουν είναι βαριά και προκαλούν μεγάλο ψυχικό άλγος. Αυτό το άλγος διαπερνά την ψυχή και προκαλεί ένα αίσθημα ανικανότητας και απελπισίας. Τι νόημα έχει ο πόνος που βιώνουμε όταν γεννάμε ένα παιδί με ελάττωμα; Ή όταν χάνουμε ένα αγαπημένο πρόσωπο; Και γιατί συμβαίνει αυτό;
Η θεωρία της ανταπόδοσης
Πολλοί είναι οι άνθρωποι που στις δυσκολίες αναρωτιούνται: «Γιατί εμένα;»
Ο Γιάνσεϋ άρχισε να αναζητά απαντήσεις στις αρχαίες παραδόσεις. Στην Παλαιά Διαθήκη, διάβασε ότι ο Θεός δημιούργησε τους ανθρώπους και την κοινωνία για να ενεργούν σύμφωνα με ορισμένες αρχές. Η εντιμότητα, η ειλικρίνεια και η συμπόνια οδηγούν σε καλά αποτελέσματα. Η εξαπάτηση, το ψέμα και η απληστία οδηγούν στα αντίθετα αποτελέσματα.
Στον Βουδισμό, αυτό ονομάζεται κάρμα – η ουσία που συσσωρεύεται στο σώμα μας λόγω κακών πράξεων που έχουμε κάνει στο παρελθόν, σε αυτή τη ζωή ή σε μια προηγούμενη. Για να απαλλαγούμε από το κάρμα, πρέπει να υποφέρουμε. Η γέννηση είναι οδύνη, η λύπη είναι οδύνη, η απώλεια και ο θάνατος είναι οδύνη.
Ο καθηγητής Ιστορίας Darrin McMahon. (epoch.org.il)
Οι άνθρωποι που πηγαίνουν σε μοναστήρια στην Ινδία και την Κίνα καλούνται να διαλογιστούν μπαίνοντας σε βαθιά συγκέντρωση και να παραμείνουν ακίνητοι για πολλή ώρα υπομένοντας τον πόνο, κάτι που επιτρέπει στο κάρμα να εκδιωχθεί από το σώμα. Παροτρύνονται επίσης να εγκαταλείψουν τις «προσκολλήσεις» τους — επιθυμίες, φιλοδοξίες, πάθη και προσωπικό όφελος. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να φτάσουν σε μια ανώτερη κατάσταση συνείδησης, να απελευθερωθούν από τα βάσανα και να επιτύχουν τη νιρβάνα. Σύμφωνα με τον Βουδισμό, όσοι δεν θέλουν να εξαλείψουν το κάρμα με αυτόν τον τρόπο, θα πρέπει και πάλι να υποφέρουν, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Παραδείγματος χάριν, ίσως προσβληθούν από αρρώστιες ή ίσως ζήσουν μια κουραστική και επίπονη ζωή.
Ποιος ελέγχει τους νόμους του πόνου και του κάρμα; Όταν ο Γιάνσεϋ σκέφτηκε τη Βίβλο, ανακάλυψε πολλές πιθανές απαντήσεις: Το Βιβλίο της Γένεσης λέει ότι ο Θεός ήταν η άμεση πηγή ταλαιπωρίας για τον Ερ (τον γιο του Ιούδα). Ο Θεός τον σκότωσε αφού αμάρτησε (σύμφωνα με τα σχόλια των σοφών). Το Βιβλίο του Ιώβ υποδεικνύει ότι ο Σατανάς προκαλεί συνεχώς δεινά στον Ιώβ, αφότου έχει λάβει τη συγκατάθεση του Θεού. Και το βιβλίο των Παροιμιών περιγράφει τις φυσικές συνέπειες που θα υποστεί ένας άνθρωπος εξαιτίας της συμπεριφοράς του: αν συμπεριφέρεται άσχημα, μια μέρα θα πρέπει να υποφέρει εξαιτίας αυτού.
Στην εποχή μας, με την επικράτηση των υλιστικών και αθεϊστικών ιδεών, οι άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την άποψη ότι ένας άνθρωπος έχει ψυχή και ότι υπάρχει κάποιο ανώτερο Ον υπεύθυνο για τις ανθρώπινες υποθέσεις. Όταν η ψυχή φεύγει, το σώμα μένει και μαζί του το ερώτημα: «Γιατί πρέπει να υποφέρουμε αν πραγματικά δεν χρειάζεται;»
Ο Διαφωτισμός, τον 18ο αιώνα, ήθελε να βελτιώσει τον κόσμο, τη ζωή και τη δυνατότητα του ανθρώπου να απολαμβάνει. Ο Άγγλος φιλόσοφος Τζον Λοκ, ένας από τους ιδρυτές του κινήματος, είπε ότι «η δουλειά του ανθρώπου είναι να είναι ευτυχισμένος», δηλαδή δεν πρέπει να δεχόμαστε ότι ο πόνος είναι φυσικό μέρος της ζωής. Παράλληλα, άρχισαν να κυκλοφορούν βιβλία που τόνιζαν ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να υποφέρει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, αλλά να είναι ευτυχισμένος.
Κατά τη διάρκεια εκείνου του αιώνα, οι συχνότητα εμφάνισης των λιμών και των επιδημιών μειώθηκε . Οι άνθρωποι νοιάζονταν λιγότερο για την επιβίωσή τους και περισσότερο για την καλή ζωή και άρχισαν να φαντάζονται τι θα συνέβαινε αν συνέχιζαν την προσπάθεια να ελέγξουν τις περιστάσεις, τον κόσμο και την αβεβαιότητά του.
Ο καθηγητής Ιστορίας Ντάρριν ΜακΜάχον [Darrin McMahon, γεν. 1963], του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, ένας από τους κορυφαίους ερευνητές στον κόσμο για την «ευτυχία», παραχώρησε μία συνέντευξη στους Epoch Times, στην οποία προειδοποιεί για αυτήν τη νέα πραγματικότητα της οποίας η αναζήτηση της ευτυχίας και η αποφυγή του πόνου αποτελούν βασικούς στόχους.
«Ανεξάρτητα από το πόσο έχουμε προοδεύσει, τα βάσανα δεν έχουν εξαλειφθεί», επισημαίνει ο καθηγητής. «Σύμφωνα με την ιστορία των αρχαίων πολιτισμών, είναι αναπόφευκτα. Όλοι βιώνουμε τραγωδίες στη ζωή μας. Άρα το να προσποιούμαστε ότι δεν θα υποφέρουμε δεν είναι λύση. Το να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τα βάσανα είναι.»
Η δύναμη της ελπίδας
Σε πείραμα που διεξήχθη το 1967, τρεις γιατροί κάλεσαν 50 άτομα στο εργαστήριό τους και άναψαν μια θερμάστρα, αυξάνοντας σταδιακά τη θερμοκρασία. Στόχος τους ήταν να δουν πότε τα υποκείμενα θα ένιωθαν δυσφορία και πόνο.
Αλλά τα υποκείμενα δεν γνώριζαν ότι οι γιατροί είχαν και άλλον ένα στόχο. Ήθελαν να δουν αν η απόσπαση της προσοχή των υποκειμένων από τη θερμάστρα θα επηρέαζε την αίσθησή τους του πόνου.
Όταν οι ερευνητές χτυπούσαν ένα κουδούνι, άγγιζαν το χέρι των υποκειμένων ή διάβαζαν μια ιστορία δυνατά, παρατήρησαν ότι μερικές φορές έπρεπε να ανεβάσουν τη θερμοκρασία κατά 45% για να παρατηρήσουν τα υποκείμενα τον πόνο. Μερικά άτομα έβγαλαν ακόμη και φουσκάλες στα χέρια τους χωρίς να τις παρατηρήσουν. Από την άλλη πλευρά, όταν η προσοχή των υποκειμένων δεν αποσπώνταν και στρεφόταν στον πόνο (όπως συμβαίνει με πολλούς ασθενείς που βρίσκονται στο νοσοκομείο), τότε έδειχναν πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία στη θερμοκρασία (Hardy, Wolff, Goodell, 1967).
Η εμπειρία του Γιάνσεϋ με την Κλώντια και άλλους ασθενείς σε τελικό στάδιο τον βοήθησε να συνειδητοποιήσει ότι όλες οι εξηγήσεις και οι συμβουλές που περιστρέφονταν γύρω από τα δεινά τους δεν τους βοηθούσαν – το αντίθετο. Συνειδητοποίησε ότι το πιο χρήσιμο πράγμα που μπορείς να κάνεις για αυτούς τους ανθρώπους είναι να τους ξυπνήσεις την αίσθηση της ελπίδας και να τους πείσεις ότι τους περιμένει ένα λαμπρό μέλλον – ακριβώς το αντίθετο από αυτό που βιώνουν στο νοσοκομείο.
Πειράματα σε ζώα και ανθρώπους έχουν επεξηγήσει αυτή την αρχή. Ο Δρ Κουρτ Ρίχτερ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, πραγματοποίησε ένα συγκλονιστικό πείραμα, στο οποίο τοποθέτησε δύο αρουραίους σε μια μεγάλη δεξαμενή με νερό. Πέταξε τον πρώτο αρουραίο στη δεξαμενή και τον παρακολούθησε. Καθώς οι αρουραίοι είναι καλοί κολυμβητές, το ζώο παρέμεινε στην επιφάνεια του νερού για περίπου 60 ώρες, μέχρι ότου εξαντλήθηκε και πνίγηκε.
Με τον άλλο αρουραίο, ακολούθησε διαφορετική διαδικασία: άρχισε κρατώντας τον στην αγκαλιά του για αρκετά λεπτά, μέχρι που ο αρουραίος σταμάτησε να αντιστέκεται. Τότε, τον τοποθέτησε στο νερό. Αφού κολύμπησε λίγα λεπτά, βυθίστηκε απότομα και πνίγηκε. Ο Δρ Ρίχτερ πρότεινε ότι ο αυτός ο αρουραίος απλώς «παραιτήθηκε». Αφότου αγωνίστηκε στην αγκαλιά του μάταια, πείστηκε για την αδυναμία του να τα καταφέρει, αντίληψη που λειτούργησε όταν ύστερα τοποθετήθηκε στο νερό. Σύμφωνα με τη θεωρία του γιατρού, ο αρουραίος πέθανε από επίκτητη αδυναμία.
Άλλα πειράματα έχουν δείξει ότι το αίσθημα ανικανότητας μπορεί να αλλάξουν τη φυσιολογία.
Σε ένα από αυτά, δύο ομάδες αρουραίων δέχθηκαν ηλεκτροσόκ. Στα ζώα της πρώτης ομάδας δόθηκε η ευκαιρία να κλείσουν το ρεύμα χρησιμοποιώντας ένα πεντάλ, ενώ σε εκείνα της δεύτερης ομάδας όχι. Αρκετό καιρό μετά το ηλεκτροσόκ, φάνηκε μεν ότι το ρεύμα δεν ενοχλούσε πλέον τους αρουραίους και των δύο ομάδων, ωστόσο οι αρουραίοι της δεύτερης ομάδας, στους οποίους δεν δόθηκε η δυνατότητα να κλείσουν το ρεύμα, έγιναν πολύ πιο ευάλωτοι στις ασθένειες.
Το αντίθετο της ανικανότητας – η θεραπευτική δύναμη της ελπίδας – έχει αποδειχθεί και σε πειράματα με ανθρώπους. Το καλοκαίρι του 1996, ο Δρ Μπρους Μόσλεϋ [Bruce Moseley] οργάνωσε, στο Ιατρικό Κέντρο του Χιούστον, ένα πείραμα με δέκα ασθενείς που έπασχαν από οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. Και οι δέκα προγραμματίστηκε να κάνουν χειρουργική επέμβαση για την ανακούφιση του πόνου τους, υποβλήθηκαν σε εξετάσεις, δέχτηκαν αγωγή για ανακούφιση του πόνου και μεταφέρθηκαν στο χειρουργείο.
Όλοι επέστρεψαν σπίτι από το χειρουργείο με πατερίτσες και παυσίπονα. Ωστόσο, στο χειρουργείο, αν και έκαναν τομές στην περιοχή του γόνατος σε όλους, μόνο σε πέντε έγινε πραγματικά η διορθωτική χειρουργική επέμβαση. Οι υπόλοιποι υποβλήθηκαν απλά σε μια προσομοιωμένη, «δήθεν» επέμβαση που ονομάζεται «placebo». Οι ουλές στα γόνατα από τα ράμματα στις τομές δεν φανέρωναν τι είχε συμβεί στην πραγματικότητα.
Τα αποτελέσματα εξέπληξαν τους πάντες: Η εικονική επέμβαση λειτούργησε! Έξι μήνες μετά την επέμβαση, οι ασθενείς δεν γνώριζαν ακόμα ποιοι συγκεκριμένα είχαν υποβληθεί σε πραγματική χειρουργική επέμβαση και ποιοι σε ψευδή, αλλά όλοι ανέφεραν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο και αξιοσημείωτες βελτιώσεις στην κινητικότητα. Όσοι έκαναν την πραγματική χειρουργική επέμβαση δεν πήγαν καλύτερα από εκείνους που έκαναν την εικονική.
Το 2002, ο Δρ Μόσλεϋ επανέλαβε το πείραμα, αυτή τη φορά με 180 ασθενείς. Δύο χρόνια μετά τη χειρουργική επέμβαση, όλοι οι ασθενείς ανέφεραν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο, και ακόμη και αυτή τη φορά όσοι έκαναν την πραγματική χειρουργική επέμβαση δεν βελτιώθηκαν περισσότερο από εκείνους που έκαναν την εικονική.
«Η ελπίδα επιτρέπει σε ένα άτομο να πιστέψει ότι ακόμα κι αν συμβεί το χειρότερο, μπορεί να σηκωθεί και να προχωρήσει», τονίζει ο Γιάνσεϋ.
Μέσα στην τρύπα του κουνελιού
Υπάρχει και ένα άλλο, βαθύτερο ψυχολογικό επίπεδο. Πριν από περίπου 80 χρόνια, ο Ουκρανός ψυχαναλυτής Έντμουντ Μπέργκλερ [Edmund Bergler, 1899-1962], ο οποίος έγραψε 25 βιβλία ψυχολογίας, παρατήρησε ότι το λειτουργικό σύστημα της ανθρώπινης ψυχολογίας είχε ένα σοβαρό ελάττωμα. Κάτι παρόμοιο με έναν ιό ή ένα σφάλμα στο σύστημα του υπολογιστή.
Ο Μπέργκλερ το ονόμασε «συναισθηματικό μπλοκάρισμα». Όταν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, αντί να προχωρήσουμε, κολλάμε σε αυτές, σαν να αντλούμε ευχαρίστηση από αυτές. Αυτή η ιδέα μοιάζει πολύ με την «προσκόλληση» για την οποία μιλά ο Βουδισμός όταν βιώνουμε συναισθήματα όπως η ζήλια, ο θυμός και άλλα πάθη.
Ο Μπέργκλερ συμφώνησε με τους κλασικούς ψυχαναλυτές ότι από την παιδική ηλικία κουβαλάμε στο μυαλό μας συναισθήματα και εμπειρίες στέρησης, απόρριψης, αδυναμίας, κλπ. Επειδή τα αρνητικά συναισθήματα παραμένουν άλυτα, τα βιώνουμε ξανά και ξανά αργότερα στη ζωή, με επώδυνους τρόπους. Σύμφωνα με τον Μπέργκλερ, ως ενήλικες συχνά ερμηνεύουμε τις εμπειρίες μας με βάση τις συσσωρευμένες από τη βρεφική ηλικία αντιλήψεις.
Όταν βιώνουμε ένα αρνητικό συναίσθημα, τείνουμε να κατηγορούμε αυτόματα τους άλλους και πιστεύουμε ότι μας έκαναν να νιώσουμε έτσι ή ότι είναι η πηγή της απογοήτευσης, του θυμού ή της ζήλιας μας. Λίγοι, σύμφωνα με τον Μπέργκλερ, είναι πρόθυμοι να παραδεχτούν ότι η συναισθηματική ταλαιπωρία που βιώνουν προκαλείται από μια υποβόσκουσα επιθυμία τους να την επεξεργαστούν και να την ξεπεράσουν.
Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που ζηλεύει θα πρέπει να προσπαθήσει να καταλάβει γιατί υποφέρει από ζήλια. Μπορεί να έχει μια βαθύτερη «προσκόλληση» στο συναίσθημα της απόρριψης. Σε νεαρή ηλικία βίωσε την απόρριψη με οδυνηρό τρόπο και από τότε επανεμφανίζεται συνεχώς και εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους – μερικές φορές με τη μορφή της ζήλιας. Αυτή είναι η κρυφή πηγή του πόνου του.
Στο βιβλίο του «Γιατί υποφέρουμε» (Why We Suffer, 2015), ο ψυχοθεραπευτής Πήτερ Μάικλσον [Peter Michaelson, γεν. 1952] περιγράφει τη θεωρία του Μπέργκλερ:
«Ας υποθέσουμε ότι περιμένετε στην ουρά στο μπακάλικο και κάποιος ξαφνικά χώνεται μπροστά σας. Μπορεί να αντιδράσετε είτε επιθετικά είτε παθητικά, μη λέγοντας τίποτα. Εάν είστε επιθετικοί, διατρέχετε τον κίνδυνο να «μπείτε σε αρνητική ροή» και να τσακωθείτε. Πιθανότατα θα νιώσετε ενοχές ή ντροπή αργότερα λόγω της υπερβολικής αντίδρασής σας. Αν δεν πείτε τίποτα, πάλι κινδυνεύετε να «μπείτε σε αρνητική ροή», να συγχυστείτε, ακόμη και να θυμώσετε, επικρίνοντας αργότερα τον εαυτό σας για την παθητικότητα που δείξατε όταν επιτρέψατε σε εκείνον τον άνθρωπο «να συμπεριφερθεί τόσο αγενώς».
Πώς μπορείτε να αποφύγετε να αντιδράσετε αρνητικά σε μια τέτοια κατάσταση; Πρέπει, κατ’ αρχάς, να αναλάβετε την ευθύνη για την αρνητικότητα σας. Αυτή η αρνητικότητα είναι δική σας. Ο άνθρωπος που μπήκε μπροστά σας στην ουρά δεν κατέστρεψε τη γραμμή. Μόνο εσάς επηρέασε. Πρέπει να κοιτάξετε, λοιπόν, τα αρνητικά στοιχεία που ενεργοποιούνται μέσα σας. Σας φέρθηκε με ασέβεια και αυτό σας προκάλεσε πόνο. Ίσως αυτό σημαίνει ότι έχετε μια προσκόλληση σε αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με συναισθήματα ασημαντότητας και αναξιότητας.
Σε παρόμοιες περιστάσεις, ο Μάικλσον προτείνει να κάνετε στον εαυτό σας μερικές απλές ερωτήσεις: Γιατί είμαι θυμωμένος; Τι φοβάμαι; Τι με στεναχωρεί; Γιατί νιώθω μοναξιά; Γιατί υποφέρω;
Ο Louis A. Ruprecht Jr. είναι ο πρώτος κάτοχος της Έδρας Θρησκευτικών Σπουδών William M. Suttles στο Τμήμα Ανθρωπολογίας, καθώς και ο διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια. στην Ατλάντα της Τζόρτζια (ΗΠΑ). Το τελευταίο βιβλίο του καθηγητή Ρούπρεχτ είναι το Reach Without Grasping: Anne Carson’s Classical Desires (εκδ. Rowman and Littlefield, 2022). Επί του παρόντος εργάζεται πάνω σε ένα νέο βιβλιογραφικό σχέδιο με τον προσωρινό τίτλο The Renaissance Sappho: Fulvio Orsini’s Songs of Nine Illustrious Women (1568). Για το έργο του, τη μεταφορά των αρχαίων ιδεών στους σύγχρονους μελετητές μέσω του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Georgia State University, ο Δρ Ρούπρεχτ έχει λάβει το παράσημο του Τάγματος του Φοίνικα, διάσημο σε μορφή σταυρού από λευκό σμάλτο, και άργυρο ή χρυσό, που φέρει στο κέντρο του τον φοίνικα, σύμβολο της αναγέννησης του Ελληνικού έθνους.
Ο καθηγητής Ρούπρεχτ μίλησε στο Rethinking Greece* σχετικά με την έννοια του «κοσμοπολίτικου ελληνισμού», που χρησιμοποιείται στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Τζόρτζια ως ένας τρόπος επαναπροσδιορισμού της ελληνικής εμπειρίας ως ένα ουσιαστικό κομμάτι της παγκόσμιας κληρονομιάς, που ανήκει εξίσου σε όλους – για τη μετασχηματιστική ηθική αξία της ελληνικής τραγωδίας και τις πολιτικές συνέπειές της στις σύγχρονες δημοκρατίες, για το πώς οι θρησκευτικές ανησυχίες για την «ειδωλολατρική τέχνη» ξεπεράστηκαν από την πίστη στις αρετές της κλασικής τέχνης, για την κατανόηση της τραγικής και μετασχηματιστικής διάστασης του έρωτα όπως εμφανίζεται στην ποίηση της Σαπφούς, και τέλος, για το μέλλον των τμημάτων κλασικών σπουδών στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Όπως σημειώνει ο καθηγητής Ρούπρεχτ, «τα πιο επιτυχημένα προγράμματα κλασικών σπουδών μού φαίνεται ότι έχουν ξεπεράσει τις αυστηρά φιλολογικές και αυστηρά κλασικιστικές προσεγγίσεις του αρχαίου κόσμου και αξιοποιούν τους πόρους της ανθρωπολογίας, μεταξύ άλλων κλάδων, ώστε το αρχαίο υλικό να απευθυνθεί σε πιο σύγχρονες ανησυχίες. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη υπήρξε η εφαρμογή των κατηγοριών της ταυτότητας στον αρχαίο κόσμο: φυλή και εθνικότητα, φύλο, σεξουαλικότητα, θρησκεία και τάξη».
Ήσασταν ο διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια από το 2012. Ποια είναι η θέση των Ελληνικών Σπουδών σε ένα σύγχρονο Πανεπιστήμιο; Πώς μπορούν ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και η αρχαία ελληνική ιστορία να φωτίσουν τις σύγχρονες ανησυχίες;
Ο όρος «ελληνικός» είναι διφορούμενος, αλλά αυτή η ασάφεια μπορεί να είναι και γόνιμη και παραγωγική. Ο όρος είναι πολύ λιγότερο οικείος στο βορειοαμερικανικό κοινό από ό,τι ο όρος «Έλληνας», και έτσι τείνει να χρειάζεται κάποιες εξηγήσεις. Η δική μου άποψη είναι ότι ο όρος περιλαμβάνει τα πάντα, από τα πρώτα υλικά της Μεσογειακής Εποχής του Χαλκού, τα θαύματα της Κλασικής και της Ελληνιστικής περιόδου, την παράδοξη εγκυκλοπαιδική επικράτηση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, τα κορυφαία βυζαντινά επιτεύγματα κ.ο.κ., μέχρι και τις σύγχρονες ποιητικές συνεισφορές του Κωνσταντίνου Καβάφη (1863-1933), του Γιώργου Σεφέρη (1900-1971) και του Οδυσσέα Ελύτη (1911-1996), για να μην αναφέρουμε τα εκπληκτικά σύγχρονα ελληνικά επιτεύγματα στον κινηματογράφο, τη μουσική και το θέατρο. Πρόκειται πράγματι για μια πλούσια και εκτεταμένη κληρονομιά.
Από θεσμική άποψη, η κληρονομιά αυτή τείνει να μοιράζεται μεταξύ των τμημάτων των Κλασικών ή/και των Κλασικών Σπουδών, τα οποία καλύπτουν τις αρχαιότητες, και των τμημάτων των Νεοελληνικών Σπουδών, τα οποία καλύπτουν κυρίως τους δύο προηγούμενους αιώνες. Το βυζαντινό υλικό τείνει να υποβαθμίζεται από αυτές τις θεσμικές ρυθμίσεις.
Υπάρχει ένας περίεργος θρησκευτικός λόγος για κάποια από αυτά, πιστεύω. Αν κοιτάξουμε τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η θρησκευτική ιστορία στα περισσότερα προτεσταντικά σεμινάρια στις ΗΠΑ, τότε θα δούμε ότι δίνεται μεγάλη προσοχή στις απαρχές: στην Εβραϊκή Βίβλο και την Καινή Διαθήκη, στην πρώιμη εκκλησιαστική ιστορία και στην ιστορία της πρώιμης κοινωνικής και θεσμικής διαμόρφωσης. Αλλά στη συνέχεια κάνουμε ένα άλμα προς τα εμπρός, στον Λούθηρο, τον Καλβίνο και τους νεότερους. Ο Μεσαίωνας τείνει να υποτιμάται, καθώς, από προτεσταντική σκοπιά, η περίοδος αυτή θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ως η ιστορία μιας σειράς υπερβολών και λαθών. Βλέπετε αυτή την προκατάληψη ζωντανή και ακμαία στα σχόλια του Έντουαρντ Γκίμπονς για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Όταν διορίστηκα διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, αποφάσισα να εργαστώ ενάντια σε αυτού του είδους την κατάτμηση. Ήθελα να ενσωματώσω την Αρχαιολογία, την Κλασική Φιλολογία, τον Κινηματογράφο, την Ιστορία, τη Λογοτεχνία, τη Μουσική και το Θέατρο πιο απρόσκοπτα σε μια φιλόδοξη σειρά δημόσιων προγραμμάτων. Ήθελα επίσης να εξετάσω το ελληνικό υλικό με τους ευρύτερους δυνατούς όρους: Εποχή του Χαλκού, Αρχαϊκή, Κλασική, Ελληνιστική, Βυζαντινή και Σύγχρονη Εποχή. Τελευταία, ωθήσαμε το ιστορικό πλαίσιο ακόμη και στη Μεσολιθική και Παλαιολιθική περίοδο, καθώς τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν γίνει πολλές συναρπαστικές προνεολιθικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Ελλάδα, τόσο στην ηπειρωτική όσο και στη νησιωτική χώρα.
Προκειμένου να γιορτάσουμε αυτό το εύρος και να εκφράσουμε τις εκτεταμένες ελληνικές μας δεσμεύσεις, καθιέρωσα τον «κοσμοπολίτικο ελληνισμό» ως θεματικό άξονα του Κέντρου. Η ιδέα είναι προϊόν της τεράστιας επέκτασης του ελληνιστικού πολιτισμού στον απόηχο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μια απλουστευμένη μορφή της ελληνικής γλώσσας έγινε η γλώσσα της διπλωματίας και του εμπορίου. Ο ελληνικός πολιτισμός έγινε ένα είδος «πολιτισμού-ομπρέλας», που συγκρατούσε μια εθνοτικά και πολιτισμικά ποικιλόμορφη αυτοκρατορία.
Οι μεγάλες φιλοσοφικές σχολές που εμφανίστηκαν μετά τον Αριστοτέλη (ο οποίος ήταν δάσκαλος του Αλεξάνδρου) – ιδιαίτερα οι Επικούρειοι, οι Σκεπτικιστές και οι Στωικοί – εμφανίστηκαν όλες ως προσπάθειες να σκεφτούν φιλοσοφικά με όρους ευρύτερους από ό,τι επέτρεπε η πιο στενά ελληνική οπτική του Αριστοτέλη. Η Αίγυπτος, η Μεσοποταμία και η Ινδία δεν ήταν πλέον σημαντικά σημεία μόνο στον ελληνιστικό χάρτη, αλλά ήταν και φιλοσοφικά σημαντικά σημεία με νέους και δημιουργικούς τρόπους.
Ο Διόνυσος καβάλα σε έναν πάνθηρα. Ca. 120 – 8ος αιώνας π.Χ., Δήλος.
Ο Διογένης από τη Σινώπη, ο οποίος πέθανε την ίδια χρονιά με τον Αλέξανδρο (323 π.Χ.), έλαβε συγχαρητήρια από τον Αλέξανδρο για την έντονη ανεξαρτησία του, την αυτονομία του και τη φαινομενικά διαβολική ηθική του στάση. Ο Διογένης επινόησε επίσης τον όρο κοσμοπολίτης ή «πολίτης του κόσμου». Το έκανε ως απάντηση στην ερώτηση από πού ήταν (ήταν από τη Σινώπη της Μικράς Ασίας). Η απάντησή του – «η πόλη μου (πόλις) είναι ο κόσμος (κόσμος)» – είχε σκοπό να ξεφύγει από τη δύναμη και την προβολή του ερωτήματος από πού προερχόμαστε. Το από πού προερχόμαστε, υπέδειξε, ήταν λιγότερο καθοριστικό, λιγότερο ενδιαφέρον φιλοσοφικά, από το πού επιθυμούμε να πάμε. Ο κόσμος μας υποτίθεται ότι θα γινόταν μεγαλύτερος και πιο φιλοσοφικά επεκτατικός. Η αφετηρία μας δεν περιορίζει ούτε καθορίζει το πού μπορούμε να καταλήξουμε.
Είναι διαφωτιστικό να φανταστεί κανείς αυτό ως τη δήλωση ενός Έλληνα φιλοσόφου από τη Μικρά Ασία. Εν ολίγοις, οι Έλληνες πάντα ταξίδευαν – ο αυτοπροσδιορισμός τους με έναν ναυτικό πολιτισμό είχε κάποια σχέση με αυτό. Ο ελληνικός αποικισμός των ακτών της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας δημιούργησε ένα δίκτυο παράλιων πόλεων και λιμανιών σε όλη τη Μεσόγειο, που επέτρεψε τέτοια ταξίδια και μάλιστα τα εξυμνούσε. Η ελληνική διασπορά έχει πράγματι μια πολύ μακρά και πολύ πλούσια ιστορία – ο κοσμοπολιτισμός είναι μια από τις κύριες αρετές της.
Σήμερα, η ελληνική διασπορά είναι εντυπωσιακά παγκόσμια. Το Τορόντο και η Μελβούρνη είναι μεγάλες και εξέχουσες ελληνικές πόλεις. Ακόμα και η Ατλάντα φιλοξενεί δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, που αποκαλούν την πόλη σπίτι τους για περισσότερα από εκατό χρόνια. Φιλοξενεί ένα σημαντικό και δραστήριο ελληνικό προξενείο. Είναι μια ορθόδοξη ελληνική μητρόπολη με περισσότερες από 70 ενορίες. Είναι, με όλους αυτούς τους τρόπους, μια συναρπαστική απεικόνιση του ελληνικού διεθνισμού και των κοσμοπολίτικων δεσμεύσεών του.
Σε μια ιστορική στιγμή, κατά την οποία τα αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν εντείνει τις δεσμεύσεις τους στον διεθνισμό και έχουν ανοίξει τις πόρτες τους για να επιτρέψουν την είσοδο ενός πολύ μεγαλύτερου αριθμού αλλοδαπών φοιτητών, οι ηθικές δεσμεύσεις που ενσαρκώνει ο Ελληνισμός, τόσο ιστορικά όσο και φιλοσοφικά, φαίνονται μοναδικά κατάλληλες για τη συγκεκριμένη στιγμή.
Εδώ στην Ατλάντα έχουμε χρησιμοποιήσει την έννοια του κοσμοπολίτικου Ελληνισμού ως έναν τρόπο για να επαναπροσδιορίσουμε την ελληνική εμπειρία – τον Ελληνισμό με την πληρέστερη έννοια – ως ένα ουσιαστικό κομμάτι της Παγκόσμιας Κληρονομιάς που ανήκει εξίσου σε όλους. Εδώ, πιστεύω, βρίσκουμε την πιο παραγωγική «εκλεκτική συγγένεια» μεταξύ του Ελληνισμού και του σύγχρονου ερευνητικού Πανεπιστημίου.
Τι σημαίνει για εσάς ο «ελληνισμός», η «ελληνική σκέψη»ή αυτό που έχετε αποκαλέσει «ελληνικό φαινόμενο»;
Στην προηγούμενη απάντησή μου έδωσα μια ιδέα της απάντησής μου σε αυτό το ερώτημα. Στο δικό μου έργο, έχω προσπαθήσει να σκιαγραφήσω το μακρύ ιστορικό τόξο του ελληνισμού, το οποίο, βέβαια, βασίζεται στην ελληνική αρχαιολογία, αλλά εστιάζει περισσότερο στο πώς οι τρόποι του ελληνισμού προσαρμόστηκαν και μεταφράστηκαν σε μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους και άλλα πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Στο Was Greek Thought Religious? On the Use and Abuse of Hellenism from Rome to Romanticism (2002) [Ήταν η ελληνική σκέψη θρησκευτική; Για τη χρήση και κατάχρηση του Ελληνισμού, από τη Ρώμη έως τον Ρομαντισμό], προσπάθησα να δείξω πώς οι ίδιοι οι όροι, «ελληνισμός» και «Έλληνας», είχαν μετατοπιστεί στις ελληνικές τους σημασίες και είχαν υποστεί ποικίλες μεταφράσεις στα λατινικά και αργότερα στις ρομανικές γλώσσες. Οι θρησκευτικές αλλαγές είχαν μεγάλη σχέση με αυτές τις μετατοπίσεις του νοήματος. Ένα από τα νοήματα που ενσωματώθηκαν αργότερα στους όρους Έλληνες και Ελληνισμός ήταν τα «παγανιστές» και «παγανισμός», αντίστοιχα. Η μετατόπιση από τον «παγανισμό» στον χριστιανισμό αντιπροσωπεύει έτσι μια σεισμική πολιτισμική αλλαγή στην ιστορία της λεκάνης της Μεσογείου.
Ωστόσο, αυτό που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση είναι το γεγονός ότι, ενώ από τη μια πλευρά, η μετάβαση από την παραδοσιακή ελληνική θρησκεία στον Χριστιανισμό άλλαξε τα πάντα, από την άλλη πλευρά, άλλαξε ελάχιστα. Οι εκχριστιανισμένοι Έλληνες στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία συνέχισαν να ντύνονται, να τρώνε, να ασχολούνται με τη φιλανθρωπία και να παντρεύονται όπως έκαναν και πριν. Ο καθαρά χριστιανικός πολιτισμός, που άλλαξε αυτούς τους παραδοσιακούς τρόπους ζωής, αναδύθηκε πολλούς αιώνες αργότερα.
Αυτό που υποδηλώνει είναι ότι καλά θα κάνουμε να προσέξουμε την ταυτόχρονη συνέχεια και ασυνέχεια στη μακρά ιστορία του Ελληνισμού. Οι συνέχειες είναι για μένα εξαιρετικά υποβλητικές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μεγάλο μέρος της επιστημονικής μου έρευνας επικεντρώνεται στις μεταγενέστερες επαναλήψεις των ελληνικών σχημάτων σε τομείς τόσο διαφορετικούς όπως η τέχνη και η καλλιτεχνική έκθεση στα μουσεία, ο δημοκρατικός πολιτισμός και η δημοκρατική πολιτική, η ερωτική επιθυμία και η ηθική ψυχολογία, καθώς και με θεατρικές έννοιες όπως η τραγωδία και η κωμωδία, για τις οποίες θα πω περισσότερα παρακάτω.
Πλάκα με τον Άγιο Παύλο και τους μαθητές του (περ. 1160-80): Η επιγραφή σε αυτή την πλάκα αναφέρεται στις επιστολές που απηύθυνε ο Παύλος στις διάφορες πρωτοχριστιανικές κοινότητες (προς Ρωμαίους, Κορινθίους, Φιλιππησίους) μεταξύ των οποίων ταξίδεψε, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη.
Ολοκλήρωσα το Ήταν η ελληνική σκέψη θρησκευτική; με ένα κεφάλαιο αφιερωμένο στην αναβίωση των ελληνικών Ολυμπιακών Αγώνων το 1896. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες μου φαίνονται ως το πιο δραματικό και παγκόσμιο παράδειγμα νεοελληνικού κινήματος στην παγκόσμια ιστορία. Είναι αξιοσημείωτο γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ότι η ιστορία της Ολυμπιακής Αναβίωσης έχει ξεχαστεί σε τόσο μεγάλο βαθμό μέσα σε λίγο περισσότερο από έναν αιώνα. Η θρησκεία, όπως αποδεικνύεται, διαπερνά την ολυμπιακή ιστορία.
Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες καθιερώθηκαν ως θρησκευτικό τελετουργικό γεγονός στο ιερό του Δία στην Ολυμπία το 776 π.Χ. (ή γύρω στο 776 π.Χ.). Απαγορεύτηκαν από τον χριστιανό αυτοκράτορα Θεοδόσιο για θρησκευτικούς λόγους το 393 μ.Χ. Ένα ουσιαστικό μέρος της υπόθεσης για την αναβίωσή τους το 1896 ήταν επίσης θρησκευτικό, όπως προκύπτει από τις ομιλίες και τα γραπτά του «ανακαινιστή» τους, Πιερ ντε Κουμπερτέν [Pierre de Coubertin, 1863-1937]. Εν ολίγοις, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ιδρύθηκαν, ακυρώθηκαν και αναβίωσαν, για θρησκευτικούς λόγους.
Ποιοι ήταν αυτοί οι λόγοι είναι ένα θεμελιώδες ιστορικό ζήτημα. Όπως σημείωσα παραπάνω, ο ελληνισμός – που αντιμετωπίζεται ως ένα τεράστιο αρχείο πολιτιστικής εμπειρίας – παρείχε επίσης ένα πνευματικό θεμέλιο για τον σύγχρονο διεθνισμό και τον κοσμοπολιτισμό. Στην περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι ο αθλητισμός εμπορεύεται το νόμισμα του περιορισμού: όρια που επιβάλλονται από κανόνες, όρια που επιβάλλονται από γραμμές και περιορισμούς, όρια που επιβάλλονται από την ίδια τη φυσική μας ενσάρκωση. Είναι η προσεκτική χορογραφία αυτών των ορίων που επιτρέπει να έρθει στο προσκήνιο η υπέρβαση. Εξάλλου, πρέπει να έχουμε κάτι για να υπερβούμε. Αυτός, υποθέτω, είναι ένας λόγος για τον οποίο ο αθλητισμός αποτελούσε σημαντικό πολιτιστικό χώρο, καθώς και πηγή προβληματισμού, τόσο για τους φιλοσόφους όσο και για τους θρησκευτικούς στοχαστές στην αρχαιότητα, και για τον οποίο συνεχίζει να είναι έτσι και σήμερα.
Στην ομιλία σας κατά την παραλαβή του ελληνικούπαράσημου, του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Φοίνικα, σημειώσατε ότι «η ελληνική τραγωδία προορίζεται να γίνει σχεδία της δημοκρατικής ελπίδας». Θα μπορούσατε να επεκταθείτε επί του θέματος;
Η φράση «μια σχεδία ελπίδας» προέρχεται από τον Ραλφ Έλισον [Ralph Ellison, 1914-1994], από τον νέο πρόλογο που συνέταξε για την επετειακή έκδοση των 30 χρόνων του κλασικού μυθιστορήματός του Αόρατος Άνθρωπος. Εκτός από συγγραφέας δυνατών μυθιστορημάτων που εξετάζουν τη δυναμική της φυλής και της εθνικότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Έλισον ήταν αναμφισβήτητα ο καλύτερος δημοκρατικός δοκιμιογράφος που ανέδειξαν οι ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παραθέτω το εν λόγω απόσπασμα:
«Έτσι, αν το ιδανικό της επίτευξης μιας πραγματικής πολιτικής ισότητας μας διαφεύγει στην πραγματικότητα – όπως συνεχίζει να συμβαίνει – υπάρχει ακόμα διαθέσιμο εκείνο το μυθιστορηματικό όραμα μιας ιδανικής δημοκρατίας, στο οποίο το πραγματικό συνδυάζεται με το ιδανικό και μας δίνει αναπαραστάσεις μιας κατάστασης πραγμάτων, στην οποία οι υψηλά ιστάμενοι και οι χαμηλά ιστάμενοι, οι μαύροι και οι λευκοί, οι Βόρειοι και οι Νότιοι, οι γηγενείς και οι μετανάστες συνδυάζονται για να μας διηγηθούν υπερβατικές αλήθειες και δυνατότητες, όπως αυτές που ανακάλυψε ο Μαρκ Τουέιν όταν έβαλε τον Χακ και τον Τζιμ να ταξιδεύουν με μία σχεδία.
»Πράγμα που μου υπέδειξε ότι ένα μυθιστόρημα θα μπορούσε να διαμορφωθεί ως μια σχεδία ελπίδας, αντίληψης και ψυχαγωγίας που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να επιπλεύσουμε καθώς προσπαθούμε να διαπραγματευτούμε τις αγκυλώσεις και τις δίνες που σηματοδοτούν την ταλαντευόμενη πορεία του έθνους μας προς και μακριά από το δημοκρατικό ιδεώδες.» [1]
Μου φαίνεται ότι αυτό που ο Έλισον έβλεπε ως ρόλο του μυθιστορήματος στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες εκπληρωνόταν στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία κατά τις δραματικές γιορτές. Στην Ποιητική, τους προβληματισμούς του Αριστοτέλη για την αρχαία ελληνική τραγωδία, παρατηρείται ότι η τραγωδία αποτελεί μίμηση μιας πράξης που είναι:
«…σοβαρή, ολοκληρωμένη και έχει ένα ορισμένο μέγεθος. Έχει τη μορφή της παρουσίασης παρά της αφήγησης. Μέσω του οίκτου και του φόβου [δι’ ελέου και φόβου (ελληνικά στη συνέντευξη-σ.τ.μ.)] καταφέρνει την κάθαρση αυτών των συναισθημάτων.» (Ποιητική, 1449b25)
Υπήρξε μεγάλη συζήτηση σχετικά με τον όρο κάθαρση, ο οποίος ήταν εν μέρει ιατρικός όρος που υποδήλωνε μια κάθαρση ή καθαρισμό, στο ιατρικό πλαίσιο. Αυτή δεν μπορεί να είναι η έννοια εδώ, αφού η τραγωδία δεν εξαλείφει τα συναισθήματα του οίκτου και του φόβου. Εξακολουθούμε να λυπούμαστε την Αντιγόνη στο τέλος της τραγωδίας της και εξακολουθούμε να φοβόμαστε την τρομερή μοίρα που οδήγησε τον Οιδίποδα στην καταστροφή. Προτιμώ να σκέφτομαι την κάθαρση ως «μεταμόρφωση» σε σχέση με την τραγωδία. Το ελληνικό κοινό που παρακολουθούσε τα έργα του Σοφοκλή και άλλων έφευγε από το θέατρο του Διονύσου με τον οίκτο και τον φόβο του να έχουν μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο, σε κάτι που θα μπορούσαμε να νοήσουμε ως «συμπόνια».
Αυτή είναι η μετασχηματιστική ηθική αξία της ελληνικής τραγωδίας και υποδηλώνει ότι η τραγωδία εξερευνά ένα πολύ ιδιαίτερο είδος πόνου και δυστυχίας. Η τραγωδία εξερευνά το πλήρες φάσμα των δυνατοτήτων του τι μπορούν να επιλέξουν να κάνουν τα ελεύθερα ανθρώπινα όντα. Συχνά δημιουργείται μεγάλος πόνος από τις επιλογές τους. Αλλά ο πόνος και η δυστυχία είναι η πρώτη λέξη της τραγωδίας, όχι η τελευταία. Η τραγωδία είναι τελικά ένα ελπιδοφόρο είδος, καθώς η τραγωδία παρουσιάζει μορφές πόνου, όπως του Οιδίποδα, που μπορούν να είναι λυτρωτικές. Ο Σοφοκλής μάς δείχνει ότι, μετά από όλες τις δοκιμασίες του, ο Οιδίπους έγινε κάτι σαν θεός στο ιερό άλσος του Κολωνού και το πνεύμα του έγινε μια διαρκής ευλογία για την πόλη της Αθήνας. Τα βάσανά του μετατράπηκαν σε λύτρωση και ο τρόμος που ένιωσαν αρχικά οι άνθρωποι, όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τη μοιραία κατάρα του Οιδίποδα, μετατράπηκε σε συμπόνια και φροντίδα.
«Η τραγωδία εξερευνά το πλήρες φάσμα των δυνατοτήτων του τι μπορούν να επιλέξουν να κάνουν τα ελεύθερα ανθρώπινα όντα.» Η Κατίνα Παξινού στη Μήδεια του Ευριπίδη (1956) στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. (Πηγή: Εθνικό Θέατρο της Ελλάδος)
Ο εξαιρετικός κριτικός θεάτρου του Μπρόντγουεϊ Γουώλτερ Κερρ [Walter Kerr, 1913-1996] δημοσίευσε το 1967 μια πρωτοποριακή μελέτη με τίτλο Tragedy and Comedy (Τραγωδία και κωμωδία). Το επιχείρημά του ακούγεται αντιφατικό μέχρι να το σκεφτείτε. Η τραγωδία, υποστηρίζει, προηγείται της κωμωδίας. Ιστορικά μιλώντας, τα τραγικά φεστιβάλ στην Αθήνα δημιουργήθηκαν περισσότερο από μία γενιά πριν από τα κωμικά φεστιβάλ. Ο Κερρ επιμένει επίσης ότι η τραγωδία προηγείται φιλοσοφικά. Οι λόγοι για τους οποίους το λέει αυτό είναι πολύπλοκοι. Οι κωμωδίες δεν τελειώνουν καλά και οι τραγωδίες δεν τελειώνουν άσχημα. Οι τραγωδίες, στην πραγματικότητα, μπορούν να τελειώσουν με όλους τους διαφορετικούς τρόπους – το τέλος δεν είναι το νόημα μιας τραγωδίας. Στην πραγματικότητα, οι τραγωδίες δείχνουν πέρα από το τέλος τους σε ένα νέο και πιο ανοιχτό μέλλον. Ξεπερνούν τα όρια της σκηνής όπου παίζονται. Η κωμωδία, αντίθετα, παραμένει στη σκηνή και είναι ριζωμένη στο έδαφος. Η κωμωδία είναι κατά βάση σκληρή- μας καλεί να γελάσουμε με αυτό που μας τρομάζει. Η κωμωδία δεν προσφέρει κανένα μέλλον – απλά σταματά και η αυλαία κλείνει. Χωρίς μέλλον δεν μπορεί να υπάρξει ελπίδα. «Η τραγωδία είναι το είδος που υπόσχεται αίσιο τέλος», καταλήγει ο Κερρ. «Είναι επίσης το είδος που είναι ρεαλιστικό ως προς το θέμα.» [2]
Έγραψα τη διδακτορική μου διατριβή για την έννοια της τραγωδίας στην αρχαία Αθήνα, στον πρώιμο χριστιανισμό και στη σύγχρονη ηθική φιλοσοφία. Είχα την τύχη να μπορέσω να ζήσω στην Αθήνα για τα δύο χρόνια που έκανα την έρευνα και τη συγγραφή. Αυτή η εργασία έγινε τελικά το πρώτο μου βιβλίο, το Tragic Posture and Tragic Vision: Against the Modern Failure of Nerve (Τραγική στάση και τραγικό όραμα: Κατά της σύγχρονης αποτυχίας του θάρρους), που εκδόθηκε το 1994. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο η αθηναϊκή τραγωδία αποτέλεσε πρότυπο για τα Συνοπτικά Ευαγγέλια. Εκεί, επίσης, γινόμαστε μάρτυρες τρομερού πόνου στην απεικόνιση των Παθών του Χριστού, αλλά η μορφή του πόνου που παρουσιάζεται, όσο τρομερή κι αν είναι, πιστεύεται ότι υποδεικνύει τη λύτρωση. Αυτό είναι το μυστήριο της μετασχηματιστικής κάθαρσης, και έχει τόσο πολιτικές όσο και θρησκευτικές συνέπειες. Το πρώιμο κίνημα του Ιησού ήταν μια κοινότητα θεμελιωμένη στη συμπόνια και τη συμφιλιωτική αγάπη. Οι σύγχρονες δημοκρατίες εδράζονται σε συμπονετικές κοινωνικές πρακτικές που αποσκοπούν στην ανύψωση των αξιών της ισότητας και της αδελφοσύνης, στην απελευθέρωση των πλήρων δυνατοτήτων όλων των πολιτών μας.
Οι αρχαίοι Αθηναίοι έβλεπαν πολύ καθαρά τους πολιτικούς και θρησκευτικούς σκοπούς της τραγωδίας. Η πόλη χρηματοδοτούσε τις γιορτές κάθε χρόνο και η παρουσία τους θεωρούνταν πολιτικό καθήκον. Από καιρό αναρωτιόμουν ποιο θα μπορούσε να είναι ένα σύγχρονο δημοκρατικό ανάλογο αυτού του πνεύματος της θαυμάσιας δραματικής περίστασης στο Θέατρο του Διονύσου κάτω από την αθηναϊκή Ακρόπολη. Ο Ραλφ Έλλισον [Ralph Ellison], καθώς και ο Κορνέλ Γουέστ [Cornel West], βλέπουν αυτό το πνεύμα της τραγωδίας ζωντανό και ακμαίο στη μουσική παράδοση των μπλουζ. Η μουσική μπλουζ προέκυψε επίσης από την παράδοση της μουσικής του γκόσπελ. Όλες αυτές οι μουσικές νότες είναι τραγικές, γι’ αυτό και τελικά εδράζονται στη συμπόνια και την ελπίδα, και γι’ αυτό μπορούν να διεκδικήσουν τη λυτρωτική αγάπη ως υπερβατική αξία.
Ο Αμερικανός συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Ραλφ Έλλισον είδε το πνεύμα της τραγωδίας ζωντανό και ακμαίο στη μουσική παράδοση των μπλουζ.
Μια παλαιότερη θεωρία της «εκκοσμίκευσης», στις δεκαετίες του 1950 και 1960, υποστήριζε ότι η θρησκεία ήταν προορισμένη να εξαφανιστεί στη σύγχρονη εποχή. Κατά κάποιο τρόπο, θεωρήθηκε ότι η παραδοσιακή θρησκευτική πίστη δεν θα μπορούσε να αντέξει τις προκλήσεις των νέων επιστημών της Αστροφυσικής, της Κοσμολογίας και της Εξέλιξης. Οι κοινωνικοί επιστήμονες που το πίστευαν αυτό δυσκολεύτηκαν πολύ να εξηγήσουν την άνοδο και την ανανέωση της πολιτικής θρησκείας σε όλον τον κόσμο, το 1979-1980. Αυτό δεν συνέβη μόνο στην Ινδία, το Ιράν και το Ισραήλ – συνέβη στο Βατικανό και συνέβη και στις ΗΠΑ. Ο πρώην καθηγητής μου και στενός προσωπικός μου φίλος Μπρους Μπ. Λώρενς [Bruce B. Lawrence] έγραψε το 1990 την πρώτη συγκριτική μελέτη αυτού του φαινομένου με τίτλο Defenders of God: The Fundamentalist Revolt Against the Modern Age (Υπερασπιστές του Θεού: Η εξέγερση των φονταμενταλιστών ενάντια στη σύγχρονη εποχή). Ένας άλλος στενός προσωπικός φίλος, ο Τζέφρυ Στάουτ [Jeffrey Stout], έγραψε την καλύτερη μελέτη που έχει παραχθεί μέχρι σήμερα σχετικά με τους περιορισμούς αυτής της εκδοχής του κοσμικισμού και της εκκοσμίκευσης, σε ένα βιβλίο με τίτλο Democracy and Tradition (Δημοκρατία και Παράδοση), το 2004.
Είναι σαφές ότι η θρησκεία δεν έχει εξαφανιστεί.
Η δική μου άποψη για τη σύγχρονη εποχή είναι ότι αντιπροσωπεύει μια επαναστατική περίοδο κατά την οποία η θρησκεία πηγαίνει αλλού, όχι μακριά. Οι θρησκευτικές παρορμήσεις και οι πνευματικές ενέργειες δεν περιορίζονται ποτέ αυστηρά μέσα σε εκκλησίες, συναγωγές, τζαμιά, ναούς ή ό,τι άλλο. Μου προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση οι τρόποι με τους οποίους οι παραδοσιακά θρησκευτικές ενέργειες έχουν τεθεί στην υπηρεσία της τέχνης – τόσο για τους καλλιτέχνες που παράγουν τα έργα τους όσο και για τους θεατές που προσκυνούν για να τα δουν. Με μια λέξη, τα δημόσια μουσεία τέχνης είναι από τα εξαιρετικότερα και πιο πρωτότυπα μέρη όπου έχει πάει η θρησκεία στη σύγχρονη εποχή.
Λίγοι σύγχρονοι επισκέπτες των δημόσιων μουσείων τέχνης σήμερα εξετάζουν το θρησκευτικό ενδιαφέρον των συλλογών κατά την ίδρυσή τους. Από τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο, μέχρι τη Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο, το Μπελβεντέρε του Απόλλωνα και την Ομάδα Λαοκόων στα Μουσεία του Βατικανού και τα Αιγινήτικα Γλυπτά από το Ναό της Αφαίας, που σήμερα στεγάζονται στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου, η κλασική αγαλματοποιία αποτελούσε την καρδιά (αν όχι στην πραγματικότητα την ψυχή) των περισσότερων δημόσιων μουσείων τέχνης κατά τις πρώτες γενιές αυτού που θεωρώ ως «εποχή των μουσείων» (1767-1830).
Λεπτομέρεια από τα στοιχεία του αετώματος του ναού της Αφαίας στην κεντρική Γλυπτοθήκη του Μονάχου
Στο βιβλίο μου Winckelmann and the Vatican‘s First Profane Museum (Ο Βίνκελμαν και το πρώτο κοσμικό μουσείο του Βατικανού, 2011), καθώς και σε επόμενα άρθρα που δημοσιεύθηκαν το 2018 και το 2022, έχω παρουσιάσει τα αρχειακά στοιχεία από τη Βιβλιοθήκη του Βατικανού και τα Μυστικά Αρχεία της Βιβλιοθήκης του Βατικανού, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι ο Γιόχαν Γιοάχιμ Βίνκελμαν [Johann Joachim Winckelmann, 1717-1768], περισσότερο γνωστός ως νεοκλασικός ευαγγελιστής και ιστορικός τέχνης, ήταν επίσης ο ημι-μυστικός επιμελητής του πρώτου «Κοσμικού Μουσείου» του Βατικανού. Χάρηκα που η τελευταία ειδική έκθεση που επιμελήθηκαν τα Μουσεία του Βατικανού πριν από το λουκέτο του COVID επικεντρώθηκε σε αυτή την ιστορία. Η έκθεση «Winckelmann: Αριστουργήματα σε όλο το Μουσείο του Βατικανού» παρουσιάστηκε στο κοινό από τις 9 Νοεμβρίου 2018 έως τις 9 Μαρτίου 2019.
Ιδρύθηκε το 1767, επεκτάθηκε και ολοκληρώθηκε το 1792, λεηλατήθηκε από τις δυνάμεις της Γαλλικής Επανάστασης υπό τον Ναπολέοντα το 1796 και αργότερα επαναπατρίστηκε στο Βατικανό το 1818. Το μικρό μουσείο του Βίνκελμαν «επιμελήθηκε πρώτα το κοσμικό», γεγονός που με τη σειρά του επέτρεψε την πολιτιστική και ιστορική εξημέρωση όσων μέχρι τότε θεωρούνταν κυρίως ως «ειδωλολατρικά είδωλα». Νομίζω ότι είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτά τα αγάλματα δεν είχαν αλλάξει, στις περισσότερες περιπτώσεις, για αρκετές χιλιάδες χρόνια, εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις που αναστηλώθηκαν. Αντίθετα, ο τρόπος που βλέπουμε αυτά τα αγάλματα, ο τρόπος που τα κοιτάμε, έχει αλλάξει δραματικά.
Έτσι, τα αγάλματα των ελληνικών θεών και ηρώων, τα περισσότερα από τα οποία ήταν γυμνά, νομιμοποιήθηκαν και εξημερώθηκαν στη συμβολική πρωτεύουσα του χριστιανικού κόσμου (Ρώμη). Αυτό συνέβη σε στάδια, αλλά στάδια που ήταν σωρευτικά και που εξελίχθηκαν με εκπληκτική ταχύτητα. Αυτά τα «ειδωλολατρικά είδωλα» θεωρήθηκαν αρχικά ως «ωραία τέχνη», στη συνέχεια ως υποδείγματα «ιδανικής ομορφιάς», και ακόμη αργότερα ως «εθνικός θησαυρός». Μετά το Βατερλώ, όλες οι προηγούμενες θρησκευτικές ανησυχίες σχετικά με το Museo Profano του Βατικανού είχαν εξαφανιστεί – οι καρδινάλιοι και ο Πάπας ήθελαν απλώς πίσω τους εθνικούς θησαυρούς τους.
Αυτό που ο Χανς Μπέλτινγκ [Hans Belting] ονόμασε Εποχή της Τέχνης, η οποία ήταν επίσης η αρχή αυτού που εγώ ονομάζω Εποχή των Μουσείων, προσφέρει μια εκπληκτική μελέτη περίπτωσης του περιστασιακού φλερτ με τις ειδωλολατρικές φόρμες, που θα είχε πολύ μεγάλη πολιτιστική εμβέλεια και επιρροή τόσο στον κόσμο της Μεσογείου όσο και πέρα από αυτόν. Οι θρησκευτικές ανησυχίες για την ειδωλολατρική τέχνη ξεπεράστηκαν από την πίστη στην πνευματική δύναμη της ιδανικής ομορφιάς και τις υπερβατικές αρετές της κλασικής τέχνης.
Το έργο σας επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές πολιτιστικές μορφές προσαρμόστηκαν σε μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους, ενώ το θέμα του σεμιναρίου σας στο Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα το επόμενο έτος θα είναι ο Έρωτας. Πώς έχει μεταμορφωθεί η έννοια του Έρωτα από την αρχαιότητα;
Εδώ και πολλά χρόνια διδάσκω ένα μάθημα με τίτλο «Θρησκεία και Σεξουαλικότητα». Νομίζω ότι το «Έρως στην Αρχαιότητα» θα μπορούσε να είναι ένα καλύτερο όνομα για το μάθημα, καθώς το μυστήριο με το οποίο ξεκινώ περιλαμβάνει το ερώτημα πώς να μεταφράσουμε καλύτερα την ελληνική λέξη έρως. Είναι εντυπωσιακό, αν και ατυχές, ότι ο όρος «ερωτικός» (erotic) στα σύγχρονα αγγλικά έχει μια πιο στενά σεξουαλική χροιά. Αντίθετα, οι αρχαίοι ελληνικοί όροι έρωςκαι τα ερωτικά υπονοούσαν κάτι σαν παθιασμένη και συγκλονιστική επιθυμία, μια επιθυμία που έχει τη δύναμη να αναιρέσει εντελώς το άτομο που τη βιώνει.
Τα αφροδίσια αναφέρονταν στις σεξουαλικές εμπειρίες ενός ατόμου στα αρχαία ελληνικά – τα ερωτικά αναφέρονταν σε κάτι άλλο, κάτι πολύ πιο μυστηριώδες, ακόμη και ιερό.
Τοιχογραφία που δείχνει μια γυναίκα που υποτίθεται ότι είναι η Σαπφώ και κρατάει εργαλεία γραφής, από την Πομπηία. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης.
Η Σαπφώ από τη Λέσβο (η οποία δραστηριοποιήθηκε ποιητικά γύρω στο 600 π.Χ.) ήταν διάσημη, μεταξύ άλλων, για την ιδιαίτερη ικανότητά της να επινοεί νέους όρους. Ήταν η πρώτη που αποκάλεσε τον έρωτα «γλυκόπικρο» (ο όρος της ήταν γλυκύπικρον, στα αιολικά ελληνικά). Σε αυτό το ποιητικό απόσπασμα (#130), η Σαπφώ αναφέρει επίσης τον έρωτα ως «λυσιμελή» (lusimelês).
Ο όρος είναι μια ρητορική ηχώ του ομηρικού ιδιωματισμού για τον θάνατο, όπου όταν ένας πολεμιστής έχει χτυπηθεί από ακόντιο ή σπαθί λέγεται ότι τα μέλη του «λύθηκαν». Το σώμα καταρρέει, μην έχοντας πλέον τον έλεγχο του εαυτού του, και η ψυχή δραπετεύει βογκώντας μέσα από την πύλη του στόματος του ετοιμοθάνατου. Η Σαπφώ παίρνει αυτή την εικόνα από το πεδίο της μάχης και την τοποθετεί δραματικά μέσα στην ανθρώπινη καρδιά. Ο έρωτας δεν είναι υπό τον έλεγχό μας – συχνά φαίνεται ο έρωτας να ελέγχει εμάς.
Η Σαπφώ, όπως και άλλοι αρχαϊκοί Έλληνες λυρικοί ποιητές, παρομοιάζει μια τέτοια ερωτική εμπειρία με τον θάνατο. Στο εξίσου διάσημο Απόσπασμα Ερωτικού
Τριγώνου (#31), λέει ρητά ότι η θέα του αγαπημένου της να μιλάει σε κάποιον άλλον την τρελαίνει σχεδόν, με σωματικά συμπτώματα, έτσι ώστε να φαίνεται σχεδόν νεκρή μες στο μυαλό της. Όπως το θέτει η Αν Κάρσον [Anne Carson], «η αλλαγή του εαυτού είναι απώλεια του εαυτού γι’ αυτούς τους ποιητές». [3]
Η ιδιοφυΐα της Σαπφούς, όπως και του Σωκράτη, ήταν να βλέπει την αλλαγή του εαυτού της και ως μια μορφή ψυχικής μεταμόρφωσης. Η δύναμη του έρωτα έγκειται στην ικανότητά του να μας μεταμορφώνει. Πρόκειται για μια μεταμόρφωση που είναι επώδυνη, όσο ευλογημένη κι αν φαίνεται επίσης. Ο όρος της Σαπφούς «γλυκόπικρος» αποτυπώνει αρκετά καλά αυτή την τραγική και μεταμορφωτική διάσταση των ερωτικών. Η ιδέα κορυφώνεται με τον εκπληκτικό ισχυρισμό του Σωκράτη στον Φαίδρο (244a-245c) ότι ο έρωτας είναι πράγματι μια τρέλα, αλλά ότι ορισμένες μορφές τρέλας είναι στην πραγματικότητα δώρα από τους θεούς.
Η παθιασμένη επιθυμία είναι ακριβώς ένα τέτοιο δώρο, που διευρύνει τους ηθικούς και συναισθηματικούς μας ορίζοντες, δημιουργώντας νέες διαστάσεις συμπόνιας και φροντίδας. Μπορεί κανείς να επιθυμεί με πάθος ένα άλλο πρόσωπο – μπορεί να επιθυμεί με πάθος ένα θεϊκό ον. Τα ερωτικάδιαθέτουν ένα ευρύ φάσμα και μια ιερή συμβολική διάσταση. Έτσι, ακόμη και στην αρχαιότητα, η θρησκεία πήγαινε αλλού.
Η Αν Κάρσον, της οποίας το Eros the Bittersweet αναφέρθηκε παραπάνω, ανέπτυξε μια ολόκληρη φιλοσοφία του έρωτα που στηρίζεται στα ποιητικά αποσπάσματα της Σαπφούς και στον Φαίδρο του Πλάτωνα. Προσφέρει μια υπέροχη αναλογία μεταξύ του φλερτ της γνώσης και του φλερτ του έρωτα. Το να ερωτεύεσαι και το να γνωρίζεις εμπεριέχουν και τα δύο παθιασμένη επιθυμία – και οι δύο μεταμορφώνουν και διευρύνουν αναγκαστικά τον εαυτό. Πρόκειται για εμπειρίες όπου το κεφάλι και η καρδιά διαπλέκονται και η προσοχή μας γίνεται απείρως λεπτότερη.
Θα ήταν απελπιστικά μειωτικό να εξισώσουμε τον έρωτα με το σεξ, όπως προσπάθησαν να κάνουν ορισμένοι σύγχρονοι στοχαστές. Οφείλουμε τη σύγχρονη αντίληψή μας για τη «σεξουαλική ταυτότητα» στη σύγχρονη ψυχολογία, η οποία ασχολήθηκε με την έννοια αυτή στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι μετασχηματισμοί που εμπλέκονται σε μια τέτοια έννοια είναι εκτεταμένοι. Το σεξ, άλλωστε, είναι κάτι που κάνουν πολλοί άνθρωποι (όχι όλοι). Η σεξουαλική ταυτότητα, αντίθετα, είναι κάτι που έχουν όλοι οι άνθρωποι (ακόμη και ο «άγαμος» είναι μια σεξουαλική ταυτότητα).
Η διάκριση μεταξύ του είναι και του πράττειν ήταν πολύ σημαντική στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι η σημερινή μας εκδοχή των «πολιτισμικών πολέμων», τουλάχιστον στη σεξουαλική τους διάσταση, έχει περισσότερο νόημα αν δώσουμε προσοχή σε αυτήν τη διάκριση. Οι νόμοι έχουν σχεδιαστεί για να ρυθμίζουν τη δραστηριότητα, όχι την ταυτότητα. Αλλά το ηθικό διακύβευμα μιας συζήτησης αυξάνεται αναγκαστικά όταν συζητάμε για την ταυτότητά μας, για το ποιοι είμαστε, και όχι για το τι μπορούμε ή δεν μπορούμε να επιλέξουμε να κάνουμε.
Κατά ειρωνικό τρόπο, όταν η κλασική φιλολογία και η ψυχολογία αναδύθηκαν ως πανεπιστημιακές επιστήμες στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, τότε τα ερωτήματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα της Σαπφούς έγιναν κεντρικά και πρόσφατα αμφιλεγόμενα. Δεδομένου ότι καταγόταν από το νησί της Λέσβου και ότι συλλογιζόταν με τόσο πάθος τις νεαρές γυναίκες του κύκλου της, ο όρος «λεσβία» συνδέθηκε με τη νέα ψυχολογική κατηγορία της σεξουαλικής ταυτότητας. Ορισμένοι ρομαντικοί εξήραν τα πάθη της Σαπφούς, ενώ ορισμένοι βικτωριανοί βρήκαν δημιουργικούς τρόπους να αποερωτικοποιήσουν την ποίησή της, όταν δεν την καταδίκαζαν ευθέως. Αυτή η αμφιταλαντευόμενη χρήση μιας αρχαίας Ελληνίδας ποιήτριας για την επιβεβαίωση ή την αντιμετώπιση των σύγχρονων ηθικών απόψεων για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα συνεχίστηκε και τους επόμενους αιώνες.
Η τετράτομη Ιστορία της σεξουαλικότητας (1976-1984) του Μισέλ Φουκώ προσπάθησε να αφηγηθεί αυτή την ιστορία. Ενώ πρόκειται για μια περίπλοκη ιστορία κατά τον Φουκώ, νομίζω ότι το ηθικό της δίδαγμα είναι πολύ κομψό και αρκετά απλό. Το σεξουαλικό υποκείμενο, κατέληξε ο Φουκώ, είναι σαφώς σύγχρονο, προϊόν της ψυχολογίας και του ενδιαφέροντός της για τη διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας. Αλλά το επιθυμητικό υποκείμενο είναι αιώνιο. Η Σαπφώ και ο Πλάτωνας είναι δύο από τους πιο εύγλωττους αρχαίους υποστηρικτές της επιθυμίας. Όπως γνώριζαν καλά, ο έρωτας αλλάζει τον εαυτό, διευρύνοντας τα όριά του και τις πνευματικές του δυνατότητες. Μας αποδίδεται ένας ευρύτερος και πιο περιεκτικός εαυτός, πιο ικανός για συμπόνια και φροντίδα.
Η Καναδή ποιήτρια και κλασικίστρια Αν Κάρσον, ανέπτυξε μια ολόκληρη φιλοσοφία του έρωτα που στηρίχθηκε στα ποιητικά αποσπάσματα της Σαπφούς και στον «Φαίδρο» του Πλάτωνα.
Ποιο είναι το μέλλον των Ελληνικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ;
Το 1903, μόλις επτά χρόνια μετά τη Σύγχρονη Ολυμπιακή Αναβίωση, οι δευτεροετείς φοιτήτριες του Κολλεγίου Barnard στη Νέα Υόρκη προκάλεσαν τις πρωτοετείς φοιτήτριες σε μια σειρά αθλητικών και καλλιτεχνικών αγώνων. Έτσι γεννήθηκαν οι «Ελληνικοί Αγώνες» στο Μπάρναρντ. Εξελίχθηκαν σε ένα εξαιρετικό πολιτιστικό φαινόμενο και ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς στο ευρύτερο κοινό – έγιναν μία από τις πιο περιζήτητες εκδηλώσεις στο Μανχάταν. Οι γυναίκες του Μπάρναρντ αφιέρωναν τους αγώνες κάθε χρόνο σε έναν διαφορετικό ελληνικό θεό, συνέθεταν μουσική και ποίηση, σχεδίαζαν κοστούμια, ακόμη και κατασκεύαζαν άρματα, όλα καινούργια για τον διαγωνισμό κάθε έτους.
Την επαναστατική άνοιξη και το καλοκαίρι του 1968, φοιτητές πανεπιστημίων σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ζήτησαν ριζικές αλλαγές στα πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών και άλλες εκπαιδευτικές πρακτικές. Στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ακριβώς απέναντι από το Μπάρναρντ στο Μπρόντγουεϊ, οι φοιτητές κατέλαβαν τα κτίρια της διοίκησης και άντεξαν για εβδομάδες προτού αποβληθούν με τη βία. Τα αιτήματά τους ήταν πολλά, μεταξύ των οποίων καλύτεροι μισθοί για το πανεπιστημιακό προσωπικό, πιο δίκαιες πανεπιστημιακές πρακτικές απόκτησης ακινήτων στη γειτονιά Morningside, απεμπλοκή του πανεπιστημίου από τις στρατιωτικές συμβάσεις και δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών στις Αφροαμερικανικές Σπουδές και τις Γυναικείες Σπουδές.
Η φοιτητική κατάληψη στο Κολούμπια έτυχε να ξεκινήσει την εβδομάδα του Απριλίου που ήταν προγραμματισμένοι να διεξαχθούν οι Ελληνικοί Αγώνες στο Κολέγιο Μπάρναρντ. Σε ένδειξη αλληλεγγύης στις φοιτήτριες της απέναντι πλευράς του δρόμου, οι γυναίκες του Μπάρναρντ ακύρωσαν τους Ελληνικούς Αγώνες του 1968. Την επόμενη χρονιά ακύρωσαν οριστικά τους Ελληνικούς Αγώνες, θεωρώντας ότι «δεν έχουν πλέον σχέση» με τις ανησυχίες των φοιτητών.
Εξέγερση των φοιτητών του Πανεπιστημίου Κολούμπια, 1968.
Από αυτή την ιστορική απόσταση, μπορούμε να καταλάβουμε τι σκέφτονταν οι γυναίκες του Μπάρναρντ. Απέρριπταν τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους διδάσκονταν τα ελληνικά στο Μπάρναρντ και αλλού, από τότε που καθιερώθηκε η Κλασική Φιλολογία τον 19ο αιώνα και οι Ελληνικοί Αγώνες το 1903. Απέρριπταν την απαρχαιωμένη ρητορική που ισχυριζόταν ότι ο ελληνικός πολιτισμός ήταν ο «μεγαλύτερος πολιτισμός» και η αρχαία Ελλάδα η μοναδική «παιδική ηλικία της Ευρώπης». Απέρριψαν τον έμμεσο ταξισμό και τον ελιτισμό της κλασικής μάθησης. Επιθυμούσαν να αντικαταστήσουν αυτές τις κλασικίζουσες ευαισθησίες με πιο πολυπολιτισμικές και πολυεθνικές. Τους φοιτητές αυτούς οφείλουμε να ευχαριστήσουμε για τη δημιουργία τμημάτων Αφροαμερικανικών Σπουδών και Γυναικείων Σπουδών σε όλες τις ΗΠΑ (αλλά και στην Ευρώπη). Αλλά μία από τις ακούσιες συνέπειες αυτών των μεταρρυθμίσεων του προγράμματος σπουδών ήταν η περιθωριοποίηση των Κλασικών και των Κλασικών Σπουδών.
Ποτέ δεν ήταν μια πρόταση είτε-είτε, αλλά άρχισε να φαίνεται έτσι. Τώρα, περισσότερο από μια γενιά μετά από αυτές τις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις του προγράμματος σπουδών, είμαστε σε καλύτερη θέση να επαναδιατυπώσουμε αυτές τις προτάσεις του προγράμματος σπουδών με τη μορφή ενός ερωτήματος «τόσο το ένα όσο και το άλλο». Δεν υπάρχει ασυμβίβαστο μεταξύ της ύπαρξης ισχυρών προγραμμάτων Αφροαμερικανικών ή Αφρικανικών Σπουδών, Γυναικείων Σπουδών και Κλασικών Σπουδών.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα πιο επιτυχημένα προγράμματα Κλασικών Σπουδών μού φαίνεται ότι έχουν ξεπεράσει τις αυστηρά φιλολογικές και αυστηρά κλασικιστικές προσεγγίσεις του αρχαίου κόσμου και έχουν αξιοποιήσει τους πόρους της ανθρωπολογίας, μεταξύ άλλων κλάδων, για να μπορέσουν τα αρχαία υλικά να μιλήσουν για πιο σύγχρονες ανησυχίες. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ήταν η εφαρμογή των κατηγοριών της ταυτότητας στον αρχαίο κόσμο: φυλή και εθνικότητα, φύλο, σεξουαλικότητα, θρησκεία και τάξη. Η αρχαία Ελλάδα παρέχει ένα θαυμάσιο και εκτεταμένο αρχείο προβληματισμού για όλες αυτές τις έννοιες και τους προβληματισμούς. Στις προηγούμενες παρατηρήσεις μου, για παράδειγμα, πρότεινα μια σημαντική διάσταση της διαφορετικότητας της Ελλάδας στους ερωτικούς της προβληματισμούς.
Ο στόχος τώρα είναι να παρουσιαστεί η συνεχιζόμενη σημασία του Ελληνισμού με νέους όρους: ως αποφασιστικά κοσμοπολίτικη και ως ένα ουσιαστικό κομμάτι της Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε τον Ελληνισμό στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια υπό την αιγίδα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών. Η πρόταση συνεχίζει να αποδίδει καρπούς.
Η ακόλουθη μαρτυρία περιγράφει τις εμπειρίες μίας ασκούμενης του Φάλουν Γκονγκ, από τότε που άρχισε την εξάσκηση, η οποία μιλά για όσα της έχει προσφέρει η καλλιέργεια σε νοητικό, συναισθηματικό και φυσικό επίπεδο, αλλά και για τις σκληρές συνθήκες που επικρατούν στην Κίνα.
Γεννήθηκα σε μία αγροτική περιοχή της Κίνας. Ως παιδί, μού άρεσε να ακούω ιστορίες από τη μυθολογία. Τα καλοκαιρινά βράδια, απολαμβάνοντας τη δροσιά, κοίταζα συχνά τα διαρκώς μεταβαλλόμενα σύννεφα στον ουρανό και αναρωτιόμουν: «Υπάρχουν πραγματικά θεοί στον ουρανό; Τι είναι αυτά, θεοί; Είναι η Τσανγκ’Ε και το Κουνέλι Νεφρίτης πραγματικά στο φεγγάρι;». Ούτε βαρέθηκα ποτέ παρακολουθώντας τις κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους που ζωντάνευαν ιστορίες όπως το Ταξίδι στη Δύση (στην Ελλάδα γνωστό και ως ΟΒασιλιάς Πίθηκος) και το Ο Νέτζα νικά τον βασιλιά Δράκο (Nezha Defeats the Dragon King).
Όμως, οι δάσκαλοι στο σχολείο έλεγαν ότι δεν υπάρχουν θεοί, ότι οι Μποντισάτβα είναι από πηλό και ότι η πίστη είναι πνευματικό όπιο. Οι θρησκείες, που χρησιμοποιούνταν από την άρχουσα τάξη για τον έλεγχο των ανθρώπων, θεωρούνταν φεουδαρχικές δεισιδαιμονίες. Τη θέση τους πήραν η σκληρή δουλειά και ο αγώνας, που ανακηρύχθηκαν ως κύριες αξίες. Σταδιακά, η νεαρή μου συνείδηση γέμισε με τους σπόρους του αθεϊσμού. Κάθε φορά στις γιορτές της Πρωτοχρονιάς, βλέποντας τη μητέρα μου να λιβανίζει, να υποκλίνεται και να λατρεύει τον Ουρανό και τη Γη, γελούσα με την άγνοιά της.
Αφού αποφοίτησα από το κολέγιο και έγινα δασκάλα, επικεντρώθηκα στη φήμη και την περιουσία. Για να αποκτήσω καλή φήμη, ώθησα τους μαθητές μου στα όριά τους, ανεξάρτητα από τη σωματική και ψυχική τους κατάσταση. Για χάρη της φήμης μου, παραπονέθηκα για τον διευθυντή μου στο Υπουργείο Παιδείας και εμπόδισα συναδέλφους μου να προοδεύσουν. Έλεγα: «Πρώτα να προσέχεις τον εαυτό σου». Δεν πίστευα ότι το καλό ανταμείβεται με καλό και ότι το κακό τιμωρείται. Τηρούσα την αρχή του αγώνα, της πάλης, και ένιωθα πικραμένη και κουρασμένη.
Μία αναπάντεχη ασθένεια
Το καλοκαίρι του 1998, όταν ήμουν σε άδεια μητρότητας, με πονούσαν η πλάτη και το δεξί μου πόδι κάτω από το γόνατο. Ο πόνος ήταν βασανιστικός, συνεχής και τόσο έντονος που δεν μπορούσα να κοιμηθώ το βράδυ.
Είχα μεγάλη πίστη στη σύγχρονη ιατρική και πίστευα ότι, με τόσο προηγμένη επιστήμη, στο νοσοκομείο σίγουρα θα με θεράπευαν. Ως εκ τούτου, αναζήτησα ιατρική συμβουλή από διάφορους ειδικούς, έκανα ακτινογραφίες, έβαλα έμπλαστρα και αγόρασα εισαγόμενα φάρμακα. Αν και ξόδεψα πολλά χρήματα, οι πόνοι μου χειροτέρευαν.
Μετά από λίγο καιρό, δεν μπορούσα να περπατήσω σωστά και έπρεπε να χρησιμοποιώ μπαστούνι. Στο κρεβάτι, μπορούσα μόνο να ισιώσω το δεξί μου πόδι ή να το γυρίσω προς τα έξω, χωρίς να μπορώ να το λυγίσω προς τα αριστερά ή να καθίσω σταυροπόδι. Το σώμα μου έγειρε προς τα αριστερά και γύρισε πίσω, με τον αριστερό μου ώμο πιο χαμηλά από τον δεξί. Συχνά κοιτούσα γεμάτη απογοήτευση το μικρό μου παιδί. Δεν ήξερα αν αυτός ο πόνος θα σταματούσε ποτέ.
Οι ασθένειες εξαφανίζονται
Ένας συνάδελφος της αδερφής μου, ασκούμενος του Φάλουν Ντάφα, έμαθε για την κατάστασή μου και μου έδωσε το κύριο βιβλίο του Ντάφα, το Τζούαν Φάλουν, μέσω εκείνης. Όταν είδα τη φωτογραφία του συγγραφέα, του Δασκάλου Λι Χονγκτζί, μες στο βιβλίο, ένιωσα δέος και το διάβασα χωρίς διακοπή. Συνειδητοποίησα ότι είχα βρει έναν θησαυρό και λυπήθηκα μόνο που αυτό δεν είχε συμβεί νωρίτερα.
Έμαθα πολλά από αυτό το βιβλίο. Έμαθα ότι το νόημα της ζωής είναι να επιστρέψει κανείς στον αρχικό εαυτό του και επίσης ότι ένα άτομο κερδίζει αρετή κάνοντας καλές πράξεις και λαμβάνει κάρμα αν κάνει κακές πράξεις. Η αρετή φέρνει ευλογίες όπως ευτυχία και μακροζωία, αλλά το κάρμα προκαλεί ατυχία. Όλες οι ανθρώπινες κακοτυχίες, συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών, οφείλονται στο κάρμα. Επιπλέον, κατάλαβα τη σχέση μεταξύ απώλειας και κέρδους. Αποφάσισα να καλλιεργηθώ στο Φάλουν Ντάφα, για να γίνω καλός άνθρωπος και να επιστρέψω στο ουράνιο σπίτι μου.
Προς μεγάλη μου έκπληξη, όταν τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου, ο πόνος μου είχε εξαφανιστεί. Μπορούσα να περπατήσω και να κάνω ποδήλατο και η στάση μου επέστρεψε στο φυσιολογικό. Ακόμα και το στομαχικό μου πρόβλημα εξαφανίστηκε. Ήμουν ενθουσιασμένη!
Ο σύζυγός μου, βλέποντας τις τεράστιες αλλαγές στην κατάσταση μου, με στήριξε στην εξάσκηση του Ντάφα. Αγόρασε όλα τα βιβλία του Ντάφα, έφτιαξε καλύμματα από λευκό χαρτί για αυτά και υπέγραψε προσεκτικά κάθε βιβλίο.
Μελετούσα τον Φα (Νόμος, Τρόπος ή Δρόμος) κάθε απόγευμα και έκανα τις ασκήσεις κάθε πρωί. Ήμουν γεμάτη ενέργεια. Από τότε έχουν περάσει 26 χρόνια και δεν έχω αρρωστήσει ποτέ. Είμαι χαρούμενη, υγιής και ζω μια ξέγνοιαστη ζωή.
Η καλλιέργεια ωφελεί τους οικείους μας
Ο Δάσκαλος γράφει: «Αφού καλλιεργείστε σύμφωνα με τον αληθινό Φα, όταν εξασκείστε, οι γύρω σας θα ωφεληθούν από αυτό» (‘Τζούαν Φάλουν’, Διάλεξη Έκτη).
Έχω επιτύχει μια βαθιά κατανόηση αυτού του αποσπάσματος από τον Φα. Από τότε που άρχισα να εξασκούμαι στο Φάλουν Ντάφα, ο γιος μου ωφελήθηκε επίσης. Πριν γίνει τριών ετών, το σώμα του καθαρίστηκε τρεις φορές.
Ο πρώτος καθαρισμός έλαβε χώρα όταν ήταν οκτώ μηνών. Μια μέρα, άρχισε ξαφνικά να κλαίει και δεν μπορούσε να ηρεμήσει ούτε για πέντε λεπτά. Είδα πολύ πύον να βγαίνει από το αριστερό του αυτί (ο γιος μου έπασχε από μέση ωτίτιδα σε ηλικία δύο μηνών) και έτρεξα να ψάξω για μια μπατονέτα, αλλά όταν επέστρεψα, ο γιος μου είχε σταμάτησε να κλαίει και είχε αποκοιμηθεί ξανά, ενώ το αυτί του ήταν εντελώς καθαρό!
Όταν ήταν ενός έτους, έπαθε διάρροια, με πέντε ή έξι κρίσεις την ημέρα. Κράτησε για πέντε ημέρες και μετά σταμάτησε. Δεν υπήρχαν άλλα σημάδια ασθένειας – ούτε η όρεξή του είχε επηρεαστεί ούτε ο ύπνος του.
Το τρίτο περιστατικό συνέβη όταν ο γιος μου ήταν δυόμιση ετών. Δύο μεγάλα εξογκώματα εμφανίστηκαν ξαφνικά στα βλέφαρά του, ένα σε κάθε βλέφαρο, στο μέγεθος ενός αυγού ορτυκιού, κάνοντας τα μάτια του να φαίνονται σαν δύο σχισμές. Αλλά δεν φαινόταν να νιώθει άσχημα, δεν φώναζε ούτε έκλαιγε. Προσπάθησαν να με πείσουν να πάω το παιδί στο νοσοκομείο για χειρουργική επέμβαση, αλλά εγώ και ο πατέρας του αποφασίσαμε να περιμένουμε. Μετά από δύο εβδομάδες τα εξογκώματα εξαφανίστηκαν χωρίς καμία επιπλοκή.
Αυτές οι τρεις εμπειρίες με τον γιο μου επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά την εξαιρετική φύση του Ντάφα και ενίσχυσαν περαιτέρω τη δίκαιη πίστη μου στον Ντάφα και στον Δάσκαλο.
Προστασία
Ένα χειμωνιάτικο πρωινό, άργησα να σηκωθώ για τη δουλειά. Πήρα βιαστικά το ποδήλατό μου και έφυγα βιαστική. Σε μια διασταύρωση, ένα μεγάλο φορτηγό που ήταν παρκαρισμένο στην άκρη του δρόμου, εμπόδιζε την ορατότητα. Θέλοντας να στρίψω αριστερά (ήταν ένας νέος δρόμος και δεν υπήρχε ακόμα φανάρι στη διασταύρωση), βγήκα πίσω από το φορτηγό.
Τότε, άκουσα μια φωνή να μου λέει: «Άσε το ποδήλατο». (Εκείνη την ώρα ήμουν μόνη στο δρόμο και δεν σκεφτόμουν καν τον κίνδυνο). Χωρίς χρόνο να πολυσκεφτώ, ανακάλυψα ότι στεκόμουν στην άκρη του δρόμου, προσπαθώντας να καταλάβω πώς το ποδήλατό μου συνέχιζε να προχωρά χωρίς εμένα. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, είδα ένα άλλο μεγάλο φορτηγό να πέφτει κατευθείαν πάνω στο ποδήλατο και να το ρίχνει κάτω.
Ο οδηγός με ρώτησε τρομαγμένος: «Είσαι καλά; Θέλεις να πας στο νοσοκομείο;». Ήξερα ότι ο Δάσκαλος με είχε σώσει, οπότε απάντησα ήρεμα: «Δεν με χτύπησες. Είμαι καλά. Μπορείς να προχωρήσεις».
Απόδραση από το Κακό
Τον Ιούλιο του 1999, ο τότε ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) Τζιανγκ Ζεμίν διέταξε τη δίωξη του Φάλουν Ντάφα. Από τότε, πολλοί ασκούμενοι του Φάλουν Ντάφα συλλαμβάνονται παράνομα και οδηγούνται σε κέντρα πλύσης εγκεφάλου, σε ψυχιατρικά νοσοκομεία, σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας και φυλακές, όπου αναγκάζονται να «αναμορφωθούν».
Το 2001, συνελήφθην και εγώ από το τοπικό Γραφείο 610. Με μετέφεραν σε κέντρο πλύσης εγκεφάλου, όπου κρατήθηκα για σχεδόν τέσσερα χρόνια, χωρίς καμία νομική διαδικασία.
Στο κέντρο πλύσης εγκεφάλου, δεχθήκαμε την επίθεση της προπαγάνδας του ΚΚΚ, που δυσφημούσε το Φάλουν Ντάφα ανελέητα. Μας διέταξαν να γράψουμε ένα κείμενο, στο οποίο θα καταδικάζαμε τις πνευματικές μας πεποιθήσεις. Αρνηθήκαμε. Μας έκλεισαν σε ένα δωμάτιο, μας απαγόρευσαν να έχουμε επισκέψεις και μας ανάγκασαν να χρησιμοποιούμε για τις ανάγκες μας μία φορητή λεκάνη αντί για κανονική τουαλέτα. Το καλοκαίρι, μας έβαζαν να τρέχουμε στα χωράφια, μας στερούσαν το νερό, το ντους και το φαγητό, ενώ δεν μας επέτρεπαν να κοιμηθούμε για τρεις συνεχόμενες μέρες.
Όταν ένας από τους ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ δέχθηκε σοβαρά χτυπήματα, αποφασίσαμε να δραπετεύσουμε. Με τη βοήθεια του Δασκάλου, μπορέσαμε να ανοίξουμε την κλειδαριά, να κατεβούμε τρέχοντας από τον τέταρτο όροφο στο ισόγειο και να πηδήξουμε πάνω από τον ψηλό τοίχο.
Έξω, βρήκαμε ένα ρίκσο (χειράμαξα) παρκαρισμένο κοντά στον τοίχο. Στο φως του φεγγαριού, είδα έναν άντρα να κάθεται σε αυτό. Χωρίς να το πολυσκεφτούμε, μπήκαμε στο ρίκσο και φύγαμε από την πόλη.
Αργότερα, μας πλησίασε ένα αυτοκίνητο και μας πήρε μέχρι ένα σημείο. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο, ευχαριστήσαμε τον οδηγό και περπατήσαμε στον αυτοκινητόδρομο.
Δεν ξέραμε ότι θα συναντούσαμε δύο σταθμούς διοδίων σε αυτόν τον αυτοκινητόδρομο. Όταν ήμασταν περίπου 200 μέτρα από τον πρώτο, κόπηκε ξαφνικά το ρεύμα και όλοι οι περίπολοι της εθνικής οδού μπήκαν μέσα για να ελέγξουν τις γραμμές. Έτσι, περάσαμε χωρίς κανένα πρόβλημα. Το ρεύμα επανήλθε όταν είχαμε απομακρυνθεί αρκετά από τον σταθμό. Το ίδιο έγινε και στο δεύτερο σημείο διοδίων. Αυτές οι δύο απροσδόκητες διακοπές ρεύματος μάς επέτρεψαν να αποφύγουμε να μας καταγράψουν οι κάμερες ασφαλείας που ήταν τοποθετημένες στα διόδια.
Όταν αφήναμε και τον δεύτερο σταθμό διοδίων πίσω μας, είχε πια ξημερώσει και βγήκαμε από τον αυτοκινητόδρομο για να βρούμε ταξί. Φτάνοντας στο κοντινότερο χωριό, είδαμε ένα σπίτι με ανοιχτή πόρτα. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού είπε ότι υπάρχουν δύο ιδιοκτήτες ταξί στο χωριό: η οικογένειά του και οι γείτονές τους. Είπε ότι το ταξί τους δεν μπορούσε να ταξιδέψει μεγάλες αποστάσεις, έτσι χτύπησε την πόρτα του άλλου σπιτιού. Μας άνοιξε μία γυναίκα, που μας βοήθησε να βρούμε τελικά ταξί και να πάμε στο σπίτι μίας ασκούμενης του Φάλουν Γκονγκ σε άλλη πόλη. Τα πάντα στην απόδρασή μας εκείνο το βράδυ ήταν ευνοϊκά. Ήταν καταπληκτικό.
Όταν μας είδε η ασκούμενη, ξαφνιάστηκε πολύ και ρώτησε πώς καταφέραμε να ξεφύγουμε. Της αφηγήθηκα τα πάντα με λεπτομέρειες: «Ο Δάσκαλος μάς προστάτευε σε κάθε βήμα! Διαφορετικά, πώς θα μπορούσαμε να βρούμε μία χειράμαξα στη μέση της νύχτας και ένα αυτοκίνητο ακριβώς πίσω από τη χειράμαξα; Πώς θα γίνονταν διακοπές ρεύματος στα δύο διόδια την κατάλληλη στιγμή; Τι γίνεται με ένα ταξί σε ένα μικρό χωριό;».
Αργότερα, μάθαμε ότι μετά την ολονύχτια απόδρασή μας, το τοπικό Γραφείο 610 διεξήγαγε έρευνες σε όλη την πόλη, ερευνώντας κυρίως τα σπίτια των συγγενών μας. Χωρίς την προστασία του Δασκάλου εκείνο το βράδυ, δεν είχαμε σχεδόν καμία πιθανότητα να ξεφύγουμε.
Αυτή η εκπληκτική εμπειρία άλλαξε την οπτική μου για τη ζωή και τον κόσμο, και τώρα καταλαβαίνω ότι στο σύμπαν, εκτός από τους ανθρώπους, υπάρχουν και νοήμονα ανώτερα όντα.
Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η επιστήμη είναι πολύ προηγμένη, αλλά δεν μπορεί να αποδείξει ότι δεν υπάρχουν αόρατοι θεοί και Βούδες. Η εξάσκηση του Ντάφα με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι υπάρχουν Υπέρτατα Όντα στο σύμπαν, που έχουν υπερφυσικές ικανότητες. Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να γίνουν όντα υψηλού επιπέδου εάν καλλιεργήσουν το ήθος τους και αφομοιωθούν με τις τρεις ιδιότητες του σύμπαντος: Αλήθεια, Καλοσύνη, Ανεκτικότητα.
Γράφω αυτό το άρθρο για να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Δάσκαλο για το έλεός Του που με έσωσε και για να επιβεβαιώσω την υπερφυσική φύση του Ντάφα και του μεγαλείου του Δασκάλου. Θέλω επίσης να βοηθήσω όλους τους ανθρώπους να καταλάβουν την αλήθεια για τον Ντάφα, να μιλήσουν για το κακό και να αφυπνίσουν αυτόν τον παραπλανημένο κόσμο. Προτρέπω τον κόσμο να μείνει μακριά από το Κομμουνιστικό Κόμμα, να εγκαταλείψει όλες τις οργανώσεις του και να επιβιώσει με ασφάλεια από την επερχόμενη καταστροφή.
Τι είναι το Φάλουν Ντάφα;
Η πρακτική του Φάλουν Ντάφα (ή Φάλουν Γκονγκ) συστήθηκε στο κοινό το 1992 από τον Δάσκαλο Λι Χονγκτζί στην Τσάνγκτσουν. Τώρα, το Φάλουν Ντάφα ασκείται σε περισσότερες από 100 χώρες και περιοχές ανά τον κόσμο. Εκατομμύρια οπαδοί αυτής της πνευματικής πρακτικής ακολουθούν τις αρχές της Αλήθειας, της Καλοσύνης και της Ανεκτικότητας και κάνουν τις πέντε διαλογιστικές ασκήσεις, βελτιώνοντας την υγεία και τον χαρακτήρα τους, παρά τη δίωξη που υφίστανται στην Κίνα.
Με διαταγή του Τζιανγκ Ζεμίν, το ΚΚΚ δημιούργησε το Γραφείο 610 , μια εξωνομική υπηρεσία ασφαλείας της οποίας οι εξουσίες υπερβαίνουν αυτές της αστυνομίας και του δικαστικού σώματος. Η μοναδική λειτουργία του Γραφείου 610 είναι να διώκει το Φάλουν Γκονγκ.
Ο ιστότοπος Minghui.org έχει επιβεβαιώσει τους θανάτους αρκετών χιλιάδων ασκουμένων του Φάλουν Γκονγκ που έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της 25ετούς δίωξης, εν τούτοις πιστεύεται ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων είναι, στην πραγματικότητα, πολύ μεγαλύτερος.
Τα εγκλήματα του ΚΚΚ κατά των ασκουμένων του Φάλουν Γκονγκ περιλαμβάνουν ακόμα και εξαναγκαστικές αφαιρέσεις οργάνων, τα οποία αποσπώνται από τους φυλακισμένους ασκούμενους και χρησιμοποιούνται σε μεταμοσχεύσεις που πραγματοποιούνται στα κρατικά νοσοκομεία της Κίνας, επιφέροντας κέρδη εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων.
Ο Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και διεθνώς θεωρούμενος ως ένας από τους μεγαλύτερους χριστιανούς θεολόγους της εποχής του, απεβίωσε πέρυσι τον Φεβρουάριο του 2023 σε ηλικία 92 ετών. Σε συλλυπητήρια επιστολή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο γενικός γραμματέας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ/WCC) Αιδεσιμότατος Καθηγητής Δρ Τζέρι Πιλέϊ εξέφρασε βαθιά θλίψη. «Η θεολογία του της συνένωσης και η έρευνά του για τη συνοδικότητα (οικουμενικές σύνοδοι) θα συνεχίσουν να καθοδηγούν το έργο της Επιτροπής “Πίστη και Τάξη” και του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών γενικότερα, καθώς προετοιμαζόμαστε για τον εορτασμό της πρώτης οικουμενικής συνόδου της Νίκαιας το 2025», έγραψε ο Πιλέϊ. «Ο Μητροπολίτης Ζηζιούλας παραμένει στην προσευχητική μνήμη πολλών χριστιανών σε όλον τον κόσμο ως ένας από τους μεγαλύτερους θεολόγους του 20ού αιώνα.»
Η Αιδεσιμοτάτη Δρ Σούζαν Ντέρμπερ, συντονίστρια της Επιτροπής Πίστης και Τάξης του ΠΣΕ (WCC), δήλωσε ότι για πολλούς ανθρώπους μεταξύ των προτεσταντικών εκκλησιών, ο Μητροπολίτης Γέρων Ζηζιούλας ήταν κάποιος που αποκάλυψε το θαύμα της Ορθόδοξης θεολογίας με τρόπους που ήταν βαθιά συναρπαστικοί και ελκυστικοί. «Το σημαντικό βιβλίο του “Being as Communion” μας έδωσε έναν βαθιά θεολογικό τρόπο να αντισταθούμε στον ατομικισμό που μπορεί μερικές φορές να διαστρεβλώσει τον δυτικό πολιτισμό, καθώς και ένα ανανεωμένο όραμα της εκκλησίας», δήλωσε η Ντέρμπερ. «Τα γραπτά του, η παρουσία του και η φωνή του επηρέασαν βαθύτατα το έργο της Πίστης και Τάξης στο ΠΣΕ και το έργο του συνεχίζει να είναι διακεκριμένο και να συζητείται μεταξύ όλων των εκκλησιών. Για εμένα προσωπικά, τα γραπτά του άνοιξαν τρόπους κατανόησης του θείου που έμαθα να εκτιμώ και να αγαπώ».
Η Αιδεσιμοτάτη Δρ Κουζίπα Ναλουάμπα, διευθύντρια προγράμματος του ΠΣΕ για την “Ενότητα, την Ιεραποστολή και την Οικουμενική Εκπαίδευση”, αναφέρθηκε στη βαθιά συμβολή του στο οικουμενικό κίνημα. «Ο Μητροπολίτης Γέρων Ζηζιούλας ήταν ένας οξυδερκής θεολόγος και ένας παραγωγικός συγγραφέας που άφησε κληρονομιά τους προβληματισμούς του για τους μεταγενέστερους στο Οικουμενικό Κίνημα», δήλωσε η Ναλουάμπα. «Οι στοχασμοί του σχετικά με την ενότητα της εκκλησίας και τον ρόλο του επισκόπου στην Ορθοδοξία προχώρησαν μακρύτερα το περιεχόμενο του Εγγράφου “Βάπτισμα, Ευχαριστία και Διακονία“, αποχρωματίζοντάς το ώστε να φέρει την Ορθόδοξη θέση σε διάλογο με το Οικουμενικό Κίνημα και εξ αυτού αμοιβαίο εμπλουτισμό».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Μέγας Δομινικανός θεολόγος Ιβ Κονγκάρ τον είχε ήδη αποκαλέσει «έναν από τους πιο πρωτότυπους και βαθυστόχαστους θεολόγους της εποχής μας». Ακριβώς λόγω του ανεξάντλητου πλούτου των πηγών της πίστης από τις οποίες άντλησε τη θεολογία του, ο Ζηζιούλας έγινε επίσης μια βασική μορφή του θεολογικού διαλόγου που ξεκίνησε μετά τη Β’ Βατικανή Σύνοδο για την άρση των δογματικών εμποδίων στην αποκατάσταση της πλήρους κοινωνίας μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων.
Στη νεκρολογία που έγραψε ο θεολόγος δρ. Διονύσιος Σκλήρης για την ιστοσελίδα In.gr διαβάζουμε: «Ο Ιωάννης Ζηζιούλας ήταν ένας από τους κορυφαίους υποστηρικτές του υπαρξιακού λόγου στη θεολογία και με μεγάλη επιρροή χριστιανός θεολόγος της εποχής του, με περισσότερες από 200 διδακτορικές και διπλωματικές διατριβές που δημοσιεύτηκαν για το έργο του. Από αυτή την άποψη, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες στοχαστές στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, αν και στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει αδημοσίευτο. Η μεγάλη επιρροή του οφείλεται στο γεγονός ότι η σκέψη του πηγαίνει με σαφήνεια στο ουσιώδες, καθώς εκφράζει με απλό αλλά βαθύ τρόπο το νόημα των δομικών στοιχείων, της ανθρώπινης κατάστασης, όπως η ελευθερία και η αγάπη.»
Η ζωή του Μητροπολίτη Ιωάννη Ζηζιούλα
Ο Ιωάννης Ζηζιούλας γεννήθηκε στην Ελλάδα, στο χωριό Καταφύγιο στα βορειοδυτικά της περιφερειακής ενότητας Κοζάνης το 1931 και σπούδασε στις Θεολογικές Σχολές Θεσσαλονίκης και Αθηνών. Στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ σπούδασε μαζί με τον υπαρξιστή στοχαστή Πολ Τίλιχ και τον Ρώσο Πατέρα Γεώργιο Φλορόβσκι, καθώς και με τον κλασσικό φιλόλογο Βέρνερ Γκάϊγκερ. Εργάστηκε ως υπότροφος στο Ίδρυμα Βυζαντινών Σπουδών του Χάρβαρντ, Dumbarton Oaks. Στο Θεολογικό Πανεπιστήμιο Αθηνών υπέβαλε τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο “Η ενότητα της Εκκλησίας στη Θεία Ευχαριστία και στον Επίσκοπο κατά τους τρεις πρώτους αιώνες” (1966), η οποία θεωρείται ορόσημο, καθώς επανέφερε την κεντρική σημασία της τέλεσης της Θείας Λειτουργίας για την καθιέρωση της Εκκλησίας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την υπερβολικά ιδρυματική αντίληψη του εκκλησιαστικού θεσμού.
Από το 1967 εργάστηκε ως Γραμματέας της Επιτροπής “Πίστη και Τάξη” του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, συμμετέχοντας ενεργά στο διάλογο των διαφόρων ομολογιακών Εκκλησιών. Από το 1970 δίδαξε δογματική θεολογία στα πανεπιστήμια του Εδιμβούργου και της Γλασκώβης, από το 1984 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και από το 1989 στο King’s College του Λονδίνου. Το 1986 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Περγάμου και ήταν εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον διαχριστιανικό διάλογο, ενώ από το 1993 ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το 2002 διετέλεσε Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, όντας ο πρώτος Κληρικός Πρόεδρος. Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διαλόγου μεταξύ της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς και Διευθυντής του Γραφείου Αντιπροσωπείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα. Εκπροσώπησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε πολλές διεθνείς συνελεύσεις.
Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας λέει ότι η περιβαλλοντική κρίση είναι ένα «πνευματικό πρόβλημα”, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου τον Ιούνιο του 2015 σχετικά με την εγκύκλιο του Πάπα Φραγκίσκου για την κλιματική αλλαγή.
Το έργο του Μητροπολίτη Ζηζιούλα
Τα θεμελιώδη έργα του είναι τρία: (α) Η ύπαρξη ως κοινωνία (1985), όπου ασχολείται με το ερώτημα τι σημαίνει να υπάρχεις επειδή αγαπάς (αυτή είναι η θεολογική έννοια της «κοινωνίας» ) υποστηρίζοντας ότι η ίδια η ύπαρξη βασίζεται στην αγάπη και ότι η αγάπη δεν είναι μια απλή προσθήκη στην ύπαρξη, αλλά συστατικό της, (β) Κοινωνία και ετερότητα (2006), όπου ο προβληματισμός αφορά την ευγνωμοσύνη προς κάθε άλλο ον και τελικά προς τον ίδιο τον Θεό, τον απόλυτο Άλλο και «τον δημιουργό κάθε ετερότητας» . (γ) το τρίτο έργο της ζωής του, το magnum opus του, που δυστυχώς παραμένει μέχρι στιγμής ανέκδοτο. Ένας πιθανός τίτλος θα μπορούσε να είναι «Θυμάμαι το μέλλον: Μία εσχατολογική οντολογία» και πραγματεύεται το θεολογικό ερώτημα πώς θα ήταν να θυμόμαστε όχι το παρελθόν μας, αλλά το μέλλον μας, ένα μέλλον, ωστόσο, που έχει ήδη εισέλθει στην ιστορία μέσω της ανάστασης του Χριστού. Ο πρωτότυπος και παράδοξος συνδυασμός του όρου «εσχατολογική οντολογία» από τον Ζηζιούλα σημαίνει ότι η πραγματική ύπαρξη αποκαλύπτεται στο τέλος της ύπαρξης του ανθρώπου και όχι στην αρχή της, και με αυτή την έννοια το μέλλον ερμηνεύει και εξηγεί το παρελθόν και όχι το αντίθετο.
Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κρήτη το 2016, η οποία ανανέωσε τη συνοδική συνείδηση και δραστηριότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετά από πολλούς αιώνες, ήταν σε μεγάλο βαθμό έργο του. Η στροφή του ενδιαφέροντος του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς το οικολογικό πρόβλημα ήδη από τη δεκαετία του 1980, ήταν επίσης έμπνευσή του και σήμαινε την αλλαγή των αξιών, σύμφωνα με την οποία η βλάβη του φυσικού περιβάλλοντος, των ζώων και των φυτών μπορεί να θεωρηθεί «αμαρτία» του ανθρώπου. Ο Ιωάννης της Περγάμου, ωστόσο, τόνισε κυρίως την ανάγκη υπέρβασης του οικολογικού ζητήματος όχι μέσω ενός νέου παγανισμού, αλλά βλέποντας τον άνθρωπο ως λειτουργό της φύσης που πρέπει να τη διαφυλάξει για λογαριασμό του Θεού.
Η σκέψη του Ιωάννη Ζηζιούλα για την προσωπικότητα εστιάζει στο πώς το πρόσωπο είναι μια μοναδική και ανεπανάληπτη ταυτότητα που προκύπτει από την επίσης μοναδική και ανεπανάληπτη σχέση με τους άλλους. Ο Ζηζιούλας χρησιμοποιεί το έργο των Πατέρων για να κάνει μια σημαντική διάκριση μεταξύ του προσώπου, το οποίο ορίζεται από μια κοινότητα, και του ατόμου που ορίζει τον εαυτό του απομονωμένο από τους άλλους και που βλέπει την κοινότητα ως απειλή για την ελευθερία του. Ο Ζηζιούλας υποστηρίζει ότι ο Θεός είναι η προέλευση της ελευθερίας και της κοινότητας και ότι η χριστιανική Εκκλησία είναι ο τόπος στον οποίο γεννιούνται το πρόσωπο και η ελευθερία.
Πρώτη δημοσίευση στο greeknewsagenda.gr στις 15 Φεβρουαρίου 2023. Αναδημοσιεύεται με την άδεια της συγγραφέως Ι. Λ.
Χιλιάδες άνθρωποι με μπλε και κίτρινα μπουφάν ξεπετάχτηκαν στην καρδιά της Νέας Υόρκης για την παρέλαση της 10ης Μαΐου αμέσως μετά από μια ομιχλώδη βροχή.
Πρόκειται για μια ετήσια παράδοση, στην οποία συμμετέχουν ‘νεράιδες’ που κρατούν λουλούδια λωτού, ένα άρμα που μεταφέρει ανθρώπους με αρχαία κινεζική ενδυμασία, μια δυτικού τύπου φιλαρμονική και Κινέζοι τυμπανιστές. Αυτήν τη χρονιά, παρέλασαν στους δρόμους του Μανχάταν για περίπου 1,5 ώρα, στο ρυθμό ήχων και μελωδιών που αντλούσαν έμπνευση από μια Κίνα πολύ παλιά.
Η παρέλαση της Νέας Υόρκης είναι μία από τις μεγαλύτερες του κόσμου για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα, με εκτιμώμενο αριθμό συμμετεχόντων φέτος 5.000 άτομα. Σηματοδοτεί, επίσης, την επέτειο της αρχής της δημόσιας διδασκαλίας της εν λόγω πνευματικής άσκησης πριν από 32 χρόνια.
Είναι μια ημέρα που προκαλεί τόσο χαρά όσο και θλίψη.
Η άσκηση του Φάλουν Ντάφα, επίσης γνωστή ως Φάλουν Γκονγκ, προσέλκυσε περίπου 70 έως 100 εκατομμύρια ασκούμενους στην Κίνα μέσα στη δεκαετία του 1990. Με επίκεντρο τις αρχές της Αλήθειας, της Καλοσύνης και της Ανεκτικότητας, αυτή η πνευματική άσκηση ενσωματώνει διαλογισμό και αργές ασκήσεις τσιγκόνγκ.
Αν και ασκείται ελεύθερα σε πολλά μέρη του κόσμου, το Φάλουν Γκονγκ διώκεται σκληρά στη χώρα προέλευσής του από το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), από το 1999.
Κατά τη διάρκεια της 25ετούς βάναυσης δίωξης, ένας τεράστιος αριθμός ασκούμενων του Φάλουν Γκονγκ έχει θανατωθεί και υποστεί βασανιστήρια, καταναγκαστική εργασία ή/και εξαναγκαστική αφαίρεση οργάνων. Οι επιζώντες στην Κίνα – καθώς και οι ασκούμενοι σε περισσότερες από 100 χώρες σε όλο τον κόσμο – λένε ότι η δίωξη που υφίστανται από το ΚΚΚ, που έχει ως στόχο να κάνει τους ασκούμενους να απαρνηθούν την πίστη τους, δεν μπορεί να κάμψει τη θέλησή τους.
Η Γουάνγκ Χουιτζουάν, καθηγήτρια κινεζικής γλώσσας στη Νέα Υόρκη, η οποία συμμετείχε στην παρέλαση, μιλά για την κουνιάδα της, την καθηγήτρια μουσικής Λι Τσουνγιουάν, η οποία κρατείται πολλές εβδομάδες σε κινεζική φυλακή.
Το υποτιθέμενο παράπτωμά της ήταν ότι «τραγουδούσε στο σπίτι».
«Ακούγεται γελοίο, σωστά;» δήλωσε η κα Γουάνγκ στους Epoch Times. Όταν η αστυνομία έκανε έφοδο στο σπίτι των Λι, είπε στον σύζυγο της Λι Τσουνγιουάν: «Ξέρετε ότι τραγουδάει στο σπίτι κάθε μέρα; Την παρακολουθούμε εδώ και πολύ καιρό».
Η Γουάνγκ Χουιτζουάν, της οποίας η κουνιάδα κρατείται παράνομα στην Κίνα λόγω της πίστης της στο Φάλουν Γκονγκ, στην παρέλαση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα, ζητώντας παράλληλα τον τερματισμό των διώξεων του ΚΚΚ στην Κίνα. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Όχι ότι υπήρχε κάτι κακό με τα τραγούδια, είπε η κα Γουάνγκ. Η κα Λι, η οποία έχει μια ηχηρή φωνή, τραγουδάει στίχους τραγουδιών από κινεζικές παραδοσιακές γιορτές, όπως αυτή για το σεληνιακό νέο έτος, που «φέρνουν στους ανθρώπους ελπίδα», είπε η κα Γουάνγκ.
Το σχολείο της κας Λι την υποβίβασε σε κατώτερη θέση το 2022 σε μια προσπάθεια να την αναγκάσει να εγκαταλείψει την πίστη της.
«Είναι πραγματικά κρίμα», πρόσθεσε η κα Γουάνγκ, σχολιάζοντας ότι η ιδεολογία του ΚΚΚ είναι το αντίθετο της αλήθειας, της καλοσύνης και της ανεκτικότητας:
«Όσο περισσότερο προσπαθείς να είσαι καλός άνθρωπος, τόσο περισσότερο σε κυνηγούν.»
Παριστάμενοι στην παρέλαση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Πολλοί άλλοι στην παρέλαση μοιράστηκαν ένα παρόμοιο συναίσθημα.
Η Τζούλια Μπανιασάντι, η οποία εργάζεται σε ιατρικό κέντρο, άρχισε να ασκεί το Φάλουν Γκονγκ το 1998, όταν ήταν 20 ετών. Ο σοβαρός πόνος στην πλάτη της έχει εξαφανιστεί από τότε. Ως μητέρα τριών παιδιών, περιέγραψε τις αξίες που διδάσκει η πρακτική ως «άγκυρα» που κρατά την οικογένειά της προσγειωμένη.
Τα παιδιά στις μέρες μας είναι πάντα στα τηλέφωνά τους ή παίζουν βιντεοπαιχνίδια, είπε.
«Δεν ξέρουν πώς να παίζουν έξω. Δεν ξέρουν πώς να αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους», δήλωσε στους Epoch Times.
«Όταν βλέπω τα παιδιά μου, βλέπω μεγάλη διαφορά. Τα μεγάλωσα ώστε να είναι ανεξάρτητα και να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις στη ζωή».
Η Τζούλια Μπανιασάντι και ο γιος της Κιαν στην παρέλαση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Διδάσκει στα παιδιά της να «σκέφτονται πρώτα τους άλλους σε κάθε περίπτωση» και να «υπερασπίζονται το σωστό».
Χάρη σε αυτές τις αξίες που ενστάλαξε στον 9χρονο γιο της, Κιαν, εκείνος είναι σε θέση να αντιμετωπίσει καλύτερα τον εκφοβισμό στο σχολείο, είπε. Αντί να βρίζει, να ανταποδίδει τα χτυπήματα ή να παθαίνει κατάθλιψη, παραμένει ήρεμος και στο ύψος του.
«Ο νταής μπορεί να σε εκφοβίσει μόνο αν φοβάσαι», λέει.
Η κα Μπανιασάντι έχει συμμετάσχει σε διάφορες διαδηλώσεις, μεταξύ άλλων στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, κάνοντας έκκληση για τον τερματισμό των διώξεων στην Κίνα.
Οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις στην Κίνα, είπε, θέτουν στον ελεύθερο κόσμο το δίλημμα της επιλογής.
Όταν άρχισαν οι διώξεις, πολλοί άνθρωποι είπαν: «Αυτό δεν έχει καμία σχέση με μένα, γιατί να με νοιάζει αυτό; Γιατί δεν κοιτάτε τη δική μας χώρα με όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε;».
Αλλά στην πραγματικότητα, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας βρίσκεται παντού.
Ανέφερε την παγκόσμια εκστρατεία του Πεκίνου για την παρεμπόδιση του θιάσου παραστατικών τεχνών Shen Yun Performing Arts με τη συνδυαστική χρήση διπλωματικών πιέσεων, οικονομικού εξαναγκασμού και φυσικών επιθέσεων. Το σλόγκαν του Shen Yun, που έχει έδρα στη Νέα Υόρκη, είναι «Η Κίνα πριν από τον κομμουνισμό» και μερικές από τα χορογραφίες του αναπαριστούν τις σύγχρονες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα.
Το ΚΚΚ είναι «ενάντια σε κάθε τι καλό σε αυτόν τον κόσμο, οπότε στην πραγματικότητα έχει να κάνει με όλους εμάς σε αυτόν τον κόσμο», δήλωσε η κα Μπανιασάντι.
Ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ με ένα πανό που αναγράφει ‘Οι Κινέζοι λένε ΟΧΙ στον Μαρξισμό’. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Ο Μπεν Σμιθ, εργολάβος ακινήτων, συμμερίζεται τις απόψεις της κας Μπανιασάντι.
Τις τελευταίες εβδομάδες, τόσο οι ρωσικές όσο και οι σερβικές αρχές συνέλαβαν και κράτησαν ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ, καθώς οι κυβερνήσεις τους αναπτύσσουν στενότερους δεσμούς με το κινεζικό καθεστώς. Μια Ρωσίδα ασκούμενη κρατείται επί του παρόντος στη φυλακή για δύο μήνες.
Ο κος Σμιθ δυσκολεύεται να πιστέψει τέτοιες ενέργειες.
«Πού σταματάει αυτό;», αναρωτιέται.
«[Οι κομμουνιστές] κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν την εξουσία τους και δεν έχουν κανένα σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή», δήλωσε στους Epoch Times.
«Θέλουν να εξαφανίσουν όλες τις άλλες θρησκείες, ώστε το μόνο που θα μείνει στις καρδιές και τα μυαλά των ανθρώπων να είναι ο κομμουνισμός – έτσι λειτουργούν.»
Ο Μπεν Σμιθ συμμετέχει στην παρέλαση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας του Φάλουν Ντάφα. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Ο κος Σμιθ υποστηρίζει ότι οι ασκήσεις και οι διδασκαλίες του Φάλουν Γκονγκ ενισχύουν το ανοσοποιητικό του σύστημα και του χαρίζουν νοητική διαύγεια σε μια αγχωτική δουλειά.
«Με μετέτρεψε σε έναν καλύτερο και πιο υγιή άνθρωπο με περισσότερη ενέργεια», είπε.
Προέτρεψε τους ηγέτες των χωρών που σκοπεύουν να φλερτάρουν με το Πεκίνο να «ψάξουν μέσα τους και να αποφασίσουν τι είναι σωστό και τι λάθος».
Οι κινεζικές αρχές μπορεί να έχουν οικονομικούς «μοχλούς πίεσης», «αλλά, τελικά, όλα καταλήγουν σε κάτι μεγαλύτερο από αυτό», είπε.
Αυτό που «φέρνει πραγματικά την ευτυχία», είπε, είναι η εσωτερική δύναμη.
Ασκούμενες του Φάλουν Γκονγκ ντυμένες λωτοί. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Αρκετοί πρώην αξιωματούχοι των ΗΠΑ, που είχαν εργαστεί για τη θρησκευτική ελευθερία, σημείωσαν το ακλόνητο πνεύμα της συγκεκριμένης πνευματικής κοινότητας κατά τον εορτασμό της επετείου.
Η Κατρίνα Λάντος Σουέτ, πρώην πρόεδρος της διακομματικής Επιτροπής των ΗΠΑ για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία και πρόεδρος του Ιδρύματος Λάντος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Δικαιοσύνη, δήλωσε «κατάπληκτη» με την αντοχή των ασκούμενων του Φάλουν Γκονγκ παρά τις διώξεις, σημειώνοντας ότι οι ασκούμενοι που έχει συναντήσει είναι «άνθρωποι με τεράστιο χαρακτήρα, δύναμη και ανθεκτικότητα».
«Ζουν αυτό που πιστεύουν», δήλωσε στο NTD, αδελφό μέσο ενημέρωσης των Epoch Times.
Αυτή η ανθεκτικότητα του πνεύματος θα επικρατήσει τελικά, δήλωσε ο Σαμ Μπράουνμπακ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ για τη διεθνή θρησκευτική ελευθερία.
«Έχουμε δει αυτό το έργο καθ’ όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Το βασίλειο της γης καταπιέζει το βασίλειο του πνεύματος – το βασίλειο του Θεού – αλλά το βασίλειο της γης δεν θα νικήσει ποτέ σε αυτή τη μάχη», δήλωσε ο κος Μπράουνμπακ στο NTD.
«Δεν θα μπορέσουν ποτέ να υποτάξουν το ανθρώπινο πνεύμα.»
Ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ πάνω σε άρμα που μεταφέρει το Τζούαν Φάλουν, το βασικό βιβλίο της διδασκαλίας του Φάλουν Ντάφα. (Mark Zou/The Epoch Times)
Η Ουράνια Μπάντα, η οποία αποτελείται από ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ, συμμετέχει στην παρέλαση της Νέας Υόρκης για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Ο Χορός του Δράκου από ασκούμενους του Φάλουν Γκονγκ. (Mark Zou/The Epoch Times)
Ασκούμενες του Φάλουν Γκονγκ με παραδοσιακές στολές και τύμπανα μέσης. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Ασκούμενες του Φάλουν Γκονγκ με πανό όπου αναγράφονται οι τρεις βασικές αρχές του Φάλουν Γκονγκ ‘Αλήθεια, Καλοσύνη, Ανεκτικότητα’. (Larry Dye/The Epoch Times)
‘Το ψήφισμα 343 της αμερικανικής Βουλής καταδικάζει την εξαναγκαστική αφαίρεση οργάνων από ζωντανούς ανθρώπους στην Κίνα’. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
‘430 εκατομμύρια Κινέζοι έχουν παραιτηθεί από το ΚΚΚ. Συγχαρητήρια’. (Mark Zou/The Epoch Times)
‘Αφυπνιστείτε [και αναγνωρίστε] την απειλή του ΚΚΚ’. (Larry Dye/The Epoch Times)Παριστάμενος στην παρέλαση δέχεται ενημερωτικό υλικό, καθώς και έναν αναμνηστικό λωτό με τις αρχές ‘Αλήθεια, Καλοσύνη, Ανεκτικότητα’. (Samira Bouaou/The Epoch Times)
Ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ στη λήξη της παρέλασης για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάλουν Ντάφα. (Larry Dye/The Epoch Times)
